大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 六lục 十thập 四tứ
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 64

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 六lục 現hiện 前tiền 地địa 。


疏sớ/sơ 。 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 來lai 意ý 有hữu 二nhị 。 前tiền 約ước 寄ký 位vị 及cập 三tam 學học 說thuyết 。 謂vị 五ngũ 寄ký 聲Thanh 聞Văn 。 六lục 寄ký 緣Duyên 覺Giác 。 從tùng 四tứ 地địa 去khứ 皆giai 屬thuộc 慧tuệ 學học 。 今kim 亦diệc 對đối 五ngũ 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 。 慧tuệ 與dữ 寄ký 位vị 名danh 義nghĩa 相tương 似tự 。 故cố 合hợp 為vi 一nhất 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 四tứ 地địa 下hạ 。 第đệ 二nhị 意ý 約ước 斷đoạn 障chướng 證chứng 如như 。 以dĩ 辯biện 來lai 意ý 。 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 同đồng 是thị 順thuận 忍nhẫn 。 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 帶đái 故cố 舉cử 四tứ 地địa 。 四tứ 地địa 出xuất 世thế 唯duy 淨tịnh 。 五ngũ 地địa 見kiến 染nhiễm 可khả 隨tùy 。 此thử 地địa 能năng 亡vong 染nhiễm 淨tịnh 而nhi 言ngôn 觀quán 察sát 。 約ước 加gia 行hành 說thuyết 故cố 。 瑜du 伽già 下hạ 引dẫn 證chứng 。 論luận 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 明minh 五ngũ 地địa 之chi 德đức 證chứng 。 上thượng 能năng 隨tùy 勝thắng 於ư 四tứ 地địa 。 二nhị 而nhi 未vị 能năng 下hạ 。 明minh 無vô 六lục 地địa 之chi 德đức 證chứng 。 上thượng 不bất 能năng 破phá 染nhiễm 淨tịnh 之chi 慢mạn 見kiến 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 不bất 如như 實thật 觀quán 無vô 染nhiễm 淨tịnh 故cố 。 二nhị 又hựu 由do 下hạ 。 多đa 生sanh 厭yếm 故cố 。 三tam 為vi 令linh 下hạ 正chánh 對đối 五ngũ 地địa 不bất 能năng 故cố 。 此thử 能năng 來lai 。


疏sớ/sơ 。 十thập 住trụ 論luận 云vân 。 降hàng 魔ma 事sự 已dĩ 者giả 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 魔ma 事sự 。 生sanh 死tử 是thị 凡phàm 夫phu 行hành 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 二Nhị 乘Thừa 行hành 故cố 。 生sanh 公công 云vân 。 三tam 界giới 塗đồ 阻trở 。 二Nhị 乘Thừa 路lộ 險hiểm 。 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 惡ác 道đạo 。 甚thậm 難nan 過quá 矣hĩ 。 今kim 超siêu 聖thánh 意ý 亦diệc 越việt 凡phàm 情tình 。 故cố 能năng 降giáng/hàng 之chi 。 又hựu 智trí 論luận 云vân 。 除trừ 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 皆giai 菩Bồ 薩Tát 魔ma 事sự 。 今kim 證chứng 般Bát 若Nhã 能năng 契khế 實thật 相tướng 。 故cố 過quá 魔ma 事sự 。


疏sớ/sơ 。 多đa 修tu 無vô 相tướng 此thử 約ước 地địa 初sơ 下hạ 。 釋thích 上thượng 論luận 文văn 。 疏sớ/sơ 攝nhiếp 論luận 下hạ 文văn 三tam 。 初sơ 引dẫn 論luận 。 次thứ 此thử 釋thích 下hạ 會hội 釋thích 。 後hậu 無vô 性tánh 下hạ 引dẫn 彼bỉ 釋thích 論luận 。


疏sớ/sơ 。 唯duy 識thức 名danh 為vi 下hạ 此thử 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 以dĩ 觀quán 十thập 平bình 等đẳng 故cố 者giả 。 以dĩ 經kinh 就tựu 論luận 。 三tam 由do 斯tư 下hạ 重trọng/trùng 引dẫn 唯duy 識thức 明minh 斷đoạn 二nhị 愚ngu 。 疏sớ/sơ 本bổn 分phần/phân 下hạ 。 即tức 引dẫn 本bổn 論luận 正chánh 釋thích 。 後hậu 執chấp 細tế 染nhiễm 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 會hội 通thông 唯duy 識thức 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 正chánh 說thuyết 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 科khoa 。 二nhị 亦diệc 初sơ 分phần/phân 下hạ 對đối 前tiền 相tương/tướng 攝nhiếp 。 三tam 今kim 且thả 依y 論luận 下hạ 。 正chánh 依y 論luận 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 對đối 前tiền 料liệu 揀giản 二nhị 釋thích 分phần/phân 名danh 。 三tam 正chánh 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 初sơ 標tiêu 勝thắng 相tương/tướng 。 二nhị 勝thắng 相tương/tướng 云vân 何hà 者giả 。 疏sớ/sơ 假giả 徵trưng 起khởi 。 三tam 謂vị 第đệ 四tứ 下hạ 釋thích 顯hiển 勝thắng 相tương/tướng 。 以dĩ 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 皆giai 治trị 慢mạn 故cố 。 是thị 以dĩ 對đối 之chi 。 遠viễn 公công 云vân 。 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 同đồng 是thị 順thuận 忍nhẫn 。 行hành 相tương/tướng 廣quảng 同đồng 所sở 以dĩ 對đối 之chi 。 亦diệc 有hữu 理lý 在tại 。 若nhược 爾nhĩ 前tiền 之chi 三tam 地địa 同đồng 是thị 信tín 忍nhẫn 。 何hà 不bất 通thông 對đối 。 七thất 八bát 九cửu 地địa 同đồng 是thị 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 為vi 難nạn/nan 亦diệc 然nhiên 。 故cố 依y 治trị 慢mạn 通thông 對đối 諸chư 地địa 。 下hạ 言ngôn 漸tiệm 細tế 則tắc 顯hiển 前tiền 麁thô 故cố 。 此thử 三tam 地địa 後hậu 後hậu 細tế 於ư 前tiền 前tiền 。 論luận 文văn 具cụ 示thị 三tam 慢mạn 。 而nhi 麁thô 細tế 相tương/tướng 隱ẩn 。 今kim 當đương 示thị 之chi 。 四tứ 治trị 三tam 地địa 。 眾chúng 生sanh 我ngã 等đẳng 依y 世thế 間gian 起khởi 。 此thử 慢mạn 最tối 麁thô 。 五ngũ 治trị 四tứ 地địa 身thân 淨tịnh 慢mạn 。 依y 出xuất 世thế 起khởi 。 故cố 知tri 漸tiệm 細tế 。 六lục 治trị 五ngũ 慢mạn 。 雙song 就tựu 世thế 間gian 及cập 出xuất 世thế 起khởi 。 故cố 為vi 更cánh 細tế 。 疏sớ/sơ 。 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 等đẳng 者giả 。 準chuẩn 四tứ 地địa 果quả 中trung 治trị 有hữu 四tứ 慢mạn 。 一nhất 離ly 眾chúng 生sanh 我ngã 著trước 。 謂vị 離ly 我ngã 人nhân 眾chúng 生sanh 壽thọ 命mạng 。 二nhị 離ly 法pháp 我ngã 著trước 。 謂vị 蘊uẩn 界giới 處xứ 。 三tam 離ly 解giải 法pháp 慢mạn 。 經Kinh 云vân 執chấp 著trước 論luận 云vân 我ngã 知tri 。 四tứ 離ly 正chánh 受thọ 慢mạn 。 經Kinh 云vân 出xuất 沒một 。 論luận 云vân 離ly 我ngã 修tu 我ngã 所sở 修tu 等đẳng 。 今kim 此thử 但đãn 云vân 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 解giải 法pháp 慢mạn 者giả 。 以dĩ 四tứ 中trung 初sơ 二nhị 是thị 本bổn 。 後hậu 二nhị 是thị 所sở 起khởi 。 本bổn 及cập 所sở 起khởi 各các 舉cử 初sơ 一nhất 以dĩ 攝nhiếp 一nhất 故cố 。 略lược 無vô 法pháp 慢mạn 及cập 正chánh 受thọ 慢mạn 。 餘dư 如như 四tứ 地địa 廣quảng 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 身thân 淨tịnh 慢mạn 者giả 。 四tứ 地địa 之chi 中trung 得đắc 出xuất 世thế 智trí 。 修tu 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 名danh 為vi 身thân 淨tịnh 。


疏sớ/sơ 。 所sở 治trị 既ký 細tế 下hạ 。 出xuất 初sơ 分phân 為vi 勝thắng 。 今kim 以dĩ 上thượng 例lệ 後hậu 。 則tắc 不bất 住trụ 行hành 及cập 彼bỉ 果quả 分phần/phân 二nhị 皆giai 勝thắng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 者giả 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 分phần/phân 名danh 。 即tức 當đương 地địa 能năng 所sở 治trị 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 舉cử 所sở 治trị 。 二nhị 辯biện 能năng 治trị 。 三tam 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 今kim 初sơ 先tiên 正chánh 舉cử 染nhiễm 淨tịnh 。 可khả 知tri 。 後hậu 又hựu 十thập 平bình 等đẳng 下hạ 解giải 妨phương 。 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。 問vấn 有hữu 二nhị 句cú 。 展triển 轉chuyển 而nhi 起khởi 下hạ 答đáp 當đương 知tri 。


疏sớ/sơ 。 但đãn 約ước 淨tịnh 說thuyết 下hạ 答đáp 。 此thử 上thượng 一nhất 句cú 雙song 答đáp 前tiền 二nhị 。 一nhất 者giả 上thượng 問vấn 云vân 十thập 平bình 等đẳng 法pháp 。 何hà 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 前tiền 十thập 平bình 等đẳng 但đãn 約ước 淨tịnh 法pháp 。 謂vị 三tam 世thế 佛Phật 法Pháp 。 及cập 七thất 淨tịnh 故cố 。 二nhị 者giả 上thượng 問vấn 云vân 。 前tiền 五ngũ 地địa 初sơ 取thủ 十thập 勝thắng 相tương/tướng 。 以dĩ 隨tùy 如như 道đạo 而nhi 為vi 能năng 治trị 。 如như 豈khởi 染nhiễm 淨tịnh 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 亦diệc 約ước 淨tịnh 如như 以dĩ 破phá 前tiền 十thập 淨tịnh 。 同đồng 一nhất 如như 故cố 。


疏sớ/sơ 。 染nhiễm 相tướng 未vị 亡vong 對đối 染nhiễm 說thuyết 淨tịnh 亦diệc 名danh 取thủ 淨tịnh 者giả 。 此thử 通thông 伏phục 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 前tiền 地địa 觀quán 於ư 淨tịnh 如như 。 染nhiễm 慢mạn 許hứa 生sanh 何hà 有hữu 淨tịnh 慢mạn 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 前tiền 所sở 觀quán 如như 入nhập 觀quán 。 則tắc 能năng 出xuất 觀quán 隨tùy 有hữu 猶do 見kiến 染nhiễm 相tướng 。 染nhiễm 相tướng 既ký 存tồn 。 對đối 染nhiễm 苦khổ 集tập 。 還hoàn 生sanh 淨tịnh 相tương/tướng 滅diệt 道đạo 之chi 見kiến 。 故cố 有hữu 斯tư 慢mạn 。 雖tuy 有hữu 三tam 重trọng/trùng 救cứu 難nạn/nan 。 染nhiễm 淨tịnh 之chi 相tướng 皆giai 存tồn 。


疏sớ/sơ 。 今kim 以dĩ 十thập 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 而nhi 為vi 能năng 治trị 者giả 。 第đệ 二nhị 能năng 治trị 。 此thử 之chi 一nhất 治trị 。 諸chư 難nạn 都đô 寂tịch 。 謂vị 既ký 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 則tắc 異dị 前tiền 地địa 十thập 淨tịnh 平bình 等đẳng 。 二nhị 者giả 染nhiễm 淨tịnh 既ký 等đẳng 。 不bất 唯duy 但đãn 能năng 觀quán 於ư 淨tịnh 如như 。 則tắc 雙song 通thông 二nhị 三tam 之chi 兩lưỡng 救cứu 也dã 。 又hựu 多đa 修tu 無vô 相tướng 出xuất 觀quán 少thiểu 故cố 。 便tiện 為vi 能năng 治trị 。 疏sớ/sơ 下hạ 觀quán 緣duyên 起khởi 下hạ 解giải 妨phương 。 上thượng 引dẫn 前tiền 難nạn/nan 後hậu 。 今kim 引dẫn 後hậu 難nạn/nan 前tiền 。 緣duyên 起khởi 逆nghịch 順thuận 同đồng 前tiền 四Tứ 諦Đế 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 。 故cố 答đáp 云vân 。 五ngũ 地địa 初sơ 能năng 入nhập 俗tục 悟ngộ 空không 未vị 深thâm 。 無vô 相tướng 般Bát 若Nhã 悟ngộ 空không 方phương 深thâm 。


疏sớ/sơ 。 列liệt 中trung 十thập 句cú 下hạ 。


疏sớ/sơ 。 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 別biệt 釋thích 後hậu 料liệu 揀giản 。


疏sớ/sơ 。 總tổng 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 經kinh 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 一nhất 切thiết 法pháp 是thị 平bình 等đẳng 。 法pháp 體thể 二nhị 無vô 相tướng 是thị 平bình 等đẳng 因nhân 。 三tam 平bình 等đẳng 是thị 所sở 成thành 義nghĩa 。 別biệt 中trung 前tiền 七thất 以dĩ 無vô 遣khiển 有hữu 。 然nhiên 其kỳ 疏sớ/sơ 中trung 解giải 前tiền 七thất 句cú 。 自tự 有hữu 五ngũ 意ý 。 一nhất 依y 論luận 。 總tổng 句cú 是thị 十thập 二nhị 入nhập 。 則tắc 別biệt 別biệt 句cú 皆giai 十thập 二nhị 入nhập 。 謂vị 十thập 二nhị 入nhập 體thể 十thập 。 二nhị 入nhập 生sanh 等đẳng 。 二nhị 者giả 通thông 遣khiển 十thập 二nhị 入nhập 。 上thượng 三tam 性tánh 之chi 義nghĩa 初sơ 句cú 遣khiển 遍biến 計kế 。 故cố 云vân 此thử 遣khiển 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 古cổ 譯dịch 遍biến 計kế 之chi 名danh 。 次thứ 四tứ 染nhiễm 分phần/phân 淨tịnh 分phần/phân 俱câu 遣khiển 依y 他tha 。 六lục 七thất 皆giai 遺di 圓viên 成thành 。 疏sớ/sơ 文văn 自tự 具cụ 三tam 者giả 。 為vi 破phá 前tiền 地địa 之chi 慢mạn 。 慢mạn 依y 四Tứ 諦Đế 而nhi 起khởi 。 初sơ 二nhị 遣khiển 苦khổ 故cố 初sơ 云vân 想tưởng 。 二nhị 云vân 生sanh 者giả 諸chư 入nhập 苦khổ 果quả 。 次thứ 一nhất 遣khiển 集tập 。 以dĩ 成thành 是thị 苦khổ 之chi 因nhân 故cố 。 第đệ 四tứ 句cú 遣khiển 滅diệt 。 故cố 云vân 非phi 滅diệt 惑hoặc 方phương 淨tịnh 。 第đệ 五ngũ 句cú 遣khiển 道đạo 。 故cố 云vân 謂vị 道đạo 分phân 別biệt 。 六lục 七thất 亦diệc 遣khiển 滅diệt 。 然nhiên 四tứ 是thị 滅diệt 惑hoặc 名danh 滅diệt 。 六lục 七thất 即tức 顯hiển 滅diệt 理lý 之chi 滅diệt 。 故cố 皆giai 云vân 真Chân 如Như 。 四tứ 約ước 進tiến 觀quán 。 後hậu 位vị 有hữu 十thập 二nhị 緣duyên 觀quán 。 前tiền 三tam 遣khiển 染nhiễm 緣duyên 起khởi 體thể 生sanh 即tức 識thức 等đẳng 。 七thất 苦khổ 成thành 即tức 三tam 煩phiền 惱não 二nhị 業nghiệp 故cố 。 次thứ 三tam 遣khiển 淨tịnh 緣duyên 起khởi 。 謂vị 四tứ 遣khiển 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 等đẳng 。 五ngũ 遣khiển 能năng 逆nghịch 觀quán 之chi 智trí 六lục 即tức 所sở 顯hiển 真chân 體thể 。 七thất 雙song 遣khiển 染nhiễm 淨tịnh 。 染nhiễm 淨tịnh 平bình 等đẳng 故cố 。 五ngũ 約ước 五ngũ 法pháp 。 初sơ 一nhất 遣khiển 名danh 及cập 與dữ 妄vọng 想tưởng 言ngôn 分phân 別biệt 故cố 。 次thứ 三tam 遣khiển 相tương/tướng 。 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 相tương/tướng 故cố 。 五ngũ 遣khiển 正chánh 智trí 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 六lục 七thất 遣khiển 如như 如như 。 以dĩ 離ly 取thủ 捨xả 。 本bổn 來lai 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 然nhiên 遠viễn 公công 更cánh 有hữu 一nhất 意ý 。 謂vị 約ước 三tam 空không 。 初sơ 之chi 一nhất 句cú 遣khiển 分phân 別biệt 想tưởng 。 即tức 是thị 空không 門môn 。 中trung 間gian 五ngũ 句cú 遣khiển 其kỳ 名danh 相tướng 。 是thị 無vô 相tướng 門môn 。 末mạt 後hậu 一nhất 句cú 遣khiển 取thủ 捨xả 願nguyện 顯hiển 無vô 願nguyện 門môn 。 此thử 與dữ 初Sơ 地Địa 義nghĩa 同đồng 。 初Sơ 地Địa 以dĩ 空không 門môn 治trị 分phân 別biệt 。 無vô 相tướng 治trị 相tương/tướng 。 無vô 願nguyện 治trị 取thủ 捨xả 故cố 。 此thử 非phi 無vô 理lý 。 疏sớ/sơ 以dĩ 十thập 句cú 皆giai 通thông 三tam 空không 。 故cố 不bất 顯hiển 之chi 。 但đãn 有hữu 五ngũ 意ý 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 上thượng 之chi 九cửu 句cú 下hạ 。 第đệ 二nhị 總tổng 相tương/tướng 料liệu 揀giản 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 明minh 遣khiển 三tam 會hội 一nhất 。 謂vị 遣khiển 有hữu 遣khiển 無vô 及cập 俱câu 有hữu 無vô 會hội 非phi 有hữu 無vô 之chi 中trung 道đạo 也dã 。 二nhị 又hựu 此thử 不bất 二nhị 則tắc 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 下hạ 。 重trọng/trùng 明minh 第đệ 九cửu 成thành 不bất 壞hoại 義nghĩa 。 能năng 遣khiển 俱câu 句cú 及cập 俱câu 非phi 句cú 。 即tức 分phân 為vi 二nhị 初sơ 以dĩ 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 。 成thành 俱câu 非phi 義nghĩa 以dĩ 遣khiển 俱câu 句cú 。 後hậu 以dĩ 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 。 成thành 俱câu 句cú 義nghĩa 遣khiển 俱câu 非phi 句cú 。 今kim 初sơ 先tiên 標tiêu 不bất 二nhị 。 意ý 云vân 。 若nhược 無vô 有hữu 無vô 將tương 何hà 不bất 二nhị 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 若nhược 無vô 一nhất 二nhị 云vân 何hà 說thuyết 言ngôn 。 非phi 一nhất 非phi 二nhị 。 故cố 不bất 二nhị 義nghĩa 成thành 於ư 不bất 壞hoại 。 謂vị 說thuyết 空không 遣khiển 於ư 有hữu 執chấp 下hạ 辯biện 相tương/tướng 。 於ư 中trung 先tiên 明minh 不bất 壞hoại 以dĩ 成thành 俱câu 非phi 。 此thử 句cú 明minh 不bất 壞hoại 空không 。 而nhi 非phi 相tướng 於ư 空không 故cố 空không 非phi 空không 也dã 。 言ngôn 說thuyết 有hữu 為vi 遣khiển 空không 迷mê 者giả 。 此thử 句cú 明minh 不bất 壞hoại 有hữu 。 而nhi 非phi 存tồn 於ư 有hữu 。 故cố 有hữu 非phi 有hữu 也dã 。 故cố 成thành 俱câu 非phi 。 次thứ 云vân 有hữu 是thị 不bất 異dị 空không 之chi 有hữu 。 空không 是thị 不bất 異dị 有hữu 之chi 空không 者giả 。 此thử 二nhị 句cú 顯hiển 經kinh 不bất 二nhị 成thành 不bất 壞hoại 義nghĩa 。 次thứ 云vân 無vô 別biệt 空không 有hữu 而nhi 為vi 二nhị 者giả 。 正chánh 遣khiển 俱câu 也dã 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 既ký 不bất 二nhị 亦diệc 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 下hạ 。 第đệ 二nhị 明minh 不bất 壞hoại 有hữu 無vô 。 以dĩ 成thành 俱câu 句cú 遣khiển 俱câu 非phi 也dã 。 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 。 從tùng 則tắc 不bất 異dị 無vô 之chi 有hữu 是thị 不bất 有hữu 之chi 有hữu 下hạ 。 二nhị 顯hiển 相tương/tướng 。 此thử 句cú 將tương 不bất 二nhị 立lập 有hữu 。 次thứ 云vân 不bất 異dị 有hữu 之chi 無vô 是thị 不bất 無vô 之chi 無vô 者giả 。 將tương 不bất 異dị 立lập 無vô 也dã 。 是thị 為vi 由do 不bất 二nhị 故cố 不bất 壞hoại 。 不bất 壞hoại 則tắc 空không 有hữu 雙song 存tồn 。 結kết 云vân 則tắc 遣khiển 俱câu 非phi 。 疏sớ/sơ 斯tư 乃nãi 四tứ 句cú 下hạ 。 結kết 歎thán 。 謂vị 上thượng 遣khiển 四tứ 句cú 。 又hựu 借tá 俱câu 非phi 以dĩ 遣khiển 俱câu 句cú 。 非phi 立lập 俱câu 非phi 。 今kim 將tương 俱câu 句cú 以dĩ 遣khiển 俱câu 非phi 。 非phi 立lập 俱câu 也dã 。 雖tuy 遣khiển 四tứ 句cú 不bất 壞hoại 四tứ 句cú 。 存tồn 泯mẫn 無vô 礙ngại 故cố 。 結kết 云vân 百bách 非phi 四tứ 句cú 諸chư 見kiến 皆giai 絕tuyệt 。 然nhiên 遠viễn 公công 但đãn 有hữu 初sơ 段đoạn 。 遣khiển 三tam 會hội 一nhất 。 彼bỉ 云vân 。 此thử 與dữ 涅Niết 槃Bàn 十thập 一nhất 空không 大đại 同đồng 。 彼bỉ 亦diệc 用dụng 前tiền 八bát 以dĩ 空không 遣khiển 有hữu 。 第đệ 九cửu 一nhất 空không 以dĩ 有hữu 遣khiển 無vô 。 第đệ 十thập 空không 空không 。 有hữu 無vô 俱câu 遣khiển 。 彼bỉ 處xứ 大đại 空không 就tựu 空không 實thật 以dĩ 論luận 。 亦diệc 是thị 一nhất 理lý 。 十thập 一nhất 空không 義nghĩa 至chí 下hạ 當đương 明minh 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 四tứ 辯biện 行hành 分phân 齊tề 。 文văn 中trung 四tứ 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 彰chương 忍nhẫn 數số 類loại 。 三tam 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 四tứ 彰chương 忍nhẫn 差sai 別biệt 。


疏sớ/sơ 。 仁nhân 王vương 下hạ 。 第đệ 二nhị 彰chương 忍nhẫn 數số 類loại 。 仁nhân 王vương 五ngũ 忍nhẫn 歷lịch 位vị 但đãn 成thành 十thập 四tứ 。 瓔anh 珞lạc 加gia 一nhất 五ngũ 忍nhẫn 之chi 相tướng 。 辯biện 差sai 別biệt 中trung 當đương 影ảnh 出xuất 之chi 。


疏sớ/sơ 。 今kim 四tứ 五ngũ 六lục 皆giai 得đắc 順thuận 忍nhẫn 下hạ 。 第đệ 三tam 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 由do 慢mạn 有hữu 麁thô 細tế 故cố 。 忍nhẫn 分phần/phân 三tam 品phẩm 。 四tứ 地địa 治trị 眾chúng 生sanh 我ngã 慢mạn 解giải 法pháp 慢mạn 為vi 麁thô 。 得đắc 下hạ 品phẩm 忍nhẫn 。 五ngũ 地địa 治trị 身thân 淨tịnh 慢mạn 次thứ 細tế 。 得đắc 中trung 品phẩm 忍nhẫn 此thử 地địa 治trị 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 最tối 細tế 。 得đắc 上thượng 品phẩm 忍nhẫn 。 故cố 云vân 治trị 於ư 細tế 慢mạn 。 故cố 云vân 明minh 利lợi 。 明minh 無vô 不bất 鑒giám 利lợi 無vô 不bất 破phá 。 然nhiên 治trị 由do 習tập 增tăng 故cố 。 從tùng 下hạ 至chí 上thượng 障chướng 由do 漸tiệm 斷đoạn 故cố 。 從tùng 麁thô 至chí 細tế 。 言ngôn 順thuận 後hậu 無vô 生sanh 者giả 。 順thuận 忍nhẫn 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 順thuận 法pháp 故cố 。 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 。 法pháp 有hữu 亦diệc 順thuận 知tri 。 法pháp 無vô 亦diệc 順thuận 知tri 。 二nhị 者giả 順thuận 忍nhẫn 未vị 證chứng 無vô 生sanh 。 隨tùy 順thuận 彼bỉ 忍nhẫn 故cố 。 今kim 約ước 位vị 說thuyết 。 前tiền 為vi 後hậu 因nhân 正chánh 宜nghi 此thử 釋thích 。 由do 此thử 地địa 破phá 相tương/tướng 趣thú 入nhập 真chân 境cảnh 故cố 。 順thuận 上thượng 地địa 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 約ước 實thật 位vị 下hạ 。 四tứ 彰chương 忍nhẫn 差sai 別biệt 。 疏sớ/sơ 文văn 亦diệc 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 實thật 寄ký 不bất 同đồng 。 二nhị 寄ký 位vị 何hà 以dĩ 下hạ 。 假giả 問vấn 徵trưng 起khởi 。 三tam 謂vị 若nhược 約ước 空không 無vô 我ngã 理lý 下hạ 。 辯biện 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 通thông 相tương/tướng 。 後hậu 彰chương 別biệt 相tướng 。 前tiền 中trung 通thông 則tắc 初Sơ 地Địa 明minh 得đắc 。 謂vị 初Sơ 地Địa 得đắc 無vô 我ngã 。 亦diệc 得đắc 名danh 空không 平bình 等đẳng 理lý 。 亦diệc 可khả 名danh 為vi 無vô 生sanh 無vô 我ngã 。 即tức 是thị 空không 無vô 生sanh 故cố 。 六lục 地địa 名danh 空không 平bình 等đẳng 。 亦diệc 可khả 得đắc 名danh 無vô 生sanh 。 無vô 我ngã 空không 平bình 等đẳng 理lý 。 即tức 是thị 無vô 生sanh 空không 無vô 我ngã 故cố 。 七thất 地địa 已dĩ 上thượng 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 亦diệc 可khả 得đắc 名danh 無vô 我ngã 及cập 空không 平bình 等đẳng 。 以dĩ 無vô 生sanh 理lý 即tức 是thị 無vô 我ngã 及cập 空không 平bình 等đẳng 。 故cố 名danh 為vi 通thông 。


疏sớ/sơ 。 今kim 不bất 得đắc 者giả 下hạ 。 彰chương 其kỳ 別biệt 相tướng 。 則tắc 非phi 唯duy 初Sơ 地Địa 未vị 得đắc 此thử 忍nhẫn 。 而nhi 此thử 六lục 地địa 亦diệc 未vị 得đắc 之chi 。 以dĩ 約ước 分phân 別biệt 無vô 我ngã 。 與dữ 空không 及cập 無vô 生sanh 理lý 。 三tam 相tương/tướng 異dị 故cố 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 標tiêu 二nhị 。 一nhất 約ước 空không 下hạ 釋thích 有hữu 四tứ 門môn 。 即tức 分phần/phân 四tứ 別biệt 。 第đệ 一nhất 門môn 中trung 正chánh 開khai 前tiền 。 約ước 理lý 通thông 義nghĩa 初sơ 顯hiển 無vô 我ngã 。 言ngôn 破phá 性tánh 顯hiển 空không 者giả 。 若nhược 人nhân 若nhược 法pháp 皆giai 無vô 性tánh 故cố 空không 。 此thử 則tắc 義nghĩa 當đương 信tín 忍nhẫn 。 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 故cố 云vân 初Sơ 地Địa 。


疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 地Địa 中trung 。 破phá 相tương/tướng 趣thú 寂tịch 名danh 。 空không 平bình 等đẳng 者giả 。 豈khởi 唯duy 無vô 性tánh 相tướng 亦diệc 不bất 存tồn 。 故cố 經kinh 文văn 云vân 無vô 相tướng 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 。 非phi 唯duy 有hữu 相tương/tướng 空không 相tướng 亦diệc 遣khiển 。 方phương 為vi 真chân 空không 平bình 等đẳng 理lý 也dã 。 義nghĩa 當đương 順thuận 忍nhẫn 。 舉cử 後hậu 攝nhiếp 前tiền 義nghĩa 該cai 四tứ 五ngũ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 約ước 證chứng 實thật 下hạ 。 當đương 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 義nghĩa 該cai 八bát 九cửu 。 而nhi 言ngôn 證chứng 實thật 反phản 望vọng 者giả 。 上thượng 之chi 二nhị 義nghĩa 。 但đãn 破phá 空không 性tánh 相tướng 故cố 。 今kim 已dĩ 證chứng 實thật 反phản 望vọng 性tánh 相tướng 本bổn 來lai 常thường 寂tịch 何hà 俟sĩ 破phá 。 竟cánh 方phương 說thuyết 無vô 我ngã 及cập 空không 平bình 等đẳng 。 言ngôn 斯tư 理lý 轉chuyển 深thâm 者giả 。 則tắc 上thượng 空không 平bình 等đẳng 中trung 。 亦diệc 合hợp 言ngôn 斯tư 義nghĩa 漸tiệm 深thâm 。 文văn 略lược 無vô 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 約ước 契khế 本bổn 常thường 寂tịch 下hạ 。 即tức 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 。 舉cử 初sơ 該cai 後hậu 。 云vân 十Thập 地Địa 後hậu 得đắc 。 而nhi 言ngôn 契khế 本bổn 常thường 寂tịch 者giả 。 前tiền 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 證chứng 實thật 望vọng 相tương/tướng 。 則tắc 前tiền 所sở 破phá 與dữ 所sở 證chứng 未vị 同đồng 。 今kim 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 契khế 所sở 破phá 常thường 寂tịch 即tức 所sở 證chứng 故cố 。 故cố 云vân 最tối 妙diệu 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 就tựu 行hành 分phân 別biệt 等đẳng 者giả 。 此thử 約ước 生sanh 起khởi 名danh 生sanh 。 七thất 地địa 頓đốn 起khởi 何hà 名danh 無vô 生sanh 。 以dĩ 起khởi 行hành 皆giai 遍biến 無vô 可khả 新tân 起khởi 。 故cố 云vân 無vô 生sanh 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 三tam 約ước 空không 有hữu 者giả 。 亦diệc 是thị 生sanh 起khởi 之chi 生sanh 。 不bất 同đồng 前tiền 行hành 隨tùy 一nhất 行hành 中trung 有hữu 空không 有hữu 故cố 。 入nhập 觀quán 起khởi 空không 出xuất 觀quán 起khởi 有hữu 故cố 。 間gian 起khởi 名danh 生sanh 。 七thất 地địa 常thường 在tại 觀quán 。 而nhi 涉thiệp 有hữu 不bất 迷mê 於ư 空không 觀quán 空không 不bất 礙ngại 於ư 有hữu 。 故cố 稱xưng 方phương 便tiện 。 更cánh 無vô 出xuất 入nhập 之chi 殊thù 。 故cố 云vân 無vô 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 約ước 修tu 分phân 別biệt 者giả 。 此thử 約ước 生sanh 熟thục 之chi 生sanh 。 生sanh 澁sáp 名danh 生sanh 純thuần 熟thục 名danh 不bất 生sanh 。 七thất 地địa 猶do 有hữu 功công 用dụng 。 故cố 名danh 生sanh 澁sáp 。 八bát 地địa 無vô 功công 任nhậm 運vận 而nhi 進tiến 。 故cố 云vân 純thuần 熟thục 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 等đẳng 者giả 。 先tiên 總tổng 科khoa 。 後hậu 今kim 初sơ 下hạ 別biệt 釋thích 。 然nhiên 總tổng 觀quán 心tâm 境cảnh 。 遠viễn 公công 云vân 。 約ước 初sơ 入nhập 心tâm 明minh 不bất 住trụ 道đạo 。 從tùng 作tác 是thị 念niệm 下hạ 。 就tựu 正chánh 住trụ 地địa 明minh 不bất 住trụ 道đạo 。 今kim 但đãn 為vi 標tiêu 不bất 取thủ 古cổ 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 由do 前tiền 觀quán 察sát 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 不bất 住trụ 道đạo 者giả 。 故cố 論luận 經Kinh 云vân 是thị 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 觀quán 一nhất 切thiết 法pháp 。 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 。 論luận 釋thích 云vân 。 得đắc 至chí 不bất 住trụ 道Đạo 行hạnh 勝thắng 故cố 。 今kim 經kinh 略lược 無vô 隨tùy 順thuận 得đắc 至chí 之chi 言ngôn 。 而nhi 言ngôn 如như 是thị 觀quán 已dĩ 。 意ý 則tắc 合hợp 有hữu 故cố 。


疏sớ/sơ 。 取thủ 論luận 攝nhiếp 前tiền 釋thích 之chi 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 三tam 中trung 下hạ 。 且thả 釋thích 能năng 觀quán 三tam 悲bi 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 文văn 。 二nhị 彰chương 次thứ 第đệ 。 三tam 義nghĩa 門môn 料liệu 揀giản 。 初sơ 中trung 以dĩ 雖tuy 同đồng 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 下hạ 。 釋thích 論luận 正chánh 釋thích 勝thắng 字tự 。 若nhược 無vô 大đại 悲bi 即tức 同đồng 二Nhị 乘Thừa 。 今kim 有hữu 故cố 勝thắng 。 然nhiên 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 者giả 。 即tức 大đại 品phẩm 經kinh 以dĩ 聲Thanh 聞Văn 。 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 菩Bồ 薩Tát 名danh 道đạo 種chủng 智trí 。 如Như 來Lai 為vi 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 此thử 則tắc 橫hoạnh/hoành 對đối 大đại 小tiểu 因nhân 果quả 。 分phần/phân 此thử 三tam 別biệt 不bất 同đồng 。 謂vị 佛Phật 為vi 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 觀quán 三tam 世thế 流lưu 轉chuyển 者giả 。 將tương 下hạ 經kinh 意ý 。 釋thích 論luận 不bất 捨xả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 。 未vị 來lai 之chi 言ngôn 。 其kỳ 厭yếm 離ly 有hữu 為vi 即tức 下hạ 論luận 。 觀quán 名danh 依y 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 立lập 此thử 觀quán 故cố 。 而nhi 以dĩ 大đại 悲bi 下hạ 。 正chánh 釋thích 勝thắng 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 以dĩ 道đạo 相tương/tướng 智trí 觀quán 下hạ 釋thích 論luận 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 自tự 智trí 也dã 。 不bất 唯duy 但đãn 觀quán 三tam 世thế 。 對đối 上thượng 顯hiển 勝thắng 。 次thứ 遍biến 了liễu 諸chư 法pháp 下hạ 。 當đương 相tương 辯biện 勝thắng 。 言ngôn 了liễu 諸chư 法pháp 者giả 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 無vô 不bất 知tri 故cố 。 以dĩ 此thử 導đạo 下hạ 。 明minh 由do 智trí 勝thắng 故cố 悲bi 成thành 增tăng 上thượng 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 。 智trí 下hạ 釋thích 論luận 。 即tức 如Như 來Lai 智trí 也dã 。


疏sớ/sơ 。 三tam 悲bi 為vi 次thứ 下hạ 。 第đệ 二nhị 彰chương 次thứ 第đệ 。


疏sớ/sơ 。 據cứ 論luận 現hiện 文văn 下hạ 。 第đệ 三tam 義nghĩa 門môn 料liệu 揀giản 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 明minh 二nhị 護hộ 。 二nhị 明minh 二nhị 利lợi 。 三Tam 明Minh 不bất 住trụ 。 而nhi 文văn 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 別biệt 明minh 初sơ 門môn 。 後hậu 三tam 門môn 通thông 例lệ 。 今kim 初sơ 二nhị 護hộ 自tự 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 按án 論luận 文văn 。 由do 上thượng 文văn 大đại 悲bi 為vi 首thủ 者giả 。 不bất 捨xả 過quá 去khứ 現hiện 在tại 未vị 來lai 。 即tức 是thị 智trí 義nghĩa 。 大đại 悲bi 攝nhiếp 故cố 即tức 是thị 悲bi 義nghĩa 。 悲bi 護hộ 小Tiểu 乘Thừa 智trí 護hộ 煩phiền 惱não 。 後hậu 二nhị 但đãn 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 智trí 清thanh 淨tịnh 故cố 。 一nhất 切thiết 種chủng 微vi 細tế 因nhân 緣duyên 集tập 觀quán 。 明minh 唯duy 約ước 智trí 。 疏sớ/sơ 既ký 三tam 俱câu 下hạ 。 第đệ 二nhị 通thông 例lệ 觀quán 即tức 煩phiền 惱não 護hộ 凡phàm 悲bi 即tức 護hộ 小tiểu 。 二nhị 護hộ 即tức 具cụ 二nhị 利lợi 。 有hữu 智trí 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 有hữu 悲bi 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 三tam 義nghĩa 具cụ 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 者giả 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 前tiền 緣duyên 已dĩ 滅diệt 引dẫn 起khởi 後hậu 故cố 。 若nhược 前tiền 不bất 滅diệt 則tắc 墮đọa 常thường 故cố 。 若nhược 後hậu 不bất 生sanh 即tức 是thị 斷đoạn 故cố 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 者giả 。 由do 前tiền 滅diệt 故cố 後hậu 方phương 得đắc 生sanh 。 十thập 二nhị 支chi 皆giai 然nhiên 。 自tự 是thị 一nhất 義nghĩa 釋thích 之chi 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 染nhiễm 生sanh 淨tịnh 滅diệt 者giả 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 行hành 緣duyên 識thức 等đẳng 。 即tức 是thị 染nhiễm 生sanh 。 無vô 明minh 滅diệt 故cố 行hành 滅diệt 者giả 。 斯tư 為vi 淨tịnh 滅diệt 。 下hạ 引dẫn 雜tạp 集tập 名danh 染nhiễm 淨tịnh 觀quán 。 又hựu 次thứ 經Kinh 云vân 。 由do 著trước 我ngã 故cố 世thế 間gian 生sanh 為vi 生sanh 。 不bất 著trước 我ngã 者giả 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 名danh 滅diệt 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 別biệt 明minh 觀quán 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 顯hiển 深thâm 廣quảng 。 二nhị 舉cử 經kinh 辯biện 深thâm 。 三tam 依y 論luận 科khoa 釋thích 。 今kim 初sơ 文văn 三tam 。 初sơ 標tiêu 舉cử 深thâm 旨chỉ 。 二nhị 引dẫn 論luận 略lược 開khai 。 三tam 融dung 通thông 無vô 礙ngại 。 今kim 初sơ 疏sớ/sơ 云vân 然nhiên 緣duyên 起khởi 深thâm 義nghĩa 佛Phật 教giáo 所sở 宗tông 等đẳng 者giả 。 自tự 古cổ 諸chư 德đức 多đa 云vân 三tam 教giáo 之chi 宗tông 。 儒nho 則tắc 宗tông 於ư 五ngũ 常thường 。 道đạo 宗tông 自tự 然nhiên 。 佛Phật 宗tông 因nhân 緣duyên 。 然nhiên 老lão 子tử 雖tuy 云vân 道đạo 生sanh 一nhất 一nhất 生sanh 二nhị 二nhị 生sanh 三tam 三tam 生sanh 萬vạn 物vật 。 似tự 有hữu 因nhân 緣duyên 而nhi 非phi 正chánh 因nhân 緣duyên 。 言ngôn 道đạo 生sanh 一nhất 者giả 。 道đạo 即tức 虛hư 無vô 自tự 然nhiên 故cố 。 彼bỉ 又hựu 云vân 。 人nhân 法pháp 地địa 地địa 法pháp 天thiên 。 天thiên 法pháp 道đạo 道Đạo 法Pháp 自tự 然nhiên 。 謂vị 虛hư 通thông 曰viết 道đạo 即tức 自tự 然nhiên 而nhi 然nhiên 。 是thị 則tắc 雖tuy 有hữu 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 成thành 自tự 然nhiên 之chi 義nghĩa 耳nhĩ 。 佛Phật 法Pháp 雖tuy 有hữu 無vô 師sư 智trí 自tự 然nhiên 智trí 。 而nhi 是thị 常thường 住trụ 真chân 理lý 。 要yếu 假giả 緣duyên 顯hiển 則tắc 亦diệc 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 故cố 教giáo 說thuyết 三tam 世thế 修tu 因nhân 契khế 果quả 。 非phi 彼bỉ 無vô 因nhân 惡ác 因nhân 故cố 。 楞lăng 伽già 經kinh 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 佛Phật 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 彼bỉ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 亦diệc 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 何hà 以dĩ 異dị 耶da 。 佛Phật 言ngôn 彼bỉ 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 常thường 不bất 思tư 議nghị 。 以dĩ 無vô 因nhân 故cố 。 我ngã 說thuyết 常thường 不bất 思tư 議nghị 有hữu 因nhân 。 因nhân 於ư 內nội 證chứng 豈khởi 得đắc 同đồng 耶da 。 是thị 則tắc 真chân 常thường 亦diệc 因nhân 緣duyên 顯hiển 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 說thuyết 法Pháp 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 生sanh 。 法pháp 華hoa 亦diệc 云vân 。 諸chư 佛Phật 兩Lưỡng 足Túc 尊Tôn 。 知tri 法pháp 常thường 無vô 性tánh 。 佛Phật 種chủng 從tùng 緣duyên 起khởi 。 是thị 故cố 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 下hạ 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 因nhân 緣duyên 為vi 本bổn 。 中trung 論luận 云vân 。 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 不bất 是thị 空không 者giả 。 則tắc 真chân 空không 中trung 道đạo 亦diệc 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 若nhược 爾nhĩ 涅Niết 槃Bàn 十thập 六lục 云vân 。 我ngã 觀quán 諸chư 行hành 。 悉tất 皆giai 無vô 常thường 。 云vân 何hà 知tri 耶da 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 則tắc 知tri 無vô 常thường 。 是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 無vô 常thường 。 則tắc 外ngoại 道đạo 有hữu 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 明minh 外ngoại 道đạo 在tại 因nhân 緣duyên 內nội 。 執chấp 於ư 緣duyên 相tương/tướng 以dĩ 為vi 常thường 住trụ 。 是thị 故cố 破phá 之chi 言ngôn 無vô 常thường 耳nhĩ 。 今kim 明minh 教giáo 詮thuyên 因nhân 緣duyên 妙diệu 理lý 具cụ 常thường 無vô 常thường 。 豈khởi 得đắc 同đồng 耶da 。 況huống 復phục 宗tông 者giả 。 從tùng 多đa 分phần 說thuyết 。 所sở 以dĩ 因nhân 緣duyên 是thị 所sở 宗tông 。 尚thượng 不bất 應ưng 致trí 疑nghi 。


疏sớ/sơ 。 乘thừa 智trí 階giai 差sai 淺thiển 深thâm 多đa 種chủng 者giả 。 乘thừa 謂vị 三tam 乘thừa 五ngũ 乘thừa 。 三tam 乘thừa 觀quán 緣duyên 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 。 五ngũ 乘thừa 人nhân 天thiên 亦diệc 以dĩ 戒giới 善thiện 為vi 因nhân 緣duyên 矣hĩ 。 智trí 謂vị 智trí 慧tuệ 如như 下hạ 所sở 引dẫn 。 下hạ 智trí 觀quán 者giả 。 得đắc 聲Thanh 聞Văn 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 以dĩ 大Đại 乘Thừa 中trung 既ký 分phần/phân 因nhân 果quả 故cố 。 智trí 異dị 小Tiểu 乘Thừa 。 言ngôn 階giai 差sai 者giả 。


復phục 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 則tắc 上thượng 結kết 隨tùy 乘thừa 智trí 異dị 。 二nhị 如như 一nhất 菩Bồ 提Đề 隨tùy 觀quán 深thâm 淺thiển 。 亦diệc 多đa 階giai 級cấp 故cố 云vân 多đa 種chủng 。


疏sớ/sơ 。 龍long 樹thụ 云vân 因nhân 緣duyên 有hữu 二nhị 等đẳng 者giả 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 略lược 開khai 。 即tức 十thập 二nhị 門môn 論luận 文văn 云vân 。 謂vị 水thủy 土thổ/độ 人nhân 工công 時thời 節tiết 穀cốc 子tử 為vi 因nhân 緣duyên 。 而nhi 芽nha 得đắc 生sanh 。 乳nhũ 及cập 酵# 煖noãn 人nhân 工công 為vi 緣duyên 而nhi 酪lạc 得đắc 生sanh 。 泥nê 團đoàn 輪luân 繩thằng 陶đào 師sư 等đẳng 緣duyên 而nhi 器khí 得đắc 成thành 。 皆giai 外ngoại 因nhân 緣duyên 也dã 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 外ngoại 由do 內nội 變biến 下hạ 。 第đệ 三tam 融dung 通thông 無vô 礙ngại 也dã 。 外ngoại 諸chư 器khí 界giới 。 內nội 識thức 頓đốn 變biến 增tăng 上thượng 之chi 果quả 。 亦diệc 因nhân 自tự 業nghiệp 故cố 云vân 內nội 變biến 。 言ngôn 本bổn 來lai 相tương/tướng 收thu 者giả 。 內nội 即tức 是thị 本bổn 外ngoại 即tức 是thị 末mạt 。 以dĩ 唯duy 心tâm 義nghĩa 。 則tắc 內nội 收thu 外ngoại 託thác 境cảnh 生sanh 心tâm 。 則tắc 末mạt 亦diệc 收thu 內nội 。 若nhược 以dĩ 法pháp 性tánh 為vi 本bổn 。 法pháp 性tánh 融dung 通thông 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 。 則tắc 塵trần 包bao 大đại 身thân 毛mao 容dung 剎sát 土độ 。 是thị 故cố 合hợp 為vi 一nhất 大đại 緣duyên 起khởi 也dã 。


疏sớ/sơ 。 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 義nghĩa 門môn 非phi 一nhất 下hạ 。 當đương 略lược 示thị 者giả 。 然nhiên 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 緣duyên 起khởi 門môn 云vân 何hà 。 謂vị 依y 八bát 門môn 緣duyên 起khởi 流lưu 轉chuyển 。 一nhất 內nội 識thức 生sanh 門môn 。 二nhị 外ngoại 緣duyên 成thành 熟thục 門môn 。 三tam 有hữu 情tình 世thế 間gian 生sanh 死tử 門môn 。 四tứ 器khí 世thế 間gian 成thành 壞hoại 門môn 。 五ngũ 食thực 任nhậm 持trì 門môn 。 六lục 自tự 所sở 作tác 業nghiệp 增tăng 上thượng 勢thế 力lực 受thọ 用dụng 隨tùy 業nghiệp 所sở 得đắc 愛ái 非phi 愛ái 果quả 門môn 。 七thất 威uy 勢thế 門môn 。 八bát 清thanh 淨tịnh 門môn 。 釋thích 曰viết 。 然nhiên 論luận 不bất 釋thích 義nghĩa 略lược 可khả 知tri 。 八bát 清thanh 淨tịnh 即tức 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 等đẳng 。 七thất 威uy 勢thế 即tức 勢thế 用dụng 。 緣duyên 生sanh 無vô 明minh 緣duyên 行hành 等đẳng 。 六lục 自tự 業nghiệp 所sở 作tác 即tức 正chánh 是thị 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 五ngũ 食thực 任nhậm 持trì 。 即tức 四tứ 食thực 不bất 同đồng 隨tùy 界giới 通thông 局cục 。 四tứ 器khí 界giới 可khả 知tri 。 三tam 有hữu 情tình 揀giản 外ngoại 無vô 情tình 。 二nhị 及cập 外ngoại 緣duyên 門môn 如như 論luận 說thuyết 。 一nhất 內nội 識thức 生sanh 。 即tức 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 。 言ngôn 下hạ 當đương 略lược 示thị 者giả 。 非phi 但đãn 門môn 有hữu 其kỳ 八bát 義nghĩa 。 亦diệc 無vô 量lượng 散tán 在tại 經kinh 疏sớ/sơ 。 隨tùy 文văn 釋thích 中trung 及cập 下hạ 釋thích 緣duyên 起khởi 竟cánh 處xứ 。 總tổng 結kết 十thập 門môn 之chi 意ý 。 收thu 十thập 為vi 五ngũ 。 乃nãi 至chí 顯hiển 四tứ 佛Phật 性tánh 融dung 為vi 大đại 緣duyên 起khởi 等đẳng 。 義nghĩa 門môn 既ký 散tán 。 今kim 且thả 就tựu 內nội 略lược 示thị 染nhiễm 淨tịnh 。 一nhất 染nhiễm 緣duyên 起khởi 。 二nhị 淨tịnh 緣duyên 起khởi 。 三tam 染nhiễm 淨tịnh 雙song 融dung 緣duyên 起khởi 。 此thử 三tam 緣duyên 起khởi 。 各các 有hữu 四tứ 門môn 。 染nhiễm 中trung 四tứ 者giả 。 一nhất 緣duyên 集tập 一nhất 心tâm 門môn 。 二nhị 攝nhiếp 本bổn 從tùng 末mạt 門môn 。 三tam 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 門môn 。 四tứ 本bổn 末mạt 依y 持trì 門môn 。 第đệ 二nhị 淨tịnh 緣duyên 起khởi 亦diệc 四tứ 門môn 者giả 。 一nhất 本bổn 有hữu 門môn 。 二nhị 修tu 生sanh 門môn 。 三tam 本bổn 有hữu 即tức 修tu 生sanh 門môn 。 四tứ 修tu 生sanh 即tức 本bổn 有hữu 門môn 。 第đệ 三tam 染nhiễm 淨tịnh 雙song 融dung 。 亦diệc 四tứ 門môn 者giả 。 一nhất 翻phiên 染nhiễm 顯hiển 淨tịnh 門môn 。 二nhị 以dĩ 淨tịnh 應ưng 染nhiễm 門môn 。 三tam 會hội 染nhiễm 即tức 淨tịnh 門môn 。 四tứ 染nhiễm 盡tận 淨tịnh 泯mẫn 門môn 。 以dĩ 此thử 諸chư 門môn 。 及cập 該cai 內nội 外ngoại 無vô 盡tận 事sự 理lý 。 並tịnh 合hợp 為vi 一nhất 無vô 障chướng 無vô 礙ngại 。 法Pháp 界Giới 大đại 緣duyên 起khởi 也dã 。


疏sớ/sơ 。 今kim 經kinh 文văn 內nội 略lược 顯hiển 十thập 重trọng/trùng 等đẳng 者giả 。 第đệ 二nhị 舉cử 經kinh 顯hiển 深thâm 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 經kinh 文văn 。 文văn 有hữu 十thập 重trùng 以dĩ 顯hiển 無vô 盡tận 。 後hậu 各các 有hữu 逆nghịch 順thuận 下hạ 。 展triển 轉chuyển 開khai 顯hiển 以dĩ 辯biện 難nan 思tư 。


疏sớ/sơ 。 古cổ 人nhân 兼kiêm 取thủ 彼bỉ 果quả 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 意ý 不bất 美mỹ 此thử 釋thích 。 亦diệc 不bất 言ngôn 非phi 。 故cố 舉cử 古cổ 人nhân 不bất 言ngôn 去khứ 取thủ 。 若nhược 依y 染nhiễm 淨tịnh 逆nghịch 順thuận 成thành 四tứ 十thập 重trọng/trùng 。 三tam 觀quán 歷lịch 之chi 成thành 百bách 二nhị 十thập 。 斯tư 理lý 然nhiên 也dã 。 疏sớ/sơ 論luận 三tam 觀quán 者giả 下hạ 。 第đệ 三tam 依y 論luận 科khoa 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 依y 論luận 立lập 觀quán 。 後hậu 以dĩ 論luận 會hội 經kinh 。 前tiền 中trung 有hữu 六lục 。 一nhất 列liệt 名danh 二nhị 。 初sơ 但đãn 觀quán 二nhị 諦đế 下hạ 釋thích 相tương/tướng 。 皆giai 以dĩ 前tiền 三tam 悲bi 會hội 之chi 。 三tam 初sơ 一nhất 下hạ 。 同đồng 二Nhị 乘Thừa 下hạ 會hội 同đồng 大đại 品phẩm 二nhị 智trí 。 四tứ 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 下hạ 。 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 證chứng 成thành 。 涅Niết 槃Bàn 開khai 於ư 二Nhị 乘Thừa 教giáo 行hành 不bất 同đồng 故cố 。 二Nhị 乘Thừa 異dị 大đại 品phẩm 。 合hợp 其kỳ 理lý 果quả 是thị 一nhất 。 故cố 合hợp 二Nhị 乘Thừa 。 義nghĩa 皆giai 符phù 此thử 故cố 得đắc 並tịnh 引dẫn 。 五ngũ 前tiền 約ước 為vi 物vật 下hạ 。 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 為vi 有hữu 問vấn 言ngôn 。 經kinh 是thị 三tam 悲bi 論luận 為vi 三tam 觀quán 。 豈khởi 得đắc 引dẫn 前tiền 。 以dĩ 成thành 今kim 說thuyết 故cố 為vi 此thử 通thông 。 六lục 融dung 此thử 三tam 觀quán 下hạ 。 融dung 通thông 顯hiển 勝thắng 。 言ngôn 三tam 觀quán 一nhất 心tâm 者giả 。 即tức 同đồng 空không 假giả 中trung 也dã 。 一nhất 人nhân 頓đốn 修tu 非phi 約ước 乘thừa 分phần/phân 。 言ngôn 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 者giả 。 般Bát 若Nhã 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 是thị 共cộng 。 如như 云vân 欲dục 得đắc 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 當đương 學học 般Bát 若Nhã 等đẳng 。 法pháp 華hoa 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 悉tất 空không 寂tịch 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 大đại 無vô 小tiểu 。 無vô 漏lậu 無vô 為vi 。 如như 是thị 思tư 惟duy 。 不bất 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。 即tức 共cộng 般Bát 若Nhã 。 此thử 名danh 為vi 淺thiển 。 今kim 悲bi 智trí 雙song 運vận 。 理lý 事sự 齊tề 觀quán 故cố 。 其kỳ 所sở 發phát 即tức 是thị 不bất 共cộng 。 為vi 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 論luận 三tam 觀quán 雖tuy 遍biến 釋thích 經kinh 下hạ 。 第đệ 二nhị 以dĩ 論luận 會hội 經kinh 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 標tiêu 舉cử 。 二nhị 別biệt 釋thích 三tam 觀quán 開khai 合hợp 。 三tam 二nhị 利lợi 分phân 別biệt 。 今kim 初sơ 言ngôn 與dữ 十thập 門môn 有hữu 開khai 合hợp 者giả 。 如như 初sơ 觀quán 總tổng 束thúc 十thập 門môn 為vi 三tam 。 則tắc 經kinh 開khai 論luận 合hợp 。 而nhi 分phân 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 所sở 攝nhiếp 。 前tiền 半bán 為vi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 即tức 經kinh 合hợp 論luận 開khai 。 其kỳ 第đệ 三tam 觀quán 開khai 初sơ 門môn 。 前tiền 半bán 為vi 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 觀quán 。 後hậu 半bán 屬thuộc 依y 止Chỉ 觀Quán 。 即tức 經kinh 合hợp 論luận 開khai 。 以dĩ 八bát 九cửu 二nhị 門môn 為vi 無vô 始thỉ 觀quán 。 即tức 經kinh 開khai 論luận 合hợp 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 一Nhất 切Thiết 智Trí 觀quán 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 釋thích 三tam 觀quán 開khai 合hợp 中trung 。 初sơ 觀quán 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 。 後hậu 所sở 以dĩ 分phần/phân 三tam 下hạ 出xuất 所sở 以dĩ 。 今kim 初sơ 言ngôn 十thập 中trung 初sơ 門môn 者giả 。 即tức 有hữu 支chi 相tương 續tục 門môn 。 二nhị 攝nhiếp 第đệ 二nhị 門môn 中trung 之chi 半bán 者giả 。 即tức 攝nhiếp 歸quy 一nhất 心tâm 。 前tiền 半bán 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 復phục 作tác 是thị 念niệm 。 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 是thị 也dã 。 三tam 攝nhiếp 餘dư 八bát 門môn 半bán 者giả 半bán 即tức 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 門môn 中trung 從tùng 如Như 來Lai 於ư 此thử 。 分phân 別biệt 演diễn 說thuyết 下hạ 。 及cập 盡tận 第đệ 十thập 門môn 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 大đại 悲bi 隨tùy 順thuận 觀quán 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 。 後hậu 出xuất 所sở 以dĩ 。 今kim 初sơ 。 一nhất 觀quán 眾chúng 生sanh 愚ngu 癡si 顛điên 倒đảo 者giả 。 謂vị 癡si 迷mê 性tánh 相tướng 倒đảo 執chấp 我ngã 所sở 故cố 。 二nhị 餘dư 處xứ 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 即tức 謂vị 凡phàm 夫phu 愚ngu 癡si 。 顛điên 倒đảo 常thường 應ưng 於ư 阿a 賴lại 耶da 識thức 中trung 。 及cập 阿a 陀đà 那na 識thức 中trung 。 求cầu 其kỳ 解giải 脫thoát 。 乃nãi 於ư 餘dư 處xứ 我ngã 我ngã 所sở 中trung 。 求cầu 解giải 脫thoát 故cố 。 第đệ 二nhị 一nhất 心tâm 。 門môn 明minh 唯duy 一nhất 心tâm 。 可khả 於ư 中trung 求cầu 心tâm 外ngoại 無vô 法pháp 。


疏sớ/sơ 。 三tam 異dị 道đạo 求cầu 解giải 脫thoát 者giả 。 論luận 云vân 顛điên 倒đảo 因nhân 此thử 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 冥minh 性tánh 因nhân 。 二nhị 自tự 在tại 因nhân 。 三tam 苦khổ 行hạnh 因nhân 。 四tứ 及cập 無vô 因nhân 。 如như 次thứ 四tứ 門môn 破phá 之chi 。 一nhất 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 明minh 有hữu 支chi 。 各các 有hữu 二nhị 種chủng 。 由do 業nghiệp 能năng 生sanh 非phi 由do 冥minh 性tánh 。 二nhị 不bất 相tương 捨xả 離ly 門môn 。 明minh 以dĩ 無vô 明minh 等đẳng 為vi 行hành 等đẳng 因nhân 。 非phi 由do 自tự 在tại 。 三tam 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 。 明minh 業nghiệp 惑hoặc 而nhi 為vi 苦khổ 因nhân 。 欲dục 求cầu 脫thoát 苦khổ 當đương 斷đoạn 業nghiệp 惑hoặc 反phản 修tu 苦khổ 行hạnh 。 是thị 起khởi 妄vọng 業nghiệp 計kế 苦khổ 行hạnh 。 心tâm 即tức 是thị 煩phiền 惱não 。 如như 是thị 妄vọng 想tưởng 寧ninh 是thị 解giải 脫thoát 因nhân 耶da 。 四tứ 三tam 際tế 輪luân 迴hồi 門môn 。 謂vị 既ký 以dĩ 前tiền 際tế 二nhị 支chi 是thị 中trung 際tế 五ngũ 支chi 因nhân 。 中trung 際tế 三tam 支chi 是thị 後hậu 際tế 二nhị 支chi 因nhân 。 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 因nhân 耶da 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 求cầu 異dị 解giải 脫thoát 攝nhiếp 後hậu 四tứ 門môn 者giả 。 謂vị 不bất 識thức 真chân 解giải 脫thoát 求cầu 三tam 界giới 苦khổ 等đẳng 。 為vì 解giải 脫thoát 故cố 。 名danh 之chi 求cầu 異dị 。 真chân 解giải 脫thoát 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 相tương/tướng 。 一nhất 離ly 一nhất 切thiết 苦khổ 相tương/tướng 。 二nhị 無vô 為vi 相tương/tướng 。 三tam 遠viễn 離ly 染nhiễm 相tướng 。 四tứ 出xuất 世thế 間gian 相tương/tướng 。 此thử 四tứ 即tức 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 常thường 淨tịnh 我ngã 故cố 下hạ 。 四tứ 段đoạn 破phá 之chi 。 一nhất 切thiết 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 。 但đãn 有hữu 妄vọng 苦khổ 而nhi 無vô 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 二nhị 即tức 第đệ 八bát 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 無vô 有hữu 常thường 德đức 。 三tam 即tức 第đệ 九cửu 生sanh 滅diệt 繫hệ 縛phược 。 但đãn 是thị 染nhiễm 縛phược 無vô 有hữu 淨tịnh 德đức 。 四tứ 即tức 第đệ 十thập 隨tùy 順thuận 。 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 以dĩ 順thuận 有hữu 故cố 非phi 是thị 出xuất 世thế 。 故cố 無vô 我ngã 德đức 也dã 。


疏sớ/sơ 。 此thử 之chi 四tứ 門môn 下hạ 。 第đệ 二nhị 出xuất 四tứ 所sở 以dĩ 。 亦diệc 揀giản 四tứ 門môn 之chi 別biệt 相tướng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 一nhất 切thiết 相tướng 智trí 。 觀quán 中trung 一nhất 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 觀quán 者giả 。 謂vị 計kế 我ngã 緣duyên 生sanh 為vi 染nhiễm 。 無vô 我ngã 緣duyên 滅diệt 為vi 淨tịnh 。 二nhị 依y 止Chỉ 觀Quán 攝nhiếp 初sơ 門môn 。 後hậu 半bán 及cập 第đệ 二nhị 門môn 者giả 。 謂vị 初sơ 門môn 有hữu 二nhị 。 佛Phật 子tử 從tùng 後hậu 佛Phật 子tử 明minh 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 緣duyên 相tương/tướng 。 次thứ 第đệ 半bán 門môn 明minh 依y 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 以dĩ 不bất 知tri 故cố 。 即tức 起khởi 諸chư 緣duyên 是thị 為vi 染nhiễm 依y 第đệ 二nhị 門môn 明minh 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 諸chư 緣duyên 轉chuyển 滅diệt 便tiện 為vi 淨tịnh 依y 。 三tam 方phương 便tiện 觀quán 者giả 。 即tức 第đệ 三tam 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 門môn 。 謂vị 因nhân 緣duyên 有hữu 支chi 各các 有hữu 二nhị 業nghiệp 。 為vi 起khởi 後hậu 方phương 便tiện 。 若nhược 滅diệt 前tiền 前tiền 則tắc 後hậu 後hậu 不bất 生sanh 。 是thị 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 。 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 觀quán 。 即tức 第đệ 四tứ 不bất 相tương 捨xả 離ly 門môn 。 謂vị 有hữu 支chi 無vô 作tác 故cố 。 既ký 由do 前tiền 前tiền 令linh 後hậu 後hậu 不bất 斷đoạn 。 助trợ 成thành 後hậu 後hậu 則tắc 後hậu 後hậu 無vô 性tánh 。 何hà 有hữu 前tiền 前tiền 能năng 作tác 。 後hậu 後hậu 即tức 以dĩ 無vô 作tác 為vi 緣duyên 之chi 相tướng 。 五ngũ 入nhập 諦đế 觀quán 者giả 。 即tức 第đệ 五ngũ 三tam 道đạo 不bất 斷đoạn 門môn 。 三tam 道đạo 苦khổ 集Tập 諦Đế 故cố 。 逆nghịch 觀quán 即tức 滅diệt 道đạo 故cố 。 六lục 力lực 無vô 力lực 信tín 入nhập 依y 止Chỉ 觀Quán 者giả 。 即tức 第đệ 六lục 三tam 際tế 輪luân 迴hồi 門môn 。 謂vị 此thử 三tam 際tế 為vi 因nhân 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 有hữu 力lực 。 為vi 果quả 義nghĩa 邊biên 名danh 為vi 無vô 力lực 。 若nhược 約ước 三tam 際tế 。 前tiền 際tế 於ư 現hiện 五ngũ 有hữu 力lực 。 於ư 當đương 二nhị 無vô 力lực 。 中trung 際tế 愛ái 等đẳng 於ư 當đương 有hữu 力lực 。 於ư 現hiện 無vô 力lực 。 以dĩ 斯tư 三tam 際tế 化hóa 彼bỉ 凡phàm 夫phu 。 令linh 信tín 入nhập 依y 行hành 。 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 信tín 入nhập 觀quán 者giả 。 即tức 第đệ 七thất 三tam 苦khổ 集tập 成thành 門môn 。 不bất 如như 實thật 知tri 微vi 苦khổ 。 我ngã 慢mạn 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 。 若nhược 知tri 微vi 苦khổ 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 不bất 知tri 令linh 知tri 名danh 為vi 信tín 入nhập 。 八bát 無vô 始thỉ 觀quán 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 俗tục 說thuyết 因nhân 緣duyên 為vi 生sanh 滅diệt 之chi 本bổn 。 生sanh 死tử 無vô 際tế 。 故cố 因nhân 緣duyên 無vô 始thỉ 。 二nhị 約ước 真chân 說thuyết 。 見kiến 法pháp 緣duyên 集tập 無vô 有hữu 本bổn 性tánh 可khả 為vi 依y 止chỉ 。 故cố 名danh 無vô 始thỉ 。 攝nhiếp 八bát 九cửu 門môn 者giả 。 第đệ 八bát 門môn 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 。 但đãn 一nhất 念niệm 緣duyên 生sanh 。 即tức 是thị 不bất 生sanh 。 故cố 云vân 無vô 始thỉ 。 第đệ 九cửu 門môn 隨tùy 順thuận 轉chuyển 故cố 。 而nhi 生sanh 非phi 有hữu 本bổn 也dã 。 九cửu 種chủng 種chủng 觀quán 攝nhiếp 第đệ 十thập 門môn 者giả 。 即tức 隨tùy 順thuận 無vô 所sở 有hữu 盡tận 門môn 。 由do 隨tùy 順thuận 有hữu 故cố 有hữu 欲dục 色sắc 愛ái 等đẳng 之chi 殊thù 。 故cố 云vân 種chủng 種chủng 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 其kỳ 三tam 觀quán 俱câu 通thông 二nhị 利lợi 下hạ 。 第đệ 三tam 二nhị 利lợi 分phân 別biệt 。 三tam 觀quán 為vi 三tam 。 第đệ 三tam 觀quán 中trung 先tiên 總tổng 。 後hậu 於ư 中trung 下hạ 別biệt 明minh 。 言ngôn 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 者giả 。 即tức 六lục 力lực 無vô 力lực 及cập 七thất 增tăng 上thượng 慢mạn 。 皆giai 令linh 他tha 信tín 入nhập 故cố 。 言ngôn 初sơ 二nhị 通thông 染nhiễm 淨tịnh 者giả 。 初sơ 門môn 名danh 染nhiễm 淨tịnh 分phân 別biệt 故cố 。 次thứ 門môn 迷mê 為vi 染nhiễm 依y 悟ngộ 為vi 淨tịnh 依y 故cố 。


疏sớ/sơ 。 列liệt 云vân 一nhất 示thị 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 。 二nhị 示thị 染nhiễm 淨tịnh 依y 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 三tam 唯duy 觀quán 染nhiễm 者giả 。 以dĩ 第đệ 三tam 方phương 便tiện 觀quán 一nhất 染nhiễm 法pháp 之chi 因nhân 。 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 故cố 。 上thượng 文văn 云vân 亦diệc 解giải 脫thoát 方phương 便tiện 者giả 。 約ước 逆nghịch 觀quán 說thuyết 。 本bổn 明minh 染nhiễm 法pháp 。 言ngôn 二nhị 染nhiễm 法pháp 之chi 緣duyên 者giả 。 即tức 第đệ 四tứ 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 。 觀quán 前tiền 約ước 業nghiệp 親thân 能năng 生sanh 後hậu 。 故cố 說thuyết 為vi 因nhân 。 今kim 約ước 助trợ 成thành 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 。 說thuyết 為vi 緣duyên 言ngôn 。 後hậu 一nhất 就tựu 染nhiễm 觀quán 過quá 者giả 。 以dĩ 入nhập 諦đế 觀quán 。 正chánh 約ước 順thuận 觀quán 但đãn 苦khổ 集tập 故cố 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 二nhị 利lợi 他tha 中trung 等đẳng 者giả 。 有hữu 力lực 無vô 力lực 。 令linh 凡phàm 信tín 入nhập 。 能năng 所sở 生sanh 義nghĩa 即tức 增tăng 上thượng 慢mạn 非phi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 令linh 小tiểu 信tín 入nhập 。 以dĩ 微vi 細tế 行hành 苦khổ 二Nhị 乘Thừa 不bất 知tri 故cố 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 真Chân 諦Đế 觀quán 者giả 。 上thượng 釋thích 無vô 始thỉ 。 雖tuy 通thông 二nhị 義nghĩa 約ước 真chân 為vi 正chánh 故cố 。 後hậu 俗tục 諦đế 觀quán 者giả 有hữu 種chủng 種chủng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 正chánh 釋thích 文văn 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 總tổng 示thị 釋thích 義nghĩa 。 二nhị 指chỉ 文văn 分phân 齊tề 。 三tam 依y 論luận 科khoa 釋thích 。 今kim 初sơ 云vân 。 並tịnh 以dĩ 三tam 觀quán 釋thích 之chi 。 更cánh 無vô 別biệt 理lý 者giả 。 因nhân 古cổ 德đức 總tổng 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 直trực 釋thích 經kinh 文văn 。 後hậu 方phương 依y 論luận 三tam 觀quán 重trọng/trùng 釋thích 。 不bất 知tri 直trực 釋thích 名danh 為vi 何hà 觀quán 。 既ký 別biệt 無vô 觀quán 如như 何hà 異dị 論luận 設thiết 有hữu 別biệt 觀quán 。 又hựu 不bất 出xuất 名danh 。 亦diệc 令linh 論luận 主chủ 釋thích 未vị 盡tận 理lý 故cố 。 云vân 但đãn 以dĩ 三tam 觀quán 釋thích 之chi 更cánh 無vô 別biệt 理lý 。


疏sớ/sơ 。 經kinh 之chi 十thập 段đoạn 下hạ 。 第đệ 二nhị 指chỉ 文văn 分phân 齊tề 。


疏sớ/sơ 。 先tiên 依y 相tương/tướng 諦đế 下hạ 。 第đệ 三tam 依y 論luận 科khoa 釋thích 。 於ư 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 依y 論luận 正chánh 科khoa 。 二nhị 此thử 三tam 若nhược 望vọng 十thập 門môn 下hạ 。 總tổng 釋thích 三tam 意ý 。 三tam 今kim 初sơ 成thành 者giả 下hạ 。 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 於ư 中trung 又hựu 三tam 。 初sơ 總tổng 出xuất 文văn 意ý 。 二nhị 辯biện 定định 所sở 破phá 。 三tam 方phương 釋thích 文văn 。 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 此thử 是thị 正chánh 破phá 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 者giả 。 第đệ 二nhị 辯biện 定định 所sở 破phá 。 即tức 唯duy 識thức 第đệ 八bát 釋thích 外ngoại 難nạn/nan 頌tụng 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 無vô 外ngoại 緣duyên 云vân 何hà 有hữu 情tình 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 故cố 有hữu 頌tụng 曰viết 。 由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 。 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 。 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 。 釋thích 曰viết 。 下hạ 取thủ 意ý 釋thích 熏huân 習tập 氣khí 分phần/phân 名danh 為vi 習tập 氣khí 。 即tức 是thị 種chủng 子tử 諸chư 業nghiệp 。 習tập 氣khí 即tức 罪tội 等đẳng 三tam 業nghiệp 。 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 相tương 見kiến 。 二nhị 名danh 色sắc 。 三tam 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 四tứ 本bổn 末mạt 。 第đệ 八bát 異dị 熟thục 名danh 之chi 為vi 本bổn 。 六lục 識thức 異dị 熟thục 名danh 之chi 為vi 末mạt 。 業nghiệp 是thị 增tăng 上thượng 緣duyên 。 二nhị 取thủ 因nhân 緣duyên 。 互hỗ 相tương 助trợ 成thành 。 故cố 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 。 此thử 第đệ 一nhất 師sư 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 師sư 云vân 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 諸chư 習tập 氣khí 。 然nhiên 諸chư 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 。 下hạ 亦diệc 義nghĩa 引dẫn 。 一nhất 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 。 二nhị 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 。 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 有hữu 支chi 習tập 氣khí 謂vị 招chiêu 三tam 界giới 異dị 熟thục 業nghiệp 種chủng 。 廣quảng 如như 下hạ 明minh 。 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 前tiền 已dĩ 頻tần 引dẫn 。 即tức 下hạ 經Kinh 云vân 。 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 植thực 心tâm 種chủng 子tử 。 言ngôn 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 者giả 下hạ 。 具cụ 引dẫn 論luận 文văn 。 謂vị 虛hư 妄vọng 執chấp 我ngã 我ngã 所sở 種chủng 子tử 。 我ngã 執chấp 有hữu 二nhị 。 一nhất 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 。 即tức 修tu 所sở 斷đoạn 。 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 二nhị 分phần 別biệt 我ngã 執chấp 。 即tức 見kiến 所sở 斷đoạn 。 我ngã 我ngã 所sở 執chấp 。 隨tùy 二nhị 我ngã 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 。 解giải 云vân 。 然nhiên 俱câu 生sanh 我ngã 執chấp 通thông 六lục 七thất 識thức 。 分phân 別biệt 我ngã 執chấp 唯duy 第đệ 六lục 識thức 。 因nhân 我ngã 執chấp 故cố 。 相tương/tướng 分phân 之chi 中trung 亦diệc 熏huân 五ngũ 蘊uẩn 種chủng 子tử 。 即tức 名danh 言ngôn 熏huân 習tập 我ngã 執chấp 種chủng 子tử 。 令linh 自tự 他tha 差sai 別biệt 故cố 。 別biệt 立lập 之chi 故cố 。 有hữu 支chi 我ngã 執chấp 皆giai 增tăng 上thượng 緣duyên 。 頌tụng 明minh 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 即tức 我ngã 執chấp 。 名danh 言ngôn 取thủ 我ngã 我ngã 所sở 。 及cập 取thủ 名danh 言ngôn 故cố 皆giai 名danh 二nhị 取thủ 。 釋thích 曰viết 。 今kim 經kinh 破phá 此thử 我ngã 執chấp 。 亦diệc 即tức 俱câu 舍xá 頌tụng 說thuyết 前tiền 後hậu 中trung 際tế 。 為vi 遣khiển 他tha 愚ngu 惑hoặc 。 以dĩ 三tam 際tế 愚ngu 俱câu 愚ngu 我ngã 故cố 。 如như 下hạ 三tam 際tế 輪luân 迴hồi 中trung 釋thích 瑜du 伽già 論luận 中trung 亦diệc 遣khiển 三tam 際tế 愚ngu 惑hoặc 。 於ư 我ngã 與dữ 俱câu 舍xá 同đồng 。 又hựu 云vân 遣khiển 三tam 際tế 愚ngu 遣khiển 內nội 無vô 知tri 。 若nhược 遣khiển 非phi 情tình 無vô 知tri 即tức 遣khiển 我ngã 所sở 故cố 。 今kim 破phá 二nhị 我ngã 以dĩ 顯hiển 二nhị 空không 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 二nhị 句cú 下hạ 。 第đệ 三tam 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 舉cử 論luận 經kinh 會hội 釋thích 。 三tam 引dẫn 論luận 反phản 徵trưng 。 今kim 初sơ 先tiên 正chánh 釋thích 。 後hậu 此thử 直trực 順thuận 下hạ 結kết 成thành 。 今kim 初sơ 言ngôn 但đãn 是thị 苦khổ 集tập 者giả 。 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 即tức 是thị 妄vọng 苦khổ 。 著trước 我ngã 之chi 心tâm 即tức 是thị 集tập 因nhân 。 言ngôn 是thị 滅diệt 道đạo 故cố 者giả 。 若nhược 離ly 此thử 著trước 。 即tức 是thị 道Đạo 諦Đế 。 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 。 即tức 是thị 滅Diệt 諦Đế 。


疏sớ/sơ 。 論luận 經kinh 言ngôn 下hạ 。 二nhị 舉cử 論luận 經kinh 會hội 釋thích 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 舉cử 論luận 經kinh 。 二nhị 以dĩ 我ngã 執chấp 下hạ 。 以dĩ 唯duy 識thức 意ý 釋thích 成thành 論luận 經kinh 。 唯duy 識thức 云vân 。 隨tùy 二nhị 我ngã 執chấp 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 有hữu 情tình 等đẳng 自tự 他tha 差sai 別biệt 。 三tam 故cố 論luận 云vân 下hạ 。 舉cử 本bổn 論luận 自tự 釋thích 。 既ký 言ngôn 五ngũ 道đạo 中trung 所sở 有hữu 生sanh 死tử 。 明minh 是thị 一nhất 一nhất 道đạo 中trung 自tự 他tha 之chi 身thân 差sai 別biệt 義nghĩa 耳nhĩ 。 四tứ 若nhược 五ngũ 道đạo 下hạ 。 以dĩ 業nghiệp 習tập 氣khí 成thành 上thượng 我ngã 執chấp 但đãn 令linh 自tự 他tha 差sai 別biệt 之chi 義nghĩa 。 謂vị 業nghiệp 能năng 令linh 自tự 他tha 共cộng 有hữu 。 若nhược 人nhân 若nhược 天thiên 苦khổ 樂lạc 六lục 道đạo 。 即tức 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 若nhược 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 亦diệc 二nhị 取thủ 攝nhiếp 。 已dĩ 如như 上thượng 辯biện 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 論luận 主chủ 反phản 徵trưng 下hạ 。 第đệ 三tam 引dẫn 論luận 反phản 徵trưng 。 釋thích 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 別biệt 徵trưng 釋thích 。 三tam 結kết 成thành 無vô 我ngã 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 徵trưng 著trước 我ngã 下hạ 。 二nhị 別biệt 徵trưng 釋thích 中trung 二nhị 句cú 。 先tiên 徵trưng 世thế 間gian 受thọ 生sanh 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 後hậu 徵trưng 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 今kim 初sơ 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 標tiêu 舉cử 。 後hậu 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 下hạ 。 舉cử 論luận 牒điệp 釋thích 。 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 著trước 我ngã 之chi 心tâm 即tức 。 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 。 不bất 應ưng 世thế 間gian 受thọ 身thân 處xứ 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 依y 百bách 論luận 縱túng/tung 奪đoạt 勢thế 釋thích 。 二nhị 依y 因nhân 明minh 立lập 量lượng 。 以dĩ 釋thích 前tiền 中trung 數số 節tiết 論luận 文văn 。 以dĩ 為vi 三tam 段đoạn 。 兼kiêm 疏sớ/sơ 有hữu 四tứ 。 一nhất 初sơ 句cú 按án 定định 。 二nhị 次thứ 句cú 縱túng/tung 立lập 。 三tam 後hậu 句cú 正chánh 徵trưng 。 四tứ 何hà 以dĩ 著trước 我ngã 下hạ 。 即tức 疏sớ/sơ 舉cử 經kinh 反phản 質chất 結kết 破phá 。 但đãn 觀quán 向hướng 引dẫn 論luận 文văn 。 自tự 分phần/phân 主chủ 客khách 云vân 何hà 結kết 破phá 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 結kết 成thành 縱túng/tung 破phá 。 縱túng/tung 其kỳ 有hữu 我ngã 已dĩ 成thành 過quá 故cố 。 舉cử 經kinh 反phản 成thành 。 二nhị 著trước 我ngã 既ký 世thế 間gian 生sanh 。 明minh 知tri 著trước 我ngã 之chi 心tâm 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 。 所sở 著trước 之chi 我ngã 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 明minh 理lý 無vô 我ngã 矣hĩ 。 即tức 奪đoạt 破phá 其kỳ 我ngã 。


疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 應ưng 為vi 立lập 過quá 下hạ 。 第đệ 二nhị 依y 因nhân 明minh 立lập 量lượng 破phá 。


疏sớ/sơ 。 文văn 已dĩ 具cụ 。 然nhiên 總tổng 意ý 云vân 。 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 我ngã 是thị 有hữu 法pháp 。 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 是thị 宗tông 法pháp 。 以dĩ 我ngã 是thị 持trì 自tự 性tánh 法pháp 。 有hữu 彼bỉ 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 宗tông 中trung 法pháp 。 法pháp 與dữ 有hữu 法pháp 和hòa 合hợp 為vi 宗tông 。 因nhân 云vân 以dĩ 有hữu 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 我ngã 智trí 故cố 。 同đồng 喻dụ 如như 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 。 上thượng 三tam 支chi 已dĩ 具cụ 。 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 。 此thử 句cú 合hợp 結kết 應ưng 云vân 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 有hữu 實thật 智trí 。 生sanh 盡tận 聖thánh 人nhân 是thị 聖thánh 人nhân 。 凡phàm 夫phu 既ký 有hữu 實thật 我ngã 智trí 同đồng 彼bỉ 聖thánh 人nhân 。 是thị 聖thánh 人nhân 而nhi 言ngôn 生sanh 盡tận 者giả 。 遮già 不bất 定định 過quá 。 若nhược 但đãn 云vân 聖thánh 人nhân 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 為vi 如như 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 七thất 反phản 受thọ 生sanh 之chi 聖thánh 人nhân 耶da 。 為vi 如như 羅La 漢Hán 我ngã 生sanh 已dĩ 盡tận 之chi 聖thánh 耶da 。 故cố 定định 取thủ 後hậu 句cú 。 大Đại 乘Thừa 頓đốn 悟ngộ 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 即tức 同đồng 羅La 漢Hán 。 漸tiệm 悟ngộ 初Sơ 地Địa 許hứa 其kỳ 生sanh 盡tận 。 從tùng 凡phàm 既ký 同đồng 聖thánh 例lệ 成thành 一nhất 過quá 。 凡phàm 應ưng 同đồng 聖thánh 是thị 雜tạp 亂loạn 過quá 。 今kim 無vô 聖thánh 人nhân 是thị 斷đoạn 滅diệt 過quá 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 反phản 徵trưng 。 後hậu 句cú 下hạ 此thử 第đệ 二nhị 反phản 徵trưng 若nhược 離ly 此thử 著trước 則tắc 無vô 生sanh 處xứ 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 標tiêu 舉cử 。 後hậu 又hựu 復phục 下hạ 牒điệp 論luận 解giải 釋thích 。 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 若nhược 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 中trung 實thật 有hữu 我ngã 相tướng 者giả 。 若nhược 離ly 著trước 我ngã 。 則tắc 應ưng 常thường 生sanh 世thế 間gian 。 今kim 疏sớ/sơ 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 解giải 釋thích 。 文văn 小tiểu 異dị 前tiền 而nhi 分phân 為vi 三tam 。 初sơ 以dĩ 百bách 論luận 縱túng/tung 奪đoạt 勢thế 釋thích 。 二nhị 以dĩ 因nhân 明minh 立lập 量lượng 以dĩ 釋thích 。 三tam 舉cử 經kinh 雙song 結kết 反phản 質chất 以dĩ 破phá 。 初sơ 中trung 然nhiên 準chuẩn 前tiền 論luận 。 亦diệc 應ưng 有hữu 三tam 。 而nhi 文văn 稍sảo 略lược 。 兼kiêm 疏sớ/sơ 為vi 三tam 。 初sơ 按án 定định 所sở 執chấp 。 二nhị 若nhược 離ly 此thử 著trước 我ngã 應ưng 常thường 生sanh 世thế 間gian 。 即tức 以dĩ 理lý 正chánh 徵trưng 。 三tam 以dĩ 不bất 稱xưng 實thật 下hạ 。


疏sớ/sơ 。 釋thích 論luận 意ý 。 即tức 同đồng 前tiền 第đệ 二nhị 反phản 以dĩ 縱túng/tung 立lập 。 而nhi 論luận 含hàm 在tại 前tiền 若nhược 離ly 此thử 著trước 句cú 中trung 。 謂vị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 有hữu 於ư 我ngã 以dĩ 為vi 真chân 理lý 。 今kim 離ly 著trước 我ngã 則tắc 不bất 稱xưng 理lý 。 同đồng 於ư 凡phàm 夫phu 違vi 理lý 妄vọng 執chấp 。 斯tư 則tắc 縱túng/tung 成thành 。


疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 應ưng 為vi 下hạ 。 第đệ 二nhị 立lập 量lượng 。 破phá 應ưng 云vân 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 實thật 我ngã 是thị 有hữu 法pháp 。 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 是thị 宗tông 法pháp 。 因nhân 云vân 以dĩ 有hữu 無vô 我ngã 迷mê 理lý 倒đảo 惑hoặc 故cố 。 同đồng 喻dụ 云vân 如như 諸chư 凡phàm 夫phu 。 則tắc 三tam 支chi 已dĩ 具cụ 。 疏sớ/sơ 云vân 此thử 結kết 成thành 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 。 即tức 合hợp 結kết 也dã 。 應ưng 云vân 。 凡phàm 夫phu 有hữu 倒đảo 惑hoặc 。 凡phàm 夫phu 是thị 凡phàm 夫phu 。 聖thánh 人nhân 有hữu 倒đảo 惑hoặc 同đồng 彼bỉ 凡phàm 夫phu 。 是thị 凡phàm 夫phu 成thành 雜tạp 亂loạn 過quá 。 次thứ 云vân 聖thánh 既ký 同đồng 凡phàm 下hạ 。 例lệ 結kết 一nhất 過quá 成thành 斷đoạn 滅diệt 過quá 。


疏sớ/sơ 。 是thị 以dĩ 經Kinh 云vân 下hạ 。 第đệ 三tam 舉cử 經kinh 雙song 結kết 反phản 質chất 以dĩ 破phá 。 言ngôn 雙song 結kết 者giả 。 雙song 結kết 百bách 論luận 因nhân 明minh 。 結kết 百bách 論luận 者giả 。 謂vị 縱túng/tung 其kỳ 有hữu 我ngã 聖thánh 應ưng 同đồng 凡phàm 為vi 縱túng/tung 破phá 。 今kim 離ly 我ngã 不bất 生sanh 明minh 定định 無vô 我ngã 。 即tức 是thị 奪đoạt 破phá 。 若nhược 結kết 因nhân 明minh 立lập 量lượng 。 但đãn 是thị 縱túng/tung 成thành 其kỳ 過quá 。 是thị 他tha 比tỉ 量lượng 今kim 舉cử 經kinh 無vô 我ngã 。 則tắc 彼bỉ 量lượng 不bất 成thành 。 謂vị 離ly 我ngã 既ký 不bất 受thọ 生sanh 。 則tắc 知tri 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 。 定định 無vô 有hữu 我ngã 。 安an 有hữu 我ngã 智trí 。 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 反phản 顯hiển 妄vọng 情tình 定định 是thị 過quá 也dã 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 過quá 既ký 成thành 下hạ 。 結kết 成thành 無vô 我ngã 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 倒đảo 惑hoặc 起khởi 緣duyên 。 即tức 論luận 明minh 答đáp 下hạ 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 釋thích 答đáp 。 二nhị 就tựu 文văn 分phần/phân 三tam 下hạ 總tổng 科khoa 。 三tam 今kim 初sơ 然nhiên 十thập 二nhị 下hạ 。 以dĩ 義nghĩa 收thu 束thúc 。 四tứ 且thả 依y 十thập 二nhị 下hạ 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 三tam 中trung 瑜du 伽già 對đối 法pháp 。 皆giai 同đồng 為vi 四tứ 。 今kim 依y 唯duy 識thức 第đệ 八bát 。 論luận 文văn 未vị 盡tận 下hạ 疏sớ/sơ 具cụ 之chi 。 然nhiên 能năng 所sở 引dẫn 皆giai 在tại 因nhân 中trung 。 能năng 生sanh 所sở 生sanh 因nhân 果quả 對đối 說thuyết 故cố 。 唯duy 識thức 第đệ 八bát 明minh 十thập 五ngũ 依y 處xứ 。 建kiến 立lập 十thập 因nhân 中trung 。 三tam 習tập 氣khí 依y 處xứ 。 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 未vị 成thành 熟thục 位vị 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 謂vị 能năng 牽khiên 引dẫn 遠viễn 自tự 果quả 故cố 。 今kim 取thủ 起khởi 種chủng 但đãn 名danh 能năng 引dẫn 。 其kỳ 能năng 所sở 生sanh 即tức 彼bỉ 論luận 云vân 。 四tứ 有hữu 潤nhuận 種chủng 子tử 依y 處xứ 。 謂vị 內nội 外ngoại 種chủng 已dĩ 成thành 熟thục 位vị 。 即tức 依y 此thử 處xứ 立lập 生sanh 起khởi 因nhân 。 謂vị 能năng 生sanh 起khởi 近cận 自tự 果quả 故cố 。 正chánh 當đương 今kim 文văn 。 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 是thị 已dĩ 潤nhuận 故cố 。


疏sớ/sơ 。 此thử 約ước 二nhị 世thế 下hạ 。 會hội 通thông 經kinh 論luận 。 若nhược 準chuẩn 唯duy 識thức 。 三tam 世thế 小Tiểu 乘Thừa 。 今kim 案án 下hạ 經kinh 具cụ 明minh 二nhị 義nghĩa 。 言ngôn 生sanh 引dẫn 互hỗ 通thông 者giả 。 無vô 明minh 行hành 中trung 有hữu 愛ái 取thủ 有hữu 。 愛ái 取thủ 有hữu 中trung 有hữu 無vô 明minh 行hành 。 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 。 即tức 生sanh 老lão 死tử 俱câu 是thị 果quả 位vị 。 並tịnh 如như 下hạ 說thuyết 。 言ngôn 且thả 依y 十thập 二nhị 者giả 。 以dĩ 此thử 經Kinh 中trung 次thứ 第đệ 行hàng 列liệt 故cố 。 又hựu 欲dục 總tổng 收thu 二nhị 世thế 三tam 世thế 故cố 。 然nhiên 就tựu 經kinh 文văn 且thả 合hợp 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 無vô 明minh 。 二nhị 行hành 。 三tam 識thức 。 四tứ 名danh 色sắc 。 五ngũ 合hợp 辯biện 餘dư 支chi 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 至chí 有hữu 無vô 是thị 無vô 明minh 支chi 下hạ 。 此thử 段đoạn 有hữu 五ngũ 。 一nhất 科khoa 經kinh 。 二nhị 無vô 智trí 是thị 癡si 。 下hạ 略lược 釋thích 。 故cố 論luận 云vân 。 此thử 示thị 無vô 明minh 有hữu 愛ái 。 是thị 二nhị 有hữu 支chi 根căn 本bổn 故cố 。 有hữu 愛ái 即tức 三tam 有hữu 之chi 愛ái 也dã 。 亦diệc 同đồng 涅Niết 槃Bàn 生sanh 死tử 。 本bổn 際tế 凡phàm 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 無vô 明minh 。 二nhị 者giả 有hữu 愛ái 。 是thị 二nhị 中trung 間gian 。 即tức 有hữu 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 三tam 然nhiên 依y 三tam 世thế 下hạ 。 通thông 難nạn/nan 釋thích 成thành 。 應ưng 有hữu 難nạn/nan 云vân 既ký 舉cử 二nhị 支chi 為vi 有hữu 支chi 本bổn 。 那na 得đắc 上thượng 判phán 唯duy 屬thuộc 無vô 明minh 故cố 。 為vi 此thử 通thông 。 初sơ 依y 三tam 世thế 。 即tức 俱câu 舍xá 云vân 宿túc 惑hoặc 。 謂vị 無vô 明minh 則tắc 過quá 去khứ 。 若nhược 無vô 明minh 若nhược 愛ái 皆giai 名danh 無vô 明minh 。 二nhị 依y 二nhị 世thế 即tức 唯duy 識thức 文văn 諸chư 惑hoặc 皆giai 能năng 發phát 業nghiệp 。 豈khởi 無vô 愛ái 耶da 。 四tứ 唯duy 取thủ 能năng 發phát 下hạ 。 正chánh 出xuất 其kỳ 體thể 。 即tức 唯duy 識thức 初sơ 能năng 引dẫn 後hậu 。 彼bỉ 論luận 具cụ 云vân 。 此thử 中trung 無vô 明minh 。 唯duy 取thủ 能năng 發phát 正chánh 感cảm 後hậu 世thế 善thiện 惡ác 業nghiệp 者giả 。 即tức 彼bỉ 所sở 發phát 乃nãi 名danh 為vi 行hành 。 由do 此thử 一nhất 切thiết 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 。 別biệt 助trợ 當đương 業nghiệp 皆giai 非phi 行hành 支chi 。 釋thích 曰viết 。 即tức 彼bỉ 已dĩ 下hạ 出xuất 行hành 支chi 體thể 。 下hạ 文văn 方phương 用dụng 故cố 。 引dẫn 此thử 無vô 明minh 體thể 是thị 見kiến 道đạo 全toàn 修tu 道Đạo 一nhất 分phần/phân 。 五ngũ 希hy 常thường 為vi 有hữu 下hạ 。 以dĩ 論luận 釋thích 經kinh 。 論luận 云vân 。 是thị 中trung 無vô 智trí 至chí 有hữu 無vô 者giả 。 希hy 求cầu 常thường 斷đoạn 餘dư 文văn 疏sớ/sơ 釋thích 。 疏sớ/sơ 初sơ 云vân 不bất 正chánh 思tư 惟duy 。 是thị 行hành 俱câu 無vô 明minh 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 為vi 無vô 明minh 支chi 通thông 諸chư 煩phiền 惱não 。 已dĩ 如như 前tiền 明minh 。 今kim 取thủ 正chánh 起khởi 行hành 時thời 迷mê 於ư 行hành 過quá 。 即tức 行hành 俱câu 無vô 明minh 。 非phi 前tiền 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 支chi 攝nhiếp 。


疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 此thử 為vi 無vô 明minh 因nhân 。 亦diệc 無vô 明minh 攝nhiếp 者giả 。 第đệ 二nhị 意ý 為vi 無vô 明minh 支chi 。 要yếu 與dữ 行hành 俱câu 獨độc 頭đầu 起khởi 者giả 。 非phi 無vô 明minh 支chi 。 則tắc 此thử 一nhất 句cú 猶do 是thị 無vô 明minh 。 故cố 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 。 論luận 經kinh 但đãn 云vân 恆hằng 隨tùy 邪tà 念niệm 。 妄vọng 行hành 邪tà 道đạo 。 邪tà 念niệm 即tức 是thị 無vô 明minh 異dị 名danh 。 故cố 論luận 云vân 恆hằng 隨tùy 邪tà 念niệm 。 示thị 無vô 明minh 因nhân 。 遠viễn 公công 釋thích 云vân 。 明minh 行hành 用dụng 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 者giả 。 即tức 三tam 十thập 七thất 經kinh 。 南nam 經kinh 三tam 十thập 三tam 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 。 因nhân 說thuyết 無vô 明minh 是thị 一nhất 切thiết 諸chư 漏lậu 根căn 本bổn 。 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 如Như 來Lai 昔tích 於ư 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 說thuyết 言ngôn 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 因nhân 緣duyên 生sanh 於ư 。 貪tham 欲dục 瞋sân 癡si 。 今kim 何hà 因nhân 緣duyên 。 乃nãi 說thuyết 無vô 明minh 。 佛Phật 言ngôn 善thiện 男nam 子tử 。 如như 是thị 二nhị 法Pháp 。 互hỗ 為vi 因nhân 果quả 。 互hỗ 相tương 增tăng 長trưởng 不bất 善thiện 。 思tư 惟duy 生sanh 於ư 無vô 明minh 。 無vô 明minh 因nhân 緣duyên 。 生sanh 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 善thiện 男nam 子tử 其kỳ 能năng 生sanh 長trưởng 。 諸chư 煩phiền 惱não 者giả 。 皆giai 悉tất 名danh 為vi 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 親thân 近cận 如như 是thị 。 煩phiền 惱não 因nhân 緣duyên 。 名danh 為vi 無vô 明minh 。 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 釋thích 曰viết 。 既ký 互hỗ 相tương 生sanh 故cố 即tức 無vô 明minh 。 瑜du 伽già 亦diệc 云vân 。 問vấn 若nhược 說thuyết 無vô 明minh 。 以dĩ 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 為vi 因nhân 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 於ư 緣duyên 起khởi 教giáo 中trung 不bất 先tiên 說thuyết 耶da 。 答đáp 彼bỉ 唯duy 是thị 不bất 斷đoạn 因nhân 。 非phi 雜tạp 染nhiễm 因nhân 故cố 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 不bất 愚ngu 者giả 起khởi 此thử 作tác 意ý 。 依y 雜tạp 染nhiễm 因nhân 說thuyết 緣duyên 起khởi 教giáo 。 無vô 明minh 自tự 性tánh 。 是thị 染nhiễm 污ô 法pháp 。 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 自tự 性tánh 非phi 染nhiễm 污ô 故cố 。 彼bỉ 不bất 能năng 染nhiễm 污ô 無vô 明minh 。 然nhiên 由do 無vô 明minh 力lực 所sở 染nhiễm 污ô 。 又hựu 生sanh 雜tạp 染nhiễm 業nghiệp 。 煩phiền 惱não 力lực 之chi 所sở 熏huân 發phát 。 業nghiệp 之chi 初sơ 因nhân 。 謂vị 初sơ 緣duyên 起khởi 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 不bất 如như 理lý 作tác 意ý 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 瑜du 伽già 意ý 。 則tắc 前tiền 凡phàm 夫phu 無vô 智trí 。 是thị 起khởi 業nghiệp 無vô 明minh 。 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 非phi 無vô 明minh 體thể 不bất 立lập 為vi 支chi 。 今kim 明minh 能năng 生sanh 無vô 明minh 。 亦diệc 無vô 明minh 攝nhiếp 。 瑜du 伽già 剋khắc 體thể 。 此thử 經Kinh 從tùng 通thông 言ngôn 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 因nhân 果quả 互hỗ 舉cử 者giả 。 此thử 中trung 正chánh 明minh 行hành 支chi 。 即tức 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 故cố 云vân 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 。 即tức 舉cử 其kỳ 因nhân 。 前tiền 正chánh 說thuyết 起khởi 業nghiệp 無vô 明minh 。 即tức 舉cử 其kỳ 果quả 。 故cố 云vân 互hỗ 舉cử 。 若nhược 準chuẩn 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 明minh 能năng 生sanh 。 不bất 善thiện 思tư 惟duy 。 則tắc 知tri 無vô 明minh 亦diệc 有hữu 因nhân 義nghĩa 。 正chánh 為vi 支chi 體thể 不bất 可khả 說thuyết 因nhân 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 句cú 就tựu 人nhân 彰chương 過quá 。


疏sớ/sơ 。 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 釋thích 經kinh 。 二nhị 故cố 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 。 既ký 言ngôn 顛điên 倒đảo 相tương 應ứng 。 即tức 是thị 求cầu 有hữu 迷mê 三tam 界giới 苦khổ 。 謂vị 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 三tam 反phản 示thị 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 義nghĩa 即tức 是thị 論luận 釋thích 。 四tứ 謂vị 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 即tức 唯duy 識thức 諸chư 門môn 分phân 別biệt 中trung 。 第đệ 六lục 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 門môn 。 謂vị 有hữu 支chi 皆giai 是thị 有hữu 漏lậu 。 無vô 漏lậu 非phi 有hữu 支chi 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 勝thắng 義nghĩa 即tức 是thị 無vô 漏lậu 。 亦diệc 是thị 第đệ 十thập 一nhất 。 學học 無Vô 學Học 分phân 別biệt 門môn 故cố 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 一nhất 切thiết 皆giai 唯duy 非phi 學học 無Vô 學Học 聖thánh 人nhân 者giả 。 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 善thiện 業nghiệp 明minh 為vi 緣duyên 故cố 。 違vi 有hữu 支chi 故cố 。 非phi 有hữu 支chi 攝nhiếp 。 由do 此thử 應ưng 知tri 。 聖thánh 必tất 不bất 造tạo 感cảm 後hậu 有hữu 業nghiệp 。 於ư 後hậu 苦khổ 果quả 不bất 迷mê 求cầu 故cố 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 文văn 用dụng 彼bỉ 論luận 意ý 。 體thể 虛hư 不bất 真chân 故cố 名danh 妄vọng 行hành 。 菩Bồ 薩Tát 善thiện 知tri 故cố 不bất 名danh 妄vọng 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 行hành 涅Niết 槃Bàn 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 三tam 業nghiệp 相tương 應ứng 。 思tư 造tạo 三tam 行hành 故cố 者giả 。 總tổng 出xuất 業nghiệp 體thể 。 亦diệc 即tức 唯duy 識thức 第đệ 八bát 三tam 性tánh 分phân 別biệt 門môn 。 大Đại 乘Thừa 三tam 業nghiệp 皆giai 思tư 為vi 體thể 。 動động 身thân 之chi 思tư 名danh 為vi 身thân 業nghiệp 。 發phát 語ngữ 之chi 思tư 名danh 為vi 語ngữ 業nghiệp 。 思tư 之chi 當đương 體thể 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 三tam 行hành 。 即tức 經kinh 中trung 三tam 句cú 。 皆giai 通thông 三tam 業nghiệp 則tắc 通thông 色sắc 非phi 色sắc 位vị 。 謂vị 由do 下hạ 顯hiển 三tam 業nghiệp 相tương/tướng 。 然nhiên 愚ngu 略lược 有hữu 二nhị 。 一nhất 迷mê 異dị 熟thục 義nghĩa 愚ngu 。 二nhị 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 。 初sơ 愚ngu 謂vị 迷mê 當đương 報báo 。 不bất 知tri 善thiện 惡ác 。 感cảm 當đương 苦khổ 樂lạc 。 故cố 於ư 現hiện 在tại 恣tứ 情tình 造tạo 惡ác 。 謂vị 殺sát 生sanh 等đẳng 。 有hữu 三tam 品phẩm 故cố 。 成thành 三tam 塗đồ 因nhân 。 如như 一nhất 地địa 說thuyết 。 言ngôn 及cập 人nhân 天thiên 別biệt 報báo 苦khổ 業nghiệp 者giả 。 五Ngũ 戒Giới 及cập 下hạ 品phẩm 十Thập 善Thiện 。 是thị 人nhân 總tổng 報báo 之chi 業nghiệp 。 前tiền 曾tằng 損tổn 他tha 感cảm 諸chư 根căn 缺khuyết 等đẳng 。 即tức 是thị 別biệt 報báo 。 曾tằng 決quyết 罰phạt 他tha 亦diệc 招chiêu 此thử 報báo 等đẳng 。 故cố 為vi 苦khổ 業nghiệp 。 從tùng 然nhiên 別biệt 必tất 兼kiêm 總tổng 下hạ 。 釋thích 感cảm 別biệt 報báo 。 非phi 屬thuộc 行hành 支chi 義nghĩa 故cố 。 唯duy 識thức 亦diệc 云vân 。 由do 此thử 一nhất 切thiết 順thuận 現hiện 受thọ 業nghiệp 。 別biệt 助trợ 當đương 業nghiệp 。 皆giai 非phi 行hành 支chi 。 以dĩ 無vô 明minh 支chi 於ư 發phát 業nghiệp 中trung 。 有hữu 能năng 通thông 發phát 總tổng 別biệt 報báo 者giả 。 有hữu 能năng 但đãn 發phát 總tổng 報báo 之chi 者giả 。 亦diệc 有hữu 但đãn 發phát 別biệt 報báo 之chi 者giả 。 唯duy 取thủ 初sơ 二nhị 。 為vi 無vô 明minh 支chi 之chi 所sở 發phát 起khởi 。 行hành 支chi 所sở 攝nhiếp 。 第đệ 三tam 非phi 是thị 行hành 支chi 所sở 攝nhiếp 故cố 。 疏sớ/sơ 揀giản 云vân 唯duy 感cảm 別biệt 報báo 非phi 行hành 支chi 故cố 。


疏sớ/sơ 。 由do 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 愚ngu 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 愚ngu 。 三tam 界giới 苦khổ 果quả 業nghiệp 惑hoặc 是thị 集tập 。 即tức 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 故cố 名danh 真chân 實thật 。 今kim 謂vị 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 迷mê 業nghiệp 是thị 集tập 。 故cố 起khởi 福phước 行hành 。 八bát 禪thiền 淨tịnh 業nghiệp 亦diệc 是thị 此thử 愚ngu 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 於ư 下hạ 明minh 識thức 支chi 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 附phụ 經kinh 略lược 釋thích 。 後hậu 即tức 是thị 所sở 引dẫn 下hạ 引dẫn 證chứng 廣quảng 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 舉cử 他tha 教giáo 。 二nhị 會hội 今kim 經kinh 。 三tam 申thân 今kim 論luận 。 初sơ 中trung 引dẫn 二nhị 論luận 一nhất 經kinh 。 明minh 所sở 引dẫn 寬khoan 狹hiệp 。 初sơ 引dẫn 唯duy 識thức 。 但đãn 取thủ 識thức 種chủng 於ư 中trung 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 總tổng 明minh 五ngũ 種chủng 是thị 所sở 引dẫn 支chi 。 二nhị 約ước 為vi 異dị 熟thục 下hạ 。 別biệt 示thị 五ngũ 相tương/tướng 。 既ký 云vân 此thử 五ngũ 起khởi 無vô 前tiền 後hậu 故cố 不bất 依y 次thứ 。 而nhi 論luận 具cụ 云vân 。 此thử 中trung 識thức 種chủng 謂vị 本bổn 識thức 因nhân 。 除trừ 後hậu 三tam 因nhân 。 餘dư 因nhân 皆giai 是thị 名danh 色sắc 種chủng 攝nhiếp 。 後hậu 之chi 三tam 因nhân 如như 名danh 次thứ 第đệ 。 即tức 後hậu 三tam 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 三tam 因nhân 即tức 六lục 處xứ 觸xúc 受thọ 。


疏sớ/sơ 。 已dĩ 別biệt 配phối 識thức 支chi 。 即tức 是thị 第đệ 八bát 識thức 種chủng 。 望vọng 當đương 異dị 熟thục 親thân 因nhân 緣duyên 故cố 。 三tam 因nhân 位vị 難nan 知tri 下hạ 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 既ký 無vô 前tiền 後hậu 。 何hà 以dĩ 先tiên 識thức 後hậu 觸xúc 受thọ 耶da 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 四tứ 五ngũ 不bất 離ly 心tâm 下hạ 。 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 既ký 有hữu 五ngũ 種chủng 。 何hà 以dĩ 但đãn 名danh 植thực 心tâm 種chủng 子tử 故cố 為vi 此thử 釋thích 。 而nhi 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 總tổng 別biệt 云vân 不bất 離ly 心tâm 。 二nhị 約ước 隱ẩn 顯hiển 兼kiêm 會hội 今kim 疏sớ/sơ 。 但đãn 名danh 此thử 段đoạn 為vi 識thức 支chi 故cố 。 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 皆giai 通thông 因nhân 果quả 。 識thức 則tắc 顯hiển 因nhân 隱ẩn 果quả 。 四tứ 則tắc 顯hiển 果quả 隱ẩn 因nhân 。 後hậu 果quả 但đãn 說thuyết 。 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 不bất 說thuyết 識thức 故cố 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 通thông 集tập 論luận 。 欲dục 顯hiển 不bất 同đồng 。 故cố 舉cử 集tập 論luận 識thức 通thông 能năng 所sở 引dẫn 。 是thị 彼bỉ 所sở 立lập 正chánh 取thủ 業nghiệp 種chủng 。 是thị 出xuất 所sở 以dĩ 。 以dĩ 行hành 熏huân 心tâm 招chiêu 當đương 果quả 識thức 。 故cố 為vi 識thức 支chi 。 若nhược 爾nhĩ 識thức 種chủng 何hà 收thu 故cố 云vân 名danh 色sắc 名danh 色sắc 寬khoan 故cố 。


疏sớ/sơ 。 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 下hạ 。 三tam 會hội 緣duyên 起khởi 經kinh 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 舉cử 二nhị 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 下hạ 正chánh 辯biện 所sở 立lập 。 由do 業nghiệp 熏huân 識thức 招chiêu 於ư 當đương 識thức 故cố 。 以dĩ 二nhị 種chủng 名danh 為vi 識thức 支chi 。 業nghiệp 種chủng 能năng 引dẫn 識thức 種chủng 所sở 引dẫn 。 共cộng 為vi 識thức 支chi 。 三tam 識thức 種chủng 但đãn 是thị 名danh 色sắc 所sở 依y 者giả 。 出xuất 彼bỉ 難nạn/nan 意ý 結kết 彈đàn 集tập 論luận 。 言ngôn 但đãn 是thị 所sở 依y 非phi 名danh 色sắc 體thể 。 依y 根căn 本bổn 識thức 。 方phương 說thuyết 餘dư 識thức 有hữu 羯yết 剌lạt 藍lam 故cố 。 為vi 果quả 既ký 爾nhĩ 為vi 因nhân 亦diệc 然nhiên 。


疏sớ/sơ 。 今kim 經kinh 意ý 同đồng 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 今kim 經kinh 。 故cố 雙song 舉cử 行hành 識thức 出xuất 同đồng 之chi 文văn 。 既ký 言ngôn 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 。 義nghĩa 當đương 識thức 支chi 明minh 通thông 取thủ 二nhị 。 疏sớ/sơ 論luận 云vân 此thử 中trung 下hạ 。 第đệ 三tam 申thân 今kim 論luận 釋thích 。 顯hiển 心tâm 偏thiên 得đắc 種chủng 名danh 。 亦diệc 顯hiển 此thử 是thị 因nhân 緣duyên 之chi 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 二nhị 如như 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 欲dục 流lưu 有hữu 流lưu 無vô 明minh 流lưu 見kiến 流lưu 。 起khởi 心tâm 意ý 識thức 種chủng 子tử 。 三tam 有hữu 漏lậu 是thị 愛ái 下hạ 。 別biệt 釋thích 經kinh 文văn 。 既ký 舉cử 愛ái 取thủ 種chủng 。 未vị 潤nhuận 時thời 但đãn 名danh 所sở 引dẫn 。 愛ái 取thủ 潤nhuận 竟cánh 故cố 名danh 能năng 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 復phục 起khởi 下hạ 辯biện 名danh 色sắc 支chi 。 疏sớ/sơ 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 總tổng 句cú 。 後hậu 所sở 謂vị 下hạ 釋thích 別biệt 句cú 。 總tổng 中trung 言ngôn 現hiện 行hành 名danh 等đẳng 皆giai 生sanh 老lão 死tử 者giả 。 等đẳng 取thủ 五ngũ 果quả 。 謂vị 識thức 名danh 色sắc 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 。 此thử 五ngũ 從tùng 初sơ 結kết 生sanh 。 直trực 至chí 於ư 受thọ 諸chư 增tăng 長trưởng 位vị 。 總tổng 名danh 為vi 生sanh 。 諸chư 衰suy 變biến 位vị 。 名danh 之chi 為vi 老lão 。 蘊uẩn 壞hoại 為vi 死tử 。 不bất 離ly 此thử 五ngũ 。 依y 三tam 世thế 說thuyết 。 現hiện 在tại 五ngũ 果quả 即tức 是thị 過quá 去khứ 生sanh 老lão 死tử 也dã 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 為vi 顯hiển 前tiền 來lai 下hạ 。 此thử 明minh 二nhị 世thế 一nhất 時thời 。 而nhi 辯biện 能năng 生sanh 所sở 生sanh 支chi 。 於ư 中trung 有hữu 六lục 。 一nhất 略lược 標tiêu 舉cử 。 二nhị 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 。 三tam 會hội 通thông 異dị 解giải 。 四tứ 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 五ngũ 傍bàng 攝nhiếp 異dị 門môn 。 六lục 依y 文văn 正chánh 釋thích 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 初sơ 標tiêu 十thập 因nhân 生sanh 於ư 二nhị 果quả 。 二nhị 名danh 色sắc 居cư 初sơ 下hạ 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 若nhược 生sanh 二nhị 果quả 應ưng 云vân 生sanh 生sanh 老lão 死tử 。 何hà 言ngôn 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 答đáp 云vân 。 為vi 欲dục 顯hiển 於ư 當đương 來lai 二nhị 果quả 。 差sai 別biệt 之chi 相tướng 。 次thứ 第đệ 說thuyết 五ngũ 故cố 。 識thức 在tại 於ư 種chủng 故cố 名danh 色sắc 居cư 初sơ 耳nhĩ 。 三tam 謂vị 由do 前tiền 心tâm 等đẳng 下hạ 。 就tựu 經kinh 略lược 辯biện 下hạ 。 別biệt 當đương 具cụ 。 疏sớ/sơ 故cố 唯duy 識thức 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 。 論luận 文văn 具cụ 云vân 三tam 能năng 生sanh 支chi 。 謂vị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 。 謂vị 緣duyên 迷mê 內nội 異dị 熟thục 果quả 愚ngu 。 發phát 生sanh 能năng 招chiêu 後hậu 有hữu 諸chư 業nghiệp 。 為vi 緣duyên 引dẫn 發phát 親thân 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 位vị 五ngũ 果quả 種chủng 已dĩ (# 即tức 指chỉ 前tiền 也dã )# 復phục 迷mê 於ư 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu (# 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 也dã )# 緣duyên 境cảnh 界giới 受thọ 發phát 起khởi 貪tham 愛ái (# 即tức 是thị 愛ái 支chi )# 緣duyên 愛ái 復phục 生sanh 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ (# 即tức 取thủ 支chi 也dã )# 愛ái 取thủ 合hợp 潤nhuận 能năng 引dẫn 業nghiệp 種chủng 及cập 所sở 引dẫn 因nhân (# 即tức 五ngũ 果quả 種chủng )# 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 。 俱câu 能năng 近cận 有hữu 後hậu 有hữu 果quả 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 略lược 引dẫn 。 但đãn 取thủ 合hợp 潤nhuận 成thành 有hữu 義nghĩa 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 瑜du 伽già 第đệ 十thập 下hạ 。 第đệ 三tam 會hội 通thông 異dị 解giải 總tổng 有hữu 二nhị 文văn 。 皆giai 唯duy 識thức 論luận 暗ám 通thông 瑜du 伽già 。 今kim 顯hiển 所sở 引dẫn 論luận 名danh 及cập 次thứ 第đệ 耳nhĩ 。 初sơ 唯duy 說thuyết 業nghiệp 種chủng 者giả 。 意ý 云vân 因nhân 是thị 善thiện 惡ác 果quả 是thị 無vô 記ký 。 名danh 異dị 熟thục 果quả 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 雖tuy 正chánh 為vi 因nhân 能năng 生sanh 。 無vô 力lực 正chánh 生sanh 果quả 故cố 。 不bất 得đắc 名danh 有hữu 。 故cố 瑜du 伽già 次thứ 問vấn 云vân 。 何hà 故cố 不bất 說thuyết 自tự 體thể 為vi 自tự 體thể 緣duyên 耶da 。 答đáp 由do 彼bỉ 自tự 體thể 。 若nhược 不bất 得đắc 餘dư 緣duyên 。 於ư 自tự 體thể 雜tạp 染nhiễm 。 不bất 能năng 增tăng 長trưởng 。 亦diệc 不bất 損tổn 減giảm 。 是thị 故cố 不bất 說thuyết 。 即tức 斯tư 意ý 也dã 。 言ngôn 如như 後hậu 段đoạn 說thuyết 者giả 。 後hậu 段đoạn 經Kinh 云vân 取thủ 所sở 起khởi 有hữu 漏lậu 業nghiệp 為vi 有hữu 是thị 也dã 。


疏sớ/sơ 。 三tam 十thập 八bát 中trung 下hạ 。 即tức 第đệ 二nhị 意ý 唯duy 取thủ 五ngũ 種chủng 。 意ý 取thủ 因nhân 緣duyên 揀giản 去khứ 業nghiệp 種chủng 增tăng 上thượng 緣duyên 故cố 。


疏sớ/sơ 。 實thật 則tắc 總tổng 有hữu 八bát 支chi 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 業nghiệp 種chủng 為vi 一nhất 識thức 等đẳng 為vi 五ngũ 。 則tắc 所sở 潤nhuận 有hữu 六lục 是thị 有hữu 支chi 體thể 。 愛ái 取thủ 令linh 潤nhuận 如như 水thủy 入nhập 芽nha 能năng 所sở 合hợp 論luận 故cố 言ngôn 有hữu 八bát 。 合hợp 八bát 為vi 有hữu 有hữu 無vô 別biệt 體thể 。 故cố 云vân 假giả 有hữu 。 即tức 唯duy 識thức 論luận 諸chư 門môn 分phân 別biệt 中trung 假giả 實thật 分phân 別biệt 論luận 云vân 十thập 二nhị 有hữu 支chi 。 九cửu 實thật 三tam 假giả 。 一nhất 已dĩ 潤nhuận 六lục 支chi 合hợp 名danh 有hữu 故cố 。 二nhị 即tức 生sanh 死tử 。 三tam 相tương/tướng 位vị 別biệt 立lập 生sanh 死tử 故cố 。 今kim 當đương 其kỳ 一nhất 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 十thập 二nhị 下hạ 。 第đệ 五ngũ 傍bàng 攝nhiếp 異dị 門môn 。 謂vị 今kim 世thế 十thập 因nhân 所sở 依y 。 即tức 前tiền 世thế 之chi 二nhị 果quả 故cố 成thành 十thập 二nhị 。 然nhiên 生sanh 老lão 死tử 離ly 識thức 等đẳng 五ngũ 雖tuy 無vô 別biệt 體thể 。 增tăng 長trưởng 衰suy 變biến 相tương/tướng 有hữu 異dị 故cố 。 是thị 假giả 有hữu 故cố 。 故cố 成thành 十thập 二nhị 。 今kim 文văn 中trung 無vô 故cố 云vân 傍bàng 攝nhiếp 。


疏sớ/sơ 。 且thả 約ước 有hữu 支chi 文văn 有hữu 六lục 緣duyên 下hạ 。 第đệ 六lục 依y 文văn 正chánh 解giải 。 上thượng 二nhị 句cú 標tiêu 。 由do 上thượng 開khai 二nhị 義nghĩa 。 今kim 廢phế 識thức 生sanh 名danh 色sắc 。 但đãn 取thủ 有hữu 生sanh 於ư 生sanh 故cố 云vân 且thả 約ước 有hữu 支chi 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 業nghiệp 為vi 田điền 下hạ 。 別biệt 釋thích 即tức 是thị 行hành 種chủng 者giả 。 現hiện 行hành 之chi 業nghiệp 當đương 念niệm 即tức 謝tạ 。 熏huân 識thức 為vi 種chủng 是thị 所sở 潤nhuận 故cố 。 望vọng 所sở 生sanh 果quả 但đãn 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 者giả 。 如như 田điền 無vô 種chủng 不bất 能năng 生sanh 故cố 。 疏sớ/sơ 二nhị 識thức 為vi 種chủng 者giả 。 此thử 識thức 為vi 種chủng 以dĩ 識thức 等đẳng 五ngũ 未vị 至chí 現hiện 行hành 。 即tức 名danh 言ngôn 種chủng 望vọng 於ư 後hậu 世thế 生sanh 死tử 之chi 果quả 。 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 故cố 云vân 親thân 因nhân 。 此thử 即tức 自tự 體thể 緣duyên 起khởi 也dã 。 次thứ 如như 世thế 下hạ 雙song 喻dụ 上thượng 二nhị 。 若nhược 無vô 業nghiệp 因nhân 識thức 不bất 成thành 種chủng 故cố 。 感cảm 苦khổ 樂lạc 唯duy 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 是thị 故cố 識thức 種chủng 三tam 習tập 氣khí 中trung 唯duy 是thị 名danh 言ngôn 非phi 有hữu 支chi 故cố 。


疏sớ/sơ 。 無vô 明minh 暗ám 覆phú 等đẳng 者giả 。 釋thích 此thử 一nhất 句cú 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 舉cử 論luận 釋thích 。 二nhị 此thử 則tắc 下hạ 釋thích 論luận 意ý 。 三tam 舉cử 例lệ 。 四tứ 引dẫn 他tha 論luận 。 二nhị 中trung 言ngôn 等đẳng 能năng 發phát 起khởi 者giả 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 等đẳng 起khởi 之chi 義nghĩa 。 論luận 云vân 等đẳng 起khởi 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 及cập 緣duyên 剎sát 那na 。 如như 次thứ 第đệ 應ưng 知tri 。 名danh 轉chuyển 名danh 隨tùy 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 句cú 標tiêu 表biểu 無vô 表biểu 色sắc 。 等đẳng 起khởi 有hữu 二nhị 種chủng 。 次thứ 句cú 分phân 別biệt 。 一nhất 因nhân 等đẳng 起khởi 。 二nhị 緣duyên 等đẳng 起khởi 。 發phát 業nghiệp 前tiền 心tâm 名danh 因nhân 等đẳng 起khởi 。 在tại 先tiên 為vi 因nhân 故cố 。 與dữ 業nghiệp 俱câu 心tâm 名danh 緣duyên 。 剎sát 那na 等đẳng 起khởi 同đồng 剎sát 那na 時thời 故cố 。 下hạ 句cú 立lập 名danh 。 因nhân 等đẳng 起khởi 心tâm 名danh 轉chuyển 。 轉chuyển 名danh 為vi 起khởi 。 將tương 作tác 業nghiệp 時thời 能năng 引dẫn 發phát 故cố 。 剎sát 那na 等đẳng 起khởi 名danh 為vi 隨tùy 轉chuyển 。 謂vị 隨tùy 業nghiệp 轉chuyển 正chánh 作tác 業nghiệp 時thời 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 解giải 曰viết 。 今kim 取thủ 業nghiệp 前tiền 無vô 明minh 即tức 因nhân 等đẳng 起khởi 也dã 。 故cố 遠viễn 為vi 助trợ 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 是thị 舉cử 於ư 前tiền 下hạ 。 三tam 引dẫn 例lệ 。 釋thích 即tức 依y 三tam 世thế 為vi 例lệ 。 前tiền 世thế 無vô 明minh 既ký 具cụ 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 今kim 現hiện 在tại 愛ái 取thủ 之chi 中trung 。 亦diệc 具cụ 諸chư 惑hoặc 故cố 。


疏sớ/sơ 。 準chuẩn 唯duy 識thức 下hạ 四tứ 引dẫn 他tha 論luận 。 此thử 之chi 無vô 明minh 亦diệc 是thị 能năng 潤nhuận 愛ái 取thủ 所sở 攝nhiếp 。 前tiền 是thị 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 。 此thử 是thị 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 即tức 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 果quả 愚ngu 者giả 。 出xuất 愛ái 支chi 中trung 無vô 明minh 之chi 相tướng 。 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 如như 前tiền 已dĩ 引dẫn 。 次thứ 又hựu 諸chư 煩phiền 惱não 下hạ 。 亦diệc 唯duy 識thức 文văn 為vi 成thành 前tiền 義nghĩa 。 又hựu 亦diệc 不bất 局cục 迷mê 外ngoại 增tăng 上thượng 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 能năng 潤nhuận 業nghiệp 。 而nhi 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 取thủ 力lực 勝thắng 耳nhĩ 。 次thứ 云vân 。 以dĩ 約ước 十thập 因nhân 同đồng 一nhất 世thế 者giả 。 十thập 因nhân 同đồng 世thế 必tất 是thị 生sanh 報báo 之chi 業nghiệp 。 能năng 發phát 能năng 潤nhuận 一nhất 處xứ 俱câu 故cố 。 若nhược 遠viễn 公công 意ý 無vô 明minh 有hữu 四tứ 。 一nhất 迷mê 理lý 無vô 明minh 。 義nghĩa 通thông 終chung 始thỉ 。 二nhị 發phát 業nghiệp 無vô 明minh 。 在tại 於ư 行hành 前tiền 。 三tam 覆phú 業nghiệp 無vô 明minh 。 此thử 在tại 行hành 後hậu 識thức 前tiền 。 四tứ 受thọ 生sanh 無vô 明minh 與dữ 識thức 同đồng 時thời 。 或hoặc 在tại 識thức 後hậu 。 望vọng 過quá 去khứ 種chủng 子tử 心tâm 識thức 在tại 於ư 識thức 後hậu 。 望vọng 能năng 生sanh 識thức 與dữ 識thức 同đồng 時thời 。 今kim 是thị 受thọ 生sanh 無vô 明minh 。


疏sớ/sơ 。 論luận 主chủ 指chỉ 常thường 求cầu 有hữu 無vô 之chi 愛ái 。 即tức 是thị 舉cử 例lệ 者giả 故cố 。 論luận 云vân 常thường 求cầu 有hữu 無vô 愛ái 水thủy 潤nhuận 故cố 。 明minh 是thị 指chỉ 前tiền 。 今kim 云vân 即tức 是thị 舉cử 例lệ 者giả 。 此thử 中trung 之chi 愛ái 不bất 異dị 無vô 明minh 支chi 中trung 愛ái 故cố 。 亦diệc 即tức 是thị 前tiền 標tiêu 中trung 有hữu 漏lậu 者giả 。 前tiền 云vân 有hữu 漏lậu 是thị 愛ái 有hữu 。 取thủ 是thị 取thủ 故cố 。 是thị 此thử 中trung 愛ái 支chi 。 次thứ 云vân 以dĩ 前tiền 有hữu 愛ái 無vô 明minh 攝nhiếp 者giả 。 彼bỉ 是thị 無vô 明minh 中trung 愛ái 。 即tức 發phát 業nghiệp 愛ái 耳nhĩ 。 今kim 是thị 潤nhuận 業nghiệp 之chi 愛ái 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 者giả 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 力lực 偏thiên 增tăng 。 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 。 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 。 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 。 謂vị 愛ái 初sơ 名danh 愛ái 愛ái 後hậu 名danh 取thủ 。


疏sớ/sơ 。 我ngã 語ngữ 等đẳng 取thủ 為vi 我ngã 慢mạn 故cố 者giả 。 即tức 上thượng 論luận 云vân 緣duyên 愛ái 後hậu 生sanh 故cố 等đẳng 四tứ 取thủ 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 一nhất 欲dục 取thủ 。 二nhị 見kiến 取thủ 。 三tam 戒giới 取thủ 。 四tứ 我ngã 語ngữ 取thủ 。 今kim 順thuận 經kinh 中trung 。 我ngã 慢mạn 之chi 言ngôn 先tiên 舉cử 我ngã 語ngữ 。 以dĩ 等đẳng 餘dư 三tam 。 言ngôn 欲dục 取thủ 者giả 。 謂vị 取thủ 五ngũ 妙diệu 欲dục 境cảnh 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 欲dục 取thủ 云vân 何hà 。 謂vị 於ư 諸chư 欲dục 。 所sở 生sanh 貪tham 欲dục 。 見kiến 取thủ 云vân 何hà 。 謂vị 除trừ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 於ư 所sở 餘dư 見kiến 。 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 戒giới 禁cấm 取thủ 云vân 何hà 。 謂vị 於ư 邪tà 願nguyện 。 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 我ngã 語ngữ 取thủ 云vân 何hà 。 謂vị 於ư 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 所sở 有hữu 貪tham 欲dục 。 有hữu 人nhân 釋thích 云vân 。 戒giới 謂vị 惡ác 戒giới 禁cấm 謂vị 狗cẩu 牛ngưu 等đẳng 禁cấm 。 我ngã 語ngữ 謂vị 內nội 識thức 依y 之chi 說thuyết 我ngã 故cố 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 我ngã 見kiến 我ngã 慢mạn 名danh 為vi 我ngã 語ngữ 。 云vân 何hà 此thử 二nhị 獨độc 名danh 我ngã 語ngữ 。 由do 此thử 二nhị 種chủng 說thuyết 有hữu 我ngã 故cố 。 我ngã 非phi 有hữu 故cố 。 說thuyết 名danh 我ngã 語ngữ 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 苾Bật 芻Sô 當đương 知tri 。 愚ngu 昧muội 無vô 聞văn 於ư 異dị 生sanh 類loại 隨tùy 假giả 言ngôn 說thuyết 。 起khởi 於ư 我ngã 執chấp 。 於ư 中trung 無vô 我ngã 及cập 與dữ 我ngã 所sở (# 云vân 云vân )# 瑜du 伽già 云vân 。 欲dục 取thủ 唯duy 生sanh 欲dục 界giới 苦khổ 果quả 。 餘dư 三tam 通thông 生sanh 三tam 界giới 苦khổ 果quả 。


疏sớ/sơ 。 六lục 見kiến 網võng 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 出xuất 見kiến 網võng 之chi 體thể 。 後hậu 令linh 無vô 漏lậu 下hạ 。 出xuất 見kiến 網võng 名danh 意ý 。 網võng 即tức 是thị 喻dụ 。 已dĩ 下hạ 種chủng 子tử 復phục 加gia 土thổ/độ 覆phú 。 恐khủng 有hữu 蟲trùng 鳥điểu 。 羅la 之chi 以dĩ 網võng 則tắc 禽cầm 獸thú 不bất 能năng 侵xâm 。 今kim 此thử 已dĩ 下hạ 生sanh 死tử 之chi 種chủng 。 更cánh 羅la 見kiến 網võng 則tắc 無vô 漏lậu 鳥điểu 獸thú 。 不bất 能năng 侵xâm 損tổn 。 決quyết 定định 受thọ 生sanh 故cố 。


疏sớ/sơ 。 論luận 總tổng 釋thích 云vân 者giả 。 以dĩ 論luận 纔tài 釋thích 無vô 明minh 覆phú 蔽tế 故cố 。 常thường 求cầu 有hữu 無vô 愛ái 水thủy 潤nhuận 故cố 。 竟cánh 便tiện 云vân 如như 是thị 住trụ 如như 是thị 生sanh 心tâm 故cố 。 疏sớ/sơ 以dĩ 此thử 二nhị 句cú 總tổng 顯hiển 。 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 謂vị 識thức 為vi 能năng 住trụ 種chủng 業nghiệp 為vi 所sở 住trụ 地địa 。 愛ái 取thủ 無vô 明minh 是thị 住trụ 因nhân 緣duyên 故cố 。 云vân 由do 無vô 明minh 愛ái 令linh 上thượng 識thức 種chủng 安an 住trụ 業nghiệp 地địa 。 此thử 釋thích 如như 是thị 住trụ 。 下hạ 云vân 名danh 色sắc 心tâm 生sanh 者giả 。 釋thích 如như 是thị 生sanh 心tâm 。 名danh 色sắc 為vi 所sở 生sanh 心tâm 。 上thượng 皆giai 為vi 能năng 生sanh 。 疏sớ/sơ 。 卻khước 釋thích 我ngã 慢mạn 等đẳng 者giả 。 言ngôn 卻khước 釋thích 者giả 。 經kinh 有hữu 六lục 句cú 。 方phương 釋thích 前tiền 四tứ 慢mạn 。 見kiến 未vị 釋thích 便tiện 即tức 總tổng 釋thích 。 釋thích 總tổng 已dĩ 竟cánh 更cánh 釋thích 慢mạn 見kiến 。 故cố 云vân 卻khước 釋thích 。 謂vị 我ngã 是thị 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 。 論luận 次thứ 釋thích 見kiến 網võng 等đẳng 者giả 。 此thử 中trung 論luận 文văn 。 具cụ 云vân 我ngã 生sanh 不bất 生sanh 如như 是thị 。 等đẳng 種chủng 種chủng 見kiến 網võng 。 餘dư 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 如như 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 。 意ý 云vân 。 初Sơ 地Địa 從tùng 無vô 明minh 下hạ 有hữu 九cửu 句cú 。 經kinh 皆giai 名danh 邪tà 見kiến 。 今kim 上thượng 六lục 句cú 。 經kinh 文văn 無vô 明minh 業nghiệp 識thức 皆giai 名danh 見kiến 網võng 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 上thượng 諸chư 句cú 下hạ 。 釋thích 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 中trung 三tam 。 初sơ 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 即tức 是thị 所sở 生sanh 下hạ 。 二nhị 立lập 理lý 合hợp 云vân 生sanh 識thức 故cố 。 引dẫn 俱câu 舍xá 意ý 識thức 正chánh 結kết 生sanh 蘊uẩn 故cố 。 三tam 今kim 以dĩ 前tiền 下hạ 。 出xuất 稱xưng 名danh 色sắc 所sở 以dĩ 。 所sở 以dĩ 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 隱ẩn 顯hiển 故cố 。 二nhị 名danh 色sắc 與dữ 識thức 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 一nhất 正chánh 明minh 隱ẩn 顯hiển 。 二nhị 出xuất 所sở 以dĩ 。 今kim 初sơ 五ngũ 種chủng 但đãn 顯hiển 心tâm 種chủng 。 五ngũ 現hiện 但đãn 顯hiển 後hậu 四tứ 。 五ngũ 種chủng 得đắc 名danh 望vọng 於ư 五ngũ 果quả 。 豈khởi 得đắc 五ngũ 果quả 而nhi 無vô 識thức 耶da 。 故cố 云vân 略lược 其kỳ 總tổng 報báo 。 總tổng 報báo 即tức 第đệ 八bát 識thức 。 大Đại 乘Thừa 第đệ 八bát 是thị 識thức 支chi 體thể 。 餘dư 之chi 七thất 識thức 名danh 色sắc 支chi 攝nhiếp 。 故cố 依y 於ư 第đệ 八bát 故cố 云vân 所sở 依y 。


疏sớ/sơ 。 欲dục 顯hiển 識thức 生sanh 下hạ 。 第đệ 二nhị 出xuất 隱ẩn 顯hiển 所sở 以dĩ 。 所sở 以dĩ 有hữu 二nhị 。 一nhất 欲dục 顯hiển 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 故cố 。 若nhược 種chủng 現hiện 皆giai 五ngũ 。 則tắc 識thức 緣duyên 名danh 色sắc 不bất 成thành 。 二nhị 復phục 欲dục 顯hiển 下hạ 顯hiển 通thông 種chủng 現hiện 。 通thông 種chủng 異dị 小tiểu 。 通thông 現hiện 異dị 於ư 唯duy 識thức 之chi 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 名danh 色sắc 下hạ 。 第đệ 二nhị 名danh 色sắc 與dữ 識thức 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 如như 二nhị 束thúc 蘆lô 。 先tiên 正chánh 明minh 後hậu 故cố 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 證chứng 。 總tổng 引dẫn 三tam 文văn 。 一nhất 引dẫn 前tiền 經kinh 但đãn 云vân 苦khổ 芽nha 不bất 局cục 名danh 色sắc 。 二nhị 引dẫn 論luận 釋thích 既ký 名danh 色sắc 共cộng 阿a 賴lại 耶da 生sanh 。 則tắc 知tri 名danh 色sắc 依y 現hiện 行hành 識thức 。 三tam 即tức 此thử 後hậu 文văn 下hạ 。 引dẫn 後hậu 文văn 證chứng 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 。 以dĩ 此thử 三tam 文văn 。 即tức 知tri 此thử 中trung 具cụ 於ư 二nhị 支chi 隱ẩn 於ư 識thức 支chi 顯hiển 名danh 色sắc 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 名danh 色sắc 增tăng 長trưởng 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 指chỉ 。 後hậu 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 下hạ 。 出xuất 指chỉ 所sở 以dĩ 。 以dĩ 此thử 段đoạn 中trung 未vị 欲dục 顯hiển 相tương/tướng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 下hạ 句cú 揀giản 邪tà 因nhân 者giả 。 以dĩ 我ngã 為vi 因nhân 是thị 邪tà 因nhân 故cố 。 此thử 衛vệ 世thế 意ý 。 彼bỉ 以dĩ 神thần 我ngã 為vi 作tác 者giả 故cố 。 若nhược 僧Tăng 佉khư 師sư 。 則tắc 以dĩ 冥minh 性tánh 而nhi 為vi 作tác 者giả 。 我ngã 是thị 知tri 者giả 而nhi 非phi 作tác 者giả 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 六lục 十thập 四tứ
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 64

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016