大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 六lục
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 76
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
第đệ 七thất 如như 響hưởng 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 文văn 可khả 見kiến 。 叡duệ 公công 讚tán 云vân 。 聲thanh 以dĩ 響hưởng 酬thù 相tương 和hòa 如như 一nhất 。 緣duyên 扣khấu 而nhi 應ưng 誰thùy 辨biện 虛hư 實thật 。 業nghiệp 雖tuy 虛hư 妄vọng 罪tội 福phước 不bất 失thất 。 若nhược 映ánh 斯tư 照chiếu 朗lãng 如như 皎hiệu 日nhật 。 又hựu 為vi 讚tán 曰viết 。 響hưởng 無vô 所sở 在tại 緣duyên 會hội 發phát 聲thanh 。 不bất 知tri 自tự 我ngã 喜hỷ 怒nộ 交giao 爭tranh 。 妄vọng 和hòa 真chân 心tâm 事sự 像tượng 萬vạn 形hình 莫mạc 知tri 其kỳ 本bổn 終chung 日nhật 營doanh 營doanh 。 第đệ 八bát 如như 影ảnh 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 性tánh 則tắc 非phi 修tu 相tương/tướng 乃nãi 不bất 捨xả 者giả 。 釋thích 成thành 雙song 照chiếu 之chi 義nghĩa 。 如như 前tiền 文văn 云vân 非phi 是thị 世thế 間gian 。 義nghĩa 當đương 出xuất 世thế 。 下hạ 句cú 云vân 非phi 出xuất 世thế 間gian 。 即tức 拂phất 上thượng 出xuất 世thế 。 世thế 與dữ 出xuất 世thế 俱câu 拂phất 故cố 曰viết 雙song 遮già 。 今kim 文văn 若nhược 云vân 非phi 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 則tắc 由do 通thông 雙song 遮già 。 既ký 云vân 非phi 捨xả 於ư 大đại 願nguyện 。 明minh 是thị 雙song 照chiếu 。 謂vị 非phi 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 即tức 為vi 照chiếu 實thật 。 非phi 捨xả 於ư 大đại 願nguyện 。 即tức 是thị 照chiếu 權quyền 故cố 。 得đắc 雙song 照chiếu 之chi 名danh 耳nhĩ 。 次thứ 明minh 非phi 實thật 非phi 不bất 實thật 。 例lệ 然nhiên 雙song 照chiếu 真chân 俗tục 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 遮già 照chiếu 一nhất 時thời 為vi 雙song 運vận 等đẳng 者giả 。 若nhược 約ước 權quyền 實thật 俱câu 行hành 為vi 雙song 運vận 者giả 。 則tắc 第đệ 二nhị 段đoạn 。 已dĩ 是thị 雙song 運vận 竟cánh 。 今kim 遮già 照chiếu 為vi 雙song 運vận 。 則tắc 此thử 中trung 方phương 有hữu 。 即tức 合hợp 前tiền 二nhị 門môn 。 為vi 此thử 第đệ 三tam 門môn 矣hĩ 。 既ký 言ngôn 遮già 照chiếu 一nhất 時thời 。 則tắc 全toàn 遮già 為vi 照chiếu 全toàn 照chiếu 為vi 遮già 。 則tắc 二nhị 門môn 峙trĩ 立lập 。 以dĩ 照chiếu 奪đoạt 遮già 遮già 亡vong 。 以dĩ 遮già 奪đoạt 照chiếu 照chiếu 寂tịch 。 則tắc 為vi 遮già 照chiếu 兩lưỡng 亡vong 矣hĩ 。 言ngôn 無vô 礙ngại 者giả 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 遮già 不bất 礙ngại 照chiếu 照chiếu 不bất 礙ngại 遮già 。 二nhị 者giả 雙song 存tồn 不bất 礙ngại 雙song 奪đoạt 。 雙song 奪đoạt 不bất 礙ngại 雙song 存tồn 。 故cố 云vân 無vô 礙ngại 。 如như 此thử 方phương 稱xưng 自tự 在tại 。 故cố 下hạ 結kết 云vân 以dĩ 此thử 結kết 上thượng 二nhị 段đoạn 。 同đồng 斯tư 無vô 礙ngại 故cố 曰viết 深thâm 玄huyền 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 若nhược 約ước 影ảnh 喻dụ 別biệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 揀giản 所sở 喻dụ 通thông 局cục 。 後hậu 其kỳ 河hà 泉tuyền 二nhị 種chủng 下hạ 。 揀giản 能năng 喻dụ 通thông 局cục 。 言ngôn 雖tuy 通thông 能năng 現hiện 者giả 。 以dĩ 河hà 泉tuyền 之chi 中trung 見kiến 日nhật 月nguyệt 故cố 。 故cố 為vi 能năng 現hiện 。 言ngôn 且thả 為vi 所sở 現hiện 者giả 。 以dĩ 下hạ 經Kinh 云vân 於ư 油du 於ư 水thủy 下hạ 方phương 明minh 能năng 現hiện 故cố 。 今kim 河hà 泉tuyền 以dĩ 為vi 所sở 現hiện 長trường/trưởng 河hà 飛phi 泉tuyền 入nhập 鏡kính 中trung 故cố 者giả 。 出xuất 是thị 所sở 現hiện 之chi 相tướng 。 登đăng 樓lâu 持trì 鏡kính 則tắc 黃hoàng 河hà 一nhất 帶đái 盡tận 入nhập 鏡kính 中trung 。 瀑bộc 布bố 千thiên 丈trượng 現hiện 於ư 徑kính 尺xích 。 王vương 右hữu 丞thừa 云vân 。 隔cách 窓song 雲vân 霧vụ 生sanh 衣y 上thượng 。 卷quyển 幔màn 山sơn 泉tuyền 入nhập 鏡kính 中trung 。 明minh 是thị 所sở 現hiện 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 二nhị 能năng 現hiện 中trung 亦diệc 有hữu 通thông 別biệt 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 通thông 辨biện 文văn 旨chỉ 。 後hậu 別biệt 開khai 喻dụ 旨chỉ 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 別biệt 喻dụ 機cơ 感cảm 及cập 應ưng 現hiện 處xứ 者giả 。 日nhật 月nguyệt 既ký 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 則tắc 水thủy 等đẳng 喻dụ 機cơ 。 亦diệc 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 應ưng 處xử 。 如như 影ảnh 落lạc 百bách 川xuyên 。 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 身thân 充sung 遍biến 法Pháp 界Giới 。 百bách 川xuyên 江giang 河hà 喻dụ 機cơ 及cập 所sở 現hiện 國quốc 土độ 之chi 處xứ 也dã 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 文văn 具cụ 攝nhiếp 論luận 三tam 喻dụ 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 開khai 喻dụ 旨chỉ 。 此thử 二nhị 句cú 總tổng 標tiêu 下hạ 成thành 三tam 義nghĩa 。 即tức 分phần/phân 三tam 別biệt 。 疏sớ/sơ 一nhất 以dĩ 油du 水thủy 對đối 上thượng 日nhật 月nguyệt 。 為vi 水thủy 月nguyệt 喻dụ 者giả 。 則tắc 日nhật 月nguyệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 悲bi 智trí 。 水thủy 喻dụ 機cơ 心tâm 。 水thủy 中trung 之chi 月nguyệt 。 喻dụ 定định 地địa 境cảnh 界giới 。 謂vị 定định 中trung 見kiến 佛Phật 等đẳng 。 亦diệc 喻dụ 遍biến 處xứ 定định 境cảnh 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 等đẳng 故cố 。 出xuất 現hiện 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 淨tịnh 月nguyệt 在tại 虛hư 空không 。 能năng 蔽tế 眾chúng 星tinh 示thị 盈doanh 缺khuyết 。 一nhất 切thiết 水thủy 中trung 皆giai 現hiện 影ảnh 。 諸chư 有hữu 觀quan 瞻chiêm 悉tất 對đối 前tiền 。 如Như 來Lai 淨tịnh 月nguyệt 亦diệc 復phục 然nhiên 。 能năng 蔽tế 餘dư 乘thừa 示thị 修tu 短đoản 。 普phổ 現hiện 人nhân 天thiên 淨tịnh 心tâm 水thủy 。 一nhất 切thiết 皆giai 謂vị 對đối 其kỳ 前tiền 。 叡duệ 公công 云vân 。 水thủy 月nguyệt 不bất 真chân 唯duy 有hữu 虛hư 影ảnh 。 人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 終chung 莫mạc 之chi 領lãnh 。 為vi 之chi 驅khu 驅khu 背bối/bội 此thử 真chân 淨tịnh 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 超siêu 然nhiên 獨độc 醒tỉnh 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 以dĩ 於ư 身thân 對đối 上thượng 日nhật 月nguyệt 為vi 光quang 影ảnh 者giả 。 日nhật 月nguyệt 喻dụ 為vi 菩Bồ 薩Tát 悲bi 智trí 。 身thân 喻dụ 物vật 機cơ 。 日nhật 照chiếu 發phát 影ảnh 以dĩ 喻dụ 現hiện 身thân 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 映ánh 日nhật 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 經kinh 上thượng 月nguyệt 字tự 及cập 燈đăng 燭chúc 故cố 。 疏sớ/sơ 。 弄lộng 影ảnh 多đa 端đoan 故cố 喻dụ 於ư 諸chư 識thức 者giả 。 上thượng 約ước 別biệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 。 此thử 約ước 通thông 喻dụ 一nhất 切thiết 諸chư 識thức 。 動động 身thân 俯phủ 仰ngưỡng 即tức 是thị 弄lộng 影ảnh 。 形hình 端đoan 影ảnh 正chánh 形hình 曲khúc 影ảnh 斜tà 故cố 云vân 多đa 端đoan 。 以dĩ 況huống 八bát 識thức 依y 身thân 有hữu 異dị 。 亦diệc 喻dụ 七thất 識thức 依y 第đệ 八bát 識thức 對đối 境cảnh 差sai 別biệt 。 上thượng 皆giai 攝nhiếp 論luận 意ý 。 叡duệ 公công 云vân 。 光quang 不bất 照chiếu 處xứ 謂vị 之chi 為vi 影ảnh 。 不bất 照chiếu 慧tuệ 明minh 生sanh 死tử 長trường/trưởng 永vĩnh 。 捨xả 遠viễn 夷di 途đồ 而nhi 行hành 榛# 梗# 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 狂cuồng 滅diệt 自tự 醒tỉnh 。
疏sớ/sơ 。 三tam 以dĩ 寶bảo 鏡kính 等đẳng 對đối 上thượng 男nam 子tử 等đẳng 者giả 。 釋thích 第đệ 三tam 喻dụ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 屬thuộc 配phối 經kinh 文văn 。 後hậu 對đối 喻dụ 辨biện 異dị 。 今kim 初sơ 。 疏sớ/sơ 從tùng 通thông 說thuyết 云vân 喻dụ 非phi 定định 地địa 果quả 報báo 此thử 攝nhiếp 論luận 意ý 。 對đối 前tiền 水thủy 月nguyệt 等đẳng 定định 境cảnh 。 故cố 云vân 非phi 定định 地địa 則tắc 鏡kính 喻dụ 於ư 因nhân 。 故cố 云vân 謂vị 無vô 明minh 等đẳng 本bổn 質chất 喻dụ 緣duyên 。 影ảnh 喻dụ 果quả 報báo 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 身thân 如như 影ảnh 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 現hiện 。 又hựu 鏡kính 喻dụ 本bổn 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 本bổn 質chất 喻dụ 無vô 明minh 業nghiệp 等đẳng 。 像tượng 喻dụ 果quả 報báo 。 如như 問vấn 明minh 品phẩm 。 若nhược 將tương 鏡kính 像tượng 別biệt 喻dụ 。 現hiện 菩Bồ 薩Tát 身thân 。 則tắc 鏡kính 等đẳng 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 。 本bổn 質chất 喻dụ 機cơ 。 像tượng 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 所sở 現hiện 之chi 身thân 。 疏sớ/sơ 以dĩ 鏡kính 中trung 影ảnh 像tượng 離ly 於ư 本bổn 質chất 等đẳng 者giả 。 第đệ 二nhị 對đối 喻dụ 辨biện 異dị 。 明minh 此thử 鏡kính 像tượng 得đắc 果quả 報báo 名danh 。 果quả 與dữ 因nhân 別biệt 故cố 。 若nhược 影ảnh 在tại 身thân 外ngoại 。 前tiền 映ánh 質chất 下hạ 辨biện 前tiền 異dị 此thử 。 日nhật 月nguyệt 在tại 天thiên 影ảnh 光quang 在tại 身thân 。 身thân 即tức 喻dụ 因nhân 則tắc 所sở 現hiện 法pháp 得đắc 與dữ 因nhân 俱câu 。 疏sớ/sơ 故cố 喻dụ 諸chư 識thức 雖tuy 託thác 境cảnh 生sanh 異dị 自tự 在tại 我ngã 非phi 在tại 於ư 境cảnh 合hợp 上thượng 雖tuy 隨tùy 日nhật 等đẳng 影ảnh 乃nãi 隨tùy 身thân 。 此thử 就tựu 通thông 喻dụ 諸chư 識thức 以dĩ 說thuyết 。 若nhược 將tương 光quang 影ảnh 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 。 則tắc 影ảnh 隨tùy 身thân 異dị 。 不bất 在tại 日nhật 光quang 則tắc 身thân 由do 生sanh 異dị 。 不bất 在tại 菩Bồ 薩Tát 智trí 日nhật 令linh 異dị 。 叡duệ 公công 云vân 。 形hình 不bất 入nhập 鏡kính 光quang 照chiếu 而nhi 有hữu 。 世thế 亦diệc 如như 是thị 業nghiệp 影ảnh 而nhi 受thọ 。 不bất 知tri 此thử 者giả 長trường/trưởng 嬰anh 其kỳ 咎cữu 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 還hoàn 神thần 氣khí 母mẫu 。 疏sớ/sơ 於ư 中trung 一nhất 異dị 合hợp 離ly 通thông 顯hiển 影ảnh 義nghĩa 者giả 。 此thử 揀giản 經kinh 中trung 諸chư 對đối 通thông 局cục 。 此thử 通thông 三tam 影ảnh 故cố 云vân 通thông 顯hiển 。 次thứ 於ư 川xuyên 流lưu 下hạ 。 唯duy 明minh 水thủy 月nguyệt 之chi 影ảnh 。 疏sớ/sơ 然nhiên 一nhất 異dị 約ước 此thử 影ảnh 彼bỉ 影ảnh 者giả 。 自tự 揀giản 二nhị 對đối 義nghĩa 旨chỉ 不bất 同đồng 。 顯hiển 無vô 重trọng/trùng 言ngôn 之chi 失thất 。 言ngôn 此thử 影ảnh 彼bỉ 影ảnh 者giả 。 江giang 中trung 之chi 月nguyệt 若nhược 與dữ 水thủy 一nhất 不bất 可khả 在tại 河hà 。 若nhược 與dữ 水thủy 異dị 江giang 河hà 不bất 同đồng 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 月nguyệt 。 言ngôn 合hợp 離ly 約ước 影ảnh 對đối 水thủy 等đẳng 者giả 。 水thủy 影ảnh 若nhược 合hợp 水thủy 流lưu 月nguyệt 亦diệc 應ưng 流lưu 。 水thủy 影ảnh 若nhược 離ly 去khứ 水thủy 應ưng 有hữu 影ảnh 在tại 。 又hựu 合hợp 離ly 者giả 合hợp 意ý 。 亦diệc 二nhị 如như 二nhị 掌chưởng 合hợp 。 一nhất 異dị 不bất 爾nhĩ 。 一nhất 則tắc 無vô 雙song 如như 氷băng 成thành 水thủy 。 影ảnh 與dữ 水thủy 異dị 則tắc 月nguyệt 可khả 出xuất 水thủy 。 影ảnh 與dữ 水thủy 一nhất 則tắc 有hữu 水thủy 即tức 月nguyệt 。 亦diệc 不bất 可khả 移di 。 合hợp 離ly 之chi 義nghĩa 不bất 異dị 前tiền 釋thích 。 疏sớ/sơ 不bất 通thông 二nhị 影ảnh 者giả 。 唯duy 水thủy 月nguyệt 故cố 非phi 通thông 鏡kính 像tượng 及cập 於ư 映ánh 質chất 。 以dĩ 文văn 但đãn 云vân 川xuyên 流lưu 池trì 井tỉnh 故cố 。 言ngôn 月nguyệt 映ánh 淮hoài 流lưu 者giả 故cố 。 文văn 選tuyển 云vân 月nguyệt 映ánh 清thanh 流lưu 。 疏sớ/sơ 兼kiêm 於ư 鏡kính 像tượng 者giả 。 以dĩ 文văn 云vân 雖tuy 現hiện 其kỳ 中trung 故cố 。 通thông 鏡kính 像tượng 亦diệc 不bất 通thông 映ánh 質chất 。 映ánh 質chất 之chi 影ảnh 無vô 現hiện 中trung 故cố 。 若nhược 取thủ 日nhật 照chiếu 身thân 影ảnh 入nhập 於ư 水thủy 中trung 。 則tắc 亦diệc 通thông 之chi 。 然nhiên 是thị 水thủy 影ảnh 中trung 攝nhiếp 。 疏sớ/sơ 不bất 知tri 此thử 影ảnh 無vô 遠viễn 近cận 故cố 者giả 。 即tức 釋thích 經kinh 中trung 影ảnh 不bất 隨tùy 物vật 而nhi 有hữu 遠viễn 近cận 。 如như 執chấp 鏡kính 臨lâm 池trì 池trì 中trung 月nguyệt 出xuất 。 而nhi 此thử 影ảnh 不bất 近cận 天thiên 上thượng 之chi 月nguyệt 。 去khứ 地địa 四tứ 萬vạn 。 二nhị 千thiên 由do 旬tuần 。 影ảnh 落lạc 潭đàm 中trung 而nhi 亦diệc 不bất 遠viễn 。 以dĩ 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 遠viễn 在tại 他tha 方phương 恆hằng 住trụ 此thử 故cố 。 雖tuy 在tại 此thử 處xứ 常thường 在tại 彼bỉ 故cố 。 安an 有hữu 遠viễn 近cận 之chi 異dị 相tướng 耶da 。 一nhất 切thiết 遠viễn 近cận 皆giai 類loại 此thử 知tri 。 第đệ 九cửu 如như 化hóa 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 仁nhân 王vương 云vân 。 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 者giả 。 證chứng 上thượng 不bất 實thật 相tướng 現hiện 二nhị 義nghĩa 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 因nhân 緣duyên 生sanh 之chi 即tức 是thị 相tương/tướng 現hiện 。 由do 緣duyên 生sanh 故cố 有hữu 來lai 。 即tức 無vô 云vân 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 即tức 無vô 實thật 義nghĩa 。 二nhị 者giả 兩lưỡng 句cú 共cộng 成thành 一nhất 義nghĩa 。 謂vị 自tự 者giả 從tùng 來lai 也dã 。 從tùng 無vô 之chi 有hữu 曰viết 生sanh 。 非phi 本bổn 先tiên 有hữu 故cố 。 云vân 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 遇ngộ 緣duyên 即tức 起khởi 故cố 云vân 因nhân 緣duyên 生sanh 。 諸chư 斯tư 即tức 但đãn 用dụng 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 。 即tức 成thành 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 相tương/tướng 有hữu 。 緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 故cố 無vô 實thật 。 正chánh 順thuận 無vô 而nhi 忽hốt 有hữu 名danh 化hóa 故cố 。 引dẫn 此thử 文văn 。 此thử 文văn 即tức 第đệ 二nhị 卷quyển 護hộ 國quốc 品phẩm 。 第đệ 五ngũ 普phổ 明minh 王vương 為vi 千thiên 王vương 說thuyết 偈kệ 。 此thử 後hậu 更cánh 有hữu 偈kệ 云vân 。 盛thịnh 者giả 必tất 衰suy 。 實thật 者giả 皆giai 虛hư 。 眾chúng 世thế 蠢xuẩn 蠢xuẩn 都đô 如như 幻huyễn 居cư 。 聲thanh 響hưởng 俱câu 空không 。 國quốc 土thổ 亦diệc 如như 等đẳng 。 總tổng 有hữu 八bát 偈kệ 。 及cập 事sự 緣duyên 並tịnh 如như 彼bỉ 經kinh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 淨tịnh 化hóa 二nhị 義nghĩa 倣# 此thử 可khả 知tri 者giả 。 即tức 不bất 實thật 相tướng 現hiện 之chi 二nhị 義nghĩa 也dã 。
疏sớ/sơ 。 慈từ 悲bi 復phục 依y 方phương 便tiện 立lập 者giả 。 即tức 下hạ 出xuất 現hiện 品phẩm 文văn 故cố 。 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 樹thụ 林lâm 依y 地địa 有hữu 。 地địa 依y 於ư 水thủy 得đắc 不bất 壞hoại 。 水thủy 輪luân 依y 風phong 風phong 依y 空không 。 而nhi 其kỳ 虛hư 空không 無vô 所sở 依y 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 依y 慈từ 悲bi 。 慈từ 悲bi 復phục 依y 方phương 便tiện 立lập 。 方phương 便tiện 依y 智trí 智trí 依y 慧tuệ 無vô 礙ngại 慧tuệ 身thân 無vô 所sở 依y 。 彼bỉ 說thuyết 五ngũ 重trọng/trùng 相tương 依y 。 今kim 此thử 但đãn 要yếu 慈từ 悲bi 依y 方phương 便tiện 方phương 便tiện 。 即tức 後hậu 得đắc 智trí 。 慈từ 悲bi 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 為vi 體thể 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 拔bạt 苦khổ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 無vô 有hữu 亦diệc 無vô 故cố 者giả 。 經kinh 有hữu 二nhị 句cú 。 云vân 非phi 有hữu 非phi 無vô 有hữu 。 今kim 偏thiên 釋thích 非phi 無vô 有hữu 句cú 。 謂vị 非phi 有hữu 即tức 是thị 無vô 有hữu 。 今kim 亦diệc 遣khiển 彼bỉ 無vô 有hữu 故cố 云vân 非phi 有hữu 非phi 無vô 有hữu 。 故cố 云vân 無vô 有hữu 亦diệc 無vô 。 上thượng 句cú 易dị 故cố 不bất 釋thích 。 叡duệ 公công 云vân 。 眾chúng 生sanh 如như 化hóa 非phi 有hữu 非phi 真chân 。 不bất 達đạt 此thử 者giả 。 轉chuyển 如như 車xa 輪luân 。 解giải 法pháp 清thanh 淨tịnh 。 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 眾chúng 垢cấu 消tiêu 除trừ 。 如như 日nhật 無vô 雲vân 。 第đệ 十thập 如như 空không 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 標tiêu 云vân 。 如như 空không 如như 空không 所sở 喻dụ 通thông 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 者giả 。 此thử 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 顯hiển 所sở 喻dụ 通thông 局cục 。 二nhị 明minh 喻dụ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 三tam 引dẫn 論luận 會hội 釋thích 。 四tứ 結kết 成thành 大đại 意ý 。 初sơ 中trung 上thượng 是thị 本bổn 經kinh 之chi 意ý 。 通thông 喻dụ 一nhất 切thiết 。 二nhị 佛Phật 地địa 論luận 喻dụ 清thanh 淨tịnh 下hạ 。 引dẫn 論luận 明minh 通thông 局cục 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 其kỳ 喻dụ 相tương/tướng 下hạ 。 第đệ 二nhị 明minh 喻dụ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 唯duy 將tương 空không 喻dụ 對đối 前tiền 六lục 喻dụ 。 辨biện 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 二nhị 又hựu 此thử 諸chư 喻dụ 若nhược 約ước 能năng 喻dụ 下hạ 。 通thông 辨biện 七thất 喻dụ 所sở 破phá 差sai 別biệt 。 三tam 又hựu 前tiền 六lục 遣khiển 有hữu 下hạ 。 三tam 重trọng/trùng 將tương 空không 喻dụ 對đối 六lục 明minh 空không 有hữu 不bất 同đồng 。 義nghĩa 成thành 諸chư 喻dụ 共cộng 喻dụ 於ư 空không 。 空không 喻dụ 卻khước 成thành 於ư 有hữu 。 四tứ 又hựu 上thượng 所sở 喻dụ 即tức 通thông 一nhất 切thiết 下hạ 。 通thông 辨biện 七thất 喻dụ 能năng 所sở 通thông 局cục 。 言ngôn 此thử 中trung 能năng 喻dụ 則tắc 具cụ 多đa 義nghĩa 者giả 。 謂vị 如như 一nhất 空không 。 有hữu 無vô 相tướng 義nghĩa 有hữu 無vô 起khởi 義nghĩa 一nhất 味vị 義nghĩa 等đẳng 。 言ngôn 所sở 喻dụ 各các 隨tùy 別biệt 義nghĩa 喻dụ 一nhất 類loại 法pháp 者giả 。 謂vị 無vô 相tướng 但đãn 喻dụ 事sự 法Pháp 界Giới 。 無vô 起khởi 但đãn 喻dụ 世thế 界giới 。 一nhất 味vị 但đãn 喻dụ 教giáo 法pháp 等đẳng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 龍long 樹thụ 下hạ 第đệ 三tam 引dẫn 經kinh 論luận 會hội 釋thích 。 於ư 中trung 引dẫn 一nhất 論luận 二nhị 經kinh 。 一nhất 智trí 論luận 四tứ 義nghĩa 略lược 如như 文văn 具cụ 。 二nhị 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 。 三tam 八bát 地địa 十thập 義nghĩa 。 此thử 之chi 二nhị 經kinh 文văn 皆giai 十thập 義nghĩa 。 意ý 各các 不bất 同đồng 。 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 唯duy 喻dụ 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 八bát 地địa 十thập 義nghĩa 知tri 虛hư 空không 身thân 。 十thập 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 謂vị 一nhất 無vô 量lượng 相tương/tướng 。 二nhị 周chu 遍biến 相tương/tướng 。 三tam 無vô 形hình 相tướng 。 四tứ 無vô 異dị 相tướng 。 五ngũ 無vô 邊biên 相tương/tướng 。 六lục 顯hiển 現hiện 色sắc 身thân 相tướng 。 文văn 唯duy 有hữu 六lục 例lệ 合hợp 有hữu 十thập 耳nhĩ 。 但đãn 語ngữ 於ư 空không 又hựu 不bất 別biệt 喻dụ 於ư 法pháp 。 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 今kim 當đương 具cụ 引dẫn 。 即tức 第đệ 三tam 論luận 去khứ 至chí 第đệ 四tứ 論luận 。 方phương 終chung 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 經Kinh 云vân 。 妙Diệu 生Sanh 當đương 知tri 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 雖tuy 遍biến 諸chư 色sắc 。 種chủng 種chủng 相tướng 中trung 。 而nhi 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 體thể 唯duy 一nhất 味vị 如như 是thị 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 雖tuy 復phục 遍biến 至chí 。 種chủng 種chủng 相tướng 類loại 。 所sở 知tri 境cảnh 界giới 。 而nhi 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 體thể 唯duy 一nhất 味vị 。 二nhị 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 雖tuy 遍biến 諸chư 色sắc 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 而nhi 不bất 為vi 色sắc 。 過quá 所sở 染nhiễm 污ô 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 雖tuy 遍biến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 心tâm 性tánh 。 由do 真chân 實thật 故cố 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 而nhi 不bất 為vị 彼bỉ 。 過quá 所sở 染nhiễm 污ô 。 三tam 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 含hàm 容dung 一nhất 切thiết 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 有hữu 起khởi 作tác 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 含hàm 容dung 一Nhất 切Thiết 智Trí 所sở 。 變biến 化hóa 利lợi 眾chúng 生sanh 事sự 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 有hữu 起khởi 作tác 。 當đương 第đệ 四tứ 卷quyển 初sơ 。 故cố 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 中trung 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 現hiện 生sanh 現hiện 滅diệt 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 諸chư 智trí 變biến 化hóa 。 利lợi 眾chúng 生sanh 事sự 。 現hiện 生sanh 現hiện 滅diệt 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 五ngũ 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 現hiện 增tăng 現hiện 減giảm 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 顯hiển 示thị 如Như 來Lai 。 甘cam 露lộ 聖thánh 教giáo 。 有hữu 增tăng 有hữu 減giảm 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 六lục 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 十thập 方phương 色sắc 相tướng 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 是thị 虛hư 空không 界giới 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 故cố 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 無vô 動động 無vô 轉chuyển 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 建kiến 立lập 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 種chủng 種chủng 作tác 用dụng 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 故cố 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 無vô 動động 無vô 轉chuyển 。 七thất 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 現hiện 成thành 現hiện 壞hoại 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 無vô 壞hoại 無vô 成thành 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 現hiện 無vô 量lượng 相tướng 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 或hoặc 復phục 示thị 現hiện 。 入nhập 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 非phi 入nhập 寂tịch 滅diệt 。 八bát 云vân 。 又hựu 如như 依y 空không 。 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 壞hoại 爛lạn 燒thiêu 爍thước 。 變biến 異dị 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 非phi 彼bỉ 所sở 變biến 。 亦diệc 無vô 勞lao 蔽tế 。 如như 是thị 依y 止chỉ 。 如Như 來Lai 淨tịnh 界giới 。 眾chúng 生sanh 界giới 內nội 。 種chủng 種chủng 學học 處xứ 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 毀hủy 犯phạm 可khả 得đắc 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 彼bỉ 變biến 異dị 。 亦diệc 無vô 勞lao 蔽tế 。 九cửu 云vân 。 又hựu 如như 依y 空không 。 大đại 地địa 大đại 山sơn 。 光quang 明minh 水thủy 火hỏa 。 帝Đế 釋Thích 眷quyến 屬thuộc 。 乃nãi 至chí 日nhật 月nguyệt 。 種chủng 種chủng 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 非phi 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 如như 是thị 依y 止chỉ 。 如Như 來Lai 淨tịnh 界giới 。 戒giới 蘊uẩn 定định 蘊uẩn 慧tuệ 蘊uẩn 解giải 脫thoát 解giải 脫thoát 。 知tri 見kiến 諸chư 蘊uẩn 可khả 得đắc 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 十thập 云vân 。 又hựu 如như 空không 中trung 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 周chu 輪luân 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 具cụ 無vô 量lượng 相tướng 。 諸chư 佛Phật 眾chúng 會hội 。 周chu 輪luân 可khả 得đắc 。 而nhi 清thanh 淨tịnh 界giới 。 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 之chi 十thập 義nghĩa 具cụ 出xuất 經kinh 文văn 。 如như 是thị 字tự 下hạ 皆giai 有hữu 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 之chi 言ngôn 。 餘dư 並tịnh 依y 經kinh 而nhi 論luận 皆giai 廣quảng 釋thích 大đại 意ý 相tương 似tự 故cố 。 疏sớ/sơ 不bất 引dẫn 論luận 亦diệc 不bất 具cụ 列liệt 經kinh 文văn 。 言ngôn 大đại 意ý 相tương 似tự 者giả 。 通thông 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 即tức 離ly 義nghĩa 耳nhĩ 。 上thượng 正chánh 辨biện 五ngũ 法pháp 之chi 中trung 。 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 故cố 。 以dĩ 虛hư 空không 十thập 義nghĩa 為ví 喻dụ 。 若nhược 略lược 取thủ 別biệt 相tướng 者giả 。 一nhất 者giả 體thể 唯duy 一nhất 味vị 。 二nhị 性tánh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 三tam 無vô 起khởi 作tác 。 四tứ 無vô 生sanh 滅diệt 。 五ngũ 無vô 增tăng 減giảm 。 六lục 無vô 去khứ 來lai 動động 轉chuyển 。 七thất 無vô 成thành 壞hoại 。 八bát 無vô 變biến 易dị 勞lao 倦quyện 。 九cửu 非phi 諸chư 相tướng 。 十thập 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 觀quán 其kỳ 經kinh 文văn 十thập 與dữ 三tam 同đồng 。 而nhi 三tam 是thị 含hàm 容dung 無vô 起khởi 作tác 。 十thập 是thị 生sanh 起khởi 無vô 起khởi 作tác 。 二nhị 合hợp 云vân 無vô 能năng 所sở 。 若nhược 觀quán 論luận 結kết 十thập 應ưng 言ngôn 無vô 分phân 別biệt 。 三tam 應ưng 云vân 無vô 作tác 意ý 。 今kim 略lược 引dẫn 論luận 釋thích 。 釋thích 第đệ 一nhất 云vân 。 次thứ 當đương 顯hiển 示thị 淨tịnh 法Pháp 界Giới 相tương/tướng 。 釋thích 難nạn/nan 決quyết 擇trạch 。 法Pháp 界Giới 差sai 別biệt 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 諸chư 如Như 來Lai 。 法Pháp 界Giới 為vi 性tánh 。 法Pháp 界Giới 則tắc 用dụng 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 。 諸chư 法pháp 既ký 有hữu 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 法Pháp 界Giới 隨tùy 彼bỉ 云vân 何hà 無vô 有hữu 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 法Pháp 界Giới 若nhược 有hữu 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 云vân 何hà 清thanh 淨tịnh 。 非phi 頗phả 胝chi 迦ca 種chủng 種chủng 依y 止chỉ 共cộng 相tương 應ưng 。 故cố 無vô 種chủng 種chủng 相tướng 。 為vi 釋thích 此thử 難nạn/nan 故cố 說thuyết 最tối 初sơ 太thái 虛hư 空không 喻dụ 。 意ý 云vân 。 雖tuy 遍biến 種chủng 種chủng 不bất 隨tùy 成thành 形hình 。 不bất 捨xả 自tự 性tánh 故cố 。 唯duy 一nhất 味vị 下hạ 取thủ 意ý 。 引dẫn 論luận 。 二nhị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 則tắc 與dữ 貪tham 等đẳng 。 而nhi 共cộng 相tương 應ứng 。 云vân 何hà 不bất 如như 有hữu 漏lậu 心tâm 法pháp 成thành 不bất 清thanh 淨tịnh 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 性tánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 非phi 彼bỉ 體thể 故cố 。 不bất 為vi 所sở 染nhiễm 。 三tam 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 則tắc 無vô 戲hí 論luận 。 亦diệc 無vô 起khởi 作tác 。 云vân 何hà 得đắc 容dung 利lợi 有hữu 情tình 事sự 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 由do 先tiên 願nguyện 力lực 。 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 作tác 利lợi 樂lạc 事sự 。 任nhậm 運vận 而nhi 住trụ 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 而nhi 無vô 戲hí 論luận 。 四tứ 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 淨tịnh 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 一nhất 向hướng 隨tùy 轉chuyển 。 是thị 則tắc 法Pháp 界Giới 應ưng 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 雖tuy 遍biến 一nhất 切thiết 。 世thế 俗tục 施thi 設thiết 則tắc 有hữu 生sanh 滅diệt 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 體thể 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 五ngũ 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 淨tịnh 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 如Như 來Lai 聖Thánh 教giáo 。 現hiện 有hữu 增tăng 減giảm 法Pháp 界Giới 亦diệc 應ưng 增tăng 減giảm 。 故cố 通thông 云vân 。 然nhiên 一nhất 切thiết 世thế 俗tục 。 理lý 說thuyết 有hữu 增tăng 減giảm 非phi 真chân 法Pháp 界Giới 而nhi 有hữu 增tăng 減giảm 。 六lục 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 諸chư 如Như 來Lai 。 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 。 如Như 來Lai 施thí 與dữ 有hữu 情tình 利lợi 樂lạc 。 或hoặc 去khứ 或hoặc 來lai 法Pháp 界Giới 應ưng 有hữu 來lai 去khứ 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 就tựu 受thọ 用dụng 身thân 說thuyết 有hữu 去khứ 來lai 。 非phi 法Pháp 界Giới 體thể 而nhi 有hữu 去khứ 來lai 。 七thất 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 無vô 去khứ 來lai 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 成thành 者giả 約ước 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 無vô 成thành 壞hoại 。 八bát 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 法Pháp 界Giới 遍biến 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 之chi 類loại 。 云vân 何hà 有hữu 情tình 。 得đắc 有hữu 毀hủy 犯phạm 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 眾chúng 生sanh 有hữu 毀hủy 犯phạm 法Pháp 界Giới 無vô 變biến 異dị 。 九cửu 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 法Pháp 界Giới 遍biến 一nhất 切thiết 。 應ưng 無vô 有hữu 戒giới 等đẳng 無vô 漏lậu 蘊uẩn 相tương/tướng 故cố 今kim 通thông 云vân 。 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 。 自tự 無vô 諸chư 相tướng 。 十thập 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 界giới 為vi 體thể 應ưng 無vô 受thọ 用dụng 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 眾chúng 會hội 差sai 別biệt 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 約ước 別biệt 別biệt 因nhân 緣duyên 所sở 得đắc 。 非phi 如Như 來Lai 身thân 有hữu 戲hí 論luận 分phân 別biệt 等đẳng 。 以dĩ 上thượng 十thập 難nạn/nan 對đối 上thượng 經kinh 文văn 居cư 然nhiên 易dị 了liễu 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 別biệt 義nghĩa 有hữu 此thử 不bất 同đồng 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 成thành 大đại 意ý 。 然nhiên 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 。 二nhị 故cố 叡duệ 公công 下hạ 引dẫn 證chứng 。 成thành 於ư 空không 義nghĩa 是thị 同đồng 。 此thử 但đãn 總tổng 結kết 十thập 喻dụ 之chi 讚tán 。 若nhược 別biệt 明minh 空không 讚tán 云vân 。 空không 唯duy 有hữu 名danh 無vô 用dụng 無vô 色sắc 。 人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 莫mạc 之chi 能năng 識thức 。 妄vọng 造tạo 妄vọng 苦khổ 百bách 艱gian 孔khổng 棘cức 。 馳trì 空không 求cầu 空không 空không 竭kiệt 其kỳ 力lực 。 亦diệc 顯hiển 空không 義nghĩa 耳nhĩ 。 後hậu 餘dư 無vô 礙ngại 義nghĩa 如như 前tiền 後hậu 說thuyết 者giả 。 三tam 結kết 成thành 此thử 經Kinh 之chi 大đại 意ý 也dã 經kinh 疏sớ/sơ 前tiền 已dĩ 有hữu 說thuyết 。 如như 如như 幻huyễn 忍nhẫn 等đẳng 。 後hậu 亦diệc 有hữu 說thuyết 如như 德đức 齊tề 空không 中trung 說thuyết 。 前tiền 後hậu 遠viễn 文văn 文văn 更cánh 多đa 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 世thế 界giới 共cộng 業nghiệp 所sở 起khởi 者giả 。 出xuất 現hiện 品phẩm 當đương 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 即tức 反phản 此thử 者giả 。 謂vị 無vô 性tánh 故cố 有hữu 。 緣duyên 生sanh 故cố 空không 。 並tịnh 如như 問vấn 明minh 品phẩm 。 若nhược 對đối 經kinh 文văn 應ưng 言ngôn 從tùng 緣duyên 有hữu 故cố 為vi 世thế 界giới 依y 。 無vô 性tánh 空không 故cố 。 而nhi 無vô 所sở 依y 。 四tứ 句cú 但đãn 出xuất 空không 義nghĩa 所sở 以dĩ 差sai 別biệt 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 無vô 法pháp 出xuất 空không 下hạ 別biệt 釋thích 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 皆giai 現hiện 其kỳ 前tiền 。 非phi 現hiện 一nhất 切thiết 世thế 間gian 之chi 前tiền 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 味vị 解giải 脫thoát 。 不bất 殊thù 故cố 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 一nhất 切thiết 同đồng 一nhất 甘cam 露lộ 一nhất 解giải 脫thoát 味vị 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 解giải 脫thoát 味vị 為vi 漿tương 故cố 。 餘dư 文văn 及cập 頌tụng 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 十thập 忍nhẫn 品phẩm 竟cánh 。
阿A 僧Tăng 祇Kỳ 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập
☸ Phẩm 30:
疏sớ/sơ 。 初sơ 來lai 意ý 有hữu 二nhị 等đẳng 者giả 。 一nhất 通thông 以dĩ 後hậu 三tam 品phẩm 對đối 前tiền 三tam 品phẩm 。 二nhị 別biệt 則tắc 此thử 品phẩm 對đối 十thập 忍nhẫn 品phẩm 。 自tự 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 答đáp 第đệ 二nhị 會hội 初sơ 。 二nhị 一nhất 為vi 遠viễn 答đáp 下hạ 。 答đáp 第đệ 一nhất 會hội 中trung 十thập 海hải 。 三tam 又hựu 通thông 下hạ 顯hiển 一nhất 部bộ 之chi 數số 。 初sơ 中trung 復phục 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 直trực 辨biện 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 二nhị 難nan 思tư 下hạ 明minh 菩Bồ 薩Tát 知tri 佛Phật 德đức 下hạ 。 科khoa 偈kệ 文văn 亦diệc 具cụ 此thử 二nhị 意ý 。 疏sớ/sơ 全toàn 帶đái 數số 名danh 者giả 。 無vô 數số 乃nãi 是thị 一nhất 百bách 二nhị 十thập 四tứ 數số 之chi 一nhất 故cố 。 疏sớ/sơ 。 人nhân 法pháp 雙song 舉cử 者giả 。 若nhược 人nhân 法pháp 不bất 同đồng 即tức 是thị 相tương 違vi 下hạ 。 言ngôn 及cập 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 問vấn 之chi 算toán 數số 即tức 是thị 依y 主chủ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 僧Tăng 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 僧Tăng 祇kỳ 非phi 初sơ 又hựu 非phi 是thị 後hậu 。 何hà 以dĩ 偏thiên 標tiêu 通thông 意ý 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 釋thích 文văn 下hạ 此thử 先tiên 總tổng 科khoa 有hữu 二nhị 。 一nhất 直trực 就tựu 法pháp 科khoa 。 後hậu 然nhiên 此thử 三tam 品phẩm 下hạ 約ước 人nhân 料liệu 揀giản 。 疏sớ/sơ 表biểu 數số 不bất 離ly 者giả 。 此thử 釋thích 心tâm 字tự 。 數số 與dữ 非phi 數số 下hạ 釋thích 王vương 字tự 。 王vương 以dĩ 自tự 在tại 為vi 義nghĩa 故cố 。 又hựu 顯hiển 此thử 數số 下hạ 雙song 明minh 心tâm 王vương 二nhị 字tự 。 心tâm 者giả 統thống 攝nhiếp 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 最tối 勝thắng 故cố 。 王vương 者giả 統thống 御ngự 四tứ 海hải 為vi 最tối 勝thắng 故cố 。 從tùng 所sở 以dĩ 偏thiên 問vấn 下hạ 。 料liệu 揀giản 所sở 問vấn 。 言ngôn 轉chuyển 者giả 謂vị 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 為vi 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 轉chuyển 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 始thỉ 從tùng 一nhất 二nhị 終chung 至chí 正chánh 載tái 者giả 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 為vi 十thập 。 次thứ 有hữu 十thập 三tam 數số 。 謂vị 十thập 十thập 為vi 百bách 。 十thập 百bách 為vi 千thiên 。 十thập 萬vạn 億ức 兆triệu 京kinh 垓cai 梓# 壞hoại 溝câu 澗giản 正chánh 載tái 。 言ngôn 載tái 者giả 天thiên 地địa 不bất 能năng 容dung 載tái 。
疏sớ/sơ 。 小Tiểu 乘Thừa 六lục 十thập 已dĩ 至chí 無vô 數số 者giả 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 六lục 十thập 。 向hướng 後hậu 更cánh 無vô 數số 也dã 。 即tức 第đệ 十thập 二nhị 論luận 引dẫn 解giải 脫thoát 經kinh 說thuyết 六lục 十thập 數số 中trung 。 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 是thị 第đệ 五ngũ 十thập 二nhị 數số 。 彼bỉ 文văn 具cụ 列liệt 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 為vi 十thập 。 乃nãi 至chí 跋bạt 羅la 攙# 為vi 一nhất 。 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 於ư 此thử 數số 中trung 亡vong 失thất 餘dư 八bát 。 但đãn 五ngũ 十thập 二nhị 。 今kim 云vân 小Tiểu 乘Thừa 六lục 十thập 已dĩ 至chí 無vô 數số 者giả 。 此thử 之chi 無vô 數số 謂vị 此thử 外ngoại 更cánh 無vô 。 非phi 是thị 阿a 僧tăng 企xí 耶da 也dã 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 俱câu 舍xá 則tắc 以dĩ 洛lạc 叉xoa 為vi 億ức 者giả 。 彼bỉ 論luận 十thập 一nhất 釋thích 三tam 輪luân 頌tụng 云vân 。 安an 立lập 器khí 世thế 間gian 風phong 輪luân 最tối 居cư 下hạ 。 其kỳ 量lượng 廣quảng 無vô 數số 厚hậu 十thập 六lục 洛lạc 叉xoa 。 次thứ 上thượng 水thủy 輪luân 深thâm 十thập 一nhất 億ức 二nhị 萬vạn 。 下hạ 八bát 洛lạc 叉xoa 水thủy 除trừ 凝ngưng 結kết 成thành 金kim 謂vị 十thập 一nhất 億ức 。 是thị 此thử 方phương 言ngôn 下hạ 。 洛lạc 叉xoa 即tức 是thị 梵Phạn 語ngữ 。 若nhược 並tịnh 從tùng 此thử 方phương 合hợp 云vân 下hạ 八bát 億ức 。 是thị 水thủy 餘dư 凝ngưng 結kết 成thành 金kim 。 故cố 知tri 以dĩ 洛lạc 叉xoa 為vi 億ức 。
疏sớ/sơ 。 便tiện 有hữu 四tứ 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 字tự 者giả 。 謂vị 取thủ 前tiền 例lệ 合hợp 云vân 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 為vi 一nhất 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 轉chuyển 。 上thượng 兩lưỡng 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 是thị 所sở 積tích 之chi 一nhất 數số 謂vị 一nhất 箇cá 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 兩lưỡng 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 乃nãi 至chí 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 故cố 有hữu 四tứ 箇cá 。 今kim 以dĩ 此thử 又hựu 字tự 替thế 卻khước 兩lưỡng 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 字tự 。 豈khởi 非phi 妙diệu 耶da 。 所sở 以dĩ 舉cử 此thử 者giả 。 以dĩ 刊# 定định 記ký 破phá 經kinh 此thử 又hựu 字tự 為vi 長trường/trưởng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 果quả 德đức 深thâm 廣quảng 因nhân 能năng 趣thú 入nhập 者giả 。 趣thú 入nhập 約ước 證chứng 詣nghệ 前tiền 善thiện 窮cùng 約ước 解giải 了liễu 。 又hựu 所sở 舉cử 德đức 一nhất 約ước 無vô 礙ngại 。 二nhị 約ước 深thâm 廣quảng 則tắc 二nhị 不bất 同đồng 。 然nhiên 趣thú 入nhập 善thiện 窮cùng 應ưng 通thông 無vô 礙ngại 深thâm 廣quảng 蓋cái 影ảnh 略lược 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 稱xưng 法pháp 性tánh 之chi 一nhất 毛mao 等đẳng 者giả 。 此thử 中trung 文văn 亦diệc 影ảnh 略lược 。 若nhược 具cụ 諸chư 剎sát 毛mao 孔khổng 皆giai 有hữu 稱xưng 性tánh 及cập 不bất 壞hoại 相tương/tướng 義nghĩa 。 今kim 毛mao 上thượng 取thủ 稱xưng 性tánh 義nghĩa 故cố 。 如như 法Pháp 性tánh 之chi 無vô 外ngoại 。 剎sát 上thượng 取thủ 不bất 壞hoại 相tương/tướng 義nghĩa 故cố 。 不bất 遍biến 稱xưng 性tánh 之chi 毛mao 而nhi 著trước 。 悟ngộ 者giả 之chi 言ngôn 更cánh 有hữu 一nhất 意ý 。 亦diệc 文văn 影ảnh 。 略lược 謂vị 毛mao 安an 悟ngộ 者giả 。 則tắc 顯hiển 剎sát 因nhân 迷mê 有hữu 。 迷mê 則tắc 有hữu 分phần/phân 悟ngộ 則tắc 無vô 邊biên 。 前tiền 義nghĩa 直trực 就tựu 法pháp 論luận 。 後hậu 義nghĩa 約ước 人nhân 取thủ 法pháp 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 疏sớ/sơ 內nội 外ngoại 緣duyên 起khởi 非phi 即tức 離ly 故cố 者giả 。 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 內nội 外ngoại 共cộng 為vi 緣duyên 起khởi 。 由do 不bất 即tức 故cố 有hữu 能năng 所sở 入nhập 。 由do 不bất 離ly 故cố 故cố 得đắc 相tương/tướng 入nhập 。 二nhị 約ước 內nội 外ngoại 緣duyên 起khởi 與dữ 真chân 法pháp 性tánh 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 此thử 復phục 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 由do 內nội 外ngoại 不bất 即tức 法pháp 性tánh 故cố 有hữu 能năng 所sở 入nhập 。 不bất 離ly 法pháp 性tánh 故cố 毛mao 能năng 包bao 剎sát 能năng 遍biến 入nhập 。 二nhị 者giả 毛mao 約ước 不bất 離ly 法pháp 性tánh 如như 理lý 而nhi 包bao 剎sát 。 約ước 不bất 即tức 法pháp 性tánh 不bất 遍biến 毛mao 孔khổng 思tư 之chi 成thành 觀quán 。 然nhiên 十thập 段đoạn 之chi 中trung 一nhất 段đoạn 舉cử 數số 即tức 一nhất 段đoạn 不bất 舉cử 。 不bất 舉cử 欲dục 略lược 舉cử 恐khủng 失thất 次thứ 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 且thả 從tùng 相tương/tướng 顯hiển 下hạ 結kết 釋thích 顯hiển 深thâm 。
壽Thọ 量Lượng 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 一nhất
☸ Phẩm 31:
疏sớ/sơ 。 來lai 意ý 中trung 二nhị 。 先tiên 立lập 理lý 二nhị 正chánh 顯hiển 。 前tiền 中trung 正chánh 顯hiển 十thập 身thân 壽thọ 量lượng 。 且thả 寄ký 三Tam 身Thân 明minh 之chi 。 謂vị 真chân 身thân 無vô 脩tu 短đoản 應ưng 身thân 示thị 有hữu 脩tu 短đoản 。 前tiền 中trung 玄huyền 謂vị 玄huyền 理lý 鑑giám 謂vị 鑑giám 照chiếu 。 理lý 智trí 冥minh 契khế 以dĩ 為vi 真chân 身thân 。 玄huyền 故cố 則tắc 虛hư 凝ngưng 鑑giám 故cố 則tắc 朗lãng 徹triệt 出xuất 乎hồ 數số 。 不bất 可khả 語ngữ 其kỳ 壽thọ 命mạng 短đoản 長trường 出xuất 乎hồ 域vực 。 不bất 可khả 言ngôn 其kỳ 形hình 量lượng 所sở 在tại 。 又hựu 出xuất 乎hồ 數số 。 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 一nhất 身thân 多đa 身thân 出xuất 乎hồ 域vực 。 不bất 可khả 同đồng 其kỳ 人nhân 天thiên 之chi 壽thọ 。 若nhược 開khai 上thượng 能năng 所sở 證chứng 別biệt 則tắc 三Tam 身Thân 義nghĩa 具cụ 。 然nhiên 應ưng 物vật 下hạ 辨biện 其kỳ 應ứng 化hóa 。 故cố 經Kinh 云vân 。 佛Phật 以dĩ 法pháp 為vi 身thân 。 清thanh 淨tịnh 如như 虛hư 空không 。 所sở 現hiện 眾chúng 色sắc 形hình 令linh 入nhập 此thử 法pháp 中trung 。 又hựu 云vân 。 如Như 來Lai 真chân 身thân 本bổn 無vô 二nhị 。 應ưng 物vật 隨tùy 機cơ 遍biến 十thập 方Phương 等Đẳng 。
疏sớ/sơ 。 故cố 上thượng 品phẩm 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 顯hiển 來lai 意ý 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 近cận 廣quảng 前tiền 品phẩm 兼kiêm 菩Bồ 薩Tát 壽thọ 。 二nhị 亦diệc 為vi 下hạ 遠viễn 答đáp 初sơ 會hội 唯duy 如Như 來Lai 壽thọ 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 等đẳng 者giả 。 亦diệc 依y 真chân 應ưng 以dĩ 立lập 其kỳ 名danh 。 然nhiên 諸chư 經kinh 論luận 說thuyết 三Tam 身Thân 壽thọ 量lượng 。 化hóa 則tắc 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 長trường 短đoản 萬vạn 品phẩm 。 報báo 則tắc 有hữu 始thỉ 無vô 終chung 。 一nhất 得đắc 永vĩnh 常thường 。 法Pháp 身thân 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 凝ngưng 然nhiên 不bất 變biến 。 故cố 法pháp 華hoa 中trung 以dĩ 伽già 耶da 生sanh 雙song 林lâm 滅diệt 化hóa 身thân 也dã 。 我ngã 本bổn 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 所sở 成thành 壽thọ 命mạng 報báo 身thân 也dã 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 法Pháp 身thân 也dã 。 此thử 經Kinh 宗tông 意ý 三Tam 身Thân 既ký 融dung 三tam 壽thọ 無vô 礙ngại 。 即tức 長trường/trưởng 能năng 短đoản 即tức 短đoản 恆hằng 長trường/trưởng 。 無vô 長trường/trưởng 無vô 短đoản 長trường 短đoản 存tồn 焉yên 。 一nhất 一nhất 圓viên 融dung 言ngôn 思tư 斯tư 絕tuyệt 。
疏sớ/sơ 。 已dĩ 隣lân 剎sát 海hải 平bình 等đẳng 者giả 。 猶do 有hữu 數số 限hạn 故cố 致trí 隣lân 言ngôn 。 剎sát 海hải 平bình 等đẳng 無vô 數số 量lượng 故cố 。
諸Chư 菩Bồ 薩Tát 住Trụ 。 處Xứ 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 二nhị
☸ Phẩm 32:
疏sớ/sơ 。 來lai 意ý 中trung 三tam 。 一nhất 廣quảng 僧Tăng 祇kỳ 。 二nhị 亦diệc 遠viễn 答đáp 下hạ 酬thù 其kỳ 初sơ 會hội 。 三tam 昔tích 將tương 此thử 品phẩm 下hạ 敘tự 異dị 說thuyết 義nghĩa 如như 第đệ 二nhị 會hội 說thuyết 。 疏sớ/sơ 山sơn 海hải 包bao 藏tàng 下hạ 釋thích 山sơn 海hải 意ý 。 此thử 句cú 約ước 事sự 山sơn 藏tạng 海hải 納nạp 。 言ngôn 仁nhân 智trí 棲tê 止chỉ 者giả 。 寄ký 外ngoại 典điển 說thuyết 。 夫phu 子tử 云vân 。 仁nhân 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 山sơn 智trí 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 水thủy 。 意ý 云vân 。 仁nhân 者giả 好hảo/hiếu 山sơn 如như 山sơn 之chi 安an 固cố 不bất 動động 。 智trí 者giả 好hảo/hiếu 水thủy 。 如như 水thủy 之chi 德đức 清thanh 鑑giám 洗tẩy 滌địch 流lưu 止chỉ 從tùng 緣duyên 。 故cố 非phi 要yếu 仁nhân 即tức 住trụ 山sơn 智trí 即tức 近cận 水thủy 也dã 。 從tùng 表biểu 大đại 智trí 下hạ 正chánh 約ước 所sở 表biểu 。 唯duy 一nhất 大đại 智trí 雙song 合hợp 上thượng 二nhị 。 高cao 如như 山sơn 深thâm 如như 海hải 。 止chỉ 即tức 是thị 山sơn 照chiếu 即tức 是thị 海hải 。 疏sớ/sơ 應ưng 是thị 雪tuyết 北bắc 之chi 香hương 山sơn 者giả 。 凡phàm 有hữu 應ưng 是thị 之chi 言ngôn 。 即tức 是thị 帶đái 疑nghi 事sự 難nạn/nan 融dung 會hội 不bất 可khả 勇dũng 知tri 。 固cố 當đương 多đa 聞văn 闕khuyết 疑nghi 矣hĩ 。 言ngôn 雪tuyết 北bắc 者giả 。 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 雪tuyết 北bắc 香hương 南nam 。 有hữu 阿A 耨Nậu 達Đạt 池Trì 。 故cố 知tri 雪Tuyết 山Sơn 在tại 香hương 之chi 南nam 至chí 。 疏sớ/sơ 五ngũ 清thanh 涼lương 山sơn 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 六lục 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 彰chương 其kỳ 所sở 表biểu 。 三tam 定định 其kỳ 方phương 所sở 。 四tứ 顯hiển 其kỳ 靈linh 聖thánh 。 五ngũ 徵trưng 其kỳ 源nguyên 由do 。 六lục 勸khuyến 物vật 修tu 敬kính 。 今kim 初sơ 然nhiên 略lược 有hữu 二nhị 名danh 。 言ngôn 代đại 州châu 五ngũ 臺đài 。 即tức 五ngũ 臺đài 縣huyện 及cập 繁phồn 峙trĩ 兩lưỡng 縣huyện 之chi 界giới 。 往vãng 者giả 非phi 一nhất 可khả 略lược 言ngôn 也dã 。
疏sớ/sơ 。 表biểu 我ngã 大đại 聖thánh 下hạ 第đệ 二nhị 彰chương 其kỳ 所sở 表biểu 。 多đa 出xuất 金kim 剛cang 頂đảnh 瑜du 伽già 。 亦diệc 有hữu 以dĩ 理lý 推thôi 析tích 。 言ngôn 大đại 聖thánh 者giả 即tức 文Văn 殊Thù 也dã 。 不bất 指chỉ 其kỳ 名danh 直trực 言ngôn 大đại 聖thánh 。 今kim 山sơn 中trung 稱xưng 念niệm 但đãn 云vân 。 大đại 聖thánh 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 舉cử 總tổng 稱xưng 別biệt 指chỉ 吉cát 祥tường 耳nhĩ 。 言ngôn 五ngũ 智trí 者giả 。 若nhược 準chuẩn 佛Phật 地địa 經kinh 論luận 五ngũ 法pháp 攝nhiếp 大đại 覺giác 性tánh 謂vị 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 依y 金kim 剛cang 頂đảnh 即tức 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 名danh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 智trí 。 故cố 成thành 五ngũ 智trí 。 二nhị 五ngũ 眼nhãn 可khả 知tri 。 三tam 言ngôn 五ngũ 部bộ 者giả 。 一nhất 佛Phật 部bộ 。 二nhị 金kim 剛cang 部bộ 。 三Tam 寶Bảo 部bộ 。 四tứ 蓮liên 華hoa 部bộ 。 五ngũ 羯yết 磨ma 部bộ 。 一nhất 切thiết 諸chư 天thiên 。 真chân 言ngôn 皆giai 屬thuộc 寶bảo 部bộ 。 諸chư 鬼quỷ 神thần 真chân 言ngôn 屬thuộc 羯yết 磨ma 部bộ 。 四tứ 五ngũ 陰ấm 者giả 即tức 我ngã 五ngũ 陰ấm 。 表biểu 是thị 五ngũ 臺đài 中trung 有hữu 大đại 覺giác 。 即tức 不bất 動động 智trí 佛Phật 妙diệu 慧tuệ 自tự 在tại 。 即tức 是thị 文Văn 殊Thù 五ngũ 言ngôn 首thủ 戴đái 五ngũ 佛Phật 之chi 冠quan 者giả 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 多đa 有hữu 此thử 冠quan 。 而nhi 大đại 聖thánh 不bất 論luận 戴đái 冠quan 。 六lục 復phục 常thường 有hữu 五ngũ 髻kế 。 然nhiên 諸chư 五ngũ 義nghĩa 類loại 例lệ 大đại 同đồng 。 謂vị 當đương 中trung 髻kế 即tức 中trung 臺đài 表biểu 之chi 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 佛Phật 居cư 。 是thị 佛Phật 部bộ 主chủ 法Pháp 界Giới 清thanh 淨tịnh 。 智trí 亦diệc 佛Phật 眼nhãn 也dã 。 其kỳ 東đông 一nhất 髻kế 即tức 是thị 東đông 臺đài 是thị 阿A 閦Súc 佛Phật 。 居cư 為vi 金kim 剛cang 部bộ 主chủ 。 是thị 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 即tức 是thị 慧tuệ 眼nhãn 。 其kỳ 南nam 一nhất 髻kế 即tức 是thị 南nam 臺đài 寶bảo 生sanh 。 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 寶bảo 部bộ 主chủ 是thị 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 即tức 是thị 天thiên 眼nhãn 。 其kỳ 西tây 一nhất 髻kế 即tức 是thị 西tây 臺đài 阿A 彌Di 陀Đà 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 蓮liên 華hoa 部bộ 主chủ 。 即tức 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 即tức 是thị 法Pháp 眼nhãn 。 其kỳ 北bắc 一nhất 髻kế 即tức 是thị 北bắc 臺đài 不bất 空không 成thành 就tựu 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 羯yết 磨ma 部bộ 主chủ 是thị 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 即tức 是thị 肉nhục 眼nhãn 。 七thất 若nhược 配phối 五ngũ 乘thừa 中trung 即tức 佛Phật 乘thừa 。 東đông 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 南nam 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 。 西tây 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 。 北bắc 是thị 人nhân 天thiên 乘thừa 。 若nhược 人nhân 天thiên 乘thừa 別biệt 北bắc 即tức 人nhân 乘thừa 。 合hợp 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 餘dư 如như 次thứ 第đệ 。 八bát 若nhược 清thanh 五ngũ 濁trược 但đãn 取thủ 五ngũ 不bất 同đồng 。 不bất 必tất 如như 次thứ 。 若nhược 配phối 五ngũ 陰ấm 中trung 即tức 識thức 陰ấm 。 東đông 為vi 行hành 陰ấm 南nam 為vi 想tưởng 陰ấm 。 西tây 為vi 受thọ 陰ấm 北bắc 為vi 色sắc 陰ấm 。 例lệ 為vi 其kỳ 次thứ 識thức 為vi 主chủ 故cố 。 然nhiên 五ngũ 如Như 來Lai 皆giai 有hữu 種chủng 子tử 。 一nhất 一nhất 觀quán 行hành 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 學học 密mật 教giáo 者giả 方phương 知tri 其kỳ 要yếu 。 今kim 但đãn 略lược 屬thuộc 而nhi 已dĩ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 但đãn 云vân 東đông 北bắc 下hạ 。 第đệ 三tam 定định 其kỳ 方phương 所sở 。 以dĩ 經kinh 不bất 指chỉ 國quốc 名danh 但đãn 云vân 東đông 北bắc 故cố 。 引dẫn 經kinh 定định 所sở 。 以dĩ 此thử 經Kinh 不bất 指chỉ 者giả 。 以dĩ 在tại 八bát 方phương 之chi 例lệ 餘dư 之chi 七thất 方phương 皆giai 不bất 指chỉ 國quốc 名danh 在tại 下hạ 文văn 故cố 。 今kim 恐khủng 淺thiển 識thức 者giả 惑hoặc 故cố 引dẫn 經kinh 證chứng 。 此thử 經Kinh 亦diệc 名danh 八bát 字tự 陀đà 羅la 尼ni 經kinh 廣quảng 說thuyết 文Văn 殊Thù 之chi 德đức 。 疏sớ/sơ 引dẫn 猶do 略lược 今kim 更cánh 引dẫn 之chi 。 謂vị 彼bỉ 經kinh 金Kim 剛Cang 密Mật 跡Tích 。 主chủ 菩Bồ 薩Tát 問vấn 如Như 來Lai 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 於ư 何hà 處xứ 方phương 面diện 住trụ 。 復phục 何hà 方phương 面diện 能năng 行hành 利lợi 益ích 。 如Như 來Lai 答đáp 云vân 。 我ngã 滅diệt 度độ 後hậu 。 已dĩ 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 全toàn 引dẫn 。 下hạ 有hữu 偈kệ 云vân 。 文Văn 殊Thù 大đại 菩Bồ 薩Tát 不bất 捨xả 大đại 悲bi 願nguyện 。 變biến 身thân 為vi 童đồng 真chân 或hoặc 冠quan 或hoặc 露lộ 體thể 。 或hoặc 處xứ 小tiểu 兒nhi 叢tùng 。 遊du 戲hí 邑ấp 聚tụ 落lạc 。 或hoặc 作tác 貧bần 窮cùng 人nhân 。 衰suy 形hình 為vi 老lão 狀trạng 。 亦diệc 現hiện 饑cơ 寒hàn 苦khổ 巡tuần 行hành 坊phường 市thị 廛triền 。 求cầu 乞khất 衣y 財tài 寶bảo 。 令linh 人nhân 發phát 一nhất 施thí 與dữ 。 滿mãn 一nhất 切thiết 願nguyện 。 使sử 令linh 發phát 信tín 心tâm 。 信tín 心tâm 既ký 發phát 。 已dĩ 為vi 說thuyết 六Lục 度Độ 法pháp 。 領lãnh 萬vạn 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 居cư 於ư 五ngũ 頂đảnh 山sơn 放phóng 億ức 眾chúng 光quang 明minh 。 人nhân 天thiên 咸hàm 悉tất 覩đổ 罪tội 垢cấu 皆giai 消tiêu 滅diệt 。 或hoặc 得đắc 聞văn 持trì 法Pháp 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 。 祕bí 密mật 深thâm 藏tạng 門môn 。 修tu 行hành 證chứng 實thật 法pháp 究cứu 竟cánh 佛Phật 果Quả 願nguyện 。 具cụ 空không 三tam 昧muội 門môn 習tập 盡tận 泥Nê 洹Hoàn 路lộ 。 文Văn 殊Thù 大đại 願nguyện 力lực 與dữ 佛Phật 同đồng 境cảnh 界giới 。 下hạ 更cánh 廣quảng 讚tán 其kỳ 德đức 。 不bất 能năng 繁phồn 敘tự 要yếu 當đương 尋tầm 經kinh 。
疏sớ/sơ 。 其kỳ 山sơn 靈linh 跡tích 下hạ 第đệ 四tứ 顯hiển 其kỳ 聖thánh 靈linh 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 略lược 指chỉ 諸chư 文văn 。 後hậu 自tự 述thuật 所sở 覩đổ 。 前tiền 中trung 本bổn 傳truyền 甚thậm 廣quảng 略lược 有hữu 六lục 門môn 。 一nhất 立lập 名danh 標tiêu 化hóa 。 二nhị 封phong 域vực 里lý 數số 。 三tam 臺đài 頂đảnh 塔tháp 廟miếu 。 四tứ 諸chư 寺tự 廟miếu 宇vũ 。 五ngũ 古cổ 今kim 靈linh 應ưng 。 六lục 聞văn 名danh 禮lễ 敬kính 功công 德đức 。 然nhiên 今kim 文văn 中trung 皆giai 已dĩ 略lược 有hữu 。 今kim 初sơ 二nhị 句cú 通thông 指chỉ 諸chư 門môn 。 地địa 里lý 誌chí 云vân 。 其kỳ 山sơn 層tằng 盤bàn 秀tú 峙trĩ 路lộ 徑kính 紆hu 深thâm 。 靈linh 岳nhạc 神thần 溪khê 非phi 薄bạc 俗tục 所sở 居cư 。 悉tất 是thị 棲tê 神thần 禪thiền 寂tịch 之chi 士sĩ 。 冥minh 搜sưu 造tạo 微vi 之chi 儔trù 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 余dư 幼ấu 尋tầm 下hạ 二nhị 自tự 述thuật 見kiến 聞văn 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 敘tự 至chí 山sơn 源nguyên 由do 。 由do 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 住trú 處xứ 清thanh 涼lương 山sơn 之chi 文văn 。 當đương 時thời 逆nghịch 寇khấu 亂loạn 常thường 兵binh 戈qua 蜂phong 起khởi 豺sài 狼lang 滿mãn 路lộ 。 山sơn 川xuyên 阻trở 絕tuyệt 不bất 憚đạn 而nhi 遊du 。 故cố 云vân 委ủy 命mạng 棲tê 託thác 。 途đồ 雖tuy 五ngũ 千thiên 反phản 覆phúc 萬vạn 里lý 。 始thỉ 本bổn 暫tạm 遊du 日nhật 復phục 一nhất 日nhật 。 傾khuynh 馳trì 聖thánh 境cảnh 。 一nhất 十thập 五ngũ 年niên 作tác 疏sớ/sơ 至chí 斯tư 正chánh 當đương 十thập 載tái 。
疏sớ/sơ 。 其kỳ 感cảm 應ứng 下hạ 正chánh 敘tự 見kiến 聞văn 。 從tùng 其kỳ 山sơn 勢thế 寺tự 宇vũ 下hạ 略lược 指chỉ 佳giai 境cảnh 。 其kỳ 山sơn 在tại 長trường/trưởng 安an 東đông 北bắc 一nhất 。 千thiên 六lục 百bách 里lý 。 離ly 代đại 州châu 之chi 東đông 南nam 百bách 餘dư 里lý 。 磅bàng 礴bạc 數số 州châu 七thất 百bách 餘dư 里lý 。 左tả 隣lân 恆hằng 岳nhạc 秀tú 出xuất 千thiên 峯phong 。 右hữu 接tiếp 孟# 津tân 長trường 流lưu 一nhất 帶đái 。 北bắc 臨lâm 絕tuyệt 塞tắc 遏át 萬vạn 里lý 之chi 煙yên 塵trần 。 南nam 擁ủng 汾# 陽dương 為vi 大đại 國quốc 之chi 艮# 。 背bối/bội 迴hồi 泊bạc 日nhật 月nguyệt 蓄súc 洩duệ 雲vân 龍long 。 雖tuy 積tích 雪tuyết 夏hạ 凝ngưng 。 而nhi 名danh 花hoa 萬vạn 品phẩm 寒hàn 風phong 勁# 烈liệt 。 而nhi 瑞thụy 草thảo 千thiên 般ban 丹đan 嶂# 橫hoạnh/hoành 開khai 。 翠thúy 屏bính 疊điệp 起khởi 排bài 雲vân 撥bát 霧vụ 。
時thời 逢phùng 物vật 外ngoại 之chi 峯phong 。 捫môn 蘿# 履lý 危nguy 每mỗi 到đáo 非phi 常thường 之chi 境cảnh 。 白bạch 雲vân 凝ngưng 布bố 奪đoạt 萬vạn 里lý 之chi 澄trừng 江giang 。 杲# 日nhật 將tương 昇thăng 見kiến 三tam 尺xích 之chi 大đại 海hải 。 五ngũ 峯phong 一nhất 一nhất 難nạn/nan 具cụ 言ngôn 也dã 。 言ngôn 寺tự 宇vũ 者giả 。 北bắc 齊tề 崇sùng 敬kính 置trí 立lập 伽già 藍lam 。 故cố 壤nhưỡng 二nhị 百bách 餘dư 所sở 當đương 時thời 棲tê 託thác 寺tự 有hữu 八bát 焉yên 。 貞trinh 元nguyên 已dĩ 來lai 數số 早tảo 過quá 十thập 。 或hoặc 五ngũ 峯phong 抱bão 出xuất 或hoặc 雙song 嶺lĩnh 中trung 開khai 。 或hoặc 疊điệp 起khởi 巖nham 中trung 或hoặc 聳tủng 居cư 雲vân 外ngoại 。 不bất 可khả 具cụ 言ngôn 也dã 。
疏sớ/sơ 。 自tự 大đại 師sư 晦hối 迹tích 下hạ 。 第đệ 五ngũ 徵trưng 其kỳ 源nguyên 由do 。 兼kiêm 彰chương 聖thánh 迹tích 。 初sơ 對đối 正chánh 敘tự 本bổn 源nguyên 。 大đại 集tập 經kinh 中trung 佛Phật 將tương 涅Niết 槃Bàn 委ủy 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 分phân 衛vệ 大Đại 千Thiên 。 此thử 土thổ/độ 多đa 有hữu 毒độc 龍long 為vi 害hại 人nhân 多đa 愛ái 樂nhạo 大Đại 乘Thừa 。 故cố 妙Diệu 吉Cát 祥Tường 菩Bồ 薩Tát 。 處xử 斯tư 以dĩ 行hành 化hóa 。 故cố 云vân 妙diệu 德đức 揚dương 輝huy 於ư 東đông 夏hạ 。 文Văn 殊Thù 般Bát 泥Nê 洹Hoàn 經Kinh 云vân 。 若nhược 但đãn 聞văn 名danh 者giả 。 除trừ 十thập 二nhị 億ức 劫kiếp 。 生sanh 死tử 之chi 罪tội 。 若nhược 禮lễ 拜bái 者giả 恆hằng 生sanh 佛Phật 家gia 。 若nhược 稱xưng 名danh 字tự 一nhất 日nhật 七thất 日nhật 文Văn 殊Thù 必tất 降giáng/hàng 。 若nhược 有hữu 宿túc 障chướng 。 夢mộng 中trung 得đắc 見kiến 。 得đắc 見kiến 形hình 像tượng 斯tư 人nhân 位vị 階giai 聖thánh 果Quả 應ứng 化hóa 廣quảng 大đại 。 故cố 曰viết 揚dương 輝huy 。 次thứ 對đối 成thành 上thượng 兩lưỡng 句cú 。 初sơ 成thành 上thượng 大đại 師sư 晦hối 迹tích 。 兼kiêm 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 常thường 在tại 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 及cập 餘dư 諸chư 住trú 處xứ 。 何hà 言ngôn 晦hối 迹tích 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 二nhị 聖thánh 之chi 本bổn 本bổn 皆giai 湛trạm 然nhiên 。 二nhị 聖thánh 之chi 迹tích 迹tích 有hữu 隱ẩn 顯hiển 。 今kim 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 盡tận 是thị 荒hoang 榛# 所sở 翳ế 。 雞kê 山sơn 即tức 是thị 雞kê 足túc 。 亦diệc 鷲thứu 嶺lĩnh 所sở 管quản 。 應ưng 現hiện 下hạ 成thành 上thượng 揚dương 輝huy 於ư 東đông 夏hạ 。 山sơn 似tự 靈linh 鷲thứu 故cố 言ngôn 鷲thứu 嶺lĩnh 得đắc 名danh 。 次thứ 下hạ 當đương 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 神thần 僧Tăng 顯hiển 彰chương 於ư 靈linh 境cảnh 等đẳng 者giả 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。 宇vũ 文văn 後hậu 周chu 時thời 文Văn 殊Thù 化hóa 為vi 梵Phạm 僧Tăng 。 來lai 遊du 此thử 土thổ/độ 云vân 欲dục 禮lễ 拜bái 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 說thuyết 法pháp 處xứ 并tinh 往vãng 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 所sở 。 住trụ 之chi 處xứ 名danh 清thanh 涼lương 山sơn 。 唐đường 初sơ 長trường/trưởng 安an 師sư 子tử 國quốc 僧Tăng 。 九cửu 十thập 九cửu 夏hạ 三tam 果quả 人nhân 也dã 。 聞văn 斯tư 聖thánh 迹tích 跣tiển 行hành 至chí 此thử 。 禮lễ 清thanh 涼lương 山sơn 皆giai 神thần 僧Tăng 顯hiển 彰chương 也dã 。 言ngôn 宣tuyên 公công 上thượng 稟bẩm 於ư 諸chư 天thiên 者giả 。 南nam 山sơn 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。
時thời 有hữu 天thiên 人nhân 姓tánh 陸lục 名danh 玄huyền 暢sướng 。 來lai 詣nghệ 云vân 。 弟đệ 子tử 周chu 穆mục 王vương 時thời 生sanh 天thiên 。 余dư 乃nãi 問vấn 曰viết 。 宇vũ 內nội 所sở 疑nghi 自tự 昔tích 相tương/tướng 傳truyền 。 文Văn 殊Thù 在tại 清thanh 涼lương 山sơn 領lãnh 五ngũ 百bách 仙tiên 人nhân 說thuyết 法Pháp 。 經kinh 中trung 說thuyết 文Văn 殊Thù 久cửu 。 住trụ 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 娑sa 婆bà 則tắc 大Đại 千Thiên 之chi 總tổng 號hiệu 。 如như 何hà 偏thiên 在tại 此thử 方phương 。 天thiên 人nhân 答đáp 曰viết 。 文Văn 殊Thù 是thị 諸chư 佛Phật 先tiên 師sư 。 隨tùy 緣duyên 利lợi 見kiến 應ưng 變biến 不bất 同đồng 。 大Đại 士Sĩ 大đại 功công 非phi 凡phàm 人nhân 境cảnh 界giới 。 不bất 勞lao 評bình 薄bạc 。 但đãn 知tri 多đa 在tại 清thanh 涼lương 五ngũ 臺đài 之chi 中trung 。 往vãng 往vãng 有hữu 人nhân 見kiến 之chi 。 不bất 得đắc 不bất 信tín 。 故cố 云vân 上thượng 稟bẩm 於ư 諸chư 天thiên 。 又hựu 今kim 山sơn 南nam 有hữu 清thanh 涼lương 府phủ 五ngũ 臺đài 縣huyện 。 山sơn 北bắc 有hữu 五ngũ 臺đài 府phủ 。 亦diệc 可khả 萬vạn 代đại 之chi 龜quy 鏡kính 故cố 無vô 惑hoặc 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 。 漢hán 明minh 肇triệu 啟khải 於ư 崇sùng 基cơ 魏ngụy 帝đế 中trung 孚phu 於ư 至chí 化hóa 者giả 。 按án 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。 今kim 五ngũ 臺đài 山sơn 東đông 南nam 三tam 十thập 里lý 。 現hiện 有hữu 大đại 孚phu 靈linh 鷲thứu 寺tự 。 兩lưỡng 堂đường 舊cựu 跡tích 猶do 存tồn 。 南nam 有hữu 花hoa 園viên 可khả 二nhị 頃khoảnh 許hứa 。 四tứ 時thời 發phát 彩thải 人nhân 莫mạc 究cứu 之chi 。 或hoặc 云vân 。 是thị 漢hán 明minh 所sở 立lập 。 又hựu 云vân 。 魏ngụy 文văn 所sở 作tác 互hỗ 說thuyết 不bất 同đồng 如như 何hà 。 天thiên 答đáp 曰viết 。 俱câu 是thị 二nhị 帝đế 所sở 作tác 。 周chu 穆mục 王vương 時thời 已dĩ 有hữu 佛Phật 法Pháp 。 此thử 山sơn 靈linh 異dị 文Văn 殊Thù 所sở 居cư 。 周chu 穆mục 於ư 中trung 造tạo 寺tự 供cúng 養dường 。 及cập 阿a 育dục 王vương 亦diệc 依y 置trí 塔tháp 。 漢hán 明minh 之chi 初sơ 摩ma 騰đằng 天thiên 眼nhãn 亦diệc 見kiến 有hữu 塔tháp 。 請thỉnh 帝đế 王vương 立lập 寺tự 。 山sơn 形hình 似tự 於ư 靈linh 鷲thứu 。 故cố 號hiệu 為vi 大đại 孚phu 靈linh 鷲thứu 寺tự 。 大đại 孚phu 者giả 弘hoằng 信tín 也dã 。 帝đế 信tín 佛Phật 理lý 立lập 寺tự 勸khuyến 人nhân 。 花hoa 園viên 今kim 在tại 寺tự 前tiền 。 後hậu 之chi 君quân 王vương 或hoặc 改cải 為vi 大đại 花hoa 園viên 寺tự 。 至chí 則tắc 天thiên 大đại 聖thánh 皇hoàng 后hậu 。 與dữ 于vu 闐điền 三tam 藏tạng 譯dịch 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 見kiến 菩Bồ 薩Tát 住trụ 清thanh 涼lương 山sơn 。 因nhân 改cải 為vi 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 焉yên 。 五ngũ 頂đảnh 攢toàn 擁ủng 中trung 開khai 山sơn 心tâm 。 离# 坎khảm 乾can/kiền/càn 坤# 得đắc 其kỳ 中trung 理lý 。 千thiên 巖nham 聳tủng 秀tú 萬vạn 壑hác 森sâm 沈trầm 。 拔bạt 鷲thứu 嶺lĩnh 之chi 仙tiên 峯phong 成thành 華hoa 嚴nghiêm 之chi 一nhất 葉diệp 。 信tín 可khả 謂vị 眾chúng 靈linh 翔tường 集tập 之chi 沖# 府phủ 參tham 賢hiền 覲cận 聖thánh 之chi 玄huyền 都đô 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 前tiền 云vân 鷲thứu 嶺lĩnh 得đắc 名danh 於ư 茲tư 土thổ/độ 。 疏sớ/sơ 。 北bắc 齊tề 數số 州châu 以dĩ 傾khuynh 俸bổng 者giả 。 傳truyền 云vân 。 北bắc 齊tề 高cao 帝đế 篤đốc 崇sùng 大đại 教giáo 。 置trí 二nhị 百bách 餘dư 寺tự 於ư 茲tư 山sơn 。 割cát 八bát 州châu 租tô 稅thuế 而nhi 供cung 山sơn 眾chúng 衣y 藥dược 之chi 資tư 。 至chí 今kim 猶do 有hữu 五ngũ 道Đạo 場Tràng 莊trang 。 疏sớ/sơ 。 有hữu 唐đường 九cửu 帝đế 之chi 迴hồi 光quang 者giả 。 自tự 我ngã 大đại 唐đường 至chí 于vu 今kim 聖thánh 。 相tương 繼kế 九cửu 葉diệp 無vô 不bất 迴hồi 於ư 聖thánh 鑑giám 。 言ngôn 今kim 聖thánh 者giả 。 當đương 德đức 宗tông 帝đế 傾khuynh 仰ngưỡng 靈linh 山sơn 。 御ngự 劄# 天thiên 衣y 每mỗi 光quang 於ư 五ngũ 頂đảnh 中trung 。 使sử 香hương 藥dược 不bất 斷đoạn 於ư 歲tuế 時thời 。 金kim 閣các 岧# 嶢# 於ư 雲vân 端đoan 。 猶do 疑nghi 聖thánh 化hóa 。 竹trúc 林lâm 森sâm 聳tủng 於ư 巖nham 畔bạn 宛uyển 似tự 天thiên 來lai 。 故cố 得đắc 百bách 辟tịch 歸quy 崇sùng 九cửu 州châu 持trì 供cung 。 雲vân 委ủy 霧vụ 合hợp 匝táp 地địa 盈doanh 山sơn 。 非phi 我ngã 諸chư 佛Phật 之chi 祖tổ 師sư 積tích 萬vạn 行hạnh 於ư 曠khoáng 劫kiếp 。 慈từ 雲vân 彌di 漫mạn 而nhi 普phổ 覆phú 。 智trí 海hải 黯ảm 湛trạm 而nhi 包bao 納nạp 。 廓khuếch 法Pháp 界Giới 為vi 疆cương 域vực 盡tận 眾chúng 生sanh 。 為vi 願nguyện 門môn 矣hĩ 。 孰thục 能năng 應ưng 感cảm 若nhược 茲tư 宿túc 善thiện 何hà 濃nồng 。 遇ngộ 斯tư 遺di 迹tích 情tình 躍dược 不bất 已dĩ 形hình 于vu 詠vịnh 言ngôn 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 六lục
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 76
❖
Phiên âm: 24/3/2016 ◊ Cập nhật: 24/3/2016
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 76
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
第đệ 七thất 如như 響hưởng 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 文văn 可khả 見kiến 。 叡duệ 公công 讚tán 云vân 。 聲thanh 以dĩ 響hưởng 酬thù 相tương 和hòa 如như 一nhất 。 緣duyên 扣khấu 而nhi 應ưng 誰thùy 辨biện 虛hư 實thật 。 業nghiệp 雖tuy 虛hư 妄vọng 罪tội 福phước 不bất 失thất 。 若nhược 映ánh 斯tư 照chiếu 朗lãng 如như 皎hiệu 日nhật 。 又hựu 為vi 讚tán 曰viết 。 響hưởng 無vô 所sở 在tại 緣duyên 會hội 發phát 聲thanh 。 不bất 知tri 自tự 我ngã 喜hỷ 怒nộ 交giao 爭tranh 。 妄vọng 和hòa 真chân 心tâm 事sự 像tượng 萬vạn 形hình 莫mạc 知tri 其kỳ 本bổn 終chung 日nhật 營doanh 營doanh 。 第đệ 八bát 如như 影ảnh 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 性tánh 則tắc 非phi 修tu 相tương/tướng 乃nãi 不bất 捨xả 者giả 。 釋thích 成thành 雙song 照chiếu 之chi 義nghĩa 。 如như 前tiền 文văn 云vân 非phi 是thị 世thế 間gian 。 義nghĩa 當đương 出xuất 世thế 。 下hạ 句cú 云vân 非phi 出xuất 世thế 間gian 。 即tức 拂phất 上thượng 出xuất 世thế 。 世thế 與dữ 出xuất 世thế 俱câu 拂phất 故cố 曰viết 雙song 遮già 。 今kim 文văn 若nhược 云vân 非phi 。 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 則tắc 由do 通thông 雙song 遮già 。 既ký 云vân 非phi 捨xả 於ư 大đại 願nguyện 。 明minh 是thị 雙song 照chiếu 。 謂vị 非phi 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 即tức 為vi 照chiếu 實thật 。 非phi 捨xả 於ư 大đại 願nguyện 。 即tức 是thị 照chiếu 權quyền 故cố 。 得đắc 雙song 照chiếu 之chi 名danh 耳nhĩ 。 次thứ 明minh 非phi 實thật 非phi 不bất 實thật 。 例lệ 然nhiên 雙song 照chiếu 真chân 俗tục 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 遮già 照chiếu 一nhất 時thời 為vi 雙song 運vận 等đẳng 者giả 。 若nhược 約ước 權quyền 實thật 俱câu 行hành 為vi 雙song 運vận 者giả 。 則tắc 第đệ 二nhị 段đoạn 。 已dĩ 是thị 雙song 運vận 竟cánh 。 今kim 遮già 照chiếu 為vi 雙song 運vận 。 則tắc 此thử 中trung 方phương 有hữu 。 即tức 合hợp 前tiền 二nhị 門môn 。 為vi 此thử 第đệ 三tam 門môn 矣hĩ 。 既ký 言ngôn 遮già 照chiếu 一nhất 時thời 。 則tắc 全toàn 遮già 為vi 照chiếu 全toàn 照chiếu 為vi 遮già 。 則tắc 二nhị 門môn 峙trĩ 立lập 。 以dĩ 照chiếu 奪đoạt 遮già 遮già 亡vong 。 以dĩ 遮già 奪đoạt 照chiếu 照chiếu 寂tịch 。 則tắc 為vi 遮già 照chiếu 兩lưỡng 亡vong 矣hĩ 。 言ngôn 無vô 礙ngại 者giả 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 遮già 不bất 礙ngại 照chiếu 照chiếu 不bất 礙ngại 遮già 。 二nhị 者giả 雙song 存tồn 不bất 礙ngại 雙song 奪đoạt 。 雙song 奪đoạt 不bất 礙ngại 雙song 存tồn 。 故cố 云vân 無vô 礙ngại 。 如như 此thử 方phương 稱xưng 自tự 在tại 。 故cố 下hạ 結kết 云vân 以dĩ 此thử 結kết 上thượng 二nhị 段đoạn 。 同đồng 斯tư 無vô 礙ngại 故cố 曰viết 深thâm 玄huyền 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 若nhược 約ước 影ảnh 喻dụ 別biệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 揀giản 所sở 喻dụ 通thông 局cục 。 後hậu 其kỳ 河hà 泉tuyền 二nhị 種chủng 下hạ 。 揀giản 能năng 喻dụ 通thông 局cục 。 言ngôn 雖tuy 通thông 能năng 現hiện 者giả 。 以dĩ 河hà 泉tuyền 之chi 中trung 見kiến 日nhật 月nguyệt 故cố 。 故cố 為vi 能năng 現hiện 。 言ngôn 且thả 為vi 所sở 現hiện 者giả 。 以dĩ 下hạ 經Kinh 云vân 於ư 油du 於ư 水thủy 下hạ 方phương 明minh 能năng 現hiện 故cố 。 今kim 河hà 泉tuyền 以dĩ 為vi 所sở 現hiện 長trường/trưởng 河hà 飛phi 泉tuyền 入nhập 鏡kính 中trung 故cố 者giả 。 出xuất 是thị 所sở 現hiện 之chi 相tướng 。 登đăng 樓lâu 持trì 鏡kính 則tắc 黃hoàng 河hà 一nhất 帶đái 盡tận 入nhập 鏡kính 中trung 。 瀑bộc 布bố 千thiên 丈trượng 現hiện 於ư 徑kính 尺xích 。 王vương 右hữu 丞thừa 云vân 。 隔cách 窓song 雲vân 霧vụ 生sanh 衣y 上thượng 。 卷quyển 幔màn 山sơn 泉tuyền 入nhập 鏡kính 中trung 。 明minh 是thị 所sở 現hiện 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 二nhị 能năng 現hiện 中trung 亦diệc 有hữu 通thông 別biệt 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 通thông 辨biện 文văn 旨chỉ 。 後hậu 別biệt 開khai 喻dụ 旨chỉ 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 別biệt 喻dụ 機cơ 感cảm 及cập 應ưng 現hiện 處xứ 者giả 。 日nhật 月nguyệt 既ký 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 則tắc 水thủy 等đẳng 喻dụ 機cơ 。 亦diệc 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 應ưng 處xử 。 如như 影ảnh 落lạc 百bách 川xuyên 。 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 身thân 充sung 遍biến 法Pháp 界Giới 。 百bách 川xuyên 江giang 河hà 喻dụ 機cơ 及cập 所sở 現hiện 國quốc 土độ 之chi 處xứ 也dã 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 文văn 具cụ 攝nhiếp 論luận 三tam 喻dụ 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 開khai 喻dụ 旨chỉ 。 此thử 二nhị 句cú 總tổng 標tiêu 下hạ 成thành 三tam 義nghĩa 。 即tức 分phần/phân 三tam 別biệt 。 疏sớ/sơ 一nhất 以dĩ 油du 水thủy 對đối 上thượng 日nhật 月nguyệt 。 為vi 水thủy 月nguyệt 喻dụ 者giả 。 則tắc 日nhật 月nguyệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 悲bi 智trí 。 水thủy 喻dụ 機cơ 心tâm 。 水thủy 中trung 之chi 月nguyệt 。 喻dụ 定định 地địa 境cảnh 界giới 。 謂vị 定định 中trung 見kiến 佛Phật 等đẳng 。 亦diệc 喻dụ 遍biến 處xứ 定định 境cảnh 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 等đẳng 故cố 。 出xuất 現hiện 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 淨tịnh 月nguyệt 在tại 虛hư 空không 。 能năng 蔽tế 眾chúng 星tinh 示thị 盈doanh 缺khuyết 。 一nhất 切thiết 水thủy 中trung 皆giai 現hiện 影ảnh 。 諸chư 有hữu 觀quan 瞻chiêm 悉tất 對đối 前tiền 。 如Như 來Lai 淨tịnh 月nguyệt 亦diệc 復phục 然nhiên 。 能năng 蔽tế 餘dư 乘thừa 示thị 修tu 短đoản 。 普phổ 現hiện 人nhân 天thiên 淨tịnh 心tâm 水thủy 。 一nhất 切thiết 皆giai 謂vị 對đối 其kỳ 前tiền 。 叡duệ 公công 云vân 。 水thủy 月nguyệt 不bất 真chân 唯duy 有hữu 虛hư 影ảnh 。 人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 終chung 莫mạc 之chi 領lãnh 。 為vi 之chi 驅khu 驅khu 背bối/bội 此thử 真chân 淨tịnh 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 超siêu 然nhiên 獨độc 醒tỉnh 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 以dĩ 於ư 身thân 對đối 上thượng 日nhật 月nguyệt 為vi 光quang 影ảnh 者giả 。 日nhật 月nguyệt 喻dụ 為vi 菩Bồ 薩Tát 悲bi 智trí 。 身thân 喻dụ 物vật 機cơ 。 日nhật 照chiếu 發phát 影ảnh 以dĩ 喻dụ 現hiện 身thân 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 映ánh 日nhật 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 經kinh 上thượng 月nguyệt 字tự 及cập 燈đăng 燭chúc 故cố 。 疏sớ/sơ 。 弄lộng 影ảnh 多đa 端đoan 故cố 喻dụ 於ư 諸chư 識thức 者giả 。 上thượng 約ước 別biệt 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 。 此thử 約ước 通thông 喻dụ 一nhất 切thiết 諸chư 識thức 。 動động 身thân 俯phủ 仰ngưỡng 即tức 是thị 弄lộng 影ảnh 。 形hình 端đoan 影ảnh 正chánh 形hình 曲khúc 影ảnh 斜tà 故cố 云vân 多đa 端đoan 。 以dĩ 況huống 八bát 識thức 依y 身thân 有hữu 異dị 。 亦diệc 喻dụ 七thất 識thức 依y 第đệ 八bát 識thức 對đối 境cảnh 差sai 別biệt 。 上thượng 皆giai 攝nhiếp 論luận 意ý 。 叡duệ 公công 云vân 。 光quang 不bất 照chiếu 處xứ 謂vị 之chi 為vi 影ảnh 。 不bất 照chiếu 慧tuệ 明minh 生sanh 死tử 長trường/trưởng 永vĩnh 。 捨xả 遠viễn 夷di 途đồ 而nhi 行hành 榛# 梗# 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 狂cuồng 滅diệt 自tự 醒tỉnh 。
疏sớ/sơ 。 三tam 以dĩ 寶bảo 鏡kính 等đẳng 對đối 上thượng 男nam 子tử 等đẳng 者giả 。 釋thích 第đệ 三tam 喻dụ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 屬thuộc 配phối 經kinh 文văn 。 後hậu 對đối 喻dụ 辨biện 異dị 。 今kim 初sơ 。 疏sớ/sơ 從tùng 通thông 說thuyết 云vân 喻dụ 非phi 定định 地địa 果quả 報báo 此thử 攝nhiếp 論luận 意ý 。 對đối 前tiền 水thủy 月nguyệt 等đẳng 定định 境cảnh 。 故cố 云vân 非phi 定định 地địa 則tắc 鏡kính 喻dụ 於ư 因nhân 。 故cố 云vân 謂vị 無vô 明minh 等đẳng 本bổn 質chất 喻dụ 緣duyên 。 影ảnh 喻dụ 果quả 報báo 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 身thân 如như 影ảnh 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 現hiện 。 又hựu 鏡kính 喻dụ 本bổn 識thức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 本bổn 質chất 喻dụ 無vô 明minh 業nghiệp 等đẳng 。 像tượng 喻dụ 果quả 報báo 。 如như 問vấn 明minh 品phẩm 。 若nhược 將tương 鏡kính 像tượng 別biệt 喻dụ 。 現hiện 菩Bồ 薩Tát 身thân 。 則tắc 鏡kính 等đẳng 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 。 本bổn 質chất 喻dụ 機cơ 。 像tượng 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 所sở 現hiện 之chi 身thân 。 疏sớ/sơ 以dĩ 鏡kính 中trung 影ảnh 像tượng 離ly 於ư 本bổn 質chất 等đẳng 者giả 。 第đệ 二nhị 對đối 喻dụ 辨biện 異dị 。 明minh 此thử 鏡kính 像tượng 得đắc 果quả 報báo 名danh 。 果quả 與dữ 因nhân 別biệt 故cố 。 若nhược 影ảnh 在tại 身thân 外ngoại 。 前tiền 映ánh 質chất 下hạ 辨biện 前tiền 異dị 此thử 。 日nhật 月nguyệt 在tại 天thiên 影ảnh 光quang 在tại 身thân 。 身thân 即tức 喻dụ 因nhân 則tắc 所sở 現hiện 法pháp 得đắc 與dữ 因nhân 俱câu 。 疏sớ/sơ 故cố 喻dụ 諸chư 識thức 雖tuy 託thác 境cảnh 生sanh 異dị 自tự 在tại 我ngã 非phi 在tại 於ư 境cảnh 合hợp 上thượng 雖tuy 隨tùy 日nhật 等đẳng 影ảnh 乃nãi 隨tùy 身thân 。 此thử 就tựu 通thông 喻dụ 諸chư 識thức 以dĩ 說thuyết 。 若nhược 將tương 光quang 影ảnh 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 現hiện 身thân 。 則tắc 影ảnh 隨tùy 身thân 異dị 。 不bất 在tại 日nhật 光quang 則tắc 身thân 由do 生sanh 異dị 。 不bất 在tại 菩Bồ 薩Tát 智trí 日nhật 令linh 異dị 。 叡duệ 公công 云vân 。 形hình 不bất 入nhập 鏡kính 光quang 照chiếu 而nhi 有hữu 。 世thế 亦diệc 如như 是thị 業nghiệp 影ảnh 而nhi 受thọ 。 不bất 知tri 此thử 者giả 長trường/trưởng 嬰anh 其kỳ 咎cữu 。 若nhược 能năng 悟ngộ 之chi 還hoàn 神thần 氣khí 母mẫu 。 疏sớ/sơ 於ư 中trung 一nhất 異dị 合hợp 離ly 通thông 顯hiển 影ảnh 義nghĩa 者giả 。 此thử 揀giản 經kinh 中trung 諸chư 對đối 通thông 局cục 。 此thử 通thông 三tam 影ảnh 故cố 云vân 通thông 顯hiển 。 次thứ 於ư 川xuyên 流lưu 下hạ 。 唯duy 明minh 水thủy 月nguyệt 之chi 影ảnh 。 疏sớ/sơ 然nhiên 一nhất 異dị 約ước 此thử 影ảnh 彼bỉ 影ảnh 者giả 。 自tự 揀giản 二nhị 對đối 義nghĩa 旨chỉ 不bất 同đồng 。 顯hiển 無vô 重trọng/trùng 言ngôn 之chi 失thất 。 言ngôn 此thử 影ảnh 彼bỉ 影ảnh 者giả 。 江giang 中trung 之chi 月nguyệt 若nhược 與dữ 水thủy 一nhất 不bất 可khả 在tại 河hà 。 若nhược 與dữ 水thủy 異dị 江giang 河hà 不bất 同đồng 。 應ưng 有hữu 兩lưỡng 月nguyệt 。 言ngôn 合hợp 離ly 約ước 影ảnh 對đối 水thủy 等đẳng 者giả 。 水thủy 影ảnh 若nhược 合hợp 水thủy 流lưu 月nguyệt 亦diệc 應ưng 流lưu 。 水thủy 影ảnh 若nhược 離ly 去khứ 水thủy 應ưng 有hữu 影ảnh 在tại 。 又hựu 合hợp 離ly 者giả 合hợp 意ý 。 亦diệc 二nhị 如như 二nhị 掌chưởng 合hợp 。 一nhất 異dị 不bất 爾nhĩ 。 一nhất 則tắc 無vô 雙song 如như 氷băng 成thành 水thủy 。 影ảnh 與dữ 水thủy 異dị 則tắc 月nguyệt 可khả 出xuất 水thủy 。 影ảnh 與dữ 水thủy 一nhất 則tắc 有hữu 水thủy 即tức 月nguyệt 。 亦diệc 不bất 可khả 移di 。 合hợp 離ly 之chi 義nghĩa 不bất 異dị 前tiền 釋thích 。 疏sớ/sơ 不bất 通thông 二nhị 影ảnh 者giả 。 唯duy 水thủy 月nguyệt 故cố 非phi 通thông 鏡kính 像tượng 及cập 於ư 映ánh 質chất 。 以dĩ 文văn 但đãn 云vân 川xuyên 流lưu 池trì 井tỉnh 故cố 。 言ngôn 月nguyệt 映ánh 淮hoài 流lưu 者giả 故cố 。 文văn 選tuyển 云vân 月nguyệt 映ánh 清thanh 流lưu 。 疏sớ/sơ 兼kiêm 於ư 鏡kính 像tượng 者giả 。 以dĩ 文văn 云vân 雖tuy 現hiện 其kỳ 中trung 故cố 。 通thông 鏡kính 像tượng 亦diệc 不bất 通thông 映ánh 質chất 。 映ánh 質chất 之chi 影ảnh 無vô 現hiện 中trung 故cố 。 若nhược 取thủ 日nhật 照chiếu 身thân 影ảnh 入nhập 於ư 水thủy 中trung 。 則tắc 亦diệc 通thông 之chi 。 然nhiên 是thị 水thủy 影ảnh 中trung 攝nhiếp 。 疏sớ/sơ 不bất 知tri 此thử 影ảnh 無vô 遠viễn 近cận 故cố 者giả 。 即tức 釋thích 經kinh 中trung 影ảnh 不bất 隨tùy 物vật 而nhi 有hữu 遠viễn 近cận 。 如như 執chấp 鏡kính 臨lâm 池trì 池trì 中trung 月nguyệt 出xuất 。 而nhi 此thử 影ảnh 不bất 近cận 天thiên 上thượng 之chi 月nguyệt 。 去khứ 地địa 四tứ 萬vạn 。 二nhị 千thiên 由do 旬tuần 。 影ảnh 落lạc 潭đàm 中trung 而nhi 亦diệc 不bất 遠viễn 。 以dĩ 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 遠viễn 在tại 他tha 方phương 恆hằng 住trụ 此thử 故cố 。 雖tuy 在tại 此thử 處xứ 常thường 在tại 彼bỉ 故cố 。 安an 有hữu 遠viễn 近cận 之chi 異dị 相tướng 耶da 。 一nhất 切thiết 遠viễn 近cận 皆giai 類loại 此thử 知tri 。 第đệ 九cửu 如như 化hóa 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 仁nhân 王vương 云vân 。 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 者giả 。 證chứng 上thượng 不bất 實thật 相tướng 現hiện 二nhị 義nghĩa 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 因nhân 緣duyên 生sanh 之chi 即tức 是thị 相tương/tướng 現hiện 。 由do 緣duyên 生sanh 故cố 有hữu 來lai 。 即tức 無vô 云vân 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 即tức 無vô 實thật 義nghĩa 。 二nhị 者giả 兩lưỡng 句cú 共cộng 成thành 一nhất 義nghĩa 。 謂vị 自tự 者giả 從tùng 來lai 也dã 。 從tùng 無vô 之chi 有hữu 曰viết 生sanh 。 非phi 本bổn 先tiên 有hữu 故cố 。 云vân 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 遇ngộ 緣duyên 即tức 起khởi 故cố 云vân 因nhân 緣duyên 生sanh 。 諸chư 斯tư 即tức 但đãn 用dụng 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 。 即tức 成thành 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 因nhân 緣duyên 生sanh 故cố 相tương/tướng 有hữu 。 緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 故cố 無vô 實thật 。 正chánh 順thuận 無vô 而nhi 忽hốt 有hữu 名danh 化hóa 故cố 。 引dẫn 此thử 文văn 。 此thử 文văn 即tức 第đệ 二nhị 卷quyển 護hộ 國quốc 品phẩm 。 第đệ 五ngũ 普phổ 明minh 王vương 為vi 千thiên 王vương 說thuyết 偈kệ 。 此thử 後hậu 更cánh 有hữu 偈kệ 云vân 。 盛thịnh 者giả 必tất 衰suy 。 實thật 者giả 皆giai 虛hư 。 眾chúng 世thế 蠢xuẩn 蠢xuẩn 都đô 如như 幻huyễn 居cư 。 聲thanh 響hưởng 俱câu 空không 。 國quốc 土thổ 亦diệc 如như 等đẳng 。 總tổng 有hữu 八bát 偈kệ 。 及cập 事sự 緣duyên 並tịnh 如như 彼bỉ 經kinh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 淨tịnh 化hóa 二nhị 義nghĩa 倣# 此thử 可khả 知tri 者giả 。 即tức 不bất 實thật 相tướng 現hiện 之chi 二nhị 義nghĩa 也dã 。
疏sớ/sơ 。 慈từ 悲bi 復phục 依y 方phương 便tiện 立lập 者giả 。 即tức 下hạ 出xuất 現hiện 品phẩm 文văn 故cố 。 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 樹thụ 林lâm 依y 地địa 有hữu 。 地địa 依y 於ư 水thủy 得đắc 不bất 壞hoại 。 水thủy 輪luân 依y 風phong 風phong 依y 空không 。 而nhi 其kỳ 虛hư 空không 無vô 所sở 依y 。 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 依y 慈từ 悲bi 。 慈từ 悲bi 復phục 依y 方phương 便tiện 立lập 。 方phương 便tiện 依y 智trí 智trí 依y 慧tuệ 無vô 礙ngại 慧tuệ 身thân 無vô 所sở 依y 。 彼bỉ 說thuyết 五ngũ 重trọng/trùng 相tương 依y 。 今kim 此thử 但đãn 要yếu 慈từ 悲bi 依y 方phương 便tiện 方phương 便tiện 。 即tức 後hậu 得đắc 智trí 。 慈từ 悲bi 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 為vi 體thể 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 拔bạt 苦khổ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 無vô 有hữu 亦diệc 無vô 故cố 者giả 。 經kinh 有hữu 二nhị 句cú 。 云vân 非phi 有hữu 非phi 無vô 有hữu 。 今kim 偏thiên 釋thích 非phi 無vô 有hữu 句cú 。 謂vị 非phi 有hữu 即tức 是thị 無vô 有hữu 。 今kim 亦diệc 遣khiển 彼bỉ 無vô 有hữu 故cố 云vân 非phi 有hữu 非phi 無vô 有hữu 。 故cố 云vân 無vô 有hữu 亦diệc 無vô 。 上thượng 句cú 易dị 故cố 不bất 釋thích 。 叡duệ 公công 云vân 。 眾chúng 生sanh 如như 化hóa 非phi 有hữu 非phi 真chân 。 不bất 達đạt 此thử 者giả 。 轉chuyển 如như 車xa 輪luân 。 解giải 法pháp 清thanh 淨tịnh 。 無vô 我ngã 無vô 人nhân 。 眾chúng 垢cấu 消tiêu 除trừ 。 如như 日nhật 無vô 雲vân 。 第đệ 十thập 如như 空không 忍nhẫn 。 疏sớ/sơ 標tiêu 云vân 。 如như 空không 如như 空không 所sở 喻dụ 通thông 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 者giả 。 此thử 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 顯hiển 所sở 喻dụ 通thông 局cục 。 二nhị 明minh 喻dụ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 三tam 引dẫn 論luận 會hội 釋thích 。 四tứ 結kết 成thành 大đại 意ý 。 初sơ 中trung 上thượng 是thị 本bổn 經kinh 之chi 意ý 。 通thông 喻dụ 一nhất 切thiết 。 二nhị 佛Phật 地địa 論luận 喻dụ 清thanh 淨tịnh 下hạ 。 引dẫn 論luận 明minh 通thông 局cục 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 其kỳ 喻dụ 相tương/tướng 下hạ 。 第đệ 二nhị 明minh 喻dụ 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 唯duy 將tương 空không 喻dụ 對đối 前tiền 六lục 喻dụ 。 辨biện 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 二nhị 又hựu 此thử 諸chư 喻dụ 若nhược 約ước 能năng 喻dụ 下hạ 。 通thông 辨biện 七thất 喻dụ 所sở 破phá 差sai 別biệt 。 三tam 又hựu 前tiền 六lục 遣khiển 有hữu 下hạ 。 三tam 重trọng/trùng 將tương 空không 喻dụ 對đối 六lục 明minh 空không 有hữu 不bất 同đồng 。 義nghĩa 成thành 諸chư 喻dụ 共cộng 喻dụ 於ư 空không 。 空không 喻dụ 卻khước 成thành 於ư 有hữu 。 四tứ 又hựu 上thượng 所sở 喻dụ 即tức 通thông 一nhất 切thiết 下hạ 。 通thông 辨biện 七thất 喻dụ 能năng 所sở 通thông 局cục 。 言ngôn 此thử 中trung 能năng 喻dụ 則tắc 具cụ 多đa 義nghĩa 者giả 。 謂vị 如như 一nhất 空không 。 有hữu 無vô 相tướng 義nghĩa 有hữu 無vô 起khởi 義nghĩa 一nhất 味vị 義nghĩa 等đẳng 。 言ngôn 所sở 喻dụ 各các 隨tùy 別biệt 義nghĩa 喻dụ 一nhất 類loại 法pháp 者giả 。 謂vị 無vô 相tướng 但đãn 喻dụ 事sự 法Pháp 界Giới 。 無vô 起khởi 但đãn 喻dụ 世thế 界giới 。 一nhất 味vị 但đãn 喻dụ 教giáo 法pháp 等đẳng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 龍long 樹thụ 下hạ 第đệ 三tam 引dẫn 經kinh 論luận 會hội 釋thích 。 於ư 中trung 引dẫn 一nhất 論luận 二nhị 經kinh 。 一nhất 智trí 論luận 四tứ 義nghĩa 略lược 如như 文văn 具cụ 。 二nhị 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 。 三tam 八bát 地địa 十thập 義nghĩa 。 此thử 之chi 二nhị 經kinh 文văn 皆giai 十thập 義nghĩa 。 意ý 各các 不bất 同đồng 。 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 唯duy 喻dụ 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 八bát 地địa 十thập 義nghĩa 知tri 虛hư 空không 身thân 。 十thập 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 謂vị 一nhất 無vô 量lượng 相tương/tướng 。 二nhị 周chu 遍biến 相tương/tướng 。 三tam 無vô 形hình 相tướng 。 四tứ 無vô 異dị 相tướng 。 五ngũ 無vô 邊biên 相tương/tướng 。 六lục 顯hiển 現hiện 色sắc 身thân 相tướng 。 文văn 唯duy 有hữu 六lục 例lệ 合hợp 有hữu 十thập 耳nhĩ 。 但đãn 語ngữ 於ư 空không 又hựu 不bất 別biệt 喻dụ 於ư 法pháp 。 佛Phật 地địa 十thập 義nghĩa 今kim 當đương 具cụ 引dẫn 。 即tức 第đệ 三tam 論luận 去khứ 至chí 第đệ 四tứ 論luận 。 方phương 終chung 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 者giả 。 經Kinh 云vân 。 妙Diệu 生Sanh 當đương 知tri 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 雖tuy 遍biến 諸chư 色sắc 。 種chủng 種chủng 相tướng 中trung 。 而nhi 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 體thể 唯duy 一nhất 味vị 如như 是thị 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 雖tuy 復phục 遍biến 至chí 。 種chủng 種chủng 相tướng 類loại 。 所sở 知tri 境cảnh 界giới 。 而nhi 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 種chủng 種chủng 相tướng 。 體thể 唯duy 一nhất 味vị 。 二nhị 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 雖tuy 遍biến 諸chư 色sắc 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 而nhi 不bất 為vi 色sắc 。 過quá 所sở 染nhiễm 污ô 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 雖tuy 遍biến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 心tâm 性tánh 。 由do 真chân 實thật 故cố 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 而nhi 不bất 為vị 彼bỉ 。 過quá 所sở 染nhiễm 污ô 。 三tam 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 含hàm 容dung 一nhất 切thiết 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 有hữu 起khởi 作tác 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 含hàm 容dung 一Nhất 切Thiết 智Trí 所sở 。 變biến 化hóa 利lợi 眾chúng 生sanh 事sự 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 有hữu 起khởi 作tác 。 當đương 第đệ 四tứ 卷quyển 初sơ 。 故cố 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 中trung 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 現hiện 生sanh 現hiện 滅diệt 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 諸chư 智trí 變biến 化hóa 。 利lợi 眾chúng 生sanh 事sự 。 現hiện 生sanh 現hiện 滅diệt 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 五ngũ 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 現hiện 增tăng 現hiện 減giảm 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 顯hiển 示thị 如Như 來Lai 。 甘cam 露lộ 聖thánh 教giáo 。 有hữu 增tăng 有hữu 減giảm 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 六lục 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 十thập 方phương 色sắc 相tướng 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 是thị 虛hư 空không 界giới 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 故cố 。 而nhi 此thử 虛hư 空không 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 無vô 動động 無vô 轉chuyển 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 建kiến 立lập 十thập 方phương 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 種chủng 種chủng 作tác 用dụng 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 邊biên 無vô 盡tận 故cố 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 無vô 去khứ 無vô 來lai 。 無vô 動động 無vô 轉chuyển 。 七thất 云vân 。 又hựu 如như 虛hư 空không 。 三Tam 千Thiên 世Thế 界Giới 。 現hiện 成thành 現hiện 壞hoại 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 無vô 壞hoại 無vô 成thành 。 如như 是thị 云vân 云vân 。 現hiện 無vô 量lượng 相tướng 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 或hoặc 復phục 示thị 現hiện 。 入nhập 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 非phi 入nhập 寂tịch 滅diệt 。 八bát 云vân 。 又hựu 如như 依y 空không 。 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。 壞hoại 爛lạn 燒thiêu 爍thước 。 變biến 異dị 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 非phi 彼bỉ 所sở 變biến 。 亦diệc 無vô 勞lao 蔽tế 。 如như 是thị 依y 止chỉ 。 如Như 來Lai 淨tịnh 界giới 。 眾chúng 生sanh 界giới 內nội 。 種chủng 種chủng 學học 處xứ 。 身thân 語ngữ 意ý 業nghiệp 。 毀hủy 犯phạm 可khả 得đắc 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 彼bỉ 變biến 異dị 。 亦diệc 無vô 勞lao 蔽tế 。 九cửu 云vân 。 又hựu 如như 依y 空không 。 大đại 地địa 大đại 山sơn 。 光quang 明minh 水thủy 火hỏa 。 帝Đế 釋Thích 眷quyến 屬thuộc 。 乃nãi 至chí 日nhật 月nguyệt 。 種chủng 種chủng 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 非phi 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 如như 是thị 依y 止chỉ 。 如Như 來Lai 淨tịnh 界giới 。 戒giới 蘊uẩn 定định 蘊uẩn 慧tuệ 蘊uẩn 解giải 脫thoát 解giải 脫thoát 。 知tri 見kiến 諸chư 蘊uẩn 可khả 得đắc 。 而nhi 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 非phi 彼bỉ 諸chư 相tướng 。 十thập 云vân 。 又hựu 如như 空không 中trung 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 展triển 轉chuyển 生sanh 起khởi 。 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 。 無vô 量lượng 世thế 界giới 。 周chu 輪luân 可khả 得đắc 。 而nhi 虛hư 空không 界giới 。 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 如như 是thị 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 具cụ 無vô 量lượng 相tướng 。 諸chư 佛Phật 眾chúng 會hội 。 周chu 輪luân 可khả 得đắc 。 而nhi 清thanh 淨tịnh 界giới 。 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 之chi 十thập 義nghĩa 具cụ 出xuất 經kinh 文văn 。 如như 是thị 字tự 下hạ 皆giai 有hữu 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 之chi 言ngôn 。 餘dư 並tịnh 依y 經kinh 而nhi 論luận 皆giai 廣quảng 釋thích 大đại 意ý 相tương 似tự 故cố 。 疏sớ/sơ 不bất 引dẫn 論luận 亦diệc 不bất 具cụ 列liệt 經kinh 文văn 。 言ngôn 大đại 意ý 相tương 似tự 者giả 。 通thông 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 即tức 離ly 義nghĩa 耳nhĩ 。 上thượng 正chánh 辨biện 五ngũ 法pháp 之chi 中trung 。 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 故cố 。 以dĩ 虛hư 空không 十thập 義nghĩa 為ví 喻dụ 。 若nhược 略lược 取thủ 別biệt 相tướng 者giả 。 一nhất 者giả 體thể 唯duy 一nhất 味vị 。 二nhị 性tánh 淨tịnh 無vô 染nhiễm 。 三tam 無vô 起khởi 作tác 。 四tứ 無vô 生sanh 滅diệt 。 五ngũ 無vô 增tăng 減giảm 。 六lục 無vô 去khứ 來lai 動động 轉chuyển 。 七thất 無vô 成thành 壞hoại 。 八bát 無vô 變biến 易dị 勞lao 倦quyện 。 九cửu 非phi 諸chư 相tướng 。 十thập 無vô 所sở 起khởi 作tác 。 觀quán 其kỳ 經kinh 文văn 十thập 與dữ 三tam 同đồng 。 而nhi 三tam 是thị 含hàm 容dung 無vô 起khởi 作tác 。 十thập 是thị 生sanh 起khởi 無vô 起khởi 作tác 。 二nhị 合hợp 云vân 無vô 能năng 所sở 。 若nhược 觀quán 論luận 結kết 十thập 應ưng 言ngôn 無vô 分phân 別biệt 。 三tam 應ưng 云vân 無vô 作tác 意ý 。 今kim 略lược 引dẫn 論luận 釋thích 。 釋thích 第đệ 一nhất 云vân 。 次thứ 當đương 顯hiển 示thị 淨tịnh 法Pháp 界Giới 相tương/tướng 。 釋thích 難nạn/nan 決quyết 擇trạch 。 法Pháp 界Giới 差sai 別biệt 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 諸chư 如Như 來Lai 。 法Pháp 界Giới 為vi 性tánh 。 法Pháp 界Giới 則tắc 用dụng 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 。 諸chư 法pháp 既ký 有hữu 。 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 法Pháp 界Giới 隨tùy 彼bỉ 云vân 何hà 無vô 有hữu 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 。 法Pháp 界Giới 若nhược 有hữu 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 云vân 何hà 清thanh 淨tịnh 。 非phi 頗phả 胝chi 迦ca 種chủng 種chủng 依y 止chỉ 共cộng 相tương 應ưng 。 故cố 無vô 種chủng 種chủng 相tướng 。 為vi 釋thích 此thử 難nạn/nan 故cố 說thuyết 最tối 初sơ 太thái 虛hư 空không 喻dụ 。 意ý 云vân 。 雖tuy 遍biến 種chủng 種chủng 不bất 隨tùy 成thành 形hình 。 不bất 捨xả 自tự 性tánh 故cố 。 唯duy 一nhất 味vị 下hạ 取thủ 意ý 。 引dẫn 論luận 。 二nhị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 則tắc 與dữ 貪tham 等đẳng 。 而nhi 共cộng 相tương 應ứng 。 云vân 何hà 不bất 如như 有hữu 漏lậu 心tâm 法pháp 成thành 不bất 清thanh 淨tịnh 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 性tánh 清thanh 淨tịnh 故cố 。 非phi 彼bỉ 體thể 故cố 。 不bất 為vi 所sở 染nhiễm 。 三tam 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 則tắc 無vô 戲hí 論luận 。 亦diệc 無vô 起khởi 作tác 。 云vân 何hà 得đắc 容dung 利lợi 有hữu 情tình 事sự 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 由do 先tiên 願nguyện 力lực 。 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 與dữ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 作tác 利lợi 樂lạc 事sự 。 任nhậm 運vận 而nhi 住trụ 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 而nhi 無vô 戲hí 論luận 。 四tứ 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 淨tịnh 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 一nhất 向hướng 隨tùy 轉chuyển 。 是thị 則tắc 法Pháp 界Giới 應ưng 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 雖tuy 遍biến 一nhất 切thiết 。 世thế 俗tục 施thi 設thiết 則tắc 有hữu 生sanh 滅diệt 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 體thể 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 五ngũ 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 淨tịnh 法Pháp 界Giới 遍biến 在tại 一nhất 切thiết 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 如Như 來Lai 聖Thánh 教giáo 。 現hiện 有hữu 增tăng 減giảm 法Pháp 界Giới 亦diệc 應ưng 增tăng 減giảm 。 故cố 通thông 云vân 。 然nhiên 一nhất 切thiết 世thế 俗tục 。 理lý 說thuyết 有hữu 增tăng 減giảm 非phi 真chân 法Pháp 界Giới 而nhi 有hữu 增tăng 減giảm 。 六lục 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 諸chư 如Như 來Lai 。 法Pháp 界Giới 為vi 體thể 。 如Như 來Lai 施thí 與dữ 有hữu 情tình 利lợi 樂lạc 。 或hoặc 去khứ 或hoặc 來lai 法Pháp 界Giới 應ưng 有hữu 來lai 去khứ 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 就tựu 受thọ 用dụng 身thân 說thuyết 有hữu 去khứ 來lai 。 非phi 法Pháp 界Giới 體thể 而nhi 有hữu 去khứ 來lai 。 七thất 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 無vô 去khứ 來lai 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 成thành 者giả 約ước 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 無vô 成thành 壞hoại 。 八bát 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 法Pháp 界Giới 遍biến 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 之chi 類loại 。 云vân 何hà 有hữu 情tình 。 得đắc 有hữu 毀hủy 犯phạm 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 眾chúng 生sanh 有hữu 毀hủy 犯phạm 法Pháp 界Giới 無vô 變biến 異dị 。 九cửu 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 法Pháp 界Giới 遍biến 一nhất 切thiết 。 應ưng 無vô 有hữu 戒giới 等đẳng 無vô 漏lậu 蘊uẩn 相tương/tướng 故cố 今kim 通thông 云vân 。 有hữu 增tăng 上thượng 緣duyên 增tăng 長trưởng 一nhất 切thiết 。 自tự 無vô 諸chư 相tướng 。 十thập 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 界giới 為vi 體thể 應ưng 無vô 受thọ 用dụng 。 云vân 何hà 得đắc 有hữu 。 眾chúng 會hội 差sai 別biệt 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 約ước 別biệt 別biệt 因nhân 緣duyên 所sở 得đắc 。 非phi 如Như 來Lai 身thân 有hữu 戲hí 論luận 分phân 別biệt 等đẳng 。 以dĩ 上thượng 十thập 難nạn/nan 對đối 上thượng 經kinh 文văn 居cư 然nhiên 易dị 了liễu 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 別biệt 義nghĩa 有hữu 此thử 不bất 同đồng 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 成thành 大đại 意ý 。 然nhiên 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 。 二nhị 故cố 叡duệ 公công 下hạ 引dẫn 證chứng 。 成thành 於ư 空không 義nghĩa 是thị 同đồng 。 此thử 但đãn 總tổng 結kết 十thập 喻dụ 之chi 讚tán 。 若nhược 別biệt 明minh 空không 讚tán 云vân 。 空không 唯duy 有hữu 名danh 無vô 用dụng 無vô 色sắc 。 人nhân 亦diệc 如như 是thị 。 莫mạc 之chi 能năng 識thức 。 妄vọng 造tạo 妄vọng 苦khổ 百bách 艱gian 孔khổng 棘cức 。 馳trì 空không 求cầu 空không 空không 竭kiệt 其kỳ 力lực 。 亦diệc 顯hiển 空không 義nghĩa 耳nhĩ 。 後hậu 餘dư 無vô 礙ngại 義nghĩa 如như 前tiền 後hậu 說thuyết 者giả 。 三tam 結kết 成thành 此thử 經Kinh 之chi 大đại 意ý 也dã 經kinh 疏sớ/sơ 前tiền 已dĩ 有hữu 說thuyết 。 如như 如như 幻huyễn 忍nhẫn 等đẳng 。 後hậu 亦diệc 有hữu 說thuyết 如như 德đức 齊tề 空không 中trung 說thuyết 。 前tiền 後hậu 遠viễn 文văn 文văn 更cánh 多đa 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 世thế 界giới 共cộng 業nghiệp 所sở 起khởi 者giả 。 出xuất 現hiện 品phẩm 當đương 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 即tức 反phản 此thử 者giả 。 謂vị 無vô 性tánh 故cố 有hữu 。 緣duyên 生sanh 故cố 空không 。 並tịnh 如như 問vấn 明minh 品phẩm 。 若nhược 對đối 經kinh 文văn 應ưng 言ngôn 從tùng 緣duyên 有hữu 故cố 為vi 世thế 界giới 依y 。 無vô 性tánh 空không 故cố 。 而nhi 無vô 所sở 依y 。 四tứ 句cú 但đãn 出xuất 空không 義nghĩa 所sở 以dĩ 差sai 別biệt 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 無vô 法pháp 出xuất 空không 下hạ 別biệt 釋thích 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 皆giai 現hiện 其kỳ 前tiền 。 非phi 現hiện 一nhất 切thiết 世thế 間gian 之chi 前tiền 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 味vị 解giải 脫thoát 。 不bất 殊thù 故cố 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 一nhất 切thiết 同đồng 一nhất 甘cam 露lộ 一nhất 解giải 脫thoát 味vị 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 解giải 脫thoát 味vị 為vi 漿tương 故cố 。 餘dư 文văn 及cập 頌tụng 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 十thập 忍nhẫn 品phẩm 竟cánh 。
阿A 僧Tăng 祇Kỳ 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập
☸ Phẩm 30:
疏sớ/sơ 。 初sơ 來lai 意ý 有hữu 二nhị 等đẳng 者giả 。 一nhất 通thông 以dĩ 後hậu 三tam 品phẩm 對đối 前tiền 三tam 品phẩm 。 二nhị 別biệt 則tắc 此thử 品phẩm 對đối 十thập 忍nhẫn 品phẩm 。 自tự 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 答đáp 第đệ 二nhị 會hội 初sơ 。 二nhị 一nhất 為vi 遠viễn 答đáp 下hạ 。 答đáp 第đệ 一nhất 會hội 中trung 十thập 海hải 。 三tam 又hựu 通thông 下hạ 顯hiển 一nhất 部bộ 之chi 數số 。 初sơ 中trung 復phục 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 直trực 辨biện 菩Bồ 薩Tát 。 又hựu 二nhị 難nan 思tư 下hạ 明minh 菩Bồ 薩Tát 知tri 佛Phật 德đức 下hạ 。 科khoa 偈kệ 文văn 亦diệc 具cụ 此thử 二nhị 意ý 。 疏sớ/sơ 全toàn 帶đái 數số 名danh 者giả 。 無vô 數số 乃nãi 是thị 一nhất 百bách 二nhị 十thập 四tứ 數số 之chi 一nhất 故cố 。 疏sớ/sơ 。 人nhân 法pháp 雙song 舉cử 者giả 。 若nhược 人nhân 法pháp 不bất 同đồng 即tức 是thị 相tương 違vi 下hạ 。 言ngôn 及cập 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 問vấn 之chi 算toán 數số 即tức 是thị 依y 主chủ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 僧Tăng 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 僧Tăng 祇kỳ 非phi 初sơ 又hựu 非phi 是thị 後hậu 。 何hà 以dĩ 偏thiên 標tiêu 通thông 意ý 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 釋thích 文văn 下hạ 此thử 先tiên 總tổng 科khoa 有hữu 二nhị 。 一nhất 直trực 就tựu 法pháp 科khoa 。 後hậu 然nhiên 此thử 三tam 品phẩm 下hạ 約ước 人nhân 料liệu 揀giản 。 疏sớ/sơ 表biểu 數số 不bất 離ly 者giả 。 此thử 釋thích 心tâm 字tự 。 數số 與dữ 非phi 數số 下hạ 釋thích 王vương 字tự 。 王vương 以dĩ 自tự 在tại 為vi 義nghĩa 故cố 。 又hựu 顯hiển 此thử 數số 下hạ 雙song 明minh 心tâm 王vương 二nhị 字tự 。 心tâm 者giả 統thống 攝nhiếp 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 最tối 勝thắng 故cố 。 王vương 者giả 統thống 御ngự 四tứ 海hải 為vi 最tối 勝thắng 故cố 。 從tùng 所sở 以dĩ 偏thiên 問vấn 下hạ 。 料liệu 揀giản 所sở 問vấn 。 言ngôn 轉chuyển 者giả 謂vị 阿a 僧tăng 祇kỳ 。 阿a 僧tăng 祇kỳ 為vi 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 轉chuyển 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 始thỉ 從tùng 一nhất 二nhị 終chung 至chí 正chánh 載tái 者giả 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 為vi 十thập 。 次thứ 有hữu 十thập 三tam 數số 。 謂vị 十thập 十thập 為vi 百bách 。 十thập 百bách 為vi 千thiên 。 十thập 萬vạn 億ức 兆triệu 京kinh 垓cai 梓# 壞hoại 溝câu 澗giản 正chánh 載tái 。 言ngôn 載tái 者giả 天thiên 地địa 不bất 能năng 容dung 載tái 。
疏sớ/sơ 。 小Tiểu 乘Thừa 六lục 十thập 已dĩ 至chí 無vô 數số 者giả 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 六lục 十thập 。 向hướng 後hậu 更cánh 無vô 數số 也dã 。 即tức 第đệ 十thập 二nhị 論luận 引dẫn 解giải 脫thoát 經kinh 說thuyết 六lục 十thập 數số 中trung 。 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 是thị 第đệ 五ngũ 十thập 二nhị 數số 。 彼bỉ 文văn 具cụ 列liệt 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 為vi 十thập 。 乃nãi 至chí 跋bạt 羅la 攙# 為vi 一nhất 。 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 於ư 此thử 數số 中trung 亡vong 失thất 餘dư 八bát 。 但đãn 五ngũ 十thập 二nhị 。 今kim 云vân 小Tiểu 乘Thừa 六lục 十thập 已dĩ 至chí 無vô 數số 者giả 。 此thử 之chi 無vô 數số 謂vị 此thử 外ngoại 更cánh 無vô 。 非phi 是thị 阿a 僧tăng 企xí 耶da 也dã 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 俱câu 舍xá 則tắc 以dĩ 洛lạc 叉xoa 為vi 億ức 者giả 。 彼bỉ 論luận 十thập 一nhất 釋thích 三tam 輪luân 頌tụng 云vân 。 安an 立lập 器khí 世thế 間gian 風phong 輪luân 最tối 居cư 下hạ 。 其kỳ 量lượng 廣quảng 無vô 數số 厚hậu 十thập 六lục 洛lạc 叉xoa 。 次thứ 上thượng 水thủy 輪luân 深thâm 十thập 一nhất 億ức 二nhị 萬vạn 。 下hạ 八bát 洛lạc 叉xoa 水thủy 除trừ 凝ngưng 結kết 成thành 金kim 謂vị 十thập 一nhất 億ức 。 是thị 此thử 方phương 言ngôn 下hạ 。 洛lạc 叉xoa 即tức 是thị 梵Phạn 語ngữ 。 若nhược 並tịnh 從tùng 此thử 方phương 合hợp 云vân 下hạ 八bát 億ức 。 是thị 水thủy 餘dư 凝ngưng 結kết 成thành 金kim 。 故cố 知tri 以dĩ 洛lạc 叉xoa 為vi 億ức 。
疏sớ/sơ 。 便tiện 有hữu 四tứ 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 字tự 者giả 。 謂vị 取thủ 前tiền 例lệ 合hợp 云vân 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 為vi 一nhất 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 轉chuyển 。 上thượng 兩lưỡng 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 是thị 所sở 積tích 之chi 一nhất 數số 謂vị 一nhất 箇cá 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 兩lưỡng 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 乃nãi 至chí 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 故cố 有hữu 四tứ 箇cá 。 今kim 以dĩ 此thử 又hựu 字tự 替thế 卻khước 兩lưỡng 箇cá 不bất 可khả 說thuyết 字tự 。 豈khởi 非phi 妙diệu 耶da 。 所sở 以dĩ 舉cử 此thử 者giả 。 以dĩ 刊# 定định 記ký 破phá 經kinh 此thử 又hựu 字tự 為vi 長trường/trưởng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 果quả 德đức 深thâm 廣quảng 因nhân 能năng 趣thú 入nhập 者giả 。 趣thú 入nhập 約ước 證chứng 詣nghệ 前tiền 善thiện 窮cùng 約ước 解giải 了liễu 。 又hựu 所sở 舉cử 德đức 一nhất 約ước 無vô 礙ngại 。 二nhị 約ước 深thâm 廣quảng 則tắc 二nhị 不bất 同đồng 。 然nhiên 趣thú 入nhập 善thiện 窮cùng 應ưng 通thông 無vô 礙ngại 深thâm 廣quảng 蓋cái 影ảnh 略lược 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 稱xưng 法pháp 性tánh 之chi 一nhất 毛mao 等đẳng 者giả 。 此thử 中trung 文văn 亦diệc 影ảnh 略lược 。 若nhược 具cụ 諸chư 剎sát 毛mao 孔khổng 皆giai 有hữu 稱xưng 性tánh 及cập 不bất 壞hoại 相tương/tướng 義nghĩa 。 今kim 毛mao 上thượng 取thủ 稱xưng 性tánh 義nghĩa 故cố 。 如như 法Pháp 性tánh 之chi 無vô 外ngoại 。 剎sát 上thượng 取thủ 不bất 壞hoại 相tương/tướng 義nghĩa 故cố 。 不bất 遍biến 稱xưng 性tánh 之chi 毛mao 而nhi 著trước 。 悟ngộ 者giả 之chi 言ngôn 更cánh 有hữu 一nhất 意ý 。 亦diệc 文văn 影ảnh 。 略lược 謂vị 毛mao 安an 悟ngộ 者giả 。 則tắc 顯hiển 剎sát 因nhân 迷mê 有hữu 。 迷mê 則tắc 有hữu 分phần/phân 悟ngộ 則tắc 無vô 邊biên 。 前tiền 義nghĩa 直trực 就tựu 法pháp 論luận 。 後hậu 義nghĩa 約ước 人nhân 取thủ 法pháp 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 疏sớ/sơ 內nội 外ngoại 緣duyên 起khởi 非phi 即tức 離ly 故cố 者giả 。 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 內nội 外ngoại 共cộng 為vi 緣duyên 起khởi 。 由do 不bất 即tức 故cố 有hữu 能năng 所sở 入nhập 。 由do 不bất 離ly 故cố 故cố 得đắc 相tương/tướng 入nhập 。 二nhị 約ước 內nội 外ngoại 緣duyên 起khởi 與dữ 真chân 法pháp 性tánh 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 此thử 復phục 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 由do 內nội 外ngoại 不bất 即tức 法pháp 性tánh 故cố 有hữu 能năng 所sở 入nhập 。 不bất 離ly 法pháp 性tánh 故cố 毛mao 能năng 包bao 剎sát 能năng 遍biến 入nhập 。 二nhị 者giả 毛mao 約ước 不bất 離ly 法pháp 性tánh 如như 理lý 而nhi 包bao 剎sát 。 約ước 不bất 即tức 法pháp 性tánh 不bất 遍biến 毛mao 孔khổng 思tư 之chi 成thành 觀quán 。 然nhiên 十thập 段đoạn 之chi 中trung 一nhất 段đoạn 舉cử 數số 即tức 一nhất 段đoạn 不bất 舉cử 。 不bất 舉cử 欲dục 略lược 舉cử 恐khủng 失thất 次thứ 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 且thả 從tùng 相tương/tướng 顯hiển 下hạ 結kết 釋thích 顯hiển 深thâm 。
壽Thọ 量Lượng 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 一nhất
☸ Phẩm 31:
疏sớ/sơ 。 來lai 意ý 中trung 二nhị 。 先tiên 立lập 理lý 二nhị 正chánh 顯hiển 。 前tiền 中trung 正chánh 顯hiển 十thập 身thân 壽thọ 量lượng 。 且thả 寄ký 三Tam 身Thân 明minh 之chi 。 謂vị 真chân 身thân 無vô 脩tu 短đoản 應ưng 身thân 示thị 有hữu 脩tu 短đoản 。 前tiền 中trung 玄huyền 謂vị 玄huyền 理lý 鑑giám 謂vị 鑑giám 照chiếu 。 理lý 智trí 冥minh 契khế 以dĩ 為vi 真chân 身thân 。 玄huyền 故cố 則tắc 虛hư 凝ngưng 鑑giám 故cố 則tắc 朗lãng 徹triệt 出xuất 乎hồ 數số 。 不bất 可khả 語ngữ 其kỳ 壽thọ 命mạng 短đoản 長trường 出xuất 乎hồ 域vực 。 不bất 可khả 言ngôn 其kỳ 形hình 量lượng 所sở 在tại 。 又hựu 出xuất 乎hồ 數số 。 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 一nhất 身thân 多đa 身thân 出xuất 乎hồ 域vực 。 不bất 可khả 同đồng 其kỳ 人nhân 天thiên 之chi 壽thọ 。 若nhược 開khai 上thượng 能năng 所sở 證chứng 別biệt 則tắc 三Tam 身Thân 義nghĩa 具cụ 。 然nhiên 應ưng 物vật 下hạ 辨biện 其kỳ 應ứng 化hóa 。 故cố 經Kinh 云vân 。 佛Phật 以dĩ 法pháp 為vi 身thân 。 清thanh 淨tịnh 如như 虛hư 空không 。 所sở 現hiện 眾chúng 色sắc 形hình 令linh 入nhập 此thử 法pháp 中trung 。 又hựu 云vân 。 如Như 來Lai 真chân 身thân 本bổn 無vô 二nhị 。 應ưng 物vật 隨tùy 機cơ 遍biến 十thập 方Phương 等Đẳng 。
疏sớ/sơ 。 故cố 上thượng 品phẩm 下hạ 第đệ 二nhị 正chánh 顯hiển 來lai 意ý 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 近cận 廣quảng 前tiền 品phẩm 兼kiêm 菩Bồ 薩Tát 壽thọ 。 二nhị 亦diệc 為vi 下hạ 遠viễn 答đáp 初sơ 會hội 唯duy 如Như 來Lai 壽thọ 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 等đẳng 者giả 。 亦diệc 依y 真chân 應ưng 以dĩ 立lập 其kỳ 名danh 。 然nhiên 諸chư 經kinh 論luận 說thuyết 三Tam 身Thân 壽thọ 量lượng 。 化hóa 則tắc 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 長trường 短đoản 萬vạn 品phẩm 。 報báo 則tắc 有hữu 始thỉ 無vô 終chung 。 一nhất 得đắc 永vĩnh 常thường 。 法Pháp 身thân 無vô 始thỉ 無vô 終chung 。 凝ngưng 然nhiên 不bất 變biến 。 故cố 法pháp 華hoa 中trung 以dĩ 伽già 耶da 生sanh 雙song 林lâm 滅diệt 化hóa 身thân 也dã 。 我ngã 本bổn 行hành 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 時thời 。 所sở 成thành 壽thọ 命mạng 報báo 身thân 也dã 。 常thường 住trụ 不bất 滅diệt 法Pháp 身thân 也dã 。 此thử 經Kinh 宗tông 意ý 三Tam 身Thân 既ký 融dung 三tam 壽thọ 無vô 礙ngại 。 即tức 長trường/trưởng 能năng 短đoản 即tức 短đoản 恆hằng 長trường/trưởng 。 無vô 長trường/trưởng 無vô 短đoản 長trường 短đoản 存tồn 焉yên 。 一nhất 一nhất 圓viên 融dung 言ngôn 思tư 斯tư 絕tuyệt 。
疏sớ/sơ 。 已dĩ 隣lân 剎sát 海hải 平bình 等đẳng 者giả 。 猶do 有hữu 數số 限hạn 故cố 致trí 隣lân 言ngôn 。 剎sát 海hải 平bình 等đẳng 無vô 數số 量lượng 故cố 。
諸Chư 菩Bồ 薩Tát 住Trụ 。 處Xứ 品Phẩm 第đệ 三tam 十thập 二nhị
☸ Phẩm 32:
疏sớ/sơ 。 來lai 意ý 中trung 三tam 。 一nhất 廣quảng 僧Tăng 祇kỳ 。 二nhị 亦diệc 遠viễn 答đáp 下hạ 酬thù 其kỳ 初sơ 會hội 。 三tam 昔tích 將tương 此thử 品phẩm 下hạ 敘tự 異dị 說thuyết 義nghĩa 如như 第đệ 二nhị 會hội 說thuyết 。 疏sớ/sơ 山sơn 海hải 包bao 藏tàng 下hạ 釋thích 山sơn 海hải 意ý 。 此thử 句cú 約ước 事sự 山sơn 藏tạng 海hải 納nạp 。 言ngôn 仁nhân 智trí 棲tê 止chỉ 者giả 。 寄ký 外ngoại 典điển 說thuyết 。 夫phu 子tử 云vân 。 仁nhân 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 山sơn 智trí 者giả 樂nhạo/nhạc/lạc 水thủy 。 意ý 云vân 。 仁nhân 者giả 好hảo/hiếu 山sơn 如như 山sơn 之chi 安an 固cố 不bất 動động 。 智trí 者giả 好hảo/hiếu 水thủy 。 如như 水thủy 之chi 德đức 清thanh 鑑giám 洗tẩy 滌địch 流lưu 止chỉ 從tùng 緣duyên 。 故cố 非phi 要yếu 仁nhân 即tức 住trụ 山sơn 智trí 即tức 近cận 水thủy 也dã 。 從tùng 表biểu 大đại 智trí 下hạ 正chánh 約ước 所sở 表biểu 。 唯duy 一nhất 大đại 智trí 雙song 合hợp 上thượng 二nhị 。 高cao 如như 山sơn 深thâm 如như 海hải 。 止chỉ 即tức 是thị 山sơn 照chiếu 即tức 是thị 海hải 。 疏sớ/sơ 應ưng 是thị 雪tuyết 北bắc 之chi 香hương 山sơn 者giả 。 凡phàm 有hữu 應ưng 是thị 之chi 言ngôn 。 即tức 是thị 帶đái 疑nghi 事sự 難nạn/nan 融dung 會hội 不bất 可khả 勇dũng 知tri 。 固cố 當đương 多đa 聞văn 闕khuyết 疑nghi 矣hĩ 。 言ngôn 雪tuyết 北bắc 者giả 。 俱câu 舍xá 論luận 說thuyết 雪tuyết 北bắc 香hương 南nam 。 有hữu 阿A 耨Nậu 達Đạt 池Trì 。 故cố 知tri 雪Tuyết 山Sơn 在tại 香hương 之chi 南nam 至chí 。 疏sớ/sơ 五ngũ 清thanh 涼lương 山sơn 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 六lục 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 彰chương 其kỳ 所sở 表biểu 。 三tam 定định 其kỳ 方phương 所sở 。 四tứ 顯hiển 其kỳ 靈linh 聖thánh 。 五ngũ 徵trưng 其kỳ 源nguyên 由do 。 六lục 勸khuyến 物vật 修tu 敬kính 。 今kim 初sơ 然nhiên 略lược 有hữu 二nhị 名danh 。 言ngôn 代đại 州châu 五ngũ 臺đài 。 即tức 五ngũ 臺đài 縣huyện 及cập 繁phồn 峙trĩ 兩lưỡng 縣huyện 之chi 界giới 。 往vãng 者giả 非phi 一nhất 可khả 略lược 言ngôn 也dã 。
疏sớ/sơ 。 表biểu 我ngã 大đại 聖thánh 下hạ 第đệ 二nhị 彰chương 其kỳ 所sở 表biểu 。 多đa 出xuất 金kim 剛cang 頂đảnh 瑜du 伽già 。 亦diệc 有hữu 以dĩ 理lý 推thôi 析tích 。 言ngôn 大đại 聖thánh 者giả 即tức 文Văn 殊Thù 也dã 。 不bất 指chỉ 其kỳ 名danh 直trực 言ngôn 大đại 聖thánh 。 今kim 山sơn 中trung 稱xưng 念niệm 但đãn 云vân 。 大đại 聖thánh 菩Bồ 薩Tát 。 即tức 舉cử 總tổng 稱xưng 別biệt 指chỉ 吉cát 祥tường 耳nhĩ 。 言ngôn 五ngũ 智trí 者giả 。 若nhược 準chuẩn 佛Phật 地địa 經kinh 論luận 五ngũ 法pháp 攝nhiếp 大đại 覺giác 性tánh 謂vị 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 依y 金kim 剛cang 頂đảnh 即tức 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 名danh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 智trí 。 故cố 成thành 五ngũ 智trí 。 二nhị 五ngũ 眼nhãn 可khả 知tri 。 三tam 言ngôn 五ngũ 部bộ 者giả 。 一nhất 佛Phật 部bộ 。 二nhị 金kim 剛cang 部bộ 。 三Tam 寶Bảo 部bộ 。 四tứ 蓮liên 華hoa 部bộ 。 五ngũ 羯yết 磨ma 部bộ 。 一nhất 切thiết 諸chư 天thiên 。 真chân 言ngôn 皆giai 屬thuộc 寶bảo 部bộ 。 諸chư 鬼quỷ 神thần 真chân 言ngôn 屬thuộc 羯yết 磨ma 部bộ 。 四tứ 五ngũ 陰ấm 者giả 即tức 我ngã 五ngũ 陰ấm 。 表biểu 是thị 五ngũ 臺đài 中trung 有hữu 大đại 覺giác 。 即tức 不bất 動động 智trí 佛Phật 妙diệu 慧tuệ 自tự 在tại 。 即tức 是thị 文Văn 殊Thù 五ngũ 言ngôn 首thủ 戴đái 五ngũ 佛Phật 之chi 冠quan 者giả 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 多đa 有hữu 此thử 冠quan 。 而nhi 大đại 聖thánh 不bất 論luận 戴đái 冠quan 。 六lục 復phục 常thường 有hữu 五ngũ 髻kế 。 然nhiên 諸chư 五ngũ 義nghĩa 類loại 例lệ 大đại 同đồng 。 謂vị 當đương 中trung 髻kế 即tức 中trung 臺đài 表biểu 之chi 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 佛Phật 居cư 。 是thị 佛Phật 部bộ 主chủ 法Pháp 界Giới 清thanh 淨tịnh 。 智trí 亦diệc 佛Phật 眼nhãn 也dã 。 其kỳ 東đông 一nhất 髻kế 即tức 是thị 東đông 臺đài 是thị 阿A 閦Súc 佛Phật 。 居cư 為vi 金kim 剛cang 部bộ 主chủ 。 是thị 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 即tức 是thị 慧tuệ 眼nhãn 。 其kỳ 南nam 一nhất 髻kế 即tức 是thị 南nam 臺đài 寶bảo 生sanh 。 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 寶bảo 部bộ 主chủ 是thị 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 即tức 是thị 天thiên 眼nhãn 。 其kỳ 西tây 一nhất 髻kế 即tức 是thị 西tây 臺đài 阿A 彌Di 陀Đà 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 蓮liên 華hoa 部bộ 主chủ 。 即tức 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 即tức 是thị 法Pháp 眼nhãn 。 其kỳ 北bắc 一nhất 髻kế 即tức 是thị 北bắc 臺đài 不bất 空không 成thành 就tựu 如Như 來Lai 所sở 居cư 。 是thị 羯yết 磨ma 部bộ 主chủ 是thị 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 即tức 是thị 肉nhục 眼nhãn 。 七thất 若nhược 配phối 五ngũ 乘thừa 中trung 即tức 佛Phật 乘thừa 。 東đông 菩Bồ 薩Tát 乘thừa 。 南nam 緣Duyên 覺Giác 乘thừa 。 西tây 聲Thanh 聞Văn 乘thừa 。 北bắc 是thị 人nhân 天thiên 乘thừa 。 若nhược 人nhân 天thiên 乘thừa 別biệt 北bắc 即tức 人nhân 乘thừa 。 合hợp 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 餘dư 如như 次thứ 第đệ 。 八bát 若nhược 清thanh 五ngũ 濁trược 但đãn 取thủ 五ngũ 不bất 同đồng 。 不bất 必tất 如như 次thứ 。 若nhược 配phối 五ngũ 陰ấm 中trung 即tức 識thức 陰ấm 。 東đông 為vi 行hành 陰ấm 南nam 為vi 想tưởng 陰ấm 。 西tây 為vi 受thọ 陰ấm 北bắc 為vi 色sắc 陰ấm 。 例lệ 為vi 其kỳ 次thứ 識thức 為vi 主chủ 故cố 。 然nhiên 五ngũ 如Như 來Lai 皆giai 有hữu 種chủng 子tử 。 一nhất 一nhất 觀quán 行hành 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 學học 密mật 教giáo 者giả 方phương 知tri 其kỳ 要yếu 。 今kim 但đãn 略lược 屬thuộc 而nhi 已dĩ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 但đãn 云vân 東đông 北bắc 下hạ 。 第đệ 三tam 定định 其kỳ 方phương 所sở 。 以dĩ 經kinh 不bất 指chỉ 國quốc 名danh 但đãn 云vân 東đông 北bắc 故cố 。 引dẫn 經kinh 定định 所sở 。 以dĩ 此thử 經Kinh 不bất 指chỉ 者giả 。 以dĩ 在tại 八bát 方phương 之chi 例lệ 餘dư 之chi 七thất 方phương 皆giai 不bất 指chỉ 國quốc 名danh 在tại 下hạ 文văn 故cố 。 今kim 恐khủng 淺thiển 識thức 者giả 惑hoặc 故cố 引dẫn 經kinh 證chứng 。 此thử 經Kinh 亦diệc 名danh 八bát 字tự 陀đà 羅la 尼ni 經kinh 廣quảng 說thuyết 文Văn 殊Thù 之chi 德đức 。 疏sớ/sơ 引dẫn 猶do 略lược 今kim 更cánh 引dẫn 之chi 。 謂vị 彼bỉ 經kinh 金Kim 剛Cang 密Mật 跡Tích 。 主chủ 菩Bồ 薩Tát 問vấn 如Như 來Lai 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 於ư 何hà 處xứ 方phương 面diện 住trụ 。 復phục 何hà 方phương 面diện 能năng 行hành 利lợi 益ích 。 如Như 來Lai 答đáp 云vân 。 我ngã 滅diệt 度độ 後hậu 。 已dĩ 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 全toàn 引dẫn 。 下hạ 有hữu 偈kệ 云vân 。 文Văn 殊Thù 大đại 菩Bồ 薩Tát 不bất 捨xả 大đại 悲bi 願nguyện 。 變biến 身thân 為vi 童đồng 真chân 或hoặc 冠quan 或hoặc 露lộ 體thể 。 或hoặc 處xứ 小tiểu 兒nhi 叢tùng 。 遊du 戲hí 邑ấp 聚tụ 落lạc 。 或hoặc 作tác 貧bần 窮cùng 人nhân 。 衰suy 形hình 為vi 老lão 狀trạng 。 亦diệc 現hiện 饑cơ 寒hàn 苦khổ 巡tuần 行hành 坊phường 市thị 廛triền 。 求cầu 乞khất 衣y 財tài 寶bảo 。 令linh 人nhân 發phát 一nhất 施thí 與dữ 。 滿mãn 一nhất 切thiết 願nguyện 。 使sử 令linh 發phát 信tín 心tâm 。 信tín 心tâm 既ký 發phát 。 已dĩ 為vi 說thuyết 六Lục 度Độ 法pháp 。 領lãnh 萬vạn 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 居cư 於ư 五ngũ 頂đảnh 山sơn 放phóng 億ức 眾chúng 光quang 明minh 。 人nhân 天thiên 咸hàm 悉tất 覩đổ 罪tội 垢cấu 皆giai 消tiêu 滅diệt 。 或hoặc 得đắc 聞văn 持trì 法Pháp 一nhất 切thiết 陀đà 羅la 尼ni 。 祕bí 密mật 深thâm 藏tạng 門môn 。 修tu 行hành 證chứng 實thật 法pháp 究cứu 竟cánh 佛Phật 果Quả 願nguyện 。 具cụ 空không 三tam 昧muội 門môn 習tập 盡tận 泥Nê 洹Hoàn 路lộ 。 文Văn 殊Thù 大đại 願nguyện 力lực 與dữ 佛Phật 同đồng 境cảnh 界giới 。 下hạ 更cánh 廣quảng 讚tán 其kỳ 德đức 。 不bất 能năng 繁phồn 敘tự 要yếu 當đương 尋tầm 經kinh 。
疏sớ/sơ 。 其kỳ 山sơn 靈linh 跡tích 下hạ 第đệ 四tứ 顯hiển 其kỳ 聖thánh 靈linh 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 略lược 指chỉ 諸chư 文văn 。 後hậu 自tự 述thuật 所sở 覩đổ 。 前tiền 中trung 本bổn 傳truyền 甚thậm 廣quảng 略lược 有hữu 六lục 門môn 。 一nhất 立lập 名danh 標tiêu 化hóa 。 二nhị 封phong 域vực 里lý 數số 。 三tam 臺đài 頂đảnh 塔tháp 廟miếu 。 四tứ 諸chư 寺tự 廟miếu 宇vũ 。 五ngũ 古cổ 今kim 靈linh 應ưng 。 六lục 聞văn 名danh 禮lễ 敬kính 功công 德đức 。 然nhiên 今kim 文văn 中trung 皆giai 已dĩ 略lược 有hữu 。 今kim 初sơ 二nhị 句cú 通thông 指chỉ 諸chư 門môn 。 地địa 里lý 誌chí 云vân 。 其kỳ 山sơn 層tằng 盤bàn 秀tú 峙trĩ 路lộ 徑kính 紆hu 深thâm 。 靈linh 岳nhạc 神thần 溪khê 非phi 薄bạc 俗tục 所sở 居cư 。 悉tất 是thị 棲tê 神thần 禪thiền 寂tịch 之chi 士sĩ 。 冥minh 搜sưu 造tạo 微vi 之chi 儔trù 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 余dư 幼ấu 尋tầm 下hạ 二nhị 自tự 述thuật 見kiến 聞văn 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 敘tự 至chí 山sơn 源nguyên 由do 。 由do 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 住trú 處xứ 清thanh 涼lương 山sơn 之chi 文văn 。 當đương 時thời 逆nghịch 寇khấu 亂loạn 常thường 兵binh 戈qua 蜂phong 起khởi 豺sài 狼lang 滿mãn 路lộ 。 山sơn 川xuyên 阻trở 絕tuyệt 不bất 憚đạn 而nhi 遊du 。 故cố 云vân 委ủy 命mạng 棲tê 託thác 。 途đồ 雖tuy 五ngũ 千thiên 反phản 覆phúc 萬vạn 里lý 。 始thỉ 本bổn 暫tạm 遊du 日nhật 復phục 一nhất 日nhật 。 傾khuynh 馳trì 聖thánh 境cảnh 。 一nhất 十thập 五ngũ 年niên 作tác 疏sớ/sơ 至chí 斯tư 正chánh 當đương 十thập 載tái 。
疏sớ/sơ 。 其kỳ 感cảm 應ứng 下hạ 正chánh 敘tự 見kiến 聞văn 。 從tùng 其kỳ 山sơn 勢thế 寺tự 宇vũ 下hạ 略lược 指chỉ 佳giai 境cảnh 。 其kỳ 山sơn 在tại 長trường/trưởng 安an 東đông 北bắc 一nhất 。 千thiên 六lục 百bách 里lý 。 離ly 代đại 州châu 之chi 東đông 南nam 百bách 餘dư 里lý 。 磅bàng 礴bạc 數số 州châu 七thất 百bách 餘dư 里lý 。 左tả 隣lân 恆hằng 岳nhạc 秀tú 出xuất 千thiên 峯phong 。 右hữu 接tiếp 孟# 津tân 長trường 流lưu 一nhất 帶đái 。 北bắc 臨lâm 絕tuyệt 塞tắc 遏át 萬vạn 里lý 之chi 煙yên 塵trần 。 南nam 擁ủng 汾# 陽dương 為vi 大đại 國quốc 之chi 艮# 。 背bối/bội 迴hồi 泊bạc 日nhật 月nguyệt 蓄súc 洩duệ 雲vân 龍long 。 雖tuy 積tích 雪tuyết 夏hạ 凝ngưng 。 而nhi 名danh 花hoa 萬vạn 品phẩm 寒hàn 風phong 勁# 烈liệt 。 而nhi 瑞thụy 草thảo 千thiên 般ban 丹đan 嶂# 橫hoạnh/hoành 開khai 。 翠thúy 屏bính 疊điệp 起khởi 排bài 雲vân 撥bát 霧vụ 。
時thời 逢phùng 物vật 外ngoại 之chi 峯phong 。 捫môn 蘿# 履lý 危nguy 每mỗi 到đáo 非phi 常thường 之chi 境cảnh 。 白bạch 雲vân 凝ngưng 布bố 奪đoạt 萬vạn 里lý 之chi 澄trừng 江giang 。 杲# 日nhật 將tương 昇thăng 見kiến 三tam 尺xích 之chi 大đại 海hải 。 五ngũ 峯phong 一nhất 一nhất 難nạn/nan 具cụ 言ngôn 也dã 。 言ngôn 寺tự 宇vũ 者giả 。 北bắc 齊tề 崇sùng 敬kính 置trí 立lập 伽già 藍lam 。 故cố 壤nhưỡng 二nhị 百bách 餘dư 所sở 當đương 時thời 棲tê 託thác 寺tự 有hữu 八bát 焉yên 。 貞trinh 元nguyên 已dĩ 來lai 數số 早tảo 過quá 十thập 。 或hoặc 五ngũ 峯phong 抱bão 出xuất 或hoặc 雙song 嶺lĩnh 中trung 開khai 。 或hoặc 疊điệp 起khởi 巖nham 中trung 或hoặc 聳tủng 居cư 雲vân 外ngoại 。 不bất 可khả 具cụ 言ngôn 也dã 。
疏sớ/sơ 。 自tự 大đại 師sư 晦hối 迹tích 下hạ 。 第đệ 五ngũ 徵trưng 其kỳ 源nguyên 由do 。 兼kiêm 彰chương 聖thánh 迹tích 。 初sơ 對đối 正chánh 敘tự 本bổn 源nguyên 。 大đại 集tập 經kinh 中trung 佛Phật 將tương 涅Niết 槃Bàn 委ủy 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 分phân 衛vệ 大Đại 千Thiên 。 此thử 土thổ/độ 多đa 有hữu 毒độc 龍long 為vi 害hại 人nhân 多đa 愛ái 樂nhạo 大Đại 乘Thừa 。 故cố 妙Diệu 吉Cát 祥Tường 菩Bồ 薩Tát 。 處xử 斯tư 以dĩ 行hành 化hóa 。 故cố 云vân 妙diệu 德đức 揚dương 輝huy 於ư 東đông 夏hạ 。 文Văn 殊Thù 般Bát 泥Nê 洹Hoàn 經Kinh 云vân 。 若nhược 但đãn 聞văn 名danh 者giả 。 除trừ 十thập 二nhị 億ức 劫kiếp 。 生sanh 死tử 之chi 罪tội 。 若nhược 禮lễ 拜bái 者giả 恆hằng 生sanh 佛Phật 家gia 。 若nhược 稱xưng 名danh 字tự 一nhất 日nhật 七thất 日nhật 文Văn 殊Thù 必tất 降giáng/hàng 。 若nhược 有hữu 宿túc 障chướng 。 夢mộng 中trung 得đắc 見kiến 。 得đắc 見kiến 形hình 像tượng 斯tư 人nhân 位vị 階giai 聖thánh 果Quả 應ứng 化hóa 廣quảng 大đại 。 故cố 曰viết 揚dương 輝huy 。 次thứ 對đối 成thành 上thượng 兩lưỡng 句cú 。 初sơ 成thành 上thượng 大đại 師sư 晦hối 迹tích 。 兼kiêm 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 常thường 在tại 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 及cập 餘dư 諸chư 住trú 處xứ 。 何hà 言ngôn 晦hối 迹tích 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 二nhị 聖thánh 之chi 本bổn 本bổn 皆giai 湛trạm 然nhiên 。 二nhị 聖thánh 之chi 迹tích 迹tích 有hữu 隱ẩn 顯hiển 。 今kim 靈Linh 鷲Thứu 山Sơn 。 盡tận 是thị 荒hoang 榛# 所sở 翳ế 。 雞kê 山sơn 即tức 是thị 雞kê 足túc 。 亦diệc 鷲thứu 嶺lĩnh 所sở 管quản 。 應ưng 現hiện 下hạ 成thành 上thượng 揚dương 輝huy 於ư 東đông 夏hạ 。 山sơn 似tự 靈linh 鷲thứu 故cố 言ngôn 鷲thứu 嶺lĩnh 得đắc 名danh 。 次thứ 下hạ 當đương 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 神thần 僧Tăng 顯hiển 彰chương 於ư 靈linh 境cảnh 等đẳng 者giả 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。 宇vũ 文văn 後hậu 周chu 時thời 文Văn 殊Thù 化hóa 為vi 梵Phạm 僧Tăng 。 來lai 遊du 此thử 土thổ/độ 云vân 欲dục 禮lễ 拜bái 迦Ca 葉Diếp 佛Phật 說thuyết 法pháp 處xứ 并tinh 往vãng 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 所sở 。 住trụ 之chi 處xứ 名danh 清thanh 涼lương 山sơn 。 唐đường 初sơ 長trường/trưởng 安an 師sư 子tử 國quốc 僧Tăng 。 九cửu 十thập 九cửu 夏hạ 三tam 果quả 人nhân 也dã 。 聞văn 斯tư 聖thánh 迹tích 跣tiển 行hành 至chí 此thử 。 禮lễ 清thanh 涼lương 山sơn 皆giai 神thần 僧Tăng 顯hiển 彰chương 也dã 。 言ngôn 宣tuyên 公công 上thượng 稟bẩm 於ư 諸chư 天thiên 者giả 。 南nam 山sơn 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。
時thời 有hữu 天thiên 人nhân 姓tánh 陸lục 名danh 玄huyền 暢sướng 。 來lai 詣nghệ 云vân 。 弟đệ 子tử 周chu 穆mục 王vương 時thời 生sanh 天thiên 。 余dư 乃nãi 問vấn 曰viết 。 宇vũ 內nội 所sở 疑nghi 自tự 昔tích 相tương/tướng 傳truyền 。 文Văn 殊Thù 在tại 清thanh 涼lương 山sơn 領lãnh 五ngũ 百bách 仙tiên 人nhân 說thuyết 法Pháp 。 經kinh 中trung 說thuyết 文Văn 殊Thù 久cửu 。 住trụ 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 。 娑sa 婆bà 則tắc 大Đại 千Thiên 之chi 總tổng 號hiệu 。 如như 何hà 偏thiên 在tại 此thử 方phương 。 天thiên 人nhân 答đáp 曰viết 。 文Văn 殊Thù 是thị 諸chư 佛Phật 先tiên 師sư 。 隨tùy 緣duyên 利lợi 見kiến 應ưng 變biến 不bất 同đồng 。 大Đại 士Sĩ 大đại 功công 非phi 凡phàm 人nhân 境cảnh 界giới 。 不bất 勞lao 評bình 薄bạc 。 但đãn 知tri 多đa 在tại 清thanh 涼lương 五ngũ 臺đài 之chi 中trung 。 往vãng 往vãng 有hữu 人nhân 見kiến 之chi 。 不bất 得đắc 不bất 信tín 。 故cố 云vân 上thượng 稟bẩm 於ư 諸chư 天thiên 。 又hựu 今kim 山sơn 南nam 有hữu 清thanh 涼lương 府phủ 五ngũ 臺đài 縣huyện 。 山sơn 北bắc 有hữu 五ngũ 臺đài 府phủ 。 亦diệc 可khả 萬vạn 代đại 之chi 龜quy 鏡kính 故cố 無vô 惑hoặc 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 。 漢hán 明minh 肇triệu 啟khải 於ư 崇sùng 基cơ 魏ngụy 帝đế 中trung 孚phu 於ư 至chí 化hóa 者giả 。 按án 感cảm 通thông 傳truyền 云vân 。 今kim 五ngũ 臺đài 山sơn 東đông 南nam 三tam 十thập 里lý 。 現hiện 有hữu 大đại 孚phu 靈linh 鷲thứu 寺tự 。 兩lưỡng 堂đường 舊cựu 跡tích 猶do 存tồn 。 南nam 有hữu 花hoa 園viên 可khả 二nhị 頃khoảnh 許hứa 。 四tứ 時thời 發phát 彩thải 人nhân 莫mạc 究cứu 之chi 。 或hoặc 云vân 。 是thị 漢hán 明minh 所sở 立lập 。 又hựu 云vân 。 魏ngụy 文văn 所sở 作tác 互hỗ 說thuyết 不bất 同đồng 如như 何hà 。 天thiên 答đáp 曰viết 。 俱câu 是thị 二nhị 帝đế 所sở 作tác 。 周chu 穆mục 王vương 時thời 已dĩ 有hữu 佛Phật 法Pháp 。 此thử 山sơn 靈linh 異dị 文Văn 殊Thù 所sở 居cư 。 周chu 穆mục 於ư 中trung 造tạo 寺tự 供cúng 養dường 。 及cập 阿a 育dục 王vương 亦diệc 依y 置trí 塔tháp 。 漢hán 明minh 之chi 初sơ 摩ma 騰đằng 天thiên 眼nhãn 亦diệc 見kiến 有hữu 塔tháp 。 請thỉnh 帝đế 王vương 立lập 寺tự 。 山sơn 形hình 似tự 於ư 靈linh 鷲thứu 。 故cố 號hiệu 為vi 大đại 孚phu 靈linh 鷲thứu 寺tự 。 大đại 孚phu 者giả 弘hoằng 信tín 也dã 。 帝đế 信tín 佛Phật 理lý 立lập 寺tự 勸khuyến 人nhân 。 花hoa 園viên 今kim 在tại 寺tự 前tiền 。 後hậu 之chi 君quân 王vương 或hoặc 改cải 為vi 大đại 花hoa 園viên 寺tự 。 至chí 則tắc 天thiên 大đại 聖thánh 皇hoàng 后hậu 。 與dữ 于vu 闐điền 三tam 藏tạng 譯dịch 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 。 見kiến 菩Bồ 薩Tát 住trụ 清thanh 涼lương 山sơn 。 因nhân 改cải 為vi 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 焉yên 。 五ngũ 頂đảnh 攢toàn 擁ủng 中trung 開khai 山sơn 心tâm 。 离# 坎khảm 乾can/kiền/càn 坤# 得đắc 其kỳ 中trung 理lý 。 千thiên 巖nham 聳tủng 秀tú 萬vạn 壑hác 森sâm 沈trầm 。 拔bạt 鷲thứu 嶺lĩnh 之chi 仙tiên 峯phong 成thành 華hoa 嚴nghiêm 之chi 一nhất 葉diệp 。 信tín 可khả 謂vị 眾chúng 靈linh 翔tường 集tập 之chi 沖# 府phủ 參tham 賢hiền 覲cận 聖thánh 之chi 玄huyền 都đô 矣hĩ 。 所sở 以dĩ 前tiền 云vân 鷲thứu 嶺lĩnh 得đắc 名danh 於ư 茲tư 土thổ/độ 。 疏sớ/sơ 。 北bắc 齊tề 數số 州châu 以dĩ 傾khuynh 俸bổng 者giả 。 傳truyền 云vân 。 北bắc 齊tề 高cao 帝đế 篤đốc 崇sùng 大đại 教giáo 。 置trí 二nhị 百bách 餘dư 寺tự 於ư 茲tư 山sơn 。 割cát 八bát 州châu 租tô 稅thuế 而nhi 供cung 山sơn 眾chúng 衣y 藥dược 之chi 資tư 。 至chí 今kim 猶do 有hữu 五ngũ 道Đạo 場Tràng 莊trang 。 疏sớ/sơ 。 有hữu 唐đường 九cửu 帝đế 之chi 迴hồi 光quang 者giả 。 自tự 我ngã 大đại 唐đường 至chí 于vu 今kim 聖thánh 。 相tương 繼kế 九cửu 葉diệp 無vô 不bất 迴hồi 於ư 聖thánh 鑑giám 。 言ngôn 今kim 聖thánh 者giả 。 當đương 德đức 宗tông 帝đế 傾khuynh 仰ngưỡng 靈linh 山sơn 。 御ngự 劄# 天thiên 衣y 每mỗi 光quang 於ư 五ngũ 頂đảnh 中trung 。 使sử 香hương 藥dược 不bất 斷đoạn 於ư 歲tuế 時thời 。 金kim 閣các 岧# 嶢# 於ư 雲vân 端đoan 。 猶do 疑nghi 聖thánh 化hóa 。 竹trúc 林lâm 森sâm 聳tủng 於ư 巖nham 畔bạn 宛uyển 似tự 天thiên 來lai 。 故cố 得đắc 百bách 辟tịch 歸quy 崇sùng 九cửu 州châu 持trì 供cung 。 雲vân 委ủy 霧vụ 合hợp 匝táp 地địa 盈doanh 山sơn 。 非phi 我ngã 諸chư 佛Phật 之chi 祖tổ 師sư 積tích 萬vạn 行hạnh 於ư 曠khoáng 劫kiếp 。 慈từ 雲vân 彌di 漫mạn 而nhi 普phổ 覆phú 。 智trí 海hải 黯ảm 湛trạm 而nhi 包bao 納nạp 。 廓khuếch 法Pháp 界Giới 為vi 疆cương 域vực 盡tận 眾chúng 生sanh 。 為vi 願nguyện 門môn 矣hĩ 。 孰thục 能năng 應ưng 感cảm 若nhược 茲tư 宿túc 善thiện 何hà 濃nồng 。 遇ngộ 斯tư 遺di 迹tích 情tình 躍dược 不bất 已dĩ 形hình 于vu 詠vịnh 言ngôn 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 七thất 十thập 六lục
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 76
❖
Phiên âm: 24/3/2016 ◊ Cập nhật: 24/3/2016