大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 六lục 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 62

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 二nhị 正chánh 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 前tiền 中trung 論luận 文văn 分phân 為vi 四tứ 。 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 依y 論luận 科khoa 。 二nhị 依y 四tứ 道đạo 科khoa 。 三tam 依y 三tam 心tâm 科khoa 。 四tứ 依y 論luận 釋thích 文văn 。 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 四tứ 分phần/phân 即tức 加gia 行hành 無vô 間gian 解giải 脫thoát 勝thắng 進tiến 。 四tứ 道đạo 者giả 。 第đệ 二nhị 四tứ 道đạo 科khoa 如như 雜tạp 集tập 第đệ 九cửu 說thuyết 。 俱câu 舍xá 賢hiền 聖thánh 品phẩm 云vân 。 應ưng 知tri 一nhất 切thiết 道đạo 。 略lược 說thuyết 唯duy 有hữu 四tứ 。 謂vị 加gia 行hành 無vô 間gian 。 解giải 脫thoát 勝thắng 進tiến 道đạo 。 釋thích 曰viết 。 加gia 行hành 道Đạo 者giả 。 謂vị 引dẫn 無vô 間gian 道đạo 前tiền 之chi 加gia 行hành 也dã 。 無vô 間gian 道đạo 者giả 。 謂vị 斷đoạn 惑hoặc 道đạo 也dã 。 解giải 脫thoát 道đạo 者giả 。 無vô 間gian 道đạo 後hậu 名danh 解giải 脫thoát 道đạo 。 謂vị 已dĩ 解giải 脫thoát 所sở 應ưng 斷đoạn 障chướng 。 最tối 初sơ 所sở 生sanh 。 勝thắng 進tiến 道đạo 者giả 。 除trừ 前tiền 三tam 外ngoại 所sở 餘dư 諸chư 道đạo 。 漸tiệm 勝thắng 進tiến 故cố 。 即tức 解giải 脫thoát 道đạo 後hậu 所sở 起khởi 諸chư 道đạo 也dã 。 是thị 涅Niết 槃Bàn 路lộ 。 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 釋thích 曰viết 。 所sở 起khởi 諸chư 道đạo 者giả 準chuẩn 雜tạp 集tập 。 即tức 為vi 斷đoạn 二nhị 障chướng 。 謂vị 煩phiền 惱não 所sở 知tri 。 有hữu 加gia 行hành 無vô 間gian 。 更cánh 有hữu 異dị 釋thích 大đại 意ý 皆giai 同đồng 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 四tứ 中trung 初sơ 一nhất 下hạ 。 三tam 依y 三tam 心tâm 科khoa 。 具cụ 如như 初Sơ 地Địa 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 因nhân 分phần/phân 者giả 。 第đệ 四tứ 釋thích 文văn 。 即tức 第đệ 一nhất 清thanh 淨tịnh 。 對đối 治trị 修tu 行hành 增tăng 長trưởng 因nhân 分phần/phân 。 以dĩ 是thị 次thứ 二nhị 分phần 因nhân 故cố 。 唯duy 牒điệp 一nhất 因nhân 字tự 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 十thập 法pháp 明minh 門môn 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 五ngũ 。 一nhất 單đơn 釋thích 門môn 。 二nhị 故cố 論luận 經kinh 名danh 入nhập 者giả 引dẫn 證chứng 。 論luận 經Kinh 云vân 。 當đương 以dĩ 十thập 法Pháp 明minh 入nhập 四tứ 地địa 故cố 。 三Tam 明Minh 為vi 下hạ 雙song 釋thích 明minh 門môn 。 四tứ 故cố 論luận 云vân 下hạ 舉cử 論luận 釋thích 。 五ngũ 言ngôn 證chứng 地địa 智trí 者giả 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 於ư 中trung 五ngũ 。 初sơ 正chánh 釋thích 證chứng 地địa 智trí 光quang 明minh 。 二nhị 亦diệc 猶do 下hạ 引dẫn 例lệ 釋thích 。 三tam 故cố 前tiền 地địa 下hạ 引dẫn 證chứng 釋thích 。 四tứ 言ngôn 所sở 說thuyết 下hạ 釋thích 下hạ 句cú 中trung 。 所sở 說thuyết 法Pháp 言ngôn 。 五ngũ 便tiện 以dĩ 下hạ 通thông 釋thích 下hạ 句cú 依y 彼bỉ 智trí 光quang 入nhập 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 法Pháp 中trung 。 論luận 經Kinh 云vân 思tư 惟duy 是thị 今kim 經kinh 觀quán 察sát 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 略lược 以dĩ 三tam 重trọng/trùng 釋thích 之chi 者giả 。 一nhất 總tổng 別biệt 釋thích 。 二nhị 染nhiễm 淨tịnh 釋thích 。 三tam 能năng 所sở 依y 釋thích 。 依y 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。


疏sớ/sơ 。 因nhân 成thành 有hữu 二nhị 者giả 。 謂vị 人nhân 法pháp 二nhị 空không 。 從tùng 二nhị 空không 所sở 顯hiển 下hạ 。 會hội 其kỳ 三tam 觀quán 。 言ngôn 即tức 是thị 真Chân 如Như 者giả 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 順thuận 法pháp 相tướng 宗tông 。 二nhị 空không 非phi 真Chân 如Như 故cố 。 二nhị 成thành 三tam 諦đế 。 假giả 名danh 為vi 有hữu 諦đế 二nhị 空không 為vi 無vô 諦đế 。 真Chân 如Như 為vi 中trung 道đạo 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 有hữu 三tam 諦đế 三tam 觀quán 矣hĩ 。 又hựu 空không 有hữu 不bất 二nhị 總tổng 為vi 空không 觀quán 。 不bất 壞hoại 假giả 名danh 即tức 假giả 觀quán 。 合hợp 上thượng 空không 假giả 以dĩ 為vi 中trung 道đạo 。 下hạ 觀quán 二nhị 假giả 例lệ 此thử 成thành 觀quán 故cố 。 相tương 續tục 結kết 云vân 亦diệc 入nhập 二nhị 空không 真chân 實thật 。 二nhị 空không 真chân 實thật 即tức 是thị 真Chân 如Như 異dị 名danh 。 名danh 相tướng 待đãi 假giả 後hậu 。 結kết 例lệ 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 五ngũ 依y 此thử 所sở 依y 立lập 能năng 依y 下hạ 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 。 後hậu 初sơ 三tam 句cú 下hạ 別biệt 釋thích 。 今kim 初sơ 。 此thử 識thức 亦diệc 通thông 二nhị 宗tông 。 若nhược 生sanh 滅diệt 識thức 生sanh 。 染nhiễm 淨tịnh 依y 他tha 亦diệc 依y 心tâm 有hữu 。 即tức 法pháp 相tướng 宗tông 。 若nhược 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 識thức 亦diệc 生sanh 染nhiễm 淨tịnh 。 即tức 法pháp 性tánh 宗tông 。 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 著trước 欲dục 等đẳng 者giả 。 由do 著trước 欲dục 故cố 有hữu 於ư 欲dục 界giới 。 由do 著trước 受thọ 故cố 有hữu 於ư 色sắc 界giới 。 四tứ 禪thiền 不bất 出xuất 於ư 四tứ 受thọ 故cố 。 又hựu 著trước 正chánh 受thọ 故cố 。 由do 著trước 想tưởng 故cố 有hữu 無vô 色sắc 界giới 。 空không 想tưởng 識thức 想tưởng 無vô 所sở 有hữu 想tưởng 。 非phi 想tưởng 非phi 非phi 想tưởng 中trung 。 雖tuy 欲dục 絕tuyệt 想tưởng 亦diệc 不bất 出xuất 想tưởng 。 三tam 界giới 唯duy 心tâm 。 總tổng 結kết 上thượng 文văn 。 如như 下hạ 六lục 地địa 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 廣quảng 大đại 下hạ 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 依y 論luận 釋thích 。 二nhị 今kim 經kinh 下hạ 案án 今kim 經kinh 釋thích 三tam 。 又hựu 皆giai 言ngôn 下hạ 。 通thông 釋thích 界giới 字tự 。 第đệ 二nhị 清thanh 淨tịnh 分phần/phân 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 中trung 文văn 有hữu 三tam 句cú 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 案án 經kinh 釋thích 。 二nhị 辨biện 家gia 不bất 同đồng 。 三tam 會hội 論luận 釋thích 。 今kim 初sơ 。 初sơ 句cú 十thập 智trí 為vi 能năng 生sanh 者giả 。 即tức 下hạ 所sở 列liệt 之chi 十thập 句cú 也dã 。 智trí 因nhân 所sở 觀quán 而nhi 成thành 十thập 智trí 。 言ngôn 得đắc 內nội 法pháp 者giả 。 疏sớ/sơ 釋thích 以dĩ 證chứng 性tánh 故cố 。 亦diệc 是thị 如Như 來Lai 。 教giáo 化hóa 之chi 法Pháp 。 故cố 名danh 為vi 內nội 。 何hà 時thời 得đắc 耶da 。 論luận 云vân 。 此thử 法pháp 明minh 入nhập 同đồng 時thời 得đắc 故cố 。 應ưng 知tri 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 異dị 前tiền 分phần/phân 。 而nhi 云vân 前tiền 分phân 為vi 此thử 因nhân 耶da 。 答đáp 因nhân 分phần/phân 觀quán 十thập 未vị 得đắc 上thượng 品phẩm 。 猶do 在tại 三tam 地địa 得đắc 上thượng 品phẩm 竟cánh 。 即tức 入nhập 四tứ 地địa 與dữ 此thử 同đồng 時thời 。 若nhược 遠viễn 公công 云vân 。 十thập 智trí 十thập 入nhập 名danh 異dị 體thể 。 一nhất 故cố 得đắc 同đồng 時thời 。 而nhi 自tự 問vấn 云vân 。 兩lưỡng 法pháp 相tướng 似tự 可khả 得đắc 言ngôn 同đồng 。 明minh 智trí 體thể 一nhất 何hà 得đắc 言ngôn 同đồng 。 彼bỉ 自tự 釋thích 云vân 。 此thử 雖tuy 體thể 一nhất 隨tùy 門môn 有hữu 別biệt 。 是thị 故cố 說thuyết 同đồng 。 云vân 何hà 門môn 別biệt 。 前tiền 就tựu 眾chúng 生sanh 世thế 界giới 等đẳng 十thập 。 以dĩ 彰chương 法pháp 明minh 。 今kim 此thử 乃nãi 就tựu 三Tam 寶Bảo 等đẳng 以dĩ 說thuyết 法Pháp 智trí 。 故cố 云vân 別biệt 也dã 。 復phục 應ưng 難nạn/nan 云vân 。 所sở 觀quán 既ký 異dị 。 何hà 名danh 體thể 一nhất 。 故cố 應ưng 如như 前tiền 鈔sao 家gia 之chi 釋thích 。 復phục 應ưng 問vấn 云vân 。 前tiền 觀quán 十thập 明minh 得đắc 入nhập 四tứ 地địa 。 此thử 前tiền 未vị 觀quán 十thập 智trí 云vân 何hà 言ngôn 生sanh 。 故cố 應ưng 答đáp 言ngôn 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 一nhất 前tiền 以dĩ 能năng 化hóa 觀quán 所sở 所sở 化hóa 。 今kim 以dĩ 所sở 化hóa 成thành 能năng 化hóa 法pháp 。 為vi 分phần/phân 能năng 所sở 。 所sở 觀quán 沙sa 殊thù 能năng 所sở 相tương/tướng 成thành 。 故cố 得đắc 一nhất 時thời 。 二nhị 者giả 前tiền 十thập 明minh 門môn 了liễu 相tương/tướng 會hội 性tánh 。 今kim 此thử 十thập 智trí 雖tuy 舉cử 十thập 相tương/tướng 意ý 在tại 一nhất 性tánh 。 故cố 云vân 內nội 法pháp 。 性tánh 相tướng 少thiểu 異dị 分phân 之chi 成thành 二nhị 。 性tánh 相tướng 不bất 離ly 故cố 得đắc 一nhất 時thời 。 問vấn 何hà 以dĩ 將tương 此thử 教giáo 化hóa 之chi 法Pháp 。 為vi 如Như 來Lai 家gia 。 論luận 云vân 。 如Như 來Lai 自tự 身thân 所sở 有hữu 諸chư 法pháp 。 以dĩ 是thị 法Pháp 故cố 。 顯hiển 示thị 如Như 來Lai 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 無vô 此thử 法pháp 不bất 名danh 如Như 來Lai 。 故cố 此thử 十thập 法pháp 佛Phật 所sở 安an 住trụ 。 名danh 之chi 為vi 家gia 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 如Như 來Lai 家gia 下hạ 第đệ 二nhị 辨biện 家gia 不bất 同đồng 。 準chuẩn 下hạ 林lâm 神thần 八bát 地địa 亦diệc 生sanh 。 生sanh 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 家gia 故cố 。 如Như 來Lai 亦diệc 名danh 究cứu 竟cánh 生sanh 家gia 。 故cố 云vân 略lược 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 準chuẩn 瑜du 伽già 下hạ 。 第đệ 三tam 會hội 於ư 論luận 釋thích 。 二nhị 論luận 意ý 同đồng 。 言ngôn 此thử 中trung 智trí 契khế 下hạ 。 顯hiển 所sở 證chứng 體thể 成thành 上thượng 內nội 法pháp 。 即tức 前tiền 地địa 五ngũ 方phương 便tiện 中trung 第đệ 三tam 方phương 便tiện 也dã 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 是thị 菩Bồ 薩Tát 自tự 所sở 住trú 處xứ 等đẳng 者giả 。 釋thích 上thượng 名danh 也dã 。 然nhiên 論luận 主chủ 一nhất 時thời 列liệt 四tứ 名danh 已dĩ 屬thuộc 經kinh 竟cánh 。 重trùng 復phục 料liệu 揀giản 解giải 釋thích 。 今kim 初sơ 云vân 自tự 住trú 處xứ 畢tất 竟cánh 智trí 。 即tức 初sơ 列liệt 名danh 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 下hạ 是thị 復phục 重trùng 釋thích 。 論luận 具cụ 云vân 菩Bồ 薩Tát 自tự 住trú 處xứ 者giả 。 謂vị 大Đại 乘Thừa 法Pháp 中trung 故cố 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 二nhị 約ước 行hành 德đức 等đẳng 者giả 。 三Tam 寶Bảo 是thị 已dĩ 之chi 上thượng 故cố 云vân 勝thắng 進tiến 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 餘dư 六lục 句cú 明minh 分phân 別biệt 說thuyết 智trí 者giả 。 即tức 論luận 立lập 名danh 。 謂vị 是thị 教giáo 智trí 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 故cố 。 是thị 論luận 總tổng 釋thích 。 謂vị 初sơ 二nhị 句cú 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。


疏sớ/sơ 。 故cố 論luận 與dữ 經kinh 影ảnh 略lược 而nhi 說thuyết 者giả 。 經Kinh 云vân 因nhân 業nghiệp 有hữu 生sanh 。 論luận 云vân 。 初sơ 二nhị 句cú 隨tùy 。 煩phiền 惱não 染nhiễm 故cố 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 此thử 順thuận 論luận 意ý 者giả 。 以dĩ 論luận 云vân 煩phiền 惱não 。 今kim 將tương 經kinh 文văn 生sanh 死tử 就tựu 論luận 。 故cố 云vân 此thử 順thuận 論luận 意ý 。


疏sớ/sơ 。 即tức 不bất 濫lạm 前tiền 因nhân 業nghiệp 有hữu 生sanh 者giả 。 今kim 云vân 觀quán 眾chúng 生sanh 國quốc 土độ 。 業nghiệp 故cố 濫lạm 前tiền 也dã 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 句cú 自tự 利lợi 行hành 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 五ngũ 。 一nhất 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 煩phiền 惱não 影ảnh 取thủ 生sanh 死tử 下hạ 。 以dĩ 理lý 會hội 經kinh 。 三tam 菩Bồ 提Đề 之chi 智trí 下hạ 。 通thông 影ảnh 取thủ 菩Bồ 提Đề 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 性tánh 盡tận 。 可khả 云vân 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 菩Bồ 提Đề 非phi 性tánh 。 何hà 言ngôn 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 故cố 以dĩ 符phù 理lý 全toàn 同đồng 涅Niết 槃Bàn 四tứ 。 然nhiên 是thị 世thế 諦đế 下hạ 通thông 。 約ước 順thuận 理lý 解giải 釋thích 上thượng 難nan 以dĩ 約ước 理lý 釋thích 。 濫lạm 前tiền 如như 智trí 故cố 。 故cố 通thông 云vân 異dị 。 異dị 相tướng 云vân 何hà 。 其kỳ 猶do 相tương 見kiến 道đạo 中trung 。 亦diệc 觀quán 非phi 安an 立lập 諦đế 。 而nhi 是thị 後hậu 得đắc 。 此thử 亦diệc 如như 是thị 。 雖tuy 觀quán 於ư 如như 而nhi 是thị 教giáo 智trí 。 又hựu 後hậu 二nhị 句cú 下hạ 。 更cánh 顯hiển 別biệt 理lý 自tự 有hữu 兩lưỡng 意ý 。 一nhất 即tức 四tứ 出xuất 偈kệ 。 謂vị 觀quán 前tiền 際tế 後hậu 際tế 故cố 。 即tức 本bổn 有hữu 今kim 無vô 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 觀quán 無vô 所sở 有hữu 盡tận 。 即tức 三tam 世thế 有hữu 法pháp 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 第đệ 五ngũ 經kinh 疏sớ/sơ 。 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 後hậu 亦diệc 是thị 下hạ 。 觀quán 緣duyên 生sanh 觀quán 。 然nhiên 上thượng 十thập 智trí 正chánh 觀quán 如Như 來Lai 。 教giáo 化hóa 之chi 智trí 。 智trí 之chi 別biệt 相tướng 必tất 由do 所sở 觀quán 。 不bất 觀quán 所sở 觀quán 安an 識thức 佛Phật 智trí 。 佛Phật 智trí 證chứng 彼bỉ 內nội 法pháp 。 四Tứ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 亦diệc 如như 是thị 證chứng 思tư 之chi 。 第đệ 三tam 對đối 治trị 修tu 行hành 分phần/phân 。


疏sớ/sơ 。 大đại 智trí 自tự 利lợi 異dị 凡phàm 者giả 。 二nhị 行hành 總tổng 有hữu 四tứ 對đối 。 一nhất 名danh 自tự 利lợi 利lợi 他tha 對đối 。 二nhị 大đại 智trí 大đại 悲bi 對đối 。 三tam 護hộ 凡phàm 護hộ 小tiểu 對đối 。 四tứ 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 對đối 。 即tức 非phi 凡phàm 夫phu 。 行hành 非phi 聖thánh 賢hiền 行hành 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 後hậu 結kết 成thành 無vô 住trụ 。 以dĩ 攝nhiếp 前tiền 位vị 。


疏sớ/sơ 。 論luận 主chủ 別biệt 有hữu 道Đạo 品Phẩm 論luận 者giả 。 出xuất 不bất 釋thích 所sở 以dĩ 。 今kim 之chi 四tứ 門môn 亦diệc 無vô 所sở 不bất 具cụ 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 諸chư 乘thừa 覺giác 因nhân 者giả 。 通thông 三tam 乘thừa 菩Bồ 提Đề 故cố 。 俱câu 舍xá 賢hiền 聖thánh 品phẩm 云vân 。 覺giác 謂vị 盡tận 無vô 生sanh 智trí 。 順thuận 此thử 故cố 名danh 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 覺giác 者giả 無vô 明minh 睡thụy 眠miên 。 皆giai 永vĩnh 斷đoạn 故cố 。 盡tận 無vô 生sanh 智trí 為vi 此thử 覺giác 體thể 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 順thuận 趣thú 菩Bồ 提Đề 。 名danh 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 。 今kim 順thuận 亦diệc 因nhân 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 顯hiển 同đồng 異dị 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 大đại 小tiểu 通thông 局cục 有hữu 異dị 。 後hậu 若nhược 準chuẩn 智trí 論luận 下hạ 。 明minh 法pháp 一nhất 心tâm 異dị 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 立lập 理lý 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 揀giản 差sai 別biệt 。 四tứ 廣quảng 證chứng 大đại 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 如như 分phân 別biệt 四Tứ 諦Đế 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 暗ám 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 第đệ 十thập 三tam 經kinh 。 南nam 本bổn 十thập 二nhị 。 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 昔tích 一nhất 時thời 在tại 洹hoàn 河hà 岸ngạn 尸thi 首thủ 林lâm 中trung 。


爾nhĩ 時thời 如Như 來Lai 。 取thủ 少thiểu 許hứa 樹thụ 葉diệp 。 告cáo 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 我ngã 今kim 手thủ 中trung 葉diệp 多đa 。 一nhất 切thiết 因Nhân 地Địa 草thảo 木mộc 葉diệp 多đa 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 一nhất 切thiết 因Nhân 地Địa 草thảo 木mộc 葉diệp 多đa 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 如Như 來Lai 所sở 捉tróc 少thiểu 不bất 足túc 言ngôn 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 我ngã 所sở 覺giác 了liễu 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 因nhân 大đại 地địa 生sanh 草thảo 木mộc 等đẳng 。 為vì 諸chư 眾chúng 生sanh 。 所sở 宣tuyên 說thuyết 者giả 。 如như 手thủ 中trung 葉diệp 迦Ca 葉Diếp 難nạn/nan 言ngôn 世Thế 尊Tôn 爾nhĩ 時thời 。 說thuyết 如như 是thị 言ngôn 。 如Như 來Lai 所sở 了liễu 無vô 量lượng 諸chư 法pháp 。 若nhược 入nhập 四Tứ 諦Đế 即tức 為vi 已dĩ 說thuyết 。 若nhược 不bất 入nhập 者giả 應ưng 有hữu 五ngũ 諦đế 。 佛Phật 讚tán 迦Ca 葉Diếp 。 善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。


善thiện 男nam 子tử 。 汝nhữ 今kim 所sở 問vấn 。 則tắc 能năng 利lợi 益ích 。 安an 隱ẩn 快khoái 樂lạc 。 無vô 量lượng 眾chúng 生sanh 。


善thiện 男nam 子tử 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 悉tất 已dĩ 攝nhiếp 在tại 四tứ 聖Thánh 諦Đế 中trung 。 下hạ 云vân 智trí 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 中trung 智trí 。 二nhị 者giả 上thượng 智trí 。


善thiện 男nam 子tử 。 知tri 諸chư 陰ấm 苦khổ 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 諸chư 陰ấm 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 悉tất 皆giai 是thị 苦khổ 。 非phi 是thị 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。 是thị 名danh 上thượng 智trí 。 廣quảng 說thuyết (# 云vân 云vân )# 又hựu 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 知tri 愛ái 因nhân 緣duyên 能năng 生sanh 五ngũ 陰ấm 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 一nhất 人nhân 起khởi 愛ái 。 無vô 邊biên 無vô 量lượng 。 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 所sở 不bất 能năng 知tri 。 是thị 名danh 上thượng 智trí 。 又hựu 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 知tri 滅diệt 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 煩phiền 惱não 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 可khả 稱xưng 計kế 。 非phi 是thị 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。 是thị 名danh 上thượng 智trí 。 又hựu 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 知tri 是thị 道đạo 相tương/tướng 。 能năng 離ly 煩phiền 惱não 。 是thị 名danh 中trung 智trí 。 分phân 別biệt 道Đạo 相tướng 。 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 所sở 離ly 煩phiền 惱não 。 亦diệc 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 非phi 諸chư 聲Thanh 聞Văn 。 緣Duyên 覺Giác 所sở 知tri 。 是thị 名danh 上thượng 智trí 。 釋thích 曰viết 。 皆giai 明minh 四Tứ 諦Đế 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 而nhi 皆giai 攝nhiếp 在tại 四Tứ 諦Đế 之chi 中trung 。 故cố 知tri 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 若nhược 分phân 別biệt 之chi 有hữu 無vô 量lượng 相tướng 。 則tắc 三tam 十thập 七thất 攝nhiếp 無vô 量lượng 道Đạo 品Phẩm 。


疏sớ/sơ 。 但đãn 心tâm 行hành 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 者giả 。 三tam 揀giản 差sai 別biệt 下hạ 。 釋thích 文văn 中trung 廣quảng 見kiến 其kỳ 相tương/tướng 。


疏sớ/sơ 。 淨tịnh 名danh 下hạ 第đệ 四tứ 廣quảng 證chứng 大đại 義nghĩa 。 總tổng 引dẫn 三tam 經kinh 四tứ 文văn 。 一nhất 引dẫn 淨tịnh 名danh 二nhị 文văn 。 一nhất 即tức 光quang 嚴nghiêm 童đồng 子tử 經kinh 。 初sơ 已dĩ 引dẫn 。 今kim 但đãn 舉cử 其kỳ 中trung 云vân 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 是thị 道Đạo 場Tràng 。 捨xả 有hữu 為vi 法pháp 故cố 。 下hạ 結kết 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 菩Bồ 薩Tát 若nhược 應ưng 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 諸chư 有hữu 所sở 作tác 。 舉cử 足túc 下hạ 足túc 。 當đương 知tri 皆giai 從tùng 道Đạo 場Tràng 來lai 。 住trụ 於ư 佛Phật 法Pháp 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 意ý 明minh 得đắc 道Đạo 之chi 處xứ 。 即tức 是thị 道Đạo 場Tràng 。 萬vạn 行hạnh 得đắc 道Đạo 即tức 為vi 道Đạo 場Tràng 。 即tức 大đại 菩Bồ 提Đề 因nhân 也dã 。 二nhị 即tức 法Pháp 身thân 因nhân 。 亦diệc 淨tịnh 名danh 方phương 便tiện 品phẩm 。 由do 國quốc 王vương 等đẳng 皆giai 來lai 問vấn 疾tật 。 因nhân 以dĩ 身thân 疾tật 。 廣quảng 為vì 說thuyết 法Pháp 。 諸chư 仁nhân 者giả 。 是thị 身thân 無vô 常thường 。 無vô 強cường/cưỡng 無vô 力lực 無vô 堅kiên 。 廣quảng 訶ha 身thân 竟cánh 。 便tiện 云vân 。 諸chư 仁nhân 者giả 。 此thử 可khả 患hoạn 厭yếm 。 當đương 樂nhạo 佛Phật 身thân 。 佛Phật 身thân 者giả 即tức 法Pháp 身thân 也dã 。 從tùng 無vô 量lượng 功công 德đức 智trí 慧tuệ 生sanh 。 從tùng 戒giới 定định 慧tuệ 。 解giải 脫thoát 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 生sanh 。 從tùng 慈từ 悲bi 喜hỷ 捨xả 生sanh 。 從tùng 布bố 施thí 持trì 戒giới 忍nhẫn 。 辱nhục 柔nhu 和hòa 勤cần 行hành 精tinh 進tấn 。 諸chư 禪thiền 定định 解giải 脫thoát 。 三tam 昧muội 多đa 聞văn 智trí 慧tuệ 。 諸chư 波Ba 羅La 蜜Mật 生sanh 。 從tùng 六Lục 通Thông 生sanh 。 從tùng 三Tam 明Minh 生sanh 。 從tùng 三Tam 十Thập 七Thất 道Đạo 品Phẩm 生sanh 。 既ký 云vân 能năng 生sanh 法Pháp 身thân 。 明minh 非phi 小tiểu 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 大đại 集tập 名danh 菩Bồ 薩Tát 寶bảo 炬cự 。 陀đà 羅la 尼ni 者giả 。 第đệ 三tam 文văn 也dã 。 寶bảo 具cụ 諸chư 德đức 故cố 。 炬cự 能năng 破phá 暗ám 故cố 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 名danh 陀đà 羅la 尼ni 。 豈khởi 是thị 小tiểu 耶da 。


疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 下hạ 。 四tứ 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 第đệ 二nhị 十thập 九cửu 經kinh 。 南nam 本bổn 二nhị 十thập 七thất 。


佛Phật 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 不bất 一nhất 不bất 二nhị 。 諸chư 佛Phật 平bình 等đẳng 。 猶do 如như 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 同đồng 共cộng 有hữu 之chi 。 若nhược 有hữu 能năng 修tu 八Bát 聖Thánh 道Đạo 者giả 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 即tức 得đắc 明minh 見kiến 佛Phật 性tánh 。


善thiện 男nam 子tử 。 雪Tuyết 山Sơn 有hữu 草thảo 。 名danh 曰viết 忍Nhẫn 辱Nhục 。 牛ngưu 若nhược 食thực 之chi 則tắc 成thành 醍đề 醐hồ 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 釋thích 曰viết 。 斯tư 為vi 正chánh 義nghĩa 下hạ 。 師sư 子tử 吼hống 牒điệp 難nạn/nan 亦diệc 云vân 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 若nhược 有hữu 修tu 習tập 。 八bát 聖thánh 道Đạo 者giả 。 則tắc 見kiến 佛Phật 性tánh 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 下hạ 難nạn/nan 意ý 云vân 。 道đạo 若nhược 是thị 一nhất 餘dư 人nhân 無vô 分phần/phân 。 故cố 佛Phật 舉cử 平bình 坦thản 之chi 路lộ 。 以dĩ 況huống 八bát 正chánh 。 明minh 知tri 八bát 正chánh 能năng 見kiến 佛Phật 性tánh 。 即tức 非phi 小tiểu 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 中trung 義nghĩa 引dẫn 。 疏sớ/sơ 三Tam 明Minh 體thể 性tánh 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 體thể 性tánh 。 後hậu 總tổng 指chỉ 宗tông 源nguyên 。 前tiền 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 假giả 實thật 出xuất 體thể 。 二nhị 五ngũ 蘊uẩn 出xuất 體thể 。 三tam 諸chư 法pháp 出xuất 體thể 。 初sơ 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 標tiêu 列liệt 。 後hậu 辨biện 成thành 三tam 十thập 七thất 義nghĩa 。 今kim 初sơ 。 俱câu 舍xá 賢hiền 聖thánh 品phẩm 亦diệc 云vân 。 此thử 實thật 事sự 唯duy 十thập 。 謂vị 慧tuệ 勤cần 定định 信tín 念niệm 喜hỷ 捨xả 。 輕khinh 安an 及cập 戒giới 尋tầm 為vi 體thể 。 釋thích 曰viết 。 尋tầm 即tức 此thử 中trung 思tư 惟duy 。 輕khinh 安an 即tức 除trừ 。 除trừ 是thị 智trí 論luận 之chi 名danh 。 即tức 經kinh 猗ỷ 覺giác 分phần/phân 。 猗ỷ 者giả 美mỹ 也dã 。 即tức 輕khinh 安an 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 由do 信tín 二nhị 戒giới 三tam 下hạ 。 二nhị 辨biện 成thành 三tam 十thập 七thất 義nghĩa 。 言ngôn 信tín 二nhị 者giả 。 即tức 一nhất 信tín 根căn 。 二nhị 信tín 力lực 。 言ngôn 戒giới 三tam 者giả 。 即tức 八bát 正chánh 中trung 正chánh 語ngữ 正chánh 業nghiệp 正chánh 命mạng 。 言ngôn 念niệm 開khai 為vi 四tứ 者giả 。 一nhất 念niệm 根căn 。 二nhị 念niệm 力lực 。 三tam 七thất 覺giác 中trung 念niệm 覺giác 四tứ 八bát 正chánh 中trung 正chánh 念niệm 。 言ngôn 精tinh 進tấn 為vi 八bát 者giả 。 即tức 四tứ 正chánh 勤cần 為vi 四tứ 。 五ngũ 精tinh 進tấn 根căn 。 六lục 精tinh 進tấn 力lực 。 七thất 精Tinh 進Tấn 覺Giác 分Phần 。 八bát 正chánh 精tinh 進tấn 。 言ngôn 定định 有hữu 八bát 者giả 。 謂vị 四Tứ 神Thần 足Túc 為vi 四tứ 。 五ngũ 定định 根căn 。 六lục 定định 力lực 。 七thất 定định 覺giác 分phần/phân 。 八bát 正chánh 定định 。 言ngôn 慧tuệ 有hữu 八bát 者giả 。 四tứ 念niệm 處xứ 為vi 四tứ 。 四tứ 念niệm 慧tuệ 為vi 體thể 。 隣lân 近cận 名danh 念niệm 故cố 。 五ngũ 慧tuệ 根căn 。 六lục 慧tuệ 力lực 。 七thất 擇Trạch 法Pháp 覺Giác 分Phần 。 擇trạch 法pháp 即tức 慧tuệ 故cố 。 八bát 正chánh 見kiến 。 見kiến 即tức 慧tuệ 故cố 。 言ngôn 餘dư 四tứ 各các 一nhất 者giả 。 即tức 除trừ 喜hỷ 捨xả 思tư 惟duy 也dã 。 由do 依y 漸tiệm 開khai 及cập 不bất 開khai 者giả 。 為vi 二nhị 類loại 故cố 不bất 依y 俱câu 舍xá 之chi 次thứ 。 而nhi 先tiên 信tín 次thứ 戒giới 等đẳng 。 若nhược 毘tỳ 婆bà 沙sa 即tức 實thật 事sự 有hữu 十thập 二nhị 。 以dĩ 戒giới 中trung 分phần/phân 出xuất 正chánh 語ngữ 及cập 與dữ 正chánh 業nghiệp 。 以dĩ 身thân 語ngữ 業nghiệp 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 餘dư 九cửu 同đồng 前tiền 。 今kim 依y 瑜du 伽già 俱câu 舍xá 故cố 。 但đãn 有hữu 十thập 。


疏sớ/sơ 。 復phục 束thúc 此thử 十thập 以dĩ 為vi 三tam 蘊uẩn 下hạ 。 第đệ 二nhị 五ngũ 蘊uẩn 出xuất 體thể 。 曲khúc 有hữu 三tam 義nghĩa 。 初sơ 剋khắc 實thật 出xuất 體thể 。 唯duy 有hữu 三tam 蘊uẩn 。 二nhị 五ngũ 類loại 法pháp 中trung 下hạ 。 約ước 五ngũ 類loại 出xuất 體thể 。 由do 攝nhiếp 受thọ 行hành 以dĩ 為vi 心tâm 所sở 。 故cố 於ư 五ngũ 類loại 唯duy 有hữu 二nhị 類loại 。 則tắc 無vô 心tâm 王vương 。 及cập 不bất 相tương 應ứng 。 并tinh 無vô 無vô 為vi 故cố 。 三tam 若nhược 取thủ 助trợ 伴bạn 下hạ 。 即tức 相tương 應ứng 出xuất 體thể 。 所sở 必tất 依y 王vương 。 必tất 依y 於ư 想tưởng 取thủ 身thân 等đẳng 相tương/tướng 。 故cố 雜tạp 集tập 云vân 。 助trợ 伴bạn 者giả 。 謂vị 彼bỉ 相tương 應ứng 心tâm 心tâm 法pháp 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 取thủ 所sở 緣duyên 通thông 。 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 第đệ 三tam 諸chư 法pháp 。 出xuất 體thể 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 廣quảng 顯hiển 下hạ 。 第đệ 二nhị 總tổng 指chỉ 宗tông 源nguyên 。 不bất 欲dục 繁phồn 文văn 。 令linh 知tri 本bổn 故cố 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 正chánh 釋thích 文văn 即tức 是thị 行hành 相tương/tướng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 五ngũ 。 一nhất 標tiêu 章chương 總tổng 示thị 。 二nhị 總tổng 科khoa 類loại 別biệt 。 三Tam 明Minh 其kỳ 次thứ 第đệ 。 四tứ 隨tùy 文văn 別biệt 釋thích 。 五ngũ 總tổng 以dĩ 喻dụ 彰chương 。


疏sớ/sơ 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 總tổng 有hữu 七thất 類loại 者giả 。 第đệ 二nhị 段đoạn 也dã 。 即tức 雜tạp 集tập 瑜du 伽già 之chi 意ý 。 其kỳ 中trung 義nghĩa 旨chỉ 至chí 文văn 當đương 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 此thử 七thất 次thứ 者giả 下hạ 。 第đệ 三Tam 明Minh 次thứ 第đệ 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 次thứ 第đệ 。 二nhị 會hội 異dị 釋thích 。 三tam 辨biện 圓viên 融dung 。 今kim 初sơ 。 即tức 雜tạp 集tập 意ý 。 故cố 彼bỉ 論luận 釋thích 七thất 覺giác 云vân 。 七thất 覺giác 所sở 緣duyên 即tức 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 如như 實thật 性tánh 。 釋thích 八bát 正chánh 云vân 。 八bát 正chánh 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 即tức 此thử 後hậu 時thời 四tứ 聖Thánh 諦Đế 如như 實thật 性tánh 。 由do 見kiến 道đạo 後hậu 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 即tức 先tiên 所sở 見kiến 如như 實thật 性tánh 為vi 體thể 。 釋thích 曰viết 。 此thử 則tắc 八bát 正chánh 是thị 修tu 道Đạo 矣hĩ 。 若nhược 準chuẩn 俱câu 舍xá 賢hiền 聖thánh 品phẩm 中trung 。 七thất 覺giác 即tức 當đương 修tu 道Đạo 故cố 。 彼bỉ 論luận 問vấn 云vân 。 當đương 言ngôn 何hà 位vị 何hà 覺giác 分phần/phân 增tăng 。 偈kệ 答đáp 云vân 。 初sơ 業nghiệp 順thuận 決quyết 擇trạch 。 及cập 修tu 道Đạo 見kiến 位vị 念niệm 住trụ 等đẳng 。 七thất 品phẩm 應ưng 知tri 次thứ 第đệ 增tăng 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 業nghiệp 者giả 即tức 修tu 別biệt 相tướng 總tổng 相tương/tướng 念niệm 住trụ 。 此thử 初sơ 業nghiệp 謂vị 能năng 照chiếu 身thân 等đẳng 四tứ 境cảnh 。 慧tuệ 用dụng 勝thắng 故cố 說thuyết 念niệm 住trụ 增tăng 。 言ngôn 順thuận 決quyết 擇trạch 者giả 。 即tức 煗noãn 等đẳng 四tứ 位vị 也dã 。 具cụ 煗noãn 法pháp 位vị 中trung 能năng 證chứng 異dị 品phẩm (# 決quyết 擇trạch 分phần/phân 也dã 殊thù 勝thắng 功công 德đức 。 勤cần 用dụng 勝thắng 故cố 。 說thuyết 正chánh 勤cần 增tăng 。 頂Đảnh 法Pháp 位vị 中trung 能năng 持trì 善thiện 趣thú 無vô 退thoái 轉chuyển 位vị 。 定định 用dụng 勝thắng 故cố 說thuyết 神thần 足túc 增tăng 。 忍Nhẫn 法Pháp 位vị 中trung 必tất 不bất 退thoái 墮đọa 善thiện 根căn 堅kiên 固cố 。 得đắc 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 說thuyết 五ngũ 根căn 增tăng 。 世thế 第đệ 一nhất 位vị 。 中trung 非phi 世thế 惑hoặc 法pháp 所sở 能năng 屈khuất 伏phục 。 得đắc 無vô 屈khuất 義nghĩa 。 說thuyết 五Ngũ 力Lực 增tăng 。 言ngôn 及cập 修tu 見kiến 道đạo 位vị 者giả 。 修tu 道Đạo 位vị 中trung 近cận 菩Bồ 提Đề 位vị 。 助trợ 覺giác 勝thắng 故cố 說thuyết 七thất 覺giác 增tăng 。 見kiến 道đạo 位vị 中trung 速tốc 疾tật 而nhi 轉chuyển 。 通thông 行hành 勝thắng 故cố 。 說thuyết 八bát 正chánh 增tăng 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 於ư 見kiến 道đạo 位vị 建kiến 立lập 覺giác 支chi 。 如như 實thật 覺giác 知tri 。 四tứ 聖Thánh 諦Đế 故cố 。 於ư 見kiến 修tu 二nhị 位vị 。 建kiến 立lập 八Bát 聖Thánh 道Đạo 支Chi 。 以dĩ 此thử 二nhị 位vị 俱câu 通thông 直trực 往vãng 。 涅Niết 槃Bàn 城thành 故cố 。 釋thích 曰viết 。 後hậu 解giải 正chánh 順thuận 今kim 經kinh 見kiến 道đạo 。 後hậu 說thuyết 修tu 道Đạo 。 見kiến 是thị 七thất 覺giác 。 前tiền 解giải 雖tuy 七thất 覺giác 居cư 前tiền 而nhi 名danh 修tu 道Đạo 。 八bát 正chánh 為vi 見kiến 義nghĩa 。 當đương 約ước 位vị 八bát 正chánh 在tại 前tiền 。 智trí 論luận 亦diệc 云vân 。 修tu 道Đạo 用dụng 故cố 名danh 覺giác 。 見kiến 道đạo 用dụng 故cố 名danh 道đạo 。 同đồng 俱câu 舍xá 初sơ 意ý 。 亦diệc 是thị 義nghĩa 當đương 八bát 正chánh 居cư 前tiền 。 以dĩ 見kiến 道đạo 後hậu 有hữu 修tu 道Đạo 故cố 。 又hựu 俱câu 舍xá 云vân 。 七Thất 覺Giác 八Bát 道Đạo 。 支chi 一nhất 句cú 是thị 無vô 漏lậu 。 三tam 四tứ 五ngũ 根căn 力lực 皆giai 通thông 於ư 二nhị 種chủng 。 則tắc 非phi 見kiến 道đạo 之chi 前tiền 別biệt 有hữu 修tu 也dã 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 符phù 雜tạp 集tập 及cập 俱câu 舍xá 後hậu 師sư 故cố 。 以dĩ 七thất 覺giác 為vi 現hiện 觀quán 自tự 體thể 。 八bát 正chánh 為vi 現hiện 觀quán 後hậu 起khởi 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 時thời 八bát 正chánh 在tại 前tiền 下hạ 。 會hội 異dị 釋thích 。 即tức 上thượng 俱câu 舍xá 意ý 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 上thượng 猶do 寄ký 位vị 下hạ 。 第đệ 三tam 圓viên 融dung 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 句cú 指chỉ 前tiền 。 是thị 約ước 位vị 說thuyết 隨tùy 增tăng 勝thắng 義nghĩa 。 次thứ 若nhược 約ước 行hành 者giả 。 諸chư 教giáo 證chứng 明minh 初sơ 心tâm 通thông 修tu 者giả 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 皆giai 初sơ 通thông 修tu 。 後hậu 況huống 入nhập 地địa 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 三tam 況huống 出xuất 入nhập 證chứng 。 久cửu 已dĩ 證chứng 如như 豈khởi 不bất 齊tề 具cụ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 對đối 治trị 顛điên 倒đảo 道đạo 。 文văn 前tiền 有hữu 七thất 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 辨biện 相tương/tướng 差sai 別biệt 。 四tứ 彰chương 所sở 由do 。 五ngũ 辨biện 其kỳ 次thứ 第đệ 。 六lục 明minh 倒đảo 通thông 局cục 。 七thất 明minh 觀quán 相tương/tướng 異dị 同đồng 。 今kim 初sơ 釋thích 名danh 若nhược 云vân 念niệm 處xứ 處xứ 唯duy 。 約ước 所sở 住trụ 。 若nhược 云vân 念niệm 住trụ 。 住trụ 通thông 能năng 所sở 。


疏sớ/sơ 。 體thể 實thật 是thị 慧tuệ 下hạ 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 。 若nhược 準chuẩn 雜tạp 集tập 具cụ 二nhị 為vi 體thể 。 論luận 云vân 。 念niệm 住trụ 自tự 體thể 。 謂vị 慧tuệ 及cập 念niệm 。 由do 佛Phật 經Kinh 中trung 有hữu 隨tùy 觀quán 言ngôn 及cập 念niệm 住trụ 言ngôn 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 隨tùy 增tăng 說thuyết 慧tuệ 為vi 體thể 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 四tứ 念niệm 住trụ 正Chánh 斷Đoạn 神Thần 足Túc 。 隨tùy 增tăng 上thượng 慧tuệ 勤cần 定định 為vi 體thể 。 實thật 法pháp 加gia 行hành 。 善thiện 言ngôn 加gia 行hành 善thiện 者giả 。 即tức 相tương 應ứng 五ngũ 蘊uẩn 。 即tức 下hạ 明minh 助trợ 伴bạn 。 正chánh 勤cần 神thần 足túc 例lệ 此thử 。 念niệm 處xứ 一nhất 時thời 辨biện 體thể 。 而nhi 疏sớ/sơ 云vân 由do 念niệm 得đắc 住trụ 者giả 。 即tức 婆bà 沙sa 意ý 。 若nhược 俱câu 舍xá 論luận 云vân 理lý 實thật 由do 慧tuệ 。 令linh 念niệm 住trụ 境cảnh 如như 實thật 見kiến 者giả 。 能năng 明minh 記ký 故cố 。 所sở 以dĩ 但đãn 取thủ 以dĩ 慧tuệ 為vi 體thể 。 今kim 疏sớ/sơ 依y 婆bà 沙sa 者giả 。 是thị 其kỳ 源nguyên 故cố 。 要yếu 須tu 明minh 記ký 慧tuệ 方phương 住trụ 故cố 。 故cố 具cụ 以dĩ 慧tuệ 由do 念niệm 而nhi 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 雜tạp 集tập 云vân 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 下hạ 。 第đệ 三tam 辨biện 相tương/tướng 差sai 別biệt 。 亦diệc 當đương 引dẫn 證chứng 。 證chứng 於ư 前tiền 後hậu 出xuất 體thể 等đẳng 文văn 。 即tức 第đệ 十thập 論luận 。 先tiên 列liệt 五ngũ 名danh 。 後hậu 今kim 初sơ 下hạ 約ước 當đương 科khoa 釋thích 。 一nhất 所sở 緣duyên 如như 彰chương 四tứ 所sở 由do 。 二nhị 自tự 體thể 如như 上thượng 出xuất 體thể 。 三tam 修tu 習tập 如như 下hạ 釋thích 文văn 。 故cố 此thử 三tam 門môn 列liệt 名danh 而nhi 已dĩ 。 四tứ 破phá 四tứ 顛điên 倒đảo 下hạ 。 引dẫn 論luận 辨biện 果quả 。 趣thú 入nhập 四Tứ 諦Đế 者giả 。 由do 身thân 念niệm 處xứ 趣thú 入nhập 苦Khổ 諦Đế 。 所sở 有hữu 色sắc 身thân 。 皆giai 行hành 苦khổ 故cố 。 麁thô 重trọng 所sở 顯hiển 故cố 。 是thị 故cố 修tu 觀quán 行hành 時thời 能năng 治trị 於ư 此thử 。 輕khinh 安an 於ư 身thân 差sai 別biệt 生sanh 故cố 。 由do 受thọ 念niệm 住trụ 趣thú 入nhập 集Tập 諦Đế 。 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 諸chư 受thọ 是thị 和hòa 合hợp 愛ái 等đẳng 。 所sở 依y 處xứ 故cố 。 由do 心tâm 念niệm 住trụ 趣thú 入nhập 滅Diệt 諦Đế 。 觀quán 離ly 我ngã 識thức 。 尚thượng 無vô 所sở 有hữu 。 懼cụ 我ngã 斷đoạn 門môn 生sanh 涅Niết 槃Bàn 怖bố 。 永vĩnh 遠viễn 離ly 故cố 。 由do 法pháp 念niệm 住trụ 趣thú 入nhập 道Đạo 諦Đế 。 為vi 斷đoạn 所sở 治trị 法pháp 修tu 能năng 治trị 法pháp 故cố 。 言ngôn 身thân 等đẳng 離ly 繫hệ 者giả 。 是thị 論luận 文văn 。 論luận 云vân 。 又hựu 此thử 四tứ 種chủng 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 能năng 證chứng 得đắc 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 離ly 繫hệ 之chi 果quả 。 由do 此thử 修tu 習tập 。 漸tiệm 能năng 遠viễn 離ly 身thân 等đẳng 麁thô 重trọng 故cố 。 問vấn 上thượng 列liệt 有hữu 五ngũ 。 何hà 唯duy 釋thích 四tứ 。 答đáp 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 經kinh 唯duy 有hữu 四tứ 故cố 。 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 文văn 或hoặc 略lược 無vô 二nhị 。 前tiền 已dĩ 總tổng 明minh 出xuất 體thể 中trung 云vân 。 若nhược 兼kiêm 助trợ 伴bạn 五ngũ 蘊uẩn 為vi 性tánh 故cố 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 雜tạp 集tập 云vân 。 謂vị 彼bỉ 相tương 應ứng 心tâm 心tâm 法pháp 等đẳng 。 彼bỉ 者giả 彼bỉ 念niệm 慧tuệ 二nhị 法pháp 。 釋thích 曰viết 。 論luận 云vân 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 及cập 同đồng 時thời 四tứ 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 助trợ 伴bạn 類loại 非phi 一nhất 故cố 。


疏sớ/sơ 。 此thử 身thân 等đẳng 四tứ 前tiền 三tam 即tức 三tam 蘊uẩn 。 下hạ 第đệ 四tứ 彰chương 四tứ 所sở 由do 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 對đối 我ngã 。 二nhị 對đối 障chướng 。 今kim 初sơ 對đối 蘊uẩn 開khai 合hợp 。 為vi 破phá 我ngã 故cố 。 我ngã 有hữu 四tứ 類loại 故cố 合hợp 為vi 四tứ 。 即tức 是thị 釋thích 前tiền 所sở 緣duyên 之chi 境cảnh 故cố 。 雜tạp 集tập 云vân 。 念niệm 住trụ 所sở 緣duyên 即tức 。 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 上thượng 已dĩ 略lược 明minh 。 又hựu 云vân 。


復phục 有hữu 四tứ 事sự 。 謂vị 我ngã 所sở 依y 事sự 等đẳng 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 列liệt 名danh 。 論luận 釋thích 云vân 。 由do 顛điên 倒đảo 覺giác 。 愚ngu 癡si 凡phàm 夫phu 。 多đa 分phần 計kế 我ngã 。 依y 止chỉ 有hữu 根căn 身thân 故cố (# 即tức 我ngã 所sở 依y 事sự 也dã )# 受thọ 用dụng 苦khổ 樂lạc 即tức 我ngã 受thọ 用dụng 事sự )# 所sở 了liễu 境cảnh 相tướng 即tức 我ngã 自tự 體thể 事sự )# 由do 貪tham 等đẳng 染nhiễm 污ô 。 由do 信tín 等đẳng 清thanh 淨tịnh (# 即tức 我ngã 染nhiễm 淨tịnh 事sự 是thị 故cố 最tối 初sơ 。 為vi 正chánh 觀quán 察sát 真chân 實thật 事sự 相tướng 故cố 。 建kiến 立lập 此thử 四tứ 種chủng 事sự 。 為vi 所sở 緣duyên 境cảnh 。


疏sớ/sơ 。 要yếu 此thử 四tứ 者giả 下hạ 。 第đệ 二nhị 對đối 障chướng 。 障chướng 有hữu 四tứ 故cố 即tức 是thị 重trọng/trùng 明minh 第đệ 五ngũ 修tu 果quả 為vi 治trị 四tứ 倒đảo 。 合hợp 五ngũ 為vi 四tứ 。 言ngôn 治trị 三tam 可khả 知tri 者giả 。 如như 初sơ 句cú 苦khổ 治trị 樂nhạo/nhạc/lạc 倒đảo 。 無vô 常thường 治trị 常thường 。 無vô 我ngã 治trị 我ngã 故cố 。 彼bỉ 論luận 云vân 。 修tu 不bất 治trị 觀quán 故cố 。 了liễu 知tri 諸chư 受thọ 皆giai 是thị 苦khổ 故cố 。 通thông 達đạt 諸chư 識thức 依y 緣duyên 差sai 別biệt 念niệm 念niệm 變biến 異dị 故cố 。 觀quán 察sát 染nhiễm 淨tịnh 唯duy 有hữu 諸chư 法pháp 無vô 作tác 用dụng 者giả 。 能năng 如như 是thị 知tri 。 是thị 名danh 修tu 果quả 。 疏sớ/sơ 此thử 次thứ 第đệ 下hạ 。 第đệ 五ngũ 彰chương 其kỳ 次thứ 第đệ 。 先tiên 正chánh 明minh 後hậu 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 從tùng 麁thô 至chí 細tế 者giả 。 身thân 色sắc 最tối 麁thô 受thọ 領lãnh 外ngoại 境cảnh 。 望vọng 身thân 次thứ 麁thô 。 心tâm 復phục 為vi 次thứ 。 不bất 約ước 境cảnh 故cố 。 法pháp 最tối 為vi 細tế 。 攝nhiếp 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 麁thô 者giả 易dị 治trị 。 故cố 云vân 從tùng 麁thô 至chí 細tế 。 教giáo 對đối 治trị 故cố 。 次thứ 引dẫn 智trí 論luận 下hạ 。 證chứng 次thứ 第đệ 對đối 治trị 之chi 相tướng 。 後hậu 言ngôn 破phá 此thử 四tứ 倒đảo 下hạ 。 結kết 行hành 功công 能năng 。 亦diệc 是thị 修tu 果quả 。 對đối 於ư 常thường 等đẳng 以dĩ 無vô 常thường 等đẳng 而nhi 為vi 正chánh 行hạnh 。 而nhi 非phi 實thật 相tướng 。 由do 此thử 悟ngộ 實thật 。 故cố 稱xưng 為vi 門môn 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 爾nhĩ 下hạ 第đệ 二nhị 解giải 妨phương 。 妨phương 次thứ 相tương 違vi 。 答đáp 以dĩ 義nghĩa 別biệt 。 此thử 約ước 輕khinh 重trọng 前tiền 約ước 麁thô 細tế 故cố 。 謂vị 常thường 倒đảo 最tối 重trọng 。 由do 計kế 心tâm 王vương 而nhi 為vi 常thường 故cố 。 生sanh 邪tà 見kiến 等đẳng 。 無vô 因nhân 無vô 果quả 。 無vô 善thiện 無vô 惡ác 。 故cố 最tối 為vi 重trọng/trùng 。 樂nhạo/nhạc/lạc 次thứ 輕khinh 前tiền 但đãn 計kế 妄vọng 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 必tất 邪tà 見kiến 執chấp 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 常thường 等đẳng 。 生sanh 過quá 淺thiển 故cố 。 次thứ 於ư 想tưởng 行hành 計kế 有hữu 主chủ 宰tể 。 主chủ 宰tể 不bất 礙ngại 有hữu 修tu 行hành 故cố 。 此thử 復phục 次thứ 輕khinh 。 計kế 身thân 為vi 淨tịnh 但đãn 生sanh 妄vọng 貪tham 。 無vô 大đại 過quá 故cố 。 故cố 為vi 最tối 輕khinh 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 四tứ 處xứ 下hạ 。 第đệ 六lục 明minh 倒đảo 通thông 局cục 。 容dung 各các 起khởi 四tứ 。 即tức 是thị 通thông 義nghĩa 。 如như 一nhất 身thân 上thượng 計kế 其kỳ 相tương 續tục 。 但đãn 住trụ 為vi 常thường 。 有hữu 身thân 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 身thân 即tức 是thị 我ngã 。 紅hồng 輝huy 練luyện 色sắc 如như 蓮liên 如như 玉ngọc 。 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。 餘dư 三tam 準chuẩn 思tư 。 次thứ 從tùng 多đa 計kế 下hạ 辨biện 其kỳ 局cục 義nghĩa 。 身thân 多đa 計kế 淨tịnh 受thọ 多đa 計kế 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 觀quán 不bất 淨tịnh 等đẳng 通thông 於ư 大đại 小tiểu 等đẳng 下hạ 。 第đệ 七thất 明minh 觀quán 相tương/tướng 同đồng 異dị 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 正chánh 明minh 異dị 相tướng 。 二nhị 引dẫn 證chứng 成thành 立lập 。 三tam 別biệt 示thị 觀quán 相tương/tướng 。 四tứ 顯hiển 通thông 非phi 局cục 。 今kim 初sơ 。 引dẫn 瑜du 伽già 釋thích 小Tiểu 乘Thừa 。 略lược 指chỉ 大Đại 乘Thừa 。 具cụ 二nhị 諦đế 修tu 。 然nhiên 其kỳ 世thế 俗tục 修tu 多đa 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 。 但đãn 知tri 緣duyên 假giả 不bất 計kế 為vi 實thật 。 則tắc 異dị 小tiểu 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 大đại 集tập 般Bát 若Nhã 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 成thành 立lập 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 證chứng 修tu 相tương/tướng 。 後hậu 明minh 破phá 倒đảo 。 今kim 初sơ 。 引dẫn 二nhị 經kinh 一nhất 論luận 。 明minh 具cụ 二nhị 修tu 。 後hậu 引dẫn 無vô 行hành 有hữu 如như 實thật 修tu 。 而nhi 智trí 論luận 云vân 乃nãi 至chí 不bất 念niệm 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 者giả 。 越việt 於ư 世thế 諦đế 故cố 云vân 乃nãi 至chí 。 觀quán 身thân 空không 等đẳng 亦diệc 不bất 取thủ 空không 真Chân 如Như 實thật 也dã 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 下hạ 。 第đệ 二nhị 破phá 倒đảo 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 立lập 理lý 。 二nhị 廣quảng 引dẫn 成thành 證chứng 。 三tam 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 今kim 初sơ 二nhị 意ý 。 通thông 前tiền 經kinh 論luận 。 但đãn 以dĩ 法pháp 性tánh 唯duy 破phá 四tứ 倒đảo 。 多đa 約ước 性tánh 相tướng 雙song 修tu 而nhi 說thuyết 。 後hậu 意ý 法pháp 空không 寂tịch 寥liêu 。 唯duy 約ước 真chân 實thật 說thuyết 故cố 。 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 我ngã 。 或hoặc 說thuyết 於ư 非phi 我ngã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 我ngã 無vô 非phi 我ngã 。 亦diệc 應ưng 云vân 。 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 常thường 。 或hoặc 說thuyết 於ư 無vô 常thường 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 常thường 無vô 無vô 常thường 。 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 亦diệc 爾nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 勝thắng 鬘man 亦diệc 說thuyết 下hạ 。 第đệ 二nhị 廣quảng 引dẫn 證chứng 成thành 具cụ 上thượng 二nhị 意ý 。 勝thắng 鬘man 云vân 。 凡phàm 夫phu 識thức 者giả 。 二nhị 見kiến 顛điên 倒đảo 。 一nhất 切thiết 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 智trí 者giả 。 則tắc 是thị 清thanh 淨tịnh 。 邊biên 見kiến 者giả 凡phàm 夫phu 。 於ư 五ngũ 陰ấm 我ngã 見kiến 妄vọng 想tưởng 計kế 著trước 。 生sanh 於ư 二nhị 見kiến 。 是thị 名danh 邊biên 見kiến 。 所sở 謂vị 常thường 見kiến 斷đoạn 見kiến 。 見kiến 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 斷đoạn 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 見kiến 涅Niết 槃Bàn 常thường 。 是thị 常thường 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 作tác 如như 是thị 見kiến 。 於ư 身thân 諸chư 根căn 。 分phân 別biệt 思tư 惟duy 。 現hiện 法pháp 見kiến 壞hoại 。 於ư 有hữu 相tương 續tục 。 不bất 見kiến 續tục 故cố 。 起khởi 於ư 斷đoạn 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 於ư 心tâm 相tương 續tục 。 愚ngu 暗ám 不bất 解giải 不bất 知tri 。 剎sát 那na 間gian 意ý 識thức 境cảnh 界giới 。 起khởi 於ư 常thường 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 故cố 於ư 彼bỉ 義nghĩa 。 若nhược 過quá 若nhược 不phủ 及cập 。 作tác 異dị 想tưởng 分phân 別biệt 。 若nhược 斷đoạn 若nhược 常thường 。 顛điên 倒đảo 眾chúng 生sanh 。 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 無vô 常thường 常thường 想tưởng 。 苦khổ 生sanh 樂lạc 想tưởng 無vô 我ngã 我ngã 想tưởng 。 不bất 淨tịnh 淨tịnh 想tưởng 。 一nhất 切thiết 阿A 羅La 漢Hán 。 及cập 辟Bích 支Chi 佛Phật 淨tịnh 智trí 者giả 。 於ư 一Nhất 切Thiết 智Trí 境cảnh 界giới 。 及cập 如như 如như 法Pháp 身thân 。 本bổn 所sở 不bất 見kiến 。 或hoặc 有hữu 眾chúng 生sanh 。 信tín 佛Phật 語ngữ 故cố 。 起khởi 常thường 想tưởng 樂lạc 想tưởng 。 我ngã 想tưởng 淨tịnh 想tưởng 。 非phi 顛điên 倒đảo 見kiến 。 是thị 名danh 正chánh 見kiến 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 是thị 常thường 波Ba 羅La 蜜Mật 。 於ư 佛Phật 法Pháp 身thân 。 作tác 是thị 見kiến 者giả 。 是thị 名danh 正chánh 見kiến 。 正chánh 見kiến 者giả 。 是thị 佛Phật 真chân 子tử 。 從tùng 佛Phật 口khẩu 生sanh 。 從tùng 正Chánh 法Pháp 生sanh 。 從tùng 法Pháp 化hóa 生sanh 。 得đắc 法Pháp 勝thắng 財tài 。 世Thế 尊Tôn 淨tịnh 智trí 者giả 。 一nhất 切thiết 阿A 羅La 漢Hán 。 辟Bích 支Chi 佛Phật 智trí 波Ba 羅La 蜜Mật 。 此thử 淨tịnh 智trí 者giả 。 雖tuy 曰viết 淨tịnh 智trí 。 於ư 彼bỉ 滅Diệt 諦Đế 。 尚thượng 非phi 境cảnh 界giới 。 況huống 四tứ 德đức 智trí 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 經kinh 文văn 乃nãi 有hữu 數số 重trọng/trùng 。 初sơ 見kiến 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 常thường 。 名danh 斷đoạn 常thường 見kiến 者giả 。 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 取thủ 相tương/tướng 心tâm 見kiến 不bất 合hợp 法pháp 體thể 故cố 。 斯tư 最tối 深thâm 玄huyền 。 則tắc 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 二nhị 見kiến 雙song 泯mẫn 。 方phương 能năng 見kiến 理lý 。 二nhị 者giả 見kiến 生sanh 死tử 實thật 有hữu 可khả 斷đoạn 。 涅Niết 槃Bàn 實thật 有hữu 可khả 證chứng 。 不bất 合hợp 法pháp 體thể 。 不bất 知tri 有hữu 淨tịnh 說thuyết 生sanh 死tử 。 無vô 諍tranh 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 二nhị 俱câu 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 若nhược 如như 此thử 知tri 即tức 非phi 二nhị 見kiến 。 二nhị 從tùng 於ư 身thân 諸chư 根căn 。 分phân 別biệt 思tư 惟duy 。 現hiện 法pháp 見kiến 壞hoại 下hạ 。 唯duy 約ước 生sanh 死tử 諸chư 蘊uẩn 起khởi 斷đoạn 常thường 見kiến 。 三tam 從tùng 於ư 彼bỉ 義nghĩa 若nhược 過quá 若nhược 不phủ 及cập 下hạ 。 雙song 結kết 上thượng 二nhị 。 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 起khởi 見kiến 著trước 故cố 。 為vi 若nhược 過quá 。 第đệ 二nhị 義nghĩa 不bất 知tri 剎sát 那na 壞hoại 為vi 斷đoạn 。 不bất 知tri 心tâm 相tương 續tục 為vi 常thường 。 為vi 不bất 及cập 故cố 。 上thượng 智trí 妄vọng 見kiến 。 四tứ 從tùng 眾chúng 生sanh 於ư 五ngũ 陰ấm 無vô 常thường 常thường 想tưởng 下hạ 。 明minh 其kỳ 正chánh 見kiến 。 謂vị 破phá 生sanh 死tử 無vô 常thường 常thường 想tưởng 等đẳng 。 為vi 二Nhị 乘Thừa 淨tịnh 智trí 見kiến 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 淨tịnh 。 為vi 菩Bồ 薩Tát 正chánh 見kiến 。 破phá 常thường 等đẳng 倒đảo 。 廣quảng 病bệnh 而nhi 略lược 於ư 藥dược 。 不bất 言ngôn 修tu 無vô 常thường 行hành 。 以dĩ 破phá 常thường 等đẳng 故cố 顯hiển 如Như 來Lai 。 常thường 但đãn 舉cử 其kỳ 藥dược 而nhi 略lược 其kỳ 病bệnh 。 不bất 言ngôn 二Nhị 乘Thừa 。 謂vị 法Pháp 身thân 等đẳng 亦diệc 無vô 常thường 等đẳng 故cố 。 然nhiên 皆giai 約ước 五ngũ 蘊uẩn 即tức 是thị 總tổng 明minh 四tứ 念niệm 。 隨tùy 一nhất 一nhất 陰ấm 。 容dung 起khởi 四tứ 倒đảo 之chi 義nghĩa 。 若nhược 取thủ 言ngôn 總tổng 意ý 別biệt 。 則tắc 無vô 常thường 常thường 想tưởng 。 即tức 屬thuộc 心tâm 念niệm 。 若nhược 有hữu 樂lạc 想tưởng 。 即tức 是thị 受thọ 念niệm 。 無vô 我ngã 我ngã 想tưởng 。 即tức 是thị 法pháp 念niệm 。 不bất 淨tịnh 淨tịnh 想tưởng 。 即tức 是thị 身thân 念niệm 。 既ký 是thị 三tam 重trọng/trùng 破phá 於ư 八bát 倒đảo 。 故cố 云vân 勝thắng 鬘man 。 亦diệc 以dĩ 四tứ 念niệm 能năng 破phá 八bát 倒đảo 。


疏sớ/sơ 。 既ký 除trừ 八bát 倒đảo 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 例lệ 上thượng 勝thắng 鬘man 。 亦diệc 有hữu 三tam 意ý 。 若nhược 約ước 初sơ 意ý 取thủ 著trước 。 生sanh 死tử 無vô 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 常thường 等đẳng 。 即tức 是thị 八bát 倒đảo 。 無vô 念niệm 而nhi 知tri 生sanh 死tử 無vô 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 常thường 等đẳng 。 即tức 是thị 八bát 行hành 。 若nhược 依y 第đệ 二nhị 意ý 。 計kế 於ư 生sanh 死tử 若nhược 常thường 無vô 常thường 等đẳng 。 皆giai 成thành 顛điên 倒đảo 。 故cố 為vi 八bát 倒đảo 。 則tắc 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 等đẳng 。 而nhi 為vi 八bát 行hành 。 若nhược 依y 第đệ 三tam 意ý 。 謂vị 生sanh 死tử 常thường 等đẳng 佛Phật 無vô 常thường 等đẳng 。 即tức 成thành 八bát 倒đảo 。 若nhược 謂vị 生sanh 死tử 無vô 常thường 。 等đẳng 佛Phật 法Pháp 常thường 等đẳng 。 即tức 成thành 八bát 行hành 。 依y 第đệ 三tam 意ý 。 即tức 雙song 照chiếu 常thường 無vô 常thường 故cố 。 經kinh 引dẫn 二nhị 鳥điểu 喻dụ 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 依y 前tiền 二nhị 意ý 。 雙song 遮già 常thường 無vô 常thường 等đẳng 故cố 。 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 我ngã 。 或hoặc 說thuyết 於ư 非phi 我ngã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 我ngã 無vô 非phi 我ngã 。 亦diệc 應ưng 云vân 。 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 常thường 。 或hoặc 說thuyết 於ư 無vô 常thường 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 常thường 無vô 非phi 常thường 等đẳng 。 餘dư 如như 下hạ 說thuyết 。 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 雙song 樹thụ 四tứ 雙song 八bát 隻chỉ 者giả 。 引dẫn 事sự 證chứng 成thành 如Như 來Lai 涅Niết 槃Bàn 之chi 處xứ 。 四tứ 面diện 各các 有hữu 。 一nhất 雙song 娑sa 羅la 之chi 樹thụ 。 名danh 娑Sa 羅La 林Lâm 。 娑sa 羅la 此thử 云vân 堅kiên 固cố 。 法pháp 瑤dao 云vân 。 風phong 霜sương 不bất 能năng 改cải 。 四tứ 時thời 莫mạc 能năng 遷thiên 。 以dĩ 況huống 法Pháp 身thân 金kim 剛cang 之chi 質chất 。 老lão 死tử 不bất 能năng 變biến 。 念niệm 念niệm 不bất 能năng 易dị 。 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 之chi 相tướng 也dã 。 言ngôn 四tứ 雙song 者giả 。 第đệ 三tam 十thập 經Kinh 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 東đông 方phương 雙song 者giả 。 破phá 於ư 無vô 常thường 以dĩ 成thành 於ư 常thường 。 乃nãi 至chí 北bắc 方phương 雙song 者giả 。 破phá 於ư 不bất 淨tịnh 以dĩ 得đắc 於ư 淨tịnh 。 釋thích 曰viết 。 既ký 云vân 乃nãi 至chí 者giả 。 應ưng 言ngôn 南nam 方phương 雙song 者giả 。 破phá 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 西tây 方phương 雙song 者giả 。 破phá 於ư 無vô 我ngã 以dĩ 得đắc 於ư 我ngã 。 又hựu 闍xà 維duy 經Kinh 云vân 。 東đông 方phương 一nhất 雙song 在tại 於ư 佛Phật 後hậu 。 西tây 方phương 一nhất 雙song 。 在tại 於ư 佛Phật 前tiền 。 南nam 方phương 一nhất 雙song 在tại 於ư 佛Phật 足túc 。 北bắc 方phương 一nhất 雙song 在tại 於ư 佛Phật 首thủ 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 已dĩ 。 東đông 西tây 二nhị 雙song 合hợp 為vi 一nhất 樹thụ 。 南nam 北bắc 二nhị 雙song 亦diệc 合hợp 於ư 一nhất 。 二nhị 合hợp 皆giai 悉tất 垂thùy 覆phú 如Như 來Lai 。 其kỳ 樹thụ 慘thảm 然nhiên 皆giai 悉tất 變biến 白bạch 。 第đệ 一nhất 經Kinh 云vân 。


爾nhĩ 時thời 娑sa 羅la 樹thụ 林lâm 忽hốt 然nhiên 變biến 白bạch 。 猶do 如như 白bạch 鶴hạc 。 釋thích 曰viết 。 為vi 對đối 前tiền 後hậu 。 先tiên 舉cử 東đông 次thứ 舉cử 西tây 。 前tiền 為vi 破phá 四tứ 倒đảo 。 右hữu 旋toàn 而nhi 轉chuyển 。 又hựu 首thủ 北bắc 者giả 。 增Tăng 一Nhất 阿A 含Hàm 云vân 。 表biểu 於ư 佛Phật 法Pháp 久cửu 住trụ 北bắc 天thiên 。 長trường/trưởng 阿a 含hàm 第đệ 四tứ 云vân 。 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 安an 我ngã 頭đầu 南nam 首thủ 面diện 向hướng 北bắc 。 使sử 佛Phật 法Pháp 久cửu 住trụ 北bắc 天thiên 者giả 。 此thử 必tất 譯dịch 人nhân 不bất 善thiện 迴hồi 文văn 。 豈khởi 有hữu 首thủ 南nam 而nhi 面diện 北bắc 耶da 。 故cố 北bắc 首thủ 為vi 正chánh 。 然nhiên 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 表biểu 尚thượng 順thuận 劣liệt 機cơ 。 今kim 以dĩ 意ý 求cầu 。 北bắc 方phương 主chủ 滅diệt 表biểu 證chứng 寂tịch 滅diệt 故cố 。 兼kiêm 顯hiển 履lý 道đạo 背bối/bội 苦khổ 觀quán 於ư 集tập 也dã 。 然nhiên 經kinh 文văn 說thuyết 樹thụ 無vô 枯khô 榮vinh 言ngôn 。 表biểu 法pháp 之chi 中trung 則tắc 有hữu 常thường 無vô 常thường 等đẳng 。 案án 智trí 者giả 之chi 釋thích 云vân 。 有hữu 枯khô 榮vinh 也dã 。 既ký 表biểu 常thường 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 義nghĩa 求cầu 。 或hoặc 別biệt 有hữu 據cứ 。 案án 僧Tăng 亮lượng 云vân 。 樹thụ 高cao 五ngũ 丈trượng 許hứa 。 上thượng 合hợp 下hạ 離ly 。 其kỳ 華hoa 甚thậm 白bạch 其kỳ 實thật 如như 瓶bình 。 香hương 味vị 具cụ 足túc 。 今kim 以dĩ 二nhị 樹thụ 鮮tiên 榮vinh 。 二nhị 樹thụ 枯khô 悴tụy 。 明minh 法pháp 不bất 偏thiên 。 釋thích 曰viết 。 然nhiên 未vị 知tri 所sở 據cứ 。 理lý 甚thậm 昭chiêu 彰chương 。 故cố 以dĩ 一nhất 枯khô 表biểu 。 世thế 間gian 無vô 常thường 。 一nhất 榮vinh 表biểu 涅Niết 槃Bàn 常thường 等đẳng 。 人nhân 不bất 究cứu 之chi 。 但đãn 見kiến 於ư 事sự 。 不bất 知tri 如Như 來Lai 。 示thị 此thử 禎# 祥tường 。 以dĩ 表biểu 人nhân 行hành 遣khiển 此thử 八bát 倒đảo 。


疏sớ/sơ 。 大đại 品phẩm 明minh 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 修tu 下hạ 。 第đệ 三tam 別biệt 示thị 觀quán 相tương/tướng 。 然nhiên 上thượng 引dẫn 證chứng 。 兼kiêm 此thử 別biệt 示thị 。 具cụ 五ngũ 教giáo 意ý 。 初sơ 瑜du 伽già 中trung 聲Thanh 聞Văn 地địa 說thuyết 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 教giáo 。 次thứ 約ước 大Đại 乘Thừa 二nhị 諦đế 別biệt 修tu 。 即tức 初sơ 教giáo 意ý 。 二nhị 引dẫn 大đại 集tập 般Bát 若Nhã 。 雙song 明minh 通thông 於ư 二nhị 意ý 。 若nhược 性tánh 相tướng 抗kháng 行hành 。 即tức 證chứng 成thành 前tiền 義nghĩa 。 若nhược 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 即tức 終chung 教giáo 意ý 。 三tam 引dẫn 無vô 行hành 經kinh 。 即tức 頓đốn 教giáo 意ý 。 今kim 引dẫn 大đại 品phẩm 一nhất 切thiết 種chủng 修tu 。 即tức 圓viên 教giáo 意ý 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 引dẫn 經kinh 標tiêu 示thị 。 二nhị 徵trưng 釋thích 觀quán 相tương/tướng 。 三tam 結kết 歎thán 深thâm 廣quảng 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 一nhất 切thiết 種chủng 修tu 者giả 。 即tức 以dĩ 一nhất 切thiết 種chủng 。 智trí 同đồng 佛Phật 修tu 故cố 。 三tam 智trí 之chi 義nghĩa 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。 然nhiên 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 者giả 對đối 大Đại 乘Thừa 。 小Tiểu 乘Thừa 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 種chủng 智trí 。 如Như 來Lai 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 今kim 非phi 此thử 意ý 。 二nhị 者giả 別biệt 對đối 三tam 諦đế 。 亦diệc 明minh 三tam 智trí 。 今kim 亦diệc 非phi 此thử 三tam 者giả 。 約ước 教giáo 。 圓viên 教giáo 一nhất 諦đế 三tam 諦đế 圓viên 融dung 修tu 耳nhĩ 。 通thông 因nhân 通thông 果quả 。 今kim 當đương 此thử 意ý 。


疏sớ/sơ 。 云vân 何hà 一nhất 切thiết 種chủng 修tu 下hạ 。 第đệ 二nhị 徵trưng 釋thích 觀quán 相tương/tướng 。 先tiên 徵trưng 。 後hậu 應ưng 觀quán 下hạ 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 直trực 就tựu 四tứ 境cảnh 以dĩ 明minh 三tam 觀quán 後hậu 雙song 就tựu 枯khô 榮vinh 。 以dĩ 明minh 三tam 觀quán 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 別biệt 明minh 身thân 念niệm 。 次thứ 身thân 念niệm 既ký 爾nhĩ 下hạ 例lệ 餘dư 三tam 念niệm 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 約ước 一nhất 多đa 以dĩ 辨biện 三tam 觀quán 。 後hậu 約ước 性tánh 相tướng 以dĩ 辨biện 三tam 觀quán 前tiền 中trung 言ngôn 法pháp 性tánh 緣duyên 生sanh 故cố 。 一nhất 色sắc 一nhất 切thiết 色sắc 者giả 。 謂vị 觀quán 此thử 身thân 色sắc 。 非phi 唯duy 但đãn 是thị 虛hư 妄vọng 。 顛điên 倒đảo 所sở 生sanh 之chi 色sắc 。 或hoặc 謂vị 不bất 淨tịnh 。 或hoặc 謂vị 為vi 空không 。 乃nãi 是thị 迷mê 於ư 法pháp 性tánh 。 合hợp 於ư 法pháp 性tánh 隨tùy 緣duyên 而nhi 生sanh 。 名danh 為vi 性tánh 起khởi 。 以dĩ 性tánh 融dung 相tương/tướng 故cố 。 一nhất 多đa 自tự 在tại 。 然nhiên 即tức 中trung 論luận 四Tứ 諦Đế 品phẩm 偈kệ 意ý 。 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 即tức 是thị 空không 。 亦diệc 為vi 是thị 假giả 名danh 。 亦diệc 是thị 中trung 道đạo 義nghĩa 。 此thử 偈kệ 四tứ 句cú 。 初sơ 句cú 總tổng 顯hiển 所sở 依y 。 下hạ 三tam 句cú 皆giai 帶đái 此thử 句cú 。 謂vị 二nhị 因nhân 緣duyên 故cố 空không 。 三tam 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 。 四tứ 因nhân 緣duyên 故cố 中trung 。 今kim 法pháp 性tánh 緣duyên 生sanh 故cố 。 一nhất 色sắc 一nhất 切thiết 色sắc 。 即tức 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 也dã 。 若nhược 三tam 乘thừa 緣duyên 生sanh 。 但đãn 各các 各các 緣duyên 生sanh 。 今kim 是thị 法pháp 性tánh 緣duyên 生sanh 。 法pháp 性tánh 融dung 故cố 。 令linh 一nhất 色sắc 中trung 一nhất 切thiết 色sắc 。 大đại 品phẩm 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 色sắc 。 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 色sắc 。 況huống 十thập 一nhất 色sắc 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 。 次thứ 句cú 云vân 緣duyên 生sanh 即tức 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 色sắc 一nhất 色sắc 者giả 。 即tức 論luận 釋thích 。 緣duyên 生sanh 故cố 空không 。 則tắc 差sai 別biệt 萬vạn 殊thù 。 但đãn 一nhất 性tánh 空không 之chi 色sắc 。 次thứ 法pháp 性tánh 中trung 故cố 。 非phi 一nhất 非phi 一nhất 切thiết 。 雙song 照chiếu 一nhất 一nhất 切thiết 者giả 。 即tức 論luận 因nhân 緣duyên 故cố 中trung 。 雙song 非phi 即tức 是thị 雙song 遮già 。 辨biện 中trung 以dĩ 一nhất 與dữ 一nhất 切thiết 互hỗ 即tức 奪đoạt 故cố 。 下hạ 雙song 照chiếu 辨biện 中trung 。 性tánh 相tướng 歷lịch 然nhiên 不bất 可khả 壞hoại 故cố 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 非phi 色sắc 非phi 不bất 色sắc 。 雙song 照chiếu 色sắc 不bất 色sắc 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 約ước 性tánh 相tướng 以dĩ 明minh 三tam 觀quán 。 則tắc 一nhất 多đa 相tương/tướng 並tịnh 。 上thượng 之chi 數số 皆giai 屬thuộc 相tương/tướng 攝nhiếp 。 非phi 色sắc 為vi 性tánh 。 文văn 但đãn 顯hiển 中trung 。 略lược 無vô 空không 假giả 。 若nhược 具cụ 應ưng 言ngôn 法pháp 性tánh 緣duyên 生sanh 故cố 色sắc 。 緣duyên 生sanh 即tức 空không 故cố 非phi 色sắc 。 法pháp 性tánh 即tức 中trung 故cố 。 非phi 色sắc 非phi 不bất 色sắc 等đẳng 。 亦diệc 具cụ 遮già 照chiếu 中trung 道đạo 之chi 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 云vân 何hà 枯khô 榮vinh 下hạ 。 第đệ 二nhị 雙song 約ước 枯khô 榮vinh 以dĩ 明minh 三tam 觀quán 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 別biệt 明minh 身thân 念niệm 。 後hậu 餘dư 三tam 下hạ 結kết 例lệ 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 明minh 枯khô 榮vinh 即tức 顯hiển 空không 假giả 。 後hậu 是thị 以dĩ 八bát 倒đảo 雙song 破phá 下hạ 。 辨biện 其kỳ 中trung 間gian 。 即tức 中trung 道đạo 義nghĩa 。 前tiền 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 舉cử 所sở 治trị 之chi 病bệnh 。 後hậu 今kim 觀quán 色sắc 種chủng 即tức 空không 下hạ 。 明minh 能năng 治trị 法pháp 藥dược 。 言ngôn 假giả 智trí 常thường 淨tịnh 者giả 。 由do 假giả 觀quán 中trung 分phân 別biệt 名danh 相tướng 。 知tri 凡phàm 之chi 不bất 淨tịnh 妄vọng 計kế 為vi 淨tịnh 。 二Nhị 乘Thừa 謂vị 實thật 妄vọng 。 謂vị 不bất 淨tịnh 。 今kim 依y 佛Phật 慧tuệ 如như 螺loa 髻kế 見kiến 。 故cố 云vân 常thường 淨tịnh 。 於ư 中trung 道đạo 中trung 二nhị 。 先tiên 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 即tức 雙song 照chiếu 辨biện 中trung 。 後hậu 觀quán 色sắc 本bổn 際tế 下hạ 。 雙song 遮già 辨biện 中trung 。 餘dư 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 是thị 則tắc 對đối 治trị 法pháp 藥dược 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 成thành 深thâm 廣quảng 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 結kết 四tứ 念niệm 。 如như 常thường 所sở 明minh 。 身thân 等đẳng 但đãn 是thị 所sở 緣duyên 。 觀quán 無vô 常thường 等đẳng 但đãn 破phá 常thường 等đẳng 。 今kim 是thị 法pháp 性tánh 之chi 四tứ 。 一nhất 一nhất 皆giai 破phá 八bát 倒đảo 。 故cố 云vân 法pháp 藥dược 。 稱xưng 性tánh 觀quán 智trí 方phương 稱xưng 為vi 念niệm 。 四tứ 念niệm 之chi 處xứ 皆giai 具cụ 三tam 諦đế 。 一nhất 切thiết 圓viên 融dung 。 二nhị 一nhất 切thiết 即tức 空không 下hạ 。 結kết 上thượng 三tam 觀quán 。 三tam 只chỉ 一nhất 念niệm 下hạ 結kết 歎thán 。 例lệ 餘dư 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 今kim 經kinh 但đãn 云vân 下hạ 。 第đệ 四tứ 顯hiển 通thông 非phi 局cục 。 於ư 中trung 二nhị 別biệt 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 觀quán 身thân 者giả 。 瑜du 伽già 明minh 三tam 。 各các 別biệt 有hữu 體thể 。 身thân 是thị 聚tụ 義nghĩa 故cố 。 外ngoại 無vô 情tình 亦diệc 得đắc 名danh 身thân 。 智trí 論luận 二nhị 意ý 。 前tiền 約ước 三tam 人nhân 修tu 觀quán 各các 別biệt 。 後hậu 約ước 一nhất 人nhân 修tu 觀quán 淺thiển 深thâm 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 觀quán 內nội 身thân 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 所sở 緣duyên 念niệm 處xứ 。 所sở 緣duyên 即tức 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 今kim 明minh 內nội 身thân 。 即tức 別biệt 舉cử 身thân 中trung 少thiểu 分phần 。 以dĩ 為vi 所sở 緣duyên 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 循tuần 身thân 下hạ 。 二nhị 修tu 習tập 。 先tiên 總tổng 標tiêu 舉cử 。 以dĩ 何hà 尋tầm 求cầu 。 瑜du 伽già 云vân 。 即tức 聞văn 思tư 修tu 慧tuệ 。 此thử 雜tạp 集tập 意ý 。 釋thích 論luận 文văn 語ngữ 隱ẩn 。 故cố 取thủ 意ý 釋thích 。 論luận 云vân 。 云vân 何hà 修tu 循tuần 身thân 觀quán 。 由do 隨tùy 觀quán 分phân 別biệt 影ảnh 像tượng 身thân 。 與dữ 本bổn 質chất 身thân 平bình 等đẳng 。 隨tùy 觀quán 於ư 身thân 境cảnh 。 隨tùy 觀quán 身thân 相tướng 似tự 性tánh 故cố 。 名danh 於ư 身thân 循tuần 身thân 觀quán 。 由do 隨tùy 觀quán 察sát 分phân 別biệt 。 影ảnh 像tượng 身thân 門môn 。 審thẩm 諦đế 觀quán 察sát 。 本bổn 質chất 身thân 故cố 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 勤cần 勇dũng 下hạ 。 二nhị 別biệt 顯hiển 修tu 儀nghi 。 疏sớ/sơ 順thuận 經kinh 略lược 。 若nhược 准chuẩn 雜tạp 集tập 云vân 。 又hựu 修tu 習tập 者giả 。 謂vị 欲dục 勤cần 策sách 勵lệ 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 息tức 。 正chánh 念niệm 正chánh 知tri 。 及cập 不bất 放phóng 逸dật 。 修tu 習tập 差sai 別biệt 故cố 。 此thử 有hữu 九cửu 修tu 。 一nhất 論luận 云vân 。 欲dục 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 不bất 作tác 意ý 隨tùy 煩phiền 惱não 。 二nhị 勤cần 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 懈giải 怠đãi 隨tùy 煩phiền 惱não 。 三tam 策sách 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 沈trầm 掉trạo 隨tùy 煩phiền 惱não 。 四tứ 勵lệ 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 心tâm 下hạ 劣liệt 性tánh 隨tùy 煩phiền 惱não 。 心tâm 下hạ 劣liệt 性tánh 者giả 。 謂vị 於ư 下hạ 勝thắng 品phẩm 所sở 證chứng 功công 德đức 。 由do 自tự 輕khinh 篾miệt 心tâm 生sanh 怯khiếp 弱nhược 性tánh 。 五ngũ 勇dũng 猛mãnh 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 疎sơ 漏lậu 疲bì 倦quyện 隨tùy 煩phiền 惱não 。 疎sơ 漏lậu 疲bì 倦quyện 者giả 。 謂vị 能năng 引dẫn 蚊văn 虻manh 等đẳng 處xứ 所sở 逼bức 惱não 。 六lục 不bất 息tức 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 得đắc 少thiểu 善thiện 法Pháp 生sanh 知tri 足túc 喜hỷ 隨tùy 煩phiền 惱não 。 由do 得đắc 少thiểu 生sanh 知tri 足túc 喜hỷ 故cố 。 止chỉ 息tức 所sở 餘dư 勝thắng 進tiến 善thiện 品phẩm 。 七thất 正chánh 念niệm 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 忘vong 失thất 尊tôn 教giáo 隨tùy 煩phiền 惱não 。 八bát 正chánh 知tri 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 毀hủy 犯phạm 追truy 悔hối 隨tùy 煩phiền 惱não 。 毀hủy 犯phạm 追truy 悔hối 者giả 。 謂vị 於ư 往vãng 來lai 等đẳng 事sự 。 不bất 正chánh 而nhi 行hành 。 先tiên 越việt 學học 處xứ 後hậu 生sanh 悔hối 惱não 九cửu 不bất 放phóng 逸dật 修tu 習tập 。 為vi 對đối 治trị 捨xả 諸chư 善thiện 軛ách 隨tùy 煩phiền 惱não 。 捨xả 善thiện 軛ách 者giả 。 由do 放phóng 逸dật 過quá 失thất 故cố 。 於ư 所sở 造tạo 修tu 勝thắng 進tiến 善thiện 品phẩm 。 捨xả 勤cần 方phương 便tiện 。 不bất 能năng 究cứu 竟cánh 。 釋thích 曰viết 。 今kim 經kinh 但đãn 有hữu 其kỳ 四tứ 。 而nhi 疏sớ/sơ 文văn 中trung 以dĩ 四tứ 收thu 九cửu 。 而nhi 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 明minh 勤cần 意ý 。


疏sớ/sơ 。 過quá 於ư 世thế 間gian 。 慈từ 父phụ 等đẳng 者giả 。 智trí 論luận 云vân 。 離ly 別biệt 常thường 人nhân 易dị 。 離ly 別biệt 知tri 識thức 難nạn/nan 。 離ly 別biệt 知tri 識thức 易dị 。 離ly 別biệt 親thân 戚thích 難nạn/nan 。 離ly 別biệt 親thân 戚thích 易dị 。 離ly 別biệt 自tự 身thân 難nạn/nan 。 親thân 戚thích 即tức 父phụ 母mẫu 等đẳng 。 故cố 云vân 過quá 也dã 。 故cố 須tu 勤cần 勇dũng 。


疏sớ/sơ 。 勤cần 即tức 欲dục 勤cần 下hạ 二nhị 正chánh 釋thích 修tu 相tương/tướng 。 即tức 以dĩ 論luận 四tứ 修tu 釋thích 一nhất 勤cần 字tự 。 四tứ 皆giai 勤cần 類loại 故cố 。 次thứ 以dĩ 五ngũ 六lục 二nhị 修tu 釋thích 勇dũng 。 故cố 云vân 勇dũng 謂vị 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 息tức 。 三tam 念niệm 四tứ 知tri 同đồng 論luận 七thất 八bát 。 疏sớ/sơ 又hựu 心tâm 若nhược 馳trì 散tán 下hạ 。 三tam 重trọng/trùng 釋thích 念niệm 知tri 。 含hàm 其kỳ 第đệ 九cửu 不bất 放phóng 逸dật 修tu 。 言ngôn 重trọng/trùng 釋thích 者giả 。 上thượng 釋thích 明minh 本bổn 念niệm 知tri 。 今kim 釋thích 策sách 其kỳ 退thoái 敗bại 。 準chuẩn 西tây 域vực 法pháp 。 維duy 那na 秉bỉnh 眾chúng 。 於ư 晨thần 朝triêu 時thời 。 常thường 誦tụng 此thử 言ngôn 。 以dĩ 策sách 懈giải 怠đãi 。 疏sớ/sơ 則tắc 能năng 鞭tiên 心tâm 令linh 復phục 本bổn 觀quán 者giả 。 即tức 莊trang 子tử 意ý 。 如như 人nhân 驅khu 羊dương 不bất 及cập 群quần 者giả 。 謂vị 之chi 為vi 後hậu 鞭tiên 。 令linh 及cập 群quần 故cố 云vân 鞭tiên 後hậu 。 修tu 心tâm 如như 羊dương 馳trì 散tán 如như 不bất 及cập 群quần 。 令linh 復phục 本bổn 觀quán 。 即tức 及cập 群quần 也dã 。 無vô 常thường 三tam 途đồ 等đẳng 。 即tức 是thị 鞭tiên 也dã 。


疏sớ/sơ 。 其kỳ 不bất 淨tịnh 下hạ 。 謂vị 助trợ 伴bạn 自tự 性tánh 等đẳng 。 疏sớ/sơ 準chuẩn 瑜du 伽già 等đẳng 者giả 。 釋thích 後hậu 三tam 念niệm 處xứ 。 內nội 等đẳng 三tam 觀quán 。 引dẫn 二nhị 論luận 明minh 。 初sơ 瑜du 伽già 意ý 云vân 。 如như 觀quán 上thượng 內nội 身thân 。 以dĩ 自tự 身thân 五ngũ 根căn 為vi 境cảnh 。 對đối 之chi 成thành 觸xúc 。 觸xúc 故cố 生sanh 受thọ 。 領lãnh 不bất 淨tịnh 等đẳng 。 是thị 名danh 內nội 受thọ 。 觀quán 上thượng 外ngoại 身thân 及cập 內nội 外ngoại 身thân 生sanh 受thọ 。 例lệ 然nhiên 。 如như 受thọ 既ký 爾nhĩ 心tâm 法pháp 亦diệc 然nhiên 。 疏sớ/sơ 智trí 論luận 云vân 者giả 。 釋thích 有hữu 小tiểu 異dị 。 心tâm 唯duy 是thị 內nội 者giả 。 心tâm 是thị 己kỷ 之chi 心tâm 王vương 意ý 根căn 攝nhiếp 故cố 。


疏sớ/sơ 。 受thọ 法pháp 唯duy 外ngoại 者giả 。 謂vị 十thập 二nhị 入nhập 中trung 。 受thọ 唯duy 在tại 外ngoại 。 法pháp 入nhập 攝nhiếp 故cố 。 受thọ 必tất 受thọ 於ư 六lục 塵trần 境cảnh 故cố 。 法pháp 謂vị 想tưởng 行hành 。 想tưởng 取thủ 外ngoại 相tướng 。 行hành 即tức 思tư 惟duy 等đẳng 。 觸xúc 前tiền 境cảnh 故cố 。 故cố 唯duy 在tại 外ngoại 。 言ngôn 身thân 通thông 內nội 外ngoại 者giả 。 觀quán 於ư 自tự 身thân 為vi 內nội 。 妻thê 子tử 等đẳng 為vi 外ngoại 。


疏sớ/sơ 。 答đáp 受thọ 有hữu 二nhị 下hạ 論luận 答đáp 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 別biệt 明minh 三tam 念niệm 。 內nội 外ngoại 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 此thử 三tam 念niệm 前tiền 二nhị 各các 二nhị 義nghĩa 。 受thọ 中trung 一nhất 約ước 身thân 心tâm 。 二nhị 受thọ 。 五ngũ 根căn 所sở 受thọ 名danh 身thân 受thọ 。 六lục 識thức 所sở 受thọ 名danh 心tâm 受thọ 。 第đệ 二nhị 義nghĩa 就tựu 六lục 識thức 中trung 自tự 分phần/phân 內nội 外ngoại 。 次thứ 心tâm 雖tuy 下hạ 。 明minh 心tâm 念niệm 二nhị 義nghĩa 。 後hậu 法pháp 雖tuy 是thị 外ngoại 下hạ 。 法pháp 唯duy 一nhất 義nghĩa 。 謂vị 唯duy 心tâm 故cố 。 初sơ 義nghĩa 大đại 同đồng 瑜du 伽già 。 餘dư 皆giai 不bất 同đồng 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 正chánh 勤cần 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 來lai 意ý 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 釋thích 名danh 。 四tứ 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 攝nhiếp 前tiền 法pháp 喻dụ 雙song 辨biện 。 若nhược 瑜du 伽già 但đãn 云vân 。 如như 是thị 於ư 四tứ 念niệm 住trụ 中trung 慣quán 習tập 行hành 故cố 。 已dĩ 能năng 除trừ 遣khiển 麁thô 重trọng 顛điên 倒đảo 。 已dĩ 能năng 了liễu 達đạt 。 善thiện 不bất 善thiện 法pháp 。 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 於ư 未vị 生sanh 善thiện 法Pháp 。 為vì 令linh 生sanh 故cố 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 精tinh 進tấn 為vi 其kỳ 自tự 體thể 者giả 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 。 即tức 善thiện 十thập 一nhất 中trung 勤cần 也dã 。 唯duy 識thức 云vân 。 勤cần 謂vị 精tinh 進tấn 。 於ư 善thiện 惡ác 品phẩm 修tu 斷đoạn 事sự 中trung 。 勇dũng 捍hãn 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 懈giải 怠đãi 滿mãn 善thiện 為vi 業nghiệp 。 勇dũng 表biểu 勝thắng 進tiến 揀giản 諸chư 染nhiễm 法pháp 。 捍hãn 表biểu 精tinh 純thuần 揀giản 淨tịnh 無vô 記ký 。 即tức 顯hiển 精tinh 進tấn 唯duy 善thiện 性tánh 攝nhiếp 。 釋thích 曰viết 。 勇dũng 明minh 念niệm 念niệm 高cao 勝thắng 。 非phi 如như 染nhiễm 法pháp 。 設thiết 雖tuy 增tăng 長trưởng 。 望vọng 諸chư 善thiện 品phẩm 。 皆giai 名danh 為vi 退thoái 。 不bất 得đắc 名danh 進tiến 。 捍hãn 表biểu 精tinh 純thuần 不bất 同đồng 無vô 覆phú 無vô 記ký 之chi 淨tịnh 也dã 。


疏sớ/sơ 。 故cố 總tổng 名danh 勤cần 下hạ 釋thích 名danh 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 異dị 名danh 。 三tam 揀giản 通thông 局cục 。 今kim 初sơ 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 仍nhưng 前tiền 出xuất 體thể 。 以dĩ 釋thích 總tổng 名danh 。 後hậu 前tiền 二nhị 勤cần 斷đoạn 下hạ 。 釋thích 別biệt 名danh 。 義nghĩa 當đương 辨biện 相tương/tướng 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 束thúc 四tứ 為vi 二nhị 。 不bất 出xuất 惡ác 止chỉ 善thiện 行hành 。 二nhị 二nhị 惡ác 二nhị 善thiện 皆giai 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 明minh 所sở 緣duyên 三tam 。 前tiền 中trung 未vị 生sanh 下hạ 。 揀giản 四tứ 別biệt 相tướng 。 未vị 生sanh 之chi 惡ác 遏át 令linh 不bất 生sanh 者giả 。 遏át 者giả 止chỉ 也dã 。 經Kinh 云vân 為vì 不bất 生sanh 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 若nhược 未vị 和hòa 合hợp 未vị 現hiện 前tiền 。 名danh 未vị 生sanh 。 為vi 令linh 不bất 生sanh 發phát 起khởi 希hy 願nguyện 。 我ngã 當đương 令linh 彼bỉ 。 一nhất 切thiết 皆giai 不bất 復phục 生sanh 。 言ngôn 已dĩ 生sanh 之chi 惡ác 斷đoạn 令linh 不bất 續tục 者giả 。 經Kinh 云vân 為vi 斷đoạn 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 已dĩ 和hòa 合hợp 已dĩ 現hiện 前tiền 名danh 已dĩ 生sanh 。 先tiên 已dĩ 和hòa 合hợp 為vi 斷đoạn 故cố 發phát 起khởi 希hy 願nguyện 。 我ngã 當đương 於ư 彼bỉ 。 一nhất 切thiết 惡ác 皆giai 不bất 忍nhẫn 受thọ 。 斷đoạn 滅diệt 除trừ 遣khiển 。 釋thích 曰viết 。 只chỉ 令linh 不bất 續tục 即tức 斷đoạn 滅diệt 除trừ 遣khiển 故cố 。 遠viễn 公công 云vân 。 已dĩ 起khởi 謝tạ 往vãng 云vân 何hà 可khả 除trừ 。 此thử 乃nãi 斷đoạn 於ư 已dĩ 生sanh 種chủng 類loại 。 在tại 未vị 來lai 者giả 令linh 不bất 相tương 續tục 。 非phi 謂vị 斷đoạn 於ư 起khởi 已dĩ 滅diệt 者giả 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 未vị 生sanh 善thiện 令linh 生sanh 者giả 。 經Kinh 云vân 為vi 生sanh 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 於ư 未vị 得đắc 未vị 現hiện 前tiền 。 所sở 有hữu 善thiện 法Pháp 。 為vi 欲dục 令linh 得đắc 令linh 現hiện 在tại 前tiền 。 發phát 心tâm 希hy 願nguyện 發phát 起khởi 猛mãnh 利lợi 。 希hy 求cầu 獲hoạch 得đắc 欲dục 求cầu 現hiện 前tiền 。 言ngôn 已dĩ 生sanh 令linh 廣quảng 者giả 。 經Kinh 云vân 為vi 令linh 增tăng 廣quảng 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 謂vị 已dĩ 獲hoạch 得đắc 已dĩ 現hiện 在tại 前tiền 。 所sở 有hữu 善thiện 法Pháp 。 於ư 此thử 善thiện 法Pháp 。 已dĩ 得đắc 不bất 失thất 已dĩ 得đắc 不bất 退thoái 。 依y 是thị 說thuyết 言ngôn 。 為vi 欲dục 令linh 住trụ 。 於ư 此thử 善thiện 法Pháp 。 明minh 了liễu 現hiện 前tiền 。 無vô 暗ám 鈍độn 性tánh 。 依y 是thị 說thuyết 言ngôn 。 令linh 不bất 忘vong 失thất 。 於ư 此thử 善thiện 法Pháp 。 已dĩ 得đắc 現hiện 前tiền 數sác 數sác 修tu 習tập 。 成thành 滿mãn 究cứu 竟cánh 。 依y 是thị 說thuyết 言ngôn 。 令linh 修tu 圓viên 滿mãn 。 今kim 經kinh 文văn 略lược 但đãn 云vân 增tăng 廣quảng 。 亦diệc 攝nhiếp 瑜du 伽già 令linh 住trụ 明minh 了liễu 及cập 圓viên 滿mãn 言ngôn 。 遠viễn 公công 亦diệc 云vân 。 已dĩ 生sanh 謝tạ 往vãng 云vân 何hà 可khả 崇sùng 。 此thử 亦diệc 崇sùng 彼bỉ 已dĩ 生sanh 種chủng 類loại 。 在tại 未vị 來lai 者giả 。 令linh 其kỳ 續tục 起khởi 。 上thượng 云vân 圓viên 滿mãn 已dĩ 是thị 種chủng 類loại 。 疏sớ/sơ 亦diệc 名danh 四tứ 正Chánh 斷Đoạn 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 異dị 名danh 。 於ư 中trung 五ngũ 。 初sơ 正chánh 明minh 。 次thứ 後hậu 二nhị 是thị 修tu 下hạ 別biệt 難nạn/nan 。 三tam 善thiện 是thị 斷đoạn 處xứ 下hạ 總tổng 釋thích 。 四tứ 正chánh 修tu 斷đoạn 下hạ 略lược 示thị 所sở 斷đoạn 。 五ngũ 故cố 瑜du 伽già 云vân 下hạ 。 引dẫn 論luận 正chánh 證chứng 。 後hậu 二nhị 是thị 斷đoạn 。 以dĩ 四tứ 皆giai 名danh 斷đoạn 故cố 。 一nhất 律luật 儀nghi 斷đoạn 者giả 。 即tức 已dĩ 生sanh 惡ác 法pháp 。 由do 於ư 已dĩ 生sanh 惡ác 不bất 善thiện 事sự 應ưng 修tu 律luật 儀nghi 。 令linh 其kỳ 斷đoạn 滅diệt 。 不bất 應ưng 忍nhẫn 受thọ 。 二nhị 斷đoạn 斷đoạn 者giả 。 即tức 未vị 生sanh 惡ác 法pháp 。 為vì 欲dục 令linh 彼bỉ 。 不bất 現hiện 行hành 斷đoạn 為vi 斷đoạn 故cố 斷đoạn 名danh 為vi 斷đoạn 斷đoạn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 意ý 明minh 斷đoạn 絕tuyệt 不bất 生sanh 。 三tam 修tu 習tập 斷đoạn 者giả 。 即tức 未vị 生sanh 善thiện 法Pháp 。 由do 於ư 善thiện 法Pháp 數sác 數sác 修tu 習tập 。 先tiên 所sở 未vị 得đắc 。 能năng 令linh 現hiện 前tiền 。 能năng 有hữu 所sở 斷đoạn 故cố 名danh 修tu 習tập 斷đoạn 。 四tứ 防phòng 護hộ 斷đoạn 。 即tức 已dĩ 生sanh 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 由do 於ư 已dĩ 得đắc 已dĩ 現hiện 在tại 前tiền 。 諸chư 善thiện 法Pháp 中trung 。 遠viễn 離ly 放phóng 逸dật 。 修tu 不bất 放phóng 逸dật 。 能năng 令linh 善thiện 法Pháp 住trụ 不bất 忘vong 失thất 。 修tu 習tập 圓viên 滿mãn 。 防phòng 護hộ 已dĩ 生sanh 。 所sở 有hữu 善thiện 法Pháp 。 能năng 有hữu 所sở 斷đoạn 名danh 防phòng 護hộ 斷đoạn 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 善thiện 是thị 斷đoạn 處xứ 。 正chánh 修tu 斷đoạn 者giả 。 斷đoạn 懈giải 怠đãi 故cố 。 即tức 斯tư 意ý 也dã 。 由do 修tu 習tập 為vi 能năng 斷đoạn 故cố 。 然nhiên 瑜du 伽già 初sơ 釋thích 。 先tiên 明minh 未vị 生sanh 惡ác 與dữ 今kim 經kinh 次thứ 同đồng 而nhi 說thuyết 四tứ 斷đoạn 。 即tức 先tiên 明minh 已dĩ 生sanh 惡ác 不bất 正chánh 釋thích 所sở 以dĩ 。 而nhi 下hạ 結kết 云vân 復phục 云vân 何hà 知tri 。 此thử 中trung 略lược 義nghĩa 。 謂vị 為vi 顯hiển 示thị 於ư 黑hắc 白bạch 品phẩm 捨xả 取thủ 事sự 中trung 增tăng 上thượng 意ý 樂lạc 。 圓viên 滿mãn 及cập 加gia 行hành 圓viên 滿mãn 。 是thị 故cố 宣tuyên 說thuyết 四tứ 種chủng 正Chánh 斷Đoạn 。 釋thích 曰viết 。 意ý 明minh 二nhị 惡ác 二nhị 善thiện 。 各các 以dĩ 前tiền 義nghĩa 為vi 。 增tăng 上thượng 意ý 樂lạc 。 後hậu 義nghĩa 為vi 加gia 行hành 圓viên 滿mãn 。 已dĩ 生sanh 惡ác 令linh 斷đoạn 是thị 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 未vị 生sanh 不bất 生sanh 。 即tức 是thị 圓viên 滿mãn 。 故cố 先tiên 辨biện 已dĩ 生sanh 。 此thử 約ước 修tu 行hành 之chi 時thời 。 前tiền 據cứ 說thuyết 時thời 。 先tiên 明minh 未vị 生sanh 後hậu 辨biện 已dĩ 生sanh 。 謂vị 為vi 物vật 說thuyết 時thời 。 應ưng 云vân 若nhược 未vị 生sanh 惡ác 莫mạc 令linh 生sanh 。 已dĩ 生sanh 者giả 即tức 須tu 斷đoạn 除trừ 。 若nhược 修tu 行hành 時thời 。


爾nhĩ 時thời 有hữu 惡ác 即tức 須tu 斷đoạn 除trừ 。 莫mạc 令linh 復phục 生sanh 。 故cố 遠viễn 公công 亦diệc 云vân 。 惡ác 中trung 先tiên 說thuyết 未vị 生sanh 者giả 。 此thử 約ước 說thuyết 時thời 非phi 行hành 時thời 也dã 。 善thiện 中trung 先tiên 明minh 未vị 生sanh 者giả 。 善thiện 非phi 本bổn 有hữu 習tập 之chi 方phương 起khởi 。 是thị 以dĩ 先tiên 起khởi 未vị 生sanh 故cố 。 釋thích 中trung 又hựu 云vân 。 亦diệc 可khả 。 已dĩ 生sanh 是thị 其kỳ 先tiên 。 成thành 無vô 明minh 住trụ 地địa 細tế 故cố 。 後hậu 除trừ 未vị 生sanh 是thị 其kỳ 四tứ 住trụ 現hiện 惑hoặc 麁thô 故cố 先tiên 斷đoạn 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 其kỳ 善thiện 惡ác 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 者giả 。 第đệ 三tam 揀giản 通thông 局cục 也dã 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 於ư 局cục 。 後hậu 約ước 大Đại 乘Thừa 下hạ 。 辨biện 通thông 此thử 門môn 兼kiêm 揀giản 權quyền 實thật 。 疏sớ/sơ 唯duy 顯hiển 實thật 。 然nhiên 瑜du 伽già 云vân 。 云vân 何hà 名danh 惡ác 不bất 善thiện 法pháp 。 謂vị 欲dục 塵trần 染nhiễm 污ô 身thân 語ngữ 意ý 惡ác 行hành 所sở 攝nhiếp 。 及cập 能năng 起khởi 彼bỉ 。 所sở 有hữu 煩phiền 惱não 。 云vân 何hà 名danh 為vi 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 謂vị 若nhược 彼bỉ 對đối 治trị 。 若nhược 善thiện 對đối 治trị 。 若nhược 結kết 對đối 治trị 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 疏sớ/sơ 文văn 中trung 別biệt 者giả 是thị 也dã 。 論luận 下hạ 廣quảng 說thuyết 惡ác 不bất 善thiện 相tương/tướng 。 大đại 意ý 不bất 出xuất 前tiền 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 約ước 大Đại 乘Thừa 下hạ 。 此thử 言ngôn 辨biện 通thông 。 此thử 應ưng 有hữu 二nhị 。 一nhất 通thông 一nhất 切thiết 事sự 惡ác 。 二nhị 約ước 理lý 說thuyết 。 如như 今kim 疏sớ/sơ 文văn 。 唯duy 實thật 相tướng 為vi 善thiện 餘dư 皆giai 為vi 惡ác 。 則tắc 取thủ 善thiện 相tương/tướng 亦diệc 名danh 為vi 惡ác 。 斯tư 則tắc 實thật 教giáo 修tu 正Chánh 斷Đoạn 意ý 。 亦diệc 應ưng 言ngôn 若nhược 有hữu 可khả 斷đoạn 不bất 名danh 真chân 斷đoạn 。 無vô 斷đoạn 斷đoạn 者giả 則tắc 無vô 所sở 不bất 斷đoạn 。 無vô 勤cần 之chi 勤cần 方phương 名danh 為vi 勤cần 。 故cố 法pháp 句cú 經Kinh 云vân 。 若nhược 起khởi 諸chư 精tinh 進tấn 。 是thị 忘vong 非phi 精tinh 進tấn 。 若nhược 能năng 無vô 有hữu 妄vọng 。 精tinh 進tấn 無vô 有hữu 涯nhai 。 疏sớ/sơ 就tựu 一nhất 一nhất 勤cần 中trung 文văn 皆giai 有hữu 四tứ 者giả 。 釋thích 文văn 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 釋thích 勤cần 。 次thứ 餘dư 三tam 下hạ 例lệ 餘dư 三tam 。 若nhược 二nhị 惡ác 下hạ 示thị 其kỳ 果quả 相tương/tướng 。 初sơ 中trung 疏sớ/sơ 節tiết 經kinh 文văn 。 以dĩ 為vi 四tứ 節tiết 。 初sơ 一nhất 所sở 緣duyên 。 後hậu 二nhị 修tu 習tập 。 第đệ 三tam 修tu 果quả 。 前tiền 已dĩ 出xuất 體thể 。 助trợ 伴bạn 一nhất 種chủng 念niệm 處xứ 總tổng 明minh 五ngũ 門môn 具cụ 矣hĩ 。 雜tạp 集tập 云vân 。 正Chánh 斷Đoạn 修tu 習tập 者giả 。 如như 經kinh 所sở 說thuyết 。 欲dục 生sanh 策sách 勵lệ 發phát 起khởi 正chánh 勤cần 。 策sách 心tâm 持trì 心tâm 。 此thử 中trung 諸chư 句cú 。 顯hiển 修tu 正chánh 勤cần 及cập 所sở 依y 止chỉ 。 所sở 依y 止chỉ 者giả 。 謂vị 欲dục 樂lạc 為vi 先tiên 。 發phát 精tinh 進tấn 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 發phát 希hy 願nguyện 心tâm 希hy 願nguyện 即tức 欲dục 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 勤cần 精tinh 進tấn 下hạ 。 即tức 雜tạp 集tập 云vân 。 正chánh 勤cần 者giả 為vi 策sách 勵lệ 等đẳng 。 於ư 止chỉ 舉cử 捨xả 相tương/tướng 作tác 意ý 等đẳng 中trung 。 若nhược 由do 止chỉ 等đẳng 相tương/tướng 作tác 意ý 。 不bất 顧cố 戀luyến 所sở 緣duyên 境cảnh 。 純thuần 修tu 對đối 治trị 。


爾nhĩ 時thời 名danh 策sách 勵lệ 。 即tức 勤cần 精tinh 進tấn 字tự 。 疏sớ/sơ 發phát 心tâm 正Chánh 斷Đoạn 者giả 。 謂vị 策sách 心tâm 持trì 心tâm 者giả 。 謂vị 若nhược 沈trầm 沒một 隨tùy 煩phiền 惱não 生sanh 時thời 。 為vi 欲dục 損tổn 減giảm 彼bỉ 故cố 。 以dĩ 淨tịnh 妙diệu 等đẳng 作tác 意ý 策sách 練luyện 其kỳ 心tâm 。 若nhược 掉trạo 舉cử 隨tùy 煩phiền 惱não 生sanh 時thời 。 即tức 以dĩ 內nội 證chứng 略lược 攝nhiếp 門môn 制chế 持trì 其kỳ 心tâm 。


爾nhĩ 時thời 名danh 為vi 。 發phát 起khởi 正chánh 勤cần 。 而nhi 疏sớ/sơ 云vân 增tăng 上thượng 意ý 樂lạc 。 加gia 行hành 圓viên 滿mãn 者giả 。 即tức 瑜du 伽già 文văn 。 故cố 彼bỉ 論luận 結kết 云vân 。 當đương 知tri 。 此thử 中trung 由do 欲dục 故cố 增tăng 上thượng 意ý 樂lạc 圓viên 滿mãn 。 由do 自tự 策sách 勵lệ 發phát 起khởi 精tinh 進tấn 。 策sách 心tâm 持trì 心tâm 故cố 。 加gia 行hành 圓viên 滿mãn 。 彼bỉ 瑜du 伽già 師sư 云vân 。 唯duy 有hữu 如như 是thị 正chánh 所sở 應ưng 作tác 事sự 。 謂vị 為vi 斷đoạn 滅diệt 所sở 應ưng 斷đoạn 事sự 。 及cập 為vi 獲hoạch 得đắc 所sở 應ưng 得đắc 事sự 。 先tiên 當đương 起khởi 希hy 願nguyện 樂nhạo 等đẳng 。 細tế 尋tầm 上thượng 二nhị 論luận 文văn 。 疏sớ/sơ 文văn 易dị 了liễu 。 若nhược 二nhị 惡ác 下hạ 。 第đệ 三tam 顯hiển 果quả 中trung 。 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 之chi 惡ác 棄khí 捨xả 已dĩ 生sanh 惡ác 。 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 之chi 善thiện 增tăng 廣quảng 已dĩ 生sanh 善thiện 。 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 正Chánh 斷Đoạn 果quả 者giả 。 謂vị 盡tận 棄khí 捨xả 一nhất 切thiết 所sở 治trị 。 於ư 能năng 治trị 中trung 若nhược 得đắc 若nhược 增tăng 。 是thị 名danh 修tu 果quả 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 四Tứ 神Thần 足Túc 。 文văn 前tiền 有hữu 五ngũ 。 一nhất 來lai 意ý 。 二nhị 神thần 即tức 神thần 通thông 下hạ 。 釋thích 名danh 。 引dẫn 論luận 中trung 二nhị 。 先tiên 喻dụ 。 後hậu 由do 出xuất 世thế 下hạ 合hợp 。 三tam 神thần 足túc 下hạ 辨biện 所sở 緣duyên 。 四Tứ 神Thần 足Túc 下hạ 出xuất 體thể 。 五ngũ 欲dục 勤cần 下hạ 明minh 助trợ 伴bạn 。 即tức 是thị 辨biện 相tương/tướng 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 一nhất 標tiêu 釋thích 。 二nhị 出xuất 因nhân 。 今kim 初sơ 但đãn 標tiêu 四tứ 助trợ 者giả 。 謂vị 由do 此thử 四tứ 親thân 能năng 助trợ 故cố 。 若nhược 通thông 明minh 助trợ 伴bạn 已dĩ 。 見kiến 念niệm 處xứ 之chi 初sơ 釋thích 中trung 言ngôn 欲dục 者giả 。 瑜du 伽già 意ý 云vân 。 謂vị 能năng 生sanh 樂nhạo 欲dục 。 於ư 諸chư 不bất 善thiện 。 自tự 性tánh 因nhân 緣duyên 。 過quá 患hoạn 對đối 治trị 。 審thẩm 正chánh 思tư 察sát 起khởi 心tâm 一nhất 境cảnh 。 念niệm 於ư 諸chư 善thiện 法Pháp 。 自tự 性tánh 因nhân 緣duyên 。 功công 能năng 出xuất 離ly 。 審thẩm 正chánh 思tư 察sát 住trụ 一nhất 境cảnh 念niệm 。 即tức 由do 如như 是thị 。 多đa 修tu 習tập 故cố 。 觸xúc 一nhất 境cảnh 性tánh 。 能năng 害hại 現hiện 行hành 故cố 名danh 欲dục 定định 。


疏sớ/sơ 。 勤cần 謂vị 精tinh 勤cần 無vô 間gian 者giả 。 意ý 云vân 。 謂vị 自tự 策sách 自tự 勵lệ 。 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 以dĩ 斷đoạn 二nhị 惡ác 修tu 二nhị 善thiện 故cố 。


疏sớ/sơ 。 心tâm 即tức 是thị 定định 者giả 。 謂vị 專chuyên 心tâm 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 惡ác 。 已dĩ 生sanh 未vị 生sanh 善thiện 。 守thủ 護hộ 即tức 名danh 為vi 心tâm 。 此thử 是thị 加gia 行hành 得đắc 。 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 故cố 名danh 為vi 定định 。 雜tạp 集tập 云vân 。 心tâm 三tam 摩ma 地địa 者giả 。 謂vị 由do 先tiên 修tu 定định 力lực 。 觸xúc 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 於ư 前tiền 生sanh 數số 修tu 定định 力lực 。 令linh 彼bỉ 種chủng 子tử 功công 能năng 增tăng 長trưởng 。 由do 種chủng 子tử 力lực 令linh 心tâm 任nhậm 運vận 於ư 三tam 摩ma 地địa 。 隨tùy 順thuận 轉chuyển 變biến 。 由do 此thử 速tốc 證chứng 。 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 明minh 由do 昔tích 種chủng 子tử 。 其kỳ 心tâm 任nhậm 運vận 趣thú 定định 。 即tức 是thị 加gia 行hành 。 亦diệc 有hữu 經kinh 論luận 名danh 為vi 念niệm 定định 。 繫hệ 意ý 住trụ 故cố 。 故cố 能năng 守thủ 境cảnh 。


疏sớ/sơ 。 由do 欲dục 增tăng 上thượng 力lực 下hạ 。 結kết 成thành 定định 名danh 。 皆giai 從tùng 加gia 行hành 受thọ 名danh 者giả 。 受thọ 別biệt 名danh 也dã 。 即tức 以dĩ 因nhân 名danh 果quả 。 若nhược 四tứ 皆giai 名danh 定định 。 則tắc 因nhân 從tùng 果quả 稱xưng 。


疏sớ/sơ 。 此thử 四tứ 加gia 行hành 下hạ 。 第đệ 二nhị 彰chương 其kỳ 所sở 因nhân 。 因nhân 前tiền 正chánh 勤cần 生sanh 故cố 。 故cố 前tiền 云vân 欲dục 生sanh 。 此thử 名danh 欲dục 定định 前tiền 云vân 勤cần 精tinh 進tấn 。 此thử 為vi 勤cần 定định 。 前tiền 發phát 心tâm 中trung 開khai 出xuất 策sách 心tâm 持trì 心tâm 故cố 。 有hữu 心tâm 觀quán 二nhị 定định 。


疏sớ/sơ 。 標tiêu 舉cử 所sở 修tu 助trợ 伴bạn 自tự 體thể 者giả 。 欲dục 為vi 助trợ 伴bạn 定định 為vi 自tự 體thể 故cố 。


疏sớ/sơ 。 斷đoạn 行hành 二nhị 字tự 總tổng 顯hiển 修tu 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 對đối 下hạ 依y 止chỉ 厭yếm 等đẳng 。 別biệt 明minh 修tu 相tương/tướng 。 故cố 云vân 總tổng 明minh 。 對đối 下hạ 成thành 就tựu 神thần 足túc 。 正chánh 明minh 於ư 果quả 。 故cố 云vân 亦diệc 修tu 之chi 果quả 。


疏sớ/sơ 。 八bát 斷đoạn 行hành 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 具cụ 足túc 。 瑜du 伽già 二nhị 十thập 九cửu 釋thích 欲dục 勤cần 心tâm 觀quán 竟cánh 云vân 。 如như 是thị 修tu 習tập 。 時thời 有hữu 八bát 斷đoạn 行hành 。 為vi 欲dục 永vĩnh 害hại 諸chư 隨tùy 眠miên 故cố 。 為vi 令linh 三tam 摩ma 地địa 。 得đắc 圓viên 滿mãn 故cố 。 差sai 別biệt 而nhi 轉chuyển 。 一nhất 欲dục 二nhị 策sách 勵lệ 。 三tam 信tín 四tứ 安an 。 五ngũ 念niệm 六lục 正chánh 知tri 。 七thất 思tư 八bát 捨xả 。 瑜du 伽già 意ý 云vân 。 欲dục 謂vị 希hy 望vọng 樂nhạo 欲dục 。 我ngã 於ư 何hà 時thời 。 修tu 定định 圓viên 滿mãn 滅diệt 惡ác 隨tùy 眠miên 。 二nhị 策sách 勵lệ 不bất 捨xả 加gia 行hành 。 三tam 於ư 上thượng 所sở 證chứng 。 深thâm 生sanh 信tín 解giải 。 四tứ 心tâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 漸tiệm 除trừ 麁thô 重trọng 。 五ngũ 安an 住trụ 其kỳ 心tâm 。 於ư 奢Xa 摩Ma 他Tha 。 六lục 住trụ 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 慧tuệ 品phẩm 。 七thất 心tâm 造tạo 所sở 作tác 能năng 順thuận 止Chỉ 觀Quán 。 八bát 三tam 世thế 之chi 中trung 。 心tâm 無vô 染nhiễm 污ô 。 結kết 云vân 。 由do 二nhị 因nhân 緣duyên 。 於ư 隨tùy 眠miên 斷đoạn 。 分phân 別biệt 了liễu 知tri 。 謂vị 由do 境cảnh 界giới 不bất 現hiện 見kiến 思tư 。 及cập 由do 境cảnh 界giới 現hiện 見kiến 捨xả 故cố 。 對đối 文văn 可khả 知tri 。 雜tạp 集tập 同đồng 此thử 。 更cánh 依y 彼bỉ 釋thích 論luận 云vân 。 如như 是thị 八bát 種chủng 。 略lược 攝nhiếp 為vi 四tứ 。 謂vị 一nhất 加gia 行hành 。 二nhị 攝nhiếp 受thọ 。 三tam 斷đoạn 屬thuộc 。 四tứ 對đối 治trị 。 一nhất 加gia 行hành 者giả 。 謂vị 欲dục 精tinh 進tấn 。 信tín 欲dục 為vi 精tinh 進tấn 依y 信tín 為vi 欲dục 因nhân 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 欲dục 求cầu 故cố 。 為vi 得đắc 此thử 義nghĩa 故cố 。 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 如như 是thị 欲dục 求cầu 不bất 離ly 於ư 信tín 。 有hữu 體thể 等đẳng 故cố 。 二nhị 攝nhiếp 受thọ 者giả 。 謂vị 要yếu 由do 此thử 輕khinh 安an 。 攝nhiếp 益ích 身thân 心tâm 故cố 。 三tam 繼kế 屬thuộc 者giả 。 謂vị 正chánh 念niệm 正chánh 知tri 。 由do 不bất 妄vọng 所sở 緣duyên 安an 心tâm 一nhất 境cảnh 故cố 。 若nhược 有hữu 放phóng 逸dật 生sanh 。 如như 實thật 了liễu 知tri 故cố 。 隨tùy 其kỳ 次thứ 第đệ 。 四tứ 對đối 治trị 者giả 。 謂vị 思tư 捨xả 策sách 心tâm 持trì 心tâm 。 二nhị 加gia 行hành 力lực 已dĩ 生sanh 沈trầm 掉trạo 能năng 遠viễn 離ly 故cố 。 又hựu 能năng 引dẫn 發phát 離ly 隨tùy 煩phiền 惱não 。 止chỉ 等đẳng 相tương/tướng 故cố 。 與dữ 前tiền 九cửu 修tu 亦diệc 大đại 同đồng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 復phục 顯hiển 修tu 相tương/tướng 兼kiêm 辨biện 所sở 緣duyên 者giả 。 對đối 上thượng 斷đoạn 行hành 總tổng 顯hiển 修tu 故cố 。 名danh 之chi 復phục 顯hiển 。 即tức 修tu 習tập 門môn 兼kiêm 辨biện 所sở 緣duyên 者giả 。 緣duyên 四Tứ 諦Đế 故cố 。 即tức 第đệ 一nhất 所sở 緣duyên 也dã 。


疏sớ/sơ 。 緣duyên 此thử 境cảnh 時thời 必tất 求cầu 修tu 習tập 故cố 。 云vân 迴hồi 向hướng 者giả 。 雜tạp 集tập 之chi 中trung 名danh 為vi 棄khí 捨xả 義nghĩa 一nhất 同đồng 此thử 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 是thị 加gia 行hành 等đẳng 四tứ 道đạo 者giả 。 即tức 遠viễn 公công 意ý 。 此thử 約ước 分phần/phân 位vị 而nhi 釋thích 。 一nhất 加gia 行hành 道Đạo 。 為vi 厭yếm 觀quán 過quá 厭yếm 背bối/bội 故cố 。 二nhị 見kiến 道đạo 為vi 離ly 除trừ 見kiến 惑hoặc 故cố 。 三tam 修tu 道Đạo 為vi 滅diệt 斷đoạn 修tu 惑hoặc 故cố 。 四tứ 無Vô 學Học 道đạo 為vi 捨xả 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 亦diệc 即tức 雜tạp 集tập 八bát 斷đoạn 之chi 中trung 。 攝nhiếp 為vi 四tứ 義nghĩa 。 厭yếm 即tức 加gia 行hành 。 離ly 即tức 攝nhiếp 受thọ 。 得đắc 輕khinh 安an 故cố 。 滅diệt 即tức 繼kế 屬thuộc 。 不bất 忘vong 所sở 緣duyên 心tâm 一nhất 境cảnh 故cố 。 迴hồi 向hướng 於ư 捨xả 。 即tức 是thị 對đối 治trị 捨xả 沈trầm 掉trạo 故cố 。 何hà 以dĩ 念Niệm 處Xứ 正Chánh 勤Cần 。 無vô 此thử 四tứ 耶da 。 得đắc 定định 成thành 就tựu 方phương 有hữu 此thử 故cố 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 四tứ 五ngũ 根căn 文văn 前tiền 有hữu 四tứ 。 一nhất 總tổng 標tiêu 舉cử 。 既ký 屬thuộc 忍nhẫn 位vị 。 忍nhẫn 可khả 諦đế 理lý 修tu 印ấn 順thuận 定định 故cố 為vi 方phương 便tiện 。 亦diệc 即tức 所sở 緣duyên 故cố 。 論luận 云vân 。 五ngũ 根căn 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 謂vị 四tứ 聖Thánh 諦Đế 由do 諦đế 現hiện 觀quán 。 方phương 便tiện 所sở 攝nhiếp 。 作tác 此thử 行hành 故cố 。 二nhị 增tăng 上thượng 名danh 根căn 下hạ 。 總tổng 釋thích 名danh 。 三tam 五ngũ 根căn 自tự 體thể 下hạ 示thị 體thể 性tánh 。 四tứ 此thử 五ngũ 通thông 於ư 下hạ 別biệt 釋thích 。 五ngũ 得đắc 根căn 名danh 。 此thử 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 明minh 五ngũ 根căn 通thông 望vọng 出xuất 世thế 以dĩ 得đắc 根căn 名danh 。 前tiền 四tứ 復phục 能năng 下hạ 。 後hậu 明minh 前tiền 四tứ 。 復phục 望vọng 於ư 後hậu 以dĩ 得đắc 根căn 名danh 。 謂vị 信tín 起khởi 後hậu 四tứ 進tiến 。 起khởi 後hậu 三tam 念niệm 。 起khởi 後hậu 二nhị 定định 。 起khởi 後hậu 一nhất 。 其kỳ 最tối 後hậu 慧tuệ 根căn 。 唯duy 望vọng 出xuất 世thế 。 而nhi 有hữu 增tăng 上thượng 。 即tức 瑜du 伽già 意ý 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 先tiên 別biệt 明minh 下hạ 正chánh 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 總tổng 科khoa 。 二nhị 顯hiển 修tu 相tương/tướng 。 三tam 通thông 妨phương 。 四tứ 示thị 體thể 。 五ngũ 辨biện 果quả 。 初sơ 文văn 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 所sở 修tu 下hạ 。 二nhị 顯hiển 修tu 相tương/tướng 。 若nhược 通thông 顯hiển 修tu 相tương/tướng 。 即tức 依y 止chỉ 厭yếm 等đẳng 。 故cố 下hạ 總tổng 例lệ 云vân 餘dư 如như 前tiền 說thuyết 。 今kim 但đãn 別biệt 示thị 信tín 等đẳng 之chi 相tướng 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 信tín 後hậu 例lệ 釋thích 餘dư 四tứ 。 此thử 文văn 稍sảo 略lược 。 雜tạp 集tập 論luận 中trung 皆giai 相tương/tướng 躡niếp 云vân 。 精tinh 進tấn 根căn 者giả 。 既ký 於ư 諸chư 諦đế 生sanh 忍nhẫn 可khả 。 已dĩ 為vi 覺giác 悟ngộ 故cố 。 起khởi 精tinh 進tấn 行hành 修tu 習tập 念niệm 根căn 。 於ư 諸chư 諦đế 寶bảo 。 發phát 精tinh 進tấn 已dĩ 。 起khởi 不bất 忘vong 失thất 行hành 。 修tu 習tập 定định 根căn 。 於ư 諸chư 諦đế 寶bảo 既ký 繫hệ 念niệm 已dĩ 。 起khởi 心tâm 一nhất 性tánh 行hành 修tu 習tập 慧tuệ 根căn 。 已dĩ 於ư 諸chư 諦đế 心tâm 既ký 得đắc 定định 。 起khởi 揀giản 擇trạch 行hành 修tu 習tập 。 疏sớ/sơ 文văn 雖tuy 略lược 義nghĩa 已dĩ 備bị 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 始thỉ 入nhập 佛Phật 法Pháp 下hạ 。 第đệ 三tam 通thông 妨phương 難nạn/nan 云vân 佛Phật 法Pháp 大đại 海hải 。 初sơ 信tín 能năng 入nhập 。 何hà 以dĩ 至chí 此thử 方phương 立lập 信tín 耶da 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 今kim 由do 前tiền 三tam 科khoa 者giả 。 即tức 三tam 四tứ 也dã 。 故cố 瑜du 伽già 云vân 。 由do 如như 是thị 增tăng 上thượng 心tâm 學học 增tăng 上thượng 慧tuệ 學học 。 所sở 有hữu 瑜du 伽già 故cố 。 於ư 大đại 師sư 弟đệ 子tử 所sở 證chứng 。 深thâm 生sanh 勝thắng 解giải 。 深thâm 生sanh 勝thắng 解giải 已dĩ 。 深thâm 生sanh 淨tịnh 信tín 。 此thử 清thanh 淨tịnh 信tín 增tăng 上thượng 義nghĩa 故cố 。 說thuyết 名danh 信tín 根căn 。 復phục 應ưng 問vấn 言ngôn 。 信tín 由do 三tam 科khoa 。 信tín 不bất 可khả 拔bạt 。 餘dư 四tứ 由do 何hà 復phục 不bất 可khả 拔bạt 。 答đáp 餘dư 四tứ 前tiền 修tu 至chí 此thử 成thành 根căn 。 於ư 理lý 何hà 失thất 。


疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 念niệm 即tức 念niệm 處xứ 中trung 念niệm 者giả 。 第đệ 四tứ 別biệt 示thị 體thể 性tánh 。 前tiền 雖tuy 總tổng 云vân 即tức 信tín 等đẳng 為vi 體thể 。 未vị 知tri 信tín 等đẳng 。 從tùng 何hà 而nhi 來lai 。 故cố 此thử 示thị 之chi 。 念niệm 進tiến 定định 三tam 即tức 前tiền 三tam 品phẩm 。 為vi 順thuận 三tam 品phẩm 故cố 先tiên 明minh 念niệm 慧tuệ 。 即tức 緣duyên 四Tứ 諦Đế 慧tuệ 即tức 依y 止chỉ 厭yếm 等đẳng 念niệm 已dĩ 配phối 於ư 念niệm 處xứ 。 故cố 云vân 慧tuệ 是thị 緣duyên 四Tứ 諦Đế 慧tuệ 。 理lý 實thật 慧tuệ 根căn 通thông 前tiền 三tam 科khoa 四tứ 念niệm 以dĩ 慧tuệ 為vi 體thể 故cố 。 正chánh 勤cần 勤cần 觀quán 二nhị 善thiện 故cố 。 神thần 足túc 有hữu 觀quán 定định 故cố 。 然nhiên 後hậu 二nhị 但đãn 是thị 助trợ 伴bạn 故cố 。 不bất 說thuyết 之chi 。 四tứ 念niệm 雖tuy 即tức 慧tuệ 是thị 其kỳ 體thể 現hiện 名danh 念niệm 故cố 。 所sở 以dĩ 但đãn 云vân 觀quán 四Tứ 諦Đế 慧tuệ 。 以dĩ 為vi 慧tuệ 也dã 。 又hựu 前tiền 三tam 科khoa 。 前tiền 二nhị 雖tuy 未vị 建kiến 立lập 依y 止chỉ 厭yếm 等đẳng 。 而nhi 義nghĩa 通thông 四Tứ 諦Đế 。 故cố 云vân 緣duyên 四Tứ 諦Đế 慧tuệ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 位vị 下hạ 。 第đệ 五ngũ 辨biện 果quả 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 依y 論luận 辨biện 。 後hậu 就tựu 經kinh 辨biện 。 今kim 初sơ 。 雜tạp 集tập 云vân 。 五ngũ 根căn 修tu 果quả 者giả 。 謂vị 能năng 速tốc 發phát 智trí 諦đế 現hiện 觀quán 。 由do 此thử 增tăng 上thượng 力lực 故cố 。 不bất 久cửu 便tiện 能năng 生sanh 見kiến 道đạo 故cố 。 又hựu 能năng 修tu 治trị 煗noãn 頂đảnh 。 引dẫn 發phát 忍nhẫn 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 即tức 現hiện 此thử 身thân 已dĩ 入nhập 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 位vị 故cố 。 今kim 在tại 四tứ 地địa 下hạ 。 二nhị 就tựu 經kinh 辨biện 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 五ngũ 五Ngũ 力Lực 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 出xuất 體thể 。 後hậu 魔ma 梵Phạm 下hạ 釋thích 名danh 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 不bất 為vi 地địa 伏phục 。 二nhị 能năng 伏phục 於ư 他tha 。 二nhị 義nghĩa 名danh 力lực 。 前tiền 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 雜tạp 集tập 及cập 瑜du 伽già 二nhị 十thập 九cửu 云vân 。 若nhược 復phục 了liễu 知tri 前tiền 後hậu 所sở 證chứng 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 隨tùy 此thử 能năng 於ư 後hậu 後hậu 所sở 證chứng 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 生sanh 深thâm 勝thắng 解giải 。 難nan 伏phục 制chế 故cố 。 說thuyết 名danh 信tín 力lực 。 誰thùy 不bất 能năng 伏phục 此thử 清thanh 淨tịnh 信tín 。 若nhược 天thiên 若nhược 魔ma 若nhược 諸chư 沙Sa 門Môn 婆Bà 羅La 門Môn 。 若nhược 餘dư 世thế 間gian 無vô 有hữu 。 如như 法Pháp 能năng 引dẫn 奪đoạt 者giả 。 諸chư 煩phiền 惱não 纏triền 亦diệc 不bất 能năng 伏phục 。 故cố 名danh 難nan 伏phục 。 此thử 為vi 上thượng 首thủ 。 此thử 為vi 前tiền 行hành 。 餘dư 精tinh 進tấn 等đẳng 亦diệc 名danh 為vi 力lực 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 能năng 損tổn 減giảm 下hạ 。 二nhị 能năng 伏phục 於ư 他tha 。 引dẫn 於ư 二nhị 論luận 以dĩ 果quả 釋thích 力lực 。 文văn 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 暗ám 引dẫn 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 所sở 說thuyết 果quả 者giả 。 謂vị 能năng 損tổn 減giảm 不bất 信tín 等đẳng 障chướng 故cố 。 勝thắng 過quá 於ư 前tiền 。 雖tuy 與dữ 五ngũ 根căn 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 。 自tự 體thể 相tướng 似tự 。 然nhiên 不bất 可khả 屈khuất 伏phục 等đẳng 義nghĩa 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 別biệt 立lập 五Ngũ 力Lực 。 今kim 疏sớ/sơ 即tức 此thử 論luận 文văn 兼kiêm 舍xá 瑜du 伽già 。 但đãn 明minh 伏phục 他tha 。 論luận 云vân 。 由do 上thượng 諸chư 力lực 。 具cụ 大đại 威uy 勢thế 。 摧tồi 伏phục 一nhất 切thiết 。 魔ma 軍quân 勢thế 力lực 能năng 證chứng 。 一nhất 切thiết 諸chư 漏lậu 永vĩnh 盡tận 。 是thị 故cố 名danh 力lực 。 二nhị 智trí 論luận 云vân 下hạ 。 即tức 明minh 引dẫn 智trí 論luận 以dĩ 果quả 釋thích 力lực 。 然nhiên 依y 雜tạp 集tập 即tức 現hiện 觀quán 親thân 近cận 道đạo 。 義nghĩa 通thông 大đại 小tiểu 。 今kim 約ước 菩Bồ 薩Tát 故cố 得đắc 無vô 生sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 若nhược 初Sơ 地Địa 見kiến 道đạo 稱xưng 無vô 生sanh 者giả 。 亦diệc 是thị 現hiện 觀quán 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 六lục 七thất 覺giác 支chi 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 釋thích 文văn 。 四tứ 辨biện 果quả 。 五ngũ 分phần/phân 位vị 。 六lục 理lý 觀quán 。 初sơ 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 釋thích 名danh 。 二nhị 若nhược 依y 位vị 下hạ 。 別biệt 示thị 覺giác 體thể 釋thích 成thành 覺giác 義nghĩa 。 是thị 釋thích 通thông 名danh 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 諸chư 已dĩ 證chứng 入nhập 正chánh 性tánh 離ly 生sanh 。 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 如như 實thật 覺giác 慧tuệ 。 用dụng 此thử 為vi 支chi 。 故cố 名danh 覺giác 支chi 。 即tức 釋thích 名danh 意ý 也dã 。 亦diệc 即tức 所sở 緣duyên 故cố 。 雜tạp 集tập 云vân 。 七thất 覺giác 所sở 緣duyên 者giả 。 謂vị 四tứ 聖Thánh 諦Đế 如như 實thật 性tánh 實thật 性tánh 者giả 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 清thanh 淨tịnh 所sở 緣duyên 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 覺giác 法pháp 自tự 性tánh 。 法pháp 自tự 性tánh 者giả 。 即tức 四Tứ 諦Đế 如như 實thật 性tánh 。 覺giác 即tức 上thượng 如như 實thật 覺giác 慧tuệ 之chi 用dụng 。 以dĩ 所sở 觀quán 境cảnh 釋thích 成thành 覺giác 義nghĩa 。 亦diệc 以dĩ 能năng 覺giác 顯hiển 所sở 觀quán 境cảnh 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。


疏sớ/sơ 。 覺giác 支chi 自tự 體thể 下hạ 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 。 然nhiên 上thượng 約ước 如như 實thật 總tổng 體thể 。 今kim 辨biện 隨tùy 相tương/tướng 別biệt 體thể 。 謂vị 念niệm 擇trạch 法pháp 進tiến 喜hỷ 輕khinh 安an 定định 捨xả 。 謂vị 七thất 各các 一nhất 法pháp 為vi 性tánh 。 念niệm 定định 擇trạch 法pháp 即tức 別biệt 境cảnh 。 五ngũ 中trung 念niệm 定định 慧tuệ 三tam 擇trạch 即tức 慧tuệ 故cố 。 精tinh 進tấn 猗ỷ 捨xả 即tức 善thiện 十thập 一nhất 中trung 三tam 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 精tinh 進tấn 即tức 勤cần 。 猗ỷ 即tức 輕khinh 安an 。 捨xả 即tức 行hành 捨xả 。 喜hỷ 即tức 受thọ 蘊uẩn 。 受thọ 即tức 遍biến 行hành 五ngũ 攝nhiếp 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 二nhị 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 科khoa 。 二nhị 辨biện 相tương/tướng 。 三tam 會hội 通thông 相tương/tướng 攝nhiếp 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 七thất 覺giác 分phần/phân 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 相tương/tướng 兼kiêm 顯hiển 分phần/phân 義nghĩa 。 於ư 中trung 先tiên 總tổng 明minh 。 謂vị 七thất 於ư 心tâm 所sở 各các 別biệt 有hữu 體thể 。 以dĩ 覺giác 統thống 餘dư 故cố 。 唯duy 擇trạch 法pháp 一nhất 支chi 以dĩ 覺giác 為vi 體thể 。 餘dư 六lục 皆giai 分phần/phân 順thuận 成thành 覺giác 義nghĩa 。 後hậu 謂vị 念niệm 是thị 下hạ 。 別biệt 示thị 其kỳ 相tương/tướng 。 全toàn 是thị 雜tạp 集tập 論luận 文văn 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 六lục 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 62

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016