大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 九cửu
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 59

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 明minh 中trung 後hậu 九cửu 支chi 者giả 。 亦diệc 可khả 言ngôn 十thập 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 隱ẩn 現hiện 行hành 識thức 即tức 言ngôn 九cửu 耳nhĩ 。 下hạ 當đương 廣quảng 明minh 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 論luận 兼kiêm 結kết 文văn 總tổng 分phần/phân 三tam 段đoạn 者giả 。 其kỳ 結kết 一nhất 文văn 。 即tức 疏sớ/sơ 科khoa 經kinh 。 即tức 前tiền 具cụ 足túc 諸chư 苦khổ 觀quán 初sơ 。 以dĩ 約ước 十thập 二nhị 緣duyên 明minh 苦khổ 故cố 。 總tổng 科khoa 云vân 文văn 分phân 為vi 二nhị 。 先tiên 別biệt 明minh 緣duyên 相tương/tướng 。 後hậu 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 下hạ 結kết 成thành 妄vọng 苦khổ 。 就tựu 前tiền 方phương 開khai 為vi 二nhị 。 初sơ 明minh 前tiền 際tế 三tam 支chi 。 後hậu 辨biện 中trung 後hậu 九cửu 支chi 。 今kim 論luận 乃nãi 於ư 中trung 後hậu 九cửu 中trung 籠lung 取thủ 結kết 文văn 分phân 為vi 三tam 段đoạn 。 若nhược 直trực 就tựu 經kinh 文văn 。 此thử 下hạ 兼kiêm 第đệ 三tam 。 彼bỉ 二nhị 顛điên 倒đảo 觀quán 總tổng 應ưng 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 示thị 九cửu 支chi 緣duyên 相tương/tướng 。 二nhị 如như 是thị 眾chúng 生sanh 。 下hạ 結kết 成thành 妄vọng 苦khổ 。 三tam 是thị 中trung 皆giai 空không 下hạ 明minh 緣duyên 體thể 空không 。 四tứ 取thủ 彼bỉ 二nhị 顛điên 倒đảo 經kinh 文văn 結kết 成thành 迷mê 惑hoặc 。 其kỳ 第đệ 四tứ 段đoạn 是thị 第đệ 三tam 觀quán 。 今kim 為vi 順thuận 論luận 就tựu 前tiền 三tam 段đoạn 。 開khai 初sơ 一nhất 為vi 二nhị 。 合hợp 後hậu 半bán 及cập 第đệ 二nhị 為vi 一nhất 。 以dĩ 第đệ 三tam 為vi 一nhất 故cố 。 亦diệc 有hữu 三tam 。 就tựu 疏sớ/sơ 之chi 中trung 文văn 分phần/phân 三tam 段đoạn 。 一nhất 列liệt 三tam 名danh 。 二nhị 言ngôn 自tự 相tương/tướng 下hạ 釋thích 三tam 名danh 。 三tam 隨tùy 文văn 釋thích 二nhị 中trung 言ngôn 同đồng 相tương/tướng 者giả 。 釋thích 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 。 初sơ 即tức 遠viễn 公công 義nghĩa 。 二nhị 即tức 今kim 疏sớ/sơ 正chánh 意ý 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 正chánh 明minh 。 二nhị 猶do 如như 下hạ 引dẫn 例lệ 釋thích 尋tầm 常thường 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 證chứng 成thành 則tắc 自tự 相tương/tướng 全toàn 同đồng 同đồng 相tương/tướng 寬khoan 狹hiệp 不bất 等đẳng 。 此thử 唯duy 約ước 因nhân 緣duyên 故cố 狹hiệp 。 彼bỉ 通thông 有hữu 為vi 故cố 寬khoan 。 然nhiên 緣duyên 起khởi 過quá 患hoạn 。 即tức 是thị 同đồng 無vô 常thường 等đẳng 。 三tam 是thị 則tắc 現hiện 在tại 下hạ 結kết 成thành 隱ẩn 顯hiển 。 未vị 來lai 隱ẩn 自tự 相tương/tướng 顯hiển 同đồng 相tương/tướng 者giả 。 令linh 厭yếm 當đương 果quả 絕tuyệt 現hiện 因nhân 故cố 。 四tứ 此thử 釋thích 順thuận 論luận 下hạ 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 報báo 相tương/tướng 下hạ 別biệt 釋thích 初sơ 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 正chánh 釋thích 報báo 義nghĩa 。 異dị 熟thục 是thị 三tam 界giới 報báo 體thể 故cố 。 共cộng 名danh 色sắc 生sanh 明minh 是thị 果quả 報báo 。 二nhị 故cố 論luận 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 異dị 熟thục 識thức 是thị 報báo 相tương/tướng 義nghĩa 。 三tam 此thử 含hàm 識thức 支chi 下hạ 出xuất 體thể 。 四tứ 故cố 攝nhiếp 論luận 下hạ 引dẫn 證chứng 三tam 相tương/tướng 。 五ngũ 經Kinh 云vân 下hạ 。 釋thích 文văn 前tiền 三tam 可khả 知tri 。 四tứ 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 引dẫn 論luận 列liệt 名danh 。 二nhị 釋thích 彼bỉ 論luận 意ý 。 三tam 會hội 釋thích 二nhị 論luận 。 今kim 初sơ 即tức 第đệ 二nhị 論luận 所sở 知tri 依y 品phẩm 。 第đệ 二nhị 云vân 。 論luận 曰viết 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 安an 立lập 異dị 門môn 。 安an 立lập 此thử 相tương/tướng 云vân 何hà 可khả 見kiến 安an 立lập 此thử 相tương/tướng 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 安an 立lập 自tự 相tương/tướng 。 二nhị 者giả 安an 立lập 因nhân 相tương/tướng 。 三tam 者giả 安an 立lập 果quả 相tương/tướng 。 初sơ 謂vị 依y 一nhất 切thiết 。 雜tạp 染nhiễm 法pháp 所sở 有hữu 熏huân 習tập 。 為vi 彼bỉ 生sanh 因nhân 。 由do 能năng 攝nhiếp 持trì 種chủng 子tử 相tương 應ứng 。 二nhị 謂vị 即tức 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 阿a 賴lại 耶da 相tương/tướng 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 與dữ 彼bỉ 雜tạp 染nhiễm 品phẩm 類loại 諸chư 法pháp 現hiện 前tiền 為vi 因nhân 。 三tam 謂vị 即tức 彼bỉ 雜tạp 染nhiễm 品phẩm 法pháp 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 所sở 有hữu 熏huân 習tập 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 相tương 續tục 而nhi 生sanh 。 釋thích 論luận 中trung 言ngôn 分phân 析tích 此thử 識thức 自tự 相tương 應ứng 相tương/tướng 。 以dĩ 為vi 二nhị 種chủng 。 因nhân 果quả 異dị 故cố 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 謂vị 依y 一nhất 切thiết 。 下hạ 論luận 自tự 釋thích 相tương/tướng 。 即tức 今kim 疏sớ/sơ 云vân 。 此thử 意ý 明minh 下hạ 釋thích 彼bỉ 論luận 意ý 。 撮toát 略lược 言ngôn 耳nhĩ 。 若nhược 不bất 望vọng 因nhân 果quả 直trực 語ngữ 自tự 體thể 者giả 。 識thức 之chi 自tự 體thể 雙song 含hàm 因nhân 果quả 。 分phần/phân 出xuất 因nhân 果quả 即tức 是thị 二nhị 相tương/tướng 。 不bất 分phân 因nhân 果quả 即tức 是thị 自tự 相tương/tướng 。 故cố 上thượng 釋thích 論luận 云vân 分phân 析tích 此thử 識thức 自tự 相tương 應ứng 相tương/tướng 。 以dĩ 為vi 二nhị 種chủng 。 因nhân 果quả 異dị 故cố 。 是thị 則tắc 自tự 相tương/tướng 為vi 總tổng 因nhân 果quả 為vi 別biệt 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 論luận 因nhân 相tương/tướng 下hạ 第đệ 三tam 會hội 釋thích 二nhị 論luận 。 問vấn 因nhân 果quả 相tương/tướng 殊thù 。 云vân 何hà 此thử 因nhân 而nhi 是thị 彼bỉ 果quả 。 答đáp 今kim 以dĩ 果quả 識thức 為vi 名danh 色sắc 因nhân 。 非phi 以dĩ 種chủng 子tử 為vi 現hiện 識thức 因nhân 。 是thị 故cố 名danh 殊thù 而nhi 體thể 一nhất 也dã 。 故cố 此thử 中trung 三tam 相tương/tướng 。 而nhi 初sơ 二nhị 皆giai 是thị 攝nhiếp 論luận 果quả 相tương/tướng 。 此thử 論luận 果quả 相tương/tướng 自tự 是thị 名danh 色sắc 之chi 果quả 相tương/tướng 耳nhĩ 。 言ngôn 立lập 名danh 雖tuy 殊thù 俱câu 通thông 因nhân 果quả 者giả 。 明minh 引dẫn 彼bỉ 三tam 相tương/tướng 非phi 證chứng 此thử 三tam 但đãn 明minh 此thử 識thức 通thông 於ư 果quả 耳nhĩ 。 因nhân 如như 前tiền 段đoạn 。


疏sớ/sơ 。 所sở 謂vị 名danh 色sắc 下hạ 出xuất 苦khổ 芽nha 體thể 相tướng 者giả 。 文văn 三tam 。 一nhất 牒điệp 經kinh 總tổng 標tiêu 。 經Kinh 云vân 所sở 謂vị 名danh 色sắc 共cộng 生sanh 。 二nhị 論luận 云vân 下hạ 引dẫn 論luận 釋thích 。 三tam 謂vị 名danh 色sắc 共cộng 彼bỉ 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 論luận 中trung 彼bỉ 字tự 即tức 賴lại 耶da 故cố 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 顯hiển 論luận 意ý 。 次thứ 名danh 謂vị 非phi 色sắc 下hạ 出xuất 色sắc 體thể 。 後hậu 此thử 二nhị 與dữ 識thức 下hạ 顯hiển 共cộng 生sanh 義nghĩa 束thúc 蘆lô 之chi 義nghĩa 。 六lục 地địa 當đương 釋thích 。 即tức 前tiền 所sở 引dẫn 攝nhiếp 論luận 。 次thứ 文văn 云vân 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 與dữ 彼bỉ 雜tạp 染nhiễm 諸chư 法pháp 。 同đồng 時thời 更cánh 互hỗ 為vi 因nhân 。 云vân 何hà 可khả 見kiến 。 譬thí 如như 明minh 燈đăng 。 焰diễm 炷chú 生sanh 燒thiêu 同đồng 時thời 更cánh 互hỗ 。 又hựu 如như 束thúc 蘆lô 互hỗ 相tương 依y 持trì 同đồng 時thời 不bất 倒đảo 。 釋thích 曰viết 。 燈đăng 炷chú 生sanh 焰diễm 。 燈đăng 焰diễm 燒thiêu 炷chú 。 互hỗ 為vi 因nhân 果quả 。 正chánh 是thị 果quả 識thức 為vi 名danh 色sắc 因nhân 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 不bất 離ly 是thị 因nhân 相tương/tướng 者giả 。 牒điệp 經kinh 標tiêu 名danh 。 即tức 顯hiển 本bổn 識thức 為vi 名danh 色sắc 因nhân 者giả 。 疏sớ/sơ 釋thích 因nhân 言ngôn 謂vị 是thị 名danh 色sắc 下hạ 論luận 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 言ngôn 名danh 色sắc 不bất 離ly 彼bỉ 本bổn 識thức 者giả 。 論luận 主chủ 釋thích 經kinh 不bất 離ly 之chi 言ngôn 。 非phi 是thị 不bất 離ly 名danh 色sắc 有hữu 六lục 處xứ 也dã 。 顯hiển 上thượng 句cú 中trung 共cộng 生sanh 為vi 不bất 離ly 耳nhĩ 。 言ngôn 依y 彼bỉ 本bổn 識thức 故cố 者giả 。 論luận 主chủ 自tự 釋thích 因nhân 相tương/tướng 言ngôn 也dã 。 從tùng 既ký 依y 此thử 釋thích 下hạ 疏sớ/sơ 家gia 案án 定định 明minh 此thử 自tự 相tương/tướng 因nhân 相tương/tướng 中trung 有hữu 識thức 支chi 及cập 名danh 色sắc 支chi 不bất 同đồng 。 古cổ 釋thích 唯duy 取thủ 同đồng 名danh 色sắc 支chi 識thức 支chi 在tại 前tiền 邪tà 見kiến 中trung 故cố 。 今kim 名danh 色sắc 依y 起khởi 者giả 。 依y 彼bỉ 本bổn 識thức 因nhân 生sanh 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 三tam 彼bỉ 果quả 相tướng 者giả 。 即tức 此thử 名danh 色sắc 。 增tăng 長trưởng 下hạ 經kinh 前tiền 已dĩ 科khoa 出xuất 故cố 。 此thử 略lược 無vô 牒điệp 經kinh 。 疏sớ/sơ 中trung 但đãn 釋thích 彼bỉ 果quả 。 揀giản 非phi 報báo 相tương/tướng 而nhi 為vi 果quả 體thể 。 今kim 取thủ 六lục 處xứ 等đẳng 是thị 報báo 相tương/tướng 名danh 色sắc 果quả 耳nhĩ 。 上thượng 言ngôn 次thứ 第đệ 者giả 。 名danh 色sắc 生sanh 六lục 處xứ 。 六lục 處xứ 生sanh 觸xúc 等đẳng 。 次thứ 第đệ 不bất 亂loạn 故cố 。 恐khủng 繁phồn 指chỉ 後hậu 。 疏sớ/sơ 二nhị 同đồng 相tương/tướng 中trung 論luận 主chủ 易dị 故cố 不bất 釋thích 。 疏sớ/sơ 文văn 亦diệc 顯hiển 。 然nhiên 六lục 地địa 中trung 名danh 為vi 苦khổ 樹thụ 。 廣quảng 有hữu 其kỳ 相tương/tướng 言ngôn 文văn 義nghĩa 顯hiển 者giả 。 文văn 即tức 此thử 中trung 有hữu 憂ưu 悲bi 苦khổ 等đẳng 。 唯duy 識thức 云vân 。 老lão 死tử 位vị 中trung 多đa 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 此thử 是thị 他tha 文văn 言ngôn 義nghĩa 顯hiển 者giả 。 生sanh 死tử 是thị 苦khổ 。 憂ưu 悲bi 之chi 苦khổ 。 最tối 明minh 顯hiển 故cố 。 故cố 為vi 同đồng 相tương/tướng 。


疏sớ/sơ 。 三tam 顛điên 倒đảo 相tương/tướng 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 釋thích 後hậu 。 此thử 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 下hạ 別biệt 疏sớ/sơ 僧Tăng 佉khư 說thuyết 覺giác 以dĩ 為vi 神thần 相tương/tướng 者giả 。 即tức 百bách 論luận 破phá 神thần 品phẩm 第đệ 二nhị 中trung 。 外ngoại 曰viết 。 實thật 有hữu 神thần 。 如như 僧Tăng 佉khư 經kinh 中trung 說thuyết 。 覺giác 相tương/tướng 是thị 神thần 。 次thứ 論luận 復phục 云vân 。 優ưu 樓lâu 迦ca 弟đệ 子tử 誦tụng 衛vệ 世thế 師sư 經kinh 。 言ngôn 知tri 與dữ 神thần 異dị 。 是thị 故cố 神thần 不bất 墮đọa 無vô 常thường 中trung 。 亦diệc 不bất 無vô 知tri 。


何hà 以dĩ 故cố 。 神thần 知tri 合hợp 故cố 。 如như 有hữu 牛ngưu 人nhân 。 注chú 云vân 。 譬thí 如như 人nhân 與dữ 牛ngưu 合hợp 人nhân 名danh 有hữu 牛ngưu 。 如như 是thị 神thần 知tri 情tình 塵trần 意ý 合hợp 故cố 神thần 有hữu 知tri 生sanh 。 以dĩ 神thần 合hợp 故cố 神thần 名danh 有hữu 知tri 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 即tức 論luận 立lập 。 今kim 但đãn 云vân 無vô 。 不bất 說thuyết 無vô 之chi 所sở 以dĩ 。 所sở 以dĩ 廣quảng 如như 前tiền 後hậu 。 今kim 當đương 略lược 說thuyết 。 論luận 破phá 僧Tăng 佉khư 云vân 。 內nội 曰viết 。 神thần 覺giác 為vi 一nhất 耶da 為vi 異dị 耶da 。 外ngoại 曰viết 。 神thần 覺giác 一nhất 也dã 。 內nội 曰viết 。 覺giác 若nhược 神thần 相tương/tướng 。 神thần 無vô 常thường 故cố 。 釋thích 論luận 云vân 。 譬thí 如như 熱nhiệt 是thị 火hỏa 相tương/tướng 。 熱nhiệt 無vô 常thường 故cố 火hỏa 亦diệc 無vô 常thường 。 今kim 覺giác 實thật 無vô 常thường 。 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 屬thuộc 因nhân 緣duyên 故cố 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 故cố 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 故cố 。 外ngoại 曰viết 。 不bất 生sanh 故cố 常thường 意ý 明minh 神thần 不bất 生sanh 故cố 。 內nội 曰viết 。 若nhược 爾nhĩ 覺giác 非phi 神thần 相tương/tướng 。 意ý 云vân 。 覺giác 無vô 常thường 神thần 常thường 。 無vô 常thường 不bất 應ưng 與dữ 常thường 為vi 相tương/tướng 故cố 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 總tổng 釋thích 云vân 。 此thử 二nhị 相tương 違vi 凡phàm 有hữu 三tam 對đối 。 一nhất 神thần 常thường 覺giác 無vô 常thường 。 二nhị 神thần 遍biến 覺giác 不bất 遍biến 。 三tam 神thần 一nhất 覺giác 眾chúng 。 此thử 初sơ 段đoạn 中trung 正chánh 就tựu 二nhị 對đối 生sanh 過quá 。 神thần 一nhất 覺giác 眾chúng 。 在tại 第đệ 三tam 重trọng/trùng 中trung 方phương 破phá 。 就tựu 初sơ 對đối 中trung 有hữu 四tứ 種chủng 過quá 。 一nhất 以dĩ 神thần 從tùng 覺giác 神thần 則tắc 無vô 常thường 。 二nhị 以dĩ 覺giác 從tùng 神thần 覺giác 應ưng 是thị 常thường 。 三tam 若nhược 不bất 相tương 從tùng 體thể 即tức 不bất 一nhất 。 四tứ 必tất 欲dục 令linh 覺giác 是thị 神thần 。 神thần 則tắc 二nhị 種chủng 常thường 無vô 常thường 也dã 。 亦diệc 言ngôn 覺giác 不bất 覺giác 也dã 。 今kim 結kết 四tứ 過quá 之chi 中trung 經kinh 文văn 有hữu 一nhất 二nhị 。 是thị 破phá 覺giác 不bất 應ưng 有hữu 之chi 。 三tam 四tứ 略lược 無vô 。 餘dư 如như 彼bỉ 論luận 。 二nhị 破phá 衛vệ 世thế 。 先tiên 破phá 其kỳ 喻dụ 云vân 。 內nội 曰viết 牛ngưu 相tương/tướng 。 牛ngưu 中trung 住trụ 故cố 。 非phi 有hữu 牛ngưu 中trung 。 釋thích 曰viết 。 有hữu 牛ngưu 是thị 人nhân 。 人nhân 與dữ 牛ngưu 合hợp 牛ngưu 不bất 是thị 人nhân 。 神thần 與dữ 知tri 合hợp 知tri 不bất 是thị 神thần 。 何hà 得đắc 為vi 相tương/tướng 。 次thứ 破phá 其kỳ 法pháp 云vân 。 汝nhữ 言ngôn 神thần 相tương/tướng 情tình 塵trần 意ý 合hợp 故cố 知tri 生sanh 。 是thị 知tri 知tri 色sắc 等đẳng 。 是thị 故cố 但đãn 知tri 能năng 知tri 非phi 神thần 知tri 。 譬thí 如như 火hỏa 能năng 燒thiêu 。 非phi 有hữu 火hỏa 人nhân 燒thiêu 。 斯tư 則tắc 知tri 為vi 神thần 相tương/tướng 義nghĩa 不bất 成thành 矣hĩ 。 今kim 云vân 無vô 知tri 。 疏sớ/sơ 若nhược 約ước 小Tiểu 乘Thừa 等đẳng 者giả 。 受thọ 蘊uẩn 名danh 覺giác 。 覺giác 苦khổ 樂lạc 等đẳng 。 三tam 蘊uẩn 名danh 知tri 。 想tưởng 取thủ 於ư 像tượng 。 行hành 有hữu 欲dục 勝thắng 解giải 等đẳng 。 皆giai 是thị 知tri 義nghĩa 識thức 義nghĩa 。 更cánh 明minh 色sắc 非phi 此thử 二nhị 。


疏sớ/sơ 。 約ước 六lục 根căn 說thuyết 身thân 識thức 名danh 覺giác 等đẳng 者giả 。 若nhược 約ước 別biệt 明minh 。 眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 名danh 覺giác 。 意ý 根căn 曰viết 知tri 。 今kim 取thủ 觸xúc 塵trần 對đối 之chi 為vi 覺giác 。 餘dư 五ngũ 說thuyết 知tri 。


疏sớ/sơ 。 現hiện 有hữu 知tri 覺giác 下hạ 通thông 外ngoại 難nạn/nan 。 先tiên 難nạn/nan 隨tùy 俗tục 故cố 下hạ 答đáp 。 即tức 中trung 論luận 意ý 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 心tâm 法pháp 有hữu 四tứ 下hạ 亦diệc 答đáp 上thượng 難nạn/nan 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 舉cử 法pháp 相tướng 。 後hậu 結kết 酬thù 其kỳ 問vấn 。 前tiền 中trung 此thử 四tứ 即tức 同đồng 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 四tứ 種chủng 勝thắng 義nghĩa 。 一nhất 世thế 間gian 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 蘊uẩn 界giới 處xứ 等đẳng 。 二nhị 道Đạo 理lý 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 苦khổ 集tập 等đẳng 。 三tam 證chứng 得đắc 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 二nhị 空không 真Chân 如Như 。 四tứ 勝thắng 義nghĩa 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 。 廣quảng 如như 玄huyền 中trung 。 今kim 文văn 先tiên 列liệt 名danh 。 次thứ 謂vị 隨tùy 境cảnh 下hạ 釋thích 相tương/tướng 。


疏sớ/sơ 。 此thử 四tứ 重trọng/trùng 中trung 下hạ 二nhị 結kết 酬thù 其kỳ 問vấn 。 汝nhữ 現hiện 見kiến 有hữu 但đãn 是thị 初sơ 門môn 。 今kim 約ước 後hậu 三tam 故cố 言ngôn 無vô 也dã 。 又hựu 以dĩ 第đệ 二nhị 破phá 其kỳ 初sơ 一nhất 。 則tắc 事sự 非phi 事sự 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 第đệ 三tam 破phá 其kỳ 前tiền 二nhị 。 前tiền 二nhị 俱câu 無vô 。 若nhược 以dĩ 第đệ 四tứ 拂phất 其kỳ 空không 相tướng 。 空không 亦diệc 不bất 立lập 方phương 名danh 為vi 實thật 。 又hựu 三tam 以dĩ 空không 遣khiển 有hữu 。 四tứ 以dĩ 實thật 遣khiển 空không 。 空không 實thật 無vô 礙ngại 。 知tri 即tức 無vô 知tri 。 然nhiên 破phá 我ngã 與dữ 法pháp 。 廣quảng 如như 於ư 前tiền 諸chư 會hội 經kinh 文văn 。


疏sớ/sơ 。 響hưởng 可khả 喻dụ 言ngôn 聲thanh 者giả 。 此thử 喻dụ 亦diệc 是thị 遮già 救cứu 無vô 知tri 謂vị 無vô 情tình 之chi 物vật 。 動động 與dữ 不bất 動động 故cố 無vô 知tri 覺giác 。 眾chúng 生sanh 有hữu 心tâm 安an 無vô 知tri 覺giác 。 故cố 引dẫn 響hưởng 喻dụ 。 因nhân 心tâm 發phát 聲thanh 。 扣khấu 谷cốc 發phát 響hưởng 。 響hưởng 無vô 知tri 覺giác 。 情tình 發phát 亦diệc 然nhiên 。


疏sớ/sơ 。 彼bỉ 二nhị 顛điên 倒đảo 等đẳng 者giả 。 顛điên 倒đảo 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 迷mê 真chân 隨tùy 妄vọng 。 即tức 是thị 顛điên 倒đảo 。 二nhị 由do 迷mê 真chân 故cố 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 計kế 苦khổ 。 由do 隨tùy 妄vọng 故cố 於ư 苦khổ 計kế 樂nhạo/nhạc/lạc 。 三tam 不bất 識thức 真chân 故cố 遠viễn 之chi 。 不bất 知tri 妄vọng 故cố 隨tùy 之chi 。 故cố 論luận 經Kinh 云vân 不bất 覺giác 不bất 知tri 。 而nhi 受thọ 諸chư 苦khổ 惱não 。 雖tuy 有hữu 三tam 重trọng/trùng 其kỳ 旨chỉ 一nhất 也dã 。 故cố 疏sớ/sơ 之chi 中trung 前tiền 後hậu 互hỗ 出xuất 。


疏sớ/sơ 。 既ký 言ngôn 具cụ 苦khổ 必tất 知tri 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 此thử 遮già 妨phương 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 慈từ 是thị 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 經kinh 中trung 但đãn 言ngôn 見kiến 生sanh 有hữu 苦khổ 。 何hà 言ngôn 興hưng 慈từ 。 故cố 通thông 云vân 爾nhĩ 。 然nhiên 經kinh 慈từ 悲bi 二nhị 觀quán 影ảnh 略lược 。 悲bi 中trung 覩đổ 境cảnh 卻khước 無vô 拔bạt 濟tế 之chi 言ngôn 。 慈từ 中trung 闕khuyết 於ư 覩đổ 境cảnh 。 卻khước 兼kiêm 拔bạt 濟tế 之chi 語ngữ 。 二nhị 觀quán 同đồng 緣duyên 有hữu 苦khổ 故cố 。 生sanh 慈từ 下hạ 重trọng/trùng 舉cử 前tiền 境cảnh 。 以dĩ 明minh 拔bạt 濟tế 成thành 上thượng 之chi 悲bi 。 置trí 安an 樂lạc 處xứ 。 生sanh 下hạ 之chi 慈từ 。 義nghĩa 皆giai 足túc 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 明minh 施thí 所sở 依y 者giả 。 即tức 經kinh 隨tùy 順thuận 如như 是thị 。 大đại 慈từ 大đại 悲bi 。 則tắc 能năng 拔bạt 其kỳ 苦khổ 。 能năng 與dữ 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 財tài 施thí 拔bạt 現hiện 貧bần 苦khổ 。 與dữ 現hiện 富phú 樂lạc 。 法Pháp 施thí 拔bạt 其kỳ 當đương 苦khổ 。 與dữ 出xuất 世thế 樂lạc 。 無vô 畏úy 拔bạt 現hiện 恐khủng 怖bố 與dữ 安an 隱ẩn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 文văn 中trung 就tựu 初sơ 多đa 明minh 於ư 財tài 而nhi 言ngôn 大đại 捨xả 。 又hựu 云vân 。 凡phàm 是thị 所sở 有hữu 。 則tắc 兼kiêm 具cụ 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 一nhất 者giả 外ngoại 財tài 。 二nhị 者giả 內nội 財tài 者giả 。 前tiền 諸chư 會hội 已dĩ 廣quảng 。 易dị 故cố 疏sớ/sơ 更cánh 不bất 釋thích 。 論luận 文văn 甚thậm 廣quảng 。 今kim 當đương 具cụ 出xuất 。 論luận 釋thích 總tổng 句cú 。 凡phàm 是thị 所sở 有hữu 。 一nhất 切thiết 能năng 捨xả 。 云vân 一nhất 切thiết 物vật 者giả 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 外ngoại 二nhị 內nội 。 次thứ 釋thích 所sở 謂vị 下hạ 。 別biệt 中trung 先tiên 釋thích 外ngoại 後hậu 釋thích 內nội 。 外ngoại 中trung 更cánh 分phần/phân 總tổng 別biệt 。 釋thích 總tổng 句cú 。 云vân 外ngoại 者giả 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 所sở 用dụng 。 二nhị 貯trữ 積tích 。 如như 經kinh 所sở 謂vị 一nhất 切thiết 。 財tài 穀cốc 庫khố 藏tạng 等đẳng 故cố 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 財tài 穀cốc 是thị 所sở 用dụng 。 庫khố 藏tạng 是thị 貯trữ 積tích 。 經kinh 從tùng 金kim 銀ngân 下hạ 別biệt 論luận 釋thích 云vân 。 於ư 中trung 廣quảng 有hữu 八bát 種chủng 。 從tùng 金kim 銀ngân 乃nãi 至chí 。 一nhất 切thiết 所sở 愛ái 之chi 事sự 。 一nhất 切thiết 所sở 愛ái 。 之chi 事sự 即tức 今kim 經kinh 及cập 餘dư 所sở 有hữu 。 珍trân 玩ngoạn 之chi 具cụ 。 兼kiêm 取thủ 後hậu 內nội 以dĩ 為vi 第đệ 九cửu 。 釋thích 云vân 是thị 外ngoại 事sự 。 捨xả 中trung 初sơ 捨xả 為vi 總tổng 。 餘dư 九cửu 為vi 別biệt 。 依y 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 喜hỷ 。 一nhất 藏tạng 攝nhiếp 喜hỷ 。 二nhị 利lợi 益ích 喜hỷ 。 藏tạng 攝nhiếp 喜hỷ 者giả 。 謂vị 金kim 銀ngân 等đẳng 。 利lợi 益ích 喜hỷ 者giả 。


復phục 有hữu 八bát 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 欲dục 兼kiêm 下hạ 內nội 共cộng 成thành 二nhị 喜hỷ 故cố 。 標tiêu 云vân 外ngoại 事sự 有hữu 九cửu 下hạ 釋thích 別biệt 中trung 第đệ 八bát 即tức 是thị 於ư 內nội 。 然nhiên 八bát 中trung 次thứ 第đệ 異dị 今kim 。 今kim 依y 此thử 經Kinh 之chi 次thứ 。 一nhất 嚴nghiêm 飾sức 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 珍trân 寶bảo 纓anh 絡lạc 。 二nhị 者giả 代đại 步bộ 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 象tượng 馬mã 車xa 乘thừa 。 三tam 者giả 代đại 苦khổ 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 奴nô 婢tỳ 人nhân 民dân 。 論luận 當đương 第đệ 四tứ 。 四tứ 者giả 自tự 在tại 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 城thành 邑ấp 聚tụ 落lạc 。 論luận 當đương 第đệ 五ngũ 。 五ngũ 者giả 戲hí 樂lạc 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 園viên 林lâm 臺đài 觀quán 。 論luận 當đương 第đệ 三tam 。 六lục 者giả 眷quyến 屬thuộc 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 妻thê 妾thiếp 男nam 女nữ 。 內nội 外ngoại 眷quyến 屬thuộc 。 七thất 者giả 堅kiên 著trước 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 及cập 餘dư 所sở 有hữu 。 珍trân 玩ngoạn 之chi 具cụ 。 八bát 者giả 稱xưng 意ý 利lợi 益ích 喜hỷ 。 謂vị 頭đầu 目mục 手thủ 足túc 等đẳng 。 後hậu 三tam 同đồng 彼bỉ 論luận 次thứ 。 疏sớ/sơ 隨tùy 機cơ 所sở 應ưng 以dĩ 何hà 法pháp 者giả 。 經kinh 有hữu 三tam 句cú 。 此thử 句cú 是thị 總tổng 。 下hạ 二nhị 句cú 別biệt 。 云vân 何hà 所sở 宜nghi 。 二nhị 隨tùy 力lực 宜nghi 。 三tam 隨tùy 現hiện 習tập 宜nghi 。 現hiện 習tập 宜nghi 者giả 。 如như 浣hoán 衣y 之chi 子tử 。 應ưng 令linh 修tu 習tập 不bất 淨tịnh 觀quán 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 知tri 時thời 已dĩ 下hạ 行hành 相tương/tướng 。 行hành 相tương/tướng 三tam 句cú 知tri 時thời 知tri 量lương 合hợp 為vi 一nhất 故cố 。 開khai 時thời 有hữu 三tam 。 第đệ 三tam 時thời 即tức 知tri 量lương 義nghĩa 。 言ngôn 如như 是thị 時thời 中trung 。 宜nghi 修tu 定định 等đẳng 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 上thượng 已dĩ 引dẫn 竟cánh 。


疏sớ/sơ 。 晝trú 則tắc 存tồn 心tâm 等đẳng 者giả 。 即tức 遺di 教giáo 經kinh 。 經Kinh 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 晝trú 則tắc 勤cần 心tâm 。 修tu 習tập 善thiện 法Pháp 。 無vô 令linh 失thất 時thời 。 初sơ 夜dạ 後hậu 夜dạ 。 亦diệc 勿vật 有hữu 廢phế 。 中trung 夜dạ 誦tụng 經Kinh 。 以dĩ 自tự 消tiêu 息tức 。 無vô 以dĩ 睡thụy 眠miên 因nhân 緣duyên 。 令linh 一nhất 生sanh 空không 過quá 。 無vô 所sở 得đắc 也dã 。 當đương 念niệm 無vô 常thường 。 之chi 火hỏa 燒thiêu 諸chư 世thế 間gian 。 早tảo 求cầu 自tự 度độ 。 勿vật 睡thụy 眠miên 也dã 。 諸chư 煩phiền 惱não 賊tặc 。 常thường 伺tứ 殺sát 人nhân 。 甚thậm 於ư 怨oán 家gia 。 安an 可khả 睡thụy 眠miên 。 不bất 自tự 警cảnh 悟ngộ 。 煩phiền 惱não 毒độc 蛇xà 。 睡thụy 在tại 汝nhữ 心tâm 。 譬thí 如như 黑hắc 蚖ngoan 。 在tại 汝nhữ 室thất 睡thụy 。 當đương 以dĩ 持trì 戒giới 之chi 鉤câu 。 早tảo 併tinh 除trừ 之chi 。 睡thụy 蛇xà 既ký 出xuất 。 乃nãi 可khả 安an 眠miên 。 不bất 出xuất 而nhi 眠miên 。 是thị 無vô 慚tàm 人nhân 也dã 。 慚tàm 恥sỉ 之chi 服phục 。 於ư 諸chư 莊trang 嚴nghiêm 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 慚tàm 如như 鐵thiết 鉤câu 。 能năng 制chế 人nhân 非phi 法pháp 。 是thị 故cố 比Bỉ 丘Khâu 。 常thường 當đương 慚tàm 愧quý 。 無vô 得đắc 暫tạm 替thế 。 若nhược 離ly 慚tàm 恥sỉ 。 則tắc 失thất 諸chư 功công 德đức 。 有hữu 愧quý 之chi 人nhân 。 則tắc 有hữu 善thiện 法Pháp 。 若nhược 無vô 愧quý 者giả 。 與dữ 諸chư 禽cầm 獸thú 無vô 相tướng 異dị 也dã 。 釋thích 曰viết 。 但đãn 觀quán 所sở 引dẫn 疏sớ/sơ 文văn 易dị 了liễu 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 量lượng 力lực 所sở 能năng 亦diệc 愛ái 亦diệc 策sách 勿vật 令linh 過quá 分phần/phân 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。 已dĩ 如như 上thượng 引dẫn 。 亦diệc 如như 教giáo 首thủ 樓lâu 那na 調điều 琴cầm 之chi 法pháp 。 言ngôn 後hậu 便tiện 休hưu 廢phế 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 修tu 行hành 信tín 心tâm 分phần/phân 。 彼bỉ 約ước 為vi 魔ma 惑hoặc 故cố 。 或hoặc 卒thốt 起khởi 精tinh 進tấn 後hậu 便tiện 休hưu 廢phế 。 今kim 使sử 勿vật 令linh 過quá 分phần/phân 。 則tắc 非phi 卒thốt 起khởi 亦diệc 不bất 休hưu 廢phế 。 然nhiên 疏sớ/sơ 三tam 時thời 當đương 相tương 以dĩ 釋thích 。 亦diệc 可khả 此thử 三tam 為vi 初sơ 中trung 後hậu 。 初sơ 但đãn 明minh 記ký 。 次thứ 日nhật 夜dạ 勤cần 修tu 後hậu 方phương 不bất 斷đoạn 。 此thử 即tức 前tiền 慚tàm 愧quý 。 二nhị 利lợi 行hành 中trung 者giả 。 釋thích 經kinh 於ư 此thử 行hành 中trung 以dĩ 後hậu 三tam 行hành 攝nhiếp 護hộ 前tiền 七thất 。 慚tàm 愧quý 之chi 中trung 已dĩ 收thu 前tiền 七thất 門môn 二nhị 利lợi 之chi 行hành 。 今kim 之chi 二nhị 利lợi 即tức 前tiền 七thất 也dã 。 而nhi 是thị 慚tàm 愧quý 所sở 護hộ 行hành 中trung 修tu 堅kiên 固cố 也dã 。 欲dục 早tảo 求cầu 度độ 下hạ 釋thích 勤cần 修tu 。 出xuất 離ly 已dĩ 下hạ 正chánh 顯hiển 行hành 相tương/tướng 之chi 文văn 。 此thử 句cú 總tổng 明minh 堅kiên 固cố 之chi 體thể 。 即tức 前tiền 遺di 教giáo 之chi 文văn 。 不bất 退thoái 自tự 分phần/phân 下hạ 別biệt 釋thích 堅kiên 固cố 之chi 相tướng 。 前tiền 經kinh 已dĩ 引dẫn 彌Di 勒Lặc 問vấn 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 利lợi 養dưỡng 正chánh 行hạnh 具cụ 二nhị 供cúng 養dường 者giả 。 上thượng 願nguyện 校giảo 量lượng 中trung 有hữu 三tam 供cúng 養dường 。 一nhất 利lợi 養dưỡng 供cúng 養dường 。 二nhị 恭cung 敬kính 供cúng 養dường 。 三tam 正chánh 行hạnh 供cúng 養dường 。 今kim 以dĩ 恭cung 敬kính 通thông 上thượng 二nhị 故cố 。 但đãn 分phân 財tài 法pháp 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 佛Phật 子tử 下hạ 結kết 十thập 名danh 體thể 用dụng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 文văn 。 後hậu 然nhiên 安an 住trụ 下hạ 揀giản 法pháp 。 亦diệc 通thông 復phục 重trùng 之chi 問vấn 。 文văn 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 論luận 云vân 下hạ 引dẫn 論luận 答đáp 。 先tiên 舉cử 論luận 後hậu 前tiền 句cú 文văn 略lược 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 論luận 中trung 無vô 問vấn 而nhi 但đãn 有hữu 揀giản 。 具cụ 足túc 論luận 云vân 。 前tiền 所sở 說thuyết 三tam 十thập 句cú 。 從tùng 信tín 增tăng 上thượng 等đẳng 。 乃nãi 至chí 常thường 求cầu 上thượng 上thượng 勝thắng 道đạo 。 得đắc 清thanh 淨tịnh 地Địa 法Pháp 。 今kim 此thử 十thập 句cú 從tùng 信tín 乃nãi 至chí 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 盡tận 是thị 障chướng 地địa 淨tịnh 法pháp 。 是thị 名danh 修tu 行hành 校giảo 量lượng 勝thắng 。 而nhi 遠viễn 公công 云vân 。 前tiền 是thị 所sở 淨tịnh 此thử 是thị 能năng 淨tịnh 。 意ý 云vân 。 前tiền 地địa 滿mãn 故cố 能năng 淨tịnh 此thử 法pháp 故cố 為vi 所sở 淨tịnh 。 此thử 中trung 十thập 行hành 若nhược 無vô 此thử 十Thập 地Địa 不bất 窮cùng 滿mãn 。 故cố 為vi 能năng 淨tịnh 未vị 為vi 得đắc 意ý 。 不bất 順thuận 於ư 論luận 及cập 瑜du 伽già 故cố 。 第đệ 三tam 果quả 校giảo 量lượng 。


疏sớ/sơ 。 三Tam 明Minh 分phân 齊tề 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 總tổng 標tiêu 分phân 齊tề 。 即tức 修tu 非phi 修tu 分phân 別biệt 。 以dĩ 修tu 以dĩ 報báo 各các 為vi 分phân 齊tề 。 二nhị 行hành 修tu 唯duy 在tại 下hạ 二nhị 約ước 當đương 地địa 初sơ 後hậu 相tương 望vọng 。 論luận 其kỳ 分phân 齊tề 。 即tức 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 遍biến 不bất 遍biến 故cố 。 三tam 又hựu 初sơ 二nhị 後hậu 一nhất 下hạ 。 約ước 有hữu 無vô 論luận 分phân 齊tề 。 四tứ 又hựu 初sơ 二nhị 果quả 下hạ 約ước 法pháp 果quả 論luận 分phân 齊tề 。 此thử 意ý 正chánh 為vi 論luận 主chủ 通thông 妨phương 。 謂vị 安an 國quốc 法Pháp 師sư 以dĩ 見kiến 二nhị 果quả 之chi 後hậu 有hữu 結kết 文văn 故cố 。 便tiện 以dĩ 前tiền 二nhị 果quả 唯duy 是thị 地địa 法pháp 。 後hậu 二nhị 方phương 是thị 果quả 法pháp 。 即tức 出xuất 心tâm 故cố 。 故cố 今kim 為vi 通thông 前tiền 二nhị 通thông 法pháp 通thông 果quả 。 為vi 法pháp 易dị 見kiến 後hậu 有hữu 結kết 故cố 。 為vi 果quả 難nan 見kiến 故cố 。 論luận 判phán 屬thuộc 果quả 。 不bất 得đắc 此thử 意ý 下hạ 結kết 彈đàn 安an 國quốc 。 疏sớ/sơ 今kim 云vân 法Pháp 身thân 即tức 功công 德đức 法Pháp 身thân 者giả 。 佛Phật 地địa 一nhất 切thiết 通thông 名danh 法Pháp 身thân 。 以dĩ 約ước 證chứng 如như 十thập 德đức 勝thắng 故cố 。 見kiến 功công 德đức 身thân 。 又hựu 約ước 證chứng 如Như 來Lai 窮cùng 極cực 故cố 。 真chân 實thật 法Pháp 身thân 。 非phi 見kiến 相tướng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 理lý 實thật 入nhập 華hoa 藏tạng 下hạ 。 上thượng 約ước 寄ký 位vị 。 此thử 下hạ 顯hiển 實thật 。 即tức 願nguyện 智trí 果quả 中trung 意ý 也dã 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 兼kiêm 供cung 僧Tăng 者giả 。 略lược 無vô 法pháp 者giả 。 已dĩ 親thân 證chứng 如như 。 真chân 供cúng 養dường 故cố 。 又hựu 此thử 鍊luyện 行hành 真chân 是thị 修tu 行hành 。 法pháp 供cúng 養dường 故cố 。 故cố 略lược 無vô 耳nhĩ 。 其kỳ 供cung 佛Phật 中trung 經kinh 文văn 易dị 故cố 疏sớ/sơ 略lược 不bất 釋thích 。 論luận 云vân 供cúng 養dường 者giả 。 有hữu 其kỳ 三tam 種chủng 。 一nhất 恭cung 敬kính 供cúng 養dường 。 謂vị 讚tán 歎thán 等đẳng 顯hiển 佛Phật 功công 德đức 。 二nhị 尊tôn 重trọng 供cúng 養dường 。 謂vị 禮lễ 拜bái 等đẳng 。 三tam 奉phụng 施thí 供cúng 養dường 。 謂vị 華hoa 香hương 等đẳng 。 即tức 衣y 服phục 下hạ 文văn 。 其kỳ 大đại 心tâm 深thâm 心tâm 即tức 能năng 供cúng 養dường 心tâm 。 謂vị 為vi 求cầu 佛Phật 故cố 云vân 大đại 心tâm 。 心tâm 殷ân 重trọng 故cố 名danh 為vi 深thâm 心tâm 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 同đồng 上thượng 願nguyện 校giảo 量lượng 中trung 供cúng 養dường 願nguyện 故cố 。 故cố 皆giai 略lược 無vô 。 疏sớ/sơ 去khứ 下hạ 劣liệt 垢cấu 。 論luận 當đương 第đệ 三tam 者giả 。 論luận 經kinh 亦diệc 是thị 第đệ 二nhị 。 論luận 釋thích 即tức 當đương 第đệ 三tam 。


疏sớ/sơ 。 三tam 別biệt 地địa 行hành 相tương/tướng 中trung 者giả 。 初sơ 正chánh 明minh 。 二nhị 若nhược 不bất 爾nhĩ 下hạ 反phản 質chất 成thành 立lập 。 三tam 是thị 以dĩ 具cụ 下hạ 總tổng 明minh 義nghĩa 類loại 以dĩ 成thành 前tiền 理lý 。 其kỳ 五ngũ 約ước 圓viên 融dung 。 一nhất 具cụ 一nhất 切thiết 。 更cánh 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 約ước 相tương/tướng 資tư 檀đàn 義nghĩa 攝nhiếp 六lục 等đẳng 。 二nhị 約ước 相tương 應ứng 一nhất 念niệm 具cụ 修tu 。 三tam 約ước 理lý 融dung 稱xưng 性tánh 。 一nhất 多đa 互hỗ 相tương 攝nhiếp 故cố 。


疏sớ/sơ 。 總tổng 收thu 三tam 入nhập 等đẳng 者giả 。 此thử 所sở 練luyện 淨tịnh 。 有hữu 始thỉ 有hữu 終chung 。 初sơ 但đãn 明minh 練luyện 。 即tức 是thị 其kỳ 始thỉ 。 後hậu 舉cử 迴hồi 向hướng 能năng 練luyện 令linh 淨tịnh 即tức 是thị 其kỳ 終chung 。 故cố 前tiền 論luận 主chủ 以dĩ 迴hồi 向hướng 居cư 二nhị 行hành 之chi 後hậu 。 先tiên 明minh 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 後hậu 迴hồi 向hướng 勝thắng 進tiến 故cố 。 言ngôn 信tín 等đẳng 淨tịnh 法pháp 為vi 所sở 練luyện 者giả 。 即tức 下hạ 論luận 云vân 。 信tín 等đẳng 善thiện 法Pháp 。 猶do 如như 真chân 金kim 。 數sác 數sác 入nhập 火hỏa 故cố 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 喻dụ 中trung 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 喻dụ 。 後hậu 金kim 性tánh 本bổn 有hữu 下hạ 解giải 妨phương 釋thích 成thành 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 信tín 等đẳng 有hữu 二nhị 下hạ 解giải 釋thích 。 釋thích 開khai 二nhị 門môn 。 地địa 前tiền 之chi 信tín 則tắc 不bất 喻dụ 金kim 。 證chứng 如như 之chi 信tín 乃nãi 將tương 喻dụ 金kim 。 如Như 來Lai 藏tạng 中trung 。 為vi 惑hoặc 所sở 覆phú 。 如như 在tại 鑛khoáng 中trung 地địa 。 初sơ 一nhất 淨tịnh 即tức 已dĩ 出xuất 鑛khoáng 地địa 中trung 。 地địa 滿mãn 皆giai 是thị 入nhập 火hỏa 。


疏sớ/sơ 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 並tịnh 可khả 喻dụ 金kim 者giả 。 謂vị 真chân 心tâm 為vi 體thể 。 與dữ 信tín 等đẳng 相tương/tướng 不bất 殊thù 。 更cánh 無vô 有hữu 二nhị 。 以dĩ 真chân 心tâm 上thượng 離ly 不bất 信tín 濁trược 。 故cố 名danh 為vi 信tín 。 二nhị 三tam 無vô 有hữu 違vi 害hại 。 即tức 是thị 慈từ 悲bi 。 四tứ 無vô 慳san 悋lận 為vi 施thí 。 五ngũ 無vô 懈giải 。 六lục 無vô 愚ngu 。 七thất 無vô 不bất 重trọng/trùng 賢hiền 。 八bát 無vô 不bất 怖bố 罪tội 惡ác 。 九cửu 無vô 有hữu 危nguy 脆thúy 。 十thập 無vô 違vi 佛Phật 教giáo 。 故cố 是thị 十thập 行hành 但đãn 一nhất 真chân 心tâm 而nhi 為vi 二nhị 義nghĩa 。 故cố 無vô 二nhị 體thể 。 並tịnh 為vi 本bổn 有hữu 。 故cố 可khả 喻dụ 金kim 。


疏sớ/sơ 。 雖tuy 假giả 供cung 等đẳng 緣duyên 修tu 以dĩ 成thành 真chân 德đức 者giả 。 然nhiên 第đệ 二nhị 義nghĩa 自tự 有hữu 兩lưỡng 義nghĩa 。 一nhất 約ước 所sở 顯hiển 性tánh 德đức 。 二nhị 約ước 能năng 顯hiển 緣duyên 修tu 成thành 德đức 。 如như 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 慳san 貪tham 故cố 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 。 今kim 成thành 檀đàn 德đức 。 剋khắc 實thật 分phân 別biệt 。 則tắc 初sơ 一nhất 義nghĩa 可khả 以dĩ 喻dụ 火hỏa 。 對đối 治trị 行hành 故cố 。 所sở 顯hiển 喻dụ 金kim 。 成thành 德đức 如như 嚴nghiêm 具cụ 今kim 。 且thả 融dung 後hậu 二nhị 以dĩ 喻dụ 於ư 金kim 。 以dĩ 德đức 因nhân 真chân 起khởi 故cố 同đồng 所sở 顯hiển 。 故cố 云vân 後hậu 成thành 嚴nghiêm 具cụ 亦diệc 不bất 異dị 金kim 。 嚴nghiêm 具cụ 喻dụ 於ư 後hậu 地địa 。 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết 。 金kim 例lệ 皆giai 金kim 疏sớ/sơ 既ký 了liễu 於ư 真chân 下hạ 復phục 融dung 初sơ 義nghĩa 。 亦diệc 不bất 異dị 金kim 。 以dĩ 初sơ 妄vọng 識thức 為vi 體thể 。 今kim 真chân 妄vọng 交giao 徹triệt 故cố 。 妄vọng 由do 真chân 生sanh 真chân 該cai 妄vọng 末mạt 。 真chân 非phi 妄vọng 外ngoại 。 即tức 妄vọng 徹triệt 真chân 源nguyên 。 若nhược 爾nhĩ 則tắc 無vô 能năng 練luyện 所sở 練luyện 。 故cố 云vân 寄ký 相tương/tướng 顯hiển 真chân 故cố 分phần/phân 能năng 所sở 。 第đệ 二nhị 發phát 趣thú 果quả 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 問vấn 勝thắng 進tiến 者giả 。 勝thắng 進tiến 雖tuy 向hướng 二nhị 地địa 。 修tu 在tại 初Sơ 地Địa 。 亦diệc 得đắc 名danh 為vi 。 問vấn 初Sơ 地Địa 也dã 。


疏sớ/sơ 。 相tương 及cập 得đắc 果quả 等đẳng 者giả 。 是thị 所sở 得đắc 法Pháp 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 依y 論luận 釋thích 相tương/tướng 。 次thứ 出xuất 體thể 三tam 再tái 顯hiển 法pháp 體thể 。


疏sớ/sơ 。 相tương/tướng 即tức 方phương 便tiện 智trí 下hạ 疏sớ/sơ 出xuất 其kỳ 體thể 。 即tức 同đồng 如Như 來Lai 加gia 請thỉnh 中trung 三tam 漸tiệm 次thứ 也dã 。 言ngôn 能năng 所sở 觀quán 相tương/tướng 者giả 。 相tương/tướng 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 相tương/tướng 差sai 別biệt 故cố 。 二nhị 能năng 到đáo 地địa 實thật 故cố 名danh 為vi 相tương/tướng 。 即tức 觀quán 漸tiệm 次thứ 觀quán 。 即tức 舉cử 障chướng 顯hiển 治trị 相tương/tướng 。 則tắc 能năng 所sở 皆giai 相tương/tướng 。 二nhị 得đắc 即tức 證chứng 漸tiệm 次thứ 。 三tam 果quả 即tức 修tu 行hành 漸tiệm 次thứ 。 疏sớ/sơ 又hựu 此thử 三tam 者giả 下hạ 三tam 再tái 顯hiển 法pháp 體thể 。 開khai 根căn 本bổn 智trí 以dĩ 成thành 二nhị 道đạo 。 故cố 不bất 取thủ 加gia 行hành 。 言ngôn 地địa 上thượng 加gia 行hành 勝thắng 進tiến 旼# 故cố 者giả 。 如như 欲dục 入nhập 第đệ 二nhị 起khởi 十thập 種chủng 心tâm 。 此thử 即tức 加gia 行hành 。 而nhi 是thị 初Sơ 地Địa 之chi 勝thắng 進tiến 。 意ý 云vân 。 勝thắng 進tiến 既ký 是thị 後hậu 得đắc 故cố 非phi 方phương 便tiện 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 準chuẩn 論luận 意ý 等đẳng 者giả 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 明minh 隨tùy 地địa 智trí 差sai 別biệt 地địa 法pháp 。 而nhi 論luận 云vân 成thành 就tựu 諸chư 地địa 法pháp 者giả 。 所sở 謂vị 信tín 等đẳng 故cố 。 第đệ 二nhị 知tri 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 略lược 舉cử 經kinh 意ý 。 二nhị 論luận 攝nhiếp 十thập 句cú 下hạ 論luận 釋thích 。 三tam 以dĩ 問vấn 攝nhiếp 知tri 。 二nhị 中trung 言ngôn 攝nhiếp 十thập 為vi 五ngũ 者giả 。 一nhất 二nhị 二nhị 三tam 三tam 四tứ 五ngũ 一nhất 故cố 。


疏sớ/sơ 。 行hành 修tu 善thiện 巧xảo 者giả 。 下hạ 論luận 云vân 。 成thành 壞hoại 善thiện 巧xảo 增tăng 長trưởng 善thiện 巧xảo 。 非phi 詺# 能năng 知tri 為vi 方phương 便tiện 也dã 。 此thử 五ngũ 方phương 便tiện 地địa 地địa 皆giai 具cụ 。 而nhi 其kỳ 隨tùy 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 初sơ 一nhất 在tại 於ư 解giải 行hành 位vị 中trung 。 得đắc 在tại 初Sơ 地Địa 。 增tăng 上thượng 在tại 於ư 二nhị 地địa 已dĩ 上thượng 。 不bất 退thoái 在tại 於ư 八bát 地địa 已dĩ 上thượng 。 盡tận 至chí 十Thập 地Địa 。 第đệ 三tam 增tăng 上thượng 方phương 便tiện 。 亦diệc 成thành 德đức 殊thù 勝thắng 故cố 。 行hành 修tu 不bất 頓đốn 。 初sơ 中trung 後hậu 別biệt 。 故cố 有hữu 三tam 句cú 。 餘dư 句cú 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 相tương/tướng 等đẳng 下hạ 第đệ 三tam 以dĩ 問vấn 攝nhiếp 知tri 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 以dĩ 經kinh 問vấn 攝nhiếp 論luận 之chi 五ngũ 。 後hậu 若nhược 攝nhiếp 十thập 句cú 者giả 。 以dĩ 經kinh 問vấn 攝nhiếp 經kinh 之chi 知tri 。 第đệ 三tam 攝nhiếp 報báo 果quả 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 行hành 後hậu 願nguyện 者giả 。 行hành 亦diệc 自tự 分phần/phân 願nguyện 亦diệc 勝thắng 進tiến 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 若nhược 施thí 若nhược 攝nhiếp 者giả 。 布bố 施thí 本bổn 通thông 二nhị 利lợi 。 今kim 從tùng 利lợi 他tha 邊biên 。 說thuyết 問vấn 四tứ 攝nhiếp 之chi 初sơ 已dĩ 有hữu 布bố 施thí 。 何hà 須tu 別biệt 說thuyết 。 答đáp 有hữu 四tứ 意ý 故cố 。 一nhất 布bố 施thí 本bổn 是thị 自tự 利lợi 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 行hành 令linh 物vật 倣# 之chi 。 以dĩ 捨xả 慳san 貪tham 故cố 。 是thị 利lợi 他tha 攝nhiếp 中trung 布bố 施thí 一nhất 向hướng 利lợi 他tha 。 二nhị 布bố 施thí 直trực 論luận 布bố 施thí 。 四tứ 攝nhiếp 中trung 施thí 乃nãi 是thị 攝nhiếp 緣duyên 。 三tam 布bố 施thí 通thông 於ư 三tam 施thí 。 四tứ 攝nhiếp 唯duy 約ước 財tài 施thí 。 法Pháp 施thí 乃nãi 屬thuộc 愛ái 語ngữ 中trung 故cố 。 四tứ 此thử 地địa 正chánh 是thị 布bố 施thí 位vị 故cố 。 所sở 以dĩ 別biệt 說thuyết 。 經kinh 中trung 先tiên 明minh 遍biến 施thí 。 後hậu 常thường 行hành 下hạ 常thường 施thí 。


疏sớ/sơ 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 。 下hạ 不bất 失thất 自tự 利lợi 者giả 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 釋thích 文văn 意ý 。 二nhị 引dẫn 論luận 釋thích 意ý 。 二nhị 正chánh 釋thích 文văn 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 利lợi 他tha 事sự 中trung 下hạ 第đệ 二nhị 引dẫn 論luận 釋thích 也dã 。 論luận 云vân 言ngôn 不bất 離ly 者giả 。 示thị 現hiện 不bất 離ly 自tự 利lợi 益ích 故cố 。 如như 是thị 諸chư 念niệm 事sự 中trung 行hành 已dĩ 。 成thành 大đại 恭cung 敬kính 除trừ 諸chư 妄vọng 想tưởng 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 論luận 難nan 了liễu 故cố 以dĩ 疏sớ/sơ 間gian 釋thích 成thành 。 大đại 恭cung 敬kính 即tức 所sở 念niệm 佛Phật 等đẳng 。 除trừ 諸chư 妄vọng 想tưởng 正chánh 是thị 念niệm 義nghĩa 。 是thị 以dĩ 前tiền 明minh 自tự 利lợi 之chi 施thí 。 令linh 物vật 除trừ 慳san 。 今kim 明minh 利lợi 他tha 之chi 行hành 。 不bất 失thất 自tự 利lợi 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 行hành 善thiện 巧xảo 。 疏sớ/sơ 所sở 念niệm 有hữu 十thập 下hạ 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 此thử 之chi 十thập 念niệm 亦diệc 即tức 六lục 念niệm 。 初sơ 三tam 念niệm 同đồng 。 四tứ 亦diệc 念niệm 僧Tăng 。 菩Bồ 薩Tát 僧Tăng 故cố 。 次thứ 三tam 功công 德đức 念niệm 。 即tức 是thị 施thí 戒giới 。 六lục 念niệm 中trung 略lược 但đãn 舉cử 其kỳ 二nhị 。 今kim 文văn 廣quảng 故cố 備bị 於ư 諸chư 度Độ 。 後hậu 四tứ 求cầu 義nghĩa 念niệm 。 即tức 是thị 念niệm 天thiên 。 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 故cố 。


疏sớ/sơ 。 光quang 明minh 功công 德đức 者giả 。 行hành 體thể 清thanh 淨tịnh 離ly 垢cấu 障chướng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 分phân 別biệt 法pháp 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 詞từ 及cập 辯biện 分phân 別biệt 法pháp 義nghĩa 二nhị 無vô 礙ngại 也dã 。


疏sớ/sơ 。 修tu 行hành 剋khắc 證chứng 禪thiền 定định 勝thắng 業nghiệp 者giả 。 謂vị 依y 四tứ 禪thiền 及cập 四tứ 空không 定định 。 發phát 百bách 三tam 昧muội 故cố 。 故cố 論luận 云vân 一nhất 念niệm 發phát 百bách 三tam 昧muội 者giả 。 得đắc 三tam 昧muội 自tự 在tại 力lực 故cố 。


疏sớ/sơ 。 論luận 意ý 取thủ 神thần 力lực 等đẳng 者giả 。 論luận 云vân 。 以dĩ 得đắc 三tam 昧muội 故cố 。 於ư 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 及cập 佛Phật 所sở 加gia 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 修tu 習tập 智trí 慧tuệ 故cố 。 釋thích 曰viết 。 如như 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 十Thập 地Địa 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 三tam 有hữu 悟ngộ 機cơ 者giả 。 一nhất 往vãng 剎sát 。 二nhị 光quang 明minh 。 三tam 正chánh 授thọ 以dĩ 法pháp 。


疏sớ/sơ 。 是thị 圓viên 融dung 實thật 德đức 故cố 。 云vân 過quá 此thử 者giả 。 釋thích 經kinh 復phục 過quá 是thị 數số 。 是thị 數số 即tức 前tiền 出xuất 家gia 果quả 中trung 百bách 三tam 昧muội 等đẳng 論luận 。 經kinh 此thử 中trung 文văn 廣quảng 。 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 願nguyện 力lực 。 示thị 現hiện 過quá 於ư 諸chư 數số 。 示thị 種chủng 種chủng 神thần 通thông 。 或hoặc 身thân 或hoặc 光quang 明minh 或hoặc 神thần 通thông 或hoặc 眼nhãn 或hoặc 境cảnh 界giới 或hoặc 音âm 聲thanh 或hoặc 行hành 或hoặc 莊trang 嚴nghiêm 或hoặc 加gia 或hoặc 信tín 或hoặc 業nghiệp 。 是thị 諸chư 神thần 通thông 乃nãi 至chí 無vô 量lượng 。 百bách 千thiên 萬vạn 億ức 那na 由do 他tha 。 劫kiếp 不bất 可khả 數sổ 知tri 。 論luận 釋thích 云vân 。 於ư 中trung 身thân 者giả 。 是thị 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 根căn 本bổn 所sở 依y 故cố 。 依y 彼bỉ 身thân 故cố 有hữu 光quang 明minh 及cập 神thần 通thông 。 依y 光quang 明minh 有hữu 天thiên 眼nhãn 。 以dĩ 有hữu 天thiên 眼nhãn 見kiến 前tiền 境cảnh 界giới 一nhất 切thiết 眼nhãn 有hữu 五ngũ 種chủng 。 應ưng 知tri 依y 神thần 通thông 有hữu 音âm 聲thanh 及cập 行hành 莊trang 嚴nghiêm 加gia 等đẳng 。 音âm 聲thanh 者giả 。 應ưng 彼bỉ 言ngôn 說thuyết 故cố 。 行hành 是thị 遍biến 至chí 十thập 方phương 故cố 。 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 作tác 種chủng 種chủng 應ưng 現hiện 故cố 。 加gia 者giả 神thần 力lực 加gia 被bị 故cố 。 信tín 者giả 依y 三tam 昧muội 門môn 。 現hiện 神thần 通thông 力lực 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 信tín 利lợi 益ích 成thành 就tựu 故cố 。 業nghiệp 者giả 依y 慧tuệ 眼nhãn 所sở 攝nhiếp 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 現hiện 說thuyết 法Pháp 故cố 。 略lược 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 地Địa 。 各các 有hữu 因nhân 體thể 果quả 相tương 應ứng 知tri 。 釋thích 曰viết 。 後hậu 總tổng 結kết 因nhân 體thể 果quả 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 已dĩ 具cụ 釋thích 。 以dĩ 前tiền 經kinh 論luận 並tịnh 皆giai 易dị 見kiến 。 例lệ 前tiền 百bách 身thân 百bách 三tam 昧muội 等đẳng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 不bất 顯hiển 第đệ 二nhị 離Ly 垢Cấu 地Địa 。


疏sớ/sơ 。 所sở 以dĩ 來lai 者giả 。 文văn 二nhị 。 先tiên 舉cử 論luận 。 後hậu 言ngôn 正chánh 位vị 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 。 謂vị 依y 上thượng 見kiến 道đạo 而nhi 有hữu 修tu 道Đạo 。 修tu 道Đạo 修tu 行hành 三tam 學học 。 上thượng 正chánh 釋thích 論luận 。 後hậu 前tiền 地địa 下hạ 解giải 妨phương 。 妨phương 云vân 。 初Sơ 地Địa 豈khởi 無vô 戒giới 耶da 。 答đáp 意ý 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 離ly 垢cấu 下hạ 二nhị 釋thích 名danh 。 先tiên 引dẫn 瑜du 伽già 。 後hậu 謂vị 性tánh 戒giới 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 暗ám 引dẫn 世thế 親thân 攝nhiếp 論luận 第đệ 七thất 。 以dĩ 釋thích 瑜du 伽già 即tức 揀giản 劣liệt 顯hiển 勝thắng 。 釋thích 成thành 上thượng 極cực 遠viễn 離ly 之chi 言ngôn 不bất 在tại 作tác 意ý 。 而nhi 無vô 誤ngộ 故cố 。 若nhược 具cụ 引dẫn 瑜du 伽già 四tứ 十thập 八bát 云vân 。 如như 是thị 略lược 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 增tăng 上thượng 戒giới 住trụ 。 謂vị 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 故cố 。 性tánh 戒giới 具cụ 足túc 故cố 。 離ly 一nhất 種chủng 犯phạm 戒giới 垢cấu 故cố 。 一nhất 切thiết 業nghiệp 道đạo 一nhất 切thiết 因nhân 果quả 。 了liễu 知tri 通thông 達đạt 故cố 。 乃nãi 至chí 云vân 若nhược 廣quảng 說thuyết 者giả 。 如như 十Thập 地Địa 經kinh 離ly 垢cấu 地địa 說thuyết 。 離ly 垢cấu 地địa 由do 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 犯phạm 戒giới 垢cấu 故cố 。 彼bỉ 離ly 垢cấu 地địa 即tức 增tăng 上thượng 戒giới 住trụ 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 既ký 指chỉ 此thử 故cố 。 宜nghi 引dẫn 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 唯duy 識thức 中trung 言ngôn 具cụ 淨tịnh 尸thi 羅la 。 乃nãi 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 云vân 具cụ 足túc 別Biệt 解Giải 脫Thoát 及cập 定định 共cộng 道đạo 共cộng 故cố 。 雖tuy 第đệ 三tam 地địa 始thỉ 發phát 定định 增tăng 。 能năng 離ly 過quá 時thời 此thử 地địa 已dĩ 滿mãn 。 故cố 有hữu 定định 共cộng 。 二nhị 云vân 或hoặc 唯duy 別Biệt 解Giải 脫Thoát 。 亦diệc 能năng 全toàn 離ly 加gia 行hành 根căn 本bổn 後hậu 起khởi 罪tội 故cố 。 十thập 住trụ 毘tỳ 婆bà 沙sa 即tức 第đệ 一nhất 論luận 。 入nhập 初Sơ 地Địa 品phẩm 釋thích 地địa 名danh 中trung 。 疏sớ/sơ 言ngôn 邪tà 行hành 下hạ 第đệ 三tam 斷đoạn 障chướng 。 即tức 唯duy 識thức 文văn 。 先tiên 斷đoạn 障chướng 。 後hậu 斷đoạn 愚ngu 障chướng 中trung 論luận 不bất 釋thích 名danh 。 攝nhiếp 論luận 云vân 。 謂vị 於ư 諸chư 有hữu 身thân 等đẳng 邪tà 行hành 障chướng 。 意ý 云vân 。 身thân 等đẳng 三tam 業nghiệp 有hữu 十thập 惡ác 行hành 名danh 邪tà 行hành 障chướng 。 謂vị 所sở 知tri 下hạ 出xuất 體thể 。 所sở 知tri 揀giản 異dị 煩phiền 惱não 。 俱câu 生sanh 揀giản 於ư 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 初Sơ 地Địa 已dĩ 斷đoạn 盡tận 故cố 。 一nhất 分phần/phân 唯duy 屬thuộc 此thử 地địa 斷đoạn 者giả 從tùng 能năng 障chướng 二nhị 地địa 下hạ 具cụ 足túc 論luận 云vân 。 能năng 障chướng 二nhị 地địa 。 極cực 淨tịnh 尸thi 羅la 。 入nhập 二nhị 地địa 時thời 。 便tiện 能năng 永vĩnh 斷đoạn 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 易dị 不bất 顯hiển 。


疏sớ/sơ 。 由do 此thử 二nhị 下hạ 後hậu 斷đoạn 愚ngu 也dã 。 開khai 上thượng 一nhất 障chướng 而nhi 為vi 二nhị 愚ngu 。 愚ngu 即tức 現hiện 行hành 麁thô 重trọng 。 是thị 種chủng 子tử 二nhị 。 種chủng 種chủng 業nghiệp 趣thú 愚ngu 者giả 。 毀hủy 責trách 為vi 名danh 。 不bất 取thủ 惡ác 果quả 。 豈khởi 名danh 種chủng 種chủng 業nghiệp 趣thú 。 不bất 一nhất 即tức 名danh 為vi 種chủng 種chủng 。 種chủng 種chủng 非phi 一nhất 。 即tức 是thị 毀hủy 責trách 。 論luận 更cánh 釋thích 云vân 。 或hoặc 唯duy 起khởi 業nghiệp 不bất 了liễu 業nghiệp 愚ngu 。 謂vị 前tiền 一nhất 是thị 起khởi 業nghiệp 之chi 愚ngu 。 後hậu 一nhất 即tức 是thị 不bất 了liễu 業nghiệp 愚ngu 。 非phi 所sở 發phát 業nghiệp 。 此thử 二nhị 非phi 必tất 能năng 起khởi 於ư 業nghiệp 。 則tắc 其kỳ 二nhị 愚ngu 一nhất 向hướng 是thị 愚ngu 。 若nhược 依y 此thử 釋thích 後hậu 之chi 一nhất 愚ngu 亦diệc 愚ngu 品phẩm 類loại 。 問vấn 所sở 知tri 障chướng 不bất 能năng 發phát 潤nhuận 。 如như 何hà 此thử 中trung 能năng 發phát 三tam 業nghiệp 。 答đáp 唯duy 識thức 第đệ 一nhất 云vân 。 續tục 生sanh 煩phiền 惱não 發phát 犯phạm 戒giới 業nghiệp 。 通thông 所sở 知tri 障chướng 。 此thử 約ước 誤ngộ 犯phạm 故cố 不bất 相tương 違vi 。 疏sớ/sơ 言ngôn 最tối 勝thắng 下hạ 第đệ 四tứ 證chứng 如như 戒giới 為vi 最tối 勝thắng 。 由do 具cụ 戒giới 故cố 證chứng 最tối 勝thắng 如như 。 謂vị 此thử 如như 理lý 最tối 為vi 勝thắng 故cố 。 如như 說thuyết 離ly 欲dục 。 名danh 為vi 最tối 勝thắng 。 此thử 亦diệc 由do 翻phiên 下hạ 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 意ý 。 彌di 顯hiển 戒giới 勝thắng 。 故cố 智trí 論luận 第đệ 十thập 五ngũ 云vân 。 大đại 惡ác 病bệnh 中trung 戒giới 為vi 良lương 藥dược 。 大đại 怖bố 畏úy 中trung 戒giới 為vi 守thủ 護hộ 。 死tử 愚ngu 闇ám 中trung 戒giới 為vi 明minh 燈đăng 。 於ư 惡ác 道đạo 中trung 戒giới 為vi 猛mãnh 將tướng 。 死tử 海hải 水thủy 中trung 戒giới 為vi 大đại 船thuyền 。 故cố 云vân 最tối 勝thắng 。 餘dư 如như 戒giới 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 是thị 以dĩ 成thành 下hạ 五ngũ 成thành 行hành 。 諸chư 論luận 皆giai 同đồng 疏sớ/sơ 。 得đắc 無vô 等đẳng 菩Bồ 提Đề 下hạ 六lục 得đắc 果quả 戒giới 於ư 世thế 間gian 得đắc 人nhân 天thiên 身thân 。 故cố 於ư 出xuất 世thế 得đắc 菩Bồ 提Đề 果quả 。 並tịnh 寄ký 下hạ 結kết 示thị 。


疏sớ/sơ 。 三tam 聚tụ 無vô 誤ngộ 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 科khoa 。 疏sớ/sơ 而nhi 下hạ 列liệt 中trung 總tổng 句cú 同đồng 名danh 直trực 心tâm 者giả 。 謂vị 今kim 經kinh 標tiêu 云vân 深thâm 心tâm 下hạ 列liệt 中trung 總tổng 句cú 。 則tắc 名danh 直trực 心tâm 。 論luận 經kinh 標tiêu 云vân 直trực 心tâm 總tổng 句cú 亦diệc 云vân 直trực 心tâm 則tắc 知tri 義nghĩa 一nhất 。 而nhi 疏sớ/sơ 釋thích 深thâm 心tâm 。 云vân 深thâm 契khế 事sự 理lý 者giả 。 若nhược 以dĩ 深thâm 心tâm 同đồng 論luận 直trực 心tâm 。 直trực 心tâm 即tức 是thị 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 。 故cố 深thâm 契khế 理lý 。 若nhược 順thuận 起khởi 信tín 深thâm 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 一nhất 切thiết 善thiện 行hành 。 即tức 是thị 契khế 事sự 。 顯hiển 義nghĩa 包bao 含hàm 。 雙song 存tồn 事sự 理lý 。 疏sớ/sơ 論luận 云vân 十thập 種chủng 直trực 心tâm 者giả 。 論luận 釋thích 總tổng 句cú 。 言ngôn 性tánh 戒giới 成thành 就tựu 者giả 。 總tổng 該cai 三tam 聚tụ 。 別biệt 對đối 律luật 儀nghi 。 隨tùy 所sở 應ưng 作tác 。 下hạ 通thông 於ư 二nhị 聚tụ 。 自tự 然nhiên 而nhi 行hành 。 兼kiêm 顯hiển 直trực 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 發phát 起khởi 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 上thượng 論luận 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 然nhiên 性tánh 戒giới 有hữu 二nhị 下hạ 釋thích 成thành 上thượng 義nghĩa 。 第đệ 二nhị 真Chân 如Như 性tánh 戒giới 成thành 。 前tiền 發phát 起khởi 淨tịnh 中trung 順thuận 理lý 持trì 戒giới 第đệ 一nhất 。 久cửu 積tích 成thành 性tánh 。 成thành 前tiền 則tắc 令linh 自tự 體thể 淨tịnh 中trung 。 性tánh 戒giới 成thành 就tựu 。 三tam 今kim 稱xưng 如như 下hạ 雙song 結kết 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 別biệt 中trung 初sơ 四tứ 下hạ 釋thích 別biệt 句cú 中trung 二nhị 。 先tiên 科khoa 後hậu 釋thích 釋thích 中trung 柔nhu 軟nhuyễn 者giả 。 引dẫn 瑜du 伽già 意ý 。 於ư 他tha 柔nhu 軟nhuyễn 直trực 就tựu 論luận 意ý 。 是thị 自tự 柔nhu 軟nhuyễn 。 柔nhu 軟nhuyễn 即tức 喜hỷ 樂lạc 。 則tắc 持trì 戒giới 之chi 人nhân 。 心tâm 無vô 惱não 悔hối 故cố 生sanh 喜hỷ 樂lạc 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 堪kham 能năng 等đẳng 者giả 。 依y 此thử 性tánh 善thiện 持trì 戒giới 是thị 淨tịnh 業nghiệp 也dã 。 煩phiền 惱não 已dĩ 下hạ 離ly 業nghiệp 因nhân 。 既ký 因nhân 離ly 果quả 離ly 故cố 。 難nan 持trì 能năng 持trì 。


疏sớ/sơ 。 所sở 以dĩ 鵝nga 珠châu 草thảo 繫hệ 下hạ 成thành 上thượng 能năng 持trì 難nan 持trì 。 鵝nga 珠châu 即tức 阿a 閦súc 佛Phật 經Kinh 大đại 莊trang 嚴nghiêm 經kinh 論luận 第đệ 十thập 廣quảng 有hữu 其kỳ 緣duyên 。 今kim 當đương 略lược 示thị 。 謂vị 有hữu 一nhất 比Bỉ 丘Khâu 。 至chí 金kim 師sư 家gia 。 其kỳ 金kim 師sư 正chánh 為vi 王vương 家gia 穿xuyên 珠châu 。 由do 比Bỉ 丘Khâu 著trước 赤xích 色sắc 衣y 映ánh 珠châu 似tự 肉nhục 。 有hữu 鵝nga 吞thôn 之chi 。 金kim 師sư 失thất 珠châu 。 傍bàng 更cánh 無vô 人nhân 。 決quyết 謂vị 比Bỉ 丘Khâu 盜đạo 其kỳ 寶bảo 珠châu 。 詢tuân 問vấn 。 言ngôn 無vô 。 遂toại 加gia 栲# 楚sở 。 比Bỉ 丘Khâu 了liễu 知tri 珠châu 為vi 鵝nga 吞thôn 。 為vi 惜tích 鵝nga 命mạng 甘cam 苦khổ 而nhi 默mặc 。 毆# 擊kích 血huyết 流lưu 鵝nga 來lai 唼xiệp 血huyết 。 杖trượng 誤ngộ 殺sát 鵝nga 。 比Bỉ 丘Khâu 見kiến 已dĩ 便tiện 言ngôn 珠châu 在tại 。 金kim 師sư 問vấn 言ngôn 。 何hà 不bất 早tảo 陳trần 受thọ 斯tư 楚sở 毒độc 。 比Bỉ 丘Khâu 答đáp 言ngôn 。 珠châu 為vi 鵝nga 吞thôn 。 我ngã 為vi 持trì 戒giới 惜tích 鵝nga 命mạng 故cố 。 默mặc 受thọ 斯tư 苦khổ 。 鵝nga 若nhược 不bất 死tử 。 設thiết 斷đoạn 我ngã 命mạng 。 我ngã 亦diệc 不bất 言ngôn 。 金kim 師sư 白bạch 王vương 。 具cụ 陳trần 上thượng 事sự 。 王vương 加gia 敬kính 重trọng 。 言ngôn 草thảo 繫hệ 者giả 。 亦diệc 此thử 論luận 第đệ 三tam 有hữu 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 行hành 於ư 曠khoáng 野dã 。 為vi 賊tặc 剝bác 掠lược 衣y 服phục 罄khánh 盡tận 。 群quần 賊tặc 共cộng 議nghị 。 恐khủng 報báo 王vương 知tri 咸hàm 欲dục 殺sát 之chi 。 中trung 有hữu 一nhất 賊tặc 語ngữ 同đồng 伴bạn 言ngôn 。 不bất 須tu 殺sát 之chi 。 比Bỉ 丘Khâu 之chi 法Pháp 。 不bất 傷thương 草thảo 木mộc 。 可khả 以dĩ 草thảo 繫hệ 必tất 不bất 馳trì 告cáo 。 群quần 賊tặc 從tùng 之chi 。 既ký 無vô 衣y 服phục 。 風phong 吹xuy 日nhật 炙chích 。 蚊văn 蛭# 虻manh 蠅dăng 。 之chi 所sở 唼xiệp 食thực 。 夜dạ 聞văn 惡ác 獸thú 惡ác 鳥điểu 之chi 聲thanh 。 長trưởng 老lão 比Bỉ 丘Khâu 。 勸khuyến 諸chư 少thiếu 年niên 而nhi 作tác 是thị 言ngôn 。 人nhân 命mạng 無vô 常thường 。 要yếu 必tất 當đương 死tử 。 今kim 莫mạc 毀hủy 戒giới 。 說thuyết 偈kệ 勸khuyến 之chi 。 中trung 有hữu 偈kệ 云vân 。 伊y 羅la 鉢bát 龍long 王vương 。 以dĩ 其kỳ 毀hủy 禁cấm 戒giới 。 傷thương 盜đạo 於ư 樹thụ 葉diệp 。 命mạng 終chung 墮đọa 龍long 中trung 。 諸chư 佛Phật 悉tất 不bất 記ký 。 彼bỉ 得đắc 出xuất 龍long 時thời 。 能năng 堅kiên 持trì 禁cấm 戒giới 。 斯tư 事sự 為vi 甚thậm 難nan 。


時thời 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 既ký 聞văn 偈kệ 已dĩ 自tự 相tương/tướng 勸khuyến 誡giới 。 引dẫn 昔tích 作tác 惡ác 。 為vi 他tha 殺sát 害hại 。 喪táng 身thân 無vô 數số 。 今kim 為vi 護hộ 聖thánh 戒giới 分phần/phân 捨xả 微vi 軀khu 。 至chí 於ư 明minh 旦đán 。 國quốc 王vương 出xuất 獵liệp 。 初sơ 疑nghi 禽cầm 獸thú 。 復phục 謂vị 尼ni 乾can/kiền/càn 。 及cập 至chí 詢tuân 問vấn 。 具cụ 說thuyết 護hộ 戒giới 。 王vương 心tâm 歡hoan 喜hỷ 。 解giải 縛phược 稱xưng 讚tán 。 海hải 板bản 比Bỉ 丘Khâu 同đồng 此thử 卷quyển 說thuyết 。 此thử 上thượng 二nhị 句cú 即tức 是thị 行hành 體thể 。 後hậu 二nhị 句cú 行hành 修tu 。 三tam 守thủ 護hộ 根căn 門môn 即tức 修tu 方phương 便tiện 。 四tứ 寂tịch 靜tĩnh 者giả 。 行hành 成thành 離ly 過quá 順thuận 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 守thủ 護hộ 根căn 門môn 。 前tiền 已dĩ 廣quảng 引dẫn 行hành 成thành 離ly 過quá 。 不bất 見kiến 能năng 持trì 所sở 持trì 戒giới 等đẳng 。 了liễu 戒giới 如như 空không 順thuận 涅Niết 槃Bàn 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 五ngũ 純thuần 善thiện 下hạ 次thứ 三tam 攝nhiếp 善thiện 中trung 。 初sơ 一nhất 自tự 分phần/phân 攝nhiếp 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 善thiện 。 二nhị 者giả 上thượng 攝nhiếp 佛Phật 善thiện 。 言ngôn 如như 真chân 金kim 者giả 。 雖tuy 被bị 鍛đoán 鍊luyện 精tinh 純thuần 無vô 減giảm 故cố 。 後hậu 句cú 離ly 過quá 。 又hựu 初sơ 通thông 攝nhiếp 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 善thiện 。 次thứ 句cú 別biệt 語ngữ 戒giới 善thiện 。 後hậu 句cú 亦diệc 通thông 離ly 過quá 。 七thất 者giả 諸chư 有hữu 勢thế 力lực 。 棄khí 而nhi 不bất 顧cố 。 正chánh 是thị 論luận 意ý 。 不bất 似tự 難Nan 陀Đà 下hạ 略lược 舉cử 戒giới 過quá 於ư 善thiện 。 例lệ 知tri 諸chư 有hữu 勢thế 力lực 亦diệc 因nhân 施thí 等đẳng 。 之chi 所sở 致trí 故cố 。 八bát 九cửu 二nhị 句cú 明minh 饒nhiêu 益ích 中trung 。 前tiền 句cú 彰chương 悲bi 正chánh 明minh 饒nhiêu 益ích 。 後hậu 句cú 智trí 導đạo 方phương 無vô 愛ái 見kiến 。 第đệ 二nhị 自tự 體thể 淨tịnh 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 總tổng 科khoa 。 二nhị 攝nhiếp 位vị 。 三tam 料liệu 揀giản 。 四tứ 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 。 律luật 者giả 法pháp 也dã 。 儀nghi 謂vị 軌quỹ 儀nghi 。 離ly 諸chư 過quá 惡ác 。 不bất 違vi 法pháp 制chế 。 故cố 論luận 名danh 離ly 淨tịnh 。 論luận 有hữu 二nhị 名danh 。 初sơ 云vân 一nhất 者giả 離ly 戒giới 。 即tức 後hậu 釋thích 初sơ 門môn 竟cánh 云vân 。 亦diệc 名danh 正chánh 受thọ 淨tịnh 受thọ 即tức 受thọ 戒giới 法Pháp 門môn 。 離ly 即tức 隨tùy 戒giới 行hạnh 相tương/tướng 。 不bất 殺sát 等đẳng 十thập 順thuận 益ích 名danh 善thiện 。 要yếu 期kỳ 在tại 己kỷ 名danh 之chi 為vi 攝nhiếp 。 離ly 諸chư 過quá 惡ác 。 名danh 攝nhiếp 善thiện 戒giới 。 兼kiêm 濟tế 有hữu 情tình 名danh 。 饒nhiêu 益ích 眾chúng 生sanh 。 益ích 而nhi 離ly 過quá 名danh 饒nhiêu 益ích 戒giới 。


疏sớ/sơ 。 此thử 三Tam 聚Tụ 戒Giới 下hạ 第đệ 二nhị 攝nhiếp 位vị 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 律luật 儀nghi 通thông 於ư 止chỉ 作tác 下hạ 第đệ 三tam 料liệu 揀giản 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 通thông 揀giản 三tam 聚tụ 。 前tiền 二nhị 自tự 利lợi 。 後hậu 一nhất 利lợi 他tha 。 前tiền 中trung 律luật 儀nghi 即tức 是thị 惡ác 止chỉ 。 攝nhiếp 善thiện 即tức 是thị 善thiện 行hành 。 後hậu 又hựu 初sơ 律luật 儀nghi 下hạ 唯duy 揀giản 初sơ 二nhị 。 初sơ 二nhị 濫lạm 故cố 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 揀giản 。 後hậu 展triển 轉chuyển 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 。 已dĩ 是thị 通thông 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 律luật 儀nghi 之chi 中trung 既ký 有hữu 止chỉ 作tác 。 止chỉ 即tức 止chỉ 惡ác 。 作tác 即tức 善thiện 行hành 。 作tác 同đồng 攝nhiếp 善thiện 何hà 言ngôn 律luật 儀nghi 。 但đãn 明minh 惡ác 止chỉ 故cố 有hữu 此thử 答đáp 。 皆giai 百bách 論luận 意ý 。 謂vị 論luận 初sơ 外ngoại 道đạo 問vấn 云vân 。 佛Phật 說thuyết 何hà 法pháp 。 答đáp 云vân 。 惡ác 止chỉ 善thiện 行hành 法pháp 。 釋thích 曰viết 。 殺sát 等đẳng 諸chư 惡ác 止chỉ 息tức 不bất 作tác 名danh 為vi 惡ác 止chỉ 。 三tam 業nghiệp 正chánh 行hạnh 信tín 受thọ 修tu 習tập 名danh 為vi 善thiện 行hành 。 外ngoại 道đạo 便tiện 為vi 立lập 後hậu 重trọng/trùng 過quá 云vân 。 外ngoại 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 惡ác 止chỉ 。 不bất 應ưng 復phục 說thuyết 善thiện 行hành 。 內nội 曰viết 。 布bố 施thí 等đẳng 是thị 善thiện 行hành 故cố 。 謂vị 布bố 施thí 是thị 善thiện 非phi 惡ác 止chỉ 故cố 。


復phục 次thứ 如như 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 惡ác 已dĩ 先tiên 止chỉ 。 行hành 四tứ 無vô 量lượng 。 憐lân 愍mẫn 眾chúng 生sanh 。 復phục 止chỉ 何hà 惡ác 。 外ngoại 曰viết 。 布bố 施thí 是thị 止chỉ 慳san 法pháp 。 是thị 故cố 布bố 施thí 。 應ưng 是thị 惡ác 止chỉ 。 內nội 曰viết 。 不bất 然nhiên 。 若nhược 布bố 施thí 便tiện 是thị 惡ác 止chỉ 者giả 。 諸chư 不bất 布bố 施thí 悉tất 應ưng 有hữu 罪tội 。 釋thích 曰viết 。 此thử 是thị 反phản 難nạn/nan 明minh 施thí 非phi 惡ác 止chỉ 。 今kim 翻phiên 順thuận 用dụng 明minh 不bất 施thí 忍nhẫn 而nhi 無vô 有hữu 罪tội 。 又hựu 律luật 儀nghi 中trung 作tác 謂vị 持trì 衣y 說thuyết 淨tịnh 等đẳng 。 不bất 作tác 有hữu 罪tội 。 非phi 施thí 忍nhẫn 等đẳng 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 爾nhĩ 下hạ 展triển 轉chuyển 通thông 難nạn/nan 釋thích 成thành 前tiền 義nghĩa 。 先tiên 難nạn/nan 後hậu 答đáp 。 初sơ 難nạn/nan 亦diệc 是thị 百bách 論luận 中trung 意ý 。 外ngoại 曰viết 。 已dĩ 說thuyết 善thiện 行hành 不bất 應ưng 復phục 說thuyết 惡ác 止chỉ 。 內nội 曰viết 。 止chỉ 相tương/tướng 息tức 行hành 相tương/tướng 作tác 二nhị 相tương 違vi 故cố 。 是thị 故cố 說thuyết 善thiện 行hành 不bất 攝nhiếp 惡ác 止chỉ 。 外ngoại 曰viết 。 是thị 事sự 實thật 爾nhĩ 。 我ngã 不bất 言ngôn 惡ác 止chỉ 善thiện 行hành 是thị 一nhất 相tương/tướng 。 但đãn 應ưng 惡ác 止chỉ 則tắc 是thị 善thiện 行hành 。 故cố 言ngôn 善thiện 行hành 。 不bất 應ưng 復phục 說thuyết 惡ác 止chỉ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 正chánh 同đồng 今kim 經kinh 。 殺sát 即tức 是thị 惡ác 。 離ly 殺sát 名danh 善thiện 。 故cố 律luật 義nghĩa 中trung 亦diệc 離ly 殺sát 等đẳng 。 攝nhiếp 善thiện 戒giới 中trung 亦diệc 不bất 殺sát 等đẳng 故cố 。 二nhị 難nạn/nan 分phần/phân 疏sớ/sơ 古cổ 釋thích 下hạ 答đáp 。 先tiên 敘tự 昔tích 解giải 。 其kỳ 第đệ 二nhị 解giải 亦diệc 是thị 百bách 論luận 中trung 意ý 。 前tiền 所sở 引dẫn 布bố 施thí 是thị 止chỉ 慳san 法pháp 。 答đáp 中trung 後hậu 決quyết 云vân 。


復phục 次thứ 諸chư 漏lậu 盡tận 人nhân 慳san 貪tham 已dĩ 盡tận 。 布bố 施thí 之chi 時thời 。 復phục 止chỉ 何hà 惡ác 。 或hoặc 有hữu 人nhân 雖tuy 行hành 布bố 施thí 。 慳san 心tâm 不bất 止chỉ 。 縱túng/tung 復phục 能năng 止chỉ 。 然nhiên 以dĩ 善thiện 行hành 為vi 本bổn 。 是thị 故cố 布bố 施thí 是thị 善thiện 行hành 。 釋thích 曰viết 。 此thử 論luận 意ý 明minh 布bố 施thí 雖tuy 有hữu 止chỉ 惡ác 以dĩ 善thiện 行hành 為vi 宗tông 。 律luật 儀nghi 雖tuy 有hữu 作tác 持trì 以dĩ 止chỉ 惡ác 為vi 宗tông 。 斯tư 就tựu 正chánh 助trợ 分phần/phân 成thành 二nhị 聚tụ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 更cánh 下hạ 申thân 今kim 所sở 釋thích 。 非phi 彈đàn 古cổ 義nghĩa 。 但đãn 助trợ 成thành 別biệt 相tướng 耳nhĩ 。 大đại 同đồng 後hậu 義nghĩa 在tại 文văn 易dị 了liễu 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 律luật 儀nghi 下hạ 第đệ 四tứ 釋thích 文văn 。 疏sớ/sơ 今kim 居cư 地địa 上thượng 方phương 行hành 十Thập 善Thiện 者giả 。 然nhiên 十Thập 善Thiện 通thông 佛Phật 。 此thử 亦diệc 不bất 徵trưng 差sai 別biệt 說thuyết 之chi 人nhân 天thiên 因nhân 耳nhĩ 。 故cố 今kim 深thâm 玄huyền 不bất 合hợp 行hành 此thử 。 又hựu 此thử 善thiện 中trung 先tiên 離ly 殺sát 者giả 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 四tứ 重trọng/trùng 婬dâm 戒giới 最tối 初sơ 。 初sơ 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 者giả 此thử 戒giới 人nhân 之chi 喜hỷ 犯phạm 。 二nhị 者giả 劫kiếp 初sơ 起khởi 過quá 此thử 最tối 為vi 先tiên 。 餘dư 之chi 三tam 戒giới 。 亦diệc 皆giai 次thứ 第đệ 。 三tam 者giả 婬dâm 愛ái 惑hoặc 業nghiệp 招chiêu 潤nhuận 生sanh 死tử 。 二Nhị 乘Thừa 厭yếm 離ly 故cố 制chế 在tại 先tiên 。 今kim 十Thập 善Thiện 十thập 惡ác 菩Bồ 薩Tát 十thập 重trọng/trùng 皆giai 殺sát 在tại 初sơ 者giả 。 殺sát 罪tội 過quá 重trọng/trùng 。 善thiện 惡ác 皆giai 初sơ 。 菩Bồ 薩Tát 大đại 慈từ 。 居cư 十thập 重trọng/trùng 首thủ 。 又hựu 智Trí 度Độ 論luận 十thập 三tam 中trung 說thuyết 殺sát 有hữu 十thập 惡ác 。 一nhất 心tâm 常thường 懷hoài 毒độc 世thế 世thế 不bất 絕tuyệt 。 二nhị 眾chúng 生sanh 憎tăng 惡ác 眼nhãn 不bất 喜hỷ 見kiến 。 三tam 常thường 懷hoài 惡ác 念niệm 思tư 惟duy 惡ác 事sự 。 四tứ 眾chúng 生sanh 見kiến 者giả 。 如như 見kiến 蛇xà 虎hổ 。 五ngũ 睡thụy 時thời 心tâm 怖bố 覺giác 亦diệc 不bất 安an 。 六lục 常thường 為vi 惡ác 夢mộng 。 七thất 命mạng 終chung 之chi 時thời 。 狂cuồng 怖bố 惡ác 死tử 。 八bát 者giả 種chủng 短đoản 命mạng 。 惡ác 業nghiệp 因nhân 緣duyên 。 九cửu 身thân 壞hoại 命mạng 終chung 。 墮đọa 泥nê 犁lê 中trung 。 十thập 若nhược 得đắc 為vi 人nhân 。 常thường 短đoản 壽thọ 命mạng 。 釋thích 曰viết 。 今kim 但đãn 離ly 殺sát 十thập 惡ác 頓đốn 亡vong 。 故cố 大đại 論luận 云vân 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 殺sát 生sanh 者giả 。 示thị 現hiện 遠viễn 離ly 利lợi 益ích 勝thắng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 離ly 起khởi 因nhân 者giả 。 其kỳ 受thọ 畜súc 因nhân 畜súc 則tắc 行hành 殺sát 。 為vi 受thọ 畜súc 因nhân 。 有hữu 未vị 必tất 殺sát 此thử 則tắc 猶do 疎sơ 。 故cố 名danh 為vi 緣duyên 。 其kỳ 貪tham 等đẳng 惑hoặc 起khởi 殺sát 則tắc 親thân 。 故cố 名danh 為vi 因nhân 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 為vi 貪tham 眾chúng 生sanh 者giả 。 前tiền 則tắc 貪tham 財tài 。 此thử 則tắc 貪tham 味vị 。 言ngôn 今kim 有hữu 愍mẫn 傷thương 之chi 仁nhân 者giả 。 俗tục 典điển 云vân 。 愍mẫn 傷thương 不bất 殺sát 曰viết 仁nhân 。 釋thích 經kinh 仁nhân 字tự 恕thứ 己kỷ 為ví 喻dụ 此thử 釋thích 恕thứ 字tự 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 第đệ 十thập 云vân 。 一nhất 切thiết 畏úy 刀đao 杖trượng 。 無vô 不bất 愛ái 壽thọ 命mạng 。 恕thứ 己kỷ 可khả 為ví 喻dụ 。 勿vật 殺sát 勿vật 行hành 杖trượng 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 對đối 治trị 中trung 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 後hậu 簡giản 濫lạm 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 殺sát 生sanh 祭tế 祀tự 者giả 。 亦diệc 百bách 論luận 文văn 。 彼bỉ 論luận 因nhân 說thuyết 捨xả 罪tội 福phước 義nghĩa 。 以dĩ 福phước 捨xả 罪tội 。 以dĩ 無vô 相tướng 智trí 捨xả 福phước 。 外ngoại 便tiện 救cứu 云vân 。 外ngoại 曰viết 。 常thường 福phước 無vô 捨xả 因nhân 緣duyên 。 故cố 不bất 應ưng 捨xả 。 釋thích 曰viết 。 由do 前tiền 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 捨xả 福phước 因nhân 由do 福phước 滅diệt 時thời 苦khổ 。 是thị 故cố 應ưng 捨xả 。 外ngoại 便tiện 云vân 。 我ngã 有hữu 常thường 福phước 則tắc 無vô 滅diệt 因nhân 。 故cố 不bất 應ưng 捨xả 。 何hà 謂vị 常thường 福phước 。 彼bỉ 云vân 。 如như 經kinh 說thuyết 。 能năng 作tác 馬mã 祀tự 。 是thị 人nhân 度độ 衰suy 老lão 死tử 。 福phước 報báo 常thường 生sanh 處xứ 常thường 。 是thị 福phước 不bất 應ưng 捨xả 。 釋thích 曰viết 。 今kim 但đãn 要yếu 彼bỉ 愚ngu 癡si 故cố 舉cử 其kỳ 過quá 。 揀giản 言ngôn 不bất 同đồng 。 彼bỉ 論luận 廣quảng 破phá 言ngôn 其kỳ 無vô 有hữu 常thường 福phước 故cố 。 是thị 愚ngu 癡si 邪tà 見kiến 。


疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 慈từ 益ích 下hạ 二nhị 揀giản 濫lạm 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 正chánh 揀giản 顯hiển 因nhân 果quả 離ly 。 是thị 依y 主chủ 釋thích 。 今kim 是thị 持trì 業nghiệp 後hậu 若nhược 爾nhĩ 下hạ 通thông 妨phương 。 先tiên 舉cử 妨phương 。 從tùng 前tiền 約ước 本bổn 有hữu 下hạ 釋thích 。 疏sớ/sơ 三tam 果quả 行hành 中trung 二nhị 。 先tiên 略lược 釋thích 文văn 。 後hậu 麁thô 中trung 成thành 殺sát 下hạ 明minh 具cụ 緣duyên 成thành 殺sát 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 依y 本bổn 論luận 正chánh 釋thích 。 二nhị 然nhiên 雜tạp 集tập 下hạ 引dẫn 他tha 論luận 會hội 通thông 。 三tam 又hựu 境cảnh 相tướng 下hạ 指chỉ 廣quảng 在tại 餘dư 。 今kim 初sơ 四tứ 行hành 等đẳng 者giả 。 思tư 即tức 意ý 業nghiệp 。 是thị 行hành 體thể 故cố 。 言ngôn 揀giản 錯thác 誤ngộ 者giả 。 兩lưỡng 境cảnh 歷lịch 然nhiên 謂vị 之chi 錯thác 。 一nhất 境cảnh 易dị 奪đoạt 謂vị 之chi 誤ngộ 。 謂vị 如như 二nhị 人nhân 並tịnh 立lập 。 本bổn 欲dục 殺sát 東đông 人nhân 刃nhận 及cập 西tây 人nhân 。 即tức 名danh 為vi 錯thác 。 本bổn 欲dục 殺sát 張trương 人nhân 。 王vương 人nhân 來lai 替thế 。 或hoặc 居cư 闇ám 處xứ 。 或hoặc 不bất 審thẩm 實thật 。 作tác 張trương 人nhân 殺sát 。 名danh 之chi 為vi 誤ngộ 。 本bổn 斫chước 非phi 情tình 及cập 欲dục 殺sát 畜súc 。 錯thác 誤ngộ 害hại 人nhân 。 亦diệc 不bất 成thành 業nghiệp 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 體thể 謂vị 身thân 行hành 加gia 害hại 斷đoạn 命mạng 落lạc 究cứu 竟cánh 者giả 。 然nhiên 諸chư 眾chúng 生sanh 。 攬lãm 五ngũ 陰ấm 成thành 假giả 名danh 眾chúng 生sanh 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 前tiền 滅diệt 後hậu 續tục 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 假giả 立lập 命mạng 根căn 。 令linh 其kỳ 色sắc 心tâm 而nhi 得đắc 相tương 續tục 。 亦diệc 剎sát 那na 滅diệt 。 前tiền 念niệm 既ký 滅diệt 後hậu 念niệm 當đương 生sanh 。 斷đoạn 今kim 不bất 續tục 名danh 為vi 殺sát 生sanh 。 亦diệc 名danh 斷đoạn 命mạng 。 對đối 前tiền 未vị 斷đoạn 名danh 落lạc 究cứu 竟cánh 。 故cố 次thứ 疏sớ/sơ 云vân 即tức 揀giản 前tiền 四tứ 。 以dĩ 為vi 方phương 便tiện 。 餘dư 二nhị 段đoạn 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 內nội 心tâm 止chỉ 足túc 即tức 離ly 起khởi 因nhân 者giả 。 心tâm 足túc 即tức 是thị 不bất 貪tham 故cố 。 引dẫn 廉liêm 貞trinh 之chi 士sĩ 。 書thư 云vân 。 廉liêm 士sĩ 非phi 不bất 愛ái 財tài 。 致trí 之chi 以dĩ 義nghĩa 。 意ý 云vân 。 此thử 無vô 非phi 理lý 之chi 貪tham 也dã 。 文văn 選tuyển 云vân 。 渴khát 不bất 飲ẩm 盜đạo 泉tuyền 水thủy 。 熱nhiệt 不bất 息tức 惡ác 木mộc 陰ấm 。 惡ác 木mộc 豈khởi 無vô 陰ấm 。 志chí 士sĩ 多đa 苦khổ 心tâm 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 此thử 地địa 具cụ 無vô 盡tận 財tài 者giả 。 從tùng 初Sơ 地Địa 來lai 。 檀đàn 度độ 滿mãn 故cố 。 即tức 具cụ 無vô 盡tận 財tài 故cố 。 此thử 地địa 亦diệc 具cụ 。 從tùng 然nhiên 殺sát 中trung 下hạ 對đối 前tiền 料liệu 揀giản 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 對đối 治trị 離ly 等đẳng 者giả 。 慈từ 即tức 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 論luận 云vân 對đối 治trị 者giả 。 謂vị 布bố 施thí 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 。 則tắc 於ư 自tự 資tư 財tài 尚thượng 捨xả 而nhi 安an 彼bỉ 恕thứ 己kỷ 為ví 喻dụ 者giả 。 我ngã 被bị 他tha 盜đạo 。 憂ưu 慮lự 百bách 端đoan 。 則tắc 喻dụ 於ư 他tha 同đồng 我ngã 憂ưu 苦khổ 。 言ngôn 他tha 有hữu 二nhị 義nghĩa 者giả 。 義nghĩa 必tất 有hữu 二nhị 。 而nhi 論luận 經kinh 但đãn 云vân 。 不bất 壞hoại 他tha 財tài 。 論luận 云vân 。 以dĩ 不bất 貪tham 故cố 不bất 壞hoại 當đương 來lai 資tư 財tài 。 以dĩ 他tha 人nhân 易dị 故cố 。 論luận 不bất 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 三tam 果quả 行hành 離ly 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 分phần/phân 麁thô 細tế 。 次thứ 而nhi 文văn 通thông 為vi 下hạ 具cụ 緣duyên 成thành 犯phạm 。 後hậu 對đối 顯hiển 差sai 別biệt 。 二nhị 中trung 餘dư 處xứ 亦diệc 唯duy 四tứ 緣duyên 。 今kim 開khai 是thị 他tha 總tổng 一nhất 緣duyên 。 成thành 初sơ 二nhị 緣duyên 身thân 揀giản 自tự 身thân 取thủ 自tự 身thân 物vật 不bất 是thị 盜đạo 故cố 。 事sự 揀giản 無vô 情tình 。 要yếu 是thị 他tha 用dụng 。 雖tuy 非phi 我ngã 物vật 他tha 不bất 攝nhiếp 受thọ 。 亦diệc 非phi 盜đạo 故cố 。 如như 無vô 主chủ 物vật 。 想tưởng 者giả 知tri 是thị 他tha 物vật 。 行hành 者giả 即tức 謂vị 思tư 心tâm 。 言ngôn 翻phiên 終chung 不bất 盜đạo 心tâm 者giả 。 應ưng 言ngôn 盜đạo 心tâm 取thủ 也dã 。 若nhược 無vô 盜đạo 心tâm 。 雖tuy 知tri 他tha 物vật 。 應ưng 暫tạm 用dụng 取thủ 。 或hoặc 同đồng 意ý 取thủ 。 或hoặc 擬nghĩ 令linh 他tha 知tri 。 皆giai 非phi 盜đạo 也dã 。 五ngũ 體thể 謂vị 舉cử 離ly 本bổn 處xứ 者giả 。 此thử 是thị 盜đạo 業nghiệp 究cứu 竟cánh 則tắc 顯hiển 前tiền 四tứ 方phương 便tiện 。 亦diệc 是thị 成thành 業nghiệp 時thời 分phần/phân 殺sát 要yếu 。 斷đoạn 命mạng 不bất 續tục 。 婬dâm 與dữ 境cảnh 合hợp 。 盜đạo 要yếu 舉cử 離ly 。 如như 於ư 床sàng 上thượng 手thủ 執chấp 其kỳ 物vật 。 雖tuy 與dữ 境cảnh 合hợp 未vị 名danh 為vi 盜đạo 。 要yếu 須tu 舉cử 離ly 。 纔tài 離ly 於ư 床sàng 。 縱túng/tung 更cánh 不bất 取thủ 亦diệc 已dĩ 成thành 盜đạo 。


疏sớ/sơ 。 殺sát 婬dâm 於ư 他tha 下hạ 三tam 對đối 顯hiển 差sai 別biệt 。 一nhất 對đối 殺sát 婬dâm 以dĩ 辨biện 麁thô 細tế 。 二nhị 又hựu 殺sát 有hữu 多đa 下hạ 唯duy 對đối 於ư 殺sát 顯hiển 具cụ 緣duyên 處xứ 別biệt 。 則tắc 顯hiển 盜đạo 中trung 通thông 於ư 麁thô 細tế 。 以dĩ 辨biện 具cụ 緣duyên 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 內nội 心tâm 知tri 足túc 離ly 於ư 起khởi 因nhân 者giả 。 起khởi 因nhân 即tức 貪tham 。 貪tham 心tâm 難nạn/nan 滿mãn 故cố 行hành 邪tà 婬dâm 。 二nhị 自tự 足túc 妻thê 色sắc 。 離ly 受thọ 畜súc 因nhân 者giả 。 不bất 足túc 於ư 妻thê 方phương 有hữu 邪tà 故cố 。 自tự 足túc 故cố 無vô 。 則tắc 足túc 字tự 兩lưỡng 用dụng 。 一nhất 唯duy 取thủ 知tri 足túc 屬thuộc 心tâm 。 二nhị 連liên 上thượng 自tự 妻thê 足túc 故cố 。 離ly 受thọ 畜súc 因nhân 故cố 。 晉tấn 譯dịch 論luận 經kinh 下hạ 通thông 會hội 二nhị 經kinh 。 自tự 足túc 乃nãi 由do 等đẳng 者giả 。 成thành 彼bỉ 二nhị 經kinh 。 明minh 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 無vô 非phi 梵Phạm 行hạnh 。 但đãn 由do 寄ký 報báo 示thị 有hữu 而nhi 已dĩ 。 無vô 有hữu 從tùng 事sự 。 則tắc 顯hiển 自tự 足túc 妻thê 色sắc 。 知tri 足túc 之chi 言ngôn 似tự 不bất 愜# 當đương 但đãn 揀giản 婬dâm 妷dật 過quá 度độ 。 故cố 云vân 知tri 足túc 不bất 妨phương 從tùng 事sự 。 從tùng 知tri 足túc 約ước 心tâm 亦diệc 不bất 妨phương 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 顯hiển 今kim 經kinh 意ý 。 以dĩ 有hữu 知tri 足túc 之chi 言ngôn 。 則tắc 有hữu 離ly 起khởi 因nhân 義nghĩa 無vô 貪tham 心tâm 故cố 但đãn 云vân 自tự 足túc 唯duy 離ly 受thọ 畜súc 因nhân 耳nhĩ 。 亦diệc 不bất 妨phương 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 但đãn 明minh 心tâm 中trung 知tri 足túc 。 非phi 於ư 事sự 上thượng 知tri 足túc 。 正chánh 同đồng 淨tịnh 名danh 示thị 有hữu 妻thê 子tử 。 常thường 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 則tắc 知tri 足túc 之chi 言ngôn 妙diệu 矣hĩ 。 翻phiên 顯hiển 自tự 足túc 之chi 言ngôn 未vị 有hữu 。 梵Phạm 行hạnh 之chi 相tướng 。


疏sớ/sơ 。 現hiện 在tại 梵Phạm 行hạnh 淨tịnh 故cố 不bất 求cầu 未vị 來lai 妻thê 色sắc 者giả 。 經kinh 說thuyết 求cầu 天thiên 五ngũ 欲dục 。 修tu 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 名danh 污ô 梵Phạm 行hạnh 故cố 。


疏sớ/sơ 。 他tha 守thủ 護hộ 女nữ 此thử 為vi 總tổng 句cú 者giả 。 上thượng 取thủ 於ư 他tha 妻thê 妾thiếp 。 下hạ 取thủ 親thân 族tộc 媒môi 定định 。 當đương 中trung 一nhất 句cú 為vi 不bất 正chánh 中trung 總tổng 共cộng 護hộ 者giả 多đa 人nhân 護hộ 故cố 。 然nhiên 女nữ 有hữu 三tam 從tùng 。 一nhất 在tại 家gia 由do 父phụ 。 二nhị 出xuất 嫁giá 由do 夫phu 。 三tam 夫phu 亡vong 由do 子tử 。 縱túng/tung 三tam 盡tận 無vô 由do 。 為vi 宗tông 族tộc 所sở 護hộ 。 言ngôn 子tử 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 孫tôn 姪điệt 等đẳng 。 媒môi 定định 之chi 言ngôn 通thông 於ư 在tại 室thất 及cập 以dĩ 曾tằng 嫁giá 。 上thượng 言ngôn 六lục 親thân 者giả 。 即tức 父phụ 母mẫu 夫phu 妻thê 兄huynh 弟đệ 之chi 親thân 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 全toàn 謂vị 具cụ 足túc 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 半bán 戒giới 十thập 戒giới 及cập 於ư 五Ngũ 戒Giới 。 以dĩ 終chung 身thân 故cố 得đắc 名danh 為vi 全toàn 。 疏sớ/sơ 以dĩ 其kỳ 婬dâm 境cảnh 下hạ 顯hiển 無vô 具cụ 緣duyên 所sở 以dĩ 。 言ngôn 無vô 想tưởng 疑nghi 者giả 。 謂vị 無vô 人nhân 非phi 人nhân 想tưởng 道đạo 非phi 道đạo 想tưởng 及cập 與dữ 生sanh 疑nghi 。 但đãn 與dữ 境cảnh 合hợp 皆giai 名danh 犯phạm 也dã 。


疏sớ/sơ 。 約ước 邪tà 婬dâm 說thuyết 者giả 。 難nạn/nan 言ngôn 四tứ 重trọng/trùng 之chi 婬dâm 境cảnh 合hợp 便tiện 犯phạm 故cố 無vô 想tưởng 疑nghi 。 邪tà 婬dâm 之chi 戒giới 豈khởi 無vô 想tưởng 疑nghi 。 謂vị 自tự 妻thê 他tha 妻thê 想tưởng 。 他tha 妻thê 自tự 妻thê 想tưởng 。 及cập 二nhị 生sanh 疑nghi 。 豈khởi 無vô 不bất 犯phạm 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 據cứ 此thử 即tức 有hữu 。 今kim 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 於ư 其kỳ 自tự 妻thê 決quyết 修tu 梵Phạm 行hạnh 。 故cố 不bất 於ư 邪tà 婬dâm 而nhi 說thuyết 具cụ 緣duyên 。


疏sớ/sơ 。 違vi 想tưởng 背bối/bội 心tâm 者giả 。 設thiết 違vi 於ư 境cảnh 若nhược 順thuận 於ư 心tâm 。 不bất 名danh 妄vọng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 無vô 別biệt 貪tham 等đẳng 以dĩ 為vi 異dị 因nhân 者giả 。 貪tham 瞋sân 對đối 殺sát 等đẳng 即tức 為vi 異dị 因nhân 。 今kim 誑cuống 他tha 思tư 心tâm 即tức 是thị 貪tham 等đẳng 。 故cố 無vô 離ly 思tư 之chi 外ngoại 別biệt 有hữu 異dị 因nhân 。


疏sớ/sơ 。 故cố 身thân 三tam 各các 具cụ 三tam 離ly 下hạ 通thông 揀giản 三tam 業nghiệp 。 此thử 皆giai 論luận 意ý 。 然nhiên 其kỳ 貪tham 等đẳng 通thông 與dữ 七thất 支chi 而nhi 為vi 其kỳ 因nhân 。 身thân 三tam 之chi 因nhân 亦diệc 用dụng 思tư 心tâm 。 然nhiên 起khởi 有hữu 難nan 易dị 故cố 。 論luận 為vi 此thử 釋thích 。 是thị 知tri 起khởi 因nhân 自tự 有hữu 二nhị 種chủng 。 謂vị 近cận 與dữ 遠viễn 。 身thân 業nghiệp 難nạn/nan 起khởi 。 故cố 明minh 貪tham 等đẳng 以dĩ 為vi 遠viễn 因nhân 。 隱ẩn 其kỳ 思tư 心tâm 之chi 近cận 因nhân 也dã 。 口khẩu 業nghiệp 易dị 發phát 。 但đãn 彰chương 思tư 心tâm 以dĩ 為vi 近cận 因nhân 。 隱ẩn 彼bỉ 貪tham 等đẳng 之chi 遠viễn 因nhân 。 故cố 不bất 明minh 因nhân 離ly 。 且thả 如như 有hữu 人nhân 先tiên 貪tham 財tài 色sắc 。 後hậu 用dụng 思tư 心tâm 而nhi 起khởi 妄vọng 語ngữ 。 斯tư 則tắc 貪tham 等đẳng 而nhi 為vi 起khởi 因nhân 。 則tắc 妄vọng 語ngữ 多đa 因nhân 於ư 貪tham 。 惡ác 口khẩu 離ly 間gian 多đa 因nhân 瞋sân 癡si 。 又hựu 如như 妻thê 財tài 以dĩ 不bất 足túc 故cố 。 而nhi 行hành 婬dâm 盜đạo 。 是thị 知tri 亦diệc 有hữu 不bất 足túc 財tài 故cố 而nhi 行hành 妄vọng 語ngữ 。 故cố 外ngoại 典điển 云vân 。 貧bần 不bất 與dữ 無vô 信tín 期kỳ 而nhi 無vô 信tín 自tự 至chí 斯tư 則tắc 亦diệc 有hữu 受thọ 畜súc 之chi 因nhân 。 是thị 知tri 論luận 主chủ 順thuận 經kinh 文văn 略lược 。 且thả 從tùng 難nan 易dị 及cập 多đa 分phần 說thuyết 身thân 具cụ 三tam 離ly 口khẩu 四tứ 唯duy 二nhị 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 心tâm 事sự 。 雖tuy 實thật 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 上thượng 論luận 。 以dĩ 其kỳ 時thời 語ngữ 恐khủng 濫lạm 言ngôn 不bất 應ứng 時thời 機cơ 。 亦diệc 名danh 綺ỷ 語ngữ 。 故cố 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 彼bỉ 綺ỷ 語ngữ 中trung 雖tuy 是thị 善thiện 言ngôn 。 不bất 應ứng 時thời 機cơ 。 亦diệc 名danh 綺ỷ 語ngữ 。 今kim 明minh 迴hồi 互hỗ 見kiến 時thời 令linh 他tha 損tổn 惱não 。 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 疏sớ/sơ 。 以dĩ 細tế 況huống 麁thô 者giả 。 細tế 屬thuộc 於ư 心tâm 。 聲Thanh 聞Văn 不bất 制chế 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 無vô 心tâm 夢mộng 亦diệc 不bất 妄vọng 。


疏sớ/sơ 。 此thử 言ngôn 覆phú 藏tàng 之chi 語ngữ 者giả 。 細tế 尋tầm 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 即tức 不bất 破phá 壞hoại 行hành 此thử 唯duy 約ước 心tâm 者giả 。 謂vị 若nhược 有hữu 離ly 間gian 之chi 心tâm 發phát 言ngôn 。 則tắc 成thành 離ly 間gian 。 今kim 無vô 此thử 心tâm 故cố 無vô 離ly 間gian 過quá 。 無vô 離ly 間gian 心tâm 即tức 是thị 離ly 間gian 對đối 治trị 。 而nhi 論luận 標tiêu 云vân 。 一nhất 對đối 治trị 離ly 。 二nhị 果quả 行hành 離ly 竟cánh 。 便tiện 云vân 對đối 治trị 離ly 者giả 。 謂vị 不bất 破phá 壞hoại 行hành 。 一nhất 者giả 心tâm 。 二nhị 者giả 差sai 別biệt 。 乍sạ 觀quán 此thử 文văn 。 則tắc 似tự 論luận 主chủ 就tựu 對đối 治trị 離ly 中trung 分phần/phân 心tâm 及cập 差sai 別biệt 。 然nhiên 論luận 意ý 以dĩ 對đối 治trị 離ly 難nan 解giải 。 故cố 別biệt 釋thích 云vân 謂vị 不bất 破phá 壞hoại 行hành 。 一nhất 者giả 心tâm 。 二nhị 者giả 差sai 別biệt 。 自tự 是thị 雙song 釋thích 對đối 治trị 及cập 果quả 行hành 章chương 。 故cố 下hạ 釋thích 文văn 牒điệp 心tâm 釋thích 對đối 治trị 。 明minh 不bất 破phá 壞hoại 行hành 。 牒điệp 差sai 別biệt 釋thích 果quả 。 故cố 疏sớ/sơ 以dĩ 心tâm 屬thuộc 於ư 對đối 治trị 。 以dĩ 其kỳ 差sai 別biệt 屬thuộc 果quả 行hành 也dã 。


疏sớ/sơ 。 如như 野dã 干can 詐trá 親thân 師sư 子tử 者giả 。 即tức 四tứ 分phần/phân 律luật 有hữu 善thiện 膊bạc 虎hổ 。 與dữ 善thiện 牙nha 師sư 子tử 為vi 友hữu 。 為vi 野dã 干can 所sở 破phá 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 是thị 離ly 間gian 體thể 故cố 名danh 為vi 身thân 者giả 。 身thân 苦khổ 是thị 體thể 與dữ 業nghiệp 何hà 異dị 。 身thân 約ước 正chánh 破phá 。 業nghiệp 約ước 所sở 傳truyền 。 言ngôn 業nghiệp 之chi 麁thô 細tế 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 此thử 之chi 四tứ 語ngữ 義nghĩa 一nhất 名danh 異dị 者giả 。 義nghĩa 即tức 體thể 義nghĩa 體thể 一nhất 名danh 異dị 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 明minh 前tiền 語ngữ 體thể 不bất 出xuất 二nhị 類loại 者giả 。 論luận 經kinh 無vô 庸dong 賤tiện 語ngữ 。 有hữu 不bất 斷đoạn 語ngữ 。 而nhi 論luận 總tổng 釋thích 四tứ 語ngữ 之chi 後hậu 。 有hữu 對đối 語ngữ 不bất 對đối 語ngữ 鄙bỉ 惡ác 常thường 行hành 。 釋thích 曰viết 。 即tức 以dĩ 常thường 行hành 釋thích 於ư 不bất 斷đoạn 又hựu 重trọng/trùng 釋thích 云vân 。 於ư 中trung 現hiện 前tiền 語ngữ 者giả 。 麁thô 而nhi 不bất 斷đoạn 。 不bất 現hiện 前tiền 語ngữ 者giả 。 微vi 而nhi 不bất 斷đoạn 。 意ý 云vân 。 對đối 面diện 為vi 麁thô 。 不bất 對đối 為vi 微vi 。 不bất 斷đoạn 通thông 二nhị 。 今kim 以dĩ 經kinh 無vô 不bất 斷đoạn 別biệt 有hữu 庸dong 賤tiện 。 故cố 更cánh 不bất 舉cử 。 論luận 中trung 再tái 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 自tự 違vi 於ư 戒giới 者giả 。 既ký 能năng 苦khổ 他tha 又hựu 令linh 瞋sân 恚khuể 惱não 彼bỉ 深thâm 故cố 違vi 惡ác 口khẩu 戒giới 。 亦diệc 違vi 自tự 讚tán 毀hủy 他tha 之chi 戒giới 。


疏sớ/sơ 。 令linh 他tha 違vi 戒giới 者giả 。 令linh 犯phạm 瞋sân 戒giới 。 以dĩ 憶ức 持trì 不bất 樂nhạo 遂toại 生sanh 怨oán 結kết 。 前tiền 人nhân 求cầu 悔hối 。 善thiện 言ngôn 懺sám 謝tạ 。 猶do 瞋sân 不bất 解giải 便tiện 犯phạm 重trọng 戒giới 。 疏sớ/sơ 。 潤nhuận 澤trạch 者giả 。 語ngữ 必tất 益ích 他tha 名danh 為vi 潤nhuận 澤trạch 。 故cố 翻phiên 苦khổ 他tha 令linh 瞋sân 二nhị 語ngữ 。 謂vị 柔nhu 軟nhuyễn 者giả 。 柔nhu 謂vị 柔nhu 和hòa 。 軟nhuyễn 謂vị 善thiện 軟nhuyễn 。 言ngôn 為vi 戒giới 攝nhiếp 故cố 為vi 柔nhu 軟nhuyễn 。 柔nhu 和hòa 即tức 無vô 毒độc 害hại 。 善thiện 軟nhuyễn 即tức 無vô 麁thô 獷quánh 。 獷quánh 謂vị 獷quánh 戾lệ 。 易dị 傷thương 折chiết 故cố 。 害hại 謂vị 損tổn 害hại 。 如như 劍kiếm 戟kích 故cố 。 今kim 柔nhu 軟nhuyễn 故cố 無vô 損tổn 無vô 害hại 。 論luận 釋thích 不bất 獷quánh 云vân 受thọ 行hành 不bất 斷đoạn 。 遠viễn 公công 云vân 。 常thường 說thuyết 非phi 暫tạm 。 故cố 云vân 不bất 獷quánh 。 故cố 上thượng 釋thích 獷quánh 云vân 易dị 傷thương 折chiết 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 言ngôn 必tất 順thuận 道đạo 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 常thường 行hành 善thiện 言ngôn 。 斯tư 亦diệc 天thiên 下hạ 之chi 至chí 柔nhu 。 馳trì 騁sính 天thiên 下hạ 至chí 堅kiên 也dã 。 疏sớ/sơ 。 和hòa 悅duyệt 意ý 中trung 而nhi 發phát 言ngôn 者giả 。 易dị 繫hệ 辭từ 云vân 。 安an 其kỳ 身thân 而nhi 後hậu 動động 。 易dị 其kỳ 心tâm 而nhi 後hậu 言ngôn 。 注chú 釋thích 云vân 。 易dị 和hòa 易dị 也dã 。 翻phiên 上thượng 瞋sân 忿phẫn 。 理lý 必tất 然nhiên 也dã 。 疏sớ/sơ 。 說thuyết 順thuận 人nhân 天thiên 者giả 。 世thế 報báo 適thích 情tình 故cố 云vân 悅duyệt 樂lạc 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 悅duyệt 意ý 下hạ 三tam 語ngữ 展triển 轉chuyển 相tương/tướng 釋thích 者giả 。 重trọng/trùng 釋thích 此thử 三tam 。 上thượng 各các 別biệt 配phối 故cố 今kim 展triển 轉chuyển 。 謂vị 云vân 何hà 悅duyệt 意ý 。 可khả 樂lạc 聞văn 故cố 。 云vân 何hà 樂nhạo 聞văn 。 聞văn 者giả 喜hỷ 悅duyệt 故cố 。


疏sớ/sơ 。 善thiện 入nhập 人nhân 心tâm 等đẳng 者giả 。 此thử 以dĩ 一nhất 語ngữ 翻phiên 於ư 三tam 語ngữ 。 言ngôn 今kim 說thuyết 順thuận 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 令linh 善thiện 入nhập 人nhân 心tâm 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 餘dư 二nhị 。 謂vị 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 則tắc 如như 甘cam 露lộ 入nhập 於ư 身thân 心tâm 。 豈khởi 如như 火hỏa 燒thiêu 。 聞văn 清thanh 涼lương 樂lạc 豈khởi 當đương 熱nhiệt 惱não 。 內nội 外ngoại 冥minh 寂tịch 怨oán 結kết 豈khởi 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 生sanh 三tam 昧muội 故cố 者giả 。 總tổng 出xuất 所sở 以dĩ 。 前tiền 則tắc 聞văn 時thời 不bất 喜hỷ 憶ức 時thời 不bất 樂lạc 。 今kim 聞văn 順thuận 三tam 昧muội 法Pháp 喜hỷ 適thích 神thần 。 憶ức 其kỳ 正chánh 受thọ 輕khinh 安an 怡di 暢sướng 。 而nhi 言ngôn 多đa 人nhân 愛ái 樂nhạo 者giả 。 論luận 云vân 。 怨oán 親thân 中trung 人nhân 。 無vô 不bất 愛ái 樂nhạo 。 以dĩ 言ngôn 順thuận 三tam 昧muội 。 何hà 厚hậu 何hà 薄bạc 。 論luận 又hựu 云vân 。 此thử 語ngữ 能năng 作tác 二nhị 種chủng 益ích 。 一nhất 他tha 未vị 生sanh 瞋sân 恨hận 令linh 其kỳ 不bất 生sanh 故cố 。 聞văn 愛ái 樂nhạo 復phục 生sanh 三tam 昧muội 。 即tức 是thị 悅duyệt 樂lạc 。 二nhị 者giả 未vị 生sanh 親thân 友hữu 令linh 生sanh 故cố 。 即tức 下hạ 身thân 心tâm 踊dũng 悅duyệt 。 由do 自tự 身thân 心tâm 歡hoan 喜hỷ 敬kính 信tín 。 亦diệc 令linh 他tha 聞văn 歡hoan 喜hỷ 敬kính 信tín 。 歡hoan 喜hỷ 敬kính 信tín 即tức 是thị 踊dũng 悅duyệt 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 自tự 身thân 他tha 身thân 生sanh 親thân 善thiện 故cố 。 翻phiên 前tiền 失thất 於ư 相tương 知tri 之chi 樂lạc 故cố 。 古cổ 詩thi 云vân 。 悲bi 莫mạc 悲bi 兮hề 生sanh 別biệt 離ly 。 樂nhạo/nhạc/lạc 莫mạc 樂nhạo/nhạc/lạc 兮hề 新tân 相tương 知tri 。 世thế 俗tục 之chi 樂lạc 尚thượng 爾nhĩ 。 況huống 出xuất 世thế 善thiện 友hữu 之chi 樂lạc 哉tai 。


疏sớ/sơ 。 三tam 思tư 而nhi 後hậu 言ngôn 者giả 。 出xuất 論luận 語ngữ 。


疏sớ/sơ 。 略lược 說thuyết 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 教giáo 化hóa 生sanh 信tín 。 二nhị 教giáo 授thọ 生sanh 解giải 。 三tam 教giáo 誡giới 成thành 行hành 。


疏sớ/sơ 。 即tức 時thời 字tự 別biệt 義nghĩa 者giả 。


時thời 即tức 教giáo 化hóa 體thể 也dã 。 以dĩ 言ngôn 含hàm 於ư 義nghĩa 者giả 。 即tức 經kinh 義nghĩa 語ngữ 義nghĩa 即tức 義nghĩa 理lý 亦diệc 云vân 義nghĩa 利lợi 。 疏sớ/sơ 。 有hữu 罪tội 者giả 制chế 。 如như 殺sát 盜đạo 等đẳng 。 無vô 罪tội 者giả 聽thính 。 如như 畜súc 長trường/trưởng 等đẳng 。 舉cử 者giả 。 律luật 云vân 。 不bất 見kiến 不bất 懺sám 惡ác 邪tà 不bất 捨xả 。 舉cử 棄khí 眾chúng 外ngoại 者giả 。 為vi 除trừ 惡ác 人nhân 。 今kim 此thử 舉cử 者giả 為vi 除trừ 其kỳ 罪tội 。 此thử 是thị 彰chương 舉cử 非phi 擯bấn 舉cử 也dã 。 言ngôn 如như 法Pháp 舉cử 者giả 。 具cụ 舉cử 德đức 故cố 。 謂vị 一nhất 慈từ 心tâm 不bất 以dĩ 瞋sân 恚khuể 。 二nhị 利lợi 益ích 不bất 以dĩ 損tổn 減giảm 。 三tam 柔nhu 軟nhuyễn 不bất 以dĩ 麁thô 獷quánh 。 四tứ 真chân 實thật 不bất 以dĩ 虛hư 妄vọng 。 五ngũ 知tri 時thời 不bất 以dĩ 非phi 時thời 。 具cụ 此thử 五ngũ 德đức 名danh 為vi 如như 法Pháp 。 此thử 云vân 巧xảo 調điều 伏phục 。 論luận 云vân 。 毘tỳ 尼ni 釋thích 以dĩ 滅diệt 諍tranh 。 毘tỳ 尼ni 云vân 滅diệt 亦diệc 調điều 伏phục 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 一nhất 句cú 下hạ 上thượng 釋thích 決quyết 定định 。 下hạ 釋thích 隨tùy 時thời 籌trù 量lượng 。 一nhất 則tắc 籌trù 量lượng 有hữu 罪tội 無vô 罪tội 故cố 。 律luật 云vân 。 知tri 有hữu 罪tội 無vô 罪tội 。 是thị 名danh 律luật 師sư 。 二nhị 則tắc 通thông 皆giai 籌trù 量lượng 制chế 聽thính 舉cử 折chiết 等đẳng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 總tổng 舉cử 皆giai 須tu 籌trù 量lượng 得đắc 所sở 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 貪tham 是thị 業nghiệp 有hữu 之chi 本bổn 者giả 。 有hữu 即tức 是thị 業nghiệp 亦diệc 是thị 三tam 有hữu 。 故cố 十thập 二nhị 緣duyên 中trung 過quá 去khứ 名danh 業nghiệp 。 現hiện 在tại 名danh 有hữu 。 而nhi 貪tham 若nhược 未vị 決quyết 但đãn 名danh 煩phiền 惱não 。 決quyết 即tức 名danh 業nghiệp 。 故cố 為vi 業nghiệp 本bổn 耳nhĩ 。 不bất 似tự 殺sát 等đẳng 依y 貪tham 等đẳng 心tâm 方phương 顯hiển 身thân 口khẩu 行hành 殺sát 等đẳng 事sự 。 故cố 云vân 更cánh 無vô 所sở 依y 。 所sở 依y 既ký 非phi 攬lãm 因nhân 所sở 成thành 不bất 同đồng 殺sát 等đẳng 。 故cố 無vô 果quả 行hành 。 既ký 無vô 因nhân 果quả 安an 有hữu 二nhị 離ly 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 他tha 所sở 資tư 用dụng 是thị 體thể 者giả 。 事sự 但đãn 明minh 他tha 揀giản 於ư 自tự 己kỷ 體thể 即tức 金kim 等đẳng 。 是thị 所sở 貪tham 物vật 體thể 。 揀giản 非phi 他tha 用dụng 有hữu 。 雖tuy 非phi 我ngã 貪tham 不bất 成thành 業nghiệp 如như 山sơn 川xuyên 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 所sở 用dụng 事sự 謂vị 金kim 等đẳng 者giả 。 然nhiên 所sở 貪tham 物vật 通thông 於ư 財tài 色sắc 。 論luận 略lược 舉cử 財tài 。 亦diệc 可khả 於ư 色sắc 決quyết 貪tham 。 是thị 邪tà 婬dâm 境cảnh 故cố 此thử 不bất 論luận 。 疏sớ/sơ 三tam 終chung 起khởi 奪đoạt 想tưởng 為vi 貪tham 等đẳng 者giả 。 論luận 經kinh 有hữu 二nhị 貪tham 心tâm 。 經Kinh 云vân 不bất 生sanh 貪tham 心tâm 。 不bất 求cầu 不bất 願nguyện 。 不bất 生sanh 貪tham 心tâm 。 多đa 是thị 譯dịch 人nhân 見kiến 其kỳ 言ngôn 重trọng/trùng 。 略lược 去khứ 一nhất 貪tham 。 復phục 比tỉ 論luận 經kinh 倒đảo 為vi 其kỳ 次thứ 。


疏sớ/sơ 。 依y 論luận 次thứ 亦diệc 倒đảo 釋thích 經kinh 。 前tiền 輕khinh 後hậu 重trọng/trùng 。 是thị 則tắc 貪tham 心tâm 含hàm 於ư 總tổng 別biệt 。 總tổng 則tắc 三tam 句cú 皆giai 不bất 貪tham 性tánh 。


疏sớ/sơ 。 故cố 意ý 三tam 中trung 要yếu 具cụ 五ngũ 緣duyên 下hạ 揀giản 業nghiệp 異dị 惑hoặc 。 即tức 瑜du 伽già 意ý 。 本bổn 論luận 亦diệc 云vân 。 前tiền 二nhị 為vi 細tế 。 後hậu 一nhất 為vi 麁thô 。 麁thô 即tức 成thành 業nghiệp 。 顯hiển 今kim 菩Bồ 薩Tát 細tế 亦diệc 不bất 起khởi 故cố 並tịnh 不bất 之chi 。


疏sớ/sơ 。 治trị 彼bỉ 染nhiễm 著trước 無vô 利lợi 潤nhuận 故cố 者giả 。 以dĩ 善thiện 法Pháp 益ích 。 令linh 離ly 彼bỉ 放phóng 逸dật 則tắc 名danh 利lợi 潤nhuận 。 五ngũ 於ư 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 等đẳng 者giả 。 論luận 云vân 。 於ư 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 眾chúng 生sanh 。 恐khủng 於ư 無vô 量lượng 利lợi 益ích 。 行hành 中trung 勤cần 勞lao 疲bì 懈giải 。 今kim 攝nhiếp 令linh 起khởi 造tạo 。 治trị 彼bỉ 疲bì 懈giải 。 令linh 不bất 退thoái 轉chuyển 。


疏sớ/sơ 。 非phi 一nhất 一nhất 別biệt 對đối 故cố 云vân 總tổng 也dã 者giả 。 論luận 云vân 。 此thử 慈từ 心tâm 等đẳng 有hữu 六lục 種chủng 障chướng 。 此thử 非phi 分phân 別biệt 。 亦diệc 非phi 一nhất 障chướng 對đối 。 釋thích 曰viết 。 言ngôn 非phi 分phân 別biệt 者giả 。 亦diệc 非phi 二nhị 障chướng 三tam 障chướng 對đối 前tiền 一nhất 治trị 。 亦diệc 非phi 一nhất 障chướng 對đối 前tiền 多đa 治trị 等đẳng 。 故cố 云vân 非phi 分phân 別biệt 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 云vân 是thị 總tổng 非phi 別biệt 已dĩ 含hàm 上thượng 二nhị 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 增tăng 惡ác 名danh 害hại 皆giai 有hữu 已dĩ 生sanh 等đẳng 者giả 。 易dị 故cố 不bất 顯hiển 。 若nhược 依y 論luận 中trung 具cụ 委ủy 說thuyết 者giả 。 自tự 身thân 善thiện 法Pháp 未vị 生sanh 令linh 不bất 生sanh 。 已dĩ 生sanh 令linh 滅diệt 。 即tức 障chướng 善thiện 法Pháp 名danh 怨oán 。 自tự 不bất 善thiện 法Pháp 未vị 生sanh 者giả 能năng 生sanh 。 已dĩ 生sanh 者giả 令linh 增tăng 長trưởng 。 即tức 增tăng 惡ác 名danh 害hại 。 後hậu 二nhị 於ư 他tha 亦diệc 然nhiên 。 於ư 他tha 身thân 中trung 不bất 愛ái 事sự 。 未vị 生sanh 令linh 生sanh 。 已dĩ 生sanh 者giả 令linh 增tăng 長trưởng 。 即tức 苦khổ 他tha 名danh 惱não 。 他tha 身thân 愛ái 事sự 未vị 生sanh 者giả 令linh 不bất 生sanh 。 已dĩ 生sanh 者giả 令linh 不bất 隨tùy 順thuận 。 即tức 是thị 忌kỵ 勝thắng 名danh 熱nhiệt 。 疏sớ/sơ 。 前tiền 所sở 不bất 說thuyết 者giả 。 上thượng 來lai 略lược 論luận 六lục 類loại 之chi 人nhân 起khởi 慈từ 等đẳng 六lục 心tâm 實thật 則tắc 無vô 生sanh 不bất 化hóa 無vô 益ích 不bất 起khởi 。


疏sớ/sơ 。 不bất 行hành 占chiêm 卜bốc 等đẳng 者giả 。 邪tà 見kiến 有hữu 二nhị 。 此thử 是thị 淺thiển 近cận 邪tà 見kiến 。 非phi 撥bát 無vô 因nhân 果quả 。 深thâm 厚hậu 邪tà 見kiến 。


疏sớ/sơ 。 夫phu 吉cát 凶hung 悔hối 悋lận 。 生sanh 乎hồ 愛ái 惡ác 者giả 。 即tức 周chu 易dị 意ý 。 初sơ 會hội 已dĩ 引dẫn 悔hối 悋lận 者giả 。 言ngôn 者giả 小tiểu 疵tỳ 也dã 。 惡ác 凶hung 愛ái 吉cát 。 而nhi 吉cát 凶hung 尤vưu 多đa 。 疏sớ/sơ 此thử 所sở 治trị 七thất 見kiến 下hạ 上thượng 來lai 別biệt 釋thích 。 此thử 下hạ 料liệu 揀giản 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 邪tà 見kiến 惡ác 戒giới 唯duy 是thị 外ngoại 邪tà 者giả 。 邪tà 見kiến 唯duy 外ngoại 。 戒giới 取thủ 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 惡ác 戒giới 獨độc 頭đầu 而nhi 起khởi 。 此thử 正chánh 是thị 邪tà 故cố 偏thiên 舉cử 之chi 。 二nhị 附phụ 正chánh 戒giới 起khởi 。 今kim 所sở 不bất 取thủ 。 見kiến 取thủ 亦diệc 二nhị 。 一nhất 執chấp 異dị 見kiến 。 亦diệc 獨độc 頭đầu 起khởi 。 二nhị 附phụ 內nội 法pháp 起khởi 。 而nhi 戒giới 取thủ 多đa 獨độc 頭đầu 起khởi 故cố 。 偏thiên 語ngữ 惡ác 戒giới 。 為vi 邪tà 見kiến 取thủ 少thiểu 獨độc 頭đầu 起khởi 故cố 。 多đa 分phần 附phụ 內nội 。 以dĩ 難nan 見kiến 故cố 。 疏sớ/sơ 家gia 偏thiên 明minh 不bất 獨độc 起khởi 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 通thông 內nội 則tắc 知tri 有hữu 外ngoại 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 一nhất 明minh 信tín 邪tà 者giả 。 以dĩ 信tín 世thế 間gian 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 。 故cố 為vi 邪tà 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 次thứ 二nhị 是thị 欲dục 求cầu 者giả 。 即tức 前tiền 藏tạng 非phi 詐trá 善thiện 求cầu 五ngũ 欲dục 故cố 。 第đệ 二nhị 攝nhiếp 善thiện 法Pháp 戒giới 。 今kim 初sơ 墮đọa 惡ác 道đạo 者giả 。 此thử 即tức 明minh 觀quán 。 此thử 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 何hà 故cố 知tri 。 知tri 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 斷đoạn 十thập 惡ác 。 墮đọa 惡ác 道đạo 故cố 。 二nhị 何hà 因nhân 知tri 。 由do 前tiền 律luật 儀nghi 自tự 斷đoạn 惡ác 故cố 。 三tam 何hà 故cố 知tri 。 菩Bồ 薩Tát 大đại 悲bi 。 本bổn 為vi 物vật 故cố 。 有hữu 三tam 種chủng 者giả 。


疏sớ/sơ 。 依y 論luận 分phần/phân 三tam 。 一nhất 者giả 乘thừa 惡ác 行hành 往vãng 故cố 。 此thử 即tức 集tập 因nhân 者giả 。 論luận 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 作tác 如như 是thị 思tư 惟duy 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 墮đọa 惡ác 道đạo 者giả 。 皆giai 以dĩ 不bất 離ly 十thập 不bất 善thiện 道đạo 。 集tập 因nhân 緣duyên 故cố 。 今kim 經kinh 闕khuyết 集tập 因nhân 緣duyên 之chi 言ngôn 。 即tức 皆giai 以dĩ 字tự 攝nhiếp 故cố 。 論luận 釋thích 云vân 。 集tập 因nhân 者giả 受thọ 行hành 故cố 。 謂vị 十thập 不bất 善thiện 是thị 所sở 行hành 法pháp 。 若nhược 有hữu 受thọ 行hành 即tức 墮đọa 惡ác 道đạo 。 疏sớ/sơ 則tắc 非phi 無vô 因nhân 等đẳng 者giả 。 論luận 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 遠viễn 離ly 無vô 因nhân 倒đảo 因nhân 。 善thiện 解giải 眾chúng 生sanh 。 自tự 行hành 惡ác 行hành 住trụ 非phi 法pháp 處xứ 故cố 。 非phi 法pháp 處xứ 者giả 。 即tức 是thị 苦khổ 果quả 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 起khởi 願nguyện 行hành 下hạ 文văn 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 明minh 起khởi 願nguyện 之chi 由do 。 由do 念niệm 眾chúng 生sanh 惡ác 因nhân 果quả 故cố 。 二nhị 便tiện 起khởi 願nguyện 故cố 。 論luận 通thông 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 深thâm 寂tịch 思tư 惟duy 已dĩ 。 欲dục 救cứu 眾chúng 生sanh 。 知tri 自tự 堪kham 能năng 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 九cửu
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 59

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016