大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 57

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 上thượng 猶do 通thông 實thật 教giáo 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 圓viên 融dung 。 如như 常thường 可khả 了liễu 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 結kết 圓viên 融dung 。 後hậu 若nhược 具cụ 顯hiển 下hạ 。 指chỉ 廣quảng 從tùng 略lược 。 廣quảng 如như 五ngũ 教giáo 義nghĩa 分phân 齊tề 中trung 。 即tức 是thị 別biệt 章chương 上thượng 已dĩ 略lược 辯biện 。 謂vị 結kết 彈đàn 同đồng 毘tỳ 曇đàm 成thành 實thật 。 即tức 小Tiểu 乘Thừa 斷đoạn 結kết 義nghĩa 。 引dẫn 唯duy 識thức 文văn 及cập 具cụ 三tam 時thời 即tức 初sơ 教giáo 義nghĩa 。 正chánh 約ước 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 即tức 實thật 教giáo 義nghĩa 第đệ 五ngũ 結kết 成thành 圓viên 融dung 中trung 。 正chánh 顯hiển 圓viên 教giáo 義nghĩa 。 於ư 無vô 斷đoạn 無vô 不bất 斷đoạn 中trung 兼kiêm 頓đốn 教giáo 義nghĩa 。 謂vị 若nhược 無vô 斷đoạn 者giả 。 一nhất 切thiết 契khế 理lý 故cố 。 無vô 不bất 斷đoạn 者giả 。 一nhất 斷đoạn 一nhất 切thiết 斷đoạn 故cố 即tức 圓viên 教giáo 義nghĩa 。 若nhược 云vân 尚thượng 無vô 有hữu 斷đoạn 何hà 有hữu 無vô 斷đoạn 。 性tánh 本bổn 寂tịch 寥liêu 言ngôn 亡vong 慮lự 絕tuyệt 說thuyết 為vi 斷đoạn 者giả 。 即tức 頓đốn 教giáo 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 三tam 句cú 明minh 三tam 德đức 者giả 。 即tức 前tiền 體thể 德đức 圓viên 備bị 是thị 涅Niết 槃Bàn 之chi 相tướng 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 法Pháp 身thân 是thị 體thể 。 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 是thị 德đức 。 若nhược 通thông 相tương/tướng 說thuyết 三tam 皆giai 。 稱xưng 德đức 合hợp 為vi 涅Niết 槃Bàn 之chi 體thể 。 故cố 云vân 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 對đối 前tiền 解giải 脫thoát 於ư 諸chư 趣thú 。 諸chư 趣thú 有hữu 三tam 雜tạp 染nhiễm 。 般Bát 若Nhã 對đối 煩phiền 惱não 。 解giải 脫thoát 對đối 業nghiệp 繫hệ 。 法Pháp 身thân 對đối 生sanh 苦khổ 。 翻phiên 三tam 雜tạp 染nhiễm 成thành 三tam 德đức 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 此thử 三tam 德đức 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 先tiên 別biệt 釋thích 。 後hậu 總tổng 結kết 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 即tức 般Bát 若Nhã 者giả 。 指chỉ 經kinh 辯biện 德đức 。 即tức 非phi 言ngôn 辭từ 所sở 及cập 也dã 。 言ngôn 是thị 觀quán 行hành 相tương/tướng 者giả 。 依y 論luận 立lập 名danh 。 然nhiên 論luận 無vô 觀quán 行hành 之chi 言ngôn 。 依y 下hạ 結kết 中trung 云vân 如như 是thị 觀quán 故cố 。 立lập 其kỳ 名danh 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 無vô 分phân 別biệt 觀quán 下hạ 。 取thủ 論luận 意ý 釋thích 。 而nhi 論luận 具cụ 云vân 。 如như 是thị 解giải 脫thoát 。 可khả 同đồng 他tha 音âm 聲thanh 觀quán 耶da 不phủ 也dã 。 云vân 何hà 觀quán 偈kệ 言ngôn 非phi 言ngôn 辭từ 所sở 說thuyết 。 離ly 語ngữ 言ngôn 故cố 。 此thử 論luận 有hữu 三tam 節tiết 。 初sơ 反phản 問vấn 辯biện 非phi 二nhị 云vân 何hà 觀quán 下hạ 順thuận 問vấn 彰chương 是thị 三tam 離ly 語ngữ 言ngôn 故cố 者giả 。 釋thích 是thị 異dị 非phi 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 取thủ 意ý 正chánh 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 辯biện 。 是thị 後hậu 不bất 同đồng 下hạ 揀giản 非phi 。 後hậu 前tiền 云vân 觀quán 智trí 下hạ 揀giản 濫lạm 。 前tiền 即tức 涅Niết 槃Bàn 平bình 等đẳng 住trụ 。 前tiền 云vân 一nhất 等đẳng 二nhị 際tế 是thị 觀quán 智trí 相tương/tướng 。 謂vị 以dĩ 智trí 決quyết 了liễu 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 平bình 等đẳng 理lý 。 今kim 即tức 三tam 德đức 中trung 般Bát 若Nhã 。 以dĩ 行hành 契khế 實thật 。 餘dư 如như 前tiền 會hội 。 疏sớ/sơ 次thứ 句cú 法Pháp 身thân 轉chuyển 依y 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 法Pháp 身thân 是thị 舉cử 德đức 異dị 前tiền 般Bát 若Nhã 是thị 轉chuyển 依y 相tương 依y 論luận 立lập 名danh 。 轉chuyển 是thị 迴hồi 轉chuyển 。 先tiên 是thị 無vô 常thường 。 今kim 皆giai 常thường 故cố 轉chuyển 亦diệc 離ly 義nghĩa 。 離ly 於ư 無vô 常thường 惑hoặc 業nghiệp 等đẳng 故cố 。 疏sớ/sơ 謂vị 轉chuyển 無vô 常thường 依y 下hạ 。 以dĩ 論luận 意ý 釋thích 。 然nhiên 唯duy 識thức 中trung 轉chuyển 依y 有hữu 四tứ 。 一nhất 能năng 轉chuyển 道đạo 此thử 復phục 有hữu 二nhị 。 一nhất 能năng 伏phục 道đạo 。 謂vị 伏phục 二nhị 障chướng 隨tùy 眠miên 勢thế 力lực 不bất 令linh 引dẫn 起khởi 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 。 此thử 通thông 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 二nhị 道đạo 加gia 行hành 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 三tam 智trí 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 漸tiệm 頓đốn 伏phục 彼bỉ 釋thích 曰viết 六lục 行hành 伏phục 惑hoặc 是thị 曰viết 有hữu 漏lậu 加gia 行hành 漸tiệm 伏phục 。 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 能năng 頓đốn 伏phục 故cố 。 論luận 曰viết 二nhị 能năng 斷đoạn 道đạo 。 謂vị 能năng 永vĩnh 斷đoạn 二nhị 障chướng 隨tùy 眠miên 。 此thử 道đạo 定định 非phi 有hữu 漏lậu 加gia 行hành 。 釋thích 曰viết 。 二nhị 道đạo 除trừ 有hữu 漏lậu 。 三tam 智trí 除trừ 加gia 行hành 。 論luận 釋thích 除trừ 有hữu 漏lậu 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 有hữu 漏lậu 曾tằng 習tập 相tương/tướng 執chấp 所sở 引dẫn 。 二nhị 未vị 泯mẫn 相tương/tướng 故cố 。 論luận 釋thích 除trừ 加gia 行hành 。 云vân 加gia 行hành 趣thú 求cầu 所sở 證chứng 。 所sở 引dẫn 未vị 成thành 辦biện 故cố 。 釋thích 曰viết 。 取thủ 根căn 本bổn 者giả 根căn 本bổn 正chánh 能năng 斷đoạn 惑hoặc 故cố 。 取thủ 後hậu 得đắc 者giả 。 後hậu 得đắc 雖tuy 不bất 能năng 斷đoạn 迷mê 理lý 隨tùy 眠miên 。 而nhi 於ư 安an 立lập 非phi 安an 立lập 相tương/tướng 。 明minh 了liễu 現hiện 前tiền 。 無vô 倒đảo 證chứng 故cố 。 亦diệc 能năng 永vĩnh 斷đoạn 迷mê 事sự 隨tùy 眠miên 。 論luận 云vân 。 二nhị 所sở 轉chuyển 依y 此thử 亦diệc 有hữu 二nhị 。 一nhất 持trì 種chủng 依y 。 謂vị 即tức 本bổn 識thức 。 由do 此thử 能năng 持trì 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 種chủng 。 與dữ 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 俱câu 為vi 所sở 依y 。 聖thánh 道Đạo 轉chuyển 令linh 捨xả 染nhiễm 得đắc 淨tịnh 。 餘dư 依y 他tha 起khởi 雖tuy 亦diệc 是thị 依y 。 而nhi 不bất 持trì 種chủng 故cố 此thử 不bất 說thuyết 。 二nhị 迷mê 悟ngộ 依y 謂vị 即tức 真Chân 如Như 。 由do 此thử 能năng 作tác 迷mê 悟ngộ 根căn 本bổn 。 諸chư 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 依y 之chi 得đắc 生sanh 。 聖thánh 道Đạo 轉chuyển 令linh 捨xả 染nhiễm 得đắc 淨tịnh 。 餘dư 雖tuy 亦diệc 作tác 迷mê 悟ngộ 法pháp 依y 。 而nhi 非phi 根căn 本bổn 故cố 此thử 不bất 說thuyết 。 三tam 所sở 轉chuyển 捨xả 此thử 復phục 有hữu 二nhị 。 一nhất 所sở 斷đoạn 捨xả 。 謂vị 二nhị 障chướng 種chủng 真chân 無vô 間gian 道đạo 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 障chướng 治trị 相tương 違vi 。 彼bỉ 便tiện 斷đoạn 滅diệt 永vĩnh 不bất 成thành 就tựu 說thuyết 之chi 為vi 捨xả 。 彼bỉ 種chủng 斷đoạn 故cố 。 不bất 復phục 現hiện 行hành 。 妄vọng 執chấp 我ngã 法pháp 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 。 不bất 對đối 妄vọng 情tình 亦diệc 說thuyết 為vi 捨xả 。 由do 此thử 名danh 捨xả 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 釋thích 曰viết 。 實thật 我ngã 實thật 法pháp 。 自tự 性tánh 本bổn 無vô 。 但đãn 對đối 妄vọng 情tình 妄vọng 似tự 於ư 有hữu 。 今kim 妄vọng 情tình 斷đoạn 無vô 境cảnh 對đối 心tâm 。 假giả 說thuyết 此thử 境cảnh 亦diệc 名danh 為vi 斷đoạn 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 名danh 捨xả 所sở 執chấp 。 諸chư 有hữu 處xứ 言ngôn 斷đoạn 遍biến 計kế 者giả 義nghĩa 在tại 於ư 此thử 。 論luận 云vân 。 二nhị 所sở 棄khí 捨xả 。 謂vị 除trừ 有hữu 漏lậu 劣liệt 無vô 漏lậu 種chủng 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 引dẫn 極cực 圓viên 明minh 純thuần 淨tịnh 本bổn 識thức 。 非phi 彼bỉ 依y 故cố 皆giai 永vĩnh 棄khí 捨xả 。 捨xả 彼bỉ 種chủng 已dĩ 現hiện 有hữu 漏lậu 法pháp 及cập 劣liệt 無vô 漏lậu 。 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 既ký 永vĩnh 不bất 生sanh 亦diệc 說thuyết 為vi 捨xả 。 由do 此thử 名danh 捨xả 生sanh 死tử 劣liệt 法pháp 。 釋thích 曰viết 。 餘dư 有hữu 漏lậu 者giả 。 即tức 二nhị 障chướng 餘dư 有hữu 漏lậu 善thiện 法Pháp 。 劣liệt 無vô 漏lậu 種chủng 者giả 。 即tức 十Thập 地Địa 中trung 所sở 生sanh 現hiện 行hành 。 圓viên 謂vị 圓viên 滿mãn 。 明minh 謂vị 行hành 相tương/tướng 分phân 明minh 。 異dị 於ư 菩Bồ 薩Tát 未vị 圓viên 明minh 故cố 。 此thử 淨tịnh 八bát 識thức 非phi 餘dư 有hữu 漏lậu 劣liệt 無vô 漏lậu 依y 故cố 皆giai 棄khí 捨xả 。 此thử 則tắc 總tổng 釋thích 下hạ 。 有hữu 二nhị 師sư 義nghĩa 。 一nhất 云vân 此thử 之chi 有hữu 漏lậu 及cập 劣liệt 無vô 漏lậu 。 與dữ 二nhị 障chướng 種chủng 一nhất 時thời 而nhi 捨xả 。 由do 二nhị 障chướng 種chủng 有hữu 此thử 二nhị 故cố 。 第đệ 二nhị 師sư 云vân 。 無vô 間gian 道đạo 中trung 斷đoạn 二nhị 障chướng 種chủng 。 解giải 脫thoát 道đạo 中trung 方phương 捨xả 此thử 二nhị 。 由do 無vô 間gian 道đạo 尚thượng 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 猶do 有hữu 生sanh 死tử 有hữu 所sở 熏huân 識thức 未vị 即tức 是thị 佛Phật 。 是thị 故cố 皆giai 用dụng 解giải 脫thoát 道đạo 捨xả 。 論luận 四tứ 所sở 轉chuyển 得đắc 此thử 復phục 有hữu 二nhị 。 一nhất 所sở 顯hiển 得đắc 。 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 雖tuy 此thử 本bổn 來lai 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 而nhi 由do 客khách 塵trần 覆phú 令linh 不bất 顯hiển 。 真chân 聖thánh 道Đạo 生sanh 斷đoạn 彼bỉ 障chướng 故cố 。 令linh 其kỳ 相tương/tướng 顯hiển 得đắc 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 所sở 生sanh 得đắc 。 謂vị 大đại 菩Bồ 提Đề 。 然nhiên 論luận 釋thích 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 其kỳ 四tứ 種chủng 。 一nhất 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 二nhị 有hữu 餘dư 依y 。 三tam 無vô 餘dư 依y 。 四tứ 無vô 住trú 處xứ 。 論luận 釋thích 菩Bồ 提Đề 亦diệc 有hữu 四tứ 種chủng 。 即tức 是thị 四Tứ 智Trí 。 至chí 出xuất 現hiện 品phẩm 當đương 廣quảng 會hội 釋thích 。 上thượng 所sở 引dẫn 論luận 文văn 已dĩ 略lược 具cụ 今kim 當đương 會hội 疏sớ/sơ 。 然nhiên 本bổn 論luận 釋thích 此thử 文văn 有hữu 四tứ 段đoạn 。 一nhất 反phản 問vấn 辯biện 非phi 。 論luận 云vân 。 可khả 如như 世thế 間gian 智trí 依y 世thế 間gian 耶da 不phủ 也dã 。 二nhị 順thuận 問vấn 彰chương 是thị 。 論luận 云vân 。 云vân 何hà 依y 。 偈kệ 言ngôn 出xuất 過quá 於ư 三tam 世thế 。 三tam 釋thích 是thị 異dị 非phi 。 論luận 云vân 。 轉chuyển 依y 止chỉ 依y 止chỉ 常thường 身thân 故cố 非phi 如như 無vô 常thường 意ý 識thức 智trí 。 依y 止chỉ 無vô 常thường 因nhân 緣duyên 法pháp 。 四tứ 引dẫn 經kinh 證chứng 成thành 。 論luận 云vân 。 如như 修Tu 多Đa 羅La 中trung 決quyết 定định 說thuyết 。 上thượng 具cụ 引dẫn 論luận 科khoa 釋thích 已dĩ 竟cánh 。 疏sớ/sơ 文văn 之chi 中trung 亦diệc 有hữu 四tứ 節tiết 。 而nhi 有hữu 開khai 合hợp 。 合hợp 初sơ 二nhị 為vi 一nhất 。 開khai 三tam 為vi 二nhị 三tam 。 今kim 初sơ 合hợp 論luận 前tiền 二nhị 段đoạn 取thủ 意ý 略lược 釋thích 。 故cố 云vân 謂vị 轉chuyển 無vô 常thường 依y 云vân 出xuất 過quá 三tam 世thế 。 二nhị 從tùng 故cố 此thử 微vi 智trí 依y 常thường 法Pháp 身thân 。 即tức 論luận 釋thích 是thị 。 三tam 論luận 云vân 非phi 如như 下hạ 。 即tức 論luận 異dị 非phi 上thượng 二nhị 開khai 論luận 。 釋thích 是thị 異dị 非phi 為vi 二nhị 。 四tứ 釋thích 論luận 引dẫn 證chứng 三tam 中trung 異dị 非phi 非phi 即tức 因nhân 中trung 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 牒điệp 論luận 。 後hậu 此thử 揀giản 未vị 轉chuyển 依y 時thời 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 標tiêu 。 後hậu 無vô 常thường 意ý 識thức 下hạ 。 解giải 釋thích 。 先tiên 釋thích 未vị 轉chuyển 依y 時thời 後hậu 釋thích 今kim 為vi 所sở 轉chuyển 依y 。 今kim 初sơ 持trì 種chủng 本bổn 識thức 是thị 無vô 常thường 因nhân 者giả 。 即tức 唯duy 識thức 所sở 轉chuyển 依y 中trung 持trì 種chủng 依y 也dã 。 以dĩ 此thử 能năng 持trì 而nhi 為vi 因nhân 者giả 。 親thân 是thị 所sở 熏huân 成thành 名danh 言ngôn 種chủng 。 二nhị 所sở 持trì 染nhiễm 淨tịnh 種chủng 子tử 等đẳng 。 是thị 無vô 常thường 緣duyên 者giả 。 染nhiễm 淨tịnh 即tức 有hữu 漏lậu 善thiện 惡ác 業nghiệp 種chủng 等đẳng 故cố 。 言ngôn 依y 此thử 因nhân 緣duyên 起khởi 無vô 常thường 意ý 識thức 者giả 。 依y 種chủng 起khởi 現hiện 行hành 也dã 。 此thử 即tức 第đệ 八bát 種chủng 現hiện 俱câu 為vi 所sở 依y 。 前tiền 七thất 轉chuyển 識thức 等đẳng 皆giai 為vi 能năng 依y 。 唯duy 識thức 約ước 能năng 持trì 種chủng 但đãn 取thủ 第đệ 八bát 為vi 所sở 依y 。 種chủng 子tử 等đẳng 並tịnh 為vi 能năng 依y 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 今kim 轉chuyển 無vô 常thường 識thức 下hạ 。 釋thích 今kim 為vi 所sở 轉chuyển 依y 。 即tức 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 聖thánh 道Đạo 轉chuyển 令linh 捨xả 染nhiễm 得đắc 淨tịnh 。 謂vị 在tại 因nhân 中trung 雙song 持trì 染nhiễm 淨tịnh 。 今kim 得đắc 聖thánh 道Đạo 捨xả 染nhiễm 得đắc 淨tịnh 即tức 名danh 轉chuyển 依y 。 故cố 此thử 轉chuyển 者giả 亦diệc 是thị 捨xả 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 中trung 先tiên 釋thích 能năng 依y 智trí 。 後hậu 釋thích 所sở 依y 。 今kim 初sơ 然nhiên 四Tứ 智Trí 之chi 義nghĩa 。 已dĩ 見kiến 第đệ 一nhất 經kinh 初sơ 。 而nhi 此thử 唯duy 二nhị 者giả 成thành 唯duy 識thức 云vân 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 道đạo 初sơ 現hiện 前tiền 位vị 。 違vi 二nhị 執chấp 故cố 方phương 得đắc 初sơ 起khởi 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 法pháp 空không 觀quán 品phẩm 菩Bồ 薩Tát 見kiến 位vị 方phương 得đắc 初sơ 起khởi 。 已dĩ 得đắc 法Pháp 空không 無vô 漏lậu 智trí 故cố 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 有hữu 義nghĩa 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 無vô 間gian 道đạo 得đắc 。 有hữu 義nghĩa 至chí 解giải 脫thoát 道đạo 乃nãi 得đắc 初sơ 起khởi 。 異dị 熟thục 識thức 種chủng 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 猶do 未vị 頓đốn 捨xả 。 與dữ 無vô 間gian 道đạo 不bất 相tương 違vi 故cố 。 非phi 障chướng 有hữu 漏lậu 劣liệt 無vô 漏lậu 法pháp 。 但đãn 與dữ 佛Phật 果Quả 定định 相tương 違vi 故cố 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 無vô 所sở 熏huân 識thức 。 無vô 漏lậu 不bất 增tăng 應ưng 成thành 佛Phật 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 意ý 正chánh 明minh 捨xả 異dị 熟thục 識thức 。 方phương 始thỉ 轉chuyển 名danh 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 故cố 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 。 有hữu 義nghĩa 菩Bồ 薩Tát 修tu 道Đạo 位vị 中trung 。 後hậu 得đắc 引dẫn 故cố 亦diệc 得đắc 初sơ 起khởi 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 第đệ 六lục 意ý 識thức 後hậu 得đắc 引dẫn 故cố 。 於ư 淨tịnh 土độ 中trung 起khởi 五ngũ 識thức 故cố 。 論luận 有hữu 義nghĩa 成thành 佛Phật 方phương 得đắc 初sơ 起khởi 。 以dĩ 十Thập 地Địa 中trung 依y 異dị 熟thục 識thức 所sở 變biến 眼nhãn 等đẳng 非phi 無vô 漏lậu 故cố 。 有hữu 漏lậu 不bất 共cộng 必tất 俱câu 同đồng 境cảnh 。 根căn 發phát 無vô 漏lậu 識thức 理lý 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 此thử 二nhị 於ư 境cảnh 明minh 昧muội 有hữu 異dị 。 由do 斯tư 此thử 品phẩm 要yếu 得đắc 成thành 佛Phật 。 依y 無vô 漏lậu 根căn 方phương 容dung 現hiện 起khởi 。 而nhi 數số 間gian 斷đoạn 作tác 意ý 起khởi 故cố 。 釋thích 曰viết 。 言ngôn 不bất 共cộng 者giả 。 即tức 不bất 共cộng 眼nhãn 根căn 。 根căn 唯duy 為vi 眼nhãn 識thức 等đẳng 依y 故cố 。 言ngôn 必tất 俱câu 者giả 。 是thị 俱câu 有hữu 依y 。 根căn 識thức 同đồng 時thời 故cố 。 言ngôn 同đồng 境cảnh 者giả 。 即tức 同đồng 境cảnh 依y 根căn 識thức 共cộng 同đồng 緣duyên 一nhất 境cảnh 故cố 。 此thử 三tam 名danh 異dị 俱câu 是thị 五ngũ 根căn 。 皆giai 三tam 依y 中trung 俱câu 有hữu 依y 攝nhiếp 。 所sở 依y 眼nhãn 等đẳng 既ký 是thị 有hữu 漏lậu 故cố 不bất 能năng 發phát 無vô 漏lậu 識thức 智trí 。 言ngôn 此thử 二nhị 於ư 境cảnh 有hữu 明minh 昧muội 者giả 。 二nhị 即tức 是thị 漏lậu 及cập 與dữ 無vô 漏lậu 。 無vô 漏lậu 即tức 明minh 。 有hữu 漏lậu 識thức 即tức 昧muội 。 十Thập 地Địa 五ngũ 識thức 既ký 是thị 有hữu 漏lậu 故cố 。 至chí 佛Phật 果Quả 方phương 成thành 所sở 依y 。 俱câu 有hữu 依y 義nghĩa 廣quảng 如như 問vấn 明minh 品phẩm 引dẫn 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 取thủ 成thành 佛Phật 時thời 得đắc 故cố 。 此thử 不bất 言ngôn 疏sớ/sơ 依y 彼bỉ 本bổn 識thức 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 真Chân 如Như 法Pháp 身thân 以dĩ 為vi 所sở 依y 者giả 。 二nhị 釋thích 所sở 依y 。 言ngôn 真Chân 如Như 者giả 。 即tức 前tiền 唯duy 識thức 為vi 迷mê 悟ngộ 依y 。 聖thánh 道Đạo 轉chuyển 令linh 捨xả 染nhiễm 得đắc 淨tịnh 。 然nhiên 其kỳ 真Chân 如Như 即tức 唯duy 識thức 性tánh 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 即tức 唯duy 識thức 實thật 性tánh 。 今kim 即tức 於ư 本bổn 識thức 之chi 中trung 依y 真Chân 如Như 性tánh 。 又hựu 法pháp 性tánh 宗tông 識thức 相tương/tướng 識thức 性tánh 互hỗ 交giao 徹triệt 故cố 。 然nhiên 於ư 一nhất 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 。 一nhất 真Chân 如Như 門môn 。 二nhị 生sanh 滅diệt 門môn 。 於ư 真Chân 如Như 門môn 法Pháp 身thân 即tức 是thị 真Chân 如Như 門môn 攝nhiếp 故cố 。 經Kinh 云vân 。 真Chân 如Như 平bình 等đẳng 無vô 相tướng 身thân 。 若nhược 生sanh 滅diệt 門môn 中trung 。 法Pháp 身thân 即tức 名danh 如như 言ngôn 藏tạng 性tánh 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 即tức 是thị 本bổn 覺giác 。 故cố 起khởi 信tín 論luận 云vân 。 所sở 言ngôn 覺giác 義nghĩa 者giả 。 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 。 離ly 念niệm 相tương/tướng 者giả 。 等đẳng 虛hư 空không 界giới 。 無vô 所sở 不bất 遍biến 。 法Pháp 界Giới 一nhất 相tướng 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 平bình 等đẳng 法Pháp 身thân 。 依y 此thử 法Pháp 身thân 說thuyết 名danh 本bổn 覺giác 。 然nhiên 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 名danh 阿a 賴lại 耶da 。 凡phàm 夫phu 但đãn 從tùng 妄vọng 識thức 熏huân 種chủng 聖thánh 智trí 去khứ 妄vọng 。 雖tuy 則tắc 本bổn 識thức 未vị 捨xả 異dị 熟thục 。 而nhi 其kỳ 二nhị 智trí 唯duy 依y 真Chân 如Như 法Pháp 身thân 常thường 理lý 故cố 。 論luận 云vân 。 轉chuyển 依y 止chỉ 依y 止chỉ 常thường 身thân 。 故cố 疏sớ/sơ 論luận 云vân 如như 修tu 多đa 羅la 下hạ 。 第đệ 四tứ 釋thích 論luận 引dẫn 證chứng 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 牒điệp 論luận 。 二nhị 是thị 了liễu 義nghĩa 故cố 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 。 此thử 句cú 出xuất 意ý 由do 是thị 了liễu 義nghĩa 故cố 經kinh 定định 說thuyết 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 經kinh 下hạ 。 引dẫn 經kinh 文văn 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 正chánh 引dẫn 二nhị 通thông 妨phương 。 今kim 初sơ 即tức 南nam 經kinh 第đệ 三tam 十thập 五ngũ 憍kiêu 陳trần 如như 品phẩm 。


爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 憍kiêu 陳trần 如như 。


色sắc 是thị 無vô 常thường 。 因nhân 滅diệt 是thị 色sắc 。 獲hoạch 得đắc 解giải 脫thoát 。 常thường 住trụ 之chi 色sắc 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 因nhân 滅diệt 是thị 識thức 。 獲hoạch 得đắc 解giải 脫thoát 。 常thường 住trụ 之chi 識thức 。 彼bỉ 經kinh 次thứ 說thuyết 苦khổ 空không 不bất 淨tịnh 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 故cố 說thuyết 如Như 來Lai 五ngũ 蘊uẩn 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 言ngôn 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 第đệ 二nhị 開khai 宗tông 顯hiển 德đức 即tức 說thuyết 常thường 住trụ 。 如như 玄huyền 談đàm 中trung 。 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 此thử 經Kinh 上thượng 下hạ 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。 疏sớ/sơ 問vấn 所sở 依y 本bổn 有hữu 下hạ 。 二nhị 解giải 妨phương 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 若nhược 依y 唯duy 識thức 下hạ 解giải 釋thích 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 依y 法pháp 相tướng 宗tông 言ngôn 非phi 自tự 性tánh 常thường 者giả 。 自tự 性tánh 則tắc 凝ngưng 然nhiên 常thường 。 此thử 約ước 法Pháp 身thân 。 報báo 身thân 名danh 相tướng 續tục 常thường 。 即tức 止chỉ 能năng 依y 亦diệc 說thuyết 名danh 常thường 。 三tam 者giả 化hóa 身thân 名danh 不bất 斷đoạn 常thường 。 應ứng 用dụng 不bất 斷đoạn 故cố 。 疏sớ/sơ 若nhược 起khởi 信tín 下hạ 。 二nhị 依y 法pháp 性tánh 宗tông 先tiên 引dẫn 論luận 。 謂vị 本bổn 覺giác 是thị 法Pháp 身thân 。 始thỉ 覺giác 是thị 報báo 身thân 。 既ký 云vân 始thỉ 覺giác 同đồng 本bổn 覺giác 。 無vô 復phục 始thỉ 本bổn 之chi 異dị 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 則tắc 二nhị 常thường 無vô 別biệt 。 生sanh 公công 亦diệc 云vân 。 真chân 理lý 自tự 然nhiên 悟ngộ 亦diệc 冥minh 符phù 真chân 既ký 無vô 差sai 。 悟ngộ 豈khởi 容dung 易dị 不bất 易dị 之chi 體thể 。 為vi 湛trạm 然nhiên 常thường 照chiếu 等đẳng 並tịnh 如như 前tiền 說thuyết 。 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 常thường 住trụ 者giả 。 若nhược 別biệt 說thuyết 三Tam 身Thân 。 如Như 來Lai 妙diệu 色sắc 身thân 。 世thế 間gian 無vô 與dữ 等đẳng 。 無vô 比tỉ 不bất 思tư 議nghị 。 是thị 故cố 今kim 敬kính 禮lễ 。 則tắc 說thuyết 化hóa 身thân 。 如Như 來Lai 色sắc 無vô 盡tận 。 智trí 慧tuệ 亦diệc 復phục 然nhiên 。 即tức 歎thán 報báo 身thân 。 一nhất 切thiết 法pháp 常thường 住trụ 。 即tức 歎thán 法Pháp 身thân 。 是thị 故cố 我ngã 歸quy 依y 。 總tổng 歎thán 三Tam 身Thân 。 既ký 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 常thường 住trụ 則tắc 上thượng 二nhị 身thân 豈khởi 非phi 常thường 住trụ 。 亦diệc 同đồng 法pháp 華hoa 。 世thế 間gian 相tướng 常thường 住trụ 。 世thế 間gian 尚thượng 猶do 常thường 住trụ 三Tam 身Thân 豈khởi 得đắc 無vô 常thường 。 疏sớ/sơ 三tam 其kỳ 相tướng 如như 虛hư 空không 。 即tức 解giải 脫thoát 相tướng 者giả 。 先tiên 舉cử 經kinh 立lập 名danh 。 二nhị 從tùng 不bất 同đồng 聲Thanh 聞Văn 下hạ 。 釋thích 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 亦diệc 取thủ 論luận 意ý 耳nhĩ 。 論luận 亦diệc 有hữu 三tam 。 一nhất 反phản 問vấn 辯biện 非phi 。 云vân 可khả 同đồng 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 智trí 。 有hữu 障chướng 解giải 脫thoát 耶da 。 不phủ 也dã 。 二nhị 順thuận 問vấn 彰chương 是thị 云vân 。 云vân 何hà 解giải 脫thoát 。 偈kệ 言ngôn 其kỳ 相tướng 如như 虛hư 空không 。 三tam 釋thích 是thị 異dị 非phi 。 云vân 無vô 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 障chướng 礙ngại 故cố 。 釋thích 曰viết 。 煩phiền 惱não 即tức 法pháp 華hoa 云vân 離ly 諸chư 苦khổ 縛phược 。 名danh 得Đắc 解Giải 脫Thoát 。 是thị 人nhân 於ư 何hà 。 而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。 但đãn 離ly 虛hư 妄vọng 。 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 。 其kỳ 實thật 未vị 得đắc 。 一nhất 切thiết 解giải 脫thoát 。 未vị 脫thoát 所sở 知tri 有hữu 三tam 餘dư 故cố 。 今kim 脫thoát 二nhị 障chướng 故cố 不bất 同đồng 彼bỉ 。 疏sớ/sơ 三tam 德đức 之chi 義nghĩa 已dĩ 見kiến 上thượng 文văn 下hạ 。 第đệ 三tam 總tổng 結kết 三tam 德đức 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 結kết 三tam 德đức 。 第đệ 二nhị 別biệt 說thuyết 轉chuyển 依y 前tiền 中trung 總tổng 指chỉ 云vân 見kiến 上thượng 文văn 者giả 。 即tức 問vấn 明minh 品phẩm 。 然nhiên 下hạ 出xuất 現hiện 品phẩm 復phục 當đương 廣quảng 明minh 也dã 。 疏sớ/sơ 然nhiên 圓viên 滿mãn 在tại 佛Phật 下hạ 。 約ước 位vị 分phân 別biệt 。 即tức 天thiên 台thai 智trí 者giả 意ý 。 約ước 圓viên 教giáo 六lục 即tức 以dĩ 明minh 。 一nhất 理lý 即tức 三tam 德đức 。 謂vị 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 平bình 等đẳng 共cộng 有hữu 即tức 三tam 雜tạp 染nhiễm 。 煩phiền 惱não 即tức 般Bát 若Nhã 。 結kết 業nghiệp 即tức 解giải 脫thoát 。 苦khổ 報báo 即tức 法Pháp 身thân 。 迷mê 成thành 三tam 雜tạp 染nhiễm 體thể 即tức 三tam 德đức 。 二nhị 名danh 字tự 三tam 德đức 。 謂vị 於ư 圓viên 理lý 。 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 解giải 了liễu 分phân 明minh 。 三tam 觀quán 行hành 三tam 德đức 。 三tam 德đức 圓viên 修tu 。 障chướng 無vô 不bất 寂tịch 。 理lý 無vô 不bất 照chiếu 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 徹triệt 見kiến 心tâm 性tánh 。 又hựu 一nhất 空không 一nhất 切thiết 空không 。 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 一nhất 假giả 一nhất 切thiết 假giả 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 一nhất 中trung 一nhất 切thiết 中trung 。 即tức 是thị 法Pháp 身thân 。 四tứ 相tương 似tự 三tam 德đức 。 謂vị 六lục 根căn 清thanh 淨tịnh 。 身thân 如như 瑠lưu 璃ly 照chiếu 法pháp 實thật 相tướng 業nghiệp 繫hệ 不bất 覊# 。 五ngũ 分phần/phân 真chân 三tam 德đức 。 如như 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 。 得đắc 如Như 來Lai 一nhất 身thân 。 無vô 量lượng 身thân 說thuyết 法Pháp 智trí 慧tuệ 。 所sở 作tác 自tự 在tại 。 六lục 究cứu 竟cánh 三tam 德đức 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 今kim 此thử 即tức 當đương 分phần/phân 真chân 三tam 德đức 。 今kim 云vân 圓viên 滿mãn 在tại 佛Phật 即tức 究cứu 竟cánh 三tam 德đức 。 十thập 住trụ 開khai 發phát 即tức 是thị 分phần/phân 真chân 。 此thử 中trung 約ước 因nhân 即tức 言ngôn 分phần/phân 得đắc 。 亦diệc 分phần/phân 真chân 也dã 。 從tùng 十thập 住trụ 初sơ 心tâm 直trực 至chí 十Thập 地Địa 皆giai 名danh 分phần/phân 真chân 故cố 。 所sở 依y 果quả 海hải 即tức 等đẳng 究cứu 竟cánh 。 疏sớ/sơ 轉chuyển 依y 亦diệc 爾nhĩ 下hạ 。 二nhị 別biệt 會hội 轉chuyển 依y 。 即tức 唯duy 識thức 第đệ 十thập 釋thích 四tứ 轉chuyển 依y 之chi 前tiền 。 先tiên 云vân 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 十Thập 地Địa 中trung 。 勇dũng 猛mãnh 修tu 行hành 。 十thập 種chủng 勝thắng 行hành 。 斷đoạn 十thập 種chủng 障chướng 證chứng 十thập 真Chân 如Như 。 於ư 二nhị 轉chuyển 依y 便tiện 能năng 證chứng 得đắc 。 二nhị 轉chuyển 依y 果quả 即tức 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 轉chuyển 依y 位vị 別biệt 。 略lược 有hữu 六lục 種chủng 。 一nhất 損tổn 勢thế 益ích 能năng 轉chuyển 。 謂vị 初sơ 二nhị 位vị 由do 習tập 勝thắng 解giải 。 及cập 慚tàm 愧quý 故cố 。 損tổn 本bổn 識thức 中trung 染nhiễm 種chủng 勢thế 力lực 。 益ích 本bổn 識thức 內nội 淨tịnh 種chủng 功công 能năng 。 雖tuy 未vị 斷đoạn 障chướng 種chủng 實thật 證chứng 轉chuyển 依y 。 而nhi 漸tiệm 伏phục 現hiện 行hành 亦diệc 名danh 為vi 轉chuyển 。 二nhị 通thông 達đạt 轉chuyển 。 謂vị 通thông 達đạt 位vị 由do 見kiến 道Đạo 力lực 通thông 達đạt 真Chân 如Như 。 斷đoạn 分phân 別biệt 二nhị 障chướng 麁thô 重trọng 。 證chứng 得đắc 一nhất 分phần/phân 真chân 實thật 轉chuyển 依y 。 三tam 修tu 習tập 轉chuyển 。 謂vị 修tu 習tập 位vị 由do 數số 修tu 習tập 十Thập 地Địa 行hành 故cố 。 漸tiệm 斷đoạn 俱câu 生sanh 二nhị 障chướng 麁thô 重trọng 。 漸tiệm 次thứ 證chứng 得đắc 真chân 實thật 轉chuyển 依y 。 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 中trung 說thuyết 通thông 達đạt 轉chuyển 在tại 真chân 六lục 地địa 。 有hữu 無vô 相tướng 觀quán 通thông 達đạt 真chân 俗tục 。 間gian 雜tạp 現hiện 前tiền 令linh 真chân 非phi 真chân 現hiện 不bất 現hiện 。 故cố 說thuyết 修tu 習tập 轉chuyển 在tại 後hậu 四tứ 地địa 。 純thuần 無vô 相tướng 觀quán 長trường 時thời 現hiện 前tiền 。 勇dũng 猛mãnh 修tu 習tập 斷đoạn 除trừ 麁thô 重trọng 。 多đa 令linh 非phi 真chân 不bất 顯hiển 現hiện 故cố 。 釋thích 曰viết 。 通thông 達đạt 真chân 俗tục 者giả 。 以dĩ 有hữu 相tương/tướng 觀quán 通thông 俗tục 無vô 相tướng 觀quán 達đạt 真chân 。 言ngôn 令linh 真chân 非phi 真chân 現hiện 不bất 現hiện 者giả 。 入nhập 無vô 相tướng 觀quán 真chân 現hiện 非phi 真chân 不bất 現hiện 。 出xuất 觀quán 真chân 不bất 現hiện 入nhập 有hữu 相tương/tướng 故cố 非phi 真chân 現hiện 。 言ngôn 後hậu 四tứ 地địa 多đa 令linh 非phi 真chân 不bất 顯hiển 現hiện 者giả 。 常thường 在tại 無vô 相tướng 觀quán 故cố 多đa 不bất 現hiện 。 由do 雜tạp 煩phiền 惱não 未vị 名danh 清thanh 淨tịnh 。 則tắc 非phi 真chân 猶do 現hiện 故cố 有hữu 多đa 言ngôn 。 論luận 四Tứ 果Quả 圓viên 滿mãn 轉chuyển 。 謂vị 究cứu 竟cánh 位vị 由do 三tam 大đại 劫kiếp 。 阿a 僧tăng 企xí 耶da 。 修tu 習tập 無vô 邊biên 難nan 行hành 勝thắng 行hành 。 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 永vĩnh 斷đoạn 本bổn 來lai 一nhất 切thiết 麁thô 重trọng 。 頓đốn 證chứng 佛Phật 果Quả 圓viên 滿mãn 轉chuyển 依y 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 利lợi 樂lạc 無vô 盡tận 。 五ngũ 下hạ 劣liệt 轉chuyển 。 謂vị 二Nhị 乘Thừa 位vị 專chuyên 求cầu 自tự 利lợi 。 一nhất 厭yếm 苦khổ 欣hân 寂tịch 。 二nhị 唯duy 能năng 通thông 達đạt 生sanh 空không 真Chân 如Như 。 三tam 斷đoạn 煩phiền 惱não 種chủng 。 四tứ 證chứng 真chân 擇trạch 滅diệt 。 五ngũ 無vô 勝thắng 堪kham 能năng 。 六lục 名danh 下hạ 劣liệt 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 有hữu 六lục 義nghĩa 故cố 稱xưng 下hạ 劣liệt 。 六lục 廣quảng 大đại 轉chuyển 謂vị 大Đại 乘Thừa 位vị 。 為vi 利lợi 生sanh 故cố 。 趣thú 大đại 菩Bồ 提Đề 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 俱câu 無vô 欣hân 厭yếm 。 俱câu 能năng 通thông 達đạt 二nhị 空không 真Chân 如Như 。 雙song 斷đoạn 所sở 知tri 煩phiền 惱não 障chướng 種chủng 。 頓đốn 證chứng 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 勝thắng 堪kham 能năng 名danh 廣quảng 大đại 轉chuyển 。 此thử 中trung 意ý 說thuyết 廣quảng 大đại 轉chuyển 依y 捨xả 二nhị 麁thô 重trọng 而nhi 證chứng 得đắc 故cố 。 問vấn 曰viết 。 何hà 以dĩ 不bất 取thủ 果quả 圓viên 滿mãn 轉chuyển 。 釋thích 云vân 。 對đối 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 是thị 以dĩ 不bất 取thủ 。 意ý 明minh 上thượng 皆giai 約ước 位vị 不bất 出xuất 後hậu 二nhị 大Đại 乘Thừa 小Tiểu 乘Thừa 。 小Tiểu 乘Thừa 不bất 取thủ 故cố 唯duy 取thủ 第đệ 六lục 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 中trung 但đãn 不bất 取thủ 小Tiểu 乘Thừa 。 及cập 損tổn 勢thế 益ích 損tổn 勢thế 益ích 能năng 但đãn 是thị 資tư 糧lương 加gia 行hành 今kim 辯biện 地địa 故cố 。 疏sớ/sơ 此thử 不bất 同đồng 相tương/tướng 由do 得đắc 前tiền 同đồng 下hạ 。 第đệ 二nhị 總tổng 結kết 會hội 通thông 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 結kết 會hội 同đồng 義nghĩa 。 後hậu 論luận 中trung 下hạ 但đãn 結kết 不bất 同đồng 。 今kim 初sơ 應ưng 有hữu 問vấn 云vân 。 若nhược 解giải 脫thoát 如như 空không 則tắc 本bổn 來lai 無vô 礙ngại 何hà 異dị 同đồng 相tương/tướng 。 故cố 為vi 此thử 會hội 同đồng 約ước 體thể 空không 。 此thử 約ước 契khế 空không 悟ngộ 本bổn 無vô 縛phược 。 名danh 真chân 解giải 脫thoát 。 故cố 云vân 由do 得đắc 前tiền 同đồng 成thành 斯tư 不bất 同đồng 。 彼bỉ 能năng 成thành 斯tư 。 斯tư 能năng 顯hiển 彼bỉ 。 能năng 所sở 不bất 一nhất 也dã 。 結kết 不bất 同đồng 中trung 但đãn 結kết 五ngũ 句cú 者giả 。 解giải 脫thoát 是thị 總tổng 於ư 諸chư 趣thú 是thị 脫thoát 處xứ 。 故cố 不bất 結kết 之chi 。 言ngôn 謂vị 如như 是thị 觀quán 而nhi 觀quán 等đẳng 者giả 。 謂vị 應ưng 如như 是thị 契khế 實thật 而nhi 觀quán 。 莫mạc 作tác 餘dư 不bất 契khế 之chi 觀quán 。 而nhi 云vân 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 依y 止chỉ 解giải 脫thoát 。 謂vị 應ưng 如như 是thị 依y 止chỉ 於ư 常thường 。 莫mạc 依y 無vô 常thường 應ưng 如như 是thị 。 雙song 離ly 二nhị 障chướng 解giải 脫thoát 。 莫mạc 同đồng 聲Thanh 聞Văn 。 言ngôn 後hậu 三tam 對đối 妄vọng 顯hiển 真chân 者giả 。 一nhất 般ban 若nhược 云vân 。 不bất 同đồng 聲Thanh 聞Văn 依y 聲thanh 而nhi 悟ngộ 。 二nhị 法Pháp 身thân 云vân 非phi 如như 無vô 常thường 意ý 識thức 智trí 。 依y 止chỉ 無vô 常thường 因nhân 緣duyên 。 三tam 解giải 脫thoát 云vân 不bất 同đồng 聲Thanh 聞Văn 。 猶do 有hữu 智trí 障chướng 故cố 牒điệp 於ư 真chân 以dĩ 結kết 此thử 三tam 。 令linh 依y 於ư 真chân 不bất 依y 於ư 妄vọng 故cố 。 亦diệc 可khả 後hậu 三tam 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 前tiền 二nhị 不bất 離ly 三tam 故cố 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 。 論luận 中trung 此thử 後hậu 會hội 六lục 相tương/tướng 云vân 。 如như 是thị 說thuyết 已dĩ 。 於ư 中trung 自tự 體thể 空không 是thị 總tổng 。 三tam 種chủng 智trí 空không 是thị 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 此thử 會hội 同đồng 相tương/tướng 。 論luận 又hựu 云vân 解giải 脫thoát 是thị 總tổng 。 五ngũ 種chủng 解giải 脫thoát 是thị 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 此thử 會hội 同đồng 不bất 同đồng 相tương/tướng 也dã 。 但đãn 會hội 總tổng 別biệt 同đồng 異dị 成thành 壞hoại 略lược 可khả 知tri 故cố 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 一nhất 偈kệ 類loại 地địa 行hành 微vi 等đẳng 者giả 。 然nhiên 遠viễn 公công 復phục 云vân 。 後hậu 之chi 三tam 偈kệ 以dĩ 佛Phật 果Quả 法pháp 類loại 顯hiển 地địa 實thật 。 意ý 云vân 。 前tiền 二nhị 涅Niết 槃Bàn 是thị 佛Phật 所sở 行hành 故cố 難nạn/nan 。 言ngôn 說thuyết 類loại 於ư 地địa 實thật 亦diệc 難nạn/nan 。 說thuyết 聞văn 雖tuy 有hữu 此thử 理lý 前tiền 之chi 四tứ 偈kệ 曾tằng 不bất 說thuyết 於ư 佛Phật 果Quả 之chi 相tướng 。 但đãn 指chỉ 涅Niết 槃Bàn 菩Bồ 薩Tát 得đắc 者giả 。 是thị 佛Phật 所sở 行hành 。 之chi 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 云vân 以dĩ 上thượng 地địa 智trí 。 類loại 顯hiển 地địa 行hành 為vi 甚thậm 微vi 妙diệu 。 故cố 論luận 釋thích 行hành 云vân 。 謂vị 是thị 檀đàn 等đẳng 非phi 地địa 實thật 故cố 。 疏sớ/sơ 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 。 後hậu 初sơ 中trung 下hạ 牒điệp 釋thích 。 釋thích 上thượng 半bán 中trung 三tam 。 初sơ 出xuất 偈kệ 意ý 。 次thứ 寂tịch 即tức 同đồng 相tương/tướng 下hạ 別biệt 釋thích 。 三tam 何hà 不bất 直trực 說thuyết 下hạ 。 徵trưng 釋thích 可khả 知tri 。 釋thích 下hạ 半bán 所sở 類loại 中trung 五ngũ 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 舉cử 論luận 。 三tam 言ngôn 境cảnh 界giới 觀quán 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 四tứ 設thiết 地địa 是thị 體thể 者giả 揀giản 濫lạm 。 五ngũ 將tương 此thử 地địa 智trí 下hạ 。 重trọng/trùng 釋thích 論luận 。 四tứ 中trung 正chánh 揀giản 遠viễn 公công 所sở 類loại 是thị 其kỳ 地địa 實thật 。 以dĩ 前tiền 論luận 言ngôn 地địa 者giả 。 境cảnh 界giới 觀quán 。 疏sớ/sơ 作tác 加gia 行hành 觀quán 釋thích 故cố 今kim 縱túng/tung 之chi 云vân 。 設thiết 令linh 地địa 是thị 地địa 實thật 。 境cảnh 界giới 觀quán 非phi 是thị 加gia 行hành 。 是thị 地địa 實thật 者giả 。 意ý 取thủ 地địa 實thật 所sở 起khởi 之chi 行hành 。 非phi 取thủ 地địa 實thật 。 故cố 論luận 云vân 行hành 謂vị 同đồng 行hành 以dĩ 其kỳ 地địa 實thật 即tức 是thị 證chứng 智trí 。 同đồng 彼bỉ 檀đàn 等đẳng 差sai 別biệt 行hành 。 故cố 明minh 知tri 取thủ 行hành 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 一nhất 偈kệ 寄ký 對đối 彰chương 微vi 者giả 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 顯hiển 意ý 取thủ 對đối 。 即tức 聞văn 思tư 慧tuệ 。 等đẳng 取thủ 報báo 生sanh 識thức 也dã 。 後hậu 初sơ 句cú 下hạ 隨tùy 文văn 牒điệp 釋thích 。 四tứ 句cú 三tam 節tiết 中trung 二nhị 合hợp 故cố 。 初sơ 句cú 有hữu 三tam 。 一nhất 取thủ 意ý 正chánh 釋thích 。 言ngôn 起khởi 即tức 加gia 行hành 後hậu 得đắc 者giả 。 此thử 二nhị 為vi 能năng 起khởi 。 證chứng 智trí 一nhất 字tự 即tức 是thị 所sở 起khởi 。 二nhị 皆giai 觀quán 如như 。 如như 亦diệc 能năng 起khởi 故cố 云vân 並tịnh 為vi 能năng 起khởi 。 二nhị 故cố 論luận 云vân 下hạ 。 以dĩ 論luận 釋thích 前tiền 加gia 行hành 後hậu 得đắc 之chi 言ngôn 。 何hà 觀quán 是thị 加gia 行hành 何hà 同đồng 行hành 是thị 後hậu 得đắc 。 三tam 此thử 即tức 前tiền 偈kệ 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 。 然nhiên 論luận 但đãn 牒điệp 問vấn 云vân 何hà 觀quán 等đẳng 。 而nhi 無vô 別biệt 答đáp 。 今kim 疏sớ/sơ 即tức 指chỉ 偈kệ 之chi 論luận 釋thích 觀quán 及cập 同đồng 行hành 。 從tùng 皆giai 言ngôn 何hà 下hạ 。 正chánh 示thị 答đáp 相tương/tướng 。 即tức 隨tùy 地địa 加gia 行hành 等đẳng 起khởi 證chứng 智trí 故cố 。 其kỳ 論luận 此thử 智trí 字tự 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 釋thích 。 疏sớ/sơ 後hậu 句cú 明minh 下hạ 。 釋thích 第đệ 三tam 句cú 。 言ngôn 故cố 法pháp 華hoa 中trung 以dĩ 說thuyết 為vi 門môn 者giả 。 彼bỉ 釋thích 諸chư 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 甚thậm 深thâm 無vô 量lượng 。 為vi 證chứng 甚thậm 深thâm 。 釋thích 其kỳ 智trí 慧tuệ 門môn 。 難nan 解giải 難nan 入nhập 。 為vi 阿a 含hàm 甚thậm 深thâm 。 阿a 含hàm 即tức 教giáo 法pháp 。 生sanh 公công 云vân 。 夫phu 知tri 智trí 在tại 說thuyết 說thuyết 則tắc 為vi 門môn 。 非phi 唯duy 智trí 不bất 可khả 解giải 。 門môn 亦diệc 難nan 了liễu 。 了liễu 門môn 則tắc 達đạt 三tam 非phi 。 三tam 非phi 難nan 解giải 如như 何hà 皆giai 以dĩ 說thuyết 為vi 門môn 也dã 。 疏sớ/sơ 第đệ 四tứ 一nhất 偈kệ 喻dụ 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 揀giản 喻dụ 體thể 。 二nhị 隨tùy 文văn 解giải 釋thích 。 三tam 結kết 歎thán 勝thắng 能năng 。 四tứ 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 今kim 初sơ 一nhất 同đồng 前tiền 文văn 風phong 畫họa 之chi 喻dụ 。 疏sớ/sơ 論luận 云vân 下hạ 。 二nhị 隨tùy 文văn 解giải 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 喻dụ 相tương/tướng 。 後hậu 釋thích 合hợp 相tương/tướng 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 舉cử 論luận 後hậu 總tổng 顯hiển 喻dụ 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 此thử 下hạ 更cánh 有hữu 論luận 云vân 。 何hà 以dĩ 故cố 虛hư 空không 處xứ 鳥điểu 跡tích 相tương/tướng 。 不bất 可khả 分phân 別biệt 。 故cố 非phi 無vô 虛hư 空không 行hành 跡tích 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 義nghĩa 合hợp 影ảnh 在tại 合hợp 中trung 。 疏sớ/sơ 此thử 中trung 跡tích 處xứ 下hạ 。 釋thích 合hợp 相tương/tướng 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 依y 論luận 正chánh 釋thích 。 二nhị 取thủ 意ý 展triển 合hợp 。 前tiền 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 合hợp 空không 跡tích 。 二nhị 何hà 以dĩ 不bất 說thuyết 下hạ 。 合hợp 上thượng 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 長trường 短đoản 大đại 小tiểu 等đẳng 。 三tam 上thượng 明minh 麁thô 相tương/tướng 下hạ 。 合hợp 上thượng 非phi 無vô 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 合hợp 非phi 無vô 。 二nhị 又hựu 以dĩ 空không 攝nhiếp 跡tích 下hạ 。 空không 跡tích 互hỗ 顯hiển 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 疏sớ/sơ 若nhược 欲dục 開khai 鳥điểu 下hạ 。 第đệ 二nhị 取thủ 意ý 展triển 合hợp 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 展triển 成thành 三tam 事sự 加gia 於ư 鳥điểu 故cố 。 二nhị 若nhược 更cánh 開khai 下hạ 。 展triển 為vi 四tứ 事sự 開khai 空không 為vi 二nhị 故cố 。 三tam 若nhược 以dĩ 跡tích 喻dụ 證chứng 智trí 下hạ 。 例lệ 前tiền 以dĩ 釋thích 。 亦diệc 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 然nhiên 向hướng 四tứ 者giả 。 一nhất 太thái 空không 喻dụ 果quả 海hải 。 二nhị 跡tích 處xứ 之chi 空không 喻dụ 證chứng 智trí 十thập 如như 。 三tam 空không 處xứ 之chi 跡tích 喻dụ 地địa 相tương/tướng 。 四tứ 鳥điểu 喻dụ 言ngôn 教giáo 。 而nhi 跡tích 不bất 喻dụ 證chứng 智trí 。 今kim 例lệ 風phong 畫họa 。 跡tích 喻dụ 證chứng 智trí 。 則tắc 應ưng 云vân 一nhất 太thái 空không 喻dụ 果quả 海hải 。 二nhị 跡tích 處xứ 空không 喻dụ 十thập 如như 。 三tam 空không 處xứ 跡tích 喻dụ 證chứng 智trí 。 四tứ 鳥điểu 喻dụ 言ngôn 教giáo 。 地địa 相tương/tướng 皆giai 教giáo 道đạo 故cố 。 言ngôn 如như 風phong 畫họa 中trung 辯biện 者giả 。 已dĩ 上thượng 空không 中trung 風phong 畫họa 例lệ 同đồng 今kim 跡tích 故cố 。 然nhiên 彼bỉ 處xứ 本bổn 論luận 但đãn 以dĩ 風phong 畫họa 喻dụ 阿a 含hàm 。 所sở 依y 之chi 空không 喻dụ 證chứng 智trí 。 然nhiên 其kỳ 阿a 含hàm 約ước 言ngôn 教giáo 說thuyết 。 次thứ 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 。 若nhược 將tương 二nhị 喻dụ 喻dụ 所sở 詮thuyên 者giả 。 仍nhưng 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 。 一nhất 以dĩ 風phong 畫họa 喻dụ 地địa 相tương/tướng 。 所sở 依y 空không 喻dụ 證chứng 智trí 。 二nhị 以dĩ 風phong 畫họa 喻dụ 地địa 智trí 。 所sở 依y 空không 喻dụ 果quả 海hải 。 今kim 正chánh 例lệ 第đệ 二nhị 意ý 然nhiên 。 其kỳ 風phong 畫họa 三tam 遍biến 用dụng 之chi 方phương 成thành 四tứ 事sự 。 一nhất 喻dụ 言ngôn 教giáo 。 二nhị 喻dụ 地địa 相tương/tướng 。 三tam 喻dụ 證chứng 智trí 。 兼kiêm 所sở 依y 空không 喻dụ 所sở 證chứng 十thập 如như 。 四tứ 太thái 空không 喻dụ 果quả 海hải 為vi 四tứ 。 然nhiên 其kỳ 風phong 畫họa 離ly 於ư 空không 中trung 風phong 畫họa 無vô 別biệt 風phong 畫họa 。 如như 鳥điểu 異dị 跡tích 故cố 風phong 畫họa 處xứ 空không 之chi 畫họa 以dĩ 喻dụ 地địa 相tương/tướng 。 畫họa 喻dụ 能năng 詮thuyên 也dã 。 疏sớ/sơ 以dĩ 斯tư 鳥điểu 跡tích 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 歎thán 勝thắng 能năng 。 疏sớ/sơ 此thử 中trung 鳥điểu 跡tích 下hạ 。 第đệ 四tứ 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 引dẫn 論luận 徵trưng 起khởi 。 二nhị 論luận 云vân 下hạ 舉cử 論luận 正chánh 答đáp 。 三tam 此thử 意ý 云vân 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 二nhị 喻dụ 別biệt 意ý 。 後hậu 若nhược 以dĩ 著trước 心tâm 下hạ 。 引dẫn 論luận 釋thích 取thủ 著trước 之chi 過quá 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 正chánh 出xuất 五ngũ 失thất 。 論luận 主chủ 但đãn 有hữu 五ngũ 名danh 。 疏sớ/sơ 中trung 一nhất 句cú 舉cử 名danh 。 如như 云vân 一nhất 不bất 正chánh 信tín 一nhất 句cú 。 釋thích 論luận 如như 云vân 以dĩ 其kỳ 隨tùy 言ngôn 解giải 不bất 稱xưng 實thật 故cố 。 下hạ 四tứ 皆giai 然nhiên 。 於ư 中trung 通thông 有hữu 三tam 節tiết 。 一nhất 正chánh 出xuất 五ngũ 失thất 前tiền 二nhị 違vi 行hành 。 次thứ 二nhị 違vi 人nhân 。 後hậu 一nhất 違vi 法pháp 。 二nhị 意ý 令linh 下hạ 。 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 三tam 今kim 人nhân 下hạ 。 結kết 彈đàn 異dị 釋thích 。 云vân 言ngôn 今kim 人nhân 者giả 非phi 對đối 古cổ 人nhân 。 但đãn 謂vị 如như 今kim 有hữu 人nhân 耳nhĩ 。 四tứ 故cố 歎thán 難nạn/nan 說thuyết 下hạ 出xuất 體thể 。 舉cử 五ngũ 失thất 之chi 損tổn 翻phiên 成thành 五ngũ 德đức 。 故cố 言ngôn 五ngũ 德đức 者giả 。 一nhất 者giả 正chánh 信tín 。 二nhị 者giả 勇dũng 猛mãnh 。 三tam 者giả 正chánh 說thuyết 。 四tứ 者giả 順thuận 佛Phật 。 五ngũ 者giả 重trọng/trùng 法pháp 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 言ngôn 三tam 成thành 就tựu 義nghĩa 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 二nhị 。 先tiên 彰chương 名danh 意ý 。 後hậu 方phương 釋thích 文văn 。 前tiền 中trung 四tứ 。 初sơ 釋thích 名danh 。 二nhị 辯biện 位vị 。 三tam 就tựu 文văn 辯biện 定định 。 四tứ 解giải 妨phương 難nạn/nan 。 今kim 初sơ 亦diệc 二nhị 。 先tiên 釋thích 名danh 。 後hậu 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 若nhược 麁thô 相tương/tướng 分phân 別biệt 即tức 聞văn 思tư 修tu 慧tuệ 為vi 三tam 。 若nhược 細tế 辯biện 相tương/tướng 修tu 慧tuệ 有hữu 二nhị 。 真chân 修tu 為vi 第đệ 三tam 。 緣duyên 修tu 屬thuộc 第đệ 二nhị 。 前tiền 二nhị 不bất 似tự 正chánh 證chứng 下hạ 。 後hậu 解giải 妨phương 。 兼kiêm 釋thích 通thông 名danh 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 三tam 種chủng 成thành 就tựu 並tịnh 非phi 義nghĩa 大đại 。 何hà 以dĩ 第đệ 三tam 獨độc 揀giản 義nghĩa 耶da 。 答đáp 意ý 可khả 知tri 。 從tùng 當đương 分phần/phân 下hạ 。 重trùng 復phục 通thông 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 皆giai 是thị 因nhân 何hà 名danh 成thành 就tựu 。 釋thích 云vân 。 當đương 分phần/phân 說thuyết 成thành 。 非phi 對đối 因nhân 說thuyết 。 以dĩ 為vi 成thành 就tựu 。 以dĩ 獲hoạch 得đắc 釋thích 成thành 就tựu 者giả 俱câu 舍xá 云vân 。 得đắc 謂vị 獲hoạch 成thành 就tựu 。 故cố 即tức 以dĩ 此thử 文văn 便tiện 釋thích 通thông 名danh 。 名danh 三tam 成thành 就tựu 。 疏sớ/sơ 此thử 三tam 地địa 位vị 下hạ 。 第đệ 二nhị 辯biện 位vị 。 遠viễn 公công 名danh 為vi 約ước 處xứ 以dĩ 定định 。 疏sớ/sơ 意ý 云vân 。 十Thập 地Địa 皆giai 有hữu 三tam 種chủng 成thành 就tựu 。 初Sơ 地Địa 三tam 成thành 前tiền 二nhị 在tại 地địa 前tiền 。 餘dư 皆giai 地địa 上thượng 。 故cố 云vân 初sơ 二nhị 容dung 在tại 地địa 前tiền 。 若nhược 遠viễn 公công 意ý 總tổng 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 假giả 寄ký 處xứ 因nhân 。 此thử 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 寄ký 種chủng 性tánh 。 種chủng 性tánh 種chủng 子tử 成thành 立lập 。 因nhân 成thành 就tựu 大đại 相tương 順thuận 彼bỉ 故cố 。 二nhị 寄ký 解giải 行hành 。 解giải 行hành 起khởi 修tu 。 趣thú 入nhập 出xuất 道đạo 。 因nhân 漸tiệm 成thành 就tựu 。 相tương 順thuận 彼bỉ 故cố 。 三tam 寄ký 地địa 上thượng 。 地địa 上thượng 德đức 成thành 就tựu 教giáo 說thuyết 修tu 者giả 相tương 順thuận 彼bỉ 故cố 。 二nhị 約ước 實thật 行hạnh 處xứ 說thuyết 大đại 同đồng 疏sớ/sơ 意ý 。 以dĩ 後hậu 義nghĩa 要yếu 當đương 但đãn 為vi 後hậu 解giải 。 疏sớ/sơ 問vấn 慈từ 等đẳng 聞văn 等đẳng 下hạ 。 第đệ 三tam 就tựu 文văn 辯biện 意ý 。 慈từ 等đẳng 等đẳng 取thủ 悲bi 願nguyện 力lực 。 聞văn 等đẳng 等đẳng 取thủ 思tư 及cập 修tu 。 疏sớ/sơ 若nhược 爾nhĩ 上thượng 三tam 漸tiệm 次thứ 下hạ 。 第đệ 四tứ 解giải 妨phương 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 躡niếp 跡tích 為vi 問vấn 。 二nhị 彼bỉ 從tùng 所sở 表biểu 下hạ 。 正chánh 為vi 會hội 通thông 。 三tam 故cố 上thượng 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 論luận 證chứng 成thành 在tại 文văn 易dị 了liễu 。 然nhiên 此thử 解giải 妨phương 即tức 是thị 遠viễn 公công 對đối 前tiền 辯biện 異dị 同đồng 。 其kỳ 問vấn 意ý 云vân 。 此thử 三tam 成thành 就tựu 何hà 異dị 三tam 漸tiệm 次thứ 。 釋thích 云vân 。 初sơ 因nhân 成thành 就tựu 非phi 三tam 漸tiệm 次thứ 因nhân 。 二nhị 其kỳ 因nhân 漸tiệm 成thành 就tựu 是thị 三tam 漸tiệm 次thứ 體thể 。 即tức 前tiền 三tam 中trung 觀quán 漸tiệm 次thứ 也dã 。 皆giai 是thị 聞văn 思tư 修tu 故cố 。 三tam 其kỳ 教giáo 說thuyết 修tu 成thành 就tựu 所sở 有hữu 觀quán 修tu 。 是thị 前tiền 三tam 中trung 證chứng 漸tiệm 次thứ 。 此thử 說thuyết 證chứng 智trí 為vi 觀quán 修tu 故cố 。 其kỳ 滿mãn 足túc 修tu 是thị 前tiền 三tam 中trung 。 修tu 行hành 漸tiệm 次thứ 。 漸tiệm 說thuyết 彼bỉ 中trung 真chân 修tu 所sở 有hữu 教giáo 行hành 。 為vì 滿mãn 足túc 故cố 。 今kim 之chi 疏sớ/sơ 意ý 並tịnh 不bất 用dụng 此thử 。 其kỳ 因nhân 成thành 就tựu 及cập 因nhân 漸tiệm 成thành 就tựu 皆giai 觀quán 漸tiệm 次thứ 。 以dĩ 通thông 諸chư 地địa 皆giai 悉tất 有hữu 三tam 因nhân 成thành 就tựu 即tức 是thị 地địa 加gia 行hành 故cố 。 三tam 種chủng 成thành 就tựu 望vọng 於ư 後hậu 地địa 皆giai 是thị 加gia 行hành 。 望vọng 於ư 前tiền 地địa 即tức 是thị 後hậu 得đắc 故cố 。 滿mãn 足túc 觀quán 修tu 亦diệc 後hậu 得đắc 攝nhiếp 其kỳ 證chứng 漸tiệm 次thứ 但đãn 是thị 深thâm 義nghĩa 。 前tiền 七thất 偈kệ 明minh 為vi 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 此thử 說thuyết 分phần/phân 無vô 證chứng 漸tiệm 次thứ 故cố 。 今kim 對đối 前tiền 以dĩ 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 然nhiên 其kỳ 此thử 義nghĩa 不bất 合hợp 傍bàng 敘tự 。 恐khủng 後hậu 人nhân 不bất 知tri 疏sớ/sơ 意ý 。 故cố 對đối 辯biện 之chi 。 疏sớ/sơ 已dĩ 知tri 大đại 意ý 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 後hậu 因nhân 成thành 就tựu 大đại 即tức 初sơ 二nhị 句cú 下hạ 。 正chánh 釋thích 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。 釋thích 第đệ 二nhị 成thành 就tựu 中trung 。 言ngôn 聞văn 思tư 等đẳng 次thứ 第đệ 者giả 。 釋thích 漸tiệm 字tự 。 從tùng 聞văn 生sanh 思tư 從tùng 思tư 生sanh 修tu 故cố 云vân 次thứ 第đệ 。 從tùng 乃nãi 至chí 能năng 成thành 。 就tựu 出xuất 世thế 間gian 智trí 因nhân 故cố 者giả 。 即tức 釋thích 因nhân 字tự 。 前tiền 因nhân 成thành 就tựu 是thị 聞văn 思tư 修tu 因nhân 。 今kim 云vân 因nhân 者giả 是thị 出xuất 世thế 智trí 因nhân 。 疏sớ/sơ 三tam 圓viên 滿mãn 下hạ 。 釋thích 第đệ 三tam 成thành 就tựu 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 一nhất 標tiêu 名danh 總tổng 科khoa 。 二nhị 釋thích 二nhị 修tu 相tương/tướng 。 三tam 總tổng 結kết 示thị 。 四tứ 假giả 喻dụ 明minh 。 五ngũ 引dẫn 例lệ 釋thích 。 六lục 正chánh 解giải 文văn 。 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 真chân 修tu 位vị 極cực 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 二nhị 修tu 之chi 相tướng 。 疏sớ/sơ 意ý 可khả 知tri 。 遠viễn 公công 云vân 。 滿mãn 足túc 修tu 者giả 。 即tức 真chân 實thật 教giáo 道đạo 真chân 心tâm 之chi 體thể 。 隨tùy 順thuận 集tập 起khởi 法Pháp 界Giới 行hành 德đức 。 故cố 云vân 滿mãn 足túc 修tu 。 下hạ 釋thích 論luận 中trung 云vân 。 真chân 德đức 之chi 中trung 教giáo 行hành 滿mãn 也dã 。 觀quán 修tu 者giả 即tức 真chân 實thật 證chứng 道đạo 真chân 心tâm 之chi 體thể 。 本bổn 隨tùy 妄vọng 隱ẩn 。 今kim 隱ẩn 對đối 治trị 離ly 妄vọng 漸tiệm 淨tịnh 。 始thỉ 淨tịnh 之chi 心tâm 內nội 照chiếu 法Pháp 界Giới 名danh 為vi 觀quán 修tu 。 下hạ 釋thích 論luận 中trung 云vân 。 真chân 德đức 之chi 中trung 證chứng 心tâm 明minh 也dã 。 此thử 公công 意ý 以dĩ 教giáo 為vi 滿mãn 足túc 。 以dĩ 證chứng 為vi 觀quán 修tu 。 今kim 疏sớ/sơ 小tiểu 異dị 。 滿mãn 足túc 則tắc 是thị 教giáo 道đạo 之chi 修tu 。 觀quán 修tu 亦diệc 屬thuộc 教giáo 道đạo 。 教giáo 中trung 似tự 證chứng 故cố 稱xưng 為vi 觀quán 。 則tắc 以dĩ 能năng 顯hiển 為vi 滿mãn 足túc 。 所sở 顯hiển 為vi 觀quán 修tu 。 以dĩ 未vị 息tức 修tu 不bất 得đắc 名danh 證chứng 。 疏sớ/sơ 初sơ 即tức 稱xưng 性tánh 寂tịch 然nhiên 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 。 疏sớ/sơ 猶do 瑩oánh 下hạ 。 第đệ 四tứ 喻dụ 顯hiển 然nhiên 亦diệc 分phần/phân 喻dụ 。 對đối 前tiền 稱xưng 性tánh 寂tịch 然nhiên 即tức 是thị 全toàn 喻dụ 。 對đối 滿mãn 足túc 教giáo 道đạo 猶do 是thị 分phần/phân 喻dụ 。 但đãn 取thủ 二nhị 修tu 同đồng 時thời 。 似tự 正chánh 證chứng 義nghĩa 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 此thử 二nhị 種chủng 修tu 下hạ 。 第đệ 五ngũ 例lệ 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 舉cử 能năng 例lệ 。 二nhị 修tu 如như 於ư 下hạ 。 次thứ 明minh 所sở 例lệ 。 則tắc 二nhị 修tu 如như 等đẳng 覺giác 。 正chánh 證chứng 如như 妙diệu 覺giác 。 亦diệc 如như 七thất 地địa 修tu 無vô 功công 用dụng 未vị 名danh 無vô 功công 。 八bát 地địa 報báo 行hành 方phương 得đắc 斯tư 稱xưng 。 後hậu 諸chư 有hữu 智trí 下hạ 結kết 勸khuyến 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 慮lự 即tức 下hạ 。 第đệ 六lục 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 依y 今kim 經kinh 釋thích 。 後hậu 依y 論luận 經kinh 釋thích 。 前tiền 中trung 言ngôn 心tâm 即tức 真chân 修tu 心tâm 體thể 者giả 。 謂vị 所sở 證chứng 心tâm 體thể 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 唯duy 是thị 真chân 智trí 方phương 能năng 行hành 故cố 。 疏sớ/sơ 若nhược 准chuẩn 論luận 經kinh 下hạ 。 第đệ 二nhị 依y 論luận 經kinh 釋thích 。 於ư 中trung 五ngũ 。 初sơ 總tổng 出xuất 論luận 意ý 。 二nhị 故cố 論luận 經kinh 下hạ 引dẫn 論luận 。 三tam 此thử 明minh 聞văn 思tư 下hạ 釋thích 論luận 。 四tứ 次thứ 便tiện 引dẫn 偈kệ 下hạ 重trọng/trùng 牒điệp 論luận 。 五ngũ 此thử 明minh 函hàm 蓋cái 下hạ 結kết 示thị 。 疏sớ/sơ 次thứ 觀quán 修tu 者giả 下hạ 。 即tức 經kinh 是thị 境cảnh 界giới 難nan 見kiến 可khả 知tri 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。 疏sớ/sơ 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 牒điệp 釋thích 。 後hậu 既ký 難nan 可khả 見kiến 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 既ký 難nan 見kiến 聞văn 何hà 不bất 義nghĩa 大đại 中trung 收thu 。 後hậu 而nhi 隨tùy 修tu 下hạ 會hội 釋thích 。 疏sớ/sơ 佛Phật 不bất 隨tùy 喜hỷ 者giả 亦diệc 名danh 違vi 法pháp 慢mạn 心tâm 。 謂vị 若nhược 自tự 說thuyết 不bất 承thừa 佛Phật 力lực 言ngôn 多đa 乖quai 理lý 。 不bất 順thuận 聖thánh 心tâm 故cố 佛Phật 不bất 隨tùy 喜hỷ 。 疏sớ/sơ 地địa 法pháp 為vi 所sở 入nhập 者giả 。 即tức 當đương 經kinh 文văn 如như 是thị 二nhị 字tự 。 證chứng 智trí 為vi 能năng 入nhập 者giả 。 論luận 云vân 。 此thử 所sở 說thuyết 地địa 法pháp 眾chúng 生sanh 以dĩ 智trí 入nhập 。 疏sớ/sơ 若nhược 事sự 若nhược 理lý 無vô 不bất 具cụ 者giả 。 以dĩ 所sở 入nhập 如Như 來Lai 藏tạng 。 中trung 恆Hằng 沙sa 佛Phật 法Pháp 此thử 知tri 理lý 也dã 。 事sự 者giả 即tức 因nhân 分phân 之chi 行hành 解giải 也dã 。 疏sớ/sơ 身thân 正chánh 恭cung 敬kính 待đãi 等đẳng 者giả 。 若nhược 別biệt 釋thích 者giả 。 形hình 虔kiền 曰viết 恭cung 。 心tâm 重trọng/trùng 為vi 敬kính 。 然nhiên 實thật 恭cung 敬kính 通thông 於ư 身thân 心tâm 。 是thị 故cố 疏sớ/sơ 云vân 心tâm 敬kính 則tắc 身thân 必tất 恭cung 。 論luận 云vân 身thân 正chánh 恭cung 敬kính 等đẳng 。 恭cung 謂vị 恭cung 謹cẩn 。 敬kính 謂vị 敬kính 重trọng 。 由do 心tâm 恭cung 敬kính 則tắc 身thân 恭cung 敬kính 。 尚thượng 書thư 云vân 。 恭cung 者giả 恪khác 也dã 。 敬kính 者giả 恭cung 也dã 。 故cố 二nhị 大đại 同đồng 。 有hữu 釋thích 云vân 。 貌mạo 多đa 心tâm 少thiểu 曰viết 恭cung 。 心tâm 多đa 貌mạo 少thiểu 曰viết 敬kính 。 故cố 從tùng 多đa 分phần 配phối 於ư 身thân 心tâm 實thật 即tức 通thông 也dã 。 心tâm 正chánh 恭cung 者giả 。 敬kính 善thiện 法Pháp 故cố 。 若nhược 於ư 邪tà 法pháp 雖tuy 復phục 恭cung 敬kính 而nhi 非phi 正chánh 也dã 。 由do 恭cung 敬kính 故cố 便tiện 決quyết 定định 求cầu 。 即tức 此thử 求cầu 心tâm 亦diệc 名danh 敬kính 相tương/tướng 。 待đãi 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 停đình 待đãi 待đãi 我ngã 當đương 說thuyết 故cố 。 二nhị 者giả 當đương 待đãi 當đương 者giả 對đối 也dã 。 將tương 恭cung 敬kính 心tâm 當đương 對đối 我ngã 說thuyết 。 疏sớ/sơ 無vô 諂siểm 無vô 憍kiêu 慢mạn 者giả 。 謂vị 勝thắng 我ngã 者giả 則tắc 諂siểm 其kỳ 心tâm 必tất 下hạ 。 劣liệt 我ngã 者giả 憍kiêu 慢mạn 其kỳ 心tâm 必tất 高cao 心tâm 無vô 高cao 下hạ 故cố 不bất 諂siểm 慢mạn 。 易dị 云vân 。 上thượng 交giao 不bất 諂siểm 。 下hạ 交giao 不bất 黷# 。 辯biện 必tất 然nhiên 之chi 理lý 不bất 改cải 其kỳ 志chí 操thao 亦diệc 斯tư 義nghĩa 也dã 。 疏sớ/sơ 次thứ 二nhị 句cú 對đối 法pháp 彰chương 已dĩ 善thiện 說thuyết 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 科khoa 經kinh 。 二nhị 文văn 雖tuy 三tam 節tiết 下hạ 解giải 義nghĩa 。 三tam 云vân 何hà 相tương 應ứng 下hạ 隨tùy 難nạn/nan 別biệt 解giải 。 二nhị 中trung 然nhiên 論luận 一nhất 時thời 總tổng 徵trưng 云vân 。 一nhất 示thị 現hiện 何hà 事sự 。 二nhị 以dĩ 何hà 事sự 。 三tam 云vân 何hà 事sự 。 四tứ 依y 止chỉ 何hà 事sự 。 次thứ 重trọng/trùng 牒điệp 其kỳ 問vấn 以dĩ 對đối 經kinh 文văn 。 更cánh 無vô 別biệt 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 取thủ 意ý 便tiện 牒điệp 。 便tiện 釋thích 四tứ 重trọng/trùng 。 釋thích 中trung 初sơ 重trọng/trùng 有hữu 二nhị 。 先tiên 問vấn 所sở 謂vị 下hạ 。 答đáp 即tức 果quả 分phần/phân 地địa 法pháp 為vi 所sở 顯hiển 示thị 。 故cố 云vân 勝thắng 上thượng 地địa 法pháp 。 下hạ 之chi 三tam 段đoạn 文văn 皆giai 有hữu 四tứ 。 一nhất 義nghĩa 釋thích 問vấn 意ý 。 二nhị 故cố 論luận 云vân 以dĩ 何hà 事sự 即tức 引dẫn 論luận 證chứng 。 三tam 答đáp 云vân 下hạ 義nghĩa 釋thích 答đáp 意ý 。 四tứ 故cố 經Kinh 云vân 微vi 妙diệu 音âm 者giả 。 引dẫn 經kinh 證chứng 成thành 。 斯tư 則tắc 經kinh 答đáp 伏phục 難nạn/nan 。 論luận 假giả 問vấn 起khởi 。 疏sớ/sơ 先tiên 釋thích 義nghĩa 後hậu 方phương 引dẫn 文văn 。 此thử 釋thích 第đệ 二nhị 下hạ 三tam 句cú 例lệ 知tri 疏sớ/sơ 為vi 依y 出xuất 世thế 善thiện 字tự 者giả 。 妙diệu 音âm 是thị 聲thanh 善thiện 字tự 是thị 名danh 句cú 文văn 。 文văn 即tức 是thị 字tự 為vi 名danh 句cú 依y 故cố 。 但đãn 云vân 字tự 則tắc 四tứ 法pháp 備bị 矣hĩ 。 上thượng 風phong 畫họa 喻dụ 中trung 云vân 說thuyết 者giả 以dĩ 此thử 二nhị 事sự 說thuyết 。 聽thính 者giả 以dĩ 此thử 二nhị 事sự 聽thính 。 疏sớ/sơ 一nhất 隨tùy 方phương 言ngôn 音âm 等đẳng 者giả 。 隨tùy 諸chư 方phương 土thổ/độ 梵Phạm 漢hán 等đẳng 異dị 。 二nhị 字tự 句cú 等đẳng 即tức 教giáo 。 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 疏sớ/sơ 又hựu 與dữ 能năng 詮thuyên 等đẳng 者giả 。 上thượng 明minh 說thuyết 人nhân 與dữ 教giáo 相tương 應ứng 。 復phục 與dữ 理lý 相tương 應ứng 。 理lý 即tức 所sở 詮thuyên 。 今kim 明minh 但đãn 稱xưng 能năng 詮thuyên 。 居cư 然nhiên 合hợp 理lý 。 若nhược 乖quai 能năng 詮thuyên 即tức 違vi 理lý 故cố 。 三tam 事sự 即tức 聲thanh 字tự 譬thí 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 示thị 說thuyết 分phân 齊tề 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 標tiêu 大đại 意ý 。 二nhị 半bán 偈kệ 之chi 中trung 下hạ 。 對đối 經kinh 會hội 論luận 。 三tam 於ư 中trung 上thượng 句cú 下hạ 牒điệp 經kinh 解giải 釋thích 。 四tứ 然nhiên 因nhân 果quả 二nhị 分phần 下hạ 。 釋thích 因nhân 果quả 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 初sơ 總tổng 辯biện 順thuận 違vi 。 後hậu 申thân 正chánh 義nghĩa 。 前tiền 言ngôn 古cổ 有hữu 多đa 釋thích 者giả 。 有hữu 云vân 。 十Thập 地Địa 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 教giáo 所sở 安an 立lập 。 十Thập 地Địa 法Pháp 門môn 在tại 聞văn 者giả 識thức 上thượng 。 以dĩ 義nghĩa 顯hiển 現hiện 名danh 為vi 因nhân 分phần/phân 。 因nhân 此thử 表biểu 離ly 言ngôn 之chi 義nghĩa 故cố 。 二nhị 者giả 正chánh 詮thuyên 十Thập 地Địa 證chứng 入nhập 。 十Thập 地Địa 正chánh 行hạnh 離ly 諸chư 言ngôn 教giáo 。 所sở 安an 立lập 相tương/tướng 說thuyết 名danh 果quả 分phần/phân 。 由do 此thử 因nhân 分phần/phân 言ngôn 所sở 表biểu 故cố 。 是thị 故cố 因nhân 分phần/phân 可khả 說thuyết 。 果quả 分phần/phân 不bất 可khả 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 此thử 釋thích 理lý 似tự 可khả 通thông 。 而nhi 因nhân 分phần/phân 義nghĩa 成thành 果quả 義nghĩa 不bất 顯hiển 。 又hựu 似tự 影ảnh 像tượng 教giáo 則tắc 可khả 說thuyết 。 本bổn 質chất 教giáo 則tắc 不bất 可khả 說thuyết 。 有hữu 云vân 。 於ư 一nhất 證chứng 智trí 不bất 壞hoại 相tương/tướng 邊biên 。 可khả 言ngôn 說thuyết 故cố 名danh 為vi 因nhân 分phần/phân 。 相tương/tướng 即tức 無vô 相tướng 言ngôn 教giáo 不bất 及cập 邊biên 名danh 為vi 果quả 分phần/phân 。 故cố 此thử 二nhị 分phần 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 釋thích 曰viết 。 此thử 解giải 則tắc 似tự 下hạ 文văn 不bất 說thuyết 無vô 相tướng 。 又hựu 唯duy 約ước 一nhất 證chứng 論luận 說thuyết 不bất 說thuyết 。 教giáo 行hành 不bất 言ngôn 故cố 。 又hựu 說thuyết 與dữ 不bất 說thuyết 縱túng/tung 許hứa 得đắc 成thành 因nhân 果quả 不bất 顯hiển 故cố 疏sớ/sơ 並tịnh 略lược 之chi 。 疏sớ/sơ 直trực 望vọng 論luận 意ý 下hạ 。 第đệ 二nhị 申thân 正chánh 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 彰chương 大đại 旨chỉ 。 後hậu 更cánh 以dĩ 義nghĩa 取thủ 下hạ 。 開khai 章chương 別biệt 明minh 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 唯duy 約ước 十Thập 地Địa 。 二nhị 通thông 佛Phật 因nhân 果quả 。 前tiền 中trung 有hữu 總tổng 有hữu 別biệt 。 別biệt 中trung 詮thuyên 表biểu 相tương 對đối 。 文văn 有hữu 四tứ 節tiết 。 一nhất 正chánh 釋thích 義nghĩa 。 二nhị 如như 初sơ 三tam 地địa 下hạ 指chỉ 文văn 。 三tam 令linh 眾chúng 因nhân 此thử 下hạ 。 釋thích 因nhân 果quả 名danh 。 四tứ 斯tư 皆giai 證chứng 智trí 下hạ 。 明minh 說thuyết 不bất 說thuyết 門môn 。 疏sớ/sơ 二nhị 約ước 究cứu 竟cánh 佛Phật 果Quả 下hạ 。 通thông 第đệ 二nhị 佛Phật 因nhân 果quả 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 。 二nhị 解giải 妨phương 。 三tam 拂phất 跡tích 顯hiển 玄huyền 。 初sơ 中trung 亦diệc 三tam 。 一nhất 總tổng 指chỉ 。 二nhị 謂vị 即tức 此thử 下hạ 顯hiển 相tương/tướng 。 三tam 是thị 則tắc 跡tích 處xứ 下hạ 辯biện 可khả 。 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 果quả 海hải 絕tuyệt 言ngôn 易dị 故cố 不bất 明minh 。 疏sớ/sơ 問vấn 上thượng 論luận 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 解giải 妨phương 。 先tiên 問vấn 即tức 刊# 定định 記ký 主chủ 難nạn/nan 師sư 。 後hậu 豈khởi 不bất 下hạ 答đáp 。 答đáp 中trung 即tức 今kim 疏sớ/sơ 扶phù 昔tích 大đại 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 總tổng 呵ha 既ký 冥minh 同đồng 果quả 海hải 豈khởi 非phi 地địa 攝nhiếp 有hữu 能năng 所sở 同đồng 因nhân 果quả 非phi 一nhất 。 既ký 曰viết 冥minh 同đồng 則tắc 因nhân 果quả 非phi 異dị 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 為vi 真chân 地địa 智trí 。 二nhị 故cố 上thượng 論luận 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 略lược 引dẫn 三tam 文văn 。 一nhất 即tức 示thị 說thuyết 分phân 齊tề 中trung 。 釋thích 成thành 寂tịch 滅diệt 佛Phật 所sở 行hành 偈kệ 。 二nhị 又hựu 上thượng 加gia 分phần/phân 即tức 加gia 所sở 為vi 中trung 。 自tự 利lợi 總tổng 句cú 經Kinh 云vân 。 欲dục 令linh 汝nhữ 為vi 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 不bất 思tư 議nghị 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 光quang 明minh 故cố 。 論luận 釋thích 云vân 。 不bất 思tư 議nghị 諸chư 佛Phật 法Pháp 者giả 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 道Đạo 品Phẩm 。 明minh 知tri 地địa 智trí 即tức 是thị 佛Phật 果Quả 法pháp 。 三tam 引dẫn 地địa 影ảnh 像tượng 。 經kinh 證chứng 中trung 曲khúc 分phân 為vi 五ngũ 。 初sơ 正chánh 引dẫn 。 二nhị 是thị 知tri 論luận 主chủ 下hạ 結kết 示thị 。 三tam 有hữu 云vân 下hạ 刊# 定định 重trọng/trùng 難nạn/nan 。 四tứ 大đại 海hải 十thập 德đức 下hạ 疏sớ/sơ 引dẫn 喻dụ 反phản 質chất 。 五ngũ 明minh 知tri 下hạ 結kết 破phá 。 疏sớ/sơ 又hựu 且thả 依y 一nhất 相tương/tướng 下hạ 。 第đệ 三tam 拂phất 跡tích 入nhập 玄huyền 。 如như 前tiền 二nhị 大đại 說thuyết 分phân 齊tề 竟cánh 。 第đệ 七thất 說thuyết 分phần/phân 。 疏sớ/sơ 又hựu 請thỉnh 分phần/phân 生sanh 其kỳ 正chánh 解giải 等đẳng 者giả 。 上thượng 一nhất 來lai 意ý 約ước 法pháp 以dĩ 明minh 此thử 之chi 一nhất 意ý 。 就tựu 益ích 以dĩ 辯biện 。 又hựu 前tiền 約ước 相tương/tướng 實thật 相tướng 對đối 。 此thử 約ước 解giải 行hành 故cố 二nhị 不bất 同đồng 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 四tứ 。 初sơ 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 以dĩ 上thượng 請thỉnh 分phần/phân 下hạ 。 通thông 違vi 妨phương 論luận 云vân 。 初Sơ 地Địa 所sở 攝nhiếp 有hữu 八bát 分phần/phân 。 說thuyết 分phần/phân 屬thuộc 初sơ 那na 言ngôn 通thông 十thập 故cố 為vi 此thử 通thông 。 疏sớ/sơ 又hựu 初Sơ 地Địa 下hạ 。 三tam 通thông 展triển 轉chuyển 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 云vân 。 既ký 言ngôn 初sơ 受thọ 總tổng 名danh 。 何hà 以dĩ 更cánh 立lập 校giảo 量lượng 勝thắng 分phần/phân 故cố 為vi 此thử 通thông 。 四tứ 又hựu 論luận 家gia 下hạ 。 總tổng 相tương/tướng 會hội 釋thích 餘dư 如như 品phẩm 初sơ 。 疏sớ/sơ 此thử 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 得đắc 位vị 等đẳng 者giả 。 諸chư 解giải 雖tuy 眾chúng 唯duy 識thức 委ủy 具cụ 故cố 先tiên 引dẫn 之chi 。 謂vị 既ký 斷đoạn 異dị 生sanh 之chi 性tánh 。 便tiện 獲hoạch 聖thánh 人nhân 之chi 性tánh 。 以dĩ 成thành 聖thánh 位vị 下hạ 。 二nhị 揀giản 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 二nhị 揀giản 唯duy 證chứng 生sanh 空không 。 三tam 揀giản 唯duy 能năng 自tự 利lợi 對đối 於ư 二nhị 空không 故cố 云vân 具cụ 證chứng 。 然nhiên 準chuẩn 攝nhiếp 論luận 二nhị 利lợi 亦diệc 云vân 初sơ 得đắc 。 則tắc 以dĩ 初sơ 冠quan 下hạ 三tam 皆giai 初sơ 得đắc 。 疏sớ/sơ 此thử 唯duy 依y 第đệ 三tam 成thành 行hành 義nghĩa 說thuyết 者giả 。 於ư 自tự 利lợi 中trung 亦diệc 攝nhiếp 初sơ 二nhị 在tại 文văn 不bất 顯hiển 故cố 云vân 一nhất 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 出xuất 世thế 間gian 心tâm 。 即tức 是thị 聖thánh 位vị 者giả 。 亦diệc 含hàm 二nhị 空không 故cố 能năng 出xuất 世thế 。 亦diệc 以dĩ 文văn 不bất 顯hiển 故cố 屬thuộc 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 三tam 所sở 斷đoạn 障chướng 等đẳng 者giả 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 謂vị 二nhị 障chướng 下hạ 明minh 斷đoạn 障chướng 。 三Tam 明Minh 斷đoạn 愚ngu 。 二nhị 中trung 先tiên 舉cử 唯duy 識thức 釋thích 。 後hậu 此thử 言ngôn 異dị 生sanh 下hạ 引dẫn 梁lương 論luận 辯biện 。 前tiền 中trung 意ý 明minh 。 依y 分phân 別biệt 障chướng 種chủng 立lập 異dị 生sanh 性tánh 障chướng 。 分phân 別biệt 揀giản 於ư 俱câu 生sanh 種chủng 揀giản 現hiện 起khởi 。 分phân 別biệt 之chi 言ngôn 此thử 言ngôn 猶do 漫mạn 。 而nhi 本bổn 論luận 云vân 。 凡phàm 夫phu 我ngã 相tương/tướng 障chướng 。 知tri 是thị 我ngã 執chấp 故cố 。 下hạ 二nhị 愚ngu 名danh 執chấp 著trước 我ngã 法pháp 愚ngu 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 雖tuy 初Sơ 地Địa 所sở 斷đoạn 實thật 通thông 二nhị 障chướng 而nhi 異dị 生sanh 性tánh 障chướng 意ý 取thủ 所sở 知tri 。 說thuyết 十thập 無vô 明minh 非phi 染nhiễm 污ô 行hành 。 疏sớ/sơ 上thượng 來lai 就tựu 能năng 起khởi 下hạ 三tam 釋thích 斷đoạn 二nhị 愚ngu 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 以dĩ 義nghĩa 生sanh 起khởi 。 二nhị 由do 斯tư 初Sơ 地Địa 下hạ 引dẫn 論luận 正chánh 釋thích 。 三tam 斷đoạn 義nghĩa 如như 前tiền 。 下hạ 結kết 示thị 斷đoạn 義nghĩa 。 二nhị 中trung 言ngôn 斷đoạn 二nhị 愚ngu 。 即tức 是thị 現hiện 行hành 及cập 彼bỉ 麁thô 重trọng 者giả 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 顯hiển 彼bỉ 二nhị 種chủng 。 次thứ 文văn 釋thích 云vân 。 或hoặc 二nhị 所sở 起khởi 無vô 堪kham 任nhậm 性tánh 。 如như 入nhập 二nhị 空không 說thuyết 斷đoạn 苦khổ 根căn 。 所sở 斷đoạn 苦khổ 根căn 雖tuy 非phi 現hiện 種chủng 而nhi 名danh 麁thô 重trọng 。 此thử 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 彼bỉ 麁thô 重trọng 言ngôn 例lệ 亦diệc 應ưng 釋thích 。 疏sớ/sơ 四tứ 所sở 證chứng 理lý 等đẳng 者giả 。 文văn 中trung 有hữu 五ngũ 。 初sơ 對đối 前tiền 生sanh 起khởi 。 以dĩ 斷đoạn 障chướng 證chứng 如như 義nghĩa 相tương 順thuận 故cố 。 由do 前tiền 在tại 凡phàm 二nhị 我ngã 之chi 執chấp 不bất 見kiến 二nhị 空không 。 若nhược 證chứng 二nhị 空không 彼bỉ 障chướng 隨tùy 斷đoạn 。 故cố 斯tư 斷đoạn 證chứng 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。 二nhị 謂vị 此thử 真Chân 如Như 下hạ 引dẫn 唯duy 識thức 釋thích 。 三tam 梁lương 攝nhiếp 下hạ 會hội 其kỳ 異dị 名danh 。 四tứ 意ý 明minh 下hạ 雙song 釋thích 二nhị 論luận 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 本bổn 是thị 二nhị 空không 。 故cố 云vân 遍biến 滿mãn 等đẳng 。 非phi 別biệt 有hữu 如Như 來Lai 遍biến 諸chư 法pháp 。 五ngũ 此thử 地địa 最tối 初sơ 偏thiên 證chứng 遍biến 滿mãn 者giả 。 為vi 遮già 伏phục 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 下hạ 之chi 九cửu 如như 豈khởi 不bất 遍biến 耶da 。 豈khởi 復phục 非phi 是thị 二nhị 空không 所sở 顯hiển 故cố 。 為vi 此thử 通thông 意ý 明minh 遍biến 行hành 之chi 如như 。 是thị 如như 總tổng 相tương/tướng 下hạ 之chi 九cửu 如như 。 隨tùy 德đức 別biệt 立lập 。 今kim 當đương 初sơ 得đắc 得đắc 於ư 總tổng 相tương/tướng 以dĩ 受thọ 別biệt 名danh 。 疏sớ/sơ 二nhị 約ước 所sở 成thành 者giả 。 大đại 願nguyện 昔tích 發phát 至chí 於ư 初Sơ 地Địa 。 能năng 如như 願nguyện 作tác 故cố 稱xưng 所sở 成thành 。 復phục 名danh 為vi 行hành 。 疏sớ/sơ 信tín 等đẳng 十thập 者giả 。 即tức 淨tịnh 治trị 地địa 法Pháp 。 文văn 在tại 行hành 校giảo 量lượng 中trung 。 一nhất 信tín 。 二nhị 悲bi 。 三tam 慈từ 。 四tứ 捨xả 。 五ngũ 無vô 有hữu 疲bì 厭yếm 。 六lục 知tri 諸chư 經kinh 論luận 。 七thất 善thiện 解giải 世thế 法pháp 。 八bát 慚tàm 愧quý 莊trang 嚴nghiêm 。 九cửu 具cụ 堅kiên 固cố 力lực 。 十thập 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 依y 教giáo 修tu 行hành 。 疏sớ/sơ 然nhiên 上thượng 諸chư 下hạ 第đệ 二nhị 總tổng 相tương/tướng 圓viên 融dung 。 於ư 中trung 四tứ 義nghĩa 。 對đối 於ư 三tam 四tứ 五ngũ 六lục 。 四tứ 門môn 來lai 意ý 一nhất 門môn 但đãn 明minh 次thứ 第đệ 不bất 離ly 下hạ 六lục 釋thích 名danh 。 通thông 從tùng 三tam 四tứ 五ngũ 六lục 得đắc 果quả 。 一nhất 種chủng 非phi 正chánh 地địa 法pháp 。 故cố 但đãn 對đối 四tứ 。 疏sớ/sơ 第đệ 七thất 釋thích 文văn 。 文văn 前tiền 更cánh 三tam 。 一nhất 依y 經kinh 科khoa 。 二nhị 依y 論luận 科khoa 。 三tam 對đối 前tiền 相tương/tướng 攝nhiếp 。 今kim 初sơ 亦diệc 三tam 。 初sơ 正chánh 科khoa 二nhị 。 故cố 慈Từ 氏Thị 下hạ 引dẫn 證chứng 。 先tiên 引dẫn 瑜du 伽già 。 二nhị 引dẫn 仁nhân 王vương 。 仁nhân 王vương 即tức 觀quán 如Như 來Lai 品phẩm 。 文văn 云vân 。 般Bát 若Nhã 空không 故cố 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 空không 。


何hà 以dĩ 故cố 。 於ư 十Thập 地Địa 中trung 。 地địa 地địa 已dĩ 上thượng 文văn 如như 疏sớ/sơ 引dẫn 。 三tam 而nhi 論luận 下hạ 會hội 今kim 論luận 文văn 。 疏sớ/sơ 今kim 且thả 依y 論luận 下hạ 二nhị 依y 論luận 科khoa 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 正chánh 科khoa 。 後hậu 初sơ 云vân 住trụ 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 。 其kỳ 釋thích 名danh 分phần/phân 。 最tối 後hậu 釋thích 者giả 。 義nghĩa 通thông 始thỉ 終chung 。 故cố 疏sớ/sơ 然nhiên 十Thập 地Địa 中trung 。 既ký 三tam 心tâm 齊tề 證chứng 。 下hạ 第đệ 三tam 對đối 前tiền 相tương/tướng 攝nhiếp 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 住trụ 分phần/phân 下hạ 釋thích 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 一nhất 曲khúc 科khoa 。 二nhị 初sơ 謂vị 深thâm 種chúng 善thiện 根căn 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 。 三tam 瑜du 伽già 下hạ 引dẫn 證chứng 。 彼bỉ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 發phát 心tâm 。 因nhân 四tứ 行hành 相tương/tướng 。 一nhất 者giả 何hà 相tương/tướng 發phát 心tâm 。 二nhị 者giả 何hà 緣duyên 發phát 心tâm 。 三tam 者giả 何hà 狀trạng 自tự 性tánh 。 四tứ 起khởi 何hà 勝thắng 利lợi 。 即tức 此thử 四tứ 段đoạn 也dã 。 四tứ 又hựu 此thử 四tứ 下hạ 會hội 三tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 起khởi 信tín 意ý 。 前tiền 十thập 住trụ 品phẩm 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 言ngôn 。 又hựu 此thử 四tứ 段đoạn 各các 含hàm 三tam 心tâm 者giả 。 向hướng 就tựu 增tăng 勝thắng 各các 配phối 其kỳ 一nhất 。 一nhất 者giả 深thâm 心tâm 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 一nhất 切thiết 善thiện 行hành 故cố 配phối 依y 何hà 身thân 。 深thâm 種chúng 善thiện 根căn 。 今kim 有hữu 集tập 白bạch 淨tịnh 法pháp 。 即tức 是thị 直trực 心tâm 。 慈từ 悲bi 現hiện 前tiền 即tức 大đại 悲bi 心tâm 。 二nhị 直trực 心tâm 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 法pháp 故cố 配phối 為vi 何hà 義nghĩa 以dĩ 求cầu 佛Phật 智trí 。 同đồng 念niệm 真Chân 如Như 故cố 。 今kim 有hữu 救cứu 一nhất 切thiết 世thế 間gian 等đẳng 。 即tức 是thị 悲bi 心tâm 。 為vi 淨tịnh 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 即tức 是thị 深thâm 心tâm 。 三tam 大đại 悲bi 心tâm 。 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 。 苦khổ 眾chúng 生sanh 故cố 。 故cố 配phối 以dĩ 何hà 因nhân 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 今kim 有hữu 智trí 慧tuệ 增tăng 上thượng 。 故cố 有hữu 直trực 心tâm 。 善thiện 巧xảo 方phương 便tiện 。 所sở 攝nhiếp 故cố 有hữu 深thâm 心tâm 。 四tứ 有hữu 何hà 相tương/tướng 總tổng 。 則tắc 具cụ 上thượng 三tam 心tâm 故cố 得đắc 入nhập 位vị 。 今kim 別biệt 說thuyết 者giả 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 是thị 直trực 心tâm 相tương/tướng 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 法pháp 即tức 大đại 悲bi 相tương/tướng 。 住trụ 菩Bồ 薩Tát 處xứ 即tức 深thâm 心tâm 相tương/tướng 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 疏sớ/sơ 別biệt 有hữu 九cửu 種chủng 集tập 。 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 別biệt 釋thích 二nhị 。 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 隨tùy 難nạn/nan 料liệu 揀giản 。 三tam 已dĩ 知tri 總tổng 別biệt 下hạ 六lục 相tương/tướng 圓viên 融dung 。 今kim 初sơ 先tiên 科khoa 後hậu 釋thích 。 釋thích 中trung 前tiền 二nhị 皆giai 言ngôn 眷quyến 屬thuộc 者giả 。 慧tuệ 為vi 正Chánh 道Đạo 。 戒giới 定định 助trợ 道đạo 。 故cố 疏sớ/sơ 謂vị 依y 聞văn 思tư 彼bỉ 若nhược 明minh 若nhược 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 以dĩ 前tiền 之chi 五ngũ 集tập 明minh 四tứ 善thiện 根căn 古cổ 來lai 諸chư 德đức 皆giai 云vân 權quyền 教giáo 。 似tự 小tiểu 擬nghĩ 議nghị 立lập 四tứ 。 華hoa 嚴nghiêm 即tức 無vô 。 然nhiên 華hoa 嚴nghiêm 正chánh 約ước 四tứ 十thập 二nhị 位vị 。 文văn 無vô 彰chương 灼chước 。 四tứ 善thiện 根căn 名danh 論luận 無vô 釋thích 文văn 義nghĩa 旨chỉ 含hàm 有hữu 。 是thị 約ước 五ngũ 位vị 收thu 攝nhiếp 之chi 義nghĩa 。 且thả 十Thập 地Địa 皆giai 有hữu 十thập 句cú 加gia 行hành 。 起khởi 十thập 種chủng 心tâm 。 此thử 心tâm 未vị 滿mãn 猶do 屬thuộc 初Sơ 地Địa 。 滿mãn 成thành 二nhị 地địa 。 二nhị 地địa 加gia 行hành 十thập 心tâm 未vị 滿mãn 。 屬thuộc 於ư 二nhị 地địa 。 滿mãn 屬thuộc 三tam 地địa 。 下hạ 七thất 皆giai 然nhiên 。 未vị 知tri 初Sơ 地Địa 亦diệc 起khởi 十thập 心tâm 。 十thập 心tâm 已dĩ 滿mãn 即tức 入nhập 初Sơ 地Địa 。 未vị 滿mãn 屬thuộc 何hà 。 例lệ 於ư 下hạ 九cửu 即tức 在tại 地địa 前tiền 迴hồi 向hướng 會hội 竟cánh 。 既ký 非phi 迴hồi 向hướng 。 當đương 屬thuộc 何hà 人nhân 。 為vi 加gia 行hành 位vị 理lý 極cực 成thành 矣hĩ 。 又hựu 上thượng 深thâm 種chúng 善thiện 根căn 之chi 人nhân 。 地địa 持trì 判phán 屬thuộc 勝thắng 解giải 行hành 人nhân 。 有hữu 如như 是thị 心tâm 。 即tức 入nhập 初Sơ 地Địa 。 明minh 知tri 未vị 具cụ 是thị 地địa 前tiền 也dã 。 彼bỉ 依y 四tứ 位vị 明minh 義nghĩa 。 初sơ 一nhất 即tức 勝thắng 解giải 行hành 人nhân 。 始thỉ 從tùng 十thập 信tín 終chung 至chí 地địa 前tiền 。 餘dư 三tam 即tức 是thị 見kiến 修tu 究cứu 竟cánh 同đồng 於ư 唯duy 識thức 。 又hựu 依y 十thập 二nhị 住trụ 。 亦diệc 以dĩ 地địa 前tiền 為vi 第đệ 二nhị 勝thắng 解giải 行hành 住trụ 三tam 即tức 極cực 喜hỷ 。 明minh 知tri 加gia 行hành 勝thắng 解giải 行hành 攝nhiếp 。 然nhiên 判phán 地địa 位vị 總tổng 有hữu 十thập 門môn 。 廣quảng 如như 十thập 住trụ 。 今kim 約ước 五ngũ 位vị 。 初Sơ 地Địa 加gia 行hành 屬thuộc 加gia 行hành 攝nhiếp 。 況huống 論luận 釋thích 十thập 句cú 。 前tiền 五ngũ 約ước 聞văn 思tư 修tu 等đẳng 。 第đệ 六lục 方phương 名danh 淨tịnh 心tâm 集tập 者giả 前tiền 為vi 加gia 行hành 。 文văn 理lý 更cánh 明minh 。 雖tuy 局cục 初Sơ 地Địa 而nhi 以dĩ 地địa 前tiền 望vọng 於ư 地địa 上thượng 。 即tức 為vi 十Thập 地Địa 之chi 加gia 行hành 也dã 。 故cố 於ư 十Thập 地Địa 總tổng 有hữu 三tam 處xứ 。 總tổng 集tập 方phương 便tiện 。 謂vị 初Sơ 地Địa 。 八bát 地địa 及cập 與dữ 十Thập 地Địa 。 然nhiên 初Sơ 地Địa 方phương 便tiện 。 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 收thu 三tam 賢hiền 。 皆giai 為vi 趣thú 地địa 之chi 遠viễn 方phương 便tiện 。 二nhị 者giả 取thủ 四tứ 加gia 行hành 。 為vi 近cận 方phương 便tiện 。 三tam 賢hiền 別biệt 會hội 已dĩ 廣quảng 說thuyết 竟cánh 。 今kim 為vi 加gia 行hành 於ư 理lý 無vô 違vi 。


復phục 有hữu 人nhân 言ngôn 。 此thử 中trung 十thập 句cú 唯duy 屬thuộc 初Sơ 地Địa 。 四tứ 加gia 行hành 位vị 。 總tổng 屬thuộc 十Thập 地Địa 。 斯tư 人nhân 不bất 曉hiểu 。 唯duy 識thức 論luận 文văn 云vân 。 為vi 入nhập 見kiến 道đạo 復phục 修tu 加gia 行hành 。 明minh 知tri 即tức 是thị 初Sơ 地Địa 加gia 行hành 。 故cố 四tứ 加gia 行hành 義nghĩa 通thông 於ư 總tổng 別biệt 。 勿vật 復phục 麁thô 心tâm 。 言ngôn 四tứ 加gia 行hành 者giả 。 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 偈kệ 云vân 。 現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 。 論luận 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 先tiên 於ư 初sơ 無vô 數số 劫kiếp 。 善thiện 備bị 福phước 德đức 智trí 慧tuệ 資tư 糧lương 。 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 。 既ký 圓viên 滿mãn 已dĩ 。 為vi 入nhập 見kiến 道đạo 住trụ 唯duy 識thức 性tánh 。 復phục 修tu 加gia 行hành 伏phục 除trừ 二nhị 取thủ 。 謂vị 暖noãn 頂đảnh 忍nhẫn 。 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 此thử 四tứ 總tổng 名danh 順thuận 決quyết 擇trạch 分phần/phân 。 順thuận 趣thú 真chân 實thật 決quyết 擇trạch 分phần/phân 故cố 。 近cận 見kiến 道đạo 故cố 。 立lập 加gia 行hành 名danh 。 非phi 前tiền 資tư 糧lương 無vô 加gia 行hành 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 決quyết 擇trạch 是thị 智trí 。 即tức 擇trạch 法pháp 也dã 。 決quyết 揀giản 疑nghi 品phẩm 擇trạch 揀giản 見kiến 品phẩm 。 疑nghi 品phẩm 擇trạch 而nhi 不bất 決quyết 。 以dĩ 猶do 豫dự 故cố 。 見kiến 品phẩm 決quyết 而nhi 不bất 擇trạch 。 非phi 正chánh 見kiến 故cố 。 今kim 此thử 具cụ 二nhị 決quyết 擇trạch 即tức 分phần/phân 論luận 暖noãn 等đẳng 四tứ 法pháp 依y 四tứ 尋tầm 思tư 四tứ 如như 實thật 智trí 初sơ 後hậu 位vị 立lập 標tiêu 也dã 。 四tứ 尋tầm 思tư 者giả 。 尋tầm 思tư 名danh 義nghĩa 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 假giả 有hữu 實thật 無vô 。 釋thích 四tứ 尋tầm 思tư 也dã 。 如như 實thật 遍biến 知tri 此thử 四tứ 離ly 識thức 及cập 識thức 非phi 有hữu 。 名danh 如như 實thật 智trí 。 何hà 故cố 名danh 義nghĩa 各các 別biệt 尋tầm 求cầu 名danh 義nghĩa 自tự 性tánh 及cập 與dữ 差sai 別biệt 。 即tức 合hợp 觀quán 察sát 問vấn 也dã 。 名danh 義nghĩa 相tương/tướng 異dị 故cố 。 別biệt 尋tầm 求cầu 二nhị 。 二nhị 相tương/tướng 同đồng 故cố 合hợp 思tư 察sát 。 次thứ 論luận 別biệt 釋thích 四tứ 相tương/tướng 文văn 云vân 。 依y 明minh 得đắc 定định 發phát 下hạ 尋tầm 思tư 觀quán 無vô 所sở 取thủ 。 立lập 為vi 暖noãn 位vị 。 此thử 位vị 中trung 創sáng/sang 觀quán 所sở 取thủ 名danh 等đẳng 四tứ 法pháp 。 皆giai 自tự 心tâm 變biến 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 初sơ 獲hoạch 慧tuệ 日nhật 前tiền 行hành 相tương/tướng 故cố 。 立lập 明minh 得đắc 名danh 。 即tức 此thử 所sở 獲hoạch 道đạo 火hỏa 前tiền 相tương/tướng 。 故cố 亦diệc 名danh 暖noãn 。 釋thích 曰viết 。 明minh 得đắc 是thị 定định 。 尋tầm 思tư 是thị 慧tuệ 。 故cố 云vân 發phát 也dã 。 下hạ 發phát 皆giai 然nhiên 。 次thứ 論luận 云vân 。 依y 明minh 增tăng 定định 發phát 上thượng 品phẩm 尋tầm 思tư 。 觀quán 無vô 所sở 取thủ 。 立lập 為vi 頂đảnh 位vị 。 謂vị 此thử 位vị 中trung 重trọng/trùng 觀quán 所sở 取thủ 名danh 等đẳng 四tứ 法pháp 。 皆giai 自tự 心tâm 變biến 假giả 施thi 設thiết 有hữu 。 實thật 不bất 可khả 得đắc 。 明minh 相tướng 轉chuyển 盛thịnh 故cố 名danh 明minh 增tăng 。 尋tầm 思tư 位vị 極cực 故cố 復phục 名danh 頂đảnh 。 次thứ 論luận 云vân 。 依y 印ấn 順thuận 定định 發phát 下hạ 品phẩm 如như 實thật 智trí 。 於ư 無vô 所sở 取thủ 決quyết 定định 印ấn 持trì 。 無vô 能năng 取thủ 中trung 亦diệc 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 忍nhẫn 。 既ký 無vô 實thật 境cảnh 離ly 能năng 取thủ 識thức 。 寧ninh 有hữu 實thật 識thức 離ly 所sở 取thủ 境cảnh 所sở 取thủ 能năng 取thủ 。 相tương 待đãi 立lập 故cố 。 印ấn 順thuận 忍nhẫn 時thời 。 總tổng 立lập 為vi 忍nhẫn 。 印ấn 前tiền 順thuận 後hậu 立lập 印ấn 順thuận 名danh 。 忍nhẫn 境cảnh 識thức 空không 故cố 亦diệc 名danh 忍nhẫn 。 釋thích 曰viết 。 忍nhẫn 有hữu 三tam 品phẩm 。 下hạ 品phẩm 名danh 印ấn 忍nhẫn 印ấn 所sở 取thủ 無vô 故cố 。 中trung 品phẩm 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 順thuận 。 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 能năng 取thủ 。 順thuận 修tu 彼bỉ 故cố 。 上thượng 忍nhẫn 名danh 印ấn 順thuận 。 印ấn 能năng 取thủ 無vô 。 順thuận 觀quán 彼bỉ 故cố 。 故cố 論luận 云vân 。 印ấn 順thuận 忍nhẫn 時thời 總tổng 立lập 名danh 忍nhẫn 。 印ấn 順thuận 俱câu 定định 名danh 印ấn 順thuận 定định 。 忍nhẫn 即tức 智trí 也dã 。 次thứ 論luận 云vân 。 依y 無vô 間gian 定định 發phát 上thượng 品phẩm 如như 實thật 智trí 。 印ấn 二nhị 取thủ 空không 。 立lập 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 謂vị 前tiền 上thượng 忍nhẫn 唯duy 印ấn 能năng 取thủ 空không 。 今kim 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 二nhị 空không 雙song 。 即tức 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 必tất 入nhập 見kiến 道đạo 故cố 。 立lập 無vô 間gian 名danh 。 異dị 生sanh 法pháp 中trung 此thử 最tối 勝thắng 故cố 。 名danh 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 下hạ 論luận 總tổng 釋thích 云vân 。 如như 是thị 煖noãn 頂đảnh 依y 能năng 取thủ 識thức 觀quán 所sở 取thủ 空không 。 下hạ 忍nhẫn 起khởi 時thời 印ấn 境cảnh 空không 相tướng 。 中trung 忍nhẫn 轉chuyển 位vị 於ư 能năng 取thủ 識thức 如như 境cảnh 是thị 空không 。 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 忍nhẫn 可khả 。 上thượng 忍nhẫn 起khởi 位vị 印ấn 能năng 取thủ 空không 。 立lập 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 雙song 印ấn 空không 相tướng 。 皆giai 帶đái 相tương/tướng 故cố 未vị 能năng 證chứng 實thật 。 故cố 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 此thử 四tứ 位vị 中trung 。 猶do 於ư 現hiện 前tiền 安an 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。 以dĩ 彼bỉ 空không 有hữu 二nhị 相tương/tướng 未vị 除trừ 帶đái 相tương/tướng 觀quán 心tâm 。 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 安an 住trụ 真chân 唯duy 識thức 理lý 。 彼bỉ 相tương/tướng 滅diệt 已dĩ 方phương 實thật 安an 住trụ 。 依y 如như 是thị 義nghĩa 故cố 有hữu 頌tụng 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 定định 位vị 。 觀quán 影ảnh 唯duy 是thị 心tâm 。 義nghĩa 想tưởng 既ký 滅diệt 除trừ 審thẩm 觀quán 唯duy 自tự 想tưởng 。 如như 是thị 住trụ 內nội 心tâm 。 知tri 所sở 取thủ 非phi 有hữu 。 次thứ 能năng 取thủ 亦diệc 無vô 。 後hậu 觸xúc 無vô 所sở 得đắc 。 釋thích 曰viết 。 此thử 偈kệ 初sơ 二nhị 句cú 煖noãn 位vị 。 次thứ 二nhị 句cú 頂đảnh 位vị 。 次thứ 二nhị 句cú 下hạ 忍nhẫn 位vị 。 第đệ 七thất 句cú 中trung 忍nhẫn 。 合hợp 前tiền 三tam 句cú 為vi 上thượng 忍nhẫn 位vị 。 其kỳ 世thế 第đệ 一nhất 住trụ 時thời 促xúc 故cố 。 此thử 偈kệ 略lược 無vô 。 末mạt 句cú 見kiến 位vị 。 但đãn 觀quán 上thượng 來lai 唯duy 識thức 論luận 文văn 。 四tứ 五ngũ 二nhị 集tập 釋thích 然nhiên 自tự 解giải 。 疏sớ/sơ 言ngôn 治trị 諸chư 蔽tế 漏lậu 者giả 。 按án 唯duy 識thức 論luận 。 但đãn 是thị 伏phục 位vị 。 故cố 次thứ 論luận 云vân 。 此thử 加gia 行hành 位vị 未vị 遣khiển 相tương/tướng 縛phược 。 於ư 麁thô 重trọng 縛phược 。 亦diệc 未vị 能năng 斷đoạn 。 唯duy 能năng 伏phục 除trừ 分phân 別biệt 二nhị 取thủ 。 違vi 見kiến 道đạo 故cố 。 於ư 俱câu 生sanh 者giả 。 及cập 二nhị 隨tùy 眠miên 有hữu 漏lậu 觀quán 心tâm 。 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。 未vị 全toàn 伏phục 除trừ 。 全toàn 未vị 能năng 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 今kim 約ước 伏phục 故cố 云vân 白bạch 淨tịnh 耳nhĩ 。 又hựu 上thượng 疏sớ/sơ 言ngôn 欲dục 集tập 聞văn 慧tuệ 及cập 思tư 慧tuệ 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 論luận 次thứ 云vân 。 此thử 位vị 菩Bồ 薩Tát 於ư 安an 立lập 諦đế 非phi 安an 立lập 諦đế 。 俱câu 學học 觀quán 察sát 。 為vi 引dẫn 當đương 來lai 。 二nhị 種chủng 見kiến 故cố 。 及cập 伏phục 分phân 別biệt 二nhị 種chủng 障chướng 故cố 。 非phi 安an 立lập 諦đế 是thị 正chánh 所sở 觀quán 。 非phi 如như 二Nhị 乘Thừa 唯duy 觀quán 安an 立lập 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 皆giai 聞văn 思tư 也dã 。 又hựu 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 定định 謂vị 四tứ 禪thiền 者giả 。 彼bỉ 論luận 次thứ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 起khởi 此thử 煖noãn 等đẳng 善thiện 根căn 。 雖tuy 方phương 便tiện 時thời 通thông 諸chư 靜tĩnh 慮lự 。 而nhi 依y 第đệ 四tứ 方phương 得đắc 成thành 滿mãn 。 託thác 最tối 勝thắng 依y 入nhập 見kiến 道đạo 故cố 。 唯duy 依y 欲dục 界giới 善thiện 趣thú 身thân 起khởi 。 餘dư 趣thú 厭yếm 心tâm 非phi 殊thù 勝thắng 故cố 。 次thứ 論luận 云vân 。 此thử 位vị 亦diệc 是thị 解giải 行hành 地địa 攝nhiếp 。 未vị 證chứng 唯duy 識thức 真chân 勝thắng 義nghĩa 故cố 。 釋thích 曰viết 。 即tức 順thuận 攝nhiếp 論luận 。 唯duy 四tứ 位vị 義nghĩa 也dã 。 疏sớ/sơ 六lục 淨tịnh 心tâm 集tập 即tức 善thiện 淨tịnh 深thâm 心tâm 者giả 。 上thượng 牒điệp 名danh 指chỉ 經kinh 。 從tùng 以dĩ 得đắc 出xuất 世thế 正chánh 智trí 。 即tức 是thị 論luận 釋thích 從tùng 於ư 所sở 緣duyên 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 經kinh 。 前tiền 加gia 請thỉnh 分phần/phân 皆giai 已dĩ 廣quảng 明minh 。 疏sớ/sơ 七thất 廣quảng 集tập 者giả 。 明minh 護hộ 小Tiểu 乘Thừa 發phát 意ý 曠khoáng 兼kiêm 。 故cố 名danh 廣quảng 心tâm 。 起khởi 心tâm 殷ân 重trọng 故cố 名danh 為vi 深thâm 。 信tín 解giải 大đại 因nhân 求cầu 大đại 果quả 故cố 名danh 為vi 大đại 心tâm 。 慈từ 悲bi 現hiện 前tiền 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 名danh 。 謂vị 多đa 行hành 下hạ 即tức 是thị 論luận 釋thích 。 疏sớ/sơ 然nhiên 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 第đệ 二nhị 隨tùy 難nạn/nan 料liệu 揀giản 。 即tức 是thị 後hậu 三tam 。 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 何hà 以dĩ 護hộ 心tâm 雙song 約ước 二nhị 利lợi 。 護hộ 行hành 唯duy 約ước 利lợi 他tha 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 又hựu 約ước 自tự 利lợi 多đa 同đồng 前tiền 六lục 。 故cố 疏sớ/sơ 中trung 慈từ 依y 苦khổ 苦khổ 等đẳng 者giả 。 然nhiên 其kỳ 慈từ 悲bi 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 別biệt 。 慈từ 能năng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 悲bi 能năng 拔bạt 苦khổ 。 二nhị 通thông 。 故cố 三tam 地địa 中trung 釋thích 慈từ 心tâm 廣quảng 大đại 無vô 量lượng 云vân 。 廣quảng 者giả 與dữ 欲dục 界giới 樂nhạo/nhạc/lạc 。 大đại 者giả 與dữ 色sắc 無vô 色sắc 界giới 同đồng 喜hỷ 樂lạc 。 無vô 量lượng 者giả 與dữ 不bất 同đồng 喜hỷ 樂lạc 。 經kinh 文văn 後hậu 三tam 無vô 量lượng 例lệ 同đồng 於ư 慈từ 。 更cánh 不bất 見kiến 釋thích 義nghĩa 。 當đương 同đồng 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 又hựu 彼bỉ 地địa 中trung 依y 苦khổ 眾chúng 生sanh 故cố 。 入nhập 慈từ 悲bi 無vô 量lượng 。 即tức 慈từ 亦diệc 拔bạt 苦khổ 。 今kim 此thử 則tắc 二nhị 皆giai 拔bạt 苦khổ 。 慈từ 心tâm 麁thô 拔bạt 二nhị 苦khổ 。 悲bi 心tâm 細tế 拔bạt 行hành 苦khổ 。 疏sớ/sơ 中trung 文văn 二nhị 。 先tiên 順thuận 論luận 總tổng 明minh 拔bạt 苦khổ 。 後hậu 又hựu 明minh 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 下hạ 顯hiển 二nhị 通thông 義nghĩa 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 總tổng 云vân 佛Phật 智trí 等đẳng 者giả 。 上thượng 句cú 舉cử 經kinh 。 謂vị 無vô 上thượng 智trí 。 即tức 論luận 總tổng 指chỉ 其kỳ 體thể 。 知tri 斷đoạn 證chứng 修tu 故cố 。 論luận 別biệt 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 謂vị 知tri 苦khổ 斷đoạn 集tập 。 證chứng 滅diệt 修tu 道Đạo 。 苦khổ 是thị 報báo 法pháp 不bất 可khả 言ngôn 斷đoạn 。 但đãn 可khả 言ngôn 知tri 以dĩ 令linh 生sanh 厭yếm 。 集tập 則tắc 可khả 斷đoạn 。 滅diệt 是thị 理lý 法pháp 但đãn 可khả 云vân 證chứng 。 道đạo 是thị 心tâm 法pháp 可khả 以dĩ 進tiến 修tu 。 言ngôn 約ước 無vô 作tác 四Tứ 諦Đế 者giả 。 此thử 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 揀giản 非phi 權quyền 小tiểu 。 如như 四Tứ 諦Đế 品phẩm 言ngôn 修tu 究cứu 竟cánh 故cố 者giả 。 釋thích 妨phương 。 恐khủng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 既ký 是thị 佛Phật 智trí 何hà 得đắc 有hữu 修tu 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 此thử 智trí 差sai 別biệt 下hạ 別biệt 中trung 九cửu 句cú 。 一nhất 問vấn 記ký 業nghiệp 。 記ký 即tức 答đáp 也dã 。 二nhị 揀giản 異dị 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 皆giai 窮cùng 盡tận 故cố 。 三tam 中trung 平bình 等đẳng 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 二nhị 無vô 我ngã 理lý 生sanh 佛Phật 平bình 等đẳng 。 二nhị 令linh 眾chúng 生sanh 平bình 等đẳng 皆giai 證chứng 。 五ngũ 中trung 救cứu 攝nhiếp 因nhân 者giả 。 由do 慈từ 淨tịnh 嗔sân 。 能năng 用dụng 四tứ 攝nhiếp 。 廣quảng 利lợi 樂lạc 故cố 。 從tùng 第đệ 六lục 無vô 餘dư 智trí 下hạ 四tứ 句cú 經kinh 文văn 約ước 五ngũ 無vô 量lượng 界giới 。 謂vị 六lục 即tức 眾chúng 生sanh 界giới 無vô 量lượng 。 七thất 即tức 世thế 界giới 。 八bát 即tức 法Pháp 界Giới 。 及cập 調điều 伏phục 眾chúng 生sanh 界giới 。 九cửu 即tức 調điều 伏phục 加gia 行hành 界giới 。 如như 文văn 可khả 知tri 。 六lục 中trung 言ngôn 佛Phật 眼nhãn 觀quán 眾chúng 生sanh 者giả 。 四tứ 眼nhãn 九cửu 眼nhãn 入nhập 於ư 佛Phật 眼nhãn 。 皆giai 名danh 佛Phật 眼nhãn 。 無vô 餘dư 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 遍biến 觀quán 眾chúng 生sanh 。 盡tận 無vô 盡tận 故cố 。 二nhị 以dĩ 十thập 眼nhãn 委ủy 照chiếu 性tánh 相tướng 心tâm 行hành 等đẳng 故cố 。 七thất 中trung 言ngôn 論luận 經kinh 闕khuyết 於ư 淨tịnh 剎sát 者giả 。 論luận 云vân 。 七thất 無vô 染nhiễm 佛Phật 智trí 。 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 無vô 障chướng 無vô 染nhiễm 。 自tự 然nhiên 應ứng 化hóa 。 今kim 信tín 作tác 業nghiệp 智trí 心tâm 無vô 礙ngại 。 如như 經kinh 得đắc 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 無vô 障chướng 淨tịnh 智trí 故cố 。 釋thích 曰viết 。 經kinh 無vô 淨tịnh 剎sát 釋thích 有hữu 淨tịnh 義nghĩa 。 即tức 淨tịnh 剎sát 無vô 染nhiễm 。 心tâm 解giải 脫thoát 故cố 。 化hóa 往vãng 無vô 障chướng 。 慧tuệ 解giải 脫thoát 故cố 。 今kim 經kinh 亦diệc 令linh 眾chúng 生sanh 。 但đãn 生sanh 信tín 樂nhạo 而nhi 無vô 染nhiễm 著trước 。 八bát 中trung 窮cùng 盡tận 心tâm 行hành 方phương 善thiện 調điều 故cố 。 九cửu 中trung 初sơ 舉cử 論luận 。 法Pháp 輪luân 即tức 是thị 下hạ 疏sớ/sơ 以dĩ 經kinh 文văn 會hội 論luận 所sở 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 總tổng 結kết 發phát 心tâm 中trung 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 略lược 釋thích 。 二nhị 而nhi 論luận 下hạ 辯biện 論luận 釋thích 。 三tam 前tiền 指chỉ 於ư 此thử 下hạ 辯biện 論luận 指chỉ 文văn 不bất 同đồng 前tiền 。 即tức 指chỉ 此thử 結kết 文văn 。 欲dục 以dĩ 後hậu 攝nhiếp 於ư 前tiền 。 此thử 則tắc 指chỉ 前tiền 總tổng 句cú 。 欲dục 明minh 以dĩ 前tiền 攝nhiếp 後hậu 。 總tổng 之chi 與dữ 結kết 皆giai 是thị 總tổng 義nghĩa 故cố 。 結kết 云vân 總tổng 攝nhiếp 別biệt 故cố 。 四tứ 又hựu 但đãn 云vân 生sanh 心tâm 者giả 。 釋thích 通thông 妨phương 難nạn/nan 論luận 有hữu 二nhị 問vấn 二nhị 答đáp 疏sớ/sơ 亦diệc 兩lưỡng 節tiết 。 一nhất 問vấn 云vân 。 前tiền 求cầu 佛Phật 智trí 。 何hà 故cố 唯duy 云vân 。 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 不bất 云vân 生sanh 智trí 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 心tâm 是thị 總tổng 故cố 已dĩ 攝nhiếp 於ư 智trí 。 知tri 斷đoạn 證chứng 修tu 二nhị 亦diệc 攝nhiếp 。 下hạ 亦diệc 有hữu 問vấn 言ngôn 。 別biệt 有hữu 諸chư 德đức 。 何hà 故cố 但đãn 云vân 。 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 答đáp 云vân 心tâm 亦diệc 是thị 總tổng 總tổng 攝nhiếp 諸chư 德đức 。 故cố 不bất 別biệt 舉cử 助trợ 道đạo 等đẳng 法pháp 。 亦diệc 應ưng 問vấn 言ngôn 。 心tâm 既ký 是thị 總tổng 攝nhiếp 於ư 知tri 斷đoạn 證chứng 修tu 。 何hà 故cố 前tiền 文văn 不bất 求cầu 佛Phật 心tâm 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 前tiền 是thị 所sở 求cầu 。 此thử 是thị 能năng 求cầu 。 故cố 二nhị 果quả 位vị 智trí 強cường/cưỡng 心tâm 。 不bất 可khả 知tri 故cố 。 疏sớ/sơ 明minh 以dĩ 何hà 因nhân 生sanh 如như 是thị 心tâm 者giả 。 此thử 是thị 論luận 文văn 。 此thử 中trung 疏sớ/sơ 文văn 問vấn 意ý 梢# 略lược 。 應ưng 云vân 第đệ 三tam 以dĩ 大đại 悲bi 下hạ 明minh 以dĩ 何hà 因nhân 。 次thứ 應ưng 更cánh 云vân 。 謂vị 以dĩ 何hà 因nhân 。 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 今kim 以dĩ 先tiên 科khoa 文văn 便tiện 釋thích 意ý 耳nhĩ 。 從tùng 意ý 云vân 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 文văn 。 引dẫn 於ư 二nhị 經kinh 。 成thành 立lập 論luận 意ý 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 57

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016