大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 八bát 十thập
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 80

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 始thỉ 本bổn 無vô 二nhị 絕tuyệt 二nhị 礙ngại 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 則tắc 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 佛Phật 智trí 。 是thị 則tắc 本bổn 覺giác 不bất 礙ngại 始thỉ 覺giác 。 如như 是thị 而nhi 證chứng 名danh 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 二nhị 者giả 斷đoạn 障chướng 顯hiển 了liễu 則tắc 無vô 煩phiền 惱não 所sở 知tri 二nhị 礙ngại 。


疏sớ/sơ 。 合hợp 出xuất 經kinh 益ích 物vật 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 文văn 。 後hậu 然nhiên 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 。 等đẳng 下hạ 引dẫn 例lệ 釋thích 者giả 。 言ngôn 九cửu 喻dụ 者giả 。 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 。 具cụ 有hữu 九cửu 喻dụ 。 一nhất 二nhị 不bất 同đồng 餘dư 經kinh 。 或hoặc 有hữu 一nhất 二nhị 三tam 四tứ 。 多đa 少thiểu 不bất 定định 故cố 致trí 等đẳng 言ngôn 。 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 者giả 。 即tức 如Như 來Lai 在tại 王Vương 舍Xá 城Thành 。 耆Kỳ 闍Xà 崛Quật 山Sơn 。 成thành 佛Phật 十thập 年niên 。 後hậu 方phương 說thuyết 之chi 與dữ 大đại 比Bỉ 丘Khâu 。 百bách 千thiên 人nhân 菩Bồ 薩Tát 六lục 十thập 恆Hằng 河Hà 沙sa 云vân 云vân 。


爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 於ư 栴Chiên 檀Đàn 重Trùng 閣Các 。 正chánh 坐tọa 三tam 昧muội 。 而nhi 現hiện 神thần 變biến 。 有hữu 千thiên 葉diệp 蓮liên 華hoa 。 大đại 如như 車xa 輪luân 。 其kỳ 數số 無vô 量lượng 。 色sắc 香hương 具cụ 足túc 。 而nhi 未vị 開khai 敷phu 。 一nhất 切thiết 華hoa 內nội 。 皆giai 有hữu 化hóa 佛Phật 。 上thượng 昇thăng 虛hư 空không 。 彌di 覆phú 世thế 界giới 。 猶do 如như 寶bảo 帳trướng 。 一nhất 一nhất 蓮liên 華hoa 。 放phóng 無vô 量lượng 光quang 。 一nhất 切thiết 蓮liên 華hoa 。 同đồng 時thời 舒thư 榮vinh 。 佛Phật 神thần 力lực 故cố 。 須tu 臾du 之chi 間gian 。 皆giai 悉tất 萎nuy 變biến 。 其kỳ 諸chư 華hoa 內nội 一nhất 切thiết 化hóa 佛Phật 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 各các 放phóng 無vô 數số 。 百bách 千thiên 光quang 明minh 。 於ư 時thời 此thử 剎sát 。 莊trang 嚴nghiêm 殊thù 特đặc 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 歡hoan 喜hỷ 踊dũng 躍dược 。 云vân 云vân 金Kim 剛Cang 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 問vấn 佛Phật 下hạ 。 為vi 答đáp 云vân 。 我ngã 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 觀quán 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 貪tham 欲dục 恚khuể 癡si 。 諸chư 煩phiền 惱não 中trung 。 有hữu 如Như 來Lai 智trí 。 如Như 來Lai 眼nhãn 如Như 來Lai 身thân 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 儼nghiễm 然nhiên 不bất 動động 。


善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 在tại 諸chư 趣thú 。 煩phiền 惱não 身thân 中trung 。 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 。 常thường 無vô 染nhiễm 污ô 。 德đức 相tướng 備bị 足túc 。 如như 我ngã 無vô 異dị 。 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 譬thí 如như 天thiên 眼nhãn 之chi 人nhân 。 觀quán 未vị 敷phu 華hoa 。 見kiến 諸chư 華hoa 內nội 有hữu 如Như 來Lai 身thân 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 除trừ 其kỳ 萎nuy 華hoa 。 便tiện 得đắc 顯hiển 現hiện 。 如như 是thị 善thiện 男nam 子tử 。 佛Phật 見kiến 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 藏tạng 已dĩ 。 欲dục 令linh 開khai 敷phu 。 為vi 說thuyết 經Kinh 法Pháp 。 滅diệt 除trừ 煩phiền 惱não 。 顯hiển 現hiện 佛Phật 性tánh 。


善thiện 男nam 子tử 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 爾nhĩ 。 若nhược 佛Phật 出xuất 世thế 。 若nhược 不bất 出xuất 世thế 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 如như 。 來lai 之chi 藏tạng 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 但đãn 彼bỉ 眾chúng 生sanh 。 煩phiền 惱não 覆phú 故cố 。 如Như 來Lai 出xuất 世thế 。 廣quảng 為vì 說thuyết 法Pháp 。 除trừ 滅diệt 塵trần 勞lao 。 成thành 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 云vân 云vân )# 每mỗi 喻dụ 之chi 後hậu 皆giai 有hữu 偈kệ 文văn 。 二nhị 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 淳thuần 蜜mật 。 在tại 巖nham 樹thụ 中trung 。 無vô 數số 群quần 蜂phong 。 圍vi 遶nhiễu 守thủ 護hộ 。


時thời 有hữu 一nhất 人nhân 。 巧xảo 智trí 方phương 便tiện 。 先tiên 除trừ 彼bỉ 蜂phong 。 乃nãi 取thủ 其kỳ 蜜mật 。 隨tùy 意ý 食thực 用dụng 。 惠huệ 及cập 近cận 遠viễn 。 下hạ 取thủ 意ý 合hợp 。 蜜mật 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 蜂phong 喻dụ 煩phiền 惱não 。 人nhân 喻dụ 如Như 來Lai 。 除trừ 蜂phong 喻dụ 說thuyết 法Pháp 除trừ 煩phiền 惱não 。 三tam 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 粳canh 糧lương 。 未vị 離ly 皮bì 糩hối 。 貧bần 愚ngu 輕khinh 賤tiện 。 謂vị 為vi 可khả 棄khí 。 除trừ 蕩đãng 既ký 精tinh 。 當đương 為vi 御ngự 用dụng 。 合hợp 云vân 。 糠khang 喻dụ 煩phiền 惱não 。 米mễ 喻dụ 如Như 來Lai 知tri 見kiến 。 說thuyết 法Pháp 除trừ 煩phiền 惱não 。 淨tịnh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 。 為vi 最Tối 正Chánh 覺Giác 。 四tứ 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 真chân 金kim 。 墮đọa 不bất 淨tịnh 處xứ 。 隱ẩn 沒một 不bất 現hiện 。 經kinh 歷lịch 年niên 載tái 。 真chân 金kim 不bất 壞hoại 。 而nhi 莫mạc 能năng 知tri 。 有hữu 天thiên 眼nhãn 者giả 。 語ngứ 眾chúng 人nhân 言ngôn 。 此thử 不bất 淨tịnh 中trung 。 有hữu 真chân 金kim 寶bảo 。 汝nhữ 可khả 出xuất 之chi 。 隨tùy 意ý 受thọ 用dụng 。 法pháp 合hợp 例lệ 知tri 。 五ngũ 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 貧bần 家gia 。 有hữu 珍trân 寶bảo 藏tạng 。 珍trân 寶bảo 藏tạng 不bất 能năng 言ngôn 。 我ngã 在tại 於ư 此thử 。 既ký 不bất 自tự 知tri 。 又hựu 無vô 語ngứ 者giả 。 不bất 能năng 開khai 發phát 。 此thử 珍trân 寶bảo 藏tạng 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 如Như 來Lai 知tri 見kiến 。 力Lực 無Vô 所Sở 畏Úy 。 大đại 法Pháp 寶bảo 藏tạng 。 在tại 其kỳ 身thân 內nội 。 不bất 聞văn 不bất 知tri 。 耽đam 惑hoặc 五ngũ 欲dục 。 流lưu 轉chuyển 生sanh 死tử 。 受thọ 苦khổ 無vô 量lượng 。 是thị 故cố 諸chư 佛Phật 。 出xuất 興hưng 于vu 世thế 。 為vì 開khai 身thân 內nội 。 如Như 來Lai 法Pháp 藏tạng 。 無vô 礙ngại 辯biện 才tài 。 為vi 大đại 施thí 主chủ 。 六lục 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 菴am 羅la 果quả 。 內nội 實thật 不bất 壞hoại 。 種chúng 之chi 於ư 地địa 。 成thành 大đại 樹thụ 王vương 。


善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 以dĩ 佛Phật 眼nhãn 觀quán 諸chư 眾chúng 生sanh 。 如Như 來Lai 寶bảo 藏tạng 。 在tại 無vô 明minh 㲉xác 內nội 。 猶do 如như 果quả 種chủng 。 在tại 於ư 核hạch 內nội 。


善thiện 男nam 子tử 。 彼bỉ 如Như 來Lai 藏tạng 。 清thanh 淨tịnh 無vô 極cực 。 大đại 智trí 慧tuệ 聚tụ 。 妙diệu 寂tịch 泥Nê 洹Hoàn 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 應Ứng 。 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。 七thất 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 持trì 真chân 金kim 像tượng 。 行hành 詣nghệ 他tha 國quốc 。 經kinh 遊du 險hiểm 路lộ 。 懼cụ 遭tao 劫kiếp 奪đoạt 。 裹khỏa 以dĩ 弊tệ 物vật 。 令linh 無vô 識thức 者giả 。 此thử 人nhân 於ư 道đạo 。 忽hốt 便tiện 命mạng 終chung 。 於ư 是thị 金kim 像tượng 。 棄khí 捐quyên 曠khoáng 野dã 。 行hành 人nhân 躡niếp 跡tích 。 咸hàm 謂vị 不bất 淨tịnh 。 得đắc 天thiên 眼nhãn 者giả 。 見kiến 弊tệ 物vật 中trung 。 有hữu 真chân 金kim 像tượng 。 即tức 為vi 出xuất 之chi 。 一nhất 切thiết 禮lễ 敬kính 。 合hợp 有hữu 如Như 來Lai 微vi 妙diệu 寶bảo 藏tạng 。 八bát 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 女nữ 人nhân 。 貧bần 賤tiện 醜xú 陋lậu 。 眾chúng 人nhân 所sở 惡ác 。 而nhi 懷hoài 貴quý 子tử 。 當đương 為vi 聖thánh 王vương 。 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 此thử 人nhân 不bất 知tri 。 經kinh 歷lịch 時thời 節tiết 。 常thường 作tác 下hạ 劣liệt 。 生sanh 賤tiện 子tử 想tưởng 。 合hợp 有hữu 如Như 來Lai 寶bảo 藏tạng 。 九cửu 復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 鑄chú 師sư 。 鑄chú 真chân 金kim 像tượng 。 既ký 鑄chú 成thành 已dĩ 。 倒đảo 置trí 于vu 地địa 。 外ngoại 現hiện 燋tiều 黑hắc 。 內nội 像tượng 不bất 變biến 。 開khai 模mô 出xuất 像tượng 。 金kim 色sắc 晃hoảng 曜diệu 。 合hợp 云vân 有hữu 如Như 來Lai 身thân 。 眾chúng 相tướng 具cụ 足túc 。 下hạ 校giảo 量lượng 功công 德đức 。 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 。 供cúng 養dường 過quá 去khứ 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 現hiện 在tại 諸chư 佛Phật 。 造tạo 恆Hằng 河Hà 沙sa 七thất 寶bảo 。 臺đài 高cao 十thập 由do 旬tuần 。 日nhật 日nhật 如như 是thị 。 乃nãi 至chí 五ngũ 十thập 恆Hằng 河Hà 沙sa 七thất 寶bảo 臺đài 供cúng 養dường 恆Hằng 河Hà 沙sa 如Như 來Lai 。 不bất 如như 有hữu 人nhân 。 喜hỷ 樂lạc 菩Bồ 提Đề 受thọ 持trì 此thử 經Kinh 。 乃nãi 至chí 算toán 數số 譬thí 喻dụ 。 所sở 不bất 能năng 及cập 。 上thượng 之chi 九cửu 喻dụ 。 初sơ 蓮liên 華hoa 有hữu 佛Phật 喻dụ 與dữ 青thanh 蓮liên 在tại 泥nê 喻dụ 。 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。 其kỳ 金kim 墮đọa 不bất 淨tịnh 處xứ 。 與dữ 摩ma 尼ni 墮đọa 深thâm 廁trắc 中trung 大đại 同đồng 。 彼bỉ 闕khuyết 此thử 如như 金kim 在tại 於ư 鑛khoáng 。 如như 蜜mật 在tại 山sơn 中trung 。 餘dư 多đa 大đại 同đồng 。 而nhi 不bất 次thứ 第đệ 者giả 。 此thử 取thủ 圓viên 意ý 略lược 舉cử 十thập 耳nhĩ 。 山sơn 中trung 有hữu 蜜mật 。 又hựu 與dữ 塵trần 中trung 佛Phật 性tánh 小tiểu 異dị 。 故cố 略lược 無vô 之chi 。 又hựu 此thử 引dẫn 為vi 順thuận 圓viên 融dung 。 自tự 凡phàm 至chí 聖thánh 具cụ 含hàm 諸chư 義nghĩa 。 故cố 亂loạn 引dẫn 之chi 。 若nhược 依y 佛Phật 性tánh 論luận 具cụ 釋thích 九cửu 喻dụ 。 雖tuy 不bất 引dẫn 如Như 來Lai 藏tạng 經Kinh 。 而nhi 與dữ 此thử 經Kinh 喻dụ 次thứ 全toàn 同đồng 。 各các 別biệt 有hữu 意ý 。 廣quảng 如như 佛Phật 性tánh 論luận 。 別biệt 鈔sao 中trung 已dĩ 引dẫn 。 言ngôn 餘dư 經kinh 或hoặc 有hữu 一nhất 二nhị 三tam 等đẳng 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 勝thắng 鬘man 等đẳng 經kinh 皆giai 說thuyết 。 不bất 能năng 具cụ 引dẫn 。 金kim 鑛khoáng 之chi 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 第đệ 十thập 有hữu 文văn 云vân 。


復phục 次thứ 善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 金kim 鑛khoáng 淘đào 煉luyện 滓chỉ 穢uế 。 然nhiên 後hậu 銷tiêu 鎔dong 成thành 金kim 之chi 後hậu 。 價giá 直trực 無vô 量lượng 。


善thiện 男nam 子tử 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 爾nhĩ 。 皆giai 得đắc 成thành 就tựu 。 同đồng 一nhất 佛Phật 性tánh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 除trừ 煩phiền 惱não 故cố 。 如như 彼bỉ 金kim 鑛khoáng 除trừ 諸chư 滓chỉ 穢uế 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 一nhất 佛Phật 性tánh 。 無vô 有hữu 差sai 別biệt 。 以dĩ 其kỳ 先tiên 聞văn 如Như 來Lai 蜜mật 藏tạng 。 後hậu 成thành 佛Phật 時thời 。 自tự 然nhiên 得đắc 知tri 。 如như 彼bỉ 長trưởng 者giả 。 知tri 乳nhũ 一nhất 相tương/tướng 。


何hà 以dĩ 故cố 。 以dĩ 斷đoạn 無vô 量lượng 煩phiền 惱não 故cố 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 是thị 長trưởng 者giả 多đa 牛ngưu 𤛓câu 乳nhũ 一nhất 色sắc 喻dụ 。 復phục 轉chuyển 以dĩ 顯hiển 故cố 。 第đệ 五ngũ 經kinh 中trung 有hữu 雪Tuyết 山Sơn 甘cam 藥dược 喻dụ 。 全toàn 同đồng 淳thuần 蜜mật 在tại 巖nham 喻dụ 。 餘dư 有hữu 多đa 喻dụ 不bất 能năng 具cụ 引dẫn 。 大đại 價giá 摩ma 尼ni 垢cấu 衣y 所sở 纏triền 者giả 。 即tức 楞lăng 伽già 第đệ 二nhị 。 疏sớ/sơ 當đương 第đệ 五ngũ 。 經Kinh 云vân 爾nhĩ 時thời 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 世Thế 尊Tôn 修tu 多đa 羅la 說thuyết 。 如Như 來Lai 藏tạng 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 轉chuyển 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 入nhập 於ư 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 如như 大đại 價giá 寶bảo 。 垢cấu 衣y 所sở 纏triền 。 如Như 來Lai 之chi 藏tạng 。 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 而nhi 陰ấm 界giới 入nhập 。 垢cấu 衣y 所sở 纏triền 。 貪tham 欲dục 恚khuể 癡si 。 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 塵trần 勞lao 所sở 污ô 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 演diễn 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 大đại 慧tuệ 引dẫn 昔tích 之chi 說thuyết 下hạ 。 難nạn/nan 同đồng 外ngoại 道đạo 說thuyết 我ngã 。 佛Phật 下hạ 答đáp 不bất 同đồng 外ngoại 道đạo 故cố 但đãn 是thị 虛hư 妄vọng 。 無vô 有hữu 真chân 實thật 。 如Như 來Lai 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 時thời 說thuyết 空không 無vô 相tướng 無vô 願nguyện 。 如như 實thật 際tế 法pháp 性tánh 法Pháp 身thân 涅Niết 槃Bàn 自tự 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 。 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 等đẳng 句cú 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 等đẳng 。 餘dư 經kinh 所sở 有hữu 可khả 略lược 言ngôn 也dã 。


疏sớ/sơ 。 總tổng 結kết 上thượng 來lai 十thập 喻dụ 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 結kết 上thượng 十thập 門môn 以dĩ 成thành 未vị 盡tận 。


疏sớ/sơ 。 故cố 應ưng 更cánh 以dĩ 下hạ 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 由do 經Kinh 云vân 以dĩ 如như 是thị 等đẳng 。 無vô 量lượng 相tương 知tri 。 如như 是thị 指chỉ 前tiền 等đẳng 即tức 等đẳng 後hậu 。 更cánh 明minh 別biệt 義nghĩa 。 此thử 結kết 有hữu 四tứ 。 一nhất 無vô 量lượng 。 二nhị 無vô 礙ngại 。 三tam 不bất 可khả 思tư 。 四tứ 廣quảng 大đại 。 並tịnh 遍biến 上thượng 十thập 及cập 所sở 不bất 說thuyết 。 第đệ 五ngũ 出xuất 現hiện 境cảnh 界giới 。


疏sớ/sơ 。 正chánh 顯hiển 分phân 齊tề 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 出xuất 體thể 。 二nhị 依y 初sơ 義nghĩa 下hạ 對đối 前tiền 二nhị 義nghĩa 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 。 三tam 由do 所sở 緣duyên 下hạ 融dung 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 後hậu 正chánh 顯hiển 所sở 緣duyên 下hạ 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 隨tùy 文văn 釋thích 。 後hậu 若nhược 約ước 二nhị 諦đế 下hạ 義nghĩa 門môn 料liệu 揀giản 。 第đệ 六lục 出xuất 現hiện 之chi 行hành 前tiền 明minh 分phân 齊tề 下hạ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 彰chương 來lai 意ý 。 後hậu 雖tuy 智trí 海hải 下hạ 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 行hành 在tại 因nhân 中trung 今kim 果quả 滿mãn 何hà 有hữu 。 釋thích 云vân 。 行hành 雖tuy 無vô 量lượng 總tổng 不bất 出xuất 二nhị 。 謂vị 智trí 與dữ 悲bi 。 智trí 行hành 已dĩ 圓viên 自tự 利lợi 滿mãn 故cố 。 而nhi 運vận 即tức 智trí 之chi 悲bi 利lợi 他tha 不bất 息tức 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 以dĩ 下hạ 文văn 說thuyết 真Chân 如Như 行hành 。 答đáp 此thử 即tức 果quả 之chi 行hành 。 將tương 說thuyết 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 之chi 行hành 。 故cố 說thuyết 真Chân 如Như 行hành 之chi 本bổn 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 真Chân 如Như 之chi 名danh 言ngôn 含hàm 法pháp 喻dụ 者giả 。 經Kinh 云vân 如như 真Chân 如Như 前tiền 際tế 不bất 生sanh 等đẳng 。 即tức 以dĩ 真Chân 如Như 喻dụ 佛Phật 行hạnh 也dã 。 若nhược 佛Phật 行hạnh 契khế 如như 行hành 即tức 是thị 如như 故cố 即tức 是thị 法pháp 。


疏sớ/sơ 。 過quá 未vị 非phi 緣duyên 者giả 。 過quá 去khứ 緣duyên 已dĩ 謝tạ 未vị 來lai 緣duyên 未vị 會hội 。 故cố 曰viết 非phi 緣duyên 。 由do 非phi 緣duyên 故cố 過quá 去khứ 無vô 可khả 生sanh 。 未vị 來lai 無vô 可khả 動động 。 現hiện 在tại 雖tuy 在tại 緣duyên 中trung 不bất 與dữ 緣duyên 合hợp 。 故cố 云vân 離ly 緣duyên 。 故cố 迴hồi 向hướng 中trung 明minh 。 遍biến 在tại 三tam 世thế 不bất 同đồng 三tam 世thế 。 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 而nhi 非phi 一nhất 切thiết 。 故cố 緣duyên 雖tuy 起khởi 而nhi 湛trạm 然nhiên 無vô 起khởi 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 謂vị 無vô 量lượng 即tức 是thị 量lượng 故cố 者giả 。 離ly 量lượng 有hữu 無vô 量lượng 故cố 。 故cố 楞lăng 伽già 云vân 。 無vô 心tâm 量lượng 之chi 心tâm 量lượng 。 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 。 謂vị 以dĩ 無vô 心tâm 量lượng 而nhi 為vi 是thị 者giả 。 而nhi 還hoàn 是thị 心tâm 量lượng 耳nhĩ 。 故cố 心tâm 彌di 虛hư 下hạ 上thượng 句cú 明minh 無vô 量lượng 不bất 礙ngại 量lượng 。 終chung 曰viết 行hành 句cú 明minh 量lượng 即tức 無vô 量lượng 。 但đãn 涅Niết 槃Bàn 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 即tức 第đệ 十thập 一nhất 經kinh 。 遠viễn 公công 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 云vân 辯biện 行hành 所sở 依y 謂vị 如Như 來Lai 先tiên 成thành 之chi 德đức 。 修tu 習tập 趣thú 入nhập 亦diệc 可khả 五ngũ 行hành 。 是thị 其kỳ 教giáo 行hành 顯hiển 性tánh 成thành 行hành 。 是thị 如Như 來Lai 。 行hành 顯hiển 如Như 來Lai 性tánh 以dĩ 成thành 行hành 故cố 。 意ý 云vân 此thử 一nhất 即tức 是thị 證chứng 行hành 證chứng 性tánh 而nhi 成thành 行hành 故cố 。 第đệ 七thất 出xuất 現hiện 菩Bồ 提Đề 。


疏sớ/sơ 。 圓viên 行hành 之chi 果quả 下hạ 明minh 來lai 意ý 有hữu 二nhị 。 上thượng 約ước 真chân 菩Bồ 提Đề 辯biện 來lai 意ý 。 對đối 緣duyên 造tạo 修tu 下hạ 約ước 應ưng 菩Bồ 提Đề 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 明minh 體thể 等đẳng 者giả 此thử 引dẫn 二nhị 論luận 。 二nhị 互hỗ 相tương 成thành 。 攝nhiếp 論luận 第đệ 九cửu 智trí 論luận 第đệ 三tam 。 二nhị 智trí 即tức 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 。 二nhị 斷đoạn 即tức 斷đoạn 煩phiền 惱não 所sở 知tri 。 此thử 經Kinh 圓viên 宗tông 故cố 。 通thông 一nhất 切thiết 下hạ 。 云vân 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 量lượng 等đẳng 三tam 輪luân 自tự 他tha 平bình 等đẳng 因nhân 果quả 交giao 徹triệt 。 如như 是thị 等đẳng 義nghĩa 。 故cố 通thông 一nhất 切thiết 。


疏sớ/sơ 。 三tam 辯biện 種chủng 類loại 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 辯biện 後hậu 料liệu 揀giản 。 今kim 初sơ 者giả 。 言ngôn 夫phu 如như 者giả 。 不bất 二nhị 不bất 異dị 者giả 。 即tức 彌Di 勒Lặc 章chương 。 下hạ 當đương 辯biện 意ý 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 下hạ 智trí 觀quán 等đẳng 。 六lục 地địa 已dĩ 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 分phân 為vi 五ngũ 如như 大đại 品phẩm 等đẳng 者giả 。 智trí 論luận 五ngũ 十thập 八bát 云vân 。 一nhất 發phát 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 無vô 量lượng 生sanh 死tử 。 中trung 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 故cố 名danh 菩Bồ 提Đề 。 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 二nhị 伏phục 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 斷đoạn 諸chư 煩phiền 惱não 。 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 行hành 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 三Tam 明Minh 心tâm 菩Bồ 提Đề 。 觀quán 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 法pháp 本bổn 末mạt 總tổng 別biệt 相tướng 。 分phân 別biệt 得đắc 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 謂vị 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 四tứ 出xuất 到đáo 菩Bồ 提Đề 。 於ư 涅Niết 槃Bàn 中trung 。 得đắc 方phương 便tiện 力lực 故cố 不bất 著trước 。 若nhược 滅diệt 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 見kiến 一nhất 切thiết 佛Phật 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 出xuất 三tam 界giới 到đáo 薩Tát 婆Bà 若Nhã 。 五ngũ 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 坐tọa 道Đạo 場Tràng 斷đoạn 習tập 氣khí 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 具cụ 十thập 如như 離ly 世thế 間gian 品phẩm 者giả 。 即tức 五ngũ 十thập 九cửu 經kinh 十thập 種chủng 成thành 如Như 來Lai 力lực 為vi 十thập 菩Bồ 提Đề 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 有hữu 十thập 種chủng 成thành 如Như 來Lai 力lực 。 何hà 等đẳng 為vi 十thập 。


所sở 謂vị 一nhất 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 眾chúng 魔ma 煩phiền 惱não 業nghiệp 。 故cố 成thành 如Như 來Lai 力lực 。 二nhị 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 遊du 戲hí 一nhất 切thiết 。 菩Bồ 薩Tát 三tam 昧muội 。 門môn 故cố 成thành 如Như 來Lai 力lực 。 三tam 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 廣quảng 大đại 禪thiền 定định 故cố 。 四tứ 圓viên 滿mãn 一nhất 切thiết 。 白bạch 淨tịnh 助trợ 道Đạo 法Pháp 故cố 。 五ngũ 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 智trí 慧tuệ 光quang 明minh 。 善thiện 思tư 惟duy 分phân 別biệt 故cố 。 六lục 其kỳ 身thân 周chu 遍biến 一nhất 切thiết 世thế 界giới 故cố 。 七thất 所sở 出xuất 言ngôn 音âm 。 悉tất 與dữ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 心tâm 等đẳng 故cố 。 八bát 能năng 以dĩ 神thần 力lực 。 加gia 持trì 一nhất 切thiết 故cố 。 九cửu 與dữ 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 等đẳng 無vô 有hữu 異dị 。 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 了liễu 三tam 世thế 法pháp 故cố 。 十thập 得đắc 善thiện 覺giác 智trí 三tam 昧muội 。 具cụ 如Như 來Lai 十Thập 力Lực 。 所sở 謂vị 是thị 處xứ 非phi 處xứ 智trí 力lực 。 乃nãi 至chí 漏lậu 盡tận 智trí 力lực 故cố 。 成thành 如Như 來Lai 力lực 是thị 為vi 十thập 。 若nhược 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 具cụ 此thử 十Thập 力Lực 。 則tắc 名danh 如Như 來Lai 。 應Ứng 。 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。 句cú 句cú 皆giai 有hữu 成thành 如Như 來Lai 力lực 言ngôn 。 此thử 十thập 菩Bồ 提Đề 多đa 同đồng 今kim 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 唯duy 十thập 為vi 圓viên 下hạ 第đệ 二nhị 料liệu 揀giản 先tiên 示thị 別biệt 教giáo 。 後hậu 三tam 除trừ 前tiền 二nhị 下hạ 約ước 同đồng 教giáo 門môn 揀giản 而nhi 收thu 之chi 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 明minh 業nghiệp 用dụng 等đẳng 者giả 。 以dĩ 下hạ 科khoa 經kinh 有hữu 其kỳ 十thập 門môn 。 兼kiêm 體thể 相tướng 用dụng 。 今kim 唯duy 辯biện 用dụng 有hữu 其kỳ 十thập 耳nhĩ 。 不bất 出xuất 下hạ 文văn 。


疏sớ/sơ 。 離ly 諸chư 緣duyên 者giả 。 有hữu 觀quán 則tắc 有hữu 緣duyên 無vô 緣duyên 則tắc 絕tuyệt 觀quán 。 如như 海hải 下hạ 釋thích 文văn 以dĩ 成thành 上thượng 義nghĩa 。 非phi 無vô 所sở 了liễu 下hạ 成thành 上thượng 觀quán 極cực 於ư 無vô 觀quán 義nghĩa 。 謂vị 觀quán 智trí 之chi 極cực 謂vị 之chi 無vô 觀quán 。 無vô 彼bỉ 分phân 別biệt 取thủ 相tương/tướng 之chi 觀quán 。 非phi 無vô 甚thậm 深thâm 無vô 分phân 別biệt 觀quán 。 故cố 引dẫn 晉tấn 經kinh 解giải 一nhất 切thiết 義nghĩa 合hợp 明minh 二nhị 經kinh 。 應ưng 云vân 解giải 一nhất 切thiết 義nghĩa 無vô 所sở 觀quán 察sát 。 若nhược 改cải 為vi 解giải 義nghĩa 則tắc 圓viên 足túc 。 譯dịch 經kinh 之chi 人nhân 見kiến 下hạ 文văn 有hữu 知tri 眾chúng 生sanh 心tâm 故cố 。 此thử 但đãn 明minh 無vô 觀quán 之chi 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 既ký 觀quán 念niệm 斯tư 寂tịch 下hạ 。 上thượng 明minh 成thành 智trí 即tức 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 今kim 明minh 斷đoạn 障chướng 即tức 斷đoạn 煩phiền 惱não 。


疏sớ/sơ 。 無vô 觀quán 是thị 體thể 下hạ 結kết 成thành 具cụ 三tam 。 無vô 觀quán 是thị 體thể 者giả 無vô 念niệm 體thể 也dã 。 照chiếu 智trí 是thị 上thượng 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 斷đoạn 即tức 是thị 向hướng 無vô 惑hoặc 習tập 種chủng 。 合hợp 為vi 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 寂tịch 照chiếu 無vô 二nhị 為vi 菩Bồ 提Đề 相tương/tướng 。 猶do 如như 明minh 鏡kính 。 無vô 心tâm 為vi 體thể 鑑giám 照chiếu 為vi 用dụng 合hợp 為vi 其kỳ 相tương/tướng 。 亦diệc 即tức 禪thiền 宗tông 即tức 體thể 之chi 用dụng 。 自tự 知tri 即tức 用dụng 之chi 體thể 恆hằng 寂tịch 。 知tri 寂tịch 不bất 二nhị 為vi 心tâm 之chi 相tướng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 等đẳng 同đồng 萬vạn 法pháp 者giả 。 釋thích 經kinh 於ư 法pháp 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 疑nghi 惑hoặc 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 三tam 輪luân 平bình 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 二nhị 已dĩ 攝nhiếp 。 攝nhiếp 論luận 體thể 者giả 。 初sơ 是thị 實thật 智trí 。 斷đoạn 煩phiền 惱não 障chướng 。 二nhị 是thị 權quyền 智trí 。 斷đoạn 所sở 知tri 障chướng 。 故cố 二nhị 句cú 中trung 已dĩ 具cụ 二nhị 智trí 二nhị 斷đoạn 體thể 也dã 。


疏sớ/sơ 。 三tam 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 成thành 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 二nhị 即tức 是thị 下hạ 文văn 因nhân 果quả 交giao 徹triệt 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 一nhất 明minh 生sanh 佛Phật 不bất 二nhị 。 即tức 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 成thành 故cố 。 下hạ 釋thích 云vân 。 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 時thời 。 於ư 其kỳ 身thân 中trung 。 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 成thành 正chánh 覺giác 等đẳng 。 暗ám 引dẫn 淨tịnh 名danh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 即tức 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 于vu 何hà 不bất 成thành 。 二nhị 明minh 能năng 所sở 不bất 二nhị 。 即tức 下hạ 釋thích 中trung 皆giai 同đồng 一nhất 性tánh 。 又hựu 引dẫn 淨tịnh 名danh 不bất 二nhị 是thị 菩Bồ 提Đề 。 離ly 意ý 法pháp 故cố 。 法pháp 即tức 是thị 所sở 意ý 即tức 是thị 能năng 。 良lương 以dĩ 心tâm 境cảnh 同đồng 一nhất 性tánh 故cố 。 生sanh 佛Phật 亦diệc 然nhiên 。 此thử 引dẫn 淨tịnh 名danh 。 皆giai 彌Di 勒Lặc 章chương 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 總tổng 指chỉ 前tiền 三tam 體thể 相tướng 寂tịch 滅diệt 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 相tướng 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 。 體thể 離ly 虧khuy 盈doanh 下hạ 釋thích 云vân 。 成thành 與dữ 不bất 成thành 。 常thường 無vô 增tăng 減giảm 。 菩Bồ 提Đề 非phi 相tướng 非phi 非phi 相tướng 故cố 。 由do 寂tịch 滅diệt 故cố 無vô 有hữu 虧khuy 盈doanh 寂tịch 滅diệt 即tức 是thị 。 無vô 相tướng 義nghĩa 也dã 。 故cố 引dẫn 淨tịnh 名danh 。 云vân 滅diệt 諸chư 相tướng 故cố 。 釋thích 於ư 寂tịch 滅diệt 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 即tức 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 行hành 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 相tương/tướng 無vô 增tăng 減giảm 。 故cố 云vân 湛trạm 然nhiên 不bất 遷thiên 耳nhĩ 。 釋thích 云vân 若nhược 無vô 有hữu 相tướng 。 則tắc 無vô 增tăng 減giảm 。


疏sớ/sơ 。 六lục 雖tuy 覺giác 而nhi 常thường 定định 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 止chỉ 。 以dĩ 不bất 住trụ 定định 故cố 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 用dụng 該cai 動động 寂tịch 。 下hạ 釋thích 云vân 。 住trụ 善thiện 覺giác 智trí 三tam 昧muội 而nhi 現hiện 多đa 身thân 。 由do 不bất 住trụ 止chỉ 故cố 能năng 動động 用dụng 。


疏sớ/sơ 。 七thất 有hữu 二nhị 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 量lượng 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 周chu 于vu 法Pháp 界Giới 。 此thử 中trung 有hữu 二nhị 下hạ 釋thích 亦diệc 二nhị 。 一nhất 明minh 一nhất 毛mao 含hàm 於ư 多đa 佛Phật 。 周chu 遍biến 法Pháp 界Giới 。 即tức 是thị 此thử 中trung 初sơ 義nghĩa 。 二nhị 云vân 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 。 身thân 究cứu 竟cánh 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 即tức 第đệ 二nhị 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 八bát 亦diệc 二nhị 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 釋thích 經kinh 無vô 際tế 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 普phổ 遍biến 諸chư 心tâm 。 下hạ 釋thích 亦diệc 二nhị 。 一nhất 云vân 菩Bồ 薩Tát 應ưng 知tri 自tự 心tâm 念niệm 念niệm 常thường 有hữu 。 佛Phật 成thành 正chánh 覺giác 。 即tức 此thử 竪thụ 無vô 際tế 畔bạn 。 二nhị 下hạ 釋thích 云vân 。


何hà 以dĩ 故cố 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 不bất 離ly 此thử 心tâm 成thành 正chánh 覺giác 故cố 。 即tức 第đệ 二nhị 意ý 念niệm 念niệm 應ưng 即tức 是thị 化hóa 身thân 。 一nhất 得đắc 永vĩnh 常thường 即tức 是thị 報báo 身thân 。 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 下hạ 契khế 同đồng 法Pháp 界Giới 身thân 。 然nhiên 此thử 一nhất 句cú 即tức 起khởi 信tín 論luận 。 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 盡tận 覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 。 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 。 以dĩ 其kỳ 遠viễn 離ly 微vi 細tế 念niệm 故cố 得đắc 見kiến 心tâm 性tánh 。 心tâm 即tức 常thường 住trụ 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 。 下hạ 云vân 不bất 離ly 此thử 心tâm 即tức 冥minh 符phù 理lý 義nghĩa 。 然nhiên 覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 。 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 覺giác 是thị 能năng 覺giác 心tâm 是thị 所sở 覺giác 。 心tâm 是thị 初sơ 相tương/tướng 即tức 業nghiệp 相tương/tướng 是thị 微vi 細tế 念niệm 。 最tối 初sơ 迷mê 真chân 不bất 覺giác 心tâm 動động 。 今kim 無vô 此thử 相tương/tướng 故cố 。 二nhị 者giả 覺giác 心tâm 合hợp 明minh 。 謂vị 正chánh 覺giác 心tâm 起khởi 無vô 能năng 起khởi 相tương/tướng 。 故cố 與dữ 理lý 冥minh 。 若nhược 有hữu 起khởi 相tương/tướng 不bất 合hợp 理lý 故cố 。 正chánh 此thử 取thủ 意ý 。 故cố 云vân 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 冥minh 符phù 於ư 理lý 。 義nghĩa 兼kiêm 於ư 前tiền 。 以dĩ 無vô 細tế 念niệm 故cố 。 無vô 覺giác 相tương/tướng 由do 依y 法pháp 相tướng 。 化hóa 身thân 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 報báo 身thân 有hữu 始thỉ 無vô 終chung 。 法Pháp 身thân 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 今kim 符phù 於ư 理lý 報báo 亦diệc 無vô 始thỉ 。 故cố 云vân 始thỉ 覺giác 同đồng 本bổn 覺giác 。 無vô 復phục 始thỉ 本bổn 之chi 異dị 。 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 。 故cố 云vân 無vô 前tiền 際tế 故cố 則tắc 無vô 始thỉ 也dã 。 無vô 終chung 同đồng 於ư 上thượng 句cú 無vô 後hậu 際tế 耳nhĩ 。 法pháp 報báo 既ký 融dung 即tức 體thể 之chi 應ưng 念niệm 念niệm 無vô 斷đoạn 。 三Tam 身Thân 融dung 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 九cửu 離ly 邊biên 契khế 中trung 下hạ 釋thích 經kinh 遠viễn 離ly 二nhị 邊biên 。 住trụ 於ư 中Trung 道Đạo 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 普phổ 遍biến 諸chư 心tâm 。 下hạ 釋thích 云vân 。 廣quảng 大đại 周chu 遍biến 。 無vô 處xứ 不bất 有hữu 。 不bất 離ly 不bất 斷đoạn 。 無vô 有hữu 休hưu 息tức 。 入nhập 不bất 思tư 議nghị 。 方phương 便tiện 法Pháp 門môn 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 離ly 邊biên 。 後hậu 釋thích 住trụ 中trung 。 今kim 初sơ 。 經Kinh 云vân 離ly 邊biên 。 未vị 知tri 何hà 是thị 。 故cố 舉cử 晉tấn 經kinh 。 及cập 取thủ 下hạ 釋thích 略lược 舉cử 四tứ 種chủng 。 以dĩ 等đẳng 一nhất 切thiết 。 染nhiễm 淨tịnh 約ước 惑hoặc 縛phược 脫thoát 通thông 惑hoặc 業nghiệp 。 有hữu 無vô 通thông 事sự 理lý 。 一nhất 異dị 約ước 心tâm 境cảnh 。 何hà 以dĩ 有hữu 此thử 。 謂vị 成thành 菩Bồ 提Đề 既ký 離ly 細tế 念niệm 。 妄vọng 惑hoặc 盡tận 矣hĩ 。 顯hiển 現hiện 法Pháp 身thân 智trí 慧tuệ 純thuần 淨tịnh 。 若nhược 為vi 此thử 見kiến 未vị 免miễn 是thị 邊biên 。 故cố 上thượng 經Kinh 云vân 。 若nhược 有hữu 見kiến 正chánh 覺giác 解giải 脫thoát 離ly 諸chư 漏lậu 不bất 著trước 一nhất 切thiết 世thế 。 彼bỉ 非phi 證chứng 道Đạo 眼nhãn 。 今kim 了liễu 於ư 惑hoặc 體thể 性tánh 本bổn 空không 。 後hậu 無vô 所sở 淨tịnh 故cố 離ly 二nhị 邊biên 。 又hựu 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 故cố 無vô 住trụ 著trước 。 是thị 曰viết 離ly 邊biên 。 縛phược 脫thoát 者giả 謂vị 昔tích 常thường 被bị 惑hoặc 業nghiệp 繫hệ 縛phược 。 流lưu 轉chuyển 無vô 窮cùng 。 今kim 得đắc 菩Bồ 提Đề 釋thích 然nhiên 解giải 脫thoát 。 若nhược 為vi 此thử 見kiến 即tức 是thị 住trụ 邊biên 。 菩Bồ 提Đề 智trí 了liễu 本bổn 自tự 無vô 縛phược 。 於ư 何hà 有hữu 解giải 。 無vô 縛phược 無vô 解giải 。 則tắc 無vô 樂nhạo 厭yếm 。 故cố 得đắc 離ly 耳nhĩ 。 有hữu 無vô 上thượng 言ngôn 通thông 事sự 理lý 者giả 。 若nhược 昔tích 謂vị 惑hoặc 有hữu 今kim 了liễu 惑hoặc 空không 。 昔tích 謂vị 心tâm 空không 今kim 知tri 妙diệu 有hữu 。 又hựu 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 本bổn 有hữu 失thất 而nhi 不bất 知tri 。 妄vọng 苦khổ 本bổn 空không 得đắc 而nhi 不bất 覺giác 。 今kim 日nhật 始thỉ 知tri 。 空không 者giả 妄vọng 苦khổ 。 有hữu 者giả 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 如như 是thị 知tri 。 並tịnh 未vị 離ly 邊biên 。 又hựu 煩phiền 惱não 業nghiệp 苦khổ 本bổn 有hữu 今kim 無vô 。 菩Bồ 提Đề 佛Phật 身thân 本bổn 無vô 今kim 有hữu 等đẳng 。 皆giai 三tam 世thế 有hữu 法pháp 。 菩Bồ 提Đề 之chi 性tánh 。 不bất 屬thuộc 三tam 世thế 故cố 。 三tam 世thế 有hữu 無vô 皆giai 是thị 邊biên 攝nhiếp 。 真chân 智trí 契khế 理lý 絕tuyệt 於ư 三tam 世thế 故cố 。 離ly 有hữu 無vô 之chi 二nhị 邊biên 等đẳng 。 一nhất 異dị 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 心tâm 境cảnh 不bất 了liễu 則tắc 二nhị 。 契khế 合hợp 則tắc 一nhất 。 亦diệc 成thành 於ư 邊biên 。 二nhị 者giả 生sanh 佛Phật 有hữu 異dị 今kim 了liễu 一nhất 性tánh 亦diệc 名danh 為vi 邊biên 。 今kim 正chánh 覺giác 了liễu 此thử 中trung 無vô 有hữu 二nhị 無vô 二nhị 。 亦diệc 復phục 無vô 大đại 智trí 善thiện 見kiến 者giả 如như 理lý 巧xảo 安an 住trụ 故cố 。 離ly 此thử 邊biên 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 。 謂vị 斷đoạn 常thường 來lai 去khứ 生sanh 滅diệt 依y 正chánh 。 離ly 是thị 二nhị 法pháp 皆giai 稱xưng 為vi 邊biên 。 又hựu 二nhị 與dữ 不bất 二nhị 亦diệc 名danh 為vi 邊biên 。 今kim 一nhất 契khế 菩Bồ 提Đề 一nhất 切thiết 都đô 寂tịch 。 故cố 云vân 遠viễn 離ly 。


疏sớ/sơ 。 不bất 偏thiên 住trụ 著trước 等đẳng 下hạ 釋thích 。 住trụ 於ư 中Trung 道Đạo 。 然nhiên 通thông 妨phương 難nạn/nan 生sanh 下hạ 契khế 中trung 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 離ly 於ư 邊biên 未vị 免miễn 於ư 邊biên 。 有hữu 取thủ 捨xả 故cố 。 故cố 釋thích 云vân 。 不bất 偏thiên 住trụ 著trước 名danh 曰viết 離ly 邊biên 。 非phi 見kiến 有hữu 邊biên 而nhi 可khả 離ly 也dã 。 謂vị 不bất 偏thiên 住trụ 染nhiễm 染nhiễm 性tánh 空không 故cố 。 性tánh 即tức 淨tịnh 故cố 。 不bất 偏thiên 住trụ 淨tịnh 。 若nhược 無vô 染nhiễm 則tắc 無vô 淨tịnh 故cố 。 淨tịnh 相tương 離ly 故cố 。 同đồng 染nhiễm 性tánh 故cố 。 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 安an 可khả 住trụ 耶da 。 智trí 契khế 此thử 理lý 故cố 曰viết 離ly 邊biên 。 故cố 言ngôn 非phi 見kiến 有hữu 邊biên 。 邊biên 即tức 中trung 故cố 。


復phục 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 有hữu 邊biên 即tức 有hữu 中trung 邊biên 。 既ký 即tức 中trung 則tắc 無vô 邊biên 矣hĩ 。 既ký 無vô 有hữu 邊biên 對đối 何hà 說thuyết 中trung 。 故cố 次thứ 答đáp 云vân 無vô 邊biên 無vô 中trung 。 方phương 住trụ 中trung 道đạo 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 順thuận 上thượng 答đáp 。 謂vị 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 無vô 邊biên 無vô 中trung 。 故cố 曰viết 中trung 道đạo 。 若nhược 有hữu 中trung 邊biên 非phi 真chân 中trung 也dã 。 二nhị 者giả 反phản 上thượng 答đáp 。 謂vị 中trung 道đạo 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 相tương 待đãi 則tắc 離ly 邊biên 住trụ 中trung 。 二nhị 者giả 絕tuyệt 相tương/tướng 即tức 邊biên 而nhi 中trung 。 相tương 待đãi 而nhi 空không 則tắc 有hữu 邊biên 中trung 。 無vô 邊biên 無vô 中trung 。 為vi 真chân 中trung 矣hĩ 。 故cố 相tương 待đãi 絕tuyệt 待đãi 尚thượng 是thị 相tương 待đãi 。 得đắc 意ý 亡vong 言ngôn 言ngôn 不bất 盡tận 矣hĩ 。 歷lịch 上thượng 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 一nhất 一nhất 皆giai 然nhiên 。


疏sớ/sơ 。 十thập 總tổng 顯hiển 離ly 言ngôn 。 釋thích 經kinh 出xuất 過quá 一nhất 切thiết 。 文văn 字tự 言ngôn 說thuyết 。 即tức 是thị 下hạ 文văn 體thể 相tướng 甚thậm 深thâm 。 斯tư 則tắc 上thượng 九cửu 寄ký 言ngôn 顯hiển 深thâm 。 今kim 菩Bồ 提Đề 離ly 言ngôn 顯hiển 深thâm 。


疏sớ/sơ 。 無vô 所sở 現hiện 有hữu 三tam 義nghĩa 者giả 。 一nhất 無vô 心tâm 現hiện 約ước 止chỉ 。 二nhị 所sở 現hiện 空không 約ước 觀quán 。 三tam 無vô 別biệt 體thể 約ước 止Chỉ 觀Quán 契khế 合hợp 。 又hựu 一nhất 約ước 心tâm 。 二nhị 約ước 境cảnh 。 三tam 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 冥minh 。 又hựu 一nhất 約ước 智trí 。 二nhị 約ước 理lý 。 三tam 理lý 智trí 冥minh 契khế 。 就tựu 第đệ 三tam 義nghĩa 中trung 。 疏sớ/sơ 先tiên 正chánh 釋thích 。 後hậu 自tự 體thể 顯hiển 現hiện 故cố 名danh 為vi 覺giác 者giả 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 無vô 別biệt 體thể 何hà 能năng 普phổ 現hiện 眾chúng 生sanh 心tâm 行hành 。 故cố 答đáp 云vân 。 自tự 體thể 顯hiển 現hiện 如như 珠châu 有hữu 光quang 自tự 照chiếu 珠châu 體thể 。 珠châu 體thể 喻dụ 心tâm 光quang 喻dụ 於ư 智trí 。 心tâm 之chi 體thể 性tánh 即tức 諸chư 法pháp 性tánh 。 照chiếu 諸chư 法pháp 時thời 是thị 自tự 照chiếu 耳nhĩ 。 故cố 引dẫn 起khởi 信tín 文văn 甚thậm 分phân 明minh 。 然nhiên 論luận 問vấn 曰viết 。 虛hư 空không 無vô 邊biên 。 故cố 世thế 界giới 無vô 邊biên 。 世thế 界giới 無vô 邊biên 故cố 。 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 。 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 。 故cố 心tâm 行hành 差sai 別biệt 。 亦diệc 復phục 無vô 邊biên 。 如như 是thị 境cảnh 界giới 。 不bất 可khả 分phần/phân 家gia 。 難nan 知tri 難nan 解giải 。 若nhược 無vô 明minh 斷đoạn 無vô 有hữu 心tâm 想tưởng 。 云vân 何hà 能năng 了liễu 名danh 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。


答đáp 曰viết 。

一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 本bổn 來lai 一nhất 心tâm 離ly 於ư 想tưởng 念niệm 。 以dĩ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 見kiến 境cảnh 界giới 故cố 。 心tâm 有hữu 分phân 齊tề 。 以dĩ 妄vọng 起khởi 想tưởng 念niệm 不bất 稱xưng 法pháp 性tánh 故cố 。 不bất 能năng 決quyết 了liễu 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 離ly 於ư 見kiến 想tưởng 。 無vô 所sở 不bất 遍biến 。 心tâm 真chân 實thật 故cố 即tức 是thị 諸chư 法pháp 之chi 性tánh 。 自tự 體thể 顯hiển 照chiếu 一nhất 切thiết 妄vọng 法pháp 。 有hữu 大đại 智trí 用dụng 。 無vô 量lượng 方phương 便tiện 。 隨tùy 諸chư 眾chúng 生sanh 。 所sở 應ưng 得đắc 解giải 。 皆giai 能năng 開khai 示thị 種chủng 種chủng 法pháp 義nghĩa 。 是thị 故cố 得đắc 名danh 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 釋thích 曰viết 。


疏sớ/sơ 。 但đãn 引dẫn 中trung 間gian 以dĩ 證chứng 自tự 體thể 顯hiển 照chiếu 。 前tiền 後hậu 可khả 知tri 。 故cố 不bất 廣quảng 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 意ý 輪luân 等đẳng 故cố 何hà 所sở 疑nghi 哉tai 。 緣duyên 上thượng 標tiêu 章chương 云vân 於ư 法pháp 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 疑nghi 惑hoặc 故cố 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 。 有hữu 十thập 三Tam 身Thân 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 略lược 釋thích 文văn 。 二nhị 皆giai 言ngôn 量lượng 下hạ 別biệt 釋thích 量lượng 字tự 。 三tam 是thị 以dĩ 聖thánh 人nhân 。 下hạ 結kết 成thành 玄huyền 旨chỉ 。 即tức 肇triệu 公công 涅Niết 槃Bàn 無vô 名danh 論luận 通thông 古cổ 中trung 文văn 。 出xuất 前tiền 窮cùng 源nguyên 中trung 云vân 非phi 眾chúng 生sanh 無vô 以dĩ 御ngự 三tam 乘thừa 。 非phi 三tam 乘thừa 無vô 以dĩ 成thành 涅Niết 槃Bàn 。 然nhiên 必tất 先tiên 有hữu 眾chúng 生sanh 後hậu 有hữu 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 則tắc 涅Niết 槃Bàn 有hữu 始thỉ 。 有hữu 始thỉ 必tất 有hữu 終chung 。 而nhi 經Kinh 云vân 涅Niết 槃Bàn 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 湛trạm 若nhược 虛hư 空không 。 則tắc 涅Niết 槃Bàn 先tiên 有hữu 非phi 復phục 學học 而nhi 後hậu 成thành 者giả 也dã 。 釋thích 曰viết 。 此thử 文văn 以dĩ 修tu 得đắc 。 難nạn/nan 今kim 涅Niết 槃Bàn 有hữu 始thỉ 終chung 義nghĩa 。 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 無vô 始thỉ 終chung 難nạn/nan 其kỳ 修tu 得đắc 故cố 通thông 古cổ 。 答đáp 云vân 。 無vô 行hành 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 至chí 人nhân 空không 洞đỗng 無vô 像tượng 而nhi 物vật 無vô 非phi 我ngã 。 造tạo 會hội 萬vạn 物vật 以dĩ 成thành 己kỷ 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 何hà 則tắc 非phi 理lý 不bất 聖thánh 非phi 聖thánh 不bất 理lý 。 理lý 而nhi 為vi 聖thánh 者giả 聖thánh 不bất 異dị 理lý 也dã 。 故cố 天thiên 帝đế 曰viết 。 般Bát 若Nhã 當đương 於ư 何hà 求cầu 。 善thiện 吉cát 曰viết 。 般Bát 若Nhã 不bất 可khả 於ư 色sắc 中trung 求cầu 。 亦diệc 不bất 可khả 離ly 色sắc 中trung 求cầu 。 又hựu 曰viết 。 見kiến 緣duyên 起khởi 為vi 見kiến 法Pháp 。 見kiến 法pháp 為vi 見kiến 佛Phật 。 斯tư 則tắc 物vật 我ngã 不bất 異dị 之chi 効hiệu 也dã 。 所sở 以dĩ 至chí 人nhân 戢tập 玄huyền 機cơ 於ư 未vị 兆triệu 。 藏tạng 冥minh 運vận 於ư 即tức 化hóa 。 總tổng 六lục 合hợp 以dĩ 鏡kính 心tâm 。 一nhất 去khứ 來lai 以dĩ 成thành 體thể 。 古cổ 今kim 通thông 始thỉ 終chung 。 同đồng 窮cùng 本bổn 極cực 末mạt 。 莫mạc 之chi 與dữ 二nhị 。 浩hạo 然nhiên 太thái 均quân 。 乃nãi 曰viết 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 雖tuy 明minh 涅Niết 槃Bàn 。 亦diệc 以dĩ 能năng 證chứng 所sở 證chứng 契khế 合hợp 故cố 物vật 我ngã 一nhất 體thể 。 今kim 雖tuy 約ước 菩Bồ 提Đề 亦diệc 取thủ 能năng 所sở 一nhất 體thể 。 故cố 得đắc 用dụng 其kỳ 文văn 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 八bát 相tương/tướng 之chi 中trung 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 略lược 消tiêu 經kinh 文văn 。 二nhị 會hội 淨tịnh 名danh 。 三tam 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 四tứ 廣quảng 徵trưng 釋thích 。 疏sớ/sơ 此thử 文văn 正chánh 同đồng 下hạ 第đệ 二nhị 會hội 淨tịnh 名danh 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 顯hiển 同đồng 。 二nhị 出xuất 彼bỉ 經kinh 意ý 。 三tam 正chánh 會hội 釋thích 。 今kim 初sơ 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 。 彌Di 勒Lặc 為vi 兜Đâu 率Suất 天thiên 子tử 。 說thuyết 不bất 退thoái 轉chuyển 地địa 之chi 行hạnh 。 淨tịnh 名danh 難nạn/nan 云vân 。 為vi 從tùng 如như 生sanh 。 得đắc 授thọ 記ký 耶da 。 為vi 從tùng 如như 滅diệt 。 得đắc 授thọ 記ký 耶da 。 若nhược 以dĩ 如như 生sanh 。 得đắc 授thọ 記ký 者giả 。 如như 無vô 有hữu 生sanh 。 若nhược 以dĩ 如như 滅diệt 。 得đắc 授thọ 記ký 者giả 。 如như 無vô 有hữu 滅diệt 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 皆giai 如như 也dã 。 一nhất 切thiết 法pháp 亦diệc 如như 也dã 。 眾chúng 聖thánh 賢hiền 亦diệc 如như 也dã 。 至chí 於ư 彌Di 勒Lặc 亦diệc 如như 也dã 。 若nhược 彌Di 勒Lặc 得đắc 授thọ 記ký 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 應ưng 授thọ 記ký 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 夫phu 如như 者giả 不bất 二nhị 不bất 異dị 。 若nhược 彌Di 勒Lặc 得đắc 。 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 亦diệc 應ưng 得đắc 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 即tức 菩Bồ 提Đề 相tướng 。 若nhược 彌Di 勒Lặc 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 當đương 滅diệt 度độ 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 諸chư 佛Phật 知tri 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 畢tất 竟cánh 寂tịch 滅diệt 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 相tướng 。 不bất 復phục 更cánh 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 今kim 正chánh 釋thích 成thành 正chánh 覺giác 義nghĩa 。 故cố 但đãn 引dẫn 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 據cứ 經kinh 文văn 云vân 乃nãi 至chí 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 亦diệc 有hữu 亦diệc 當đương 滅diệt 度độ 之chi 義nghĩa 故cố 。 今kim 具cụ 引dẫn 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 彌Di 勒Lặc 示thị 迷mê 此thử 旨chỉ 下hạ 。 第đệ 二nhị 出xuất 彼bỉ 經kinh 意ý 。 既ký 為vi 補bổ 處xứ 何hà 理lý 不bất 窮cùng 。 寄ký 於ư 受thọ 屈khuất 以dĩ 悟ngộ 時thời 聽thính 耳nhĩ 。 言ngôn 但đãn 謂vị 理lý 詰cật 之chi 言ngôn 者giả 。 即tức 是thị 迷mê 相tương/tướng 。 然nhiên 迷mê 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 彌Di 勒Lặc 受thọ 難nạn/nan 。 云vân 一nhất 切thiết 同đồng 如như 而nhi 我ngã 獨độc 得đắc 授thọ 記ký 。 誠thành 乖quai 理lý 也dã 。 故cố 云vân 理lý 詰cật 之chi 言ngôn 。 二nhị 者giả 彌Di 勒Lặc 。 不bất 受thọ 難nạn/nan 云vân 。 理lý 雖tuy 一nhất 如như 行hành 滿mãn 得đắc 記ký 。 何hà 得đắc 以dĩ 理lý 而nhi 難nạn/nan 事sự 耶da 。 故cố 云vân 理lý 詰cật 。


疏sớ/sơ 。 不bất 知tri 真chân 得đắc 菩Bồ 提Đề 實thật 如như 所sở 詰cật 者giả 。 三tam 正chánh 會hội 釋thích 淨tịnh 名danh 。 非phi 曰viết 妄vọng 詰cật 。 真chân 實thật 菩Bồ 提Đề 誠thành 乃nãi 一nhất 得đắc 一nhất 切thiết 得đắc 耳nhĩ 。 則tắc 受thọ 難nạn/nan 不bất 受thọ 難nạn/nan 俱câu 迷mê 此thử 理lý 。 若nhược 顯hiển 不bất 迷mê 應ứng 對đối 淨tịnh 名danh 。 實thật 如như 所sở 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 見kiến 生sanh 得đắc 記ký 作tác 佛Phật 入nhập 涅Niết 槃Bàn 竟cánh 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 章chương 下hạ 三tam 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 則tắc 前tiền 是thị 普phổ 遍biến 。 此thử 是thị 廣quảng 容dung 。 言ngôn 一nhất 性tánh 平bình 等đẳng 反phản 覆phúc 相tương/tướng 成thành 者giả 。 前tiền 章chương 明minh 平bình 等đẳng 此thử 章chương 明minh 一nhất 性tánh 。 故cố 下hạ 釋thích 中trung 皆giai 同đồng 一nhất 性tánh 。 由do 平bình 等đẳng 故cố 。 唯duy 是thị 一nhất 性tánh 。 由do 一nhất 性tánh 故cố 何hà 不bất 等đẳng 耶da 。 故cố 云vân 相tương/tướng 成thành 疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 之chi 成thành 下hạ 。 第đệ 四tứ 廣quảng 徵trưng 釋thích 。 先tiên 徵trưng 。 後hậu 此thử 是thị 華hoa 嚴nghiêm 大đại 節tiết 下hạ 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 標tiêu 示thị 。 後hậu 然nhiên 諸chư 眾chúng 生sanh 下hạ 別biệt 釋thích 。 即tức 五ngũ 教giáo 意ý 兼kiêm 人nhân 天thiên 為vi 六lục 。 初sơ 人nhân 天thiên 乘thừa 。 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 二Nhị 乘Thừa 。 三tam 大Đại 乘Thừa 下hạ 始thỉ 教giáo 。 四tứ 或hoặc 說thuyết 唯duy 如Như 來Lai 藏tạng 下hạ 終chung 教giáo 。 五ngũ 更cánh 有hữu 下hạ 頓đốn 教giáo 。 六lục 若nhược 依y 此thử 宗tông 下hạ 圓viên 教giáo 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 解giải 妨phương 。 三tam 結kết 例lệ 四tứ 重trọng/trùng 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 爾nhĩ 下hạ 二nhị 解giải 妨phương 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 申thân 難nạn/nan 。 二nhị 若nhược 就tựu 眾chúng 生sanh 下hạ 解giải 釋thích 。 此thử 中trung 意ý 云vân 。 以dĩ 理lý 融dung 通thông 不bất 可khả 作tác 理lý 事sự 別biệt 解giải 。 三tam 若nhược 爾nhĩ 下hạ 以dĩ 能năng 難nạn/nan 所sở 。 佛Phật 既ký 了liễu 達đạt 何hà 用dụng 化hóa 耶da 。 四tứ 不bất 如như 是thị 知tri 下hạ 釋thích 化hóa 之chi 由do 。 五ngũ 如như 是thị 化hóa 下hạ 結kết 成thành 真chân 化hóa 。 言ngôn 無vô 不bất 化hóa 時thời 即tức 常thường 化hóa 也dã 。 故cố 引dẫn 相tương 續tục 正chánh 成thành 常thường 恆hằng 。


疏sớ/sơ 。 隨tùy 門môn 不bất 同đồng 種chủng 種chủng 有hữu 異dị 下hạ 第đệ 三tam 結kết 例lệ 。 即tức 類loại 結kết 餘dư 門môn 。 門môn 雖tuy 有hữu 多đa 且thả 略lược 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 約ước 性tánh 。 即tức 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 二nhị 約ước 相tương/tướng 。 即tức 無vô 盡tận 事sự 法pháp 。 三tam 約ước 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 。 顯hiển 此thử 二nhị 門môn 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 四tứ 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 德đức 用dụng 重trùng 重trùng 。 初sơ 約ước 性tánh 門môn 者giả 。 問vấn 體thể 是thị 佛Phật 不phủ 。 答đáp 是thị 若nhược 無vô 礙ngại 應ưng 成thành 四tứ 句cú 。 一nhất 是thị 佛Phật 法Pháp 性tánh 身thân 無vô 所sở 不bất 至chí 故cố 。 經Kinh 云vân 。 性tánh 空không 即tức 是thị 佛Phật 故cố 。 二nhị 非phi 佛Phật 絕tuyệt 能năng 所sở 覺giác 。 為vi 其kỳ 性tánh 平bình 等đẳng 。 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 非phi 佛Phật 非phi 眾chúng 生sanh 故cố 。 三tam 亦diệc 佛Phật 亦diệc 非phi 佛Phật 。 以dĩ 法pháp 性tánh 身thân 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 四tứ 雙song 非phi 。 性tánh 與dữ 無vô 性tánh 雙song 泯mẫn 絕tuyệt 故cố 。 經Kinh 云vân 。 無vô 中trung 無vô 有hữu 二nhị 。 無vô 二nhị 亦diệc 復phục 無vô 。 三tam 世thế 一nhất 切thiết 空không 。 是thị 則tắc 諸chư 佛Phật 見kiến 。 二nhị 就tựu 相tương/tướng 門môn 乃nãi 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 情tình 。 二nhị 非phi 情tình 。 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 變biến 能năng 所sở 故cố 。 然nhiên 此thử 二nhị 門môn 各các 分phần/phân 染nhiễm 淨tịnh 。 謂vị 無vô 明minh 熏huân 真Chân 如Như 成thành 染nhiễm 緣duyên 起khởi 。 真Chân 如Như 熏huân 無vô 明minh 成thành 淨tịnh 緣duyên 起khởi 。 染nhiễm 成thành 萬vạn 類loại 淨tịnh 至chí 成thành 佛Phật 。 以dĩ 修tu 淨tịnh 緣duyên 斷đoạn 彼bỉ 染nhiễm 緣duyên 。 方phương 得đắc 成thành 佛Phật 。 依y 此thử 二nhị 義nghĩa 則tắc 生sanh 佛Phật 不bất 同đồng 。 於ư 淨tịnh 緣duyên 中trung 復phục 有hữu 因nhân 果quả 。 因nhân 有hữu 純thuần 雜tạp 果quả 有hữu 依y 正chánh 。 若nhược 約ước 純thuần 門môn 隨tùy 一nhất 菩Bồ 薩Tát 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 唯duy 修tu 一nhất 行hành 。 一nhất 一nhất 皆giai 然nhiên 。 若nhược 約ước 雜tạp 門môn 。 萬vạn 行hạnh 齊tề 修tu 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 若nhược 約ước 因nhân 門môn 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 常thường 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 約ước 果quả 門môn 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 常thường 是thị 如Như 來Lai 。 經Kinh 云vân 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 念niệm 念niệm 新tân 新tân 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 若nhược 雙song 辯biện 二nhị 門môn 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 修tu 因nhân 得đắc 果quả 。 若nhược 約ước 雙song 非phi 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 便tiện 同đồng 真chân 性tánh 。 前tiền 之chi 二nhị 門môn 雙song 具cụ 悲bi 智trí 雙song 融dung 心tâm 境cảnh 。 第đệ 三tam 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 門môn 中trung 。 曲khúc 有hữu 四tứ 門môn 。 一nhất 以dĩ 性tánh 隨tùy 相tương/tướng 同đồng 第đệ 二nhị 門môn 。 二nhị 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 同đồng 第đệ 一nhất 門môn 。 三tam 雙song 存tồn 無vô 礙ngại 具cụ 上thượng 二nhị 門môn 。 依y 此thử 則tắc 悲bi 智trí 雙song 運vận 性tánh 相tướng 齊tề 驅khu 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 成thành 大đại 自tự 在tại 。 四tứ 互hỗ 奪đoạt 雙song 亡vong 則tắc 性tánh 相tướng 俱câu 絕tuyệt 。 沒một 同đồng 果quả 海hải 。 無vô 成thành 不bất 成thành 。 第đệ 四tứ 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 門môn 。 相tương/tướng 雖tuy 萬vạn 差sai 無vô 不bất 即tức 性tánh 。 性tánh 德đức 包bao 含hàm 全toàn 在tại 相tương/tướng 中trung 。 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 相tương/tướng 如như 於ư 性tánh 。 令linh 上thượng 諸chư 門môn 。 皆giai 無vô 障chướng 礙ngại 。 因nhân 果quả 交giao 徹triệt 純thuần 雜tạp 相tương/tướng 融dung 。 事sự 事sự 相tướng 參tham 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 。 今kim 就tựu 性tánh 門môn 四tứ 句cú 之chi 內nội 。 是thị 即tức 佛Phật 門môn 不bất 取thủ 餘dư 三tam 。 就tựu 相tương/tướng 門môn 中trung 約ước 有hữu 情tình 門môn 。 是thị 淨tịnh 非phi 染nhiễm 是thị 果quả 非phi 因nhân 。 是thị 一nhất 分phần/phân 義nghĩa 。 非phi 此thử 所sở 用dụng 。 就tựu 交giao 徹triệt 門môn 。 佛Phật 則tắc 性tánh 相tướng 雙song 融dung 。 生sanh 則tắc 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 。 今kim 經kinh 正chánh 約ước 第đệ 四tứ 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 。 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 。 謂vị 以dĩ 佛Phật 之chi 淨tịnh 性tánh 融dung 生sanh 之chi 染nhiễm 。 以dĩ 佛Phật 一nhất 性tánh 融dung 生sanh 之chi 多đa 。 令linh 多đa 染nhiễm 生sanh 隨tùy 一nhất 真chân 性tánh 。 皆giai 如như 於ư 佛Phật 。 已dĩ 成thành 佛Phật 竟cánh 。 非phi 唯duy 有hữu 情tình 。 會hội 萬vạn 類loại 相tương/tướng 融dung 為vi 佛Phật 體thể 。 無vô 不bất 皆giai 成thành 。 故cố 肇triệu 公công 云vân 。 會hội 萬vạn 物vật 而nhi 成thành 己kỷ 者giả 。 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 又hựu 云vân 。 故cố 至chí 人nhân 空không 洞đỗng 無vô 像tượng 物vật 無vô 非phi 我ngã 。 以dĩ 佛Phật 之chi 性tánh 融dung 於ư 物vật 性tánh 。 同đồng 佛Phật 皆giai 成thành 。 以dĩ 物vật 之chi 性tánh 融dung 佛Phật 之chi 相tướng 。 故cố 令linh 三tam 業nghiệp 等đẳng 於ư 萬vạn 類loại 。 即tức 今kim 經kinh 意ý 而nhi 非phi 餘dư 門môn 。 故cố 云vân 隨tùy 門môn 不bất 同đồng 。 今kim 是thị 成thành 佛Phật 門môn 也dã 。 頓đốn 教giáo 多đa 同đồng 約ước 性tánh 四tứ 門môn 。 終chung 教giáo 即tức 同đồng 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 。 始thỉ 教giáo 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 幻huyễn 有hữu 即tức 空không 同đồng 會hội 相tương/tướng 歸quy 性tánh 。 但đãn 唯duy 心tâm 現hiện 多đa 同đồng 第đệ 二nhị 。 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 天thiên 皆giai 同đồng 相tương/tướng 門môn 。 由do 此thử 有hữu 云vân 無vô 情tình 成thành 佛Phật 。 是thị 約ước 性tánh 相tướng 相tương/tướng 融dung 。 以dĩ 情tình 之chi 性tánh 融dung 無vô 情tình 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 情tình 相tương 隨tùy 性tánh 融dung 同đồng 有hữu 情tình 之chi 性tánh 。 故cố 說thuyết 無vô 情tình 有hữu 成thành 佛Phật 義nghĩa 。 若nhược 以dĩ 無vô 情tình 不bất 成thành 佛Phật 義nghĩa 融dung 情tình 之chi 相tướng 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 言ngôn 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 成thành 佛Phật 也dã 。 以dĩ 成thành 與dữ 不bất 成thành 。 情tình 與dữ 無vô 情tình 無vô 二nhị 性tánh 故cố 。 法Pháp 界Giới 無vô 限hạn 故cố 。 佛Phật 體thể 普phổ 周chu 故cố 。 色sắc 空không 無vô 二nhị 故cố 。 法pháp 無vô 定định 性tánh 故cố 。 十thập 身thân 圓viên 融dung 故cố 。 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 故cố 。 生sanh 界giới 無vô 盡tận 故cố 。 因nhân 果quả 周chu 遍biến 故cố 。 遠viễn 離ly 斷đoạn 常thường 故cố 。 萬vạn 法pháp 虛hư 融dung 故cố 。 故cố 說thuyết 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 成thành 也dã 。 非phi 謂vị 無vô 情tình 亦diệc 有hữu 覺giác 性tánh 同đồng 情tình 成thành 佛Phật 。 若nhược 許hứa 成thành 佛Phật 此thử 成thành 則tắc 能năng 修tu 因nhân 。 無vô 情tình 變biến 情tình 情tình 變biến 無vô 情tình 。 便tiện 同đồng 邪tà 見kiến 。 餘dư 義nghĩa 具cụ 如như 前tiền 後hậu 廣quảng 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 眾chúng 生sanh 。 乃nãi 是thị 像tượng 上thượng 之chi 模mô 者giả 。 四tứ 重trọng/trùng 釋thích 此thử 是thị 一nhất 義nghĩa 。 前tiền 同đồng 佛Phật 心tâm 塵trần 中trung 經Kinh 卷quyển 。 下hạ 同đồng 第đệ 十thập 普phổ 遍biến 諸chư 心tâm 。 以dĩ 見kiến 自tự 成thành 即tức 見kiến 他tha 成thành 。 同đồng 下hạ 自tự 心tâm 念niệm 念niệm 常thường 有hữu 。 佛Phật 成thành 正chánh 覺giác 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 釋thích 中trung 先tiên 總tổng 釋thích 等đẳng 者giả 。 此thử 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 云vân 同đồng 一nhất 無vô 性tánh 故cố 得đắc 現hiện 成thành 者giả 。 謂vị 既ký 無vô 二nhị 性tánh 佛Phật 證chứng 一nhất 性tánh 。 得đắc 成thành 佛Phật 故cố 。 生sanh 隨tùy 一nhất 性tánh 皆giai 成thành 佛Phật 矣hĩ 。 二nhị 云vân 妄vọng 性tánh 本bổn 虛hư 生sanh 元nguyên 是thị 佛Phật 者giả 。 生sanh 自tự 有hữu 妄vọng 見kiến 生sanh 非phi 佛Phật 。 佛Phật 了liễu 妄vọng 虛hư 生sanh 何hà 非phi 佛Phật 。 三tam 真chân 性tánh 叵phả 得đắc 非phi 今kim 始thỉ 成thành 者giả 。 若nhược 有hữu 可khả 得đắc 。 今kim 得đắc 成thành 佛Phật 。 證chứng 性tánh 叵phả 得đắc 佛Phật 非phi 始thỉ 成thành 。 佛Phật 非phi 始thỉ 成thành 佛Phật 本bổn 是thị 佛Phật 。 佛Phật 之chi 本bổn 佛Phật 何hà 異dị 生sanh 佛Phật 。 是thị 故cố 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 。 亦diệc 可khả 說thuyết 言ngôn 若nhược 一nhất 不bất 成thành 一nhất 切thiết 不bất 成thành 。 同đồng 一nhất 性tánh 故cố 。 今kim 是thị 成thành 佛Phật 門môn 故cố 。 故cố 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 佛Phật 也dã 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 釋thích 所sở 無vô 有hữu 十thập 二nhị 句cú 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 消tiêu 文văn 後hậu 成thành 對đối 。 前tiền 中trung 言ngôn 非phi 獨độc 妄vọng 空không 真chân 有hữu 等đẳng 者giả 。 揀giản 宗tông 顯hiển 別biệt 。 妄vọng 空không 真chân 有hữu 法pháp 相tướng 宗tông 說thuyết 。 遍biến 計kế 是thị 空không 圓viên 成thành 是thị 有hữu 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 經kinh 說thuyết 。 生sanh 死tử 是thị 空không 涅Niết 槃Bàn 不bất 空không 。 三tam 論luận 中trung 云vân 。 妄vọng 說thuyết 為vi 有hữu 真Chân 諦Đế 空không 故cố 。 今kim 十thập 二nhị 句cú 生sanh 即tức 是thị 妄vọng 。 佛Phật 即tức 是thị 真chân 。 真chân 妄vọng 俱câu 非phi 不bất 應ưng 偏thiên 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 法Pháp 界Giới 圓viên 現hiện 者giả 。 示thị 其kỳ 正chánh 理lý 生sanh 佛Phật 真chân 妄vọng 皆giai 是thị 相tương/tướng 異dị 。 融dung 同đồng 真chân 界giới 故cố 。 說thuyết 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 皆giai 成thành 。 是thị 以dĩ 結kết 云vân 由do 此thử 無vô 性tánh 說thuyết 成thành 正chánh 覺giác 。 若nhược 有hữu 取thủ 成thành 非phi 真chân 覺giác 故cố 。 是thị 故cố 文văn 云vân 亦diệc 復phục 無vô 有hữu 。 成thành 正chánh 覺giác 性tánh 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 攝nhiếp 十thập 二nhị 下hạ 二nhị 成thành 對đối 也dã 。 一nhất 能năng 相tương/tướng 所sở 相tương 對đối 者giả 。 相tương/tướng 為vi 所sở 相tương/tướng 盡tận 即tức 能năng 相tương/tướng 。 所sở 相tương/tướng 法pháp 體thể 即tức 。 是thị 有hữu 為vi 不bất 出xuất 染nhiễm 淨tịnh 。 言ngôn 相tương 待đãi 有hữu 故cố 者giả 。 釋thích 成thành 無vô 義nghĩa 。 染nhiễm 待đãi 淨tịnh 有hữu 故cố 無vô 染nhiễm 相tướng 。 淨tịnh 待đãi 染nhiễm 有hữu 故cố 無vô 淨tịnh 相tương/tướng 。 是thị 故cố 經Kinh 云vân 無vô 相tướng 性tánh 也dã 。 言ngôn 無vô 盡tận 性tánh 者giả 。 盡tận 即tức 能năng 相tương/tướng 。 生sanh 滅diệt 染nhiễm 淨tịnh 全toàn 是thị 有hữu 為vi 。 然nhiên 生sanh 滅diệt 四tứ 相tương/tướng 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 剎sát 那na 盡tận 云vân 念niệm 念niệm 滅diệt 。 以dĩ 緣duyên 滅diệt 故cố 顯hiển 無vô 滅diệt 性tánh 。 二nhị 一nhất 期kỳ 滅diệt 如như 煩phiền 惱não 性tánh 盡tận 。 以dĩ 性tánh 空không 門môn 顯hiển 無vô 滅diệt 義nghĩa 。 二nhị 生sanh 滅diệt 對đối 。 凡phàm 則tắc 緣duyên 生sanh 故cố 本bổn 不bất 生sanh 。 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 故cố 不bất 更cánh 滅diệt 。 此thử 對đối 皆giai 淨tịnh 名danh 意ý 。 前tiền 約ước 滅diệt 惑hoặc 此thử 約ước 滅diệt 苦khổ 。 由do 滅diệt 惑hoặc 苦khổ 則tắc 菩Bồ 提Đề 生sanh 。 故cố 今kim 遣khiển 之chi 。 言ngôn 約ước 佛Phật 菩Bồ 提Đề 非phi 始thỉ 生sanh 者giả 。 性tánh 淨tịnh 菩Bồ 提Đề 非phi 始thỉ 修tu 得đắc 。 何hà 有hữu 滅diệt 耶da 。 三tam 我ngã 非phi 我ngã 對đối 。 以dĩ 緣duyên 破phá 我ngã 以dĩ 我ngã 遣khiển 非phi 我ngã 。 言ngôn 我ngã 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 則tắc 非phi 我ngã 。 何hà 可khả 得đắc 。 即tức 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 中trung 下hạ 以dĩ 實thật 相tướng 門môn 雙song 遣khiển 。 上thượng 二nhị 即tức 中trung 論luận 文văn 。 前tiền 已dĩ 頻tần 引dẫn 。 四tứ 緣duyên 非phi 緣duyên 對đối 。 眾chúng 生sanh 是thị 緣duyên 攬lãm 緣duyên 無vô 性tánh 故cố 無vô 眾chúng 生sanh 。 非phi 眾chúng 生sanh 為vi 非phi 緣duyên 。 緣duyên 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 非phi 緣duyên 何hà 可khả 得đắc 。 即tức 相tương 待đãi 破phá 。 五ngũ 能năng 證chứng 所sở 證chứng 對đối 。 並tịnh 因nhân 緣duyên 門môn 雙song 破phá 能năng 所sở 。 故cố 上thượng 經Kinh 云vân 。 知tri 菩Bồ 提Đề 性tánh 從tùng 緣duyên 起khởi 。 入nhập 深thâm 法Pháp 界giới 無vô 違vi 逆nghịch 。 六lục 合hợp 非phi 合hợp 對đối 。 虛hư 空không 無vô 體thể 不bất 與dữ 物vật 合hợp 。 亦diệc 以dĩ 因nhân 緣duyên 顯hiển 無vô 虛hư 空không 。 成thành 正chánh 覺giác 者giả 。 能năng 所sở 契khế 合hợp 。 亦diệc 因nhân 緣duyên 門môn 釋thích 無vô 正chánh 覺giác 。 故cố 一nhất 合hợp 相tương/tướng 非phi 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 物vật 物vật 無vô 性tánh 下hạ 疏sớ/sơ 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 由do 證chứng 無vô 性tánh 故cố 得đắc 成thành 佛Phật 無vô 性tánh 。 即tức 是thị 大đại 悲bi 之chi 體thể 故cố 得đắc 起khởi 悲bi 二nhị 又hựu 只chỉ 由do 下hạ 。 由do 生sanh 不bất 知tri 佛Phật 證chứng 無vô 性tánh 故cố 化hóa 令linh 知tri 。


疏sớ/sơ 。 是thị 謂vị 高cao 而nhi 無vô 上thượng 。 廣quảng 不bất 可khả 極cực 者giả 。 顯hiển 高cao 廣quảng 義nghĩa 。 此thử 及cập 下hạ 大đại 包bao 天thiên 地địa 等đẳng 。 皆giai 是thị 肇triệu 公công 涅Niết 槃Bàn 無vô 名danh 論luận 位vị 體thể 中trung 文văn 。 彼bỉ 云vân 。 經kinh 言ngôn 。 菩Bồ 提Đề 之chi 道Đạo 。 不bất 可khả 圖đồ 度độ 。 高cao 而nhi 無vô 上thượng 。 廣quảng 不bất 可khả 極cực 。 淵uyên 而nhi 無vô 下hạ 。 深thâm 不bất 可khả 測trắc 。 大đại 包bao 天thiên 地địa 。 細tế 入nhập 無vô 間gian 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 明minh 一nhất 毛mao 含hàm 多đa 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 所sở 屬thuộc 。 後hậu 此thử 與dữ 下hạ 揀giản 異dị 。 第đệ 八bát 有hữu 三tam 重trọng/trùng 揀giản 。 一nhất 約ước 能năng 現hiện 。 前tiền 身thân 為vi 有hữu 分phần/phân 此thử 毛mao 為vi 無vô 分phần/phân 故cố 。 二nhị 又hựu 此thử 下hạ 約ước 所sở 現hiện 揀giản 。 前tiền 通thông 多đa 類loại 者giả 。 但đãn 言ngôn 現hiện 身thân 此thử 云vân 現hiện 佛Phật 故cố 。 三tam 又hựu 前tiền 下hạ 約ước 義nghĩa 相tương/tướng 揀giản 。 前tiền 住trụ 體thể 遍biến 應ưng 者giả 。 即tức 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 門môn 。 由do 住trụ 緣duyên 起khởi 。 一nhất 佛Phật 身thân 體thể 遍biến 應ưng 一nhất 切thiết 。 成thành 多đa 類loại 故cố 。 一nhất 則tắc 如như 理lý 下hạ 是thị 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 。 法pháp 性tánh 如như 空không 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 則tắc 廣quảng 大đại 無vô 所sở 不bất 包bao 故cố 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 具cụ 含hàm 眾chúng 象tượng 。 二nhị 則tắc 體thể 性tánh 周chu 遍biến 故cố 。 喻dụ 云vân 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 遍biến 至chí 一nhất 切thiết 。 色sắc 非phi 色sắc 處xứ 。 一nhất 毛mao 含hàm 多đa 即tức 廣quảng 容dung 義nghĩa 。 遍biến 法Pháp 界Giới 毛mao 即tức 是thị 普phổ 遍biến 。 是thị 謂vị 大đại 包bao 下hạ 一nhất 毛mao 廣quảng 容dung 即tức 。 大đại 包bao 天thiên 地địa 。 多đa 身thân 入nhập 毛mao 即tức 。 細tế 入nhập 無vô 間gian 。


疏sớ/sơ 。 是thị 知tri 坐tọa 菩Bồ 提Đề 下hạ 舉cử 況huống 顯hiển 勝thắng 。 有hữu 頂đảnh 即tức 是thị 權quyền 教giáo 中trung 說thuyết 真chân 成thành 之chi 處xứ 。 鹿lộc 園viên 即tức 是thị 八bát 相tương/tướng 化hóa 身thân 轉chuyển 法pháp 之chi 處xứ 。 今kim 於ư 此thử 成thành 即tức 周chu 法Pháp 界Giới 。 此thử 處xứ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 即tức 於ư 法Pháp 界Giới 。 無vô 盡tận 處xứ 轉chuyển 。 疏sớ/sơ 此thử 文văn 正chánh 顯hiển 。 佛Phật 菩Bồ 提Đề 者giả 。 成thành 上thượng 非phi 約ước 因nhân 人nhân 有hữu 性tánh 是thị 佛Phật 性tánh 義nghĩa 。 今kim 說thuyết 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 言ngôn 眾chúng 生sanh 心tâm 有hữu 之chi 者giả 。 即tức 他tha 果quả 佛Phật 在tại 我ngã 因nhân 人nhân 之chi 心tâm 內nội 耳nhĩ 。 第đệ 八bát 出xuất 現hiện 。 轉chuyển 大đại 法Pháp 輪luân 。 今kim 初sơ 等đẳng 者giả 明minh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 釋thích 曰viết 。 然nhiên 法Pháp 輪luân 義nghĩa 廣quảng 如như 別biệt 章chương 。 今kim 略lược 以dĩ 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 轉chuyển 相tương/tướng 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 俱câu 舍xá 論luận 亦diệc 名danh 梵Phạm 輪luân 。 如Như 來Lai 大đại 梵Phạm 之chi 所sở 轉chuyển 故cố 。 言ngôn 法Pháp 輪luân 者giả 。 法pháp 即tức 軌quỹ 持trì 。 輪luân 者giả 如như 帝đế 王vương 輪luân 。 從tùng 喻dụ 得đắc 名danh 。 略lược 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 圓viên 滿mãn 義nghĩa 。 具cụ 轂cốc 輻bức 輞võng 軸trục 等đẳng 體thể 用dụng 周chu 備bị 故cố 。 二nhị 摧tồi 壞hoại 義nghĩa 。 摧tồi 壞hoại 煩phiền 惱não 如như 摧tồi 未vị 伏phục 等đẳng 。 三tam 鎮trấn 遏át 義nghĩa 。 已dĩ 伏phục 煩phiền 惱não 令linh 勢thế 轉chuyển 遠viễn 故cố 。 如như 鎮trấn 已dĩ 伏phục 。 四tứ 不bất 定định 義nghĩa 。 從tùng 見kiến 至chí 修tu 修tu 。 至chí 無Vô 學Học 。 從tùng 自tự 至chí 他tha 。 他tha 信tín 至chí 解giải 。 解giải 至chí 行hành 果quả 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 轉chuyển 者giả 說thuyết 也dã 。 故cố 總tổng 釋thích 云vân 。 流lưu 演diễn 圓viên 通thông 名danh 之chi 為vi 輪luân 。 自tự 我ngã 之chi 彼bỉ 故cố 名danh 為vi 轉chuyển 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 略lược 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 轉chuyển 謂vị 動động 也dã 顯hiển 也dã 運vận 也dã 起khởi 也dã 。 動động 宣tuyên 言ngôn 教giáo 顯hiển 揚dương 妙diệu 理lý 。 運vận 聖thánh 道Đạo 於ư 聲thanh 前tiền 。 起khởi 真chân 智trí 於ư 言ngôn 後hậu 。 圓viên 摧tồi 障chướng 惱não 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 釋thích 曰viết 。 此thử 四tứ 約ước 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 下hạ 出xuất 轉chuyển 體thể 不bất 出xuất 四tứ 故cố 。 出xuất 體thể 轉chuyển 相tương/tướng 在tại 文văn 具cụ 之chi 。


疏sớ/sơ 。 夫phu 轉chuyển 法Pháp 輪luân 不bất 出xuất 此thử 五ngũ 者giả 。 此thử 五ngũ 即tức 是thị 出xuất 體thể 。 亦diệc 是thị 轉chuyển 相tương/tướng 。 且thả 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 者giả 。 大đại 小tiểu 諸chư 教giáo 有hữu 多đa 差sai 別biệt 。 今kim 以dĩ 大Đại 乘Thừa 學học 貫quán 通thông 諸chư 說thuyết 。 體thể 總tổng 有hữu 五ngũ 。 一nhất 輪luân 自tự 性tánh 。 謂vị 擇Trạch 法Pháp 覺Giác 支Chi 。 正chánh 見kiến 正chánh 知tri 等đẳng 。 通thông 見kiến 修tu 無Vô 學Học 或hoặc 取thủ 八bát 聖thánh 道Đạo 具cụ 輪luân 輻bức 轂cốc 輞võng 故cố 。 正chánh 見kiến 思tư 惟duy 如như 轂cốc 。 是thị 根căn 本bổn 故cố 。 正chánh 語ngữ 業nghiệp 命mạng 說thuyết 名danh 為vi 輻bức 。 由do 轂cốc 有hữu 故cố 。 正chánh 念niệm 動động 定định 說thuyết 名danh 為vi 輞võng 。 攝nhiếp 錄lục 餘dư 故cố 。 二nhị 者giả 法Pháp 輪luân 因nhân 。 謂vị 能năng 生sanh 後hậu 聖thánh 道Đạo 諸chư 教giáo 聞văn 思tư 修tu 等đẳng 。 諸chư 經kinh 論luận 中trung 多đa 說thuyết 佛Phật 教giáo 為vi 法Pháp 輪luân 故cố 。 三tam 法Pháp 輪luân 眷quyến 屬thuộc 。 聖thánh 道Đạo 助trợ 伴bạn 五ngũ 蘊uẩn 諸chư 法pháp 。 四tứ 法Pháp 輪luân 境cảnh 。 聖thánh 道Đạo 所sở 緣duyên 四Tứ 諦Đế 因nhân 緣duyên 。 三tam 性tánh 等đẳng 理lý 。 五ngũ 法Pháp 輪luân 果quả 。 謂vị 因nhân 道đạo 所sở 證chứng 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 為vi 等đẳng 果quả 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 收thu 取thủ 五ngũ 體thể 。 不bất 出xuất 教giáo 理lý 行hành 果quả 。 意ý 明minh 二nhị 即tức 是thị 教giáo 四tứ 即tức 是thị 理lý 。 一nhất 三tam 皆giai 行hành 五ngũ 即tức 是thị 果quả 。 今kim 經kinh 五ngũ 句cú 即tức 攝nhiếp 此thử 五ngũ 。 一nhất 能năng 轉chuyển 心tâm 即tức 是thị 眷quyến 屬thuộc 。 二nhị 即tức 自tự 性tánh 。 三tam 即tức 第đệ 五ngũ 。 四tứ 即tức 第đệ 二nhị 。 五ngũ 即tức 第đệ 四tứ 。 若nhược 以dĩ 教giáo 理lý 行hành 果quả 攝nhiếp 今kim 五ngũ 者giả 。 後hậu 三tam 可khả 知tri 。 初sơ 一nhất 是thị 行hành 。 二nhị 所sở 詮thuyên 理lý 。 亦diệc 是thị 行hành 攝nhiếp 。 三tam 轉chuyển 約ước 於ư 見kiến 修tu 等đẳng 故cố 。 又hựu 此thử 五ngũ 句cú 即tức 是thị 轉chuyển 相tương/tướng 。 第đệ 三tam 轉chuyển 相tương/tướng 者giả 。 瑜du 伽già 九cửu 十thập 五ngũ 說thuyết 。 由do 五ngũ 種chủng 相tướng 。 轉chuyển 法Pháp 輪luân 者giả 。 當đương 知tri 名danh 為vi 。 善thiện 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 一nhất 者giả 世Thế 尊Tôn 為vi 菩Bồ 薩Tát 時thời 。 為vi 得đắc 所sở 得đắc 。 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 二nhị 者giả 為vi 得đắc 所sở 得đắc 方phương 便tiện 。 三tam 者giả 證chứng 得đắc 所sở 應ưng 得đắc 。 四tứ 皆giai 自tự 既ký 得đắc 已dĩ 以dĩ 他tha 相tương 續tục 。 令linh 於ư 自tự 證chứng 。 深thâm 生sanh 信tín 解giải 。 五ngũ 者giả 令linh 他tha 於ư 他tha 所sở 證chứng 。 深thâm 生sanh 信tín 解giải 。 今kim 經kinh 五ngũ 句cú 即tức 攝nhiếp 彼bỉ 五ngũ 。 一nhất 即tức 第đệ 四tứ 令linh 他tha 信tín 解giải 。 二nhị 即tức 第đệ 二nhị 。 三tam 即tức 第đệ 三tam 。 四tứ 即tức 第đệ 五ngũ 。 五ngũ 即tức 第đệ 一nhất 。 會hội 釋thích 可khả 知tri 。 但đãn 言ngôn 所sở 得đắc 方phương 便tiện 者giả 。 即tức 以dĩ 三tam 周chu 正chánh 轉chuyển 見kiến 修tu 無Vô 學Học 。 隨tùy 其kỳ 次thứ 第đệ 。 知tri 見kiến 現hiện 觀quán 名danh 得đắc 方phương 便tiện 。 瑜du 伽già 又hựu 說thuyết 三tam 周chu 行hành 相tương/tướng 。 名danh 得đắc 所sở 得đắc 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 然nhiên 上thượng 出xuất 體thể 與dữ 其kỳ 轉chuyển 相tương/tướng 皆giai 大Đại 乘Thừa 意ý 。 細tế 尋tầm 二nhị 門môn 多đa 有hữu 相tương 似tự 。 或hoặc 應ưng 為vi 一nhất 。 彼bỉ 是thị 法pháp 相tướng 之chi 所sở 宗tông 師sư 。 且thả 順thuận 於ư 彼bỉ 。 以dĩ 今kim 一nhất 五ngũ 攝nhiếp 彼bỉ 二nhị 五ngũ 。


疏sớ/sơ 。 此thử 五ngũ 今kim 皆giai 即tức 事sự 契khế 真chân 者giả 。 揀giản 實thật 異dị 權quyền 名danh 數số 則tắc 同đồng 。 意ý 旨chỉ 懸huyền 隔cách 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 所sở 轉chuyển 體thể 即tức 示thị 勸khuyến 證chứng 者giả 。 一nhất 示thị 相tương/tướng 轉chuyển 。 二nhị 勸khuyến 修tu 轉chuyển 。 三tam 作tác 證chứng 轉chuyển 。 第đệ 一nhất 示thị 相tương/tướng 轉chuyển 者giả 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 正chánh 證chứng 諸chư 法pháp 。 隨tùy 何hà 等đẳng 器khí 而nhi 指chỉ 示thị 之chi 。 如như 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 言ngôn 此thử 身thân 是thị 苦khổ 。 業nghiệp 惑hoặc 為vi 集tập 。 此thử 滅diệt 為vi 滅diệt 。 能năng 滅diệt 為vi 道đạo 。 示thị 因nhân 緣duyên 等đẳng 真chân 理lý 妙diệu 智trí 例lệ 皆giai 同đồng 此thử 。 當đương 爾nhĩ 之chi 時thời 。 生sanh 聖thánh 慧tuệ 眼nhãn 。 由do 示thị 依y 去khứ 來lai 今kim 世thế 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 得đắc 。 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 此thử 之chi 一nhất 智trí 總tổng 名danh 為vi 眼nhãn 。 有hữu 三tam 行hành 相tương/tướng 名danh 智trí 明minh 覺giác 。 非phi 於ư 四Tứ 諦Đế 別biệt 起khởi 四Tứ 智Trí 。 由do 真chân 見kiến 道đạo 唯duy 一nhất 剎sát 那na 。 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 上thượng 下hạ 別biệt 觀quán 。 依y 詮thuyên 證chứng 滅diệt 說thuyết 通thông 三tam 世thế 。 非phi 是thị 滅Diệt 諦Đế 通thông 三tam 世thế 有hữu 。 第đệ 二nhị 勸khuyến 修tu 轉chuyển 者giả 。 如như 說thuyết 四Tứ 諦Đế 云vân 此thử 是thị 苦khổ 。 汝nhữ 當đương 知tri 。 此thử 是thị 集tập 。 汝nhữ 當đương 斷đoạn 。 此thử 是thị 滅diệt 。 汝nhữ 當đương 證chứng 。 此thử 是thị 道đạo 。 汝nhữ 當đương 修tu 。 亦diệc 生sanh 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 。 若nhược 轉chuyển 因nhân 緣duyên 真chân 實thật 法pháp 等đẳng 例lệ 此thử 可khả 知tri 。 第đệ 三tam 作tác 證chứng 轉chuyển 者giả 。 如như 轉chuyển 四Tứ 諦Đế 云vân 此thử 是thị 苦khổ 。 我ngã 已dĩ 知tri 。 此thử 是thị 集tập 。 我ngã 已dĩ 斷đoạn 。 此thử 是thị 滅diệt 。 我ngã 已dĩ 證chứng 。 此thử 是thị 道đạo 。 我ngã 已dĩ 修tu 。 亦diệc 生sanh 眼nhãn 智trí 明minh 覺giác 四tứ 行hành 。 轉chuyển 餘dư 例lệ 於ư 此thử 十thập 二nhị 行hành 。 然nhiên 其kỳ 三tam 轉chuyển 。 尊tôn 者giả 妙diệu 音âm 八bát 正chánh 為vi 轉chuyển 。 唯duy 是thị 見kiến 道đạo 。 以dĩ 憍kiêu 陳trần 那na 見kiến 道đạo 生sanh 時thời 說thuyết 名danh 已dĩ 轉chuyển 。 若nhược 通thông 相tương/tướng 說thuyết 。 諸chư 有hữu 聖thánh 道Đạo 皆giai 名danh 法Pháp 輪luân 。 顯hiển 宗tông 論luận 說thuyết 三tam 轉chuyển 即tức 是thị 三tam 道đạo 。 謂vị 初sơ 是thị 見kiến 道đạo 。 二nhị 是thị 修tu 道Đạo 。 三tam 是thị 無Vô 學Học 道đạo 。 如như 憍kiêu 陳trần 那na 名danh 已dĩ 轉chuyển 者giả 已dĩ 初sơ 轉chuyển 故cố 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 意ý 取thủ 彼bỉ 義nghĩa 。 若nhược 成thành 實thật 師sư 初sơ 轉chuyển 生sanh 聞văn 慧tuệ 。 次thứ 生sanh 思tư 慧tuệ 。 後hậu 生sanh 修tu 慧tuệ 。 無vô 十thập 二nhị 行hành 。 唯duy 作tác 一nhất 期kỳ 行hành 相tương/tướng 。 此thử 言ngôn 卻khước 通thông 。 以dĩ 說thuyết 陳trần 如như 即tức 得đắc 初Sơ 果Quả 。 未vị 經kinh 修tu 道Đạo 。 何hà 有hữu 初sơ 果quả 第đệ 十thập 六lục 智trí 。 是thị 修tu 道Đạo 故cố 。 又hựu 初sơ 雖tuy 示thị 是thị 苦khổ 集tập 等đẳng 。 未vị 勸khuyến 知tri 斷đoạn 何hà 因nhân 成thành 果quả 。 若nhược 示thị 勸khuyến 轉chuyển 已dĩ 得đắc 果quả 竟cánh 。 何hà 用dụng 引dẫn 己kỷ 而nhi 為vi 證chứng 耶da 。 是thị 以dĩ 見kiến 道đạo 通thông 於ư 三tam 轉chuyển 。 義nghĩa 卻khước 長trường/trưởng 也dã 。 況huống 通thông 諸chư 法pháp 皆giai 有hữu 示thị 勸khuyến 及cập 與dữ 證chứng 耶da 。 故cố 今kim 經kinh 中trung 始thỉ 成thành 正chánh 覺giác 。 演diễn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 。 轉chuyển 一Nhất 乘Thừa 輪luân 亦diệc 具cụ 三tam 矣hĩ 。 大Đại 乘Thừa 見kiến 道đạo 唯duy 在tại 初Sơ 地Địa 。 則tắc 彼bỉ 地địa 前tiền 應ưng 非phi 始thỉ 轉chuyển 法Pháp 輪luân 矣hĩ 。 若nhược 別biệt 配phối 二nhị 道đạo 者giả 。 第đệ 二nhị 轉chuyển 者giả 謂vị 是thị 有hữu 學học 。 以dĩ 其kỳ 妙diệu 慧tuệ 。 如như 實thật 通thông 達đạt 。 我ngã 當đương 於ư 後hậu 猶do 有hữu 所sở 作tác 。 應ưng 當đương 遍biến 知tri 苦Khổ 諦Đế 。 應ưng 當đương 永vĩnh 斷đoạn 集Tập 諦Đế 。 應ưng 當đương 作tác 證chứng 滅Diệt 諦Đế 。 應ưng 當đương 修tu 習tập 。 未vị 修tu 道Đạo 諦đế 。 如như 是thị 有hữu 四tứ 種chủng 行hành 相tương/tướng 。 如như 前tiền 應ưng 知tri 。 第đệ 三tam 轉chuyển 者giả 。 謂vị 是thị 無Vô 學Học 。 以dĩ 得đắc 盡tận 智trí 。 無Vô 生Sanh 智Trí 故cố 。 言ngôn 所sở 應ưng 作tác 我ngã 皆giai 已dĩ 作tác 。 謂vị 我ngã 已dĩ 遍biến 知tri 未vị 知tri 苦Khổ 諦Đế 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 我ngã 已dĩ 修tu 習tập 未vị 修tu 道Đạo 諦đế 。 亦diệc 有hữu 四tứ 行hành 例lệ 前tiền 可khả 知tri 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 大Đại 乘Thừa 諸chư 師sư 別biệt 配phối 三tam 轉chuyển 屬thuộc 於ư 三tam 道đạo 。 而nhi 言ngôn 證chứng 者giả 。 是thị 彼bỉ 自tự 證chứng 。 非phi 佛Phật 證chứng 也dã 。 然nhiên 今kim 經kinh 文văn 即tức 是thị 三tam 轉chuyển 中trung 道Đạo 法Pháp 輪luân 。 永vĩnh 離ly 邊biên 見kiến 。 亦diệc 具cụ 說thuyết 於ư 知tri 斷đoạn 證chứng 修tu 。 即tức 是thị 大Đại 乘Thừa 。 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 已dĩ 申thân 轉chuyển 體thể 。 得đắc 果quả 等đẳng 四tứ 皆giai 可khả 虛hư 求cầu 。


疏sớ/sơ 。 是thị 知tri 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 者giả 。 即tức 暗ám 引dẫn 淨tịnh 名danh 寶bảo 積tích 云vân 。 三tam 轉chuyển 法Pháp 輪luân 於ư 大Đại 千Thiên 。 其kỳ 輪luân 本bổn 來lai 常thường 清thanh 淨tịnh 。 此thử 言ngôn 古cổ 來lai 多đa 釋thích 。 今kim 取thủ 即tức 事sự 之chi 真chân 性tánh 淨tịnh 之chi 理lý 為vi 法Pháp 輪luân 體thể 也dã 。 故cố 後hậu 四tứ 段đoạn 明minh 相tướng 用dụng 深thâm 廣quảng 。 則tắc 逈huýnh 異dị 餘dư 宗tông 。 為vi 不bất 壞hoại 相tương/tướng 略lược 引dẫn 餘dư 釋thích 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 豈khởi 同đồng 三tam 乘thừa 但đãn 用dụng 佛Phật 聲thanh 為vi 法Pháp 輪luân 等đẳng 耶da 者giả 。 揀giản 實thật 異dị 權quyền 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 。 就tựu 佛Phật 聲thanh 中trung 揀giản 尋tầm 常thường 言ngôn 。 如như 問vấn 晴tình 雨vũ 安an 慰úy 弟đệ 子tử 等đẳng 亦diệc 非phi 法Pháp 輪luân 。 唯duy 取thủ 轉chuyển 法pháp 。 又hựu 要yếu 令linh 他tha 斷đoạn 惑hoặc 見kiến 理lý 。 方phương 明minh 法Pháp 輪luân 。 今kim 此thử 乃nãi 至chí 數số 重trọng/trùng 深thâm 玄huyền 。 一nhất 則tắc 不bất 論luận 斷đoạn 不bất 斷đoạn 等đẳng 說thuyết 即tức 名danh 輪luân 。 故cố 經Kinh 云vân 如Như 來Lai 所sở 。 轉chuyển 妙diệu 法Pháp 輪luân 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 。 若nhược 能năng 聞văn 已dĩ 悟ngộ 法pháp 性tánh 。 如như 是thị 之chi 人nhân 常thường 見kiến 佛Phật 。 二nhị 者giả 尋tầm 常thường 之chi 言ngôn 亦diệc 是thị 法pháp 論luận 。 如Như 來Lai 無vô 有hữu 。 散tán 亂loạn 聲thanh 故cố 言ngôn 不bất 虛hư 發phát 。 如như 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 。 如Như 來Lai 一nhất 切thiết 。 語ngữ 言ngôn 皆giai 名danh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 故cố 。 三tam 者giả 能năng 令linh 三tam 界giới 所sở 有hữu 聲thanh 。 聞văn 者giả 皆giai 是thị 如Như 來Lai 音âm 故cố 。 四tứ 者giả 不bất 揀giản 聲thanh 與dữ 非phi 聲thanh 。 遍biến 於ư 法Pháp 界Giới 皆giai 法Pháp 輪luân 體thể 。 況huống 復phục 一nhất 多đa 交giao 徹triệt 相tương/tướng 映ánh 融dung 即tức 。 豈khởi 同đồng 三tam 乘thừa 之chi 法Pháp 輪luân 哉tai 。 第đệ 九cửu 出xuất 現hiện 涅Niết 槃Bàn 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 三tam 。 初sơ 來lai 意ý 。 二nhị 彰chương 大đại 旨chỉ 。 三tam 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 今kim 初sơ 。 轉chuyển 化hóa 既ký 周chu 。 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 。 安an 住trụ 祕bí 藏tạng 顯hiển 真chân 涅Niết 槃Bàn 。 為vi 物vật 示thị 滅diệt 顯hiển 應ưng 涅Niết 槃Bàn 。 文văn 具cụ 二nhị 故cố 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 大đại 涅Niết 槃Bàn 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 明minh 大đại 旨chỉ 以dĩ 顯hiển 深thâm 玄huyền 。 多đa 用dụng 肇triệu 公công 涅Niết 槃Bàn 無vô 名danh 論luận 。 有hữu 十thập 演diễn 九cửu 折chiết 。 十thập 演diễn 者giả 。 謂vị 一nhất 開khai 宗tông 。 二nhị 位vị 體thể 。 三tam 超siêu 境cảnh 。 四tứ 妙diệu 存tồn 。 五ngũ 辯biện 差sai 。 六lục 會hội 異dị 。 七thất 明minh 漸tiệm 。 八bát 動động 寂tịch 。 九cửu 通thông 古cổ 。 十thập 玄huyền 得đắc 。 九cửu 折chiết 者giả 。 一nhất 覈# 體thể 。 二nhị 徵trưng 出xuất 。 三tam 搜sưu 玄huyền 。 四tứ 難nạn/nan 差sai 。 五ngũ 責trách 異dị 。 六lục 詰cật 漸tiệm 。 七thất 譏cơ 動động 。 八bát 窮cùng 源nguyên 。 九cửu 考khảo 得đắc 。 開khai 宗tông 為vi 初sơ 。 次thứ 一nhất 折chiết 一nhất 演diễn 。 折chiết 為vi 有hữu 名danh 之chi 難nạn/nan 。 演diễn 即tức 無vô 名danh 之chi 答đáp 。 共cộng 相tương 研nghiên 覈# 顯hiển 無vô 名danh 旨chỉ 。 今kim 多đa 用dụng 者giả 。 亦diệc 顯hiển 肇triệu 公công 憑bằng 此thử 經Kinh 故cố 。 今kim 初sơ 。 大đại 旨chỉ 多đa 用dụng 開khai 宗tông 言ngôn 。 眾chúng 聖thánh 歸quy 宗tông 冥minh 會hội 之chi 所sở 者giả 。 總tổng 顯hiển 深thâm 廣quảng 包bao 含hàm 無vô 外ngoại 。 故cố 論luận 云vân 。 九cửu 流lưu 於ư 是thị 乎hồ 交giao 歸quy 。 眾chúng 聖thánh 於ư 是thị 乎hồ 冥minh 會hội 。 謂vị 三tam 賢hiền 十thập 聖thánh 必tất 會hội 其kỳ 中trung 。 猶do 於ư 百bách 川xuyên 朝triêu 宗tông 于vu 海hải 。 寂tịch 寥liêu 無vô 為vi 者giả 顯hiển 深thâm 。 而nhi 廣quảng 大đại 悉tất 備bị 者giả 顯hiển 廣quảng 。 形hình 名danh 已dĩ 下hạ 復phục 拂phất 深thâm 廣quảng 之chi 迹tích 。 眹# 者giả 迹tích 也dã 兆triệu 也dã 。 論luận 云vân 。 夫phu 涅Niết 槃Bàn 之chi 為vì 道Đạo 也dã 。 寂tịch 寥liêu 虛hư 曠khoáng 。 不bất 可khả 以dĩ 形hình 名danh 得đắc 。 微vi 妙diệu 無vô 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 有hữu 心tâm 知tri 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 不bất 可khả 智trí 知tri 。 不bất 可khả 識thức 識thức 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 以dĩ 無vô 名danh 強cường/cưỡng 名danh 下hạ 第đệ 三tam 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 此thử 句cú 總tổng 明minh 開khai 意ý 。 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 一nhất 云vân 。 羝đê 羅la 波ba 夷di 名danh 為vi 食thực 油du 蟲trùng 。 無vô 有hữu 名danh 字tự 。 強cường/cưỡng 立lập 名danh 字tự 。


善thiện 男nam 子tử 。 是thị 大đại 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 無vô 有hữu 名danh 字tự 。 強cường/cưỡng 立lập 名danh 字tự 位vị 體thể 中trung 云vân 。 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 者giả 。 蓋cái 是thị 涅Niết 槃Bàn 之chi 外ngoại 稱xưng 。 應ưng 物vật 之chi 假giả 名danh 耳nhĩ 。 而nhi 存tồn 稱xưng 謂vị 者giả 封phong 名danh 。 志chí 器khí 像tượng 者giả 耽đam 形hình 。 名danh 也dã 。 極cực 於ư 題đề 目mục 。 形hình 也dã 盡tận 於ư 方phương 圓viên 。 方phương 圓viên 有hữu 所sở 不bất 寫tả 。 題đề 目mục 有hữu 所sở 不bất 傳truyền 焉yên 。 可khả 以dĩ 名danh 於ư 無vô 名danh 。 而nhi 形hình 於ư 無vô 形hình 者giả 哉tai 。 則tắc 無vô 名danh 亦diệc 假giả 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 釋thích 名danh 者giả 。 若nhược 具cụ 梵Phạm 云vân 摩ma 訶ha 般bát 涅Niết 槃Bàn 那na 。 具cụ 翻phiên 為vi 大đại 圓viên 寂tịch 入nhập 。 謂vị 那na 即tức 入nhập 義nghĩa 。 應ưng 迴hồi 在tại 上thượng 。 言ngôn 正chánh 名danh 為vi 滅diệt 者giả 。 取thủ 其kỳ 義nghĩa 類loại 。 乃nãi 有hữu 多đa 方phương 者giả 。 即tức 生sanh 公công 釋thích 。 遠viễn 公công 同đồng 此thử 。 言ngôn 多đa 方phương 者giả 。 或hoặc 云vân 不bất 生sanh 。 或hoặc 云vân 無vô 作tác 。 或hoặc 云vân 無vô 起khởi 。 亦diệc 云vân 無vô 為vi 。 亦diệc 云vân 無vô 相tướng 。 或hoặc 云vân 不bất 滅diệt 。 或hoặc 云vân 寂tịch 靜tĩnh 。 或hoặc 曰viết 安an 隱ẩn 。 或hoặc 名danh 解giải 脫thoát 。 皆giai 是thị 義nghĩa 翻phiên 。 法pháp 華hoa 序tự 品phẩm 長trường/trưởng 行hành 之chi 中trung 。 便tiện 於ư 中trung 夜dạ 。 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 次thứ 即tức 云vân 佛Phật 滅diệt 度độ 。 後hậu 偈kệ 中trung 又hựu 云vân 。 佛Phật 此thử 夜dạ 滅diệt 度độ 。 明minh 知tri 古cổ 德đức 正chánh 翻phiên 為vi 滅diệt 。 亦diệc 云vân 滅diệt 度độ 。 超siêu 度độ 四tứ 流lưu 故cố 。


疏sớ/sơ 。 總tổng 以dĩ 義nghĩa 翻phiên 稱xưng 為vi 圓viên 寂tịch 者giả 。 即tức 唐đường 三tam 藏tạng 等đẳng 在tại 義nghĩa 周chu 圓viên 。 疏sớ/sơ 而nhi 言ngôn 大đại 下hạ 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 總tổng 以dĩ 橫hoạnh/hoành 竪thụ 釋thích 。 如như 題đề 中trung 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 一nhất 云vân 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 不bất 因nhân 小tiểu 空không 名danh 為vi 大đại 空không 。 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 爾nhĩ 。 不bất 因nhân 小tiểu 相tương/tướng 名danh 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 絕tuyệt 待đãi 當đương 體thể 受thọ 名danh 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 約ước 義nghĩa 開khai 下hạ 別biệt 釋thích 。 約ước 三tam 大đại 釋thích 三tam 大đại 。 雖tuy 通thông 本bổn 有hữu 修tu 成thành 。 欲dục 分phần/phân 三tam 異dị 。 性tánh 淨tịnh 約ước 體thể 。 圓viên 淨tịnh 約ước 相tương/tướng 用dụng 。 約ước 修tu 成thành 。 兼kiêm 含hàm 三Tam 身Thân 下hạ 對đối 三tam 大đại 。 亦diệc 有hữu 三tam 入nhập 。 若nhược 有hữu 那na 字tự 。 沒một 在tại 圓viên 寂tịch 之chi 中trung 。 今kim 無vô 那na 字tự 。 以dĩ 般bát 釋thích 入nhập 。 梵Phạn 語ngữ 出xuất 息tức 名danh 為vi 安an 那na 。 梵Phạm 言ngôn 入nhập 息tức 名danh 為vi 般bát 那na 。 那na 是thị 息tức 義nghĩa 。 欲dục 明minh 此thử 章chương 具cụ 足túc 真chân 應ưng 三tam 四tứ 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 對đối 三tam 大đại 別biệt 釋thích 三tam 入nhập 。 性tánh 入nhập 即tức 是thị 。 清thanh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 真chân 入nhập 即tức 是thị 圓viên 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 示thị 入nhập 即tức 方phương 便tiện 淨tịnh 。 遠viễn 公công 上thượng 三tam 約ước 已dĩ 證chứng 說thuyết 。 一nhất 就tựu 實thật 論luận 入nhập 。 息tức 妄vọng 歸quy 真chân 從tùng 因nhân 趣thú 果quả 。 二nhị 真chân 應ưng 相tương 對đối 。 辯biện 入nhập 息tức 化hóa 歸quy 真chân 名danh 入nhập 。 三tam 唯duy 就tựu 應ưng 現hiện 捨xả 有hữu 為vi 道đạo 趣thú 入nhập 無vô 為vi 。 故cố 名danh 為vi 入nhập 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 圓viên 融dung 無vô 礙ngại 即tức 大đại 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 若nhược 不bất 圓viên 融dung 三tam 入nhập 各các 別biệt 法pháp 相tướng 宗tông 故cố 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 。 一nhất 總tổng 顯hiển 深thâm 玄huyền 。 二nhị 別biệt 出xuất 體thể 性tánh 。 今kim 初sơ 。 先tiên 顯hiển 體thể 深thâm 。 後hậu 體thể 用dụng 無vô 礙ngại 。 初sơ 中trung 妙diệu 絕tuyệt 常thường 數số 者giả 。 即tức 第đệ 十thập 九cửu 演diễn 玄huyền 得đắc 中trung 文văn 。 彼bỉ 云vân 何hà 者giả 。 夫phu 涅Niết 槃Bàn 之chi 道Đạo 。 妙diệu 盡tận 常thường 數số 。 融dung 冶dã 二nhị 儀nghi 滌địch 蕩đãng 萬vạn 有hữu 。 均quân 天thiên 人nhân 同đồng 一nhất 異dị 。 內nội 視thị 不bất 己kỷ 見kiến 返phản 聽thính 不bất 我ngã 聞văn 。 未vị 常thường 有hữu 得đắc 未vị 常thường 無vô 得đắc 。 今kim 取thủ 此thử 言ngôn 總tổng 歎thán 深thâm 旨chỉ 。


疏sớ/sơ 。 恬điềm 怕phạ 希hy 夷di 者giả 。 恬điềm 和hòa 怕phạ 靜tĩnh 夷di 平bình 也dã 。 亦diệc 開khai 宗tông 中trung 言ngôn 。 彼bỉ 云vân 然nhiên 則tắc 有hữu 無vô 絕tuyệt 於ư 內nội 。 稱xưng 謂vị 淪luân 於ư 外ngoại 。 視thị 聽thính 之chi 所sở 不bất 暨kỵ 。 四tứ 空không 之chi 所sở 昏hôn 昧muội 。 恬điềm 焉yên 而nhi 夷di 。 怕phạ 焉yên 而nhi 泰thái 。 九cửu 流lưu 於ư 是thị 乎hồ 交giao 歸quy 。 眾chúng 聖thánh 於ư 是thị 乎hồ 冥minh 會hội 。 斯tư 乃nãi 希hy 夷di 之chi 境cảnh 。 太thái 玄huyền 之chi 鄉hương 。 而nhi 欲dục 以dĩ 有hữu 無vô 題đề 牓# 標tiêu 其kỳ 方phương 域vực 而nhi 語ngữ 其kỳ 神thần 道đạo 者giả 。 不bất 亦diệc 邈mạc 哉tai 。


疏sớ/sơ 。 雖tuy 逈huýnh 出xuất 百bách 非phi 下hạ 明minh 體thể 用dụng 無vô 礙ngại 。 亦diệc 開khai 宗tông 中trung 文văn 。 文văn 云vân 冥minh 冥minh 杳# 杳# 誰thùy 見kiến 誰thùy 曉hiểu 。 彌di 綸luân 靡mĩ 所sở 不bất 在tại 。 而nhi 獨độc 曳duệ 於ư 有hữu 無vô 之chi 表biểu 。 今kim 反phản 用dụng 之chi 。


疏sớ/sơ 。 今kim 以dĩ 義nghĩa 求cầu 下hạ 第đệ 二nhị 王vương 出xuất 體thể 性tánh 。 然nhiên 遠viễn 公công 亦diệc 以dĩ 三tam 法pháp 為vi 體thể 。 與dữ 此thử 小tiểu 別biệt 。 一nhất 色sắc 。 二nhị 心tâm 。 三tam 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 滅diệt 無vô 常thường 色sắc 獲hoạch 得đắc 常thường 色sắc 等đẳng 故cố 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 故cố 。 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết 。 亦diệc 非phi 全toàn 要yếu 。 不bất 欲dục 繁phồn 敘tự 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 今kim 以dĩ 義nghĩa 求cầu 者giả 。 取thủ 其kỳ 深thâm 義nghĩa 。 三tam 德đức 為vi 體thể 則tắc 身thân 智trí 常thường 住trụ 無vô 不bất 包bao 含hàm 故cố 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 。 第đệ 二nhị 所sở 以dĩ 三tam 者giả 下hạ 出xuất 三tam 所sở 以dĩ 。 第đệ 三tam 然nhiên 此thử 三tam 種chủng 下hạ 融dung 通thông 無vô 礙ngại 。 二nhị 中trung 有hữu 二nhị 。 一nhất 翻phiên 對đối 說thuyết 三tam 。 二nhị 當đương 體thể 辯biện 三tam 。 今kim 初sơ 。 前tiền 迴hồi 向hướng 中trung 釋thích 三tam 迴hồi 向hướng 。 具cụ 對đối 十thập 義nghĩa 。 今kim 略lược 有hữu 三tam 翻phiên 。 三tam 雜tạp 染nhiễm 者giả 。 煩phiền 惱não 為vi 般Bát 若Nhã 。 煩phiền 惱não 即tức 菩Bồ 提Đề 故cố 。 菩Bồ 提Đề 即tức 是thị 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 中trung 般Bát 若Nhã 德đức 也dã 。 翻phiên 於ư 結kết 業nghiệp 。 以dĩ 為vi 解giải 脫thoát 。 翻phiên 苦khổ 依y 身thân 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 心tâm 體thể 離ly 念niệm 本bổn 法Pháp 身thân 故cố 。 故cố 三tam 雜tạp 染nhiễm 即tức 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 。 二nhị 成thành 三tam 德đức 者giả 。 般Bát 若Nhã 是thị 智trí 解giải 脫thoát 是thị 斷đoạn 。 法Pháp 身thân 是thị 恩ân 。 法Pháp 身thân 兼kiêm 應ưng 應ưng 物vật 恩ân 德đức 。 三tam 成thành 三Tam 身Thân 者giả 。 般Bát 若Nhã 法Pháp 門môn 身thân 法Pháp 身thân 。 是thị 法pháp 性tánh 身thân 解giải 脫thoát 為vi 應ứng 化hóa 身thân 。 作tác 用dụng 解giải 脫thoát 亦diệc 解giải 脫thoát 故cố 。 若nhược 真chân 應ứng 對đối 辯biện 則tắc 有hữu 真chân 實thật 三tam 德đức 應ứng 化hóa 三tam 德đức 。 應ứng 化hóa 三tam 德đức 一nhất 一nhất 別biệt 從tùng 真chân 德đức 而nhi 起khởi 。 今kim 從tùng 通thông 義nghĩa 應ưng 身thân 但đãn 解giải 脫thoát 德đức 攝nhiếp 。


疏sớ/sơ 。 能năng 證chứng 大đại 智trí 下hạ 第đệ 二nhị 當đương 體thể 明minh 三tam 。 然nhiên 薦tiến 福phước 法Pháp 師sư 總tổng 有hữu 四tứ 釋thích 。 先tiên 總tổng 釋thích 云vân 。 身thân 是thị 能năng 證chứng 身thân 。 般Bát 若Nhã 是thị 智trí 慧tuệ 火hỏa 。 解giải 脫thoát 則tắc 煩phiền 惱não 等đẳng 滅diệt 。 此thử 三tam 法pháp 合hợp 名danh 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 言ngôn 四tứ 義nghĩa 者giả 。 一nhất 云vân 身thân 是thị 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 餘dư 二nhị 即tức 金kim 剛cang 心tâm 後hậu 智trí 斷đoạn 二nhị 德đức 。 二nhị 云vân 。 身thân 即tức 法Pháp 身thân 法Pháp 身thân 即tức 如như 如như 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 即tức 如như 如như 智trí 。 解giải 脫thoát 即tức 是thị 一nhất 切thiết 。 餘dư 究cứu 竟cánh 盡tận 故cố 。 法Pháp 身thân 為vi 所sở 證chứng 。 般Bát 若Nhã 為vi 能năng 證chứng 。 解giải 脫thoát 為vi 離ly 障chướng 。 三tam 又hựu 釋thích 云vân 。 身thân 者giả 即tức 法pháp 性tánh 。 有hữu 佛Phật 身thân 義nghĩa 。 作tác 二nhị 所sở 依y 故cố 。 有hữu 智trí 慧tuệ 義nghĩa 。 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 光quang 明minh 故cố 。 有hữu 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 性tánh 離ly 一nhất 切thiết 障chướng 故cố 。 此thử 三tam 亦diệc 不bất 相tương 離ly 。 彼bỉ 自tự 結kết 云vân 。 此thử 三tam 釋thích 中trung 。 初sơ 順thuận 經kinh 意ý 欲dục 明minh 報báo 身thân 是thị 常thường 涅Niết 槃Bàn 不bất 滅diệt 身thân 故cố 。 四tứ 又hựu 釋thích 云vân 。 身thân 者giả 色sắc 身thân 四Tứ 智Trí 為vi 。 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 準chuẩn 前tiền 釋thích 曰viết 。 上thượng 之chi 四tứ 解giải 初sơ 約ước 報báo 身thân 。 二nhị 約ước 法Pháp 身thân 。 此thử 二nhị 約ước 真chân 四tứ 通thông 真chân 應ưng 。 三tam 即tức 約ước 理lý 為vi 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 舉cử 。 第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 欲dục 顯hiển 圓viên 具cụ 。 通thông 因nhân 通thông 果quả 通thông 真chân 通thông 應ưng 。 應ưng 即tức 常thường 身thân 。 即tức 法Pháp 身thân 故cố 。 應ưng 即tức 是thị 法pháp 。 況huống 自tự 受thọ 用dụng 。 自tự 受thọ 用dụng 體thể 。 亦diệc 全toàn 法pháp 性tánh 。 法Pháp 身thân 但đãn 約ước 在tại 纏triền 。 出xuất 纏triền 異dị 故cố 。 能năng 證chứng 所sở 證chứng 及cập 與dữ 離ly 障chướng 十Thập 地Địa 分phần/phân 得đắc 故cố 。 通thông 因nhân 果quả 故cố 。 舉cử 一nhất 義nghĩa 理lý 無vô 不bất 收thu 。 疏sớ/sơ 然nhiên 此thử 三tam 種chủng 下hạ 第đệ 三tam 融dung 通thông 無vô 礙ngại 。 有hữu 法pháp 喻dụ 結kết 。 法pháp 中trung 通thông 因nhân 通thông 果quả 。 理lý 具cụ 此thử 三tam 即tức 性tánh 淨tịnh 三tam 德đức 。 能năng 如như 是thị 知tri 。 即tức 名danh 字tự 三tam 德đức 。 依y 此thử 修tu 觀quán 即tức 觀quán 行hành 三tam 德đức 。 初sơ 住trụ 分phần/phân 證chứng 如Như 來Lai 究cứu 竟cánh 。 直trực 就tựu 出xuất 纏triền 法Pháp 身thân 即tức 具cụ 三tam 故cố 。 成thành 不bất 別biệt 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 故cố 此thử 三tam 法pháp 下hạ 結kết 成thành 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 第đệ 二nhị 云vân 。 我ngã 今kim 當đương 令linh 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 及cập 以dĩ 我ngã 弟đệ 子tử 。 四tứ 部bộ 之chi 眾chúng 。 悉tất 皆giai 安an 住trụ 祕bí 密mật 藏tạng 中trung 。 我ngã 亦diệc 復phục 當đương 。 安an 住trụ 是thị 中trung 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 何hà 等đẳng 名danh 為vi 。 祕bí 密mật 之chi 藏tạng 。 猶do 如như 伊y 字tự 三tam 點điểm 。 若nhược 並tịnh 則tắc 不bất 成thành 伊y 縱túng/tung 亦diệc 不bất 成thành 。 如như 摩Ma 醯Hê 首Thủ 羅La 。 面diện 上thượng 三tam 目mục 。 三tam 點điểm 若nhược 並tịnh 不bất 得đắc 成thành 伊y 。 三tam 點điểm 若nhược 別biệt 亦diệc 不bất 成thành 伊y 。 我ngã 亦diệc 如như 是thị 。 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 法pháp 各các 異dị 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 我ngã 今kim 安an 住trụ 如như 是thị 三tam 法pháp 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 名danh 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 薦tiến 福phước 釋thích 曰viết 。 若nhược 將tương 喻dụ 類loại 法pháp 喻dụ 文văn 不bất 足túc 。 以dĩ 法pháp 云vân 解giải 脫thoát 之chi 法Pháp 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 喻dụ 中trung 應ưng 云vân 。 唯duy 一nhất 一nhất 點điểm 不bất 成thành 伊y 也dã 。 以dĩ 解giải 脫thoát 等đẳng 三tam 有hữu 一nhất 一nhất 不bất 成thành 故cố 。 夫phu 證chứng 涅Niết 槃Bàn 須tu 有hữu 能năng 證chứng 身thân 。 須tu 有hữu 智trí 慧tuệ 火hỏa 煩phiền 惱não 等đẳng 滅diệt 。 此thử 三tam 法pháp 合hợp 名danh 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 唯duy 身thân 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 唯duy 般Bát 若Nhã 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 唯duy 解giải 脫thoát 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 三tam 各các 別biệt 未vị 有hữu 斷đoạn 證chứng 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 喻dụ 別biệt 亦diệc 不bất 成thành 。 若nhược 智trí 者giả 意ý 四tứ 義nghĩa 各các 殊thù 。 東đông 西tây 曰viết 橫hoạnh/hoành 。 南nam 北bắc 曰viết 縱túng/tung 。 縱túng/tung 即tức 竪thụ 也dã 。 謂vị 若nhược 法Pháp 身thân 本bổn 有hữu 。 次thứ 修tu 般Bát 若Nhã 後hậu 得đắc 解giải 脫thoát 。 則tắc 是thị 縱túng/tung 義nghĩa 。 以dĩ 經kinh 生sanh 越việt 世thế 彌di 亘tuyên 淨tịnh 穢uế 故cố 。 如như 縱túng/tung 三tam 點điểm 。 不bất 橫hoạnh/hoành 者giả 。 三tam 法pháp 異dị 體thể 同đồng 時thời 如như 三tam 列liệt 火hỏa 。 並tịnh 乃nãi 合hợp 為vi 一nhất 體thể 。 別biệt 乃nãi 各các 居cư 一nhất 處xứ 。 即tức 但đãn 用dụng 一nhất 法pháp 。 今kim 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 是thị 合hợp 縱túng/tung 並tịnh 。 竪thụ 明minh 此thử 三tam 曰viết 縱túng/tung 。 舉cử 一nhất 攝nhiếp 二nhị 曰viết 並tịnh 。 故cố 云vân 般Bát 若Nhã 非phi 者giả 。 般Bát 若Nhã 中trung 已dĩ 攝nhiếp 二nhị 故cố 。 三tam 德đức 若nhược 異dị 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 雙song 合hợp 橫hoạnh/hoành 別biệt 。 一nhất 一nhất 異dị 體thể 即tức 合hợp 於ư 別biệt 。 異dị 體thể 同đồng 時thời 即tức 合hợp 於ư 橫hoạnh/hoành 故cố 。 故cố 上thượng 云vân 三tam 點điểm 若nhược 別biệt 不bất 得đắc 成thành 伊y 。 已dĩ 合hợp 橫hoạnh/hoành 別biệt 也dã 。 亦diệc 可khả 橫hoạnh/hoành 即tức 是thị 並tịnh 。 對đối 縱túng/tung 為vi 橫hoạnh/hoành 對đối 別biệt 為vi 並tịnh 。 故cố 經kinh 但đãn 有hữu 三tam 句cú 於ư 義nghĩa 成thành 四tứ 。 而nhi 總tổng 釋thích 云vân 。 今kim 三tam 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 縱túng/tung 。 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 橫hoạnh/hoành 。 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 並tịnh 。 俱câu 不bất 思tư 議nghị 焉yên 可khả 別biệt 。 意ý 云vân 。 即tức 一nhất 而nhi 三tam 即tức 三tam 而nhi 一nhất 。 非phi 三tam 非phi 一nhất 雙song 照chiếu 三tam 一nhất 。 焉yên 可khả 作tác 一nhất 三tam 等đẳng 思tư 。 若nhược 作tác 體thể 一nhất 用dụng 別biệt 而nhi 明minh 。 尚thượng 未vị 免miễn 於ư 並tịnh 別biệt 也dã 。 然nhiên 有hữu 云vân 。 伊y 字tự 如như 品phẩm 字tự 。 有hữu 云vân 。 如như 倒đảo 品phẩm 字tự 。 後hậu 義nghĩa 為vi 正chánh 。 由do 此thử 見kiến 異dị 。 古cổ 德đức 解giải 義nghĩa 取thủ 捨xả 不bất 同đồng 。 或hoặc 一nhất 德đức 在tại 上thượng 二nhị 德đức 在tại 下hạ 。 或hoặc 二nhị 德đức 在tại 上thượng 一nhất 德đức 在tại 下hạ 。 並tịnh 不bất 得đắc 意ý 。 西tây 方phương 伊y 字tự 三tam 點điểm 在tại 上thượng 。 天thiên 目mục 之chi 喻dụ 不bất 可khả 二nhị 目mục 在tại 一nhất 目mục 上thượng 。 如Như 來Lai 恐khủng 人nhân 誤ngộ 作tác 此thử 解giải 。 故cố 以dĩ 天thiên 目mục 轉chuyển 喻dụ 伊y 字tự 。 則tắc 不bất 得đắc 定định 一nhất 二nhị 上thượng 下hạ 。 但đãn 取thủ 不bất 可khả 縱tung 橫hoành 及cập 並tịnh 別biệt 耳nhĩ 。 若nhược 定định 說thuyết 言ngôn 一nhất 上thượng 二nhị 上thượng 。 非phi 唯duy 義nghĩa 理lý 不bất 得đắc 圓viên 妙diệu 。 致trí 令linh 二nhị 喻dụ 自tự 互hỗ 相tương 違vi 。 謂vị 梵Phạm 字tự 樣# 者giả [(口*口)/口]# 。 此thử 西tây 方phương 伊y 字tự 。 三tam 目mục 之chi 一nhất 當đương 於ư 眉mi 間gian 。 此thử 其kỳ 狀trạng 也dã 。 諸chư 公công 何hà 惑hoặc 。 言ngôn 祕bí 密mật 者giả 以dĩ 深thâm 妙diệu 故cố 。 遠viễn 公công 釋thích 云vân 。 昔tích 隱ẩn 不bất 說thuyết 故cố 名danh 祕bí 密mật 。 權quyền 教giáo 所sở 覆phú 故cố 復phục 名danh 藏tạng 。 故cố 下hạ 文văn 云vân 。 十thập 一nhất 部bộ 中trung 所sở 不bất 說thuyết 者giả 。 名danh 之chi 為vi 藏tạng 。 又hựu 於ư 其kỳ 中trung 。 包bao 含hàm 諸chư 德đức 。 亦diệc 名danh 為vi 藏tạng 。 薦tiến 福phước 釋thích 云vân 。 皆giai 非phi 二Nhị 乘Thừa 境cảnh 界giới 故cố 名danh 祕bí 密mật 。 二nhị 賢hiền 皆giai 是thị 對đối 昔tích 顯hiển 密mật 。 今kim 明minh 深thâm 妙diệu 當đương 體thể 祕bí 密mật 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 八bát 十thập
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 80

❖
Phiên âm: 24/3/2016 ◊ Cập nhật: 24/3/2016