大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 八bát 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 81

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 三tam 顯hiển 種chủng 類loại 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 深thâm 廣quảng 。 二nhị 今kim 自tự 狹hiệp 下hạ 正chánh 明minh 種chủng 類loại 。 三tam 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 下hạ 對đối 經kinh 辨biện 定định 。 二nhị 中trung 言ngôn 餘dư 無vô 餘dư 者giả 釋thích 有hữu 多đa 義nghĩa 。 依y 小Tiểu 乘Thừa 中trung 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 有hữu 宗tông 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 體thể 一nhất 約ước 時thời 不bất 同đồng 得đắc 二nhị 名danh 字tự 。 言ngôn 體thể 一nhất 者giả 。 於ư 此thử 宗tông 中trung 煩phiền 惱não 業nghiệp 思tư 以dĩ 道Đạo 力lực 故cố 應ưng 起khởi 不bất 起khởi 。 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 體thể 。 此thử 體thể 是thị 一nhất 約ước 對đối 身thân 智trí 得đắc 二nhị 名danh 字tự 。 身thân 智trí 未vị 盡tận 說thuyết 前tiền 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 為vi 有hữu 餘dư 。 身thân 智trí 盡tận 竟cánh 向hướng 前tiền 涅Niết 槃Bàn 轉chuyển 名danh 無vô 餘dư 。 非phi 身thân 智trí 滅diệt 即tức 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 身thân 智trí 起khởi 已dĩ 謝tạ 滅diệt 是thị 無vô 常thường 故cố 。 若nhược 斷đoạn 因nhân 故cố 令linh 後hậu 不bất 起khởi 。 是thị 非phi 擇trạch 滅diệt 故cố 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 依y 成thành 實thật 。 涅Niết 槃Bàn 體thể 二nhị 。 生sanh 死tử 因nhân 盡tận 名danh 一nhất 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 死tử 果quả 盡tận 名danh 二nhị 涅Niết 槃Bàn 。 由do 有hữu 宗tông 中trung 要yếu 道đạo 親thân 斷đoạn 方phương 稱xưng 擇trạch 滅diệt 。 身thân 口khẩu 二nhị 業nghiệp 及cập 生sanh 死tử 果quả 。 非phi 道đạo 親thân 斷đoạn 故cố 不bất 取thủ 之chi 。 成thành 實thật 由do 斷đoạn 煩phiền 惱não 餘dư 不bất 起khởi 故cố 。 見kiến 修tu 斷đoạn 故cố 。 亦diệc 得đắc 擇trạch 滅diệt 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 望vọng 大Đại 乘Thừa 皆giai 名danh 有hữu 餘dư 。 有hữu 餘dư 變biến 易dị 故cố 。 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 。 遠viễn 公công 自tự 有hữu 四tứ 別biệt 。 一nhất 云vân 二nhị 死tử 因nhân 盡tận 名danh 曰viết 有hữu 餘dư 。 二nhị 死tử 果quả 盡tận 名danh 曰viết 無vô 餘dư 。 二nhị 云vân 分phân 段đoạn 因nhân 果quả 盡tận 名danh 曰viết 有hữu 餘dư 。 變biến 易dị 因nhân 果quả 盡tận 名danh 曰viết 無vô 餘dư 。 三tam 云vân 分phân 段đoạn 因nhân 果quả 及cập 變biến 易dị 因nhân 盡tận 名danh 曰viết 有hữu 餘dư 。 變biến 易dị 果quả 滅diệt 。 名danh 曰viết 無vô 餘dư 。 四tứ 者giả 唯duy 就tựu 變biến 易dị 因nhân 果quả 為vi 二nhị 。 分phân 段đoạn 因nhân 果quả 屬thuộc 小Tiểu 乘Thừa 故cố 。 若nhược 依y 金kim 光quang 明minh 約ước 三Tam 身Thân 說thuyết 。 三Tam 身Thân 品phẩm 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 依y 此thử 二nhị 身thân 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 依y 法Pháp 身thân 者giả 說thuyết 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。


何hà 以dĩ 故cố 。 一nhất 切thiết 無vô 餘dư 。 究cứu 竟cánh 盡tận 故cố 。 依y 此thử 三Tam 身Thân 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 說thuyết 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 以dĩ 故cố 為vi 二nhị 身thân 故cố 。 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 離ly 於ư 法Pháp 身thân 無vô 有hữu 別biệt 佛Phật 。 何hà 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 身thân 假giả 名danh 不bất 實thật 念niệm 念niệm 滅diệt 不bất 住trụ 故cố 。 數sác 數sác 出xuất 現hiện 。 以dĩ 不bất 定định 故cố 。 法Pháp 身thân 不bất 爾nhĩ 。 是thị 故cố 二nhị 身thân 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 法Pháp 身thân 者giả 不bất 二nhị 故cố 。 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 依y 三Tam 身Thân 故cố 說thuyết 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 準chuẩn 上thượng 經kinh 文văn 法Pháp 身thân 即tức 是thị 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 常thường 在tại 密mật 嚴nghiêm 佛Phật 土độ 。 一nhất 切thiết 餘dư 盡tận 者giả 是thị 煩phiền 惱não 正chánh 習tập 分phân 段đoạn 變biến 易dị 皆giai 盡tận 。 肇triệu 公công 云vân 。 生sanh 名danh 有hữu 餘dư 滅diệt 名danh 無vô 餘dư 。 亦diệc 即tức 此thử 中trung 意ý 下hạ 疏sớ/sơ 用dụng 之chi 。 若nhược 依y 唯duy 識thức 云vân 一nhất 有hữu 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 煩phiền 惱não 障chướng 。 雖tuy 有hữu 微vi 苦khổ 所sở 依y 未vị 滅diệt 。 而nhi 障chướng 永vĩnh 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 無vô 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 。 煩phiền 惱não 既ký 盡tận 。 餘dư 依y 亦diệc 滅diệt 眾chúng 苦khổ 永vĩnh 寂tịch 。 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 通thông 大đại 小tiểu 而nhi 說thuyết 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 即tức 異dị 小Tiểu 乘Thừa 。 論luận 下hạ 料liệu 揀giản 云vân 。 如như 何hà 善Thiện 逝Thệ 有hữu 有hữu 餘dư 依y 問vấn 也dã 。 雖tuy 無vô 實thật 依y 而nhi 現hiện 似tự 有hữu 。 惑hoặc 苦khổ 依y 盡tận 說thuyết 無vô 餘dư 依y 。 非phi 苦khổ 依y 在tại 說thuyết 有hữu 餘dư 依y 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 可khả 言ngôn 具cụ 四tứ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 答đáp 有hữu 二nhị 。 前tiền 明minh 示thị 有hữu 同đồng 於ư 二Nhị 乘Thừa 。 後hậu 明minh 以dĩ 無vô 漏lậu 蘊uẩn 為vi 有hữu 餘dư 依y 。 故cố 云vân 非phi 苦khổ 依y 在tại 。 疏sớ/sơ 。 二nhị 性tánh 淨tịnh 方phương 便tiện 淨tịnh 者giả 。 亦diệc 名danh 二nhị 德đức 。 亦diệc 名danh 二nhị 寂tịch 。 亦diệc 名danh 同đồng 相tương/tướng 不bất 同đồng 相tương/tướng 。 並tịnh 如như 初Sơ 地Địa 示thị 說thuyết 分phân 齊tề 中trung 辨biện 。 性tánh 本bổn 淨tịnh 故cố 從tùng 因nhân 方phương 便tiện 。 之chi 所sở 顯hiển 故cố 。 作tác 用dụng 善thiện 巧xảo 故cố 。 亦diệc 是thị 體thể 用dụng 餘dư 如như 別biệt 章chương 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 即tức 自tự 性tánh 真chân 應ưng 者giả 。 上thượng 明minh 真chân 應ưng 。 自tự 性tánh 合hợp 其kỳ 二nhị 佛Phật 約ước 淨tịnh 。 今kim 開khai 自tự 性tánh 通thông 於ư 染nhiễm 淨tịnh 。 疏sớ/sơ 或hoặc 分phân 為vi 四tứ 。 即tức 唯duy 識thức 論luận 。 論luận 云vân 一nhất 本bổn 來lai 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 真Chân 如Như 。 理lý 雖tuy 有hữu 客khách 塵trần 而nhi 本bổn 性tánh 淨tịnh 。 具cụ 無vô 數số 量lượng 。 微vi 妙diệu 功công 德đức 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 湛trạm 若nhược 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 平bình 等đẳng 共cộng 有hữu 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 離ly 一nhất 切thiết 相tướng 。 一nhất 切thiết 分phân 別biệt 。 尋tầm 思tư 路lộ 絕tuyệt 名danh 言ngôn 道đạo 斷đoạn 。 唯duy 真chân 聖thánh 者giả 。 自tự 內nội 所sở 證chứng 。 其kỳ 性tánh 本bổn 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 有hữu 餘dư 依y 。 三tam 無vô 餘dư 依y 。 具cụ 如như 上thượng 說thuyết 。 四tứ 無vô 住trú 處xứ 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 所sở 知tri 障chướng 。 大đại 悲bi 般Bát 若Nhã 常thường 所sở 輔phụ 翼dực 。 由do 斯tư 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 初sơ 一nhất 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 。 容dung 有hữu 前tiền 三tam 唯duy 我ngã 世Thế 尊Tôn 。 獨độc 言ngôn 具cụ 四tứ 。 下hạ 疏sớ/sơ 結kết 文văn 用dụng 此thử 四tứ 也dã 。 疏sớ/sơ 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 下hạ 三tam 通thông 相tương/tướng 料liệu 揀giản 。 非phi 獨độc 應ưng 滅diệt 揀giản 於ư 異dị 釋thích 。 疏sớ/sơ 四tứ 彰chương 業nghiệp 用dụng 初sơ 正chánh 明minh 。 亦diệc 即tức 無vô 名danh 論luận 第đệ 十thập 玄huyền 得đắc 演diễn 中trung 言ngôn 也dã 。 彼bỉ 云vân 。 故cố 能năng 囊nang 括quát 終chung 古cổ 導đạo 達đạt 群quần 方phương 。 亭đình 毒độc 蒼thương 生sanh 疎sơ 而nhi 不bất 漏lậu 汪uông 哉tai 洋dương 哉tai 。 何hà 莫mạc 由do 之chi 哉tai 。 故cố 梵Phạm 志Chí 曰viết 。 吾ngô 聞văn 佛Phật 道Đạo 。 厥quyết 義nghĩa 弘hoằng 深thâm 。 汪uông 洋dương 無vô 涯nhai 。 靡mĩ 不bất 成thành 就tựu 。 靡mĩ 不bất 度độ 生sanh 。 然nhiên 則tắc 三tam 乘thừa 之chi 路lộ 開khai 真chân 偽ngụy 之chi 途đồ 辨biện 。 賢hiền 聖thánh 之chi 道Đạo 。 存tồn 無vô 名danh 之chi 致trí 顯hiển 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 後hậu 歎thán 無vô 名danh 。 今kim 略lược 不bất 舉cử 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 引dẫn 。 三tam 則tắc 出xuất 現hiện 下hạ 結kết 成thành 深thâm 廣quảng 。 今kim 以dĩ 出xuất 現hiện 為vi 總tổng 門môn 。 則tắc 涅Niết 槃Bàn 當đương 其kỳ 一nhất 德đức 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 為vi 門môn 出xuất 現hiện 九cửu 門môn 皆giai 涅Niết 槃Bàn 出xuất 矣hĩ 。 四tứ 然nhiên 諸chư 門môn 下hạ 指chỉ 廣quảng 在tại 餘dư 。 已dĩ 攝nhiếp 諸chư 妙diệu 故cố 云vân 略lược 在tại 文văn 具cụ 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 根căn 本bổn 自tự 性tánh 者giả 。 此thử 三tam 行hành 疏sớ/sơ 已dĩ 具cụ 上thượng 列liệt 一nhất 二nhị 三tam 四tứ 諸chư 涅Niết 槃Bàn 矣hĩ 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 疏sớ/sơ 二nhị 指chỉ 理lý 同đồng 事sự 者giả 。 事sự 即tức 真chân 應ưng 涅Niết 槃Bàn 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 真chân 應ưng 無vô 本bổn 下hạ 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 三tam 所sở 以dĩ 列liệt 十thập 下hạ 釋thích 十thập 之chi 由do 。 二nhị 中trung 先tiên 反phản 顯hiển 真chân 應ưng 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 為vi 本bổn 。 皆giai 非phi 不bất 生sanh 。 而nhi 真chân 涅Niết 槃Bàn 由do 性tánh 淨tịnh 。 顯hiển 共cộng 許hứa 不bất 生sanh 而nhi 應ưng 涅Niết 槃Bàn 皆giai 謂vị 生sanh 滅diệt 故cố 。 今kim 特đặc 說thuyết 應ưng 無vô 性tánh 淨tịnh 安an 得đắc 不bất 生sanh 。 後hậu 故cố 以dĩ 本bổn 下hạ 。 順thuận 顯hiển 以dĩ 性tánh 淨tịnh 本bổn 該cai 真chân 應ưng 末mạt 。 真chân 應ứng 對đối 性tánh 淨tịnh 稱xưng 末mạt 故cố 。 真chân 與dữ 性tánh 淨tịnh 二nhị 俱câu 為vi 體thể 。 該cai 應ứng 化hóa 用dụng 皆giai 為vi 無vô 住trụ 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 釋thích 十thập 所sở 由do 中trung 。 究cứu 竟cánh 妙diệu 道đạo 者giả 。 即tức 無vô 名danh 論luận 難nạn/nan 差sai 中trung 文văn 。 文văn 云vân 。 有hữu 名danh 曰viết 涅Niết 槃Bàn 既ký 絕tuyệt 圖đồ 度độ 之chi 域vực 。 則tắc 超siêu 六lục 境cảnh 之chi 外ngoại 不bất 出xuất 不bất 在tại 。 而nhi 玄huyền 道đạo 獨độc 存tồn 。 斯tư 則tắc 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 究cứu 竟cánh 之chi 道Đạo 。 妙diệu 一nhất 無vô 差sai 。 今kim 取thủ 意ý 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 是thị 知tri 玄huyền 道đạo 下hạ 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 言ngôn 妙diệu 悟ngộ 者giả 即tức 能năng 契khế 。 是thị 由do 能năng 契khế 即tức 真chân 。 方phương 得đắc 成thành 此thử 所sở 契khế 即tức 真chân 即tức 是thị 性tánh 淨tịnh 。 即tức 妄vọng 即tức 真chân 生sanh 無vô 生sanh 矣hĩ 。 豈khởi 非phi 齊tề 觀quán 。 齊tề 觀quán 一nhất 味vị 能năng 所sở 兩lưỡng 冥minh 。 故cố 全toàn 真chân 性tánh 以dĩ 為vi 我ngã 體thể 。 真chân 既ký 湛trạm 然nhiên 故cố 知tri 雙song 林lâm 應ưng 滅diệt 非phi 滅diệt 。 以dĩ 常thường 住trụ 故cố 。 言ngôn 無vô 滅diệt 者giả 。 本bổn 寂tịch 滅diệt 故cố 。 然nhiên 此thử 亦diệc 即tức 妙diệu 存tồn 中trung 。 文văn 上thượng 意ý 業nghiệp 中trung 用dụng 其kỳ 一nhất 半bán 。 彼bỉ 已dĩ 其kỳ 引dẫn 。 今kim 側trắc 用dụng 兩lưỡng 句cú 。 謂vị 彼bỉ 天thiên 地địa 與dữ 我ngã 同đồng 根căn 。 萬vạn 物vật 與dữ 我ngã 一nhất 體thể 。 今kim 順thuận 經kinh 文văn 以dĩ 真Chân 如Như 等đẳng 為vi 涅Niết 槃Bàn 本bổn 。


疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 不bất 空không 者giả 。 謂vị 有hữu 善thiện 色sắc 者giả 。 遠viễn 公công 引dẫn 此thử 證chứng 色sắc 為vi 體thể 。 今kim 亦diệc 一nhất 義nghĩa 。 常thường 身thân 法Pháp 身thân 栴chiên 檀đàn 座tòa 塔tháp 楞lăng 伽già 之chi 義nghĩa 前tiền 皆giai 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 。 妙diệu 色sắc 湛trạm 然nhiên 者giả 六lục 卷quyển 泥Nê 洹Hoàn 經kinh 純thuần 陀đà 歎thán 佛Phật 云vân 。 妙diệu 色sắc 湛trạm 然nhiên 常thường 安an 隱ẩn 。 不bất 為vi 時thời 節tiết 劫kiếp 數số 遷thiên 。 大đại 聖thánh 曠khoáng 劫kiếp 行hành 慈từ 悲bi 。 獲hoạch 得đắc 金kim 剛cang 不bất 壞hoại 體thể 。 餘dư 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 至chí 出xuất 沒một 常thường 湛trạm 等đẳng 者giả 。 以dĩ 此thử 中trung 經kinh 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 出xuất 沒một 之chi 跡tích 。 後hậu 而nhi 實thật 如Như 來Lai 。 下hạ 明minh 常thường 湛trạm 之chi 本bổn 。 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 五ngũ 。 一nhất 立lập 理lý 。 二nhị 無vô 不bất 為vi 下hạ 直trực 消tiêu 文văn 。 三tam 不bất 礙ngại 出xuất 沒một 下hạ 覆phú 疎sơ 顯hiển 意ý 。 四tứ 是thị 知tri 寂tịch 然nhiên 不bất 動động 。 下hạ 結kết 成thành 相tương/tướng 融dung 。 上thượng 句cú 體thể 不bất 礙ngại 用dụng 。 下hạ 句cú 用dụng 不bất 礙ngại 體thể 。 五ngũ 豈khởi 可khả 隨tùy 於ư 下hạ 。 結kết 彈đàn 惑hoặc 情tình 。 然nhiên 此thử 五ngũ 段đoạn 多đa 用dụng 無vô 名danh 第đệ 三tam 位vị 體thể 。 論luận 云vân 其kỳ 為vi 稱xưng 也dã 因nhân 應ưng 而nhi 作tác 。 顯hiển 跡tích 為vi 生sanh 息tức 跡tích 為vi 滅diệt 。 生sanh 名danh 有hữu 餘dư 滅diệt 名danh 無vô 餘dư 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 之chi 稱xưng 本bổn 乎hồ 無vô 名danh 。 無vô 名danh 之chi 道đạo 于vu 何hà 不bất 名danh 。 是thị 以dĩ 至chí 人nhân 居cư 方phương 而nhi 方phương 。 止chỉ 圓viên 而nhi 圓viên 。 在tại 天thiên 而nhi 天thiên 處xứ 人nhân 而nhi 人nhân 。 原nguyên 夫phu 能năng 天thiên 能năng 人nhân 者giả 。 豈khởi 天thiên 人nhân 之chi 所sở 能năng 哉tai 。 果quả 以dĩ 非phi 天thiên 非phi 人nhân 。 故cố 能năng 天thiên 能năng 人nhân 耳nhĩ 。 其kỳ 為vi 治trị 也dã 。 故cố 應ưng 而nhi 不bất 為vi 因nhân 而nhi 不bất 施thí 。 因nhân 而nhi 不bất 施thí 故cố 施thí 莫mạc 之chi 廣quảng 。 應ưng 而nhi 不bất 為vi 故cố 為vi 莫mạc 之chi 大đại 。 為vi 莫mạc 之chi 大đại 故cố 乃nãi 返phản 於ư 小tiểu 成thành 。 施thí 莫mạc 之chi 廣quảng 故cố 乃nãi 歸quy 乎hồ 無vô 名danh 。 又hựu 下hạ 云vân 。 意ý 謂vị 至chí 人nhân 寂tịch 怕phạ 無vô 兆triệu 隱ẩn 顯hiển 同đồng 原nguyên 。 存tồn 不bất 為vi 有hữu 亡vong 不bất 為vi 無vô 。 何hà 則tắc 佛Phật 言ngôn 吾ngô 。 無vô 生sanh 不bất 生sanh 。 雖tuy 生sanh 不bất 生sanh 無vô 形hình 不bất 形hình 。 雖tuy 形hình 不bất 形hình 。 以dĩ 知tri 存tồn 不bất 為vi 有hữu 。 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 入nhập 無vô 盡tận 三tam 昧muội 盡tận 見kiến 過quá 去khứ 滅diệt 度độ 諸chư 佛Phật 。 又hựu 云vân 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 不bất 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 知tri 亡vong 不bất 為vi 無vô 。 亡vong 不bất 為vi 無vô 。 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 存tồn 不bất 為vi 有hữu 。 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 雖tuy 有hữu 而nhi 無vô 。 故cố 所sở 謂vị 非phi 有hữu 。 雖tuy 無vô 而nhi 有hữu 。 故cố 所sở 謂vị 非phi 無vô 。 然nhiên 則tắc 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 。 果quả 出xuất 有hữu 無vô 之chi 域vực 。 絕tuyệt 言ngôn 象tượng 之chi 逕kính 斷đoạn 矣hĩ 。 子tử 乃nãi 云vân 。 聖thánh 人nhân 患hoạn 於ư 有hữu 身thân 。 故cố 滅diệt 身thân 以dĩ 歸quy 無vô 。 勞lao 勤cần 莫mạc 先tiên 於ư 有hữu 智trí 。 故cố 絕tuyệt 智trí 以dĩ 淪luân 虛hư 無vô 。 乃nãi 乖quai 乎hồ 神thần 極cực 傷thương 於ư 玄huyền 旨chỉ 者giả 哉tai 。 上thượng 一nhất 段đoạn 論luận 文văn 義nghĩa 理lý 連liên 環hoàn 。 但đãn 觀quán 所sở 引dẫn 自tự 見kiến 疏sớ/sơ 意ý 。 其kỳ 結kết 彈đàn 文văn 亦diệc 彼bỉ 章chương 末mạt 云vân 。 而nhi 惑hoặc 者giả 居cư 見kiến 聞văn 之chi 域vực 。 尋tầm 殊thù 應ưng 之chi 迹tích 。 秉bỉnh 執chấp 規quy 矩củ 。 而nhi 擬nghĩ 大đại 方phương 。 欲dục 以dĩ 智trí 勞lao 至chí 人nhân 形hình 患hoạn 大đại 聖thánh 。 謂vị 捨xả 有hữu 入nhập 無vô 因nhân 以dĩ 名danh 之chi 。 豈khởi 謂vị 採thải 微vi 言ngôn 於ư 聽thính 表biểu 拔bạt 玄huyền 根căn 於ư 虛hư 壞hoại 者giả 哉tai 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 合hợp 然nhiên 法Pháp 身thân 無vô 像tượng 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 揀giản 定định 。 今kim 初sơ 亦diệc 前tiền 章chương 後hậu 意ý 。 次thứ 彼bỉ 論luận 云vân 。 經Kinh 云vân 法Pháp 身thân 無vô 像tượng 應ưng 物vật 而nhi 形hình 。 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 對đối 緣duyên 而nhi 照chiếu 。 萬vạn 機cơ 頓đốn 赴phó 而nhi 不bất 撓nạo 其kỳ 神thần 。 干can 難nạn/nan 殊thù 對đối 而nhi 不bất 干can 其kỳ 慮lự 。 動động 若nhược 行hành 雲vân 止chỉ 猶do 谷cốc 神thần 。 豈khởi 有hữu 心tâm 於ư 彼bỉ 此thử 。 情tình 係hệ 於ư 動động 靜tĩnh 者giả 乎hồ 。 既ký 無vô 心tâm 於ư 動động 靜tĩnh 亦diệc 無vô 像tượng 於ư 去khứ 來lai 。 去khứ 來lai 不bất 以dĩ 像tượng 故cố 無vô 器khí 而nhi 不bất 形hình 。 動động 靜tĩnh 不bất 以dĩ 心tâm 故cố 無vô 感cảm 而nhi 不bất 應ưng 。 然nhiên 則tắc 心tâm 生sanh 於ư 有hữu 心tâm 像tượng 出xuất 於ư 有hữu 像tượng 。 像tượng 非phi 我ngã 出xuất 故cố 金kim 石thạch 流lưu 而nhi 不bất 燋tiều 。 心tâm 非phi 我ngã 生sanh 故cố 曰viết 用dụng 而nhi 不bất 勤cần 。 紛phân 紜vân 自tự 彼bỉ 於ư 我ngã 何hà 為vi 。 所sở 以dĩ 智trí 周chu 萬vạn 物vật 而nhi 弗phất 勞lao 。 形hình 充sung 八bát 極cực 而nhi 無vô 患hoạn 。 益ích 不bất 可khả 盈doanh 損tổn 不bất 可khả 虧khuy 。 寧ninh 復phục 痾# 癘lệ 中trung 逵# 。 壽thọ 極cực 雙song 樹thụ 靈linh 竭kiệt 天thiên 棺quan 體thể 盡tận 焚phần 燎liệu 者giả 哉tai 。


疏sớ/sơ 。 故cố 攝nhiếp 論luận 下hạ 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 釋thích 。 先tiên 舉cử 論luận 。 後hậu 是thị 以dĩ 經kinh 言ngôn 下hạ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 論luận 云vân 此thử 頌tụng 顯hiển 示thị 顯hiển 現hiện 甚thậm 深thâm 。 在tại 喻dụ 可khả 知tri 。 合hợp 者giả 釋thích 論luận 云vân 。 眾chúng 生sanh 心tâm 中trung 。 無vô 奢xa 摩ma 他tha 清thanh 淵uyên 定định 水thủy 。 佛Phật 影ảnh 不bất 現hiện 。 非phi 如Như 來Lai 咎cữu 。 如như 說thuyết 如Như 來Lai 是thị 真chân 妙diệu 道đạo 。 即tức 無vô 漏lậu 影ảnh 有hữu 感cảm 斯tư 現hiện 生sanh 盲manh 不bất 覩đổ 。 釋thích 下hạ 半bán 云vân 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 日nhật 放phóng 契Khế 經Kinh 等đẳng 光quang 。 遍biến 照chiếu 有hữu 情tình 世thế 間gian 。 有hữu 緣duyên 教giáo 光quang 斯tư 現hiện 。 如như 日nhật 流lưu 光quang 。 盲manh 者giả 不bất 覩đổ 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 下hạ 第đệ 三tam 揀giản 定định 。 亦diệc 展triển 轉chuyển 通thông 妨phương 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 揀giản 定định 。 恐khủng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 今kim 說thuyết 法Pháp 身thân 何hà 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 意ý 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 必tất 具cụ 三tam 德đức 。 此thử 即tức 法Pháp 身thân 。 餘dư 之chi 二nhị 德đức 從tùng 法Pháp 身thân 流lưu 則tắc 法Pháp 身thân 故cố 。 二nhị 若nhược 爾nhĩ 下hạ 對đối 前tiền 身thân 揀giản 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 出xuất 現hiện 身thân 下hạ 答đáp 。 三tam 此thử 有hữu 般Bát 若Nhã 下hạ 三tam 對đối 菩Bồ 提Đề 。 揀giản 解giải 脫thoát 無vô 濫lạm 故cố 不bất 揀giản 之chi 。 於ư 中trung 先tiên 問vấn 。 後hậu 若nhược 分phần/phân 相tương/tướng 下hạ 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 明minh 分phần/phân 相tương/tướng 。 即tức 唯duy 識thức 等đẳng 意ý 。 唯duy 識thức 第đệ 十thập 釋thích 轉chuyển 依y 果quả 云vân 四tứ 所sở 轉chuyển 得đắc 。 此thử 復phục 有hữu 二nhị 。 一nhất 所sở 顯hiển 得đắc 。 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 雖tuy 本bổn 來lai 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 有hữu 客khách 障chướng 覆phú 令linh 不bất 顯hiển 。 真chân 聖thánh 道Đạo 生sanh 。 斷đoạn 彼bỉ 障chướng 故cố 令linh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 名danh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 依y 真Chân 如Như 離ly 障chướng 施thi 設thiết 故cố 。 體thể 即tức 是thị 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 二nhị 所sở 生sanh 得đắc 。 謂vị 大đại 菩Bồ 提Đề 。 此thử 雖tuy 本bổn 來lai 有hữu 能năng 生sanh 種chủng 。 而nhi 所sở 知tri 障chướng 礙ngại 故cố 不bất 生sanh 。 由do 真chân 聖thánh 道Đạo 力lực 斷đoạn 彼bỉ 障chướng 。 故cố 令linh 從tùng 種chủng 起khởi 。 名danh 得Đắc 菩Bồ 提Đề 。 起khởi 已dĩ 相tương 續tục 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 此thử 即tức 四Tứ 智Trí 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 故cố 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 云vân 。 理lý 凝ngưng 本bổn 有hữu 離ly 纏triền 而nhi 號hiệu 涅Niết 槃Bàn 。 智trí 照chiếu 新tân 生sanh 果quả 圓viên 而nhi 稱xưng 正chánh 覺giác 。 乃nãi 四tứ 德đức 之chi 鴻hồng 源nguyên 三Tam 明Minh 之chi 妙diệu 本bổn 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 攝nhiếp 相tương/tướng 說thuyết 下hạ 後hậu 明minh 攝nhiếp 相tương/tướng 中trung 文văn 有hữu 四tứ 別biệt 。 一nhất 約ước 理lý 智trí 相tương/tướng 攝nhiếp 。 以dĩ 離ly 理lý 無vô 智trí 離ly 智trí 無vô 理lý 。 如như 珠châu 之chi 明minh 如như 明minh 之chi 珠châu 故cố 。 般Bát 若Nhã 云vân 。 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 離ly 諸chư 分phân 別biệt 。 為vì 菩Bồ 提Đề 故cố 。 則tắc 有hữu 理lý 矣hĩ 。 涅Niết 槃Bàn 中trung 有hữu 般Bát 若Nhã 德đức 故cố 。 二nhị 智trí 性tánh 本bổn 有hữu 下hạ 本bổn 有hữu 修tu 生sanh 相tương/tướng 攝nhiếp 。 則tắc 性tánh 淨tịnh 但đãn 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 方phương 便tiện 淨tịnh 者giả 方phương 為vi 菩Bồ 提Đề 。 今kim 明minh 二nhị 淨tịnh 俱câu 通thông 上thượng 二nhị 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 顯hiển 別biệt 說thuyết 所sở 無vô 故cố 。 於ư 菩Bồ 提Đề 說thuyết 性tánh 淨tịnh 等đẳng 。 上thượng 說thuyết 菩Bồ 提Đề 如như 虛hư 空không 。 故cố 世thế 界giới 成thành 壞hoại 。 無vô 增tăng 減giảm 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 說thuyết 。 修tu 習tập 常thường 住trụ 二nhị 字tự 為vi 滅diệt 相tương/tướng 者giả 。 我ngã 於ư 其kỳ 人nhân 為vi 般bát 涅Niết 槃Bàn 。 彼bỉ 中trung 宣tuyên 說thuyết 本bổn 隱ẩn 今kim 顯hiển 。 法pháp 常thường 名danh 常thường 方phương 便tiện 修tu 生sanh 報báo 常thường 名danh 住trụ 。 修tu 此thử 二nhị 字tự 為vi 大đại 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 之chi 相tướng 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 猶do 顯hiển 其kỳ 心tâm 故cố 。 佛Phật 證chứng 之chi 為vi 般bát 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 知tri 各các 具cụ 方phương 便tiện 性tánh 淨tịnh 。 三tam 隨tùy 一nhất 為vi 門môn 下hạ 雙song 結kết 前tiền 二nhị 。 四tứ 今kim 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 下hạ 結kết 歸quy 涅Niết 槃Bàn 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 五ngũ 示thị 滅diệt 妙diệu 存tồn 滅diệt 既ký 示thị 滅diệt 即tức 無vô 滅diệt 矣hĩ 。 故cố 為vi 妙diệu 存tồn 。 妙diệu 存tồn 二nhị 字tự 全toàn 是thị 無vô 名danh 。 第đệ 四tứ 章chương 名danh 彼bỉ 論luận 云vân 。 聖thánh 人nhân 處xứ 有hữu 不bất 有hữu 居cư 無vô 不bất 無vô 。 居cư 無vô 不bất 無vô 故cố 不bất 無vô 於ư 無vô 。 處xử 有hữu 不bất 有hữu 故cố 不bất 有hữu 於ư 有hữu 。 故cố 能năng 不bất 出xuất 有hữu 無vô 。 不bất 在tại 有hữu 無vô 。 怕phạ 爾nhĩ 無vô 朕trẫm 斯tư 為vi 妙diệu 存tồn 。 然nhiên 出xuất 沒một 常thường 湛trạm 兼kiêm 明minh 於ư 出xuất 。 今kim 但đãn 無vô 滅diệt 故cố 不bất 同đồng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 六lục 至chí 隨tùy 緣duyên 起khởi 盡tận 。 合hợp 中trung 四tứ 。 初sơ 正chánh 釋thích 文văn 。 引dẫn 法pháp 華hoa 者giả 以dĩ 法pháp 華hoa 中trung 諸chư 師sư 異dị 解giải 。 今kim 將tương 此thử 文văn 楷# 定định 彼bỉ 義nghĩa 。 二nhị 然nhiên 現hiện 滅diệt 現hiện 生sanh 下hạ 彰chương 其kỳ 大đại 意ý 。 明minh 生sanh 與dữ 滅diệt 皆giai 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 三tam 故cố 攝nhiếp 論luận 下hạ 引dẫn 證chứng 。 四tứ 既ký 起khởi 滅diệt 在tại 緣duyên 下hạ 結kết 成thành 常thường 住trụ 。 亦diệc 是thị 無vô 名danh 位vị 體thể 中trung 義nghĩa 。 第đệ 四tứ 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 第đệ 七thất 存tồn 亡vong 互hỗ 現hiện 意ý 隨tùy 機cơ 見kiến 故cố 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 八bát 至chí 大đại 用dụng 無vô 涯nhai 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 文văn 後hậu 揀giản 異dị 。 今kim 初sơ 即tức 無vô 名danh 論luận 。 第đệ 十thập 五ngũ 動động 寂tịch 彼bỉ 云vân 。 聖thánh 人nhân 無vô 為vi 而nhi 無vô 所sở 不bất 為vi 。 無vô 為vi 故cố 雖tuy 動động 而nhi 寂tịch 。 無vô 所sở 不bất 為vi 故cố 雖tuy 寂tịch 而nhi 動động 。 雖tuy 寂tịch 而nhi 動động 故cố 物vật 莫mạc 能năng 一nhất 。 雖tuy 動động 而nhi 寂tịch 故cố 物vật 莫mạc 能năng 二nhị 。 物vật 莫mạc 能năng 二nhị 故cố 逾du 動động 逾du 寂tịch 。 物vật 莫mạc 能năng 一nhất 故cố 逾du 寂tịch 逾du 動động 。 所sở 以dĩ 為vi 即tức 無vô 為vi 無vô 為vi 即tức 為vi 。 動động 寂tịch 雖tuy 殊thù 而nhi 莫mạc 之chi 可khả 異dị 也dã 。 疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 受thọ 純thuần 陀đà 供cung 處xứ 等đẳng 者giả 。 即tức 舉cử 同đồng 揀giản 異dị 。 彼bỉ 第đệ 十thập 經kinh 大đại 眾chúng 問vấn 品phẩm 云vân 。


爾nhĩ 時thời 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 天thiên 人nhân 雜tạp 類loại 。 出xuất 大đại 音âm 聲thanh 。 唱xướng 如như 是thị 言ngôn 。 奇kỳ 哉tai 純thuần 陀đà 。 成thành 大đại 福phước 德đức 。 能năng 令linh 如Như 來Lai 。 受thọ 取thủ 最tối 後hậu 。 無vô 上thượng 供cúng 養dường 。 而nhi 我ngã 等đẳng 輩bối 。 無vô 福phước 所sở 致trí 。 所sở 設thiết 供cúng 具cụ 。 則tắc 為vi 唐đường 捐quyên 。


爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 望vọng 滿mãn 足túc 。 於ư 自tự 身thân 上thượng 一nhất 一nhất 毛mao 孔khổng 。 化hóa 無vô 量lượng 佛Phật 。 一nhất 一nhất 諸chư 佛Phật 。 各các 有hữu 無vô 量lượng 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 是thị 諸chư 世Thế 尊Tôn 。 及cập 無vô 量lượng 眾chúng 。 悉tất 皆giai 現hiện 身thân 。 受thọ 其kỳ 供cúng 養dường 。 釋Thích 迦Ca 牟Mâu 尼Ni 如Như 來Lai 。 自tự 受thọ 純thuần 陀đà 所sở 奉phụng 設thiết 供cung 者giả 。


爾nhĩ 時thời 純Thuần 陀Đà 。 所sở 持trì 粳canh 糧lương 成thành 熟thục 之chi 食thực 。 摩Ma 伽Già 陀Đà 國Quốc 。 滿mãn 足túc 八bát 斛hộc 。 以dĩ 佛Phật 神thần 力lực 。 悉tất 皆giai 充sung 足túc 。 一nhất 切thiết 大đại 會hội 。


爾nhĩ 時thời 純Thuần 陀Đà 。 見kiến 是thị 事sự 已dĩ 。 心tâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 踊dũng 躍dược 無vô 量lượng 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 經kinh 雖tuy 言ngôn 無vô 量lượng 化hóa 物vật 。 但đãn 云vân 受thọ 大đại 眾chúng 供cung 。 無vô 此thử 重trùng 重trùng 等đẳng 眾chúng 生sanh 數số 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 此thử 但đãn 約ước 文văn 以dĩ 明minh 優ưu 劣liệt 。 非phi 當đương 時thời 化hóa 不bất 能năng 普phổ 周chu 。 亦diệc 以dĩ 彼bỉ 證chứng 無vô 盡tận 化hóa 現hiện 皆giai 涅Niết 槃Bàn 用dụng 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 九cửu 至chí 體thể 離ly 二nhị 邊biên 。 亦diệc 即tức 彼bỉ 超siêu 境cảnh 中trung 意ý 。 彼bỉ 中trung 有hữu 名danh 。 先tiên 徵trưng 出xuất 云vân 。 請thỉnh 覈# 妙diệu 道đạo 之chi 本bổn 。 為vi 有hữu 為vi 無vô 。 果quả 若nhược 有hữu 也dã 雖tuy 妙diệu 非phi 無vô 。 雖tuy 妙diệu 非phi 無vô 故cố 則tắc 入nhập 有hữu 境cảnh 。 果quả 若nhược 無vô 也dã 無vô 則tắc 無vô 差sai 。 無vô 而nhi 無vô 差sai 則tắc 入nhập 無vô 境cảnh 。 總tổng 而nhi 括quát 之chi 即tức 而nhi 究cứu 之chi 。 無vô 有hữu 異dị 有hữu 而nhi 非phi 無vô 。 無vô 有hữu 異dị 無vô 而nhi 非phi 有hữu 者giả 明minh 矣hĩ 。 而nhi 曰viết 有hữu 無vô 之chi 外ngoại 別biệt 有hữu 妙diệu 道đạo 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 謂vị 之chi 涅Niết 槃Bàn 。 吾ngô 聞văn 其kỳ 語ngữ 矣hĩ 。 未vị 即tức 於ư 心tâm 也dã 。 第đệ 五ngũ 超siêu 境cảnh 答đáp 云vân 。 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 雖tuy 殊thù 俱câu 未vị 免miễn 於ư 有hữu 也dã 。 此thử 乃nãi 言ngôn 像tượng 之chi 所sở 以dĩ 形hình 。 是thị 非phi 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 。 豈khởi 足túc 以dĩ 統thống 夫phu 幽u 極cực 。 而nhi 擬nghĩ 夫phu 神thần 道đạo 者giả 乎hồ 。 是thị 以dĩ 論luận 稱xưng 出xuất 有hữu 無vô 者giả 。 良lương 以dĩ 有hữu 無vô 之chi 數số 止chỉ 乎hồ 六lục 境cảnh 之chi 內nội 。 六lục 境cảnh 之chi 內nội 非phi 涅Niết 槃Bàn 之chi 宅trạch 也dã 。 故cố 借tá 出xuất 以dĩ 祛khư 之chi 。 庶thứ 悕hy 玄huyền 之chi 流lưu 。 髣phảng 髴phất 幽u 途đồ 託thác 情tình 絕tuyệt 域vực 得đắc 意ý 亡vong 言ngôn 。 體thể 其kỳ 非phi 有hữu 非phi 無vô 耳nhĩ 。 豈khởi 曰viết 有hữu 無vô 之chi 外ngoại 別biệt 有hữu 一nhất 有hữu 而nhi 可khả 稱xưng 哉tai 。 今kim 但đãn 云vân 體thể 離ly 二nhị 邊biên 。 非phi 唯duy 離ly 有hữu 離ly 無vô 。 若nhược 實thật 若nhược 虛hư 若nhược 處xứ 非phi 處xứ 。 等đẳng 皆giai 二nhị 邊biên 也dã 。 於ư 中trung 先tiên 反phản 釋thích 。 身thân 是thị 體thể 故cố 先tiên 明minh 。 後hậu 由do 非phi 實thật 故cố 下hạ 順thuận 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 十thập 至chí 結kết 歸quy 無vô 住trụ 結kết 上thượng 九cửu 門môn 。 皆giai 歸quy 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 經kinh 文văn 。 後hậu 結kết 歸quy 無vô 住trụ 。 今kim 初sơ 即tức 是thị 結kết 前tiền 之chi 義nghĩa 。 言ngôn 誰thùy 獨độc 非phi 涅Niết 槃Bàn 而nhi 欲dục 捨xả 之chi 耶da 者giả 。 即tức 側trắc 用dụng 玄huyền 得đắc 中trung 文văn 。 彼bỉ 以dĩ 第đệ 九cửu 考khảo 得đắc 難nạn/nan 云vân 。 經Kinh 云vân 眾chúng 生sanh 之chi 性tánh 。 極cực 於ư 五ngũ 陰ấm 之chi 內nội 。 又hựu 云vân 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 五ngũ 陰ấm 都đô 盡tận 。 譬thí 猶do 燈đăng 滅diệt 等đẳng 下hạ 結kết 意ý 云vân 。 若nhược 有hữu 可khả 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 五ngũ 陰ấm 不bất 都đô 盡tận 。 陰ấm 若nhược 都đô 盡tận 誰thùy 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 玄huyền 得đắc 答đáp 云vân 。 且thả 談đàm 論luận 之chi 作tác 必tất 先tiên 定định 其kỳ 本bổn 。 既ký 論luận 涅Niết 槃Bàn 故cố 不bất 可khả 離ly 涅Niết 槃Bàn 而nhi 語ngữ 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 若nhược 即tức 涅Niết 槃Bàn 以dĩ 興hưng 言ngôn 。 誰thùy 獨độc 非phi 涅Niết 槃Bàn 而nhi 欲dục 得đắc 之chi 耶da 。 意ý 云vân 。 眾chúng 生sanh 即tức 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 更cánh 不bất 可khả 得đắc 下hạ 。 引dẫn 淨tịnh 名danh 眾chúng 生sanh 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tương/tướng 。 此thử 明minh 一nhất 體thể 故cố 無vô 可khả 得đắc 。 今kim 言ngôn 一nhất 體thể 故cố 無vô 可khả 捨xả 。 眾chúng 生sanh 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 捨xả 眾chúng 生sanh 即tức 捨xả 涅Niết 槃Bàn 也dã 。


疏sớ/sơ 。 是thị 則tắc 初sơ 住trụ 實thật 際tế 下hạ 二nhị 結kết 歸quy 無vô 住trụ 。 於ư 中trung 四tứ 。 初sơ 正chánh 歸quy 無vô 住trụ 。 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 前tiền 已dĩ 具cụ 引dẫn 。 二nhị 由do 雙song 住trụ 下hạ 出xuất 無vô 住trụ 所sở 以dĩ 。 經kinh 中trung 是thị 住trụ 。 今kim 乃nãi 結kết 歸quy 無vô 住trụ 者giả 。 由do 若nhược 不bất 住trụ 實thật 際tế 。 安an 能năng 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 若nhược 不bất 安an 住trụ 大đại 悲bi 。 安an 能năng 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 則tắc 亦diệc 由do 俱câu 不bất 住trụ 故cố 。 而nhi 能năng 俱câu 住trụ 。 今kim 此thử 順thuận 文văn 經kinh 是thị 俱câu 住trụ 。 結kết 歸quy 無vô 住trụ 故cố 但đãn 用dụng 住trụ 。 以dĩ 成thành 無vô 住trụ 。 三tam 前tiền 即tức 大đại 智trí 下hạ 別biệt 舉cử 成thành 無vô 住trụ 因nhân 。 即tức 唯duy 識thức 文văn 。 四tứ 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 眾chúng 生sanh 等đẳng 有hữu 下hạ 釋thích 歸quy 無vô 住trụ 之chi 意ý 。 涅Niết 槃Bàn 有hữu 四tứ 。 何hà 以dĩ 但đãn 歸quy 無vô 住trụ 。 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 唯duy 佛Phật 得đắc 故cố 。 皆giai 是thị 論luận 文văn 具cụ 如như 上thượng 引dẫn 。 即tức 安an 住trụ 下hạ 是thị 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 句cú 無vô 生sanh 之chi 生sanh 者giả 。 如như 無vô 生sanh 性tánh 無vô 生sanh 也dã 。 佛Phật 出xuất 興hưng 之chi 生sanh 也dã 。 下hạ 句cú 例lệ 知tri 。 後hậu 句cú 一nhất 切thiết 義nghĩa 成thành 故cố 為vi 大đại 用dụng 。 上thượng 三tam 句cú 是thị 體thể 第đệ 四tứ 句cú 是thị 用dụng 。 故cố 云vân 餘dư 不bất 頌tụng 者giả 含hàm 在tại 此thử 中trung 者giả 。 不bất 出xuất 體thể 用dụng 故cố 。 第đệ 十thập 出xuất 現hiện 見kiến 聞văn 。 疏sớ/sơ 。 不bất 出xuất 智trí 斷đoạn 恩ân 者giả 。 初sơ 三tam 句cú 標tiêu 三tam 德đức 果quả 。 初sơ 句cú 智trí 德đức 般Bát 若Nhã 滿mãn 故cố 。 次thứ 句cú 即tức 斷đoạn 德đức 解giải 脫thoát 滿mãn 故cố 。 次thứ 句cú 恩ân 德đức 法Pháp 身thân 究cứu 竟cánh 故cố 。 次thứ 二nhị 句cú 總tổng 成thành 上thượng 三tam 。 三tam 俱câu 願nguyện 滿mãn 皆giai 不bất 虛hư 故cố 。 後hậu 六lục 句cú 復phục 釋thích 上thượng 三tam 。 初sơ 三tam 句cú 釋thích 上thượng 無vô 盡tận 覺giác 慧tuệ 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 此thử 成thành 事sự 智trí 。 隨tùy 順thuận 無vô 為vi 此thử 生sanh 理lý 智trí 。 此thử 二nhị 因nhân 圓viên 。 生sanh 諸chư 佛Phật 智trí 即tức 是thị 果quả 滿mãn 。 次thứ 二nhị 句cú 釋thích 上thượng 究cứu 竟cánh 大đại 悲bi 恩ân 德đức 盡tận 未vị 來lai 故cố 。 種chủng 智trí 行hành 成thành 得đắc 法Pháp 身thân 故cố 。 後hậu 一nhất 句cú 釋thích 上thượng 斷đoạn 德đức 。 得đắc 至chí 佛Phật 地địa 無vô 障chướng 可khả 斷đoạn 故cố 。 解giải 脫thoát 功công 用dụng 故cố 。 故cố 上thượng 出xuất 現hiện 意ý 。 業nghiệp 中trung 云vân 。 得đắc 如Như 來Lai 地Địa 。 息tức 一nhất 切thiết 用dụng 。


疏sớ/sơ 。 寶bảo 性tánh 論luận 亦diệc 明minh 如Như 來Lai 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 六lục 根căn 境cảnh 界giới 。 論luận 有hữu 四tứ 卷quyển 。 此thử 當đương 第đệ 一nhất 。 是thị 成thành 就tựu 自tự 利lợi 利lợi 他tha 偈kệ 云vân 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 身thân 如như 虛hư 空không 無vô 相tướng 。 為vi 諸chư 勝thắng 智trí 者giả 作tác 。 六lục 根căn 境cảnh 界giới 。 示thị 現hiện 微vi 妙diệu 色sắc 出xuất 於ư 妙diệu 音âm 聲thanh 。 令linh 嗅khứu 佛Phật 戒giới 香hương 。 與dữ 佛Phật 妙diệu 法Pháp 味vị 使sử 覺giác 三tam 昧muội 觸xúc 令linh 知tri 深thâm 妙diệu 法Pháp 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 同đồng 法pháp 華hoa 。 乃nãi 至chí 舉cử 一nhất 手thủ 。 即tức 第đệ 一nhất 經kinh 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 。


疏sớ/sơ 。 如Như 來Lai 祕bí 密mật 。 藏tạng 經kinh 明minh 罵mạ 藥dược 等đẳng 者giả 。 具cụ 云vân 大đại 方Phương 廣Quảng 如Như 來Lai 祕bí 密mật 藏tạng 經kinh 。 此thử 即tức 下hạ 卷quyển 。 大đại 迦Ca 葉Diếp 問vấn 。 唯duy 願nguyện 說thuyết 是thị 。 如Như 來Lai 祕bí 密mật 。 藏tạng 法pháp 佛Phật 言ngôn 迦Ca 葉Diếp 。 於ư 汝nhữ 意ý 云vân 何hà 。 汝nhữ 謂vị 我ngã 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 所sở 捨xả 手thủ 足túc 頭đầu 目mục 。 耳nhĩ 鼻tị 皮bì 肉nhục 骨cốt 髓tủy 。 血huyết 及cập 妻thê 子tử 略lược 說thuyết 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 。 財tài 物vật 處xứ 處xứ 逼bức 惱não 於ư 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 墮đọa 地địa 獄ngục 。 畜súc 生sanh 餓ngạ 鬼quỷ 。 及cập 諸chư 惡ác 趣thú 。


何hà 以dĩ 故cố 。 本bổn 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 時thời 。 志chí 意ý 淨tịnh 故cố 。 及cập 大đại 誓thệ 願nguyện 淨tịnh 戒giới 聚tụ 故cố 。 於ư 諸chư 眾chúng 生sanh 。 大đại 悲bi 純thuần 至chí 及cập 堅kiên 忍nhẫn 故cố 。 以dĩ 大đại 慈từ 故cố 。 大đại 功công 德đức 法pháp 故cố 。 牢lao 強cường 精tinh 進tấn 。 向hướng 大Đại 乘Thừa 故cố 。 息tức 心tâm 淨tịnh 故cố 。 大đại 願nguyện 饒nhiêu 益ích 故cố 。 不bất 喜hỷ 自tự 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 其kỳ 有hữu 眾chúng 生sanh 。 觸xúc 嬈nhiễu 菩Bồ 薩Tát 毀hủy 罵mạ 之chi 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 德đức 故cố 不bất 墮đọa 惡ác 道đạo 。 迦Ca 葉Diếp 我ngã 今kim 引dẫn 喻dụ 。 以dĩ 明minh 斯tư 義nghĩa 。 迦Ca 葉Diếp 猶do 如như 病bệnh 人nhân 。 良lương 醫y 授thọ 樂nhạo/nhạc/lạc 而nhi 是thị 病bệnh 人nhân 故cố 罵mạ 是thị 藥dược 及cập 與dữ 良lương 醫y 。 先tiên 毀hủy 罵mạ 已dĩ 然nhiên 後hậu 乃nãi 服phục 此thử 藥dược 。 迦Ca 葉Diếp 於ư 意ý 云vân 何hà 。 藥dược 以dĩ 罵mạ 故cố 不bất 為vi 藥dược 耶da 病bệnh 不bất 除trừ 耶da 。 不phủ 也dã 世Thế 尊Tôn 。 雖tuy 復phục 毀hủy 罵mạ 藥dược 不bất 失thất 勢thế 而nhi 能năng 除trừ 病bệnh 。 如như 是thị 迦Ca 葉Diếp 。 菩Bồ 薩Tát 如như 藥dược 及cập 彼bỉ 良lương 醫y 不bất 生sanh 恭cung 敬kính 。 如như 種chủng 種chủng 觸xúc 惱não 。 然nhiên 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 純thuần 淨tịnh 志chí 意ý 。 無vô 有hữu 缺khuyết 減giảm 。 又hựu 舉cử 大đại 寶bảo 珠châu 有hữu 大đại 勢thế 力lực 。 有hữu 人nhân 毀hủy 罵mạ 不bất 失thất 寶bảo 力lực 。 又hựu 罵mạ 明minh 燈đăng 燒thiêu 之chi 亦diệc 能năng 除trừ 闇ám 。 言ngôn 罵mạ 沈trầm 者giả 義nghĩa 引dẫn 。 彼bỉ 云vân 。 罵mạ 赤xích 栴chiên 檀đàn 以dĩ 手thủ 槌chùy 打đả 連liên 燎liệu 棄khí 之chi 。 為vi 作tác 何hà 香hương 。 迦Ca 葉Diếp 答đáp 言ngôn 。 作tác 栴chiên 檀đàn 香hương 。 又hựu 云vân 。 如như 人nhân 抱bão 執chấp 糞phẩn 穢uế 棄khí 之chi 。 以dĩ 華hoa 香hương 供cúng 養dường 。 是thị 人nhân 有hữu 何hà 等đẳng 氣khí 。 答đáp 有hữu 穢uế 氣khí 。 佛Phật 言ngôn 供cúng 養dường 外ngoại 道đạo 。 但đãn 有hữu 見kiến 畏úy 地địa 獄ngục 畜súc 生sanh 。 餓ngạ 鬼quỷ 等đẳng 畏úy 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 喻dụ 以dĩ 毒độc 塗đồ 之chi 鼓cổ 者giả 。 即tức 第đệ 九cửu 經kinh 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 。 南nam 經kinh 亦diệc 第đệ 九cửu 即tức 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 文văn 云vân 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 以dĩ 雜tạp 毒độc 藥dược 用dụng 塗đồ 大đại 鼓cổ 。 於ư 眾chúng 人nhân 中trung 。 擊kích 令linh 發phát 聲thanh 。 雖tuy 無vô 心tâm 欲dục 聞văn 聞văn 之chi 皆giai 死tử 。 唯duy 除trừ 一nhất 人nhân 。 不bất 橫hoạnh 死tử 者giả 。 不bất 橫hoạnh 死tử 者giả 即tức 一nhất 闡xiển 提đề 人nhân 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 經kinh 猶do 揀giản 闡xiển 提đề 。 此thử 意ý 取thủ 不bất 欲dục 聞văn 。 以dĩ 喻dụ 不bất 信tín 而nhi 得đắc 益ích 耳nhĩ 。 法pháp 華hoa 不bất 輕khinh 可khả 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 名danh 起khởi 自tự 聞văn 謗báng 之chi 日nhật 者giả 。 亦diệc 即tức 此thử 卷quyển 答đáp 云vân 。 云vân 何hà 未vị 發phát 心tâm 而nhi 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 如như 日nhật 光quang 明minh 。 諸chư 明minh 中trung 大đại 。 大đại 涅Niết 槃Bàn 光quang 能năng 入nhập 眾chúng 生sanh 諸chư 毛mao 孔khổng 。 故cố 眾chúng 生sanh 雖tuy 無vô 。 菩Bồ 提Đề 之chi 心tâm 。 而nhi 能năng 為vi 作tác 。 菩Bồ 提Đề 因nhân 緣duyên 。 迦Ca 葉Diếp 問vấn 言ngôn 。 云vân 何hà 未vị 發phát 心tâm 而nhi 作tác 。 菩Bồ 提Đề 因nhân 緣duyên 。 次thứ 如Như 來Lai 舉cử 夢mộng 中trung 見kiến 羅la 剎sát 喻dụ 。 初sơ 聞văn 不bất 信tín 夢mộng 中trung 羅la 剎sát 。 令linh 其kỳ 發phát 心tâm 。 云vân 汝nhữ 若nhược 不bất 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 者giả 。 當đương 斷đoạn 汝nhữ 命mạng 。 寤ngụ 已dĩ 發phát 心tâm 。 或hoặc 於ư 三tam 塗đồ 續tục 復phục 憶ức 念niệm 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 大đại 菩Bồ 薩Tát 也dã 。 生sanh 公công 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 之chi 名danh 起khởi 自tự 聞văn 謗báng 之chi 日nhật 。 疏sớ/sơ 豈khởi 言ngôn 象tượng 之chi 能năng 及cập 。 即tức 周chu 易dị 略lược 例lệ 中trung 意ý 。 言ngôn 者giả 所sở 以dĩ 存tồn 象tượng 得đắc 象tượng 而nhi 忘vong 言ngôn 。 象tượng 者giả 所sở 以dĩ 在tại 意ý 得đắc 意ý 而nhi 忘vong 象tượng 。 第đệ 二nhị 會hội 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 則tắc 庶thứ 幾kỷ 出xuất 現hiện 之chi 旨chỉ 者giả 。 庶thứ 幾kỷ 即tức 周chu 易dị 繫hệ 辭từ 云vân 。 顏nhan 氏thị 之chi 子tử 其kỳ 殆đãi 庶thứ 幾kỷ 。 有hữu 不bất 善thiện 未vị 嘗thường 不bất 知tri 。 知tri 而nhi 未vị 嘗thường 復phục 行hành 。 彼bỉ 釋thích 云vân 。 殆đãi 者giả 近cận 也dã 。 庶thứ 者giả 眾chúng 也dã 。 幾kỷ 者giả 事sự 動động 之chi 微vi 也dã 。 謂vị 聖thánh 人nhân 見kiến 幾kỷ 賢hiền 人nhân 庶thứ 幾kỷ 。 今kim 令linh 効hiệu 學học 亞# 夫phu 聖thánh 賢hiền 也dã 。


疏sớ/sơ 。 法pháp 集tập 經Kinh 云vân 等đẳng 者giả 。 經kinh 有hữu 六lục 卷quyển 。 即tức 第đệ 六lục 卷quyển 末mạt 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 是thị 法Pháp 門môn 多đa 行hành 於ư 婆bà 伽già 羅la 龍long 王vương 世thế 界giới 。 多đa 行hành 於ư 帝Đế 釋Thích 住trú 處xứ 。 多đa 行hành 於ư 阿A 那Na 婆Bà 達Đạt 多Đa 龍Long 王Vương 處xứ 。 然nhiên 後hậu 行hành 閻Diêm 浮Phù 提Đề 中trung 。 常thường 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 護hộ 眾chúng 生sanh 中trung 行hành 。 於ư 直trực 心tâm 不bất 諂siểm 曲khúc 眾chúng 生sanh 中trung 行hành 。 於ư 能năng 信tín 深thâm 法Pháp 者giả 。 常thường 在tại 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 心tâm 手thủ 中trung 行hành 。 疏sớ/sơ 般Bát 若Nhã 論luận 云vân 法Pháp 欲dục 滅diệt 時thời 者giả 。 即tức 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 無vô 著trước 論luận 上thượng 卷quyển 。 釋thích 經kinh 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 頗phả 有hữu 眾chúng 生sanh 。 得đắc 聞văn 如như 是thị 。 言ngôn 說thuyết 章chương 句cú 。 生sanh 實thật 信tín 不phủ 。

佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 莫mạc 作tác 是thị 說thuyết 。


如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế 。 有hữu 持trì 戒giới 修tu 福phước 者giả 。 於ư 此thử 章chương 句cú 。 能năng 生sanh 信tín 心tâm 。 以dĩ 此thử 為vi 實thật 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 不bất 於ư 一nhất 佛Phật 。 二nhị 佛Phật 三tam 四tứ 五ngũ 佛Phật 。 而nhi 種chúng 善thiện 根căn 。 已dĩ 於ư 無vô 量lượng 。 千thiên 萬vạn 佛Phật 所sở 。 種chúng 諸chư 善thiện 根căn 。 論luận 云vân 。 為vi 欲dục 得đắc 言ngôn 說thuyết 法Pháp 身thân 住trú 處xứ 故cố 。 經Kinh 云vân 正Chánh 法Pháp 欲dục 滅diệt 時thời 者giả 。 謂vị 修tu 行hành 漸tiệm 滅diệt 時thời 應ưng 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 約ước 教giáo 道đạo 三tam 祇kỳ 亦diệc 未vị 入nhập 玄huyền 者giả 。 即tức 古cổ 十thập 玄huyền 意ý 。 然nhiên 歷lịch 三tam 祇kỳ 設thiết 未vị 究cứu 竟cánh 。 亦diệc 已dĩ 入nhập 位vị 。 何hà 以dĩ 得đắc 言ngôn 未vị 入nhập 玄huyền 耶da 。 是thị 故cố 上thượng 云vân 若nhược 約ước 教giáo 道đạo 。 施thi 設thiết 三tam 祇kỳ 教giáo 既ký 未vị 真chân 。 則tắc 成thành 佛Phật 義nghĩa 亦diệc 非phi 真chân 也dã 。 教giáo 不bất 實thật 故cố 。 若nhược 約ước 正Chánh 道Đạo 三tam 祇kỳ 修tu 行hành 。 必tất 已dĩ 剋khắc 證chứng 。 修tu 權quyền 既ký 深thâm 則tắc 入nhập 實thật 也dã 。


疏sớ/sơ 。 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 等đẳng 者giả 。 即tức 第đệ 六lục 論luận 。 若nhược 世thế 親thân 釋thích 云vân 。 由do 此thử 能năng 令linh 諸chư 佛Phật 種chủng 性tánh 。 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 故cố 。


疏sớ/sơ 。 十thập 住trụ 毘tỳ 婆bà 沙sa 等đẳng 者giả 。 即tức 此thử 第đệ 二nhị 。 釋thích 初Sơ 地Địa 常thường 生sanh 如Như 來Lai 家gia 文văn 云vân 。 初Sơ 地Địa 心tâm 生sanh 必tất 能năng 常thường 集tập 諸chư 善thiện 根căn 不bất 休hưu 息tức 。 故cố 名danh 為vi 常thường 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 如Như 來Lai 家gia 者giả 即tức 是thị 佛Phật 家gia 。 下hạ 廣quảng 釋thích 如Như 來Lai 義nghĩa 意ý 。 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 實thật 相tướng 四Tứ 諦Đế 三tam 空không 等đẳng 皆giai 名danh 為vi 如như 。 智trí 慧tuệ 到đáo 彼bỉ 故cố 名danh 為vi 來lai 。 結kết 云vân 。 如Như 來Lai 者giả 所sở 謂vị 十thập 方phương 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 是thị 諸chư 佛Phật 家gia 名danh 如Như 來Lai 家gia 。 今kim 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 行hành 如Như 來Lai 道đạo 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 。 名danh 為vi 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 釋thích 曰viết 。 具cụ 如Như 來Lai 道đạo 即tức 佛Phật 行hạnh 也dã 。


離Ly 世Thế 間Gian 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 八bát
☸ Phẩm 38:

疏sớ/sơ 。 約ước 處xứ 名danh 三tam 會hội 普Phổ 光Quang 明Minh 殿Điện 。 之chi 會hội 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 。 後hậu 解giải 妨phương 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 標tiêu 。 後hậu 第đệ 七thất 重trùng 會hội 下hạ 釋thích 意ý 明minh 。 第đệ 七thất 已dĩ 曾tằng 重trọng/trùng 會hội 。 故cố 今kim 名danh 三tam 會hội 。 而nhi 便tiện 明minh 七thất 八bát 俱câu 會hội 普phổ 光quang 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。


疏sớ/sơ 。 而nhi 前tiền 分phần/phân 生sanh 解giải 差sai 別biệt 下hạ 。 解giải 妨phương 文văn 有hữu 二nhị 妨phương 。 一nhất 伏phục 二nhị 顯hiển 初sơ 有hữu 伏phục 難nạn/nan 即tức 重trọng/trùng 會hội 不bất 同đồng 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 一nhất 種chủng 重trọng/trùng 會hội 何hà 以dĩ 前tiền 歷lịch 多đa 會hội 。 此thử 唯duy 一nhất 會hội 。 答đáp 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 前tiền 約ước 解giải 故cố 須tu 多đa 。 今kim 約ước 行hành 故cố 須tu 一nhất 。 以dĩ 頓đốn 起khởi 故cố 。 二nhị 前tiền 約ước 行hành 布bố 故cố 歷lịch 位vị 不bất 同đồng 。 今kim 約ước 圓viên 融dung 故cố 一nhất 會hội 頓đốn 起khởi 。 在tại 文văn 可khả 思tư 。


疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 不bất 隔cách 餘dư 處xứ 。 何hà 有hữu 重trọng 會hội 之chi 義nghĩa 。 即tức 第đệ 二nhị 顯hiển 難nạn/nan 重trọng/trùng 會hội 不bất 成thành 妨phương 。 先tiên 難nạn/nan 。 後hậu 若nhược 約ước 次thứ 第đệ 下hạ 答đáp 。 答đáp 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 行hành 布bố 不bất 壞hoại 相tương/tướng 邊biên 。 約ước 時thời 明minh 重trọng/trùng 。 如như 人nhân 前tiền 於ư 此thử 講giảng 。 續tục 前tiền 再tái 講giảng 豈khởi 非phi 重trọng/trùng 耶da 。 二nhị 若nhược 約ước 圓viên 融dung 下hạ 就tựu 圓viên 融dung 門môn 。 約ước 義nghĩa 明minh 重trọng/trùng 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 故cố 不bất 動động 前tiền 二nhị 下hạ 反phản 難nan 以dĩ 成thành 。 三tam 以dĩ 喻dụ 別biệt 顯hiển 。 二nhị 中trung 謂vị 汝nhữ 向hướng 問vấn 意ý 云vân 。 第đệ 二nhị 至chí 第đệ 七thất 中trung 隔cách 四tứ 會hội 故cố 得đắc 名danh 重trọng/trùng 。 第đệ 七thất 第đệ 八bát 中trung 無vô 有hữu 隔cách 何hà 得đắc 名danh 重trọng/trùng 。 今kim 謂vị 第đệ 二nhị 望vọng 七thất 亦diệc 不bất 隔cách 越việt 。 何hà 者giả 既ký 不bất 起khởi 覺giác 樹thụ 而nhi 昇thăng 四tứ 天thiên 。 四tứ 天thiên 覺giác 樹thụ 定định 是thị 一nhất 時thời 。 第đệ 六lục 他tha 化hóa 天thiên 後hậu 即tức 說thuyết 第đệ 七thất 。 曾tằng 何hà 隔cách 越việt 。 則tắc 二nhị 七thất 不bất 隔cách 亦diệc 得đắc 名danh 重trọng/trùng 。 今kim 七thất 八bát 不bất 隔cách 何hà 不bất 名danh 重trọng/trùng 。 明minh 知tri 約ước 義nghĩa 者giả 結kết 成thành 。 七thất 八bát 重trọng/trùng 會hội 皆giai 是thị 約ước 義nghĩa 而nhi 言ngôn 不bất 動động 前tiền 二nhị 者giả 。 文văn 中trung 雖tuy 云vân 不bất 起khởi 覺giác 樹thụ 以dĩ 普phổ 光quang 近cận 覺giác 樹thụ 故cố 不bất 別biệt 言ngôn 之chi 。 實thật 則tắc 不bất 起khởi 前tiền 二nhị 頓đốn 昇thăng 四tứ 天thiên 也dã 。 疏sớ/sơ 。 亦diệc 猶do 燈đăng 光quang 下hạ 。 第đệ 三tam 以dĩ 喻dụ 明minh 也dã 。 光quang 雖tuy 涉thiệp 入nhập 隨tùy 燈đăng 有hữu 異dị 。


時thời 處xứ 雖tuy 一nhất 約ước 義nghĩa 不bất 同đồng 。 以dĩ 約ước 圓viên 融dung 一nhất 時thời 頓đốn 演diễn 故cố 為vi 此thử 通thông 。 亦diệc 似tự 燈đăng 炷chú 下hạ 。 復phục 以dĩ 喻dụ 顯hiển 。 前tiền 喻dụ 燈đăng 異dị 光quang 重trọng/trùng 。 此thử 則tắc 燈đăng 一nhất 光quang 異dị 。 燈đăng 一nhất 喻dụ 於ư 二nhị 處xứ 。 光quang 重trọng/trùng 喻dụ 三tam 會hội 不bất 同đồng 。 答đáp 難nạn/nan 二nhị 千thiên 經kinh 者giả 。 準chuẩn 度độ 世thế 品phẩm 。 普Phổ 智Trí 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 諸chư 來lai 菩Bồ 薩Tát 達đạt 者giả 。 無vô 礙ngại 中trung 下hạ 之chi 士sĩ 各các 懷hoài 猶do 豫dự 。 各các 心tâm 念niệm 言ngôn 。 事sự 物vật 繁phồn 鬧náo 不bất 知tri 何hà 事sự 。 可khả 捨xả 可khả 奉phụng 。 願nguyện 佛Phật 分phân 解giải 。 佛Phật 歎thán 善thiện 哉tai 。 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 佛Phật 言ngôn 普phổ 智trí 。 用dụng 有hữu 二nhị 故cố 。 故cố 問vấn 二nhị 百bách 。 答đáp 以dĩ 二nhị 千thiên 。 問vấn 二nhị 百bách 者giả 。 有hữu 神thần 貪tham 身thân 。 計kế 有hữu 吾ngô 我ngã 。 有hữu 內nội 有hữu 外ngoại 。 在tại 有hữu 在tại 無vô 。 所sở 可khả 諮tư 問vấn 。 皆giai 除trừ 吾ngô 我ngã 。 內nội 外ngoại 有hữu 無vô 。 則tắc 有hữu 權quyền 慧tuệ 。 開khai 化hóa 無vô 際tế 。 答đáp 二nhị 千thiên 者giả 。 十thập 方phương 一nhất 切thiết 。 皆giai 來lai 集tập 會hội 。 其kỳ 心tâm 各các 異dị 。 意ý 行hành 不bất 同đồng 。 達đạt 者giả 聞văn 要yếu 。 則tắc 以dĩ 至chí 道Đạo 。 不bất 能năng 達đạt 者giả 。 為vi 演diễn 多đa 辭từ 。 曉hiểu 諭dụ 文văn 說thuyết 。 牽khiên 攀phàn 義nghĩa 旨chỉ 。 自tự 所sở 覩đổ 形hình 。 以dĩ 喻dụ 其kỳ 意ý 。 乃nãi 得đắc 解giải 慧tuệ 。 此thử 經Kinh 乃nãi 在tại 邇nhĩ 字tự 函hàm 中trung 。 文văn 只chỉ 六lục 卷quyển 長trường/trưởng 行hành 文văn 畢tất 後hậu 有hữu 二nhị 百bách 三tam 十thập 二nhị 頌tụng 義nghĩa 甚thậm 富phú 贍thiệm 。 二nhị 得đắc 名danh 中trung 。 世thế 間gian 性tánh 空không 。 即tức 是thị 出xuất 世thế 。 者giả 即tức 淨tịnh 名danh 。 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 前tiền 來lai 已dĩ 引dẫn 即tức 那Na 羅La 延Diên 菩Bồ 薩Tát 。 二nhị 明minh 事sự 下hạ 引dẫn 十thập 行hành 偈kệ 義nghĩa 則tắc 可khả 知tri 。 度độ 世thế 品phẩm 云vân 品phẩm 名danh 度độ 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 閉bế 在tại 世thế 間gian 。 五ngũ 陰ấm 六lục 衰suy 。 之chi 所sở 覆phú 蓋cái 。 纏triền 綿miên 生sanh 死tử 。 不bất 能năng 自tự 拔bạt 。 以dĩ 權quyền 方phương 便tiện 。 智Trí 度Độ 無Vô 極Cực 。 消tiêu 去khứ 五ngũ 陰ấm 。 捐quyên 棄khí 六lục 衰suy 。 不bất 計kế 吾ngô 我ngã 。 不bất 在tại 生sanh 死tử 。 不bất 住trụ 滅diệt 度độ 。 譬thí 如như 日nhật 月nguyệt 。 晝trú 夜dạ 演diễn 光quang 。 權quyền 慧tuệ 如như 是thị 。 忽hốt 然nhiên 無vô 跡tích 。 德đức 如như 虛hư 空không 。


疏sớ/sơ 。 經Kinh 云vân 佛Phật 常thường 在tại 世thế 者giả 。 即tức 法Pháp 身thân 經kinh 下hạ 半bán 云vân 。 不bất 分phân 別biệt 世thế 間gian 敬kính 禮lễ 無vô 所sở 觀quán 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 今kim 文văn 中trung 等đẳng 者giả 。 就tựu 別biệt 得đắc 名danh 中trung 二nhị 。 一nhất 上thượng 別biệt 顯hiển 三tam 義nghĩa 。 二nhị 次thứ 下hạ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 明minh 具cụ 三tam 義nghĩa 。 若nhược 事sự 若nhược 理lý 下hạ 即tức 是thị 總tổng 結kết 。 然nhiên 若nhược 事sự 即tức 前tiền 事sự 離ly 。 若nhược 理lý 即tức 前tiền 性tánh 離ly 。 此thử 正chánh 約ước 法pháp 因nhân 果quả 即tức 兼kiêm 結kết 前tiền 行hành 位vị 也dã 。 然nhiên 此thử 釋thích 名danh 疏sớ/sơ 文văn 妙diệu 矣hĩ 。 易dị 則tắc 易dị 焉yên 。 故cố 不bất 委ủy 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 中trung 明minh 佛Phật 二nhị 十thập 一nhất 種chủng 下hạ 。 既ký 指chỉ 前tiền 釋thích 有hữu 疑nghi 當đương 尋tầm 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 鈔sao 不bất 繁phồn 重trọng/trùng 舉cử 。


疏sớ/sơ 。 前tiền 則tắc 多đa 人nhân 具cụ 德đức 等đẳng 者giả 。 以dĩ 舉cử 多đa 數số 次thứ 即tức 歎thán 故cố 。 後hậu 列liệt 普phổ 賢hiền 諸chư 上thượng 善thiện 人nhân 。 而nhi 歎thán 德đức 故cố 。


疏sớ/sơ 。 餘dư 九cửu 如như 次thứ 前tiền 已dĩ 配phối 釋thích 者giả 。 如như 前tiền 云vân 一nhất 契khế 理lý 願nguyện 圓viên 。 即tức 是thị 釋thích 德đức 。 普phổ 眼nhãn 滿mãn 故cố 。 即tức 是thị 屬thuộc 人nhân 。 二nhị 攝nhiếp 法pháp 上thượng 首thủ 即tức 是thị 顯hiển 德đức 。 言ngôn 為vi 普phổ 化hóa 故cố 者giả 。 即tức 普Phổ 化Hóa 菩Bồ 薩Tát 。 三tam 受thọ 持trì 正Chánh 法Pháp 。 即tức 是thị 顯hiển 德đức 。 有hữu 普phổ 慧tuệ 故cố 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 佛Phật 華hoa 嚴nghiêm 者giả 。 萬vạn 行hạnh 披phi 敷phu 嚴nghiêm 法Pháp 身thân 故cố 者giả 。 釋thích 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 華hoa 者giả 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 行hạnh 也dã 。 以dĩ 因nhân 能năng 感cảm 果quả 故cố 。 言ngôn 如như 華hoa 嚴nghiêm 者giả 。 行hành 成thành 果quả 滿mãn 契khế 合hợp 相tương 應ứng 。 垢cấu 障chướng 外ngoại 消tiêu 證chứng 理lý 圓viên 潔khiết 隨tùy 用dụng 讚tán 德đức 故cố 稱xưng 嚴nghiêm 也dã 。 三tam 昧muội 者giả 。 理lý 智trí 無vô 二nhị 交giao 徹triệt 鎔dong 融dung 。 此thử 彼bỉ 俱câu 亡vong 能năng 所sở 斯tư 絕tuyệt 故cố 。 亦diệc 可khả 華hoa 即tức 是thị 嚴nghiêm 理lý 智trí 無vô 礙ngại 故cố 。 華hoa 嚴nghiêm 即tức 三tam 昧muội 以dĩ 行hành 融dung 離ly 見kiến 故cố 。 華hoa 即tức 是thị 嚴nghiêm 。 一nhất 行hành 頓đốn 修tu 一nhất 切thiết 行hành 故cố 。 華Hoa 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 一nhất 行hành 即tức 多đa 而nhi 不bất 礙ngại 一nhất 故cố 。 華hoa 嚴nghiêm 即tức 三tam 昧muội 以dĩ 定định 亂loạn 雙song 融dung 故cố 三tam 昧muội 即tức 華hoa 嚴nghiêm 理lý 智trí 如như 如như 故cố 。 晉tấn 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 自tự 在tại 難nan 思tư 議nghị 。 華Hoa 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 勢thế 力lực 故cố 。 此thử 即tức 據cứ 行hành 為vi 言ngôn 。 名danh 華Hoa 嚴Nghiêm 三Tam 昧Muội 。 如như 賢hiền 首thủ 品phẩm 。 疏sớ/sơ 前tiền 皆giai 有hữu 加gia 下hạ 。 上thượng 略lược 釋thích 文văn 。 此thử 下hạ 對đối 前tiền 料liệu 揀giản 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 前tiền 意ý 自tự 他tha 對đối 說thuyết 。 後hậu 意ý 亦diệc 通thông 伏phục 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 前tiền 釋thích 入nhập 定định 云vân 為vi 受thọ 佛Phật 加gia 故cố 。 今kim 無vô 佛Phật 加gia 何hà 須tu 入nhập 定định 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 結kết 云vân 多đa 端đoan 不bất 可khả 例lệ 難nạn/nan 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 無vô 礙ngại 用dụng 一nhất 句cú 是thị 總tổng 標tiêu 虛hư 句cú 者giả 。 次thứ 下hạ 別biệt 問vấn 眾chúng 生sanh 無vô 礙ngại 用dụng 等đẳng 十thập 問vấn 。 下hạ 文văn 各các 以dĩ 十thập 句cú 答đáp 之chi 。 其kỳ 無vô 礙ngại 用dụng 句cú 即tức 用dụng 眾chúng 生sanh 無vô 礙ngại 用dụng 等đẳng 十thập 句cú 釋thích 之chi 。 明minh 是thị 虛hư 句cú 。


疏sớ/sơ 。 此thử 經Kinh 總tổng 三tam 遍biến 說thuyết 六lục 位vị 者giả 。 上thượng 直trực 科khoa 釋thích 。 今kim 出xuất 為vi 六lục 所sở 以dĩ 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 正chánh 明minh 。 言ngôn 三tam 遍biến 說thuyết 者giả 。 一nhất 差sai 別biệt 因nhân 果quả 。 是thị 第đệ 一nhất 遍biến 下hạ 法Pháp 界Giới 品phẩm 寄ký 位vị 修tu 行hành 為vi 第đệ 三tam 遍biến 故cố 。 此thử 為vi 第đệ 二nhị 。 既ký 云vân 此thử 約ước 行hành 說thuyết 。 則tắc 知tri 前tiền 約ước 解giải 說thuyết 後hậu 約ước 證chứng 說thuyết 也dã 。 二nhị 故cố 度độ 世thế 下hạ 引dẫn 證chứng 。 證chứng 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 證chứng 約ước 行hành 云vân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 二nhị 證chứng 六lục 位vị 。 云vân 從tùng 始thỉ 至chí 終chung 。 三tam 彼bỉ 經kinh 雖tuy 不bất 下hạ 遮già 伏phục 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 既ký 云vân 始thỉ 終chung 何hà 必tất 即tức 配phối 信tín 等đẳng 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 四tứ 此thử 經Kinh 所sở 以dĩ 下hạ 會hội 今kim 經kinh 。 亦diệc 是thị 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 彼bỉ 中trung 別biệt 別biệt 問vấn 答đáp 。 縱túng/tung 許hứa 配phối 位vị 此thử 中trung 通thông 問vấn 。 何hà 得đắc 例lệ 彼bỉ 故cố 為vi 此thử 通thông 。 五ngũ 此thử 經Kinh 上thượng 下hạ 及cập 本bổn 業nghiệp 下hạ 會hội 異dị 釋thích 。 即tức 破phá 刊# 定định 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 敘tự 彼bỉ 問vấn 。 後hậu 為vi 會hội 釋thích 。 今kim 初sơ 即tức 刊# 定định 問vấn 。 然nhiên 其kỳ 問vấn 意ý 不bất 問vấn 十thập 信tín 。 從tùng 十thập 住trụ 問vấn 亦diệc 為vi 六lục 段đoạn 。 謂vị 前tiền 四tứ 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 後hậu 二nhị 即tức 等đẳng 妙diệu 二nhị 覺giác 。 則tắc 今kim 六lục 段đoạn 盡tận 皆giai 不bất 同đồng 。 謂vị 以dĩ 信tín 為vi 住trụ 以dĩ 住trụ 為vi 行hành 。 以dĩ 行hành 為vi 向hướng 以dĩ 向hướng 為vi 地địa 。 以dĩ 地địa 為vi 等đẳng 覺giác 。 以dĩ 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 為vi 妙diệu 覺giác 。 此thử 判phán 既ký 乖quai 。 今kim 苑uyển 公công 於ư 此thử 一nhất 品phẩm 經kinh 。 不bất 解giải 一nhất 句cú 。 以dĩ 判phán 六lục 段đoạn 盡tận 皆giai 錯thác 故cố 。


疏sớ/sơ 。 此thử 有hữu 深thâm 意ý 下hạ 疏sớ/sơ 為vi 會hội 釋thích 。 即tức 答đáp 其kỳ 問vấn 也dã 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 總tổng 明minh 為vi 行hành 故cố 。 初sơ 有hữu 十thập 信tín 。 二nhị 等đẳng 覺giác 之chi 位vị 下hạ 釋thích 不bất 開khai 等đẳng 覺giác 所sở 以dĩ 。 雖tuy 舉cử 三tam 義nghĩa 而nhi 取thủ 第đệ 三tam 別biệt 開khai 。 但đãn 攝nhiếp 在tại 第đệ 六lục 因nhân 圓viên 之chi 中trung 。 三tam 若nhược 爾nhĩ 此thử 中trung 依y 言ngôn 下hạ 。 即tức 出xuất 刊# 定định 救cứu 義nghĩa 。 欲dục 令linh 初sơ 是thị 問vấn 十thập 住trụ 故cố 。 四tứ 此thử 難nạn/nan 尤vưu 非phi 下hạ 。 今kim 疏sớ/sơ 破phá 其kỳ 所sở 引dẫn 之chi 文văn 不bất 得đắc 文văn 意ý 。 五ngũ 不bất 究cứu 斯tư 旨chỉ 下hạ 結kết 彈đàn 。 援viện 者giả 引dẫn 也dã 。 引dẫn 文văn 不bất 當đương 義nghĩa 旨chỉ 全toàn 乖quai 故cố 。 上thượng 判phán 其kỳ 不bất 解giải 一nhất 句cú 。 以dĩ 信tín 為vi 住trụ 明minh 不bất 解giải 信tín 亦diệc 不bất 解giải 住trụ 。 以dĩ 住trụ 為vi 行hành 明minh 不bất 解giải 行hành 。 亦diệc 不bất 解giải 住trụ 等đẳng 。 故cố 一nhất 品phẩm 經kinh 。 不bất 解giải 一nhất 句cú 。 疏sớ/sơ 英anh 云vân 雲vân 興hưng 二nhị 百bách 問vấn 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 有hữu 九cửu 會hội 禮lễ 讚tán 。 第đệ 八bát 會hội 云vân 法Pháp 門môn 當đương 再tái 席tịch 。 法Pháp 雨vũ 更cánh 滂# 流lưu 懸huyền 河hà 二nhị 百bách 問vấn 。 瓶bình 寫tả 二nhị 千thiên 酬thù 一nhất 心tâm 窮cùng 性tánh 海hải 萬vạn 行hạnh 炳bỉnh 齊tề 修tu 。 五ngũ 位vị 因nhân 成thành 滿mãn 八bát 相tương/tướng 果quả 圓viên 周chu 。 今kim 略lược 舉cử 二nhị 句cú 。 復phục 改cải 其kỳ 懸huyền 河hà 字tự 。 作tác 雲vân 興hưng 字tự 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 普phổ 賢hiền 位vị 行hành 示thị 成thành 佛Phật 故cố 。 通thông 向hướng 四tứ 門môn 是thị 果quả 之chi 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 爾nhĩ 此thử 則tắc 普phổ 別biệt 具cụ 足túc 者giả 。 上thượng 正chánh 釋thích 普phổ 別biệt 。 此thử 下hạ 通thông 妨phương 。 後hậu 非phi 謂vị 守thủ 普phổ 下hạ 解giải 釋thích 。 釋thích 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 別biệt 不bất 失thất 普phổ 故cố 名danh 普phổ 賢hiền 。 不bất 名danh 別biệt 賢hiền 。 二nhị 又hựu 普phổ 必tất 有hữu 別biệt 下hạ 。 明minh 別biệt 不bất 必tất 普phổ 普phổ 能năng 攝nhiếp 別biệt 故cố 名danh 普phổ 賢hiền 。 如như 一nhất 縷lũ 下hạ 出xuất 別biệt 無vô 普phổ 。 以dĩ 錦cẩm 外ngoại 之chi 縷lũ 故cố 不bất 必tất 普phổ 則tắc 有hữu 縷lũ 未vị 必tất 有hữu 錦cẩm 有hữu 錦cẩm 必tất 有hữu 其kỳ 縷lũ 。 兼kiêm 成thành 前tiền 義nghĩa 別biệt 不bất 失thất 普phổ 。 是thị 普phổ 中trung 別biệt 故cố 。


疏sớ/sơ 。 此thử 乃nãi 等đẳng 無vô 極cực 下hạ 結kết 歎thán 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 一nhất 門môn 一nhất 類loại 下hạ 文văn 中trung 有hữu 四tứ 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 首thủ 明minh 依y 下hạ 辨biện 初sơ 門môn 來lai 意ý 。 三tam 然nhiên 二nhị 百bách 門môn 下hạ 總tổng 科khoa 諸chư 段đoạn 。 四tứ 今kim 此thử 依y 中trung 下hạ 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 疏sớ/sơ 忘vong 失thất 菩Bồ 提Đề 心tâm 下hạ 。 即tức 五ngũ 十thập 八bát 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 毫hào 之chi 善thiện 等đẳng 者giả 。 迴hồi 向hướng 已dĩ 釋thích 。 文Văn 殊Thù 云vân 我ngã 不bất 見kiến 一nhất 法pháp 下hạ 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 曼Mạn 殊Thù 室Thất 利Lợi 。 分phần/phân 前tiền 亦diệc 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 外ngoại 道đạo 之chi 法pháp 等đẳng 者giả 。 初sơ 卷quyển 宗tông 中trung 已dĩ 引dẫn 文văn 意ý 。


疏sớ/sơ 。 三tam 入nhập 益ích 中trung 謂vị 謗báng 有hữu 二nhị 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 以dĩ 得đắc 證chứng 實thật 方phương 無vô 細tế 謗báng 。 即tức 是thị 益ích 也dã 。


疏sớ/sơ 。 非phi 顯hiển 受thọ 記ký 相tương/tướng 殊thù 如như 瑜du 伽già 等đẳng 者giả 。 如như 下hạ 五ngũ 十thập 五ngũ 經kinh 不bất 壞hoại 迴hồi 向hướng 中trung 十thập 種chủng 受thọ 記ký 中trung 說thuyết 。 瑜du 伽già 即tức 當đương 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 由do 六lục 相tương/tướng 故cố 。 佛Phật 為vi 授thọ 記ký 。 一nhất 安an 住trụ 種chủng 性tánh 未vị 發phát 心tâm 位vị 。 二nhị 已dĩ 發phát 心tâm 位vị 。 三tam 現hiện 前tiền 住trụ 。 四tứ 不bất 現hiện 前tiền 住trụ 。 五ngũ 有hữu 定định 時thời 限hạn 。 謂vị 爾nhĩ 所sở 時thời 證chứng 菩Bồ 提Đề 。 六lục 無vô 定định 時thời 限hạn 。 謂vị 不bất 說thuyết 時thời 限hạn 與dữ 授thọ 記ký 。 又hựu 善thiện 戒giới 經kinh 非phi 種chủng 性tánh 人nhân 亦diệc 得đắc 授thọ 記ký 。 如như 不bất 輕khinh 授thọ 四tứ 眾chúng 記ký 。 種chủng 性tánh 如như 十thập 信tín 得đắc 記ký 。 疏sớ/sơ 又hựu 此thử 約ước 十thập 信tín 下hạ 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 則tắc 得đắc 授thọ 記ký 。 瑜du 伽già 豎thụ 說thuyết 授thọ 記ký 相tương/tướng 殊thù 。 疏sớ/sơ 第đệ 六lục 說thuyết 三tam 世thế 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 總tổng 名danh 。 後hậu 十thập 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 。 釋thích 中trung 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 略lược 消tiêu 經kinh 文văn 。 以dĩ 文văn 三tam 世thế 之chi 中trung 。 有hữu 不bất 同đồng 故cố 。 二nhị 然nhiên 此thử 三tam 世thế 下hạ 釋thích 十thập 世thế 義nghĩa 。 中trung 四tứ 一nhất 徵trưng 起khởi 。 二nhị 古cổ 人nhân 下hạ 敘tự 昔tích 。 三tam 若nhược 依y 下hạ 辨biện 違vi 。 四tứ 今kim 謂vị 下hạ 申thân 正chánh 義nghĩa 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 具cụ 約ước 九cửu 世thế 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 。 釋thích 昔tích 設thiết 用dụng 九cửu 日nhật 而nhi 為vi 九cửu 世thế 於ư 理lý 無vô 違vi 。 二nhị 但đãn 以dĩ 三tam 世thế 下hạ 。 以dĩ 三tam 世thế 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 釋thích 。 三tam 唯duy 就tựu 一nhất 念niệm 釋thích 。 二nhị 中trung 先tiên 明minh 九cửu 世thế 。 後hậu 成thành 十thập 世thế 。 前tiền 中trung 初sơ 正chánh 明minh 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 釋thích 妨phương 。 今kim 初sơ 正chánh 明minh 也dã 。 是thị 中trung 論luận 破phá 時thời 品phẩm 意ý 。 謂vị 小Tiểu 乘Thừa 立lập 有hữu 實thật 時thời 。 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 相tương 待đãi 門môn 破phá 之chi 。 若nhược 因nhân 過quá 去khứ 時thời 有hữu 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 時thời 應ưng 名danh 為vi 過quá 去khứ 。 若nhược 過quá 去khứ 時thời 中trung 無vô 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 現hiện 在tại 。 時thời 云vân 何hà 因nhân 過quá 去khứ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 論luận 意ý 以dĩ 過quá 去khứ 為vi 因nhân 。 現hiện 未vị 為vi 果quả 。 果quả 由do 因nhân 有hữu 故cố 無vô 二nhị 時thời 。 前tiền 偈kệ 縱túng/tung 成thành 則tắc 果quả 應ưng 名danh 因nhân 。 亦diệc 因nhân 中trung 有hữu 果quả 後hậu 偈kệ 奪đoạt 其kỳ 因nhân 。 既ký 不bất 名danh 為vi 果quả 則tắc 果quả 不bất 從tùng 於ư 因nhân 。 亦diệc 應ưng 以dĩ 現hiện 在tại 為vi 因nhân 。 過quá 未vị 為vi 果quả 未vị 來lai 為vi 因nhân 。 過quá 現hiện 為vi 果quả 但đãn 長trường/trưởng 行hành 例lệ 耳nhĩ 。 今kim 疏sớ/sơ 具cụ 明minh 。 而nhi 以dĩ 一nhất 為vi 果quả 。 以dĩ 二nhị 為vi 因nhân 。 初sơ 以dĩ 過quá 去khứ 為vi 果quả 現hiện 未vị 為vi 因nhân 。 過quá 去khứ 果quả 中trung 應ưng 有hữu 因nhân 起khởi 故cố 。 下hạ 引dẫn 證chứng 云vân 。 若nhược 法pháp 所sở 因nhân 是thị 出xuất 。 法pháp 不bất 異dị 因nhân 則tắc 果quả 不bất 異dị 因nhân 。 是thị 果quả 中trung 有hữu 因nhân 也dã 。 次thứ 現hiện 未vị 下hạ 例lệ 釋thích 二nhị 世thế 為vi 果quả 。 亦diệc 各các 用dụng 二nhị 世thế 為vi 因nhân 。 謂vị 現hiện 在tại 果quả 因nhân 於ư 過quá 未vị 。 未vị 來lai 之chi 果quả 因nhân 過quá 現hiện 也dã 。 從tùng 是thị 以dĩ 三tam 世thế 各các 有hữu 三tam 者giả 總tổng 結kết 。 疏sớ/sơ 中trung 觀quán 云vân 下hạ 二nhị 引dẫn 證chứng 。 即tức 是thị 第đệ 二nhị 論luận 觀quán 合hợp 品phẩm 具cụ 云vân 。 異dị 因nhân 異dị 有hữu 異dị 。 異dị 離ly 異dị 無vô 異dị 。 若nhược 法pháp 所sở 因nhân 出xuất 是thị 法pháp 不bất 異dị 因nhân 。 十thập 通thông 品phẩm 已dĩ 引dẫn 。 此thử 中trung 但đãn 取thủ 果quả 不bất 異dị 因nhân 之chi 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 如như 因nhân 梁lương 椽chuyên 以dĩ 成thành 於ư 舍xá 。 梁lương 椽chuyên 若nhược 壞hoại 則tắc 舍xá 立lập 壞hoại 。 果quả 不bất 異dị 因nhân 故cố 。 若nhược 果quả 不bất 異dị 因nhân 則tắc 過quá 去khứ 為vi 果quả 則tắc 應ưng 名danh 現hiện 未vị 。 現hiện 未vị 即tức 是thị 過quá 去khứ 因nhân 故cố 。


疏sớ/sơ 。 中trung 論luận 破phá 執chấp 下hạ 第đệ 三tam 解giải 妨phương 。 妨phương 云vân 。 此thử 是thị 中trung 論luận 破phá 時thời 。 則tắc 果quả 中trung 有hữu 因nhân 。 因nhân 中trung 有hữu 果quả 皆giai 成thành 雜tạp 亂loạn 。 既ký 不bất 相tương 有hữu 明minh 無vô 定định 時thời 。 今kim 何hà 將tương 過quá 以dĩ 為vi 其kỳ 德đức 。 故cố 有hữu 此thử 通thông 。 遣khiển 執chấp 成thành 德đức 二nhị 義nghĩa 懸huyền 差sai 。 若nhược 執chấp 三tam 時thời 有hữu 定định 性tánh 者giả 。 尚thượng 不bất 能năng 見kiến 。 無vô 性tánh 之chi 理lý 。 安an 知tri 一nhất 中trung 即tức 具cụ 三tam 耶da 。 今kim 由do 無vô 性tánh 方phương 互hỗ 相tương 由do 成thành 無vô 盡tận 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 以dĩ 病bệnh 成thành 下hạ 結kết 讚tán 其kỳ 能năng 。 疏sớ/sơ 總tổng 云vân 下hạ 釋thích 成thành 十thập 世thế 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 即tức 此thử 一nhất 念niệm 下hạ 成thành 其kỳ 九cửu 十thập 。 先tiên 成thành 九cửu 世thế 。 此thử 一nhất 念niệm 上thượng 雖tuy 因nhân 前tiền 後hậu 。 而nhi 其kỳ 三tam 世thế 全toàn 在tại 一nhất 中trung 。 一nhất 中trung 之chi 三tam 更cánh 互hỗ 相tương 因nhân 。 故cố 為vi 九cửu 世thế 。 本bổn 之chi 一nhất 念niệm 故cố 為vi 十thập 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 故cố 以dĩ 一nhất 下hạ 以dĩ 一nhất 對đối 九cửu 互hỗ 融dung 相tương/tướng 成thành 。 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 九cửu 約ước 於ư 義nghĩa 。 一nhất 約ước 實thật 體thể 體thể 用dụng 相tương/tướng 融dung 故cố 。 常thường 九cửu 常thường 一nhất 。 無vô 有hữu 障chướng 礙ngại 。 體thể 用dụng 相tương/tướng 奪đoạt 離ly 九cửu 一nhất 相tương/tướng 故cố 同đồng 果quả 海hải 。


疏sớ/sơ 。 假giả 十thập 下hạ 總tổng 收thu 前tiền 正chánh 義nghĩa 亦diệc 是thị 釋thích 疑nghi 。 疑nghi 云vân 。 既ký 以dĩ 絕tuyệt 言ngôn 而nhi 為vi 果quả 海hải 何hà 要yếu 十thập 耶da 。 故cố 今kim 釋thích 云vân 。 假giả 之chi 為vi 門môn 則tắc 是thị 說thuyết 大đại 。 同đồng 果quả 絕tuyệt 言ngôn 即tức 義nghĩa 大đại 也dã 。 上thượng 即tức 圓viên 教giáo 之chi 義nghĩa 。 二nhị 況huống 積tích 念niệm 下hạ 即tức 始thỉ 教giáo 義nghĩa 。 三tam 又hựu 無vô 念niệm 等đẳng 故cố 即tức 頓đốn 教giáo 義nghĩa 。 四tứ 又hựu 法pháp 性tánh 同đồng 故cố 即tức 終chung 教giáo 義nghĩa 。 故cố 結kết 云vân 有hữu 四tứ 後hậu 三tam 通thông 餘dư 宗tông 者giả 。 謂vị 法pháp 相tướng 無vô 相tướng 大Đại 乘Thừa 等đẳng 宗tông 也dã 。 上thượng 取thủ 同đồng 義nghĩa 。 若nhược 取thủ 別biệt 義nghĩa 第đệ 四tứ 法pháp 性tánh 同đồng 故cố 即tức 理lý 性tánh 融dung 通thông 之chi 門môn 乃nãi 圓viên 教giáo 義nghĩa 。 故cố 云vân 後hậu 三tam 通thông 於ư 餘dư 宗tông 。 非phi 全toàn 同đồng 餘dư 宗tông 。 則tắc 顯hiển 二nhị 三tam 亦diệc 是thị 此thử 宗tông 同đồng 教giáo 一Nhất 乘Thừa 。 若nhược 作tác 法pháp 性tánh 融dung 通thông 釋thích 者giả 。 然nhiên 此thử 九cửu 世thế 時thời 無vô 別biệt 體thể 。 唯duy 依y 緣duyên 起khởi 。 緣duyên 起khởi 無vô 性tánh 即tức 真chân 法pháp 性tánh 理lý 融dung 通thông 故cố 。 今kim 時thời 融dung 通thông 。 無vô 礙ngại 自tự 在tại 。 略lược 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 相tương/tướng 泯mẫn 俱câu 盡tận 。 二nhị 相tương/tướng 與dữ 兩lưỡng 存tồn 。 三tam 相tương 隨tùy 互hỗ 攝nhiếp 。 四tứ 相tương/tướng 是thị 互hỗ 即tức 。 初sơ 中trung 以dĩ 本bổn 從tùng 末mạt 唯duy 事sự 而nhi 無vô 理lý 。 以dĩ 末mạt 從tùng 本bổn 唯duy 理lý 而nhi 無vô 事sự 。 二nhị 中trung 全toàn 事sự 之chi 理lý 非phi 事sự 故cố 。 一nhất 相tương/tướng 無vô 時thời 全toàn 理lý 之chi 事sự 非phi 理lý 故cố 九cửu 世thế 不bất 亂loạn 。 三tam 中trung 由do 隨tùy 事sự 之chi 理lý 故cố 。 令linh 一nhất 時thời 能năng 容dung 一nhất 切thiết 時thời 。 由do 隨tùy 理lý 之chi 事sự 故cố 。 令linh 一nhất 切thiết 時thời 隨tùy 理lý 入nhập 一nhất 時thời 中trung 。 多đa 一nhất 反phản 上thượng 互hỗ 入nhập 可khả 知tri 。 四tứ 中trung 由do 即tức 理lý 之chi 事sự 故cố 。 令linh 一nhất 時thời 即tức 一nhất 切thiết 時thời 。 由do 即tức 事sự 之chi 理lý 故cố 令linh 一nhất 切thiết 。 時thời 即tức 一nhất 時thời 。 唯duy 理lý 無vô 物vật 可khả 相tương/tướng 即tức 入nhập 。 唯duy 事sự 相tướng 礙ngại 不bất 可khả 即tức 入nhập 。 要yếu 以dĩ 事sự 理lý 相tương 從tùng 無vô 礙ngại 。 方phương 有hữu 即tức 入nhập 思tư 之chi 可khả 見kiến 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 示thị 成thành 正chánh 覺giác 。 故cố 即tức 前tiền 菩Bồ 提Đề 身thân 者giả 。 但đãn 唐đường 梵Phạm 之chi 異dị 。


疏sớ/sơ 。 了liễu 本bổn 性tánh 故cố 者giả 。 非phi 約ước 所sở 了liễu 所sở 了liễu 即tức 法Pháp 界Giới 故cố 。 然nhiên 佛Phật 下hạ 會hội 釋thích 二nhị 門môn 。 總tổng 名danh 廣quảng 如như 別biệt 章chương 。 即tức 華hoa 嚴nghiêm 章chương 門môn 中trung 亦diệc 義nghĩa 分phân 齊tề 內nội 疏sớ/sơ 大đại 文văn 第đệ 二nhị 發phát 普phổ 賢hiền 心tâm 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 一nhất 標tiêu 章chương 。 二nhị 古cổ 德đức 下hạ 敘tự 昔tích 。 三tam 非phi 不bất 有hữu 理lý 下hạ 縱túng/tung 成thành 。 四tứ 今kim 取thủ 下hạ 正chánh 釋thích 五ngũ 。 若nhược 依y 圓viên 融dung 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 既ký 沒một 位vị 名danh 意ý 存tồn 大đại 行hành 何hà 須tu 別biệt 配phối 。 故cố 今kim 釋thích 云vân 。 行hành 既ký 有hữu 二nhị 意ý 取thủ 圓viên 融dung 即tức 沒một 於ư 位vị 。 約ước 於ư 行hành 布bố 不bất 妨phương 次thứ 第đệ 。 若nhược 無vô 次thứ 第đệ 何hà 所sở 圓viên 融dung 。 六lục 初sơ 四tứ 門môn 下hạ 正chánh 依y 位vị 科khoa 。 下hạ 文văn 解giải 釋thích 。 若nhược 有hữu 疑nghi 者giả 但đãn 觀quán 前tiền 經kinh 自tự 當đương 曉hiểu 了liễu 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 總tổng 發phát 名danh 普phổ 賢hiền 心tâm 等đẳng 者giả 。 列liệt 中trung 文văn 三tam 。 初sơ 約ước 三tam 心tâm 菩Bồ 提Đề 以dĩ 釋thích 。 二nhị 又hựu 前tiền 七thất 下hạ 約ước 二nhị 護hộ 釋thích 。 三tam 又hựu 初sơ 三tam 下hạ 約ước 四tứ 弘hoằng 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 即tức 是thị 前tiền 勝thắng 進tiến 行hành 等đẳng 者giả 。 但đãn 舉cử 其kỳ 二nhị 等đẳng 於ư 餘dư 八bát 。 十thập 者giả 。 謂vị 一nhất 勤cần 供cúng 養dường 佛Phật 。 二nhị 樂nhạo 住trụ 生sanh 死tử 。 三tam 主chủ 導đạo 世thế 間gian 令linh 除trừ 惡ác 業nghiệp 。 四tứ 以dĩ 勝thắng 妙diệu 法Pháp 常thường 行hành 教giáo 誨hối 。 五ngũ 歎thán 無vô 上thượng 法pháp 。 六lục 學học 佛Phật 功công 德đức 。 七thất 生sanh 諸chư 佛Phật 前tiền 。 恆hằng 蒙mông 攝nhiếp 授thọ 。 八bát 方phương 便tiện 演diễn 說thuyết 。 寂Tịch 靜Tĩnh 三Tam 昧Muội 。 九cửu 讚tán 歎thán 遠viễn 離ly 生sanh 死tử 輪luân 迴hồi 。 十thập 為vì 苦khổ 眾chúng 生sanh 。 作tác 歸quy 依y 處xứ 是thị 也dã 。


疏sớ/sơ 。 文văn 相tương/tướng 多đa 同đồng 恐khủng 繁phồn 不bất 會hội 。 今kim 當đương 為vi 會hội 。 一nhất 即tức 第đệ 二nhị 。 二nhị 即tức 第đệ 一nhất 。 其kỳ 三tam 四tứ 五ngũ 六lục 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 七thất 即tức 第đệ 九cửu 。 八bát 即tức 第đệ 七thất 。 九cửu 即tức 第đệ 八bát 。 十thập 成thành 大đại 菩Bồ 提Đề 。 方phương 堪kham 為vì 苦khổ 眾chúng 生sanh 依y 故cố 。 其kỳ 間gian 小tiểu 有hữu 異dị 處xứ 會hội 意ý 皆giai 同đồng 爾nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 此thử 與dữ 前tiền 自tự 分phần/phân 行hành 中trung 發phát 心tâm 因nhân 緣duyên 互hỗ 有hữu 影ảnh 略lược 者giả 。 彼bỉ 經kinh 中trung 十thập 。 一nhất 見kiến 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 形hình 貌mạo 端đoan 嚴nghiêm 。 二nhị 色sắc 相tướng 圓viên 滿mãn 。 三tam 人nhân 所sở 樂nhạo 見kiến 。 四tứ 難nan 可khả 值trị 遇ngộ 。 五ngũ 有hữu 大đại 威uy 力lực 。 六lục 或hoặc 見kiến 神thần 足túc 。 七thất 或hoặc 聞văn 記ký 別biệt 。 八bát 或hoặc 聽thính 教giáo 誡giới 。 九cửu 或hoặc 見kiến 諸chư 眾chúng 生sanh 。 受thọ 諸chư 劇kịch 苦khổ 。 十thập 或hoặc 聞văn 如Như 來Lai 。 廣quảng 大đại 佛Phật 法Pháp 。 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 今kim 言ngôn 影ảnh 略lược 者giả 。 前tiền 五ngũ 下hạ 化hóa 眾chúng 生sanh 。 即tức 前tiền 第đệ 九cửu 。 或hoặc 見kiến 眾chúng 生sanh 。 受thọ 諸chư 劇kịch 苦khổ 。 即tức 正chánh 當đương 第đệ 二nhị 。 則tắc 彼bỉ 略lược 此thử 廣quảng 。 彼bỉ 一nhất 義nghĩa 含hàm 此thử 五ngũ 此thử 影ảnh 取thủ 也dã 。 後hậu 五ngũ 上thượng 求cầu 佛Phật 道Đạo 。 第đệ 六lục 第đệ 八bát 即tức 攝nhiếp 彼bỉ 前tiền 六lục 。 則tắc 此thử 略lược 彼bỉ 廣quảng 。 第đệ 七thất 即tức 前tiền 七thất 八bát 記ký 別biệt 教giáo 誡giới 九cửu 十thập 即tức 彼bỉ 第đệ 十thập 。 廣quảng 大đại 佛Phật 法Pháp 。 故cố 云vân 影ảnh 略lược 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 之chi 五ngũ 句cú 即tức 彼bỉ 此thử 互hỗ 闕khuyết 者giả 。 彼bỉ 五ngũ 即tức 攝nhiếp 受thọ 守thủ 護hộ 。 同đồng 己kỷ 師sư 心tâm 導đạo 師sư 心tâm 彼bỉ 闕khuyết 此thử 五ngũ 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 此thử 門môn 即tức 勝thắng 進tiến 中trung 近cận 善Thiện 知Tri 識Thức 者giả 。 彼bỉ 具cụ 十thập 句cú 。 云vân 所sở 謂vị 誦tụng 習tập 多đa 聞văn 虛hư 閑nhàn 寂tịch 靜tĩnh 。 近cận 善Thiện 知Tri 識Thức 。 發phát 言ngôn 和hòa 悅duyệt 語ngữ 必tất 知tri 時thời 。 心tâm 無vô 怯khiếp 怖bố 了liễu 達đạt 於ư 義nghĩa 。 如như 法Pháp 修tu 行hành 。 遠viễn 離ly 愚ngu 迷mê 。 安an 住trụ 不bất 動động 。 釋thích 曰viết 。 後hậu 之chi 四tứ 句cú 在tại 後hậu 清thanh 淨tịnh 之chi 中trung 。 今kim 言ngôn 近cận 善Thiện 知Tri 識Thức 。 即tức 彼bỉ 第đệ 三tam 。 第đệ 三tam 是thị 總tổng 。 下hạ 四tứ 五ngũ 六lục 句cú 皆giai 是thị 發phát 心tâm 之chi 德đức 。 即tức 此thử 中trung 別biệt 意ý 。 其kỳ 彼bỉ 初sơ 二nhị 句cú 文văn 中trung 略lược 無vô 。 疏sớ/sơ 梵Phạm 云vân 波ba 利lợi 戍thú 提đề 者giả 。 戍thú 字tự 率suất 音âm 。 戍thú 提đề 者giả 此thử 云vân 清thanh 淨tịnh 。 波ba 利lợi 是thị 遍biến 是thị 極cực 。


疏sớ/sơ 。 彼bỉ 開khai 一nhất 慧tuệ 為vi 十thập 觀quán 察sát 者giả 。 經Kinh 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 十thập 種chủng 行hành 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 常thường 。 二nhị 苦khổ 三tam 空không 四tứ 無vô 我ngã 五ngũ 無vô 作tác 六lục 無vô 味vị 七thất 不bất 如như 名danh 八bát 無vô 處xứ 所sở 九cửu 離ly 分phân 別biệt 十thập 無vô 堅kiên 實thật 。 皆giai 如như 初sơ 句cú 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 。


疏sớ/sơ 。 即tức 前tiền 勝thắng 進tiến 十thập 法pháp 觀quán 察sát 眾chúng 生sanh 界giới 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 所sở 謂vị 觀quán 察sát 。 眾chúng 生sanh 界giới 世thế 界giới 。 觀quán 察sát 地địa 界giới 水thủy 界giới 。 觀quán 察sát 欲dục 界giới 色sắc 界giới 無vô 色sắc 界giới 。 影ảnh 略lược 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 證chứng 知tri 一nhất 門môn 明minh 生sanh 貴quý 住trụ 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 自tự 分phần/phân 行hành 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 於ư 聖thánh 教giáo 中trung 生sanh 。 成thành 就tựu 十thập 法Pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 永vĩnh 不bất 退thoái 轉chuyển 。 於ư 諸chư 佛Phật 所sở 。 深thâm 生sanh 淨tịnh 信tín 。 善thiện 觀quán 察sát 法pháp 。 了liễu 知tri 眾chúng 生sanh 。 國quốc 土độ 世thế 界giới 業nghiệp 行hành 果quả 報báo 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 是thị 為vi 十thập 。 疏sớ/sơ 會hội 異dị 同đồng 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 但đãn 云vân 所sở 修tu 諸chư 行hành 。 皆giai 為vi 眾chúng 生sanh 者giả 。 略lược 義nghĩa 而nhi 已dĩ 。 具cụ 云vân 皆giai 為vì 救cứu 護hộ 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 二nhị 饒nhiêu 益ích 三tam 安an 樂lạc 四tứ 哀ai 愍mẫn 五ngũ 度độ 脫thoát 。 此thử 上thượng 皆giai 同đồng 初sơ 句cú 。 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 之chi 言ngôn 。 六lục 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 諸chư 災tai 難nạn 。 七thất 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 。 八bát 發phát 生sanh 淨tịnh 信tín 。 九cửu 悉tất 得đắc 調điều 伏phục 。 十thập 咸hàm 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 後hậu 五ngũ 先tiên 明minh 。 令linh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 疏sớ/sơ 。 兼kiêm 其kỳ 勝thắng 進tiến 解giải 眾chúng 生sanh 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 應ưng 勸khuyến 學học 十thập 法pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 知tri 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 。 二nhị 無vô 量lượng 。 三tam 無vô 數số 。 四tứ 不bất 思tư 議nghị 。 五ngũ 無vô 量lượng 色sắc 。 六lục 不bất 可khả 量lượng 。 七thất 空không 八bát 無vô 所sở 作tác 。 九cửu 無vô 所sở 有hữu 。 十thập 無vô 自tự 性tánh 。 皆giai 如như 初sơ 句cú 有hữu 知tri 眾chúng 生sanh 言ngôn 。


疏sớ/sơ 。 故cố 聞văn 讚tán 毀hủy 心tâm 定định 不bất 動động 者giả 。 彼bỉ 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 聞văn 十thập 種chủng 法pháp 心tâm 定định 不bất 動động 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 聞văn 讚tán 佛Phật 毀hủy 佛Phật 。 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 心tâm 定định 不bất 動động 。 二nhị 法pháp 三tam 菩Bồ 薩Tát 四tứ 所sở 行hành 。 五ngũ 聞văn 眾chúng 生sanh 。 有hữu 量lượng 無vô 量lượng 。 六lục 眾chúng 生sanh 有hữu 垢cấu 無vô 垢cấu 。 七thất 眾chúng 生sanh 易dị 度độ 難nan 度độ 。 八bát 法Pháp 界Giới 有hữu 量lượng 無vô 量lượng 。 九cửu 法Pháp 界Giới 或hoặc 有hữu 或hoặc 無vô 。 十thập 法Pháp 界Giới 有hữu 成thành 有hữu 壞hoại 。 皆giai 如như 初sơ 句cú 。


疏sớ/sơ 。 即tức 彼bỉ 勝thắng 進tiến 中trung 行hành 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 應ưng 勸khuyến 學học 十thập 法pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 相tướng 。 二nhị 無vô 體thể 三tam 不bất 可khả 修tu 四tứ 無vô 所sở 有hữu 五ngũ 無vô 真chân 實thật 六lục 空không 七thất 無vô 性tánh 八bát 如như 幻huyễn 九cửu 如như 夢mộng 十thập 無vô 分phân 別biệt 。 皆giai 如như 初sơ 句cú 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 言ngôn 。 前tiền 卻khước 可khả 思tư 。


疏sớ/sơ 。 聞văn 說thuyết 心tâm 不bất 退thoái 轉chuyển 者giả 。 大đại 同đồng 前tiền 位vị 亦diệc 有hữu 十thập 句cú 。 一nhất 聞văn 有hữu 佛Phật 無vô 佛Phật 。 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 心tâm 不bất 退thoái 轉chuyển 。 二nhị 有hữu 法pháp 無vô 法pháp 。 三tam 有hữu 菩Bồ 薩Tát 無vô 菩Bồ 薩Tát 。 四tứ 有hữu 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 無vô 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 五ngũ 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 出xuất 離ly 修tu 行hành 不bất 出xuất 離ly 。 六lục 過quá 去khứ 有hữu 佛Phật 。 過quá 去khứ 無vô 佛Phật 。 七thất 未vị 來lai 。 八bát 現hiện 在tại 同đồng 過quá 去khứ 。 九cửu 聞văn 佛Phật 智trí 。 有hữu 盡tận 無vô 盡tận 。 十thập 聞văn 三tam 世thế 一nhất 相tương/tướng 三tam 世thế 非phi 一nhất 相tương/tướng 。 皆giai 如như 初sơ 句cú 。 疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 八bát 中trung 廣quảng 明minh 不bất 退thoái 相tương/tướng 者giả 。 中trung 有hữu 文văn 云vân 。 有hữu 六lục 種chủng 法pháp 。 壞hoại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 何hà 者giả 為vi 六lục 。 一nhất 者giả 悋lận 法pháp 。 二nhị 者giả 於ư 諸chư 眾chúng 生sanh 。 起khởi 不bất 善thiện 心tâm 。 三tam 者giả 親thân 近cận 惡ác 友hữu 。 四tứ 者giả 不bất 勤cần 精tinh 進tấn 。 五ngũ 者giả 自tự 大đại 憍kiêu 慢mạn 。 六lục 者giả 營doanh 務vụ 世thế 業nghiệp 。 釋thích 曰viết 。 無vô 此thử 六lục 事sự 則tắc 不bất 退thoái 也dã 。


疏sớ/sơ 。 此thử 門môn 即tức 自tự 分phần/phân 行hành 由do 三tam 業nghiệp 無vô 失thất 故cố 有hữu 無vô 著trước 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 具cụ 云vân 。 所sở 謂vị 身thân 行hành 無vô 失thất 語ngữ 行hành 無vô 失thất 意ý 行hành 無vô 失thất 。 隨tùy 意ý 受thọ 生sanh 。 知tri 眾chúng 生sanh 種chủng 種chủng 欲dục 。 知tri 眾chúng 生sanh 種chủng 種chủng 。 解giải 知tri 眾chúng 生sanh 種chủng 種chủng 界giới 。 知tri 眾chúng 生sanh 種chủng 種chủng 。 業nghiệp 知tri 世thế 界giới 成thành 壞hoại 。 神thần 足túc 自tự 在tại 。 所sở 行hành 無vô 礙ngại 是thị 為vi 十thập 。 今kim 疏sớ/sơ 配phối 用dụng 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 門môn 即tức 彼bỉ 勝thắng 進tiến 現hiện 變biến 化hóa 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 云vân 。 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 應ưng 勸khuyến 學học 十thập 法pháp 。 所sở 謂vị 知tri 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 二nhị 動động 三tam 持trì 四tứ 觀quán 五ngũ 詣nghệ 六lục 遊du 。 上thượng 皆giai 有hữu 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 言ngôn 。 七thất 遊du 行hành 無vô 數số 世thế 界giới 。 八bát 領lãnh 受thọ 無vô 數số 佛Phật 法Pháp 。 九cửu 現hiện 變biến 化hóa 自tự 在tại 。 身thân 出xuất 廣quảng 大đại 遍biến 滿mãn 音âm 。 十thập 一nhất 剎sát 那na 中trung 。 奉phụng 事sự 供cúng 養dường 。 無vô 數số 諸chư 佛Phật 。 今kim 疏sớ/sơ 舉cử 一nhất 以dĩ 等đẳng 於ư 餘dư 。


疏sớ/sơ 。 故cố 能năng 善thiện 知tri 十thập 法pháp 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 十thập 種chủng 法pháp 。 所sở 謂vị 善thiện 知tri 諸chư 眾chúng 生sanh 受thọ 生sanh 。 二nhị 諸chư 煩phiền 惱não 現hiện 起khởi 。 三tam 習tập 氣khí 相tương 續tục 。 四tứ 所sở 行hành 方phương 便tiện 。 五ngũ 無vô 量lượng 法pháp 。 六lục 諸chư 威uy 儀nghi 。 七thất 世thế 界giới 差sai 別biệt 。 八bát 前tiền 際tế 後hậu 際tế 事sự 。 九cửu 演diễn 說thuyết 世thế 諦đế 。 十thập 演diễn 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 句cú 句cú 皆giai 有hữu 善thiện 知tri 之chi 言ngôn 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 門môn 勝thắng 進tiến 學học 法Pháp 王Vương 處xứ 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 云vân 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 應ưng 勸khuyến 學học 十thập 法pháp 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 法Pháp 王Vương 處xứ 善thiện 巧xảo 。 二nhị 軌quỹ 度độ 三tam 宮cung 殿điện 四tứ 趣thú 入nhập 五ngũ 觀quán 察sát 六lục 灌quán 頂đảnh 七thất 力lực 持trì 八bát 無vô 畏úy 九cửu 宴yến 寢tẩm 十thập 讚tán 歎thán 。 十thập 門môn 皆giai 如như 初sơ 句cú 。 後hậu 五ngũ 略lược 無vô 處xứ 字tự 。


疏sớ/sơ 。 此thử 門môn 明minh 成thành 就tựu 十thập 智trí 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 勝thắng 進tiến 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 應ưng 勸khuyến 學học 諸chư 佛Phật 十thập 種chủng 智trí 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 三tam 世thế 。 智trí 佛Phật 法Pháp 智trí 法Pháp 界Giới 無Vô 礙Ngại 智Trí 法Pháp 界Giới 無vô 邊biên 智trí 。 充sung 滿mãn 一nhất 切thiết 世thế 界giới 智trí 。 普phổ 照chiếu 一nhất 切thiết 世thế 界giới 智trí 。 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 智trí 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 智trí 。 知tri 無vô 邊biên 諸chư 佛Phật 智trí 是thị 也dã 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 十thập 變biến 化hóa 故cố 能năng 動động 剎sát 等đẳng 者giả 。 即tức 彼bỉ 經kinh 自tự 分phần/phân 十thập 法pháp 云vân 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 得đắc 成thành 就tựu 十thập 種chủng 智trí 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 振chấn 動động 。 無vô 數số 世thế 界giới 。 二nhị 照chiếu 明minh 三tam 住trụ 持trì 四tứ 往vãng 詣nghệ 五ngũ 嚴nghiêm 淨tịnh 。 上thượng 五ngũ 皆giai 有hữu 無vô 數số 世thế 界giới 言ngôn 。 六lục 開khai 示thị 無vô 數số 眾chúng 生sanh 。 七thất 觀quán 察sát 無vô 數số 眾chúng 生sanh 。 八bát 知tri 無vô 數số 眾chúng 生sanh 根căn 。 九cửu 令linh 無vô 數số 眾chúng 生sanh 趣thú 入nhập 。 十thập 令linh 無vô 數số 眾chúng 生sanh 調điều 伏phục 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 變biến 化hóa 即tức 實thật 如như 化hóa 非phi 要yếu 化hóa 作tác 者giả 。 謂vị 緣duyên 生sanh 如như 化hóa 故cố 。 若nhược 變biến 化hóa 作tác 無vô 而nhi 忽hốt 有hữu 故cố 。 佛Phật 地địa 論luận 第đệ 三tam 云vân 。 化hóa 身thân 三tam 種chủng 。 一nhất 自tự 身thân 相tướng 應ứng 化hóa 。 謂vị 自tự 身thân 作tác 輪Luân 王Vương 等đẳng 。 二nhị 他tha 身thân 相tướng 應ứng 化hóa 。 謂vị 變biến 化hóa 王vương 為vi 佛Phật 身thân 等đẳng 。 三tam 非phi 身thân 相tướng 應ứng 化hóa 。 化hóa 大đại 地địa 為vi 寶bảo 等đẳng 今kim 並tịnh 非phi 此thử 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 八bát 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 81

❖
Phiên âm: 24/3/2016 ◊ Cập nhật: 24/3/2016