大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 六lục
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 56

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 四tứ 種chủng 姓tánh 勝thắng 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 牒điệp 名danh 囑chúc 經kinh 。 二nhị 於ư 中trung 又hựu 二nhị 下hạ 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 三tam 由do 上thượng 四tứ 義nghĩa 下hạ 。 結kết 歸quy 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 總tổng 。 四tứ 上thượng 云vân 二nhị 種chủng 加gia 下hạ 。 結kết 歸quy 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 總tổng 。 以dĩ 具cụ 二nhị 加gia 。 加gia 金kim 剛cang 藏tạng 故cố 。 於ư 中trung 先tiên 結kết 二nhị 加gia 。 後hậu 今kim 此thử 具cụ 德đức 下hạ 。 結kết 加gia 金kim 剛cang 藏tạng 。 前tiền 中trung 言ngôn 有hữu 法pháp 所sở 依y 之chi 身thân 者giả 。 謂vị 具cụ 相tướng 好hảo 身thân 未vị 成thành 佛Phật 時thời 。 已dĩ 有hữu 故cố 未vị 是thị 果quả 。 後hậu 依y 身thân 修tu 起khởi 方phương 名danh 為vi 果quả 向hướng 約ước 四tứ 勝thắng 中trung 第đệ 四tứ 勝thắng 。 則tắc 釋Thích 師Sư 子Tử 法pháp 。 以dĩ 別biệt 開khai 二nhị 義nghĩa 唯duy 法pháp 一nhất 字tự 名danh 為vi 法pháp 家gia 。 餘dư 則tắc 生sanh 家gia 。 今kim 為vi 二nhị 加gia 則tắc 單đơn 取thủ 釋Thích 師Sư 子Tử 為vi 身thân 加gia 。 總tổng 取thủ 釋Thích 師Sư 子Tử 法pháp 為vi 具cụ 果quả 加gia 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 偈kệ 加gia 所sở 為vi 。 疏sớ/sơ 中trung 二nhị 。 初sơ 總tổng 辯biện 意ý 。 二nhị 文văn 中trung 下hạ 總tổng 科khoa 三tam 義nghĩa 藏tạng 即tức 勝thắng 妙diệu 行hạnh 下hạ 。 囑chúc 經kinh 別biệt 釋thích 。 今kim 初sơ 令linh 開khai 法Pháp 藏tạng 示thị 顯hiển 現hiện 故cố 。 疏sớ/sơ 是thị 說thuyết 所sở 依y 者giả 。 依y 佛Phật 神thần 力lực 說thuyết 故cố 。 故cố 論luận 云vân 此thử 偈kệ 中trung 何hà 故cố 令linh 顯hiển 承thừa 佛Phật 力lực 說thuyết 。 答đáp 有hữu 眾chúng 生sanh 於ư 如Như 來Lai 所sở 。 生sanh 輕khinh 慢mạn 想tưởng 。 以dĩ 自tự 不bất 能năng 說thuyết 請thỉnh 他tha 而nhi 說thuyết 。 為vi 遮già 此thử 故cố 顯hiển 是thị 承thừa 力lực 非phi 佛Phật 不bất 能năng 言ngôn 開khai 勝thắng 藏tạng 。 一nhất 句cú 是thị 總tổng 者giả 即tức 開khai 此thử 法Pháp 王Vương 最tối 勝thắng 藏tạng 句cú 。 然nhiên 此thử 勝thắng 藏tạng 屬thuộc 於ư 如Như 來Lai 故cố 。 云vân 開khai 法Pháp 王Vương 藏tạng 義nghĩa 藏tạng 即tức 是thị 地địa 體thể 。 字tự 藏tạng 即tức 是thị 地địa 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 染nhiễm 淨tịnh 無vô 礙ngại 故cố 云vân 神thần 力lực 者giả 。 謂vị 經kinh 但đãn 云vân 勝thắng 論luận 詺# 為vi 上thượng 者giả 。 神thần 力lực 勝thắng 故cố 。 疏sớ/sơ 會hội 釋thích 謂vị 。 不bất 住trụ 道đạo 處xứ 生sanh 死tử 而nhi 不bất 染nhiễm 不bất 礙ngại 涅Niết 槃Bàn 。 在tại 涅Niết 槃Bàn 而nhi 不bất 證chứng 不bất 礙ngại 生sanh 死tử 。 是thị 為vi 染nhiễm 淨tịnh 無vô 礙ngại 。 又hựu 論luận 但đãn 云vân 行hành 為vi 助trợ 道đạo 其kỳ 證chứng 不bất 住trụ 。 疏sớ/sơ 例lệ 論luận 釋thích 以dĩ 義nghĩa 順thuận 故cố 論luận 舉cử 一nhất 隅ngung 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 如như 是thị 顯hiển 示thị 。 深thâm 妙diệu 勝thắng 上thượng 之chi 義nghĩa 者giả 。 總tổng 結kết 義nghĩa 藏tạng 深thâm 即tức 助trợ 道đạo 助trợ 道đạo 能năng 窮cùng 實thật 故cố 說thuyết 為vi 深thâm 妙diệu 。 結kết 證chứng 道đạo 。 勝thắng 上thượng 二nhị 字tự 同đồng 結kết 不bất 住trụ 。 論luận 經Kinh 云vân 上thượng 。 今kim 經Kinh 云vân 勝thắng 。 論luận 結kết 雙song 明minh 勝thắng 上thượng 。 二nhị 字tự 藏tạng 者giả 即tức 諸chư 地địa 廣quảng 智trí 。 及cập 分phân 別biệt 說thuyết 。 若nhược 望vọng 經kinh 文văn 分phân 別biệt 說thuyết 言ngôn 通thông 說thuyết 二nhị 藏tạng 。 以dĩ 論luận 經Kinh 云vân 分phân 別biệt 智trí 地địa 義nghĩa 一nhất 句cú 為vi 字tự 藏tạng 。 今kim 取thủ 文văn 同đồng 故cố 合hợp 第đệ 三tam 句cú 四tứ 字tự 及cập 第đệ 四tứ 句cú 三tam 字tự 當đương 之chi 。 疏sớ/sơ 若nhược 得đắc 上thượng 加gia 則tắc 法Pháp 寶bảo 入nhập 心tâm 成thành 聞văn 持trì 者giả 。 正chánh 順thuận 解giải 脫thoát 月nguyệt 雙song 歎thán 人nhân 法pháp 請thỉnh 。 說thuyết 此thử 不bất 思tư 議nghị 法Pháp 。 此thử 人nhân 當đương 得đắc 如Như 來Lai 。 護hộ 念niệm 而nhi 生sanh 信tín 受thọ 。 由do 法pháp 勝thắng 故cố 則tắc 得đắc 佛Phật 加gia 。 得đắc 佛Phật 加gia 故cố 法Pháp 寶bảo 入nhập 心tâm 。 法Pháp 寶bảo 入nhập 心tâm 即tức 是thị 聞văn 持trì 。 既ký 由do 法pháp 勝thắng 故cố 加gia 。 明minh 是thị 舉cử 法pháp 勝thắng 益ích 以dĩ 請thỉnh 。 疏sớ/sơ 後hậu 一nhất 偈kệ 轉chuyển 生sanh 時thời 勝thắng 益ích 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 初sơ 顯hiển 意ý 總tổng 科khoa 。 二nhị 論luận 經kinh 但đãn 有hữu 下hạ 會hội 通thông 二nhị 經kinh 。 三tam 此thử 中trung 大đại 意ý 下hạ 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 四tứ 以dĩ 難nạn/nan 不bất 障chướng 聞văn 下hạ 。 以dĩ 論luận 釋thích 文văn 五ngũ 上thượng 順thuận 論luận 釋thích 下hạ 。 別biệt 申thân 意ý 趣thú 。 六lục 問vấn 若nhược 依y 下hạ 。 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 初sơ 中trung 言ngôn 即tức 具cụ 堅kiên 種chủng 人nhân 。 謂vị 具cụ 金kim 剛cang 種chủng 。 雖tuy 在tại 八bát 難nạn 而nhi 得đắc 聞văn 經Kinh 。 以dĩ 彰chương 聞văn 經Kinh 益ích 之chi 深thâm 遠viễn 。 種chủng 子tử 無vô 上thượng 故cố 。 地địa 獄ngục 天thiên 子tử 三tam 重trọng/trùng 頓đốn 圓viên 。 疏sớ/sơ 今kim 經kinh 堪kham 受thọ 即tức 決quyết 定định 信tín 義nghĩa 者giả 。 正chánh 會hội 釋thích 也dã 。 若nhược 無vô 信tín 心tâm 在tại 善thiện 道đạo 中trung 。 尚thượng 不bất 得đắc 聞văn 。 況huống 惡ác 道đạo 耶da 。 故cố 次thứ 辯biện 大đại 意ý 。 若nhược 有hữu 信tín 心tâm 。 難nạn 處xứ 尚thượng 聞văn 。 況huống 非phi 難nạn 處xứ 。 疏sớ/sơ 以dĩ 難nạn/nan 不bất 障chướng 聞văn 故cố 云vân 雖tuy 也dã 。 下hạ 第đệ 四tứ 以dĩ 論luận 釋thích 文văn 。 於ư 中trung 但đãn 釋thích 前tiền 半bán 後hậu 半bán 。 總tổng 科khoa 之chi 中trung 以dĩ 出xuất 大đại 意ý 竟cánh 。 就tựu 釋thích 前tiền 半bán 中trung 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 。 後hậu 別biệt 釋thích 。 今kim 初sơ 此thử 言ngôn 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 成thành 上thượng 所sở 以dĩ 。 不bất 問vấn 難nạn/nan 不bất 難nan 者giả 。 以dĩ 不bất 信tín 障chướng 聞văn 非phi 難nạn/nan 障chướng 聞văn 故cố 。 二nhị 者giả 即tức 躡niếp 此thử 意ý 以dĩ 釋thích 雖tuy 字tự 。 雖tuy 者giả 縱túng/tung 奪đoạt 之chi 詞từ 。 言ngôn 含hàm 得đắc 失thất 。 八bát 難nạn 是thị 惡ác 而nhi 不bất 障chướng 聞văn 故cố 。 雖tuy 難nạn/nan 而nhi 非phi 難nạn/nan 也dã 。 言ngôn 海hải 水thủy 劫kiếp 火hỏa 即tức 是thị 轉chuyển 生sanh 難nạn 處xứ 者giả 。 即tức 總tổng 指chỉ 經kinh 文văn 。 釋thích 論luận 轉chuyển 生sanh 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 大đại 海hải 即tức 是thị 惡ác 道đạo 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 釋thích 也dã 。 先tiên 釋thích 海hải 水thủy 堪kham 聞văn 以dĩ 龍long 宮cung 有hữu 經kinh 故cố 。 龍long 至chí 佛Phật 會hội 故cố 。 後hậu 劫kiếp 火hỏa 中trung 釋thích 火hỏa 中trung 聞văn 經Kinh 。 疏sớ/sơ 有hữu 文văn 五ngũ 。 一nhất 正chánh 以dĩ 釋thích 經kinh 。 二nhị 會hội 釋thích 論luận 文văn 。 三tam 以dĩ 論luận 會hội 經kinh 。 四tứ 釋thích 論luận 等đẳng 字tự 。 五ngũ 會hội 長trường 壽thọ 寬khoan 狹hiệp 。 初sơ 文văn 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 此thử 即tức 指chỉ 二nhị 禪thiền 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 釋thích 論luận 文văn 。 以dĩ 論luận 云vân 光quang 音âm 天thiên 已dĩ 上thượng 故cố 。 疏sớ/sơ 然nhiên 二nhị 經kinh 中trung 文văn 皆giai 巧xảo 略lược 下hạ 。 第đệ 三tam 以dĩ 論luận 會hội 經kinh 。 言ngôn 巧xảo 略lược 者giả 下hạ 云vân 若nhược 具cụ 應ưng 言ngôn 即tức 顯hiển 經kinh 意ý 。 文văn 中trung 是thị 略lược 而nhi 云vân 巧xảo 者giả 。 下hạ 云vân 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 對đối 水thủy 成thành 文văn 此thử 即tức 巧xảo 也dã 略lược 義nghĩa 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 等đẳng 言ngôn 等đẳng 取thủ 下hạ 。 第đệ 四tứ 釋thích 論luận 等đẳng 字tự 。 於ư 中trung 二nhị 先tiên 顯hiển 論luận 包bao 含hàm 。 劫kiếp 盡tận 有hữu 三tam 。 謂vị 水thủy 火hỏa 風phong 。 火hỏa 壞hoại 初sơ 禪thiền 。 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 得đắc 聞văn 水thủy 壞hoại 二nhị 禪thiền 三tam 禪thiền 已dĩ 上thượng 得đắc 聞văn 。 風phong 壞hoại 三tam 禪thiền 四tứ 禪thiền 已dĩ 上thượng 得đắc 聞văn 故cố 。 劫kiếp 火hỏa 言ngôn 亦diệc 是thị 火hỏa 劫kiếp 異dị 水thủy 風phong 劫kiếp 故cố 。 論luận 經Kinh 云vân 劫kiếp 盡tận 火hỏa 中trung 者giả 。 正chánh 取thủ 二nhị 十thập 住trụ 劫kiếp 已dĩ 終chung 。 又hựu 十thập 九cửu 劫kiếp 壞hoại 有hữu 情tình 竟cánh 名danh 為vi 劫kiếp 盡tận 。 一nhất 劫kiếp 壞hoại 器khí 名danh 為vi 火hỏa 中trung 。 疏sớ/sơ 今kim 舉cử 初sơ 攝nhiếp 後hậu 下hạ 。 二nhị 顯hiển 經kinh 之chi 巧xảo 。 舉cử 火hỏa 劫kiếp 攝nhiếp 於ư 水thủy 風phong 顯hiển 義nghĩa 巧xảo 也dã 。 對đối 上thượng 海hải 水thủy 而nhi 云vân 劫kiếp 火hỏa 。 顯hiển 文văn 巧xảo 也dã 。 此thử 言ngôn 初sơ 對đối 長Trường 壽Thọ 天Thiên 。 所sở 以dĩ 得đắc 聞văn 者giả 以dĩ 彼bỉ 有hữu 天thiên 曾tằng 從tùng 佛Phật 聞văn 。 而nhi 為vi 說thuyết 法Pháp 。 故cố 二nhị 能năng 下hạ 就tựu 佛Phật 而nhi 聽thính 法Pháp 故cố 。 如như 初sơ 列liệt 眾chúng 處xứ 說thuyết 。 皆giai 由do 信tín 故cố 難nạn/nan 不bất 為vi 難nạn/nan 。 其kỳ 為vi 難nạn/nan 者giả 未vị 曾tằng 聞văn 熏huân 耽đam 禪thiền 味vị 故cố 。 疏sớ/sơ 按án 智trí 論luận 等đẳng 下hạ 。 第đệ 五ngũ 會hội 長trường 壽thọ 寬khoan 狹hiệp 。 即tức 智trí 論luận 三tam 十thập 八bát 云vân 。 長Trường 壽Thọ 天Thiên 者giả 。 謂vị 非Phi 想Tưởng 非Phi 非Phi 想Tưởng 天Thiên 處xứ 。 八bát 萬vạn 大đại 劫kiếp 故cố 。 或hoặc 有hữu 人nhân 云vân 。 一nhất 切thiết 無vô 色sắc 定định 通thông 名danh 長trường 壽thọ 。 以dĩ 無vô 形hình 可khả 化hóa 故cố 。 不bất 任nhậm 得đắc 道Đạo 常thường 是thị 凡phàm 夫phu 處xứ 故cố 。 或hoặc 說thuyết 無vô 想tưởng 天thiên 名danh 為vi 長trường 壽thọ 。 亦diệc 不bất 任nhậm 得đắc 道Đạo 故cố 。 或hoặc 說thuyết 從tùng 初sơ 禪thiền 至chí 四tứ 禪thiền 。 除trừ 淨tịnh 居cư 天thiên 皆giai 名danh 長trường 壽thọ 。 以dĩ 著trước 禪thiền 味vị 邪tà 見kiến 不bất 能năng 受thọ 道đạo 。 故cố 上thượng 即tức 智trí 論luận 等đẳng 言ngôn 。 等đẳng 取thủ 梁lương 攝nhiếp 論luận 及cập 成thành 實thật 論luận 。 皆giai 同đồng 智trí 論luận 第đệ 三tam 師sư 說thuyết 。 上thượng 諸chư 論luận 意ý 皆giai 以dĩ 上thượng 二nhị 界giới 壽thọ 長trường/trưởng 。 又hựu 耽đam 禪thiền 味vị 不bất 任nhậm 受thọ 道đạo 。 故cố 為vi 難nạn 處xứ 。 今kim 有hữu 信tín 心tâm 並tịnh 非phi 是thị 難nạn/nan 。 此thử 上thượng 明minh 長Trường 壽Thọ 天Thiên 竟cánh 。 疏sớ/sơ 今kim 不bất 取thủ 初sơ 禪thiền 者giả 。 明minh 論luận 小tiểu 狹hiệp 二nhị 因nhân 故cố 除trừ 。 一nhất 有hữu 覺giác 觀quán 義nghĩa 通thông 餘dư 處xứ 。 二nhị 正chánh 燒thiêu 者giả 正chánh 順thuận 論luận 文văn 。 若nhược 說thuyết 初sơ 禪thiền 為vi 長Trường 壽Thọ 天Thiên 難nạn/nan 。 無vô 由do 得đắc 說thuyết 火hỏa 劫kiếp 。 今kim 火hỏa 燒thiêu 初sơ 禪thiền 初sơ 禪thiền 無vô 人nhân 故cố 。 約ước 二nhị 禪thiền 已dĩ 上thượng 得đắc 聞văn 長trường 壽thọ 之chi 難nan 得đắc 聞văn 。 疏sớ/sơ 上thượng 順thuận 論luận 釋thích 下hạ 。 第đệ 五ngũ 別biệt 申thân 意ý 趣thú 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 結kết 成thành 論luận 意ý 。 後hậu 理lý 實thật 八bát 難nạn 下hạ 。 正chánh 申thân 別biệt 旨chỉ 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 通thông 八bát 難nạn 。 八bát 難nạn 雖tuy 則tắc 不bất 具cụ 不bất 唯duy 有hữu 二nhị 。 謂vị 論luận 已dĩ 有hữu 二nhị 。 加gia 佛Phật 前tiền 後hậu 為vi 三tam 。 海hải 兼kiêm 地địa 獄ngục 為vi 四tứ 。 修tu 羅la 兼kiêm 鬼quỷ 為vi 五ngũ 。 以dĩ 五ngũ 趣thú 明minh 義nghĩa 修tu 羅la 亦diệc 鬼quỷ 攝nhiếp 故cố 。 其kỳ 生sanh 聾lung 盲manh 正chánh 絕tuyệt 見kiến 聞văn 不bất 可khả 說thuyết 聞văn 但đãn 潛tiềm 益ích 耳nhĩ 。 忽hốt 令linh 生sanh 於ư 耳nhĩ 目mục 亦diệc 容dung 見kiến 聞văn 。 世thế 智trí 辯biện 聰thông 。 亦diệc 不bất 妨phương 聞văn 。 疏sớ/sơ 今kim 經kinh 但đãn 云vân 火hỏa 中trung 者giả 。 二nhị 別biệt 釋thích 火hỏa 中trung 之chi 言ngôn 。 即tức 法pháp 華hoa 中trung 意ý 在tại 華hoa 藏tạng 品phẩm 已dĩ 引dẫn 故cố 。 華hoa 藏tạng 云vân 劫kiếp 燒thiêu 不bất 思tư 議nghị 所sở 現hiện 雖tuy 敗bại 惡ác 其kỳ 處xứ 常thường 堅kiên 固cố 。 即tức 明minh 火hỏa 中trung 聞văn 也dã 。 火hỏa 浣hoán 之chi 布bố 。 火hỏa 中trung 之chi 鼠thử 。 炎diễm 鐵thiết 團đoàn 內nội 而nhi 有hữu 蟲trùng 生sanh 。 眾chúng 生sanh 業nghiệp 殊thù 豈khởi 妨phương 火hỏa 中trung 聞văn 法Pháp 。 方phương 對đối 海hải 水thủy 之chi 內nội 。 正chánh 在tại 其kỳ 中trung 。 疏sớ/sơ 問vấn 若nhược 依y 前tiền 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 六lục 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 先tiên 問vấn 可khả 知tri 。 後hậu 答đáp 中trung 三tam 。 初sơ 以dĩ 義nghĩa 正chánh 答đáp 。 二nhị 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 三tam 結kết 勸khuyến 引dẫn 證chứng 。 今kim 初sơ 然nhiên 戒giới 能năng 防phòng 非phi 止chỉ 惡ác 。 近cận 得đắc 人nhân 天thiên 之chi 身thân 乘thừa 者giả 理lý 運vận 彌di 載tái 遠viễn 證chứng 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 。 為vi 功công 不bất 等đẳng 益ích 有hữu 淺thiển 深thâm 。 故cố 美mỹ 乘thừa 而nhi 輕khinh 戒giới 。 然nhiên 戒giới 有hữu 隨tùy 相tương 離ly 相tương/tướng 。 三tam 聚tụ 尸thi 羅la 體thể 即tức 是thị 乘thừa 定định 慧tuệ 。 若nhược 有hữu 漏lậu 取thủ 相tương/tướng 亦diệc 不bất 能năng 運vận 出xuất 。 今kim 以dĩ 隨tùy 相tương/tướng 律luật 儀nghi 。 不bất 動động 不bất 出xuất 。 不bất 得đắc 稱xưng 乘thừa 定định 慧tuệ 。 了liễu 知tri 性tánh 相tướng 動động 出xuất 名danh 乘thừa 。 各các 舉cử 一nhất 邊biên 以dĩ 美mỹ 乘thừa 妙diệu 。 一Nhất 乘Thừa 緩hoãn 戒giới 急cấp 者giả 。 事sự 戒giới 嚴nghiêm 峻tuấn 纖tiêm 毫hào 不bất 犯phạm 。 三tam 種chủng 觀quán 心tâm 了liễu 不bất 開khai 解giải 。 以dĩ 急cấp 戒giới 故cố 人nhân 天thiên 受thọ 生sanh 。 或hoặc 隨tùy 禪thiền 梵Phạm 世Thế 耽đam 湎miện 定định 樂nhạo/nhạc/lạc 。 世thế 雖tuy 有hữu 佛Phật 說thuyết 法pháp 度độ 人nhân 。 而nhi 於ư 此thử 類loại 全toàn 無vô 利lợi 益ích 。 設thiết 得đắc 值trị 遇ngộ 。 不bất 能năng 開khai 解giải 。 震chấn 旦đán 一nhất 國quốc 。 不bất 覺giác 不bất 知tri 。 舍Xá 衛Vệ 三tam 億ức 不bất 聞văn 不bất 見kiến 。 著trước 樂nhạo/nhạc/lạc 諸chư 天thiên 及cập 生sanh 難nạn 處xứ 。 不bất 來lai 聽thính 受thọ 。 是thị 此thử 類loại 也dã 。 譬thí 如như 禁cấm 繫hệ 之chi 人nhân 。 或hoặc 以dĩ 財tài 物vật 。 求cầu 諸chư 大đại 力lực 。 申thân 延diên 日nhật 月nguyệt 冀ký 逢phùng 恩ân 赦xá 。 在tại 人nhân 天thiên 中trung 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 冀ký 善Thiện 知Tri 識Thức 化hóa 道đạo 修tu 乘thừa 即tức 。 能năng 得đắc 解giải 脫thoát 。 若nhược 於ư 人nhân 天thiên 。 不bất 修tu 乘thừa 者giả 。 報báo 盡tận 還hoàn 墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 中trung 。 百bách 千thiên 佛Phật 出xuất 。 終chung 不bất 得đắc 道Đạo 。 二Nhị 乘Thừa 急cấp 戒giới 緩hoãn 者giả 。 是thị 人nhân 德đức 薄bạc 垢cấu 重trọng/trùng 煩phiền 惱não 所sở 使sử 。 是thị 諸chư 事sự 戒giới 皆giai 為vi 羅la 剎sát 。 之chi 所sở 噉đạm 食thực 。 專chuyên 守thủ 理lý 戒giới 觀quán 行hành 相tương 續tục 。 以dĩ 事sự 戒giới 緩hoãn 命mạng 終chung 即tức 墮đọa 三tam 惡ác 道đạo 中trung 。 受thọ 於ư 罪tội 報báo 。 於ư 諸chư 乘thừa 中trung 隨tùy 何hà 乘thừa 強cường/cưỡng 。 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 牽khiên 。 若nhược 一Nhất 乘Thừa 強cường/cưỡng 即tức 聞văn 華hoa 嚴nghiêm 等đẳng 。 三tam 乘thừa 戒giới 俱câu 急cấp 者giả 。 謂vị 具cụ 持trì 眾chúng 戒giới 理lý 事sự 無vô 瑕hà 於ư 諸chư 妙diệu 乘thừa 觀quán 念niệm 相tương 續tục 。 即tức 於ư 今kim 生sanh 便tiện 應ưng 得đắc 道Đạo 。 若nhược 未vị 得đắc 道Đạo 此thử 業nghiệp 最tối 強cường/cưỡng 。 強cường/cưỡng 者giả 先tiên 牽khiên 必tất 昇thăng 善thiện 處xứ 。 隨tùy 戒giới 優ưu 劣liệt 欲dục 色sắc 等đẳng 殊thù 。 隨tùy 乘thừa 勝thắng 劣liệt 運vận 出xuất 亦diệc 異dị 。 若nhược 一Nhất 乘Thừa 急cấp 即tức 於ư 人nhân 天thiên 身thân 中trung 聞văn 華hoa 嚴nghiêm 等đẳng 。 四tứ 乘thừa 戒giới 俱câu 緩hoãn 者giả 。 謂vị 具cụ 犯phạm 眾chúng 戒giới 。 又hựu 復phục 無vô 乘thừa 。 永vĩnh 墜trụy 泥nê 犁lê 失thất 人nhân 天thiên 報báo 。 神thần 明minh 闇ám 塞tắc 無vô 得đắc 道Đạo 期kỳ 。 展triển 轉chuyển 沈trầm 淪luân 不bất 可khả 度độ 脫thoát 。 疏sớ/sơ 今kim 海hải 水thủy 劫kiếp 火hỏa 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 釋thích 經kinh 文văn 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 勉miễn 旃chiên 下hạ 。 結kết 勸khuyến 引dẫn 證chứng 。 引dẫn 證chứng 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 六lục 。 因nhân 明minh 菩Bồ 薩Tát 忘vong 犯phạm 護hộ 法Pháp 。 迦Ca 葉Diếp 菩Bồ 薩Tát 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 如như 是thị 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 戒giới 極cực 緩hoãn 本bổn 所sở 受thọ 戒giới 為vi 具cụ 在tại 不phủ 。


佛Phật 言ngôn 。

善thiện 男nam 子tử 汝nhữ 今kim 不bất 應ưng 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 何hà 以dĩ 故cố 本bổn 所sở 受thọ 戒giới 如như 本bổn 不bất 失thất 。 設thiết 有hữu 所sở 犯phạm 。 即tức 應ưng 懺sám 悔hối 悔hối 已dĩ 清thanh 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 云vân 善thiện 男nam 子tử 。 於ư 乘thừa 緩hoãn 者giả 乃nãi 名danh 為vi 緩hoãn 。 於ư 戒giới 緩hoãn 者giả 不bất 名danh 為vi 緩hoãn 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 於ư 此thử 大Đại 乘Thừa 。 不bất 作tác 懈giải 慢mạn 。 是thị 名danh 奉phụng 戒giới 為vi 護hộ 正Chánh 法Pháp 。 以dĩ 大Đại 乘Thừa 水thủy 而nhi 自tự 澡táo 浴dục 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 雖tuy 現hiện 破phá 戒giới 不bất 名danh 為vi 緩hoãn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 意ý 唯duy 以dĩ 大Đại 乘Thừa 為vi 乘thừa 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 意ý 亦diệc 取thủ 大Đại 乘Thừa 正Chánh 法Pháp 為vi 乘thừa 耳nhĩ 。 故cố 結kết 勸khuyến 云vân 留lưu 心tâm 法Pháp 要yếu 。 旃chiên 猶do 之chi 也dã 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 一nhất 偈kệ 教giáo 說thuyết 分phân 齊tề 也dã 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 五ngũ 。 一nhất 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 二nhị 言ngôn 漸tiệm 次thứ 下hạ 。 釋thích 總tổng 名danh 。 三tam 云vân 何hà 為vi 三tam 下hạ 。 列liệt 名danh 出xuất 體thể 。 四tứ 勝thắng 智trí 道đạo 者giả 下hạ 。 隨tùy 文văn 解giải 釋thích 。 五ngũ 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 三tam 中trung 觀quán 者giả 所sở 謂vị 觀quán 解giải 。 始thỉ 心tâm 揀giản 擇trạch 名danh 之chi 為vi 觀quán 。 依y 解giải 得đắc 實thật 名danh 之chi 為vi 證chứng 。 證chứng 心tâm 清thanh 淨tịnh 解giải 脫thoát 。 成thành 德đức 說thuyết 為vi 修tu 行hành 。 如như 金kim 清thanh 淨tịnh 為vi 莊trang 嚴nghiêm 具cụ 。 從tùng 此thử 即tức 十Thập 地Địa 之chi 中trung 下hạ 出xuất 體thể 。 體thể 即tức 三tam 智trí 。 遠viễn 公công 更cánh 有hữu 一nhất 釋thích 。 云vân 解giải 行hành 為vi 觀quán 。 初Sơ 地Địa 為vi 證chứng 。 二nhị 地địa 以dĩ 去khứ 說thuyết 為vi 修tu 行hành 。 今kim 以dĩ 論luận 意ý 皆giai 言ngôn 十Thập 地Địa 觀quán 等đẳng 故cố 唯duy 依y 前tiền 釋thích 。 疏sớ/sơ 即tức 觀quán 行hành 漸tiệm 次thứ 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 取thủ 論luận 意ý 總tổng 釋thích 。 後hậu 謂vị 說thuyết 諸chư 地địa 若nhược 加gia 行hành 觀quán 下hạ 。 引dẫn 論luận 辯biện 其kỳ 觀quán 相tương/tướng 。 今kim 初sơ 道đạo 者giả 因nhân 也dã 者giả 。 以dĩ 勝thắng 智trí 為vi 地địa 智trí 因nhân 故cố 。 以dĩ 道đạo 為vi 因nhân 道đạo 即tức 加gia 行hành 。 若nhược 遠viễn 公công 意ý 詺# 三tam 慧tuệ 為vi 智trí 。 漸tiệm 增tăng 為vi 勝thắng 。 虛hư 通thông 曰viết 道đạo 。 就tựu 辯biện 觀quán 相tương/tướng 中trung 。 觀quán 為vi 能năng 觀quán 。 依y 止chỉ 理lý 為vi 所sở 觀quán 。 理lý 智trí 相tương 應ứng 能năng 生sanh 後hậu 地địa 。 而nhi 遠viễn 公công 云vân 始thỉ 觀quán 為vi 觀quán 。 正chánh 住trụ 名danh 依y 止chỉ 。 地địa 中trung 滿mãn 足túc 起khởi 後hậu 為vi 能năng 生sanh 。 此thử 三tam 自tự 為vi 觀quán 中trung 漸tiệm 次thứ 。 似tự 非phi 論luận 意ý 故cố 。 疏sớ/sơ 不bất 依y 但đãn 以dĩ 加gia 行hành 為vi 證chứng 漸tiệm 次thứ 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 要yếu 由do 證chứng 真chân 方phương 能năng 了liễu 俗tục 等đẳng 者giả 。 證chứng 真chân 竟cánh 方phương 能năng 了liễu 俗tục 故cố 為vi 漸tiệm 次thứ 。 故cố 三tam 漸tiệm 次thứ 唯duy 證chứng 一nhất 種chủng 當đương 證chứng 。 上thượng 論luận 自tự 云vân 三tam 心tâm 以dĩ 為vi 漸tiệm 次thứ 。 餘dư 二nhị 以dĩ 自tự 望vọng 他tha 而nhi 為vi 漸tiệm 次thứ 。 疏sớ/sơ 問vấn 地địa 地địa 正chánh 證chứng 者giả 下hạ 。 第đệ 五ngũ 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 於ư 中trung 先tiên 問vấn 。 後hậu 古cổ 德đức 下hạ 答đáp 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 舉cử 賢hiền 首thủ 釋thích 。 後hậu 此thử 亦diệc 順thuận 理lý 下hạ 。 疏sớ/sơ 為vi 會hội 釋thích 。 以dĩ 刊# 定định 取thủ 唯duy 識thức 意ý 約ước 德đức 異dị 故cố 。 有hữu 十thập 親thân 證chứng 破phá 智trí 明minh 昧muội 故cố 為vi 會hội 釋thích 。 二nhị 義nghĩa 俱câu 取thủ 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 句cú 總tổng 標tiêu 。 二nhị 別biệt 會hội 。 今kim 初sơ 言ngôn 此thử 亦diệc 順thuận 理lý 者giả 。 非phi 是thị 不bất 許hứa 彼bỉ 之chi 正chánh 義nghĩa 正chánh 義nghĩa 即tức 唯duy 識thức 意ý 也dã 。 故cố 云vân 此thử 亦diệc 順thuận 理lý 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 有hữu 二nhị 。 先tiên 難nạn/nan 古cổ 釋thích 。 後hậu 申thân 正chánh 義nghĩa 。 難nạn/nan 古cổ 有hữu 三tam 。 一nhất 難nạn/nan 云vân 。 謂vị 境cảnh 智trí 互hỗ 相tương 如như 。 約ước 智trí 證chứng 十thập 如như 。 何hà 不bất 境cảnh 智trí 互hỗ 相tương 如như 約ước 境cảnh 證chứng 一nhất 如như 。 二nhị 難nạn/nan 云vân 。 加gia 行hành 後hậu 得đắc 非phi 親thân 證chứng 。 可khả 說thuyết 彼bỉ 智trí 有hữu 明minh 昧muội 。 正chánh 體thể 緣duyên 如như 不bất 變biến 影ảnh 。 何hà 得đắc 說thuyết 此thử 有hữu 明minh 昧muội 。 三tam 難nạn/nan 云vân 。 能năng 證chứng 有hữu 分phần/phân 限hạn 。 所sở 證chứng 無vô 分phần/phân 限hạn 。 以dĩ 限hạn 證chứng 無vô 限hạn 境cảnh 智trí 豈khởi 相tương/tướng 如như 。 下hạ 出xuất 正chánh 義nghĩa 云vân 。 應ưng 知tri 親thân 證chứng 之chi 言ngôn 。 但đãn 望vọng 當đương 地địa 加gia 行hành 後hậu 得đắc 故cố 名danh 為vi 親thân 。 不bất 望vọng 後hậu 地địa 說thuyết 為vi 親thân 證chứng 故cố 不bất 相tương 違vi 也dã 。 於ư 義nghĩa 可khả 知tri 。 今kim 當đương 為vi 古cổ 德đức 先tiên 通thông 此thử 難nạn/nan 。 一nhất 者giả 我ngã 許hứa 有hữu 十thập 如như 則tắc 應ưng 如như 所sở 難nạn/nan 。 我ngã 唯duy 立lập 一nhất 如như 何hà 因nhân 為vi 此thử 難nạn/nan 故cố 應ưng 順thuận 語ngữ 答đáp 第đệ 一nhất 云vân 境cảnh 智trí 互hỗ 相tương 如như 說thuyết 智trí 十thập 遍biến 證chứng 。 境cảnh 智trí 互hỗ 相tương 如như 約ước 境cảnh 惟duy 一nhất 證chứng 二nhị 。 答đáp 第đệ 二nhị 云vân 。 汝nhữ 證chứng 十thập 如như 不bất 變biến 影ảnh 一nhất 如như 而nhi 說thuyết 為vi 十thập 如như 。 我ngã 證chứng 真Chân 如Như 不bất 變biến 影ảnh 。 何hà 妨phương 一nhất 智trí 十thập 親thân 證chứng 。 三tam 酬thù 第đệ 三tam 有hữu 其kỳ 二nhị 意ý 。 一nhất 隨tùy 難nạn/nan 通thông 。 以dĩ 能năng 隨tùy 所sở 證chứng 不bất 許hứa 有hữu 明minh 昧muội 。 以dĩ 所sở 隨tùy 能năng 證chứng 真Chân 如Như 應ưng 是thị 智trí 。 二nhị 者giả 反phản 難nạn/nan 云vân 。 真Chân 如Như 無vô 分phần/phân 限hạn 不bất 許hứa 有hữu 明minh 昧muội 。 真Chân 如Như 體thể 不bất 異dị 十thập 德đức 何hà 由do 成thành 是thị 則tắc 前tiền 難nạn/nan 未vị 為vi 切thiết 要yếu 。 疏sớ/sơ 故cố 唯duy 識thức 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 會hội 釋thích 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 舉cử 唯duy 識thức 正chánh 義nghĩa 。 二nhị 借tá 文văn 通thông 義nghĩa 。 三tam 反phản 難nạn/nan 成thành 立lập 。 四tứ 以dĩ 喻dụ 顯hiển 示thị 。 今kim 初sơ 唯duy 識thức 正chánh 答đáp 如như 無vô 異dị 難nạn/nan 刊# 定định 。 傍bàng 此thử 而nhi 斥xích 本bổn 師sư 。 然nhiên 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 中trung 釋thích 云vân 。 真Chân 如Như 實thật 無vô 別biệt 。 隨tùy 其kỳ 所sở 證chứng 。 所sở 生sanh 能năng 證chứng 勝thắng 德đức 假giả 立lập 十thập 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 既ký 云vân 所sở 生sanh 能năng 證chứng 勝thắng 德đức 假giả 立lập 十thập 種chủng 。 早tảo 有hữu 智trí 明minh 昧muội 義nghĩa 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 又hựu 云vân 雖tuy 初Sơ 地Địa 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 借tá 唯duy 識thức 文văn 通thông 賢hiền 首thủ 義nghĩa 。 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 此thử 一nhất 段đoạn 文văn 自tự 明minh 廢phế 立lập 。 應ưng 有hữu 問vấn 言ngôn 。 初Sơ 地Địa 之chi 內nội 不bất 達đạt 十thập 如như 。 應ưng 無vô 發phát 趣thú 之chi 果quả 能năng 達đạt 後hậu 後hậu 相tương 及cập 得đắc 果quả 。 若nhược 已dĩ 通thông 達đạt 。 何hà 不bất 齊tề 證chứng 真Chân 如Như 十thập 德đức 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 達đạt 即tức 齊tề 達đạt 。 證chứng 行hành 未vị 圓viên 故cố 行hành 位vị 有hữu 十thập 。 故cố 有hữu 十thập 種chủng 圓viên 滿mãn 真Chân 如Như 。 乃nãi 至chí 如Như 來Lai 。 十thập 皆giai 能năng 了liễu 。 如như 辯biện 中trung 邊biên 論luận 廣quảng 有hữu 分phân 別biệt 。 言ngôn 能năng 證chứng 者giả 。 由do 於ư 行hành 圓viên 。 後hậu 後hậu 地địa 行hành 別biệt 別biệt 漸tiệm 圓viên 。 豈khởi 非phi 約ước 智trí 有hữu 昧muội 明minh 義nghĩa 。 雖tuy 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 本bổn 為vi 廢phế 立lập 。 即tức 以dĩ 此thử 義nghĩa 可khả 通thông 明minh 昧muội 故cố 得đắc 引dẫn 之chi 。 以dĩ 非phi 證chứng 論luận 中trung 通thông 真Chân 如Như 無vô 異dị 之chi 義nghĩa 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 亦diệc 約ước 能năng 證chứng 有hữu 明minh 昧muội 意ý 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 唯duy 取thủ 所sở 證chứng 下hạ 。 第đệ 三tam 反phản 難nạn/nan 成thành 立lập 。 此thử 有hữu 二nhị 難nạn/nan 。 一nhất 初Sơ 地Địa 未vị 證chứng 難nạn/nan 。 如như 有hữu 十thập 德đức 初sơ 唯duy 證chứng 一nhất 豈khởi 是thị 證chứng 如như 。 二nhị 不bất 通thông 本bổn 難nạn/nan 難nạn/nan 謂vị 本bổn 難nạn/nan 云vân 。 如như 本bổn 無vô 異dị 。 何hà 有hữu 十thập 證chứng 。 今kim 云vân 當đương 地địa 證chứng 於ư 一nhất 德đức 名danh 親thân 證chứng 者giả 。 無vô 異dị 之chi 難nạn/nan 豈khởi 得đắc 免miễn 耶da 。 疏sớ/sơ 如như 人nhân 觀quán 空không 下hạ 。 第đệ 四tứ 以dĩ 喻dụ 顯hiển 示thị 。 眼nhãn 有hữu 小tiểu 大đại 空không 無vô 差sai 別biệt 。 是thị 故cố 生sanh 公công 依y 於ư 此thử 理lý 立lập 頓đốn 悟ngộ 義nghĩa 。 明minh 唯duy 佛Phật 悟ngộ 證chứng 如như 窮cùng 故cố 。 十Thập 地Địa 聖thánh 賢hiền 皆giai 為vi 信tín 境cảnh 未vị 全toàn 證chứng 如như 。 故cố 云vân 夫phu 稱xưng 頓đốn 者giả 明minh 理lý 不bất 可khả 分phần/phân 。 悟ngộ 語ngữ 極cực 照chiếu 以dĩ 頓đốn 明minh 悟ngộ 。 義nghĩa 不bất 容dung 二nhị 不bất 二nhị 之chi 悟ngộ 符phù 不bất 分phân 之chi 理lý 。 理lý 智trí 兼kiêm 釋thích 謂vị 之chi 頓đốn 悟ngộ 即tức 斯tư 意ý 也dã 。 雖tuy 逈huýnh 異dị 常thường 談đàm 亦diệc 為vi 繫hệ 表biểu 之chi 玄huyền 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 自tự 下hạ 第đệ 三tam 許hứa 說thuyết 分phân 齊tề 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 顯hiển 意ý 總tổng 科khoa 。 後hậu 今kim 初sơ 下hạ 。 依y 文văn 正chánh 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 釋thích 說thuyết 儀nghi 。 後hậu 釋thích 說thuyết 意ý 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 舉cử 論luận 釋thích 經kinh 。 後hậu 觀quán 十thập 方phương 佛Phật 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 無vô 慢mạn 對đối 佛Phật 。 不bất 偏thiên 對đối 機cơ 。 佛Phật 請thỉnh 不bất 說thuyết 便tiện 是thị 自tự 高cao 。 今kim 承thừa 力lực 說thuyết 安an 敢cảm 慢mạn 乎hồ 。 二nhị 亦diệc 可khả 下hạ 。 意ý 欲dục 顯hiển 通thông 。 卻khước 以dĩ 無vô 慢mạn 對đối 機cơ 。 不bất 偏thiên 對đối 佛Phật 。 疏sớ/sơ 欲dục 令linh 大đại 眾chúng 。 下hạ 釋thích 說thuyết 意ý 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 依y 經kinh 釋thích 。 然nhiên 疏sớ/sơ 示thị 說thuyết 正chánh 地địa 該cai 通thông 二nhị 大đại 。 遠viễn 公công 以dĩ 示thị 說thuyết 為vi 說thuyết 大đại 。 正chánh 地địa 為vi 義nghĩa 大đại 。 乃nãi 成thành 穿xuyên 鑿tạc 。 二nhị 若nhược 準chuẩn 論luận 下hạ 。 引dẫn 論luận 釋thích 。 三tam 以dĩ 前tiền 說thuyết 主chủ 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 經kinh 中trung 重trọng/trùng 增tăng 之chi 言ngôn 。 四tứ 如như 何hà 得đắc 此thử 踊dũng 悅duyệt 下hạ 顯hiển 喜hỷ 意ý 。 於ư 中trung 四tứ 一nhất 徵trưng 以dĩ 總tổng 釋thích 。 二nhị 義nghĩa 名danh 所sở 以dĩ 下hạ 釋thích 二nhị 大đại 名danh 。 三tam 聞văn 於ư 二nhị 大đại 下hạ 。 結kết 成thành 踊dũng 悅duyệt 。 四tứ 然nhiên 二nhị 大đại 體thể 下hạ 彰chương 其kỳ 體thể 性tánh 。 於ư 中trung 二nhị 先tiên 總tổng 標tiêu 。 後hậu 遠viễn 公công 下hạ 別biệt 顯hiển 二nhị 師sư 。 遠viễn 公công 云vân 。 證chứng 道đạo 所sở 表biểu 即tức 是thị 地địa 法pháp 者giả 。 證chứng 道đạo 約ước 人nhân 契khế 會hội 地địa 法pháp 本bổn 自tự 有hữu 之chi 。 猶do 十thập 二nhị 緣duyên 以dĩ 法pháp 就tựu 人nhân 。 三tam 世thế 流lưu 轉chuyển 。 廢phế 人nhân 論luận 法pháp 性tánh 相tướng 常thường 定định 。 疏sớ/sơ 賢hiền 首thủ 下hạ 。 此thử 師sư 文văn 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 二nhị 大đại 。 二nhị 然nhiên 其kỳ 後hậu 解giải 下hạ 。 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 三tam 古cổ 德đức 因nhân 此thử 下hạ 。 明minh 可khả 說thuyết 不bất 可khả 說thuyết 。 於ư 中trung 二nhị 。 前tiền 總tổng 後hậu 別biệt 。 前tiền 中trung 言ngôn 下hạ 論luận 自tự 明minh 者giả 。 論luận 意ý 因nhân 分phân 為vi 可khả 說thuyết 。 果quả 分phần/phân 不bất 可khả 說thuyết 。 舉cử 論luận 此thử 文văn 即tức 奪đoạt 古cổ 德đức 。 從tùng 非phi 無vô 眉mi 目mục 下hạ 。 縱túng/tung 成thành 古cổ 義nghĩa 妙diệu 理lý 無vô 妨phương 故cố 。 疏sớ/sơ 於ư 中trung 初sơ 就tựu 義nghĩa 大đại 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 標tiêu 章chương 。 二nhị 別biệt 顯hiển 。 三tam 融dung 通thông 。 疏sớ/sơ 義nghĩa 中trung 有hữu 三tam 下hạ 。 別biệt 顯hiển 言ngôn 可khả 以dĩ 標tiêu 舉cử 令linh 人nhân 知tri 有hữu 者giả 。 總tổng 顯hiển 三tam 意ý 為vi 義nghĩa 大đại 皆giai 可khả 標tiêu 舉cử 。 如như 前tiền 七thất 偈kệ 即tức 其kỳ 事sự 也dã 。 不bất 可khả 指chỉ 斥xích 者giả 。 文văn 云vân 言ngôn 說thuyết 不bất 能năng 及cập 是thị 也dã 。 疏sớ/sơ 二nhị 約ước 證chứng 處xứ 等đẳng 者giả 。 如như 鳥điểu 足túc 所sở 履lý 之chi 處xứ 。 以dĩ 喻dụ 所sở 證chứng 。 而nhi 言ngôn 此thử 處xứ 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 即tức 為vi 可khả 說thuyết 。 為vi 跡tích 之chi 處xứ 不bất 可khả 顯hiển 示thị 。 名danh 不bất 可khả 說thuyết 。 疏sớ/sơ 三tam 約ước 本bổn 智trí 等đẳng 。 謂vị 以dĩ 空không 中trung 鳥điểu 跡tích 。 喻dụ 於ư 證chứng 智trí 。 說thuyết 有hữu 空không 中trung 之chi 跡tích 即tức 是thị 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 示thị 其kỳ 長trường 短đoản 大đại 小tiểu 即tức 不bất 可khả 說thuyết 。 疏sớ/sơ 攝nhiếp 論luận 云vân 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 離ly 五ngũ 相tương/tướng 者giả 。 雙song 證chứng 說thuyết 不bất 說thuyết 義nghĩa 。 即tức 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 第đệ 八bát 增tăng 上thượng 慧tuệ 品phẩm 。 第đệ 九cửu 論luận 曰viết 此thử 中trung 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 離ly 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 一nhất 離ly 無vô 作tác 意ý 故cố 。 二nhị 離ly 過quá 有hữu 尋tầm 有hữu 伺tứ 地địa 故cố 。 三tam 離ly 想tưởng 受thọ 滅diệt 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 四tứ 離ly 色sắc 自tự 性tánh 故cố 。 五ngũ 離ly 於ư 真chân 義nghĩa 異dị 計kế 度độ 故cố 。 離ly 此thử 五ngũ 相tương 應ứng 知tri 是thị 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 釋thích 論luận 曰viết 。 依y 智trí 自tự 性tánh 說thuyết 離ly 五ngũ 相tương/tướng 。 由do 遮già 詮thuyên 門môn 說thuyết 智trí 體thể 相tướng 。 以dĩ 表biểu 詮thuyên 門môn 不bất 可khả 說thuyết 。 故cố 遣khiển 分phân 別biệt 門môn 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 其kỳ 相tương/tướng 可khả 了liễu 。 若nhược 異dị 此thử 智trí 應ưng 有hữu 分phân 別biệt 。 何hà 有hữu 分phân 別biệt 。 謂vị 後hậu 廣quảng 說thuyết 無vô 作tác 意ý 等đẳng 。 若nhược 無vô 作tác 意ý 是thị 無vô 分phân 別biệt 智trí 者giả 。 睡thụy 眠miên 醉túy 等đẳng 無vô 所sở 作tác 意ý 。 應ưng 成thành 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 然nhiên 不bất 應ưng 許hứa 。 由do 離ly 功công 用dụng 應ưng 得đắc 。 無vô 煩phiền 惱não 故cố 。 若nhược 二nhị 是thị 者giả 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 已dĩ 上thượng 應ưng 成thành 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 若nhược 三tam 是thị 者giả 此thử 智trí 體thể 相tướng 難nan 可khả 成thành 立lập 。 以dĩ 彼bỉ 離ly 心tâm 無vô 有hữu 心tâm 法pháp 故cố 。 若nhược 四tứ 是thị 者giả 應ưng 不bất 成thành 智trí 。 如như 四tứ 大đại 所sở 造tạo 故cố 。 若nhược 五ngũ 是thị 者giả 。 此thử 智trí 不bất 成thành 是thị 無vô 分phân 別biệt 。 性tánh 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。 論luận 頌tụng 云vân 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 自tự 性tánh 遠viễn 離ly 五ngũ 種chủng 相tương/tướng 。 是thị 無vô 分phân 別biệt 。 智trí 不bất 異dị 計kế 於ư 真chân 。 釋thích 論luận 云vân 。 前tiền 三tam 句cú 遮già 五ngũ 。 第đệ 四tứ 句cú 正chánh 說thuyết 自tự 性tánh 。 已dĩ 上thượng 引dẫn 論luận 。 今kim 疏sớ/sơ 中trung 言ngôn 睡thụy 眠miên 醉túy 等đẳng 略lược 舉cử 五ngũ 相tương/tướng 之chi 一nhất 。 等đẳng 字tự 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 等đẳng 取thủ 餘dư 四tứ 。 皆giai 為vi 證chứng 成thành 第đệ 三tam 約ước 智trí 耳nhĩ 。 二nhị 者giả 等đẳng 於ư 無vô 想tưởng 定định 及cập 無vô 想tưởng 報báo 。 以dĩ 五ngũ 位vị 無vô 心tâm 略lược 舉cử 二nhị 故cố 。 第đệ 五ngũ 滅diệt 定định 第đệ 三tam 相tương/tướng 中trung 自tự 揀giản 竟cánh 故cố 。 從tùng 以dĩ 直trực 詮thuyên 不bất 到đáo 下hạ 。 即tức 釋thích 論luận 意ý 具cụ 如như 上thượng 引dẫn 。 上thượng 句cú 即tức 不bất 可khả 說thuyết 。 下hạ 句cú 即tức 可khả 說thuyết 義nghĩa 。 又hựu 上thượng 三tam 義nghĩa 且thả 從tùng 別biệt 義nghĩa 配phối 果quả 海hải 等đẳng 。 而nhi 實thật 三tam 義nghĩa 俱câu 通thông 果quả 海hải 理lý 智trí 等đẳng 三tam 。 皆giai 可khả 標tiêu 舉cử 。 不bất 可khả 指chỉ 示thị 。 寄ký 言ngôn 遣khiển 言ngôn 。 約ước 遮già 約ước 表biểu 思tư 之chi 。 又hựu 上thượng 三tam 義nghĩa 明minh 說thuyết 不bất 說thuyết 更cánh 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 自tự 體thể 真chân 法pháp 互hỗ 相tương 顯hiển 現hiện 名danh 為vi 可khả 說thuyết 。 如như 經Kinh 云vân 智trí 起khởi 佛Phật 境cảnh 界giới 等đẳng 。 謂vị 以dĩ 如như 顯hiển 智trí 。 以dĩ 智trí 顯hiển 如như 。 名danh 為vi 可khả 說thuyết 。 不bất 可khả 以dĩ 此thử 。 性tánh 相tướng 別biệt 取thủ 名danh 不bất 可khả 說thuyết 。 二nhị 者giả 情tình 實thật 相tướng 對đối 。 以dĩ 情tình 望vọng 實thật 情tình 外ngoại 有hữu 真chân 可khả 以dĩ 談đàm 說thuyết 。 據cứ 真chân 就tựu 情tình 真chân 外ngoại 無vô 情tình 用dụng 何hà 起khởi 說thuyết 。 疏sớ/sơ 是thị 出xuất 世thế 間gian 。 故cố 不bất 可khả 說thuyết 者giả 。 以dĩ 後hậu 得đắc 智trí 必tất 由do 證chứng 真chân 故cố 。 是thị 出xuất 世thế 如như 何hà 可khả 說thuyết 。 觀quán 中trung 行hành 相tương/tướng 言ngôn 不bất 至chí 故cố 者giả 。 以dĩ 修tu 中trung 觀quán 必tất 稱xưng 性tánh 修tu 性tánh 出xuất 名danh 言ngôn 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 故cố 彌Di 勒Lặc 云vân 。 種chủng 性tánh 麁thô 相tương/tướng 我ngã 已dĩ 略lược 說thuyết 。 諸chư 餘dư 實thật 義nghĩa 。 唯duy 佛Phật 能năng 知tri 。 疏sớ/sơ 又hựu 諸chư 法pháp 自tự 相tướng 。 皆giai 不bất 可khả 說thuyết 。 諸chư 法pháp 共cộng 相tương 皆giai 是thị 可khả 說thuyết 者giả 。 此thử 依y 因nhân 明minh 論luận 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 上thượng 實thật 義nghĩa 皆giai 名danh 自tự 相tương/tướng 。 以dĩ 諸chư 法pháp 上thượng 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 各các 附phụ 己kỷ 體thể 不bất 共cộng 他tha 故cố 。 若nhược 分phân 別biệt 心tâm 立lập 一nhất 種chủng 類loại 。 能năng 詮thuyên 所sở 詮thuyên 通thông 在tại 諸chư 法pháp 。 如như 縷lũ 貫quán 華hoa 名danh 為vi 共cộng 相tương 。 此thử 要yếu 散tán 心tâm 分phân 別biệt 假giả 立lập 是thị 比tỉ 量lượng 境cảnh 。 一nhất 切thiết 定định 心tâm 離ly 此thử 分phân 別biệt 皆giai 名danh 現hiện 量lượng 。 如như 第đệ 十thập 唯duy 識thức 疏sớ/sơ 說thuyết 。 然nhiên 就tựu 說thuyết 大đại 中trung 約ước 加gia 行hành 智trí 傍bàng 出xuất 此thử 義nghĩa 。 以dĩ 其kỳ 加gia 行hành 觀quán 法pháp 廣quảng 故cố 。 通thông 意ý 言ngôn 觀quán 故cố 傍bàng 出xuất 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 果quả 海hải 離ly 緣duyên 下hạ 。 上thượng 說thuyết 不bất 說thuyết 通thông 其kỳ 六lục 重trọng/trùng 。 此thử 下hạ 六lục 重trọng/trùng 相tương 望vọng 則tắc 初sơ 後hậu 唯duy 一nhất 中trung 間gian 具cụ 二nhị 。 疏sớ/sơ 此thử 上thượng 不bất 可khả 說thuyết 下hạ 。 第đệ 三tam 融dung 通thông 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 融dung 通thông 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 今kim 初sơ 以dĩ 真chân 理lý 普phổ 遍biến 故cố 者giả 。 真chân 理lý 不bất 可khả 說thuyết 普phổ 遍biến 於ư 事sự 是thị 故cố 可khả 說thuyết 。 言ngôn 以dĩ 緣duyên 修tu 無vô 性tánh 故cố 者giả 。 緣duyên 修tu 即tức 可khả 說thuyết 。 無vô 性tánh 故cố 便tiện 同đồng 真chân 理lý 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。 疏sớ/sơ 是thị 故cố 下hạ 引dẫn 證chứng 。 先tiên 引dẫn 當đương 經kinh 。 即tức 末mạt 偈kệ 我ngã 今kim 說thuyết 少thiểu 分phần 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 云vân 下hạ 。 二nhị 引dẫn 他tha 經kinh 即tức 涅Niết 槃Bàn 北bắc 本bổn 二nhị 十thập 一nhất 高cao 貴quý 德đức 王vương 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 。 說thuyết 十thập 功công 德đức 中trung 。 第đệ 一nhất 智trí 慧tuệ 。 功công 德đức 因nhân 辯biện 修tu 行hành 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 聞văn 所sở 未vị 聞văn 。 瑠lưu 璃ly 光quang 菩Bồ 薩Tát 從tùng 東đông 方phương 不bất 動động 世thế 界giới 滿mãn 月nguyệt 佛Phật 所sở 。 而nhi 來lai 問vấn 佛Phật 便tiện 明minh 至chí 不bất 至chí 義nghĩa 。 世Thế 尊Tôn 以dĩ 生sanh 不bất 生sanh 等đẳng 釋thích 成thành 至chí 不bất 至chí 義nghĩa 。 略lược 有hữu 六lục 句cú 。 四tứ 句cú 是thị 複phức 。 一nhất 不bất 生sanh 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 二nhị 生sanh 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 三tam 生sanh 不bất 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 四tứ 不bất 生sanh 不bất 生sanh 不bất 可khả 說thuyết 。 二nhị 句cú 單đơn 云vân 。 五ngũ 生sanh 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 六lục 不bất 生sanh 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 今kim 略lược 釋thích 之chi 。 第đệ 一nhất 句cú 未vị 生sanh 之chi 法pháp 名danh 為vi 不bất 生sanh 。 有hữu 可khả 生sanh 性tánh 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 既ký 不bất 生sanh 為vi 他tha 所sở 生sanh 。 故cố 不bất 可khả 作tác 不bất 生sanh 說thuyết 也dã 。 第đệ 二nhị 句cú 謂vị 生sanh 相tương/tướng 能năng 生sanh 可khả 生sanh 之chi 法pháp 名danh 為vi 生sanh 生sanh 。 今kim 生sanh 相tương/tướng 不bất 能năng 自tự 生sanh 。 既ký 不bất 自tự 生sanh 何hà 故cố 生sanh 他tha 。 故cố 不bất 可khả 作tác 生sanh 生sanh 說thuyết 。 第đệ 三tam 句cú 謂vị 生sanh 相tương/tướng 能năng 生sanh 未vị 生sanh 之chi 法pháp 名danh 生sanh 不bất 生sanh 今kim 由do 不bất 生sanh 無vô 漏lậu 。 故cố 不bất 可khả 作tác 生sanh 不bất 生sanh 說thuyết 。 第đệ 四tứ 句cú 謂vị 未vị 生sanh 時thời 無vô 有hữu 生sanh 事sự 名danh 不bất 生sanh 不bất 生sanh 。 如như 虛hư 空không 未vị 生sanh 之chi 時thời 。 無vô 有hữu 生sanh 事sự 。 不bất 能năng 令linh 生sanh 有hữu 漏lậu 之chi 法pháp 。 既ký 未vị 生sanh 時thời 無vô 有hữu 生sanh 事sự 。 若nhược 有hữu 緣duyên 會hội 則tắc 能năng 生sanh 耶da 。 故cố 不bất 可khả 作tác 不bất 生sanh 不bất 生sanh 說thuyết 也dã 。 五ngũ 生sanh 相tương/tướng 是thị 生sanh 不bất 能năng 自tự 生sanh 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 六lục 未vị 生sanh 是thị 不bất 生sanh 緣duyên 會hội 便tiện 生sanh 故cố 不bất 可khả 說thuyết 。 言ngôn 有hữu 因nhân 緣duyên 故cố 。 亦diệc 不bất 得đắc 說thuyết 者giả 。 經Kinh 云vân 有hữu 十thập 因nhân 緣duyên 。 則tắc 可khả 得đắc 說thuyết 。 遠viễn 公công 二nhị 釋thích 。 一nhất 以dĩ 十thập 二nhị 緣duyên 生sanh 。 前tiền 十thập 共cộng 為vi 生sanh 支chi 之chi 因nhân 。 二nhị 者giả 即tức 地địa 持trì 等đẳng 十thập 因nhân 。 謂vị 一nhất 隨tùy 說thuyết 因nhân 。 二nhị 觀quán 待đãi 因nhân 。 三tam 牽khiên 引dẫn 因nhân 。 四tứ 攝nhiếp 受thọ 因nhân 。 五ngũ 生sanh 起khởi 因nhân 。 六lục 引dẫn 發phát 因nhân 。 七thất 定định 異dị 因nhân 。 八bát 同đồng 事sự 因nhân 。 九cửu 相tương 違vi 因nhân 。 十thập 不bất 相tương 違vi 因nhân 。 釋thích 曰viết 後hậu 義nghĩa 為vi 善thiện 。 廣quảng 如như 唯duy 識thức 等đẳng 。 然nhiên 彼bỉ 經kinh 中trung 廣quảng 解giải 不bất 生sanh 等đẳng 相tương/tướng 。 今kim 但đãn 略lược 引dẫn 證chứng 說thuyết 默mặc 之chi 旨chỉ 。 故cố 不bất 廣quảng 具cụ 。 第đệ 二nhị 正chánh 申thân 偈kệ 中trung 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 正chánh 顯hiển 地địa 智trí 微vi 妙diệu 之chi 相tướng 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 定định 所sở 顯hiển 之chi 法pháp 。 二nhị 於ư 中trung 論luận 經kinh 下hạ 。 略lược 會hội 論luận 經kinh 。 三tam 言ngôn 微vi 妙diệu 者giả 下hạ 。 牒điệp 文văn 解giải 釋thích 。 今kim 初sơ 以dĩ 遠viễn 公công 意ý 明minh 初sơ 三tam 偈kệ 半bán 顯hiển 佛Phật 法Pháp 微vi 妙diệu 。 後hậu 有hữu 三tam 偈kệ 。 舉cử 彼bỉ 佛Phật 法Pháp 顯hiển 地địa 出xuất 言ngôn 。 故cố 今kim 揀giản 之chi 。 明minh 初sơ 三tam 偈kệ 半bán 亦diệc 是thị 顯hiển 於ư 地địa 智trí 微vi 妙diệu 非phi 說thuyết 佛Phật 果Quả 。 於ư 中trung 三tam 初sơ 總tổng 標tiêu 是thị 地địa 智trí 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 結kết 彈đàn 。 疏sớ/sơ 故cố 論luận 云vân 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 也dã 。 文văn 中trung 五ngũ 。 一nhất 問vấn 。 二nhị 依y 智trí 地địa 故cố 論luận 答đáp 。 三tam 依y 者giả 據cứ 也dã 疏sớ/sơ 釋thích 。 四tứ 云vân 何hà 知tri 下hạ 論luận 重trọng/trùng 徵trưng 。 五ngũ 上thượng 來lai 下hạ 論luận 自tự 釋thích 。 然nhiên 論luận 但đãn 云vân 上thượng 來lai 所sở 說thuyết 皆giai 依y 智trí 地địa 。 後hậu 復phục 所sở 說thuyết 亦diệc 依y 智trí 地địa 。 第đệ 六lục 偈kệ 言ngôn 智trí 起khởi 佛Phật 境cảnh 界giới 故cố 。 釋thích 曰viết 論luận 無vô 本bổn 分phần/phân 請thỉnh 分phần/phân 等đẳng 言ngôn 。 今kim 疏sớ/sơ 義nghĩa 加gia 耳nhĩ 。 此thử 論luận 引dẫn 三tam 節tiết 文văn 。 謂vị 一nhất 上thượng 來lai 。 二nhị 者giả 後hậu 說thuyết 。 三tam 即tức 今kim 偈kệ 本bổn 分phần/phân 即tức 前tiền 標tiêu 舉cử 。 地địa 體thể 相tướng 是thị 請thỉnh 分phần/phân 。 謂vị 解giải 脫thoát 月nguyệt 大đại 眾chúng 如Như 來Lai 皆giai 請thỉnh 說thuyết 十Thập 地Địa 。 解giải 脫thoát 月nguyệt 請thỉnh 經kinh 。 云vân 何hà 故cố 說thuyết 地Địa 名danh 。 而nhi 不bất 為vi 解giải 釋thích 諸chư 地địa 妙diệu 義nghĩa 趣thú 。 是thị 眾chúng 皆giai 欲dục 聞văn 。 大đại 眾chúng 請thỉnh 經Kinh 云vân 辯biện 才tài 分phân 別biệt 義nghĩa 說thuyết 此thử 最tối 勝thắng 地địa 。 如Như 來Lai 請thỉnh 經Kinh 云vân 諸chư 地địa 廣quảng 智trí 勝thắng 妙diệu 行hạnh 。 以dĩ 佛Phật 威uy 神thần 分phân 別biệt 說thuyết 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 皆giai 是thị 十Thập 地Địa 之chi 智trí 地địa 耳nhĩ 。 非phi 佛Phật 果Quả 也dã 。 疏sớ/sơ 後hậu 說thuyết 分phần/phân 等đẳng 者giả 。 即tức 論luận 後hậu 復phục 所sở 說thuyết 意ý 云vân 酬thù 請thỉnh 。 既ký 說thuyết 十Thập 地Địa 法Pháp 門môn 。 明minh 知tri 許hứa 說thuyết 分phân 齊tề 。 亦diệc 說thuyết 十Thập 地Địa 之chi 深thâm 義nghĩa 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 即tức 今kim 此thử 中trung 等đẳng 者giả 。 此thử 經Kinh 第đệ 六lục 偈kệ 即tức 論luận 經kinh 第đệ 四tứ 指chỉ 語ngữ 全toàn 同đồng 。 意ý 云vân 。 智trí 從tùng 佛Phật 境cảnh 界giới 起khởi 。 所sở 起khởi 之chi 智trí 即tức 是thị 十Thập 地Địa 。 故cố 下hạ 釋thích 云vân 。 智trí 者giả 是thị 地địa 智trí 。 起khởi 者giả 以dĩ 何hà 觀quán 。 以dĩ 何hà 同đồng 行hành 。 能năng 起khởi 此thử 智trí 。 此thử 下hạ 釋thích 佛Phật 境cảnh 界giới 言ngôn 。 次thứ 前tiền 論luận 云vân 。 此thử 偈kệ 示thị 現hiện 思tư 慧tuệ 及cập 報báo 生sanh 識thức 智trí 。 是thị 則tắc 可khả 說thuyết 此thử 智trí 非phi 彼bỉ 境cảnh 界giới 。 以dĩ 不bất 同đồng 故cố 偈kệ 言ngôn 智trí 起khởi 佛Phật 境cảnh 界giới 故cố 。 意ý 云vân 此thử 智trí 地địa 唯duy 佛Phật 窮cùng 盡tận 故cố 。 辯biện 所sở 知tri 亦diệc 只chỉ 智trí 地địa 。 又hựu 境cảnh 界giới 即tức 如như 如như 為vi 佛Phật 境cảnh 。 今kim 此thử 智trí 地địa 由do 於ư 加gia 行hành 觀quán 佛Phật 境cảnh 起khởi 。 明minh 皆giai 說thuyết 十Thập 地Địa 智trí 耳nhĩ 。 不bất 爾nhĩ 豈khởi 有hữu 請thỉnh 說thuyết 皆giai 明minh 十Thập 地Địa 。 今kim 乃nãi 示thị 果quả 之chi 分phần 齊tề 耶da 。 疏sớ/sơ 明minh 知tri 此thử 顯hiển 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 彈đàn 昔tích 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 此thử 即tức 雙song 指chỉ 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 言ngôn 聖thánh 道Đạo 是thị 體thể 難nan 知tri 故cố 微vi 者giả 。 聖thánh 之chi 一nhất 字tự 即tức 今kim 經kinh 。 如Như 來Lai 大đại 仙tiên 。 即tức 聖thánh 人nhân 之chi 道đạo 名danh 為vi 聖thánh 道Đạo 。 以dĩ 人nhân 取thủ 法pháp 意ý 在tại 於ư 道đạo 。 道đạo 即tức 地địa 智trí 故cố 云vân 是thị 體thể 。 言ngôn 難nan 知tri 故cố 微vi 者giả 難nan 知tri 是thị 微vi 所sở 以dĩ 。 亦diệc 是thị 微vi 相tương/tướng 。 該cai 於ư 說thuyết 證chứng 。 故cố 下hạ 開khai 二nhị 義nghĩa 。 言ngôn 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 者giả 。 即tức 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 彌Di 勒Lặc 章chương 中trung 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 云vân 何hà 難nan 知tri 下hạ 。 開khai 章chương 別biệt 釋thích 口khẩu 欲dục 辯biện 而nhi 辭từ 喪táng 者giả 。 言ngôn 語ngữ 道đạo 斷đoạn 故cố 。 心tâm 將tương 緣duyên 而nhi 慮lự 息tức 者giả 。 心tâm 行hành 處xứ 滅diệt 故cố 。 前tiền 來lai 頻tần 釋thích 問vấn 既ký 云vân 說thuyết 時thời 云vân 何hà 難nan 知tri 。 答đáp 有hữu 心tâm 不bất 能năng 說thuyết 故cố 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 其kỳ 說thuyết 法Pháp 者giả 。 無vô 說thuyết 無vô 示thị 。 則tắc 言ngôn 而nhi 無vô 言ngôn 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 上thượng 大đại 仙tiên 道đạo 是thị 所sở 證chứng 說thuyết 者giả 。 牒điệp 經kinh 第đệ 一nhất 句cú 。 為vi 其kỳ 地địa 體thể 。 即tức 論luận 經kinh 聖thánh 道Đạo 二nhị 字tự 上thượng 直trực 就tựu 法pháp 體thể 以dĩ 論luận 微vi 妙diệu 。 今kim 以dĩ 人nhân 顯hiển 法pháp 。 以dĩ 是thị 佛Phật 因nhân 何hà 不bất 微vi 妙diệu 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 即tức 說thuyết 時thời 難nan 知tri 者giả 。 次thứ 第đệ 釋thích 上thượng 二nhị 章chương 也dã 。 非phi 念niệm 離ly 念niệm 語ngữ 。 則tắc 非phi 念niệm 似tự 南nam 宗tông 義nghĩa 無vô 念niệm 。 離ly 念niệm 似tự 北bắc 宗tông 義nghĩa 。 釋thích 乃nãi 非phi 念niệm 同đồng 北bắc 宗tông 修tu 得đắc 非phi 念niệm 故cố 。 離ly 念niệm 同đồng 南nam 宗tông 本bổn 性tánh 離ly 故cố 。 若nhược 二nhị 宗tông 相tương/tướng 成thành 由do 本bổn 無vô 念niệm 要yếu 須tu 離ly 念niệm 。 方phương 知tri 今kim 此thử 云vân 何hà 以dĩ 非phi 念niệm 者giả 。 由do 本bổn 離ly 念niệm 故cố 。 言ngôn 自tự 體thể 無vô 念niệm 者giả 以dĩ 無vô 緣duyên 故cố 。 然nhiên 體thể 無vô 念niệm 復phục 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 性tánh 淨tịnh 無vô 念niệm 。 以dĩ 心tâm 體thể 離ly 念niệm 故cố 。 今kim 非phi 此thử 義nghĩa 以dĩ 此thử 通thông 一nhất 切thiết 凡phàm 小tiểu 故cố 。 二nhị 契khế 理lý 無vô 緣duyên 都đô 無vô 所sở 得đắc 。 名danh 為vi 無vô 念niệm 。 即tức 今kim 所sở 用dụng 。 若nhược 依y 此thử 義nghĩa 亦diệc 異dị 偏thiên 就tựu 南nam 宗tông 。 故cố 南nam 北bắc 圓viên 融dung 方phương 成thành 離ly 念niệm 。 由do 上thượng 二nhị 下hạ 結kết 即tức 非phi 念niệm 離ly 念niệm 二nhị 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 求cầu 欲dục 證chứng 見kiến 難nạn/nan 證chứng 得đắc 故cố 者giả 。 以dĩ 論luận 經kinh 但đãn 云vân 難nan 得đắc 。 今kim 經Kinh 云vân 求cầu 見kiến 不bất 可khả 得đắc 。 得đắc 之chi 與dữ 見kiến 俱câu 約ước 證chứng 說thuyết 。 故cố 云vân 求cầu 欲dục 證chứng 見kiến 難nan 可khả 得đắc 故cố 。 次thứ 以dĩ 無vô 見kiến 無vô 得đắc 下hạ 。 雙song 證chứng 二nhị 經kinh 。 言ngôn 無vô 見kiến 者giả 上thượng 經kinh 精tinh 進tấn 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 有hữu 見kiến 則tắc 為vi 垢cấu 。 此thử 則tắc 未vị 為vi 見kiến 。 遠viễn 離ly 於ư 諸chư 見kiến 如như 是thị 乃nãi 見kiến 佛Phật 。 又hựu 善thiện 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 無vô 見kiến 說thuyết 為vi 見kiến 。 無vô 生sanh 說thuyết 眾chúng 生sanh 若nhược 見kiến 若nhược 眾chúng 生sanh 。 了liễu 知tri 無vô 體thể 性tánh 。 又hựu 功công 德đức 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 無vô 見kiến 即tức 是thị 見kiến 。 能năng 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 於ư 法pháp 若nhược 有hữu 見kiến 此thử 。 則tắc 無vô 所sở 見kiến 。 無vô 得đắc 者giả 智trí 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 有hữu 諍tranh 說thuyết 生sanh 死tử 。 無vô 諍tranh 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 真chân 實thật 慧tuệ 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 佛Phật 法Pháp 不bất 可khả 覺giác 了liễu 此thử 名danh 覺giác 法pháp 。 諸chư 佛Phật 如như 是thị 。 修tu 一nhất 法pháp 不bất 可khả 得đắc 。 又hựu 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 。 無vô 住trụ 定định 處xử 不bất 可khả 得đắc 。 諸chư 佛Phật 住trụ 於ư 此thử 究cứu 竟cánh 不bất 動động 搖dao 般Bát 若Nhã 宗tông 中trung 。 無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 菩Bồ 薩Tát 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 諸chư 佛Phật 則tắc 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 淨tịnh 名danh 天thiên 女nữ 云vân 。 若nhược 有hữu 得đắc 有hữu 證chứng 於ư 佛Phật 法Pháp 中trung 。 為vi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 故cố 無vô 見kiến 無vô 得đắc 方phương 能năng 證chứng 得đắc 。 得đắc 與dữ 無vô 得đắc 俱câu 絕tuyệt 名danh 言ngôn 。 非phi 離ly 有hữu 得đắc 而nhi 證chứng 無vô 得đắc 。 方phương 為vi 真chân 無vô 得đắc 也dã 。 亡vong 言ngôn 亡vong 言ngôn 。 疏sớ/sơ 下hạ 四tứ 句cú 別biệt 等đẳng 者giả 。 以dĩ 總tổng 明minh 難nan 得đắc 。 其kỳ 相tương/tướng 猶do 隱ẩn 故cố 別biệt 顯hiển 之chi 。 然nhiên 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 列liệt 名danh 。 三tam 釋thích 經kinh 。 四tứ 料liệu 揀giản 。 疏sớ/sơ 第đệ 一nhất 觀quán 行hành 下hạ 。 第đệ 二nhị 列liệt 名danh 。 依y 論luận 次thứ 下hạ 釋thích 順thuận 經kinh 。 論luận 經Kinh 云vân 難nan 得đắc 無vô 垢cấu 濁trược 。 智trí 者giả 所sở 行hành 處xứ 。 自tự 性tánh 常thường 寂tịch 滅diệt 。 不bất 滅diệt 亦diệc 不bất 生sanh 。 故cố 為vi 此thử 次thứ 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 下hạ 第đệ 三tam 釋thích 經kinh 。 初sơ 句cú 釋thích 第đệ 四tứ 功công 德đức 微vi 。 即tức 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 滅diệt 句cú 。 無vô 生sanh 者giả 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 。 不bất 滅diệt 者giả 寂tịch 而nhi 常thường 用dụng 。 故cố 云vân 不bất 一nhất 往vãng 滅diệt 。 一nhất 往vãng 滅diệt 者giả 。 即tức 同đồng 二Nhị 乘Thừa 上thượng 來lai 釋thích 經kinh 。 即tức 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 寂tịch 用dụng 無vô 礙ngại 功công 德đức 者giả 。 結kết 成thành 論luận 名danh 。 疏sớ/sơ 次thứ 句cú 清thanh 淨tịnh 下hạ 釋thích 第đệ 三tam 清thanh 淨tịnh 微vi 。 上thượng 功công 德đức 微vi 即tức 是thị 自tự 在tại 我ngã 義nghĩa 。 此thử 微vi 既ký 約ước 性tánh 淨tịnh 。 即tức 是thị 常thường 義nghĩa 。 悟ngộ 實thật 本bổn 淨tịnh 無vô 染nhiễm 可khả 除trừ 。 先tiên 染nhiễm 後hậu 淨tịnh 。 即tức 是thị 無vô 常thường 。 疏sớ/sơ 言ngôn 離ly 垢cấu 者giả 下hạ 。 釋thích 第đệ 一nhất 觀quán 行hành 微vi 即tức 是thị 淨tịnh 義nghĩa 。 先tiên 順thuận 釋thích 。 論luận 云vân 智trí 中trung 。 無vô 無vô 明minh 故cố 。 不bất 同đồng 世thế 間gian 下hạ 。 反phản 釋thích 故cố 論luận 云vân 有hữu 無vô 明minh 雜tạp 智trí 是thị 名danh 為vi 濁trược 。 以dĩ 論luận 經Kinh 云vân 無vô 垢cấu 濁trược 故cố 。 世thế 間gian 八bát 禪thiền 是thị 不bất 動động 業nghiệp 必tất 雜tạp 無vô 明minh 。 疏sớ/sơ 聰thông 慧tuệ 人nhân 下hạ 。 釋thích 第đệ 二nhị 依y 止chỉ 微vi 。 即tức 顯hiển 樂nhạo/nhạc/lạc 德đức 。 言ngôn 依y 止chỉ 者giả 。 為vi 行hành 依y 故cố 。 先tiên 釋thích 能năng 行hành 之chi 人nhân 。 此thử 聰thông 慧tuệ 人nhân 即tức 論luận 經kinh 智trí 者giả 二nhị 字tự 。 疏sớ/sơ 彼bỉ 人nhân 之chi 智trí 下hạ 。 二nhị 釋thích 彼bỉ 智trí 所sở 行hành 處xứ 。 於ư 中trung 三tam 。 先tiên 總tổng 釋thích 二nhị 徵trưng 以dĩ 別biệt 顯hiển 。 三tam 正chánh 釋thích 行hành 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 何hà 智trí 能năng 行hành 下hạ 徵trưng 以dĩ 別biệt 顯hiển 。 然nhiên 有hữu 二nhị 對đối 。 一nhất 總tổng 別biệt 。 二nhị 權quyền 實thật 。 今kim 疏sớ/sơ 合hợp 明minh 。 然nhiên 論luận 云vân 智trí 者giả 所sở 行hành 處xứ 者giả 。 自tự 證chứng 知tri 故cố 。 自tự 證chứng 知tri 者giả 。 依y 彼bỉ 生sanh 故cố 。 於ư 中trung 智trí 者giả 見kiến 實thật 諦đế 義nghĩa 故cố 。 復phục 增tăng 上thượng 善thiện 解giải 法pháp 故cố 。 增tăng 上thượng 善thiện 寂tịch 滅diệt 故cố 。


復phục 有hữu 世thế 間gian 智trí 。 隨tùy 聞văn 明minh 了liễu 知tri 故cố 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 明minh 此thử 中trung 論luận 有hữu 總tổng 別biệt 。 先tiên 總tổng 後hậu 於ư 中trung 下hạ 別biệt 。 總tổng 中trung 二nhị 句cú 皆giai 是thị 實thật 智trí 。 別biệt 中trung 有hữu 實thật 有hữu 權quyền 故cố 合hợp 之chi 。 就tựu 總tổng 就tựu 實thật 唯duy 一nhất 實thật 智trí 。 然nhiên 總tổng 別biệt 就tựu 文văn 。 權quyền 實thật 約ước 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 云vân 何hà 行hành 處xứ 。 即tức 第đệ 三tam 正chánh 釋thích 行hành 處xứ 。 二nhị 智trí 可khả 見kiến 故cố 。 唯duy 約ước 證chứng 智trí 。 能năng 行hành 即tức 是thị 論luận 中trung 總tổng 意ý 。 初sơ 云vân 此thử 之chi 地địa 智trí 是thị 彼bỉ 證chứng 智trí 自tự 證chứng 知tri 故cố 者giả 。 即tức 論luận 云vân 智trí 者giả 所sở 行hành 處xứ 者giả 。 自tự 證chứng 知tri 故cố 。 次thứ 云vân 依y 彼bỉ 地địa 智trí 說thuyết 證chứng 智trí 生sanh 者giả 。 即tức 釋thích 論luận 第đệ 二nhị 句cú 。 云vân 自tự 證chứng 知tri 者giả 。 依y 彼bỉ 生sanh 故cố 是thị 則tắc 地địa 智trí 約ước 本bổn 有hữu 之chi 證chứng 智trí 。 約ước 人nhân 就tựu 法pháp 。 亦diệc 由do 遠viễn 公công 上thượng 云vân 三tam 證chứng 智trí 。 四tứ 所sở 表biểu 地địa 法pháp 思tư 之chi 。 疏sớ/sơ 上thượng 四tứ 微vi 中trung 下hạ 。 第đệ 四tứ 料liệu 揀giản 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 依y 論luận 從tùng 勝thắng 以dĩ 配phối 。 後hậu 上thượng 依y 增tăng 勝thắng 下hạ 。 疏sớ/sơ 意ý 明minh 通thông 。 通thông 相tương/tướng 云vân 何hà 。 如như 功công 德đức 異dị 小tiểu 。 無vô 住trụ 功công 德đức 凡phàm 外ngoại 豈khởi 有hữu 。 觀quán 行hành 異dị 凡phàm 。 小Tiểu 乘Thừa 外ngoại 道đạo 皆giai 有hữu 無vô 明minh 。 明minh 彼bỉ 亦diệc 無vô 依y 止chỉ 清thanh 淨tịnh 。 揀giản 異dị 外ngoại 道đạo 。 凡phàm 小tiểu 寧ninh 有hữu 。 以dĩ 並tịnh 非phi 聰thông 慧tuệ 。 雙song 證chứng 二nhị 空không 定định 契khế 性tánh 淨tịnh 為vi 恆hằng 寂tịch 然nhiên 。 故cố 知tri 論luận 主chủ 從tùng 勝thắng 略lược 配phối 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 此thử 徵trưng 體thể 相tướng 也dã 者giả 。 疏sớ/sơ 釋thích 論luận 體thể 相tướng 有hữu 三tam 。 一nhất 者giả 標tiêu 相tương/tướng 。 如như 見kiến 煙yên 知tri 火hỏa 見kiến 鶴hạc 知tri 池trì 等đẳng 。 二nhị 者giả 形hình 相tướng 如như 長trường 短đoản 方phương 圓viên 等đẳng 。 三tam 者giả 體thể 相tướng 。 如như 火hỏa 熱nhiệt 相tương/tướng 等đẳng 。 今kim 揀giản 前tiền 二nhị 故cố 云vân 體thể 相tướng 。 體thể 相tướng 復phục 二nhị 。 一nhất 者giả 事sự 體thể 。 如như 向hướng 所sở 引dẫn 。 二nhị 者giả 理lý 體thể 如như 空không 寂tịch 等đẳng 。 今kim 是thị 理lý 體thể 約ước 不bất 同đồng 相tương/tướng 。 雖tuy 義nghĩa 兼kiêm 於ư 事sự 皆giai 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 為vi 深thâm 義nghĩa 之chi 體thể 也dã 。 疏sớ/sơ 智trí 體thể 空không 寂tịch 名danh 為vi 同đồng 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 其kỳ 猶do 世thế 間gian 色sắc 等đẳng 空không 寂tịch 名danh 為vi 同đồng 相tương/tướng 。 色sắc 相tướng 差sai 別biệt 為vi 不bất 同đồng 相tương/tướng 。 不bất 同đồng 猶do 於ư 自tự 性tánh 也dã 。 疏sớ/sơ 總tổng 中trung 此thử 是thị 誰thùy 相tương/tướng 下hạ 。 釋thích 總tổng 句cú 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 經kinh 後hậu 釋thích 論luận 經kinh 中trung 兩lưỡng 重trọng/trùng 假giả 徵trưng 以dĩ 經kinh 配phối 答đáp 。 可khả 知tri 但đãn 體thể 性tánh 有hữu 同đồng 有hữu 異dị 。 異dị 者giả 相tương/tướng 據cứ 於ư 外ngoại 。 性tánh 主chủ 於ư 內nội 。 體thể 者giả 性tánh 相tướng 之chi 通thông 稱xưng 。 則tắc 寬khoan 狹hiệp 不bất 同đồng 。 今kim 此thử 所sở 明minh 即tức 性tánh 為vi 體thể 。 故cố 經Kinh 云vân 自tự 性tánh 。 論luận 經Kinh 云vân 自tự 體thể 。 疏sớ/sơ 何hà 以dĩ 言ngôn 同đồng 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 論luận 同đồng 相tương/tướng 之chi 言ngôn 。 先tiên 出xuất 體thể 。 後hậu 釋thích 名danh 。 此thử 即tức 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 出xuất 體thể 也dã 。 則tắc 下hạ 言ngôn 不bất 同đồng 。 是thị 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 同đồng 相tương/tướng 有hữu 二nhị 。 一nhất 對đối 因nhân 彰chương 果quả 本bổn 隱ẩn 今kim 顯hiển 。 二nhị 對đối 用dụng 彰chương 體thể 。 涅Niết 槃Bàn 體thể 淨tịnh 故cố 。 不bất 揀giản 修tu 生sanh 修tu 顯hiển 功công 德đức 彰chương 體thể 齊tề 稱xưng 性tánh 淨tịnh 。 若nhược 依y 初sơ 義nghĩa 無vô 始thỉ 法pháp 性tánh 。 名danh 之chi 為vi 體thể 。 昔tích 為vi 妄vọng 覆phú 今kim 障chướng 息tức 德đức 顯hiển 故cố 名danh 為vi 淨tịnh 。 若nhược 依y 後hậu 義nghĩa 則tắc 涅Niết 槃Bàn 法pháp 體thể 名danh 之chi 為vi 性tánh 。 涅Niết 槃Bàn 體thể 淨tịnh 名danh 為vi 性tánh 淨tịnh 。 下hạ 方phương 便tiện 淨tịnh 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 次thứ 下hạ 當đương 辯biện 。 疏sớ/sơ 上thượng 同đồng 諸chư 佛Phật 下hạ 。 後hậu 釋thích 名danh 也dã 。 以dĩ 體thể 釋thích 名danh 由do 體thể 同đồng 故cố 。 略lược 舉cử 三tam 同đồng 顯hiển 橫hoạnh/hoành 竪thụ 皆giai 同đồng 。 上thượng 下hạ 即tức 竪thụ 。 橫hoạnh/hoành 同đồng 諸chư 法pháp 標tiêu 也dã 。 諸chư 法pháp 如như 故cố 下hạ 。 展triển 轉chuyển 釋thích 成thành 文văn 中trung 自tự 有hữu 五ngũ 重trọng/trùng 徵trưng 釋thích 。 一nhất 云vân 。 云vân 何hà 知tri 皆giai 同đồng 諸chư 法pháp 。 釋thích 云vân 。 諸chư 法pháp 皆giai 如như 故cố 智trí 體thể 即tức 如như 故cố 云vân 同đồng 也dã 。 二nhị 徵trưng 云vân 。 經Kinh 云vân 性tánh 空không 何hà 干can 於ư 如như 。 故cố 釋thích 云vân 如như 即tức 空không 故cố 。 三tam 又hựu 徵trưng 云vân 。 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 如như 即tức 是thị 空không 故cố 釋thích 云vân 。 一nhất 切thiết 皆giai 以dĩ 。 空không 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 自tự 性tánh 即tức 是thị 空không 如như 。 四tứ 又hựu 徵trưng 云vân 。 豈khởi 不bất 言ngôn 總tổng 意ý 別biệt 。 別biệt 在tại 於ư 智trí 何hà 言ngôn 諸chư 法pháp 。 故cố 釋thích 云vân 。 色sắc 性tánh 智trí 性tánh 。 本bổn 無vô 二nhị 故cố 。 即tức 起khởi 信tín 文văn 故cố 以dĩ 法pháp 取thủ 性tánh 。 性tánh 隨tùy 法pháp 別biệt 。 是thị 則tắc 智trí 空không 非phi 說thuyết 餘dư 空không 。 若nhược 以dĩ 法pháp 就tựu 性tánh 性tánh 無vô 不bất 同đồng 。 五ngũ 徵trưng 云vân 。 縱túng/tung 言ngôn 性tánh 同đồng 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 是thị 涅Niết 槃Bàn 性tánh 。 故cố 引dẫn 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。 證chứng 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 中trung 。 皆giai 有hữu 安an 樂lạc 性tánh 。 安an 樂lạc 性tánh 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 性tánh 故cố 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 三tam 四tứ 十thập 二nhị 問vấn 中trung 一nhất 問vấn 也dã 。 疏sớ/sơ 下hạ 句cú 別biệt 者giả 下hạ 釋thích 。 此thử 一nhất 句cú 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 六lục 。 初sơ 會hội 論luận 經kinh 。 二nhị 釋thích 云vân 下hạ 。 引dẫn 論luận 標tiêu 釋thích 。 三tam 三tam 種chủng 空không 者giả 。 即tức 地địa 前tiền 下hạ 引dẫn 他tha 論luận 證chứng 成thành 。 四tứ 今kim 云vân 有hữu 者giả 下hạ 。 引dẫn 論luận 別biệt 釋thích 。 五ngũ 今kim 經kinh 闕khuyết 有hữu 下hạ 。 會hội 通thông 經kinh 文văn 。 六lục 三tam 種chủng 空không 義nghĩa 下hạ 。 結kết 廣quảng 有hữu 在tại 初sơ 二nhị 可khả 知tri 。 三tam 中trung 即tức 寶bảo 性tánh 論luận 第đệ 四tứ 云vân 。 若nhược 散tán 亂loạn 心tâm 失thất 空không 眾chúng 生sanh 者giả 。 謂vị 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 離ly 空không 如Như 來Lai 藏tạng 義nghĩa 。 以dĩ 失thất 變biến 壞hoại 物vật 修tu 行hành 者giả 。 名danh 為vi 空không 解giải 脫thoát 門môn 。 此thử 明minh 何hà 義nghĩa 。 初sơ 發phát 心tâm 菩Bồ 薩Tát 。 起khởi 如như 是thị 心tâm 。 實thật 有hữu 法pháp 可khả 滅diệt 。 後hậu 時thời 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 失thất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 修tu 行hành 。 又hựu 有hữu 人nhân 以dĩ 空không 為vi 有hữu 物vật 我ngã 應ưng 得đắc 空không 。 又hựu 生sanh 如như 是thị 心tâm 。 離ly 色sắc 等đẳng 法pháp 別biệt 更cánh 有hữu 空không 。 我ngã 應ưng 修tu 行hành 彼bỉ 人nhân 不bất 知tri 空không 。 今kim 疏sớ/sơ 二nhị 當đương 第đệ 三tam 。 三tam 當đương 第đệ 二nhị 。 為vi 順thuận 論luận 中trung 三tam 種chủng 謗báng 故cố 。 又hựu 取thủ 意ý 引dẫn 對đối 文văn 可khả 知tri 。 然nhiên 般Bát 若Nhã 經kinh 中trung 四tứ 句cú 。 正chánh 遣khiển 此thử 三tam 空không 疑nghi 。 一nhất 疑nghi 空không 滅diệt 色sắc 故cố 。 以dĩ 色sắc 即tức 是thị 空không 遣khiển 之chi 。 二nhị 疑nghi 空không 異dị 色sắc 故cố 。 以dĩ 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 遣khiển 之chi 。 三tam 疑nghi 空không 是thị 物vật 。 今kim 明minh 空không 即tức 是thị 色sắc 。 故cố 非phi 別biệt 有hữu 空không 也dã 。 疏sớ/sơ 今kim 云vân 有hữu 者giả 。 即tức 初sơ 離ly 謗báng 攝nhiếp 者giả 。 四tứ 引dẫn 論luận 別biệt 釋thích 也dã 。 然nhiên 論luận 先tiên 列liệt 三tam 病bệnh 。 即tức 返phản 問vấn 辯biện 非phi 。 後hậu 列liệt 三tam 名danh 治trị 之chi 即tức 順thuận 問vấn 彰chương 是thị 。 今kim 初sơ 。 論luận 云vân 自tự 體thể 空không 者giả 。 可khả 如như 是thị 取thủ 如như 兔thố 角giác 耶da 。 不phủ 也dã 。 可khả 如như 是thị 取thủ 。 異dị 此thử 空không 智trí 更cánh 有hữu 異dị 空không 耶da 。 不phủ 也dã 。 可khả 如như 是thị 取thủ 有hữu 彼bỉ 此thử 自tự 體thể 彼bỉ 此thử 轉chuyển 滅diệt 耶da 。 不phủ 也dã 。 後hậu 順thuận 問vấn 彰chương 是thị 云vân 。 云vân 何hà 取thủ 此thử 自tự 體thể 空không 有hữu 不bất 二nhị 不bất 盡tận 。 如như 是thị 取thủ 此thử 句cú 顯hiển 離ly 三tam 種chủng 空không 攝nhiếp 。 一nhất 離ly 謗báng 攝nhiếp 。 二nhị 離ly 異dị 攝nhiếp 。 三tam 離ly 盡tận 滅diệt 攝nhiếp 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 論luận 先tiên 舉cử 所sở 揀giản 以dĩ 經kinh 對đối 治trị 。 今kim 疏sớ/sơ 乃nãi 分phần/phân 其kỳ 。 能năng 治trị 所sở 治trị 。 兼kiêm 經kinh 五ngũ 字tự 一nhất 一nhất 對đối 釋thích 於ư 義nghĩa 易dị 了liễu 。 如như 云vân 今kim 云vân 有hữu 者giả 。 牒điệp 經kinh 言ngôn 即tức 初sơ 離ly 謗báng 攝nhiếp 者giả 。 即tức 舉cử 論luận 立lập 名danh 。 言ngôn 不bất 謂vị 斷đoạn 滅diệt 下hạ 。 明minh 離ly 前tiền 過quá 。 如như 兔thố 角giác 者giả 。 即tức 前tiền 可khả 如như 是thị 取thủ 。 如như 兔thố 角giác 耶da 。 其kỳ 不bất 謂vị 兩lưỡng 字tự 即tức 前tiền 不phủ 也dã 二nhị 字tự 。 斷đoạn 滅diệt 兩lưỡng 字tự 即tức 取thủ 三tam 空không 亂loạn 意ý 中trung 第đệ 一nhất 亂loạn 意ý 。 會hội 同đồng 論luận 文văn 。 下hạ 之chi 二nhị 攝nhiếp 例lệ 此thử 可khả 知tri 。 但đãn 觀quán 上thượng 所sở 引dẫn 論luận 文văn 自tự 分phần/phân 主chủ 客khách 。 二nhị 即tức 疑nghi 空không 異dị 色sắc 。 三tam 即tức 疑nghi 空không 是thị 物vật 。 謂vị 空không 為vi 有hữu 。 三tam 中trung 言ngôn 此thử 明minh 非phi 滅diệt 有hữu 體thể 之chi 智trí 以dĩ 成thành 有hữu 體thể 之chi 空không 者giả 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 今kim 是thị 第đệ 一nhất 釋thích 。 由do 論luận 云vân 彼bỉ 此thử 自tự 體thể 故cố 。 以dĩ 空không 為vi 此thử 智trí 為vi 彼bỉ 既ký 離ly 盡tận 滅diệt 故cố 。 非phi 滅diệt 有hữu 體thể 之chi 智trí 等đẳng 。 疏sớ/sơ 亦diệc 非phi 空không 有hữu 物vật 可khả 轉chuyển 滅diệt 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 釋thích 。 前tiền 釋thích 雙song 就tựu 智trí 空không 上thượng 論luận 盡tận 滅diệt 。 今kim 就tựu 空không 上thượng 論luận 盡tận 滅diệt 。 正chánh 順thuận 上thượng 第đệ 三tam 。 謂vị 空không 為vi 有hữu 謗báng 不bất 要yếu 約ước 智trí 論luận 有hữu 也dã 。 疏sớ/sơ 離ly 此thử 三tam 空không 下hạ 。 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 然nhiên 正chánh 義nghĩa 尚thượng 難nạn/nan 。 初sơ 二nhị 是thị 有hữu 。 後hậu 義nghĩa 非phi 有hữu 自tự 互hỗ 相tương 違vi 何hà 成thành 正chánh 義nghĩa 。 故cố 說thuyết 正chánh 義nghĩa 智trí 相tương/tướng 是thị 有hữu 。 智trí 性tánh 說thuyết 空không 。 今kim 此thử 智trí 空không 由do 有hữu 三tam 德đức 離ly 上thượng 三tam 謗báng 。 一nhất 相tương/tướng 作tác 義nghĩa 故cố 離ly 初sơ 謗báng 攝nhiếp 。 謂vị 若nhược 無vô 智trí 則tắc 無vô 有hữu 空không 。 若nhược 無vô 真chân 空không 智trí 不bất 成thành 立lập 故cố 。 若nhược 諸chư 法pháp 不bất 空không 即tức 無vô 道đạo 無vô 果quả 。 中trung 論luận 云vân 。 以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。 故cố 論luận 經Kinh 云vân 。 有hữu 能năng 離ly 謗báng 攝nhiếp 。 既ký 空không 能năng 成thành 有hữu 。 豈khởi 待đãi 滅diệt 智trí 方phương 成thành 空không 耶da 。 二nhị 不bất 相tương 礙ngại 義nghĩa 。 是thị 故cố 不bất 異dị 異dị 即tức 有hữu 礙ngại 於ư 空không 。 定định 性tánh 有hữu 故cố 空không 礙ngại 於ư 有hữu 。 定định 性tánh 無vô 故cố 既ký 不bất 相tương 礙ngại 。 故cố 非phi 色sắc 外ngoại 別biệt 更cánh 有hữu 空không 故cố 離ly 異dị 攝nhiếp 。 三tam 相tương 違vi 義nghĩa 。 以dĩ 體thể 非phi 有hữu 故cố 無vô 可khả 盡tận 。 安an 謂vị 空không 為vi 有hữu 耶da 。 故cố 初sơ 則tắc 廢phế 他tha 成thành 己kỷ 故cố 有hữu 空không 。 後hậu 則tắc 廢phế 己kỷ 成thành 他tha 故cố 非phi 有hữu 空không 由do 初sơ 有hữu 故cố 不bất 無vô 。 由do 後hậu 無vô 故cố 非phi 有hữu 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 是thị 中trung 道đạo 義nghĩa 。 故cố 此thử 空không 有hữu 豈khởi 得đắc 異dị 耶da 。 由do 空không 義nghĩa 故cố 與dữ 智trí 非phi 一nhất 。 由do 前tiền 二nhị 義nghĩa 與dữ 智trí 非phi 異dị 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 是thị 中Trung 道Đạo 故cố 。 故cố 此thử 真chân 空không 是thị 智trí 之chi 體thể 。 體thể 相tướng 無vô 二nhị 為vi 智trí 之chi 相tướng 是thị 同đồng 相tương/tướng 也dã 。 同đồng 相tương/tướng 即tức 是thị 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 即tức 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 其kỳ 揆quỹ 一nhất 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 今kim 闕khuyết 有hữu 字tự 下hạ 。 第đệ 五ngũ 會hội 通thông 經kinh 文văn 。 此thử 句cú 徵trưng 也dã 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 下hạ 。 釋thích 初sơ 意ý 。 以dĩ 不bất 盡tận 字tự 攝nhiếp 有hữu 字tự 。 前tiền 明minh 不bất 盡tận 是thị 無vô 。 故cố 無vô 可khả 盡tận 則tắc 離ly 謂vị 空không 為vi 有hữu 過quá 。 今kim 明minh 有hữu 體thể 故cố 。 不bất 盡tận 則tắc 離ly 斷đoạn 滅diệt 過quá 。 二nhị 者giả 下hạ 第đệ 二nhị 意ý 即tức 以dĩ 無vô 盡tận 二nhị 字tự 攝nhiếp 有hữu 字tự 。 以dĩ 是thị 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 離ly 斷đoạn 滅diệt 。 於ư 中trung 先tiên 出xuất 論luận 文văn 。 次thứ 意ý 云vân 下hạ 釋thích 論luận 。 後hậu 今kim 經kinh 亦diệc 無vô 定định 字tự 下hạ 。 會hội 釋thích 今kim 經kinh 。 言ngôn 離ly 前tiền 二nhị 空không 者giả 。 一nhất 謂vị 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 離ly 於ư 異dị 攝nhiếp 。 二nhị 即tức 異dị 故cố 義nghĩa 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 者giả 有hữu 無vô 既ký 其kỳ 不bất 二nhị 。 豈khởi 滅diệt 有hữu 明minh 無vô 。 故cố 離ly 斷đoạn 滅diệt 雖tuy 有hữu 二nhị 意ý 後hậu 意ý 最tối 親thân 。 疏sớ/sơ 二nhị 有hữu 六lục 句cú 明minh 不bất 同đồng 相tương/tướng 。 即tức 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 第đệ 一nhất 總tổng 彰chương 大đại 意ý 。 第đệ 二nhị 隨tùy 文văn 解giải 釋thích 。 第đệ 三tam 總tổng 結kết 會hội 通thông 。 初sơ 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 出xuất 體thể 。 二nhị 釋thích 名danh 。 三tam 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 即tức 方phương 便tiện 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 對đối 前tiền 性tánh 淨tịnh 。 方phương 便tiện 有hữu 二nhị 。 一nhất 對đối 因nhân 彰chương 果quả 。 從tùng 因nhân 方phương 便tiện 而nhi 修tu 得đắc 故cố 。 二nhị 對đối 體thể 起khởi 用dụng 作tác 用dụng 差sai 別biệt 故cố 名danh 方phương 便tiện 。 方phương 便tiện 即tức 寂tịch 故cố 稱xưng 涅Niết 槃Bàn 。 疏sớ/sơ 斷đoạn 惑hoặc 平bình 等đẳng 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 此thử 不bất 同đồng 。 對đối 於ư 前tiền 同đồng 。 前tiền 同đồng 有hữu 三tam 。 今kim 亦diệc 有hữu 三tam 而nhi 少thiểu 開khai 合hợp 。 一nhất 對đối 下hạ 不bất 同đồng 眾chúng 生sanh 。 言ngôn 斷đoạn 惑hoặc 平bình 等đẳng 者giả 。 斷đoạn 惑hoặc 故cố 異dị 凡phàm 夫phu 。 平bình 等đẳng 故cố 異dị 小Tiểu 乘Thừa 。 小Tiểu 乘Thừa 不bất 斷đoạn 法pháp 執chấp 故cố 非phi 平bình 等đẳng 。 又hựu 謂vị 有hữu 惑hoặc 可khả 斷đoạn 。 不bất 解giải 無vô 斷đoạn 而nhi 斷đoạn 。 今kim 皆giai 反phản 此thử 故cố 云vân 平bình 等đẳng 。 二nhị 而nhi 能năng 斷đoạn 故cố 。 不bất 同đồng 外ngoại 境cảnh 但đãn 是thị 所sở 證chứng 。 即tức 對đối 前tiền 橫hoạnh/hoành 同đồng 諸chư 法pháp 。 然nhiên 諸chư 法pháp 中trung 含hàm 其kỳ 有hữu 無vô 故cố 開khai 為vi 二nhị 。 今kim 對đối 有hữu 境cảnh 質chất 礙ngại 之chi 境cảnh 不bất 能năng 斷đoạn 惑hoặc 。 但đãn 是thị 所sở 證chứng 故cố 。 三tam 有hữu 異dị 相tướng 故cố 不bất 同đồng 空không 者giả 。 即tức 前tiền 諸chư 法pháp 中trung 含hàm 此thử 無vô 法pháp 。 又hựu 加gia 此thử 空không 者giả 。 前tiền 約ước 性tánh 淨tịnh 同đồng 空không 義nghĩa 多đa 。 今kim 方phương 便tiện 淨tịnh 同đồng 空không 義nghĩa 少thiểu 故cố 云vân 不bất 同đồng 於ư 空không 。 不bất 云vân 不bất 同đồng 諸chư 佛Phật 者giả 此thử 多đa 同đồng 佛Phật 故cố 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 是thị 果quả 下hạ 。 三tam 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 而nhi 文văn 有hữu 二nhị 妨phương 。 一nhất 以dĩ 果quả 違vi 因nhân 妨phương 。 先tiên 問vấn 後hậu 約ước 分phần/phân 證chứng 下hạ 答đáp 。 答đáp 有hữu 三tam 義nghĩa 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 今kim 明minh 地địa 智trí 下hạ 。 第đệ 二nhị 所sở 證chứng 違vi 智trí 妨phương 。 亦diệc 先tiên 問vấn 。 後hậu 若nhược 分phần/phân 相tương/tướng 下hạ 答đáp 。 大đại 意ý 可khả 知tri 。 然nhiên 約ước 相tương/tướng 融dung 凡phàm 是thị 一nhất 法pháp 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 若nhược 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 為vi 門môn 。 涅Niết 槃Bàn 門môn 中trung 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 若nhược 以dĩ 菩Bồ 提Đề 為vi 門môn 。 菩Bồ 提Đề 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 若nhược 法Pháp 身thân 為vi 門môn 。 法Pháp 身thân 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 今kim 約ước 地địa 智trí 。 地địa 智trí 門môn 中trung 。 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 。 智trí 相tương/tướng 即tức 同đồng 菩Bồ 提Đề 。 智trí 性tánh 即tức 同đồng 涅Niết 槃Bàn 。 今kim 取thủ 即tức 相tương/tướng 之chi 性tánh 故cố 。 同đồng 與dữ 不bất 同đồng 。 皆giai 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 言ngôn 二nhị 而nhi 不bất 二nhị 者giả 。 性tánh 與dữ 相tương/tướng 殊thù 而nhi 復phục 相tương/tướng 即tức 故cố 。 難nạn/nan 說thuyết 甚thậm 深thâm 者giả 。 欲dục 言ngôn 菩Bồ 提Đề 即tức 同đồng 涅Niết 槃Bàn 。 欲dục 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 即tức 說thuyết 為vi 智trí 。 互hỗ 融dung 雙song 絕tuyệt 難nan 以dĩ 一nhất 事sự 當đương 之chi 故cố 。 理lý 圓viên 言ngôn 偏thiên 。 理lý 與dữ 言ngôn 絕tuyệt 為vi 難nạn/nan 說thuyết 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 文văn 中trung 解giải 脫thoát 是thị 總tổng 下hạ 隨tùy 文văn 解giải 釋thích 。 先tiên 解giải 總tổng 句cú 。 言ngôn 異dị 前tiền 者giả 。 異dị 前tiền 同đồng 相tương/tướng 也dã 。 疏sớ/sơ 寶bảo 性tánh 論luận 下hạ 。 引dẫn 論luận 成thành 立lập 。 此thử 論luận 前tiền 有hữu 偈kệ 云vân 。 佛Phật 身thân 不bất 捨xả 離ly 清thanh 淨tịnh 真chân 妙diệu 法Pháp 。 如như 虛hư 空không 日nhật 月nguyệt 智trí 離ly 染nhiễm 不bất 二nhị 。 論luận 云vân 此thử 偈kệ 明minh 何hà 義nghĩa 。 向hướng 說thuyết 轉chuyển 身thân 實thật 體thể 清thanh 淨tịnh 。 又hựu 清thanh 淨tịnh 者giả 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 何hà 等đẳng 為vi 二nhị 。


一nhất 者giả 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 二nhị 者giả 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 者giả 。 謂vị 性tánh 解giải 脫thoát 無vô 所sở 捨xả 離ly 。 以dĩ 彼bỉ 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 體thể 不bất 捨xả 一nhất 切thiết 。 客khách 塵trần 煩phiền 惱não 。 以dĩ 彼bỉ 解giải 脫thoát 不bất 離ly 一nhất 切thiết 法pháp 。 如như 水thủy 不bất 離ly 諸chư 塵trần 垢cấu 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 清thanh 淨tịnh 。 以dĩ 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 遠viễn 離ly 諸chư 煩phiền 惱não 。 垢cấu 更cánh 無vô 染nhiễm 故cố 。 又hựu 依y 彼bỉ 果quả 離ly 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 故cố (# 云vân 云vân )# 。 若nhược 無vô 上thượng 依y 經kinh 第đệ 一nhất 亦diệc 明minh 四tứ 德đức 。 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 淨tịnh 有hữu 二nhị 者giả 。 一nhất 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 通thông 相tương/tướng 。 二nhị 無vô 垢cấu 清thanh 淨tịnh 。 是thị 其kỳ 別biệt 相tướng 我ngã 有hữu 二nhị 者giả 。 一nhất 遠viễn 離ly 外ngoại 道đạo 邪tà 執chấp 我ngã 。 二nhị 離ly 二Nhị 乘Thừa 無vô 我ngã 。 樂lạc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 斷đoạn 苦khổ 集tập 。 二nhị 斷đoạn 意ý 生sanh 身thân 諸chư 陰ấm 滅diệt 。 常thường 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 離ly 無vô 常thường 斷đoạn 見kiến 。 二nhị 離ly 涅Niết 槃Bàn 是thị 常thường 見kiến 故cố 。 上thượng 皆giai 取thủ 意ý 引dẫn 經kinh 耳nhĩ 。 廣quảng 如như 涅Niết 槃Bàn 章chương 疏sớ/sơ 。 別biệt 中trung 以dĩ 別biệt 顯hiển 總tổng 下hạ 。 釋thích 別biệt 句cú 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 於ư 諸chư 趣thú 言ngôn 二nhị 云vân 何hà 下hạ 。 釋thích 餘dư 五ngũ 句cú 五ngũ 句cú 即tức 顯hiển 五ngũ 種chủng 解giải 脫thoát 之chi 相tướng 者giả 標tiêu 也dã 。 下hạ 唯duy 列liệt 三tam 。 後hậu 三tam 合hợp 故cố 。 若nhược 具cụ 應ưng 云vân 三Tam 明Minh 般Bát 若Nhã 是thị 觀quán 行hành 相tương/tướng 。 四Tứ 明Minh 法Pháp 身thân 是thị 轉chuyển 依y 相tương/tướng 。 五ngũ 明minh 解giải 脫thoát 是thị 無vô 礙ngại 相tương/tướng 。 今kim 以dĩ 後hậu 三tam 合hợp 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 前tiền 之chi 二nhị 義nghĩa 亦diệc 三tam 德đức 開khai 出xuất 。 般Bát 若Nhã 約ước 決quyết 理lý 邊biên 。 即tức 名danh 觀quán 智trí 。 約ước 契khế 合hợp 邊biên 即tức 名danh 觀quán 行hành 。 無vô 間gian 道đạo 斷đoạn 即tức 斷đoạn 惑hoặc 相tương/tướng 。 解giải 脫thoát 道đạo 證chứng 即tức 無vô 礙ngại 相tương/tướng 。 故cố 雖tuy 五ngũ 句cú 但đãn 是thị 三tam 德đức 。 疏sớ/sơ 言ngôn 平bình 等đẳng 者giả 。 即tức 牒điệp 經kinh 解giải 釋thích 也dã 。 此thử 即tức 第đệ 一nhất 等đẳng 二nhị 際tế 。 是thị 觀quán 智trí 相tương/tướng 者giả 。 即tức 經kinh 涅Niết 槃Bàn 平bình 等đẳng 住trụ 。 謂vị 世thế 間gian 涅Niết 槃Bàn 下hạ 皆giai 論luận 文văn 。 從tùng 以dĩ 世thế 間gian 之chi 性tánh 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 平bình 等đẳng 之chi 義nghĩa 。 然nhiên 論luận 云vân 平bình 等đẳng 攝nhiếp 取thủ 。 約ước 人nhân 說thuyết 平bình 等đẳng 。 非phi 如như 聲Thanh 聞Văn 不bất 得đắc 平bình 等đẳng 。 得đắc 與dữ 不bất 得đắc 。 並tịnh 約ước 於ư 人nhân 。 而nhi 疏sớ/sơ 以dĩ 性tánh 釋thích 者giả 。 由do 二Nhị 乘Thừa 不bất 了liễu 性tánh 等đẳng 故cố 。 背bối/bội 生sanh 死tử 向hướng 涅Niết 槃Bàn 。 菩Bồ 薩Tát 了liễu 性tánh 本bổn 平bình 等đẳng 生sanh 死tử 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。 而nhi 取thủ 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 離ly 不bất 在tại 納nạp 法pháp 在tại 心tâm 。 故cố 云vân 平bình 等đẳng 攝nhiếp 取thủ 。 疏sớ/sơ 中trung 觀quán 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 釋thích 成thành 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 品phẩm 偈kệ 云vân 。 涅Niết 槃Bàn 與dữ 世thế 間gian 無vô 有hữu 。 少thiểu 分phần 別biệt 世thế 間gian 與dữ 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 無vô 少thiểu 分phần 別biệt 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 實thật 際tế 及cập 與dữ 世thế 間gian 際tế 。 如như 是thị 之chi 二nhị 際tế 無vô 毫hào 釐li 差sai 別biệt 。 今kim 但đãn 義nghĩa 引dẫn 三tam 句cú 意ý 已dĩ 具cụ 矣hĩ 。 若nhược 更cánh 廣quảng 說thuyết 應ưng 有hữu 四tứ 句cú 。 一nhất 全toàn 涅Niết 槃Bàn 故cố 無vô 毫hào 釐li 差sai 。 以dĩ 世thế 間gian 實thật 性tánh 說thuyết 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 之chi 相tướng 說thuyết 為vi 世thế 間gian 。 以dĩ 性tánh 收thu 相tương/tướng 無vô 相tướng 非phi 性tánh 故cố 。 唯duy 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 無vô 有hữu 差sai 。 二nhị 全toàn 世thế 間gian 故cố 無vô 毫hào 釐li 差sai 。 以dĩ 相tương/tướng 收thu 性tánh 無vô 性tánh 非phi 相tướng 故cố 。 三tam 全toàn 世thế 間gian 之chi 涅Niết 槃Bàn 。 與dữ 全toàn 涅Niết 槃Bàn 之chi 世thế 間gian 無vô 毫hào 釐li 差sai 。 以dĩ 雖tuy 互hỗ 收thu 不bất 壞hoại 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 四tứ 全toàn 世thế 間gian 之chi 涅Niết 槃Bàn 非phi 涅Niết 槃Bàn 也dã 。 全toàn 涅Niết 槃Bàn 之chi 世thế 間gian 非phi 世thế 間gian 也dã 。 非phi 世thế 間gian 與dữ 非phi 涅Niết 槃Bàn 無vô 毫hào 釐li 差sai 。 以dĩ 性tánh 相tướng 互hỗ 奪đoạt 異dị 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 義nghĩa 句cú 雖tuy 四tứ 法pháp 唯duy 一nhất 事sự 。 所sở 謂vị 無vô 事sự 故cố 非phi 四tứ 也dã 。 是thị 故cố 順thuận 情tình 而nhi 取thủ 四tứ 句cú 俱câu 非phi 。 順thuận 法pháp 而nhi 言ngôn 四tứ 句cú 俱câu 是thị 也dã 。 此thử 般Bát 若Nhã 智trí 於ư 外ngoại 能năng 照chiếu 。 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 內nội 照chiếu 之chi 體thể 廓khuếch 然nhiên 即tức 空không 。 空không 四tứ 絕tuyệt 故cố 四tứ 絕tuyệt 中trung 間gian 即tức 空không 之chi 神thần 照chiếu 朗lãng 無vô 相tướng 之chi 虛hư 宗tông 是thị 般Bát 若Nhã 法Pháp 也dã 。 此thử 即tức 非phi 中trung 之chi 中trung 也dã 。 由do 不bất 礙ngại 事sự 之chi 理lý 故cố 。 全toàn 涅Niết 槃Bàn 入nhập 生sanh 死tử 。 全toàn 生sanh 死tử 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 由do 不bất 礙ngại 理lý 之chi 事sự 故cố 差sai 別biệt 宛uyển 然nhiên 也dã 。 由do 二nhị 俱câu 無vô 礙ngại 故cố 入nhập 不bất 入nhập 俱câu 成thành 也dã 。 由do 二nhị 無vô 礙ngại 又hựu 不bất 二nhị 故cố 。 入nhập 即tức 不bất 入nhập 。 不bất 入nhập 即tức 入nhập 。 如như 是thị 方phương 為vi 究cứu 竟cánh 平bình 等đẳng 。 疏sớ/sơ 二nhị 斷đoạn 惑hoặc 相tương/tướng 下hạ 。 釋thích 此thử 一nhất 句cú 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 第đệ 一nhất 總tổng 明minh 大đại 意ý 。 第đệ 二nhị 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 圓viên 融dung 。 今kim 初sơ 謂vị 三tam 時thời 相tương/tướng 因nhân 俱câu 無vô 定định 性tánh 故cố 。 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 由do 無vô 定định 性tánh 。 方phương 能năng 斷đoạn 惑hoặc 故cố 云vân 方phương 說thuyết 斷đoạn 耳nhĩ 。 故cố 云vân 非phi 初sơ 下hạ 。 指chỉ 經kinh 文văn 然nhiên 雜tạp 集tập 第đệ 七thất 亦diệc 云vân 。 從tùng 何hà 而nhi 說thuyết 煩phiền 惱não 斷đoạn 耶da 。 不bất 從tùng 過quá 去khứ 已dĩ 滅diệt 無vô 故cố 。 不bất 從tùng 未vị 來lai 以dĩ 未vị 生sanh 故cố 。 不bất 從tùng 現hiện 在tại 道đạo 不bất 俱câu 故cố 。 此thử 即tức 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 義nghĩa 也dã 。 中trung 觀quán 論luận 廣quảng 說thuyết 。 即tức 以dĩ 三tam 時thời 門môn 明minh 無vô 斷đoạn 義nghĩa 。 無vô 斷đoạn 即tức 是thị 性tánh 空không 義nghĩa 。 以dĩ 有hữu 性tánh 空không 義nghĩa 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。 故cố 成thành 斷đoạn 義nghĩa 下hạ 當đương 廣quảng 明minh 。 疏sớ/sơ 釋thích 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 開khai 章chương 廣quảng 釋thích 於ư 中trung 相tương/tướng 翻phiên 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 定định 斷đoạn 處xứ 以dĩ 開khai 三tam 關quan 。 二nhị 此thử 三tam 惑hoặc 智trí 下hạ 。 依y 關quan 立lập 過quá 。 三tam 若nhược 爾nhĩ 下hạ 。 假giả 問vấn 徵trưng 起khởi 。 四tứ 若nhược 依y 唯duy 識thức 下hạ 。 正chánh 彰chương 斷đoạn 義nghĩa 。 二nhị 中trung 謂vị 智trí 先tiên 起khởi 有hữu 四tứ 過quá 者giả 。 一nhất 本bổn 因nhân 斷đoạn 惑hoặc 得đắc 無vô 漏lậu 智trí 。 今kim 智trí 先tiên 起khởi 則tắc 不bất 斷đoạn 惑hoặc 自tự 成thành 無vô 漏lậu 。 二nhị 智trí 既ký 先tiên 起khởi 。 惑hoặc 猶do 在tại 故cố 不bất 能năng 斷đoạn 惑hoặc 。 煩phiền 惱não 二nhị 過quá 者giả 。 一nhất 智trí 已dĩ 先tiên 起khởi 煩phiền 惱não 猶do 在tại 。 故cố 後hậu 滅diệt 時thời 是thị 自tự 滅diệt 耳nhĩ 。 二nhị 惑hoặc 在tại 不bất 礙ngại 智trí 起khởi 。 故cố 不bất 障chướng 聖thánh 道Đạo 。 惑hoặc 智trí 各các 二nhị 故cố 有hữu 其kỳ 四tứ 。 疏sớ/sơ 智trí 後hậu 同đồng 時thời 各các 具cụ 四tứ 過quá 者giả 。 併tinh 出xuất 二nhị 關quan 。 言ngôn 智trí 後hậu 者giả 。 即tức 前tiền 為vi 惑hoặc 先tiên 滅diệt 智trí 後hậu 生sanh 耶da 。 言ngôn 四tứ 過quá 者giả 。 初sơ 明minh 二nhị 惑hoặc 。 一nhất 惑hoặc 自tự 先tiên 滅diệt 過quá 。 由do 智trí 未vị 生sanh 而nhi 惑hoặc 滅diệt 故cố 。 二nhị 不bất 障chướng 聖thánh 道Đạo 過quá 。 惑hoặc 先tiên 已dĩ 滅diệt 不bất 礙ngại 智trí 故cố 。 此thử 惑hoặc 二nhị 過quá 。 智trí 二nhị 過quá 者giả 。 一nhất 智trí 有hữu 自tự 成thành 無vô 漏lậu 過quá 。 惑hoặc 已dĩ 先tiên 滅diệt 。 智trí 不bất 斷đoạn 惑hoặc 故cố 。 二nhị 不bất 能năng 滅diệt 惑hoặc 過quá 。 惑hoặc 已dĩ 先tiên 滅diệt 。 無vô 可khả 滅diệt 故cố 。 言ngôn 同đồng 時thời 者giả 。 即tức 惑hoặc 智trí 同đồng 時thời 亦diệc 有hữu 四tứ 過quá 。 智trí 二nhị 過quá 者giả 。 既ký 與dữ 惑hoặc 俱câu 。 惑hoặc 不bất 干can 智trí 故cố 自tự 成thành 無vô 漏lậu 。 亦diệc 不bất 斷đoạn 惑hoặc 。 惑hoặc 二nhị 過quá 者giả 。 既ký 與dữ 智trí 俱câu 故cố 不bất 障chướng 聖thánh 道Đạo 。 與dữ 智trí 俱câu 時thời 惑hoặc 猶do 在tại 故cố 。 後hậu 若nhược 斷đoạn 時thời 亦diệc 自tự 滅diệt 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 如như 燈đăng 不bất 破phá 闇ám 下hạ 。 約ước 喻dụ 以dĩ 明minh 通thông 經kinh 及cập 論luận 。 又hựu 涅Niết 槃Bàn 下hạ 引dẫn 經kinh 。 法pháp 說thuyết 成thành 上thượng 法pháp 喻dụ 並tịnh 如như 下hạ 明minh 。 疏sớ/sơ 若nhược 唯duy 識thức 下hạ 。 第đệ 四tứ 正chánh 顯hiển 斷đoạn 義nghĩa 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 正chánh 顯hiển 唯duy 識thức 。 二nhị 明minh 順thuận 違vi 。 三tam 顯hiển 當đương 宗tông 。 初sơ 中trung 言ngôn 二nhị 真chân 見kiến 道đạo 者giả 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 不bất 釋thích 。 有hữu 云vân 。 謂vị 真chân 見kiến 道đạo 。 及cập 相tương 見kiến 道đạo 。 此thử 釋thích 非phi 理lý 。 言ngôn 二nhị 真chân 故cố 斷đoạn 惑hoặc 正chánh 在tại 真chân 見kiến 道đạo 故cố 。 有hữu 云vân 。 人nhân 法pháp 二nhị 空không 此thử 亦diệc 難nạn/nan 依y 。 二nhị 空không 所sở 證chứng 今kim 說thuyết 能năng 斷đoạn 故cố 。 有hữu 云vân 。 無vô 間gian 解giải 脫thoát 為vi 二nhị 。 此thử 二nhị 應ưng 非phi 斷đoạn 惑hoặc 。 正chánh 在tại 無vô 間gian 道đạo 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 何hà 者giả 指chỉ 南nam 。 應ưng 是thị 大đại 小Tiểu 乘Thừa 為vi 二nhị 故cố 。 次thứ 前tiền 論luận 云vân 。 二Nhị 乘Thừa 見kiến 道đạo 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 唯duy 斷đoạn 一nhất 種chủng 名danh 得đắc 聖thánh 性tánh 。 菩Bồ 薩Tát 見kiến 道đạo 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 具cụ 斷đoạn 二nhị 種chủng 名danh 得đắc 聖thánh 性tánh 。 二nhị 種chủng 即tức 二nhị 障chướng 。 所sở 斷đoạn 廣quảng 狹hiệp 小tiểu 異dị 。 大đại 小tiểu 俱câu 是thị 真chân 見kiến 道đạo 斷đoạn 故cố 。 然nhiên 彼bỉ 論luận 意ý 為vi 異dị 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 。 彼bỉ 宗tông 所sở 立lập 見kiến 道đạo 之chi 前tiền 斷đoạn 異dị 生sanh 性tánh 。 無vô 間gian 道đạo 起khởi 與dữ 惑hoặc 得đắc 俱câu 說thuyết 言ngôn 斷đoạn 耳nhĩ 。 故cố 為vi 伏phục 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 異dị 生sanh 性tánh 見kiến 道đạo 前tiền 捨xả 。 無vô 漏lậu 果quả 起khởi 無vô 有hữu 凡phàm 聖thánh 俱câu 成thành 就tựu 失thất 。 今kim 既ký 依y 於ư 見kiến 斷đoạn 種chủng 立lập 。 即tức 無vô 間gian 道đạo 有hữu 惑hoặc 種chủng 俱câu 。 異dị 生sanh 未vị 斷đoạn 如như 何hà 凡phàm 聖thánh 無vô 俱câu 成thành 失thất 。 故cố 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 見kiến 道đạo 起khởi 時thời 彼bỉ 種chủng 不bất 成thành 猶do 如như 明minh 生sanh 不bất 與dữ 闇ám 並tịnh 。 故cố 凡phàm 聖thánh 二nhị 性tánh 無vô 俱câu 成thành 失thất 。 若nhược 無vô 間gian 道đạo 與dữ 惑hoặc 得đắc 俱câu 。 卻khước 有hữu 凡phàm 聖thánh 俱câu 成thành 之chi 失thất 。 雜tạp 集tập 第đệ 七thất 亦diệc 明minh 此thử 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 此thử 但đãn 舉cử 法pháp 相tướng 下hạ 。 第đệ 二nhị 辯biện 違vi 順thuận 。 先tiên 縱túng/tung 成thành 後hậu 若nhược 望vọng 下hạ 。 辯biện 有hữu 違vi 。 先tiên 破phá 秤xứng 喻dụ 。 後hậu 破phá 明minh 闇ám 。 明minh 闇ám 同đồng 喻dụ 極cực 似tự 於ư 法pháp 理lý 則tắc 無vô 違vi 故cố 先tiên 印ấn 許hứa 。 後hậu 到đáo 與dữ 不bất 到đáo 下hạ 。 但đãn 就tựu 無vô 性tánh 理lý 破phá 。 三tam 論luận 廣quảng 說thuyết 。 中trung 論luận 三tam 相tương/tướng 品phẩm 中trung 。 小Tiểu 乘Thừa 被bị 破phá 大đại 生sanh 小tiểu 生sanh 二nhị 互hỗ 相tương 生sanh 。 彼bỉ 便tiện 救cứu 云vân 。 本bổn 生sanh 生sanh 時thời 能năng 生sanh 生sanh 故cố 。 引dẫn 喻dụ 云vân 。 如như 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 亦diệc 能năng 照chiếu 於ư 彼bỉ 。 生sanh 法Pháp 亦diệc 如như 是thị 。 自tự 生sanh 亦diệc 生sanh 彼bỉ 。 論luận 主chủ 破phá 云vân 。 燈đăng 中trung 自tự 無vô 闇ám 住trú 處xứ 。 亦diệc 無vô 闇ám 破phá 闇ám 乃nãi 名danh 照chiếu 。 無vô 闇ám 則tắc 無vô 照chiếu 。 意ý 云vân 明minh 中trung 無vô 闇ám 。 闇ám 中trung 無vô 明minh 。 明minh 既ký 無vô 闇ám 。 為vi 何hà 所sở 破phá 彼bỉ 便tiện 救cứu 云vân 。 具cụ 足túc 之chi 燈đăng 無vô 闇ám 可khả 破phá 。 初sơ 生sanh 之chi 燈đăng 明minh 體thể 未vị 全toàn 。 則tắc 有hữu 闇ám 破phá 故cố 。 復phục 破phá 云vân 。 云vân 何hà 燈đăng 生sanh 時thời 而nhi 。 能năng 破phá 於ư 闇ám 。 此thử 燈đăng 初sơ 生sanh 時thời 不bất 能năng 及cập 於ư 闇ám 。 意ý 云vân 初sơ 生sanh 名danh 半bán 生sanh 半bán 未vị 生sanh 。 未vị 生sanh 之chi 半bán 此thử 半bán 無vô 明minh 。 亦diệc 不bất 能năng 破phá 已dĩ 生sanh 之chi 半bán 此thử 半bán 無vô 闇ám 亦diệc 無vô 所sở 破phá 。 彼bỉ 便tiện 救cứu 云vân 。 何hà 用dụng 及cập 闇ám 但đãn 使sử 能năng 破phá 故cố 。 復phục 破phá 云vân 。 燈đăng 若nhược 不bất 及cập 闇ám 而nhi 能năng 破phá 闇ám 者giả 。 燈đăng 在tại 於ư 此thử 間gian 應ưng 破phá 一nhất 切thiết 闇ám 。 又hựu 反phản 並tịnh 云vân 。 若nhược 燈đăng 能năng 自tự 照chiếu 。 亦diệc 能năng 照chiếu 於ư 彼bỉ 。 闇ám 亦diệc 能năng 自tự 闇ám 亦diệc 能năng 闇ám 於ư 彼bỉ 。 釋thích 曰viết 。 今kim 闇ám 不bất 能năng 闇ám 於ư 彼bỉ 。 明minh 知tri 是thị 燈đăng 不bất 能năng 破phá 闇ám 。 由do 依y 此thử 義nghĩa 故cố 。 上thượng 疏sớ/sơ 云vân 雖tuy 則tắc 相tương/tướng 傾khuynh 。 意ý 云vân 而nhi 明minh 闇ám 理lý 別biệt 明minh 能năng 破phá 闇ám 。 闇ám 不bất 破phá 明minh 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 第đệ 二nhị 十thập 九cửu 亦diệc 同đồng 於ư 此thử 。 以dĩ 燈đăng 不bất 破phá 闇ám 。 喻dụ 上thượng 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 。 不bất 破phá 煩phiền 惱não 。 疏sớ/sơ 若nhược 此thử 宗tông 下hạ 。 第đệ 三tam 辯biện 此thử 宗tông 大đại 意ý 。 如như 前tiền 總tổng 中trung 及cập 下hạ 相tương 續tục 中trung 。 文văn 略lược 有hữu 四tứ 。 一nhất 總tổng 標tiêu 。 二nhị 上thượng 明minh 非phi 先tiên 後hậu 下hạ 顯hiển 正chánh 義nghĩa 。 三tam 由do 能năng 斷đoạn 無vô 性tánh 下hạ 。 雙song 明minh 能năng 所sở 即tức 空không 而nhi 斷đoạn 。 四tứ 若nhược 定định 有hữu 下hạ 。 以dĩ 邪tà 顯hiển 正chánh 疏sớ/sơ 言ngôn 相tương 續tục 下hạ 釋thích 第đệ 二nhị 章chương 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 總tổng 彰chương 體thể 相tướng 。 二nhị 辯biện 三tam 時thời 不bất 同đồng 。 三tam 依y 論luận 正chánh 釋thích 。 四tứ 結kết 彈đàn 古cổ 義nghĩa 。 今kim 初sơ 但đãn 就tựu 一nhất 智trí 自tự 有hữu 二nhị 種chủng 三tam 時thời 。 疏sớ/sơ 就tựu 此thử 三tam 時thời 下hạ 。 二nhị 辯biện 三tam 時thời 不bất 同đồng 。 二nhị 種chủng 三tam 時thời 前tiền 三tam 時thời 長trường/trưởng 如như 下hạ 大đại 品phẩm 之chi 文văn 。 發phát 心tâm 為vi 初sơ 。 修tu 行hành 為vi 中trung 。 將tương 成thành 佛Phật 為vi 後hậu 。 後hậu 三tam 時thời 為vi 短đoản 。 謂vị 唯duy 無vô 間gian 道đạo 。 然nhiên 無vô 間gian 之chi 言ngôn 通thông 於ư 諸chư 位vị 。 今kim 且thả 取thủ 見kiến 道đạo 為vi 初sơ 。 金kim 剛cang 為vi 後hậu 。 各các 有hữu 三tam 時thời 。 疏sớ/sơ 論luận 云vân 此thử 智trí 盡tận 漏lậu 下hạ 。 第đệ 三tam 依y 論luận 正chánh 釋thích 文văn 。 中trung 分phần/phân 三tam 。 初sơ 順thuận 釋thích 無vô 斷đoạn 義nghĩa 。 次thứ 明minh 不bất 斷đoạn 斷đoạn 義nghĩa 。 後hậu 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 今kim 初sơ 先tiên 引dẫn 論luận 後hậu 此thử 上thượng 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 疏sớ/sơ 若nhược 爾nhĩ 三tam 時thời 無vô 斷đoạn 下hạ 。 二nhị 明minh 不bất 斷đoạn 斷đoạn 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 先tiên 舉cử 論luận 文văn 。 後hậu 此thử 舉cử 喻dụ 釋thích 成thành 。 下hạ 疏sớ/sơ 解giải 經kinh 論luận 此thử 中trung 亦diệc 有hữu 古cổ 義nghĩa 至chí 下hạ 結kết 彈đàn 中trung 明minh 。 今kim 但đãn 直trực 就tựu 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 以dĩ 解giải 正chánh 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 釋thích 論luận 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 今kim 初sơ 言ngôn 經kinh 文văn 正chánh 顯hiển 證chứng 智trí 者giả 。 此thử 中trung 義nghĩa 大đại 是thị 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 唯duy 顯hiển 甚thậm 深thâm 。 論luận 主chủ 若nhược 不bất 性tánh 相tướng 雙song 明minh 豈khởi 知tri 是thị 斷đoạn 惑hoặc 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 故cố 大đại 品phẩm 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 證chứng 成thành 論luận 主chủ 如như 燈đăng 焰diễm 義nghĩa 。 然nhiên 大đại 品phẩm 經kinh 具cụ 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 世Thế 尊Tôn 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 用dụng 初sơ 心tâm 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 為vi 用dụng 後hậu 心tâm 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 初sơ 心tâm 不bất 在tại 後hậu 心tâm 。 後hậu 心tâm 不bất 在tại 初sơ 心tâm 。 心tâm 法pháp 不bất 俱câu 云vân 何hà 善thiện 根căn 增tăng 益ích 。 能năng 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 反phản 問vấn 言ngôn 。 譬thí 如như 然nhiên 燈đăng 。 為vi 用dụng 初sơ 焰diễm 燋tiều 炷chú 。 為vi 用dụng 後hậu 焰diễm 燋tiều 炷chú 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 非phi 初sơ 焰diễm 燋tiều 炷chú 。 亦diệc 非phi 離ly 初sơ 焰diễm 。 後hậu 焰diễm 亦diệc 爾nhĩ 。 佛Phật 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 炷chú 為vi 燋tiều 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 實thật 燋tiều 。 佛Phật 合hợp 喻dụ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 不bất 用dụng 初sơ 心tâm 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 不bất 離ly 初sơ 心tâm 。 後hậu 心tâm 亦diệc 爾nhĩ 從tùng 初sơ 發phát 意ý 。 行hành 般Bát 若Nhã 具cụ 十Thập 地Địa 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 經kinh 已dĩ 分phân 明minh 。 況huống 論luận 釋thích 云vân 。 佛Phật 以dĩ 甚thậm 深thâm 因nhân 緣duyên 法pháp 答đáp 。 所sở 謂vị 不bất 但đãn 初sơ 心tâm 得đắc 。 亦diệc 不bất 離ly 初sơ 心tâm 得đắc 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 但đãn 初sơ 心tâm 得đắc 不bất 以dĩ 後hậu 心tâm 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 初sơ 發phát 。 心tâm 便tiện 應ưng 是thị 佛Phật 。 若nhược 無vô 初sơ 心tâm 云vân 何hà 有hữu 第đệ 二nhị 心tâm 第đệ 三tam 心tâm 。 以dĩ 初sơ 心tâm 為vi 根căn 本bổn 因nhân 緣duyên 。 亦diệc 不bất 但đãn 後hậu 心tâm 亦diệc 不bất 離ly 後hậu 心tâm 者giả 。 是thị 後hậu 心tâm 亦diệc 不bất 離ly 初sơ 心tâm 。 若nhược 無vô 初sơ 心tâm 則tắc 無vô 後hậu 心tâm 。 初sơ 心tâm 集tập 種chủng 種chủng 無vô 量lượng 功công 德đức 。 後hậu 心tâm 即tức 具cụ 足túc 故cố 能năng 斷đoạn 煩phiền 惱não 習tập 。 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 合hợp 喻dụ 準chuẩn 法pháp 。 此thử 中trung 燈đăng 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 炷chú 喻dụ 無vô 明minh 等đẳng 煩phiền 惱não 焰diễm 。 如như 初Sơ 地Địa 相tương 應ứng 智trí 慧tuệ 。 乃nãi 至chí 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 。 相tương 應ứng 智trí 慧tuệ 燋tiều 。 喻dụ 無vô 明minh 等đẳng 煩phiền 惱não 燋tiều 。 亦diệc 非phi 初sơ 心tâm 智trí 焰diễm 。 亦diệc 非phi 後hậu 心tâm 智trí 焰diễm 。 而nhi 無vô 明minh 等đẳng 燋tiều 。 成thành 無vô 上thượng 道Đạo 。 彼bỉ 既ký 云vân 非phi 初sơ 不bất 離ly 初sơ 等đẳng 。 則tắc 非phi 唯duy 但đãn 取thủ 相tương 續tục 之chi 義nghĩa 故cố 。 故cố 論luận 云vân 甚thậm 深thâm 因nhân 緣duyên 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 中trung 法pháp 喻dụ 影ảnh 略lược 。 法pháp 說thuyết 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 喻dụ 說thuyết 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 同đồng 故cố 引dẫn 證chứng 。 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 九cửu 等đẳng 者giả 。 然nhiên 涅Niết 槃Bàn 云vân 念niệm 念niệm 滅diệt 者giả 即tức 是thị 空không 義nghĩa 。 由do 念niệm 念niệm 滅diệt 是thị 無vô 性tánh 故cố 。 不bất 同đồng 小Tiểu 乘Thừa 何hà 以dĩ 得đắc 知tri 。 彼bỉ 經kinh 初sơ 師sư 子tử 吼hống 問vấn 云vân 。 眾chúng 生sanh 五ngũ 陰ấm 。 空không 無vô 所sở 有hữu 。 誰thùy 有hữu 受thọ 教giáo 修tu 集tập 道đạo 者giả 。 佛Phật 便tiện 以dĩ 此thử 經Kinh 答đáp 云vân 。 雖tuy 念niệm 念niệm 滅diệt 而nhi 有hữu 修tu 道Đạo 。 明minh 知tri 念niệm 念niệm 滅diệt 即tức 是thị 空không 故cố 。 義nghĩa 符phù 今kim 論luận 性tánh 相tướng 雙song 明minh 。 疏sớ/sơ 上thượng 諸chư 經kinh 論luận 皆giai 顯hiển 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 無vô 斷đoạn 之chi 斷đoạn 下hạ 三tam 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 於ư 中trung 此thử 上thượng 疏sớ/sơ 文văn 結kết 前tiền 。 又hựu 今kim 經kinh 論luận 下hạ 。 重trọng/trùng 結kết 正chánh 義nghĩa 。 謂vị 非phi 唯duy 無vô 礙ngại 。 而nhi 又hựu 相tương/tướng 成thành 。 前tiền 則tắc 事sự 不bất 礙ngại 理lý 。 理lý 不bất 礙ngại 事sự 。 性tánh 相tướng 雙song 存tồn 。 今kim 則tắc 依y 理lý 成thành 事sự 。 事sự 能năng 顯hiển 理lý 。 亦diệc 含hàm 雙song 奪đoạt 疏sớ/sơ 因nhân 緣duyên 故cố 無vô 性tánh 等đẳng 者giả 。 即tức 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 法pháp 從tùng 緣duyên 生sanh 是thị 則tắc 無vô 自tự 性tánh 。 若nhược 無vô 自tự 性tánh 者giả 。 云vân 何hà 有hữu 是thị 法pháp 即tức 緣duyên 生sanh 故cố 空không 義nghĩa 也dã 。 次thứ 云vân 無vô 性tánh 故cố 因nhân 緣duyên 者giả 。 即tức 中trung 論luận 云vân 。 以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。 即tức 無vô 性tánh 故cố 有hữu 義nghĩa 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 云vân 初sơ 念niệm 則tắc 能năng 斷đoạn 後hậu 念niệm 方phương 究cứu 竟cánh 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 彈đàn 古cổ 義nghĩa 。 即tức 遠viễn 公công 解giải 。 前tiền 解giải 經Kinh 云vân 治trị 必tất 階giai 漸tiệm 非phi 定định 始thỉ 終chung 。 故cố 云vân 非phi 初sơ 亦diệc 非phi 中trung 後hậu 。 正chánh 論luận 其kỳ 果quả 斷đoạn 在tại 窮cùng 終chung 。 不bất 得đắc 說thuyết 言ngôn 。 非phi 初sơ 中trung 後hậu 。 今kim 乃nãi 據cứ 果quả 反phản 談đàm 昔tích 因nhân 。 因nhân 時thời 不bất 頓đốn 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 非phi 初sơ 中trung 後hậu 。 下hạ 釋thích 論luận 言ngôn 非phi 初sơ 智trí 斷đoạn 亦diệc 非phi 中trung 後hậu 。 云vân 非phi 初sơ 智trí 獨độc 斷đoạn 。 中trung 後hậu 亦diệc 然nhiên 。 通thông 取thủ 三tam 時thời 方phương 能năng 盡tận 結kết 。 次thứ 釋thích 論luận 。 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 。 斷đoạn 如như 燈đăng 焰diễm 非phi 初sơ 中trung 後hậu 。 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 。 不bất 異dị 毘tỳ 曇đàm 一nhất 念niệm 有hữu 燒thiêu 始thỉ 終chung 方phương 盡tận 治trị 結kết 同đồng 然nhiên 。 若nhược 依y 成thành 實thật 一nhất 念niệm 不bất 燒thiêu 相tương 續tục 方phương 然nhiên 。 治trị 結kết 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 慧tuệ 心tâm 明minh 勝thắng 一nhất 念niệm 能năng 斷đoạn 。 但đãn 相tương 續tục 始thỉ 終chung 方phương 盡tận 究cứu 竟cánh 故cố 。 經kinh 說thuyết 言ngôn 念niệm 念niệm 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 助trợ 道đạo 。 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 尚thượng 能năng 具cụ 足túc 一nhất 切thiết 道Đạo 品Phẩm 。 何hà 有hữu 不bất 能năng 斷đoạn 除trừ 煩phiền 惱não 。 但đãn 相tương 續tục 始thỉ 終chung 方phương 盡tận 究cứu 竟cánh 。 是thị 故cố 今kim 說thuyết 前tiền 中trung 後hậu 取thủ 。 如như 義nghĩa 正chánh 知tri 。 名danh 之chi 為vi 取thủ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 公công 雖tuy 明minh 大Đại 乘Thừa 慧tuệ 勝thắng 。 要yếu 明minh 具cụ 足túc 三tam 時thời 始thỉ 終chung 方phương 斷đoạn 。 故cố 疏sớ/sơ 不bất 依y 但đãn 依y 前tiền 為vi 正chánh 義nghĩa 。 約ước 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 釋thích 云vân 今kim 依y 其kỳ 義nghĩa 開khai 為vi 兩lưỡng 關quan 難nạn/nan 令linh 同đồng 彼bỉ 毘tỳ 曇đàm 成thành 實thật 。 謂vị 應ưng 問vấn 言ngôn 。 為vi 初sơ 念niệm 即tức 斷đoạn 。 後hậu 念niệm 方phương 究cứu 竟cánh 耶da 。 為vi 初sơ 念niệm 不bất 斷đoạn 積tích 至chí 後hậu 念niệm 方phương 能năng 斷đoạn 耶da 。 依y 初sơ 則tắc 同đồng 毘tỳ 曇đàm 。 依y 後hậu 則tắc 同đồng 成thành 實thật 。 一nhất 念niệm 具cụ 足túc 道Đạo 品Phẩm 。 何hà 所sở 證chứng 耶da 。 又hựu 但đãn 成thành 於ư 斷đoạn 惑hoặc 之chi 義nghĩa 。 不bất 知tri 斷đoạn 而nhi 不bất 斷đoạn 。 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 入nhập 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 。 故cố 結kết 彈đàn 云vân 莫mạc 失thất 宗tông 旨chỉ 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 六lục
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 56

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016