大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 51

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 八bát 迴hồi 向hướng 。 疏sớ/sơ 從tùng 所sở 依y 立lập 名danh 義nghĩa 通thông 能năng 所sở 者giả 。 但đãn 言ngôn 真Chân 如Như 相tương/tướng 即tức 是thị 所sở 依y 善thiện 根căn 。 一nhất 合hợp 如như 故cố 義nghĩa 通thông 能năng 所sở 。 此thử 中trung 有hữu 五ngũ 。 一nhất 上thượng 正chánh 釋thích 。 二nhị 故cố 本bổn 業nghiệp 下hạ 引dẫn 證chứng 。 言ngôn 常thường 照chiếu 者giả 。 以dĩ 有hữu 能năng 所sở 況huống 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。


復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 有hữu 無vô 不bất 二nhị 即tức 一nhất 合hợp 相tương/tướng 以dĩ 同đồng 如như 故cố 。 二nhị 智trí 與dữ 境cảnh 冥minh 絕tuyệt 能năng 所sở 故cố 。 則tắc 通thông 能năng 所sở 為vi 如như 相tương/tướng 矣hĩ 。 三tam 若nhược 梵Phạm 下hạ 會hội 梵Phạm 本bổn 。 四tứ 即tức 以dĩ 法Pháp 界Giới 下hạ 出xuất 體thể 。 能năng 所sở 契khế 合hợp 為vi 法Pháp 界Giới 故cố 。 五ngũ 此thử 與dữ 前tiền 後hậu 下hạ 揀giản 濫lạm 。 前tiền 即tức 第đệ 七thất 以dĩ 平bình 等đẳng 隨tùy 順thuận 眾chúng 生sanh 故cố 。 後hậu 即tức 九cửu 十thập 九cửu 即tức 離ly 於ư 能năng 所sở 縛phược 著trước 故cố 。 十thập 入nhập 法Pháp 界Giới 亦diệc 契khế 合hợp 故cố 。 故cố 其kỳ 四tứ 名danh 多đa 分phần 相tương/tướng 濫lạm 。 疏sớ/sơ 揀giản 可khả 知tri 。 餘dư 如như 第đệ 四tứ 迴hồi 向hướng 者giả 。 彼bỉ 以dĩ 善thiện 根căn 如như 於ư 實thật 際tế 。 故cố 至chí 一nhất 切thiết 處xứ 。 前tiền 對đối 此thử 揀giản 竟cánh 故cố 今kim 不bất 對đối 第đệ 四tứ 揀giản 之chi 。 疏sớ/sơ 四tứ 中trung 初sơ 句cú 總tổng 標tiêu 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 。 一nhất 釋thích 總tổng 句cú 。 二nhị 三tam 十thập 一nhất 願nguyện 下hạ 。 別biệt 釋thích 。 釋thích 中trung 先tiên 釋thích 可khả 愛ái 。 後hậu 釋thích 此thử 下hạ 。 正chánh 明minh 科khoa 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 雙song 標tiêu 。 次thứ 總tổng 者giả 下hạ 略lược 釋thích 總tổng 字tự 。 三tam 言ngôn 橫hoạnh/hoành 下hạ 。 雙song 釋thích 二nhị 章chương 。 疏sớ/sơ 三tam 通thông 受thọ 用dụng 變biến 化hóa 者giả 。 但đãn 言ngôn 清thanh 淨tịnh 。 變biến 化hóa 亦diệc 有hữu 淨tịnh 故cố 無vô 諸chư 煩phiền 惱não 。 則tắc 是thị 受thọ 用dụng 。 既ký 眾chúng 生sanh 往vãng 生sanh 故cố 皆giai 通thông 也dã 。 言ngôn 餘dư 皆giai 土thổ/độ 中trung 之chi 事sự 者giả 。 四tứ 即tức 法Pháp 門môn 流lưu 布bố 。 五ngũ 行hành 即tức 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 六lục 即tức 天thiên 眼nhãn 常thường 喜hỷ 世thế 界giới 生sanh 者giả 。 天thiên 眼nhãn 徹triệt 見kiến 十thập 方phương 。 七thất 則tắc 水thủy 鳥điểu 樹thụ 林lâm 。 華hoa 池trì 寶bảo 閣các 。 八bát 護hộ 法Pháp 。 九cửu 證chứng 法pháp 。 十thập 心tâm 無vô 著trước 。 疏sớ/sơ 無vô 漏lậu 法pháp 林lâm 等đẳng 。 即tức 淨tịnh 名danh 佛Phật 道Đạo 品phẩm 。 無vô 漏lậu 法Pháp 林lâm 樹thụ 。 總tổng 持trì 之chi 園viên 苑uyển 下hạ 。 經kinh 三tam 昧muội 為vi 園viên 苑uyển 故cố 。 疏sớ/sơ 對đối 上thượng 草thảo 木mộc 者giả 。 三tam 草thảo 二nhị 木mộc 即tức 法pháp 華hoa 藥dược 草thảo 喻dụ 品phẩm 。 初sơ 會hội 已dĩ 引dẫn 五ngũ 乘thừa 差sai 別biệt 。 但đãn 由do 智trí 異dị 故cố 。 將tương 善thiện 觀quán 察sát 智trí 。 以dĩ 對đối 草thảo 木mộc 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 三tam 願nguyện 明minh 果quả 滿mãn 三tam 德đức 者giả 。 能năng 斷đoạn 是thị 般Bát 若Nhã 。 所sở 斷đoạn 是thị 解giải 脫thoát 。 智trí 周chu 法Pháp 界Giới 即tức 法Pháp 身thân 取thủ 所sở 證chứng 故cố 。 又hựu 初sơ 即tức 智trí 德đức 。 次thứ 即tức 斷đoạn 德đức 。 後hậu 即tức 恩ân 德đức 。 恩ân 德đức 故cố 能năng 現hiện 世thế 間gian 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 三tam 德đức 。 釋thích 中trung 云vân 如Như 來Lai 之chi 身thân 。 亦diệc 非phi 涅Niết 槃Bàn 通thông 色sắc 身thân 故cố 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 立lập 宗tông 者giả 。 即tức 雖tuy 善thiện 修tu 正chánh 業nghiệp 。 而nhi 知tri 業nghiệp 性tánh 空không 。 量lượng 云vân 正chánh 業nghiệp 是thị 有hữu 法pháp 。 空không 有hữu 無vô 礙ngại 是thị 宗tông 法pháp 。 因nhân 云vân 緣duyên 成thành 即tức 無vô 性tánh 故cố 。 同đồng 喻dụ 云vân 如như 幻huyễn 。 幻huyễn 法pháp 從tùng 緣duyên 。 生sanh 空không 有hữu 不bất 相tương 礙ngại 。 正chánh 業nghiệp 從tùng 緣duyên 生sanh 同đồng 彼bỉ 幻huyễn 法pháp 不bất 相tương 礙ngại 。 疏sớ/sơ 十thập 句cú 五ngũ 對đối 令linh 四tứ 心tâm 彌di 固cố 者giả 。 即tức 天thiên 親thân 般Bát 若Nhã 論luận 中trung 答đáp 住trụ 問vấn 也dã 。 若nhược 依y 無vô 著trước 即tức 當đương 第đệ 一nhất 發phát 心tâm 住trú 處xứ 。 然nhiên 無vô 著trước 十thập 八bát 住trú 處xứ 住trụ 住trụ 皆giai 答đáp 三tam 問vấn 。 三tam 問vấn 即tức 應ưng 云vân 何hà 住trụ 。 應ưng 云vân 何hà 修tu 行hành 。 應ưng 云vân 何hà 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 秦tần 經kinh 闕khuyết 修tu 行hành 問vấn 合hợp 在tại 二nhị 中trung 。 言ngôn 發phát 心tâm 住trú 處xứ 者giả 。 經kinh 佛Phật 告cáo 須Tu 菩Bồ 提Đề 菩Bồ 薩Tát 。 應ưng 如như 是thị 降hàng 伏phục 其kỳ 心tâm 。 所sở 有hữu 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 之chi 類loại 。 若nhược 卵noãn 生sanh 。 若nhược 胎thai 生sanh 。 若nhược 濕thấp 生sanh 。 若nhược 化hóa 生sanh 。 若nhược 有hữu 色sắc 。 若nhược 無vô 色sắc 。 若nhược 有hữu 想tưởng 。 若nhược 無vô 想tưởng 。 若nhược 非phi 有hữu 想tưởng 。 若nhược 非phi 無vô 想tưởng 。 即tức 廣quảng 大đại 心tâm 我ngã 皆giai 令linh 入nhập 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 而nhi 滅diệt 度độ 之chi 。 第đệ 一nhất 心tâm 也dã 如như 是thị 滅diệt 度độ 。 無vô 量lượng 無vô 數số 。 無vô 邊biên 眾chúng 生sanh 。 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 常thường 心tâm 也dã )# 何hà 以dĩ 故cố 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 若nhược 菩Bồ 薩Tát 有hữu 我ngã 相tướng 。 人nhân 相tương/tướng 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 壽thọ 者giả 相tương/tướng 。 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 顛điên 倒đảo 心tâm 。 也dã )# 論luận 偈kệ 云vân 。 廣quảng 大đại 第đệ 一nhất 常thường 。 其kỳ 心tâm 不bất 顛điên 倒đảo 。 利lợi 益ích 深thâm 心tâm 住trụ 。 此thử 乘thừa 功công 德đức 滿mãn 。 此thử 偈kệ 上thượng 半bán 標tiêu 四tứ 心tâm 下hạ 半bán 說thuyết 住trụ 義nghĩa 。 四tứ 心tâm 利lợi 益ích 具cụ 自tự 他tha 行hành 故cố 。 此thử 深thâm 心tâm 菩Bồ 薩Tát 應ưng 住trụ 。 大Đại 乘Thừa 功công 德đức 。 盡tận 圓viên 滿mãn 矣hĩ 。 言ngôn 四tứ 心tâm 者giả 。 三tam 界giới 九cửu 類loại 皆giai 盡tận 度độ 之chi 。 是thị 廣quảng 大đại 心tâm 。 令linh 入nhập 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 第đệ 一nhất 心tâm 。 二Nhị 乘Thừa 尚thượng 有hữu 三tam 。 餘dư 非phi 曰viết 無vô 餘dư 。 不bất 名danh 第đệ 一nhất 。 今kim 二nhị 種chủng 涅Niết 槃Bàn 無vô 餘dư 第đệ 一nhất 。 四tứ 涅Niết 槃Bàn 中trung 。 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 方phương 為vi 第đệ 一nhất 。 今kim 言ngôn 無vô 餘dư 。 即tức 佛Phật 無vô 住trụ 。 往vãng 昔tích 但đãn 有hữu 三tam 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 不bất 言ngôn 無vô 餘dư 耳nhĩ 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 科khoa 上thượng 二nhị 心tâm 名danh 加gia 行hành 住trụ 。 言ngôn 常thường 心tâm 者giả 論luận 云vân 。 如như 是thị 取thủ 眾chúng 生sanh 如như 我ngã 身thân 。 常thường 不bất 捨xả 離ly 。 是thị 名danh 常thường 心tâm 。 偈kệ 中trung 利lợi 益ích 解giải 其kỳ 常thường 義nghĩa 。 謂vị 度độ 眾chúng 生sanh 。 常thường 不bất 離ly 大đại 悲bi 同đồng 體thể 。 如như 我ngã 之chi 心tâm 故cố 名danh 常thường 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 科khoa 此thử 心tâm 為vi 修tu 行hành 定định 。 言ngôn 不bất 顛điên 倒đảo 心tâm 者giả 。 疏sớ/sơ 科khoa 為vi 折chiết 散tán 心tâm 。 言ngôn 不bất 顛điên 倒đảo 者giả 。 論luận 云vân 此thử 示thị 現hiện 離ly 依y 止chỉ 身thân 見kiến 眾chúng 生sanh 等đẳng 相tương/tướng 故cố 。 依y 身thân 執chấp 我ngã 名danh 為vi 身thân 見kiến 。 有hữu 我ngã 等đẳng 四tứ 即tức 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 。 今kim 離ly 此thử 四tứ 即tức 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 非phi 顛điên 倒đảo 心tâm 。 大đại 雲vân 言ngôn 。 此thử 文văn 即tức 根căn 本bổn 智trí 。 前tiền 文văn 大đại 悲bi 。 是thị 後hậu 得đắc 智trí 。 由do 根căn 本bổn 智trí 。 即tức 離ly 我ngã 見kiến 。 故cố 前tiền 大đại 智trí 觀quán 無vô 眾chúng 生sanh 相tướng 。 始thỉ 得đắc 成thành 就tựu 。 又hựu 大đại 雲vân 解giải 。 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 總tổng 有hữu 五ngũ 義nghĩa 。 一nhất 眾chúng 生sanh 性tánh 空không 故cố 無vô 可khả 滅diệt 。 二nhị 菩Bồ 薩Tát 後hậu 得đắc 智trí 同đồng 體thể 悲bi 。 離ly 自tự 身thân 外ngoại 無vô 別biệt 眾chúng 生sanh 。 即tức 無vô 他tha 體thể 。 於ư 根căn 本bổn 智trí 必tất 先tiên 自tự 離ly 我ngã 見kiến 之chi 相tướng 即tức 自tự 無vô 體thể 。 既ký 無vô 自tự 他tha 實thật 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 矣hĩ 。 三tam 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 不bất 更cánh 滅diệt 故cố 。 四tứ 順thuận 法pháp 性tánh 法pháp 性tánh 無vô 念niệm 。 心tâm 若nhược 起khởi 念niệm 即tức 違vi 法pháp 性tánh 故cố 。 五ngũ 解giải 法Pháp 界Giới 不bất 度độ 眾chúng 生sanh 。 天thiên 親thân 解giải 云vân 。 平bình 等đẳng 真chân 法Pháp 界Giới 。 佛Phật 不bất 度độ 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 名danh 名danh 即tức 法Pháp 界Giới 。 眾chúng 生sanh 陰ấm 身thân 陰ấm 即tức 法Pháp 界Giới 。 眾chúng 生sanh 與dữ 佛Phật 同đồng 一nhất 法Pháp 界Giới 。 豈khởi 於ư 此thử 理lý 度độ 眾chúng 生sanh 哉tai 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 眾chúng 聖thánh 賢hiền 亦diệc 如như 也dã 。 至chí 於ư 彌Di 勒Lặc 亦diệc 如như 也dã 。 若nhược 彌Di 勒Lặc 得đắc 受thọ 記ký 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 應ưng 受thọ 記ký 。 以dĩ 同đồng 一nhất 如như 不bất 應ưng 別biệt 故cố 。 斯tư 理lý 特đặc 深thâm 。 天thiên 親thân 下hạ 文văn 有hữu 此thử 解giải 者giả 。 謂vị 教giáo 地địa 上thượng 。 諸chư 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 初Sơ 地Địa 上thượng 盡tận 證chứng 真Chân 如Như 。 令linh 地địa 上thượng 學học 佛Phật 平bình 等đẳng 法Pháp 界Giới 觀quán 矣hĩ 。 而nhi 今kim 天thiên 親thân 即tức 解giải 此thử 文văn 。 大đại 悲bi 同đồng 體thể 。 是thị 教giáo 地địa 前tiền 學học 地địa 上thượng 觀quán 故cố 為vi 此thử 釋thích 。 天thiên 親thân 妙diệu 意ý 今kim 日nhật 曉hiểu 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 皆giai 暉huy 公công 之chi 意ý 。 今kim 謂vị 不bất 然nhiên 。 且thả 問vấn 寂tịch 滅diệt 與dữ 空không 。 為vi 一nhất 為vi 異dị 。 若nhược 言ngôn 一nhất 者giả 。 則tắc 初sơ 三tam 不bất 別biệt 。 若nhược 言ngôn 異dị 者giả 異dị 相tướng 云vân 何hà 。 豈khởi 不bất 詮thuyên 言ngôn 法pháp 性tánh 本bổn 空không 寂tịch 耶da 。 又hựu 寂tịch 滅diệt 言ngôn 但đãn 是thị 盡tận 相tương/tướng 為vi 顯hiển 實thật 耶da 。 若nhược 是thị 顯hiển 實thật 即tức 同đồng 第đệ 五ngũ 。 同đồng 一nhất 法Pháp 界Giới 。 又hựu 同đồng 體thể 悲bi 寧ninh 殊thù 。 同đồng 一nhất 法Pháp 界Giới 。 又hựu 五ngũ 法Pháp 界Giới 與dữ 順thuận 法pháp 性tánh 復phục 何hà 差sai 別biệt 。 非phi 無vô 念niệm 智trí 不bất 名danh 真chân 解giải 。 是thị 知tri 論luận 明minh 法Pháp 界Giới 生sanh 佛Phật 相tương 望vọng 。 論luận 明minh 同đồng 體thể 菩Bồ 薩Tát 望vọng 生sanh 故cố 不bất 應ưng 二nhị 。 則tắc 上thượng 五ngũ 解giải 唯duy 應ưng 為vi 二nhị 。 其kỳ 無vô 念niệm 義nghĩa 應ưng 合hợp 在tại 於ư 。 不bất 顛điên 倒đảo 心tâm 。 經kinh 唯duy 舉cử 我ngã 以dĩ 為vi 顛điên 倒đảo 。 法pháp 執chấp 不bất 亡vong 豈khởi 非phi 顛điên 倒đảo 。 故cố 不bất 顛điên 倒đảo 。 約ước 止chỉ 絕tuyệt 妄vọng 想tưởng 同đồng 體thể 常thường 心tâm 觀quán 冥minh 真chân 理lý 。 是thị 故cố 經kinh 文văn 以dĩ 不bất 顛điên 倒đảo 釋thích 上thượng 常thường 心tâm 。 云vân 何hà 以dĩ 故cố 由do 無vô 妄vọng 故cố 方phương 能năng 契khế 實thật 。 由do 契khế 理lý 故cố 方phương 得đắc 無vô 妄vọng 。 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 故cố 無vô 眾chúng 生sanh 。 得đắc 滅diệt 度độ 者giả 。 一nhất 契khế 空không 如như 性tánh 空không 寂tịch 滅diệt 故cố 無vô 可khả 度độ 。 二nhị 契khế 不bất 空không 。 同đồng 一nhất 法pháp 性tánh 。 法pháp 性tánh 平bình 等đẳng 。 故cố 無vô 可khả 度độ 。 足túc 顯hiển 玄huyền 妙diệu 皆giai 就tựu 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 觀quán 心tâm 非phi 獨độc 約ước 理lý 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 直trực 取thủ 論luận 意ý 便tiện 為vi 正chánh 解giải 。 復phục 順thuận 今kim 經kinh 以dĩ 今kim 經kinh 證chứng 。 天thiên 親thân 解giải 經kinh 妙diệu 符phù 聖thánh 旨chỉ 。 疏sớ/sơ 順thuận 緣duyên 曰viết 如như 者giả 。 即tức 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 法pháp 隨tùy 於ư 如như 。 無vô 所sở 隨tùy 故cố 。 今kim 謂vị 如như 隨tùy 於ư 法pháp 無vô 能năng 隨tùy 故cố 。 以dĩ 如như 性tánh 空không 方phương 能năng 隨tùy 緣duyên 成thành 一nhất 切thiết 故cố 。 疏sớ/sơ 而nhi 起khởi 信tín 云vân 下hạ 。 此thử 論luận 解giải 釋thích 分phần/phân 中trung 初sơ 釋thích 真Chân 如Như 門môn 。 正chánh 舉cử 法pháp 體thể 有hữu 二nhị 。 一nhất 正chánh 顯hiển 如như 體thể 。 二nhị 會hội 執chấp 釋thích 名danh 。 初sơ 門môn 論luận 云vân 。 心tâm 真Chân 如Như 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể 。 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 唯duy 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。 是thị 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 本bổn 以dĩ 來lai 。 離ly 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 。 離ly 心tâm 緣duyên 相tương/tướng 。 畢tất 竟cánh 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 變biến 異dị 。 不bất 可khả 破phá 壞hoại 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 故cố 名danh 真Chân 如Như 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 論luận 文văn 自tự 有hữu 三tam 段đoạn 。 一nhất 就tựu 實thật 略lược 標tiêu 。 二nhị 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 下hạ 會hội 妄vọng 顯hiển 真chân 。 三tam 是thị 故cố 下hạ 結kết 真chân 離ly 妄vọng 。 此thử 三tam 皆giai 是thị 正chánh 顯hiển 如như 體thể 。 即tức 離ly 妄vọng 偽ngụy 為vi 真chân 離ly 異dị 相tướng 為vi 如như 。 今kim 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 即tức 會hội 執chấp 釋thích 名danh 。 具cụ 足túc 論luận 云vân 。 以dĩ 一nhất 切thiết 言ngôn 說thuyết 。 假giả 名danh 無vô 實thật 。 但đãn 隨tùy 妄vọng 念niệm 。 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 言ngôn 真Chân 如Như 者giả 亦diệc 無vô 有hữu 相tướng 。 謂vị 言ngôn 說thuyết 之chi 極cực 因nhân 言ngôn 遣khiển 言ngôn 。 此thử 真Chân 如Như 體thể 亦diệc 無vô 可khả 遣khiển 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 悉tất 皆giai 真chân 故cố 。 亦diệc 無vô 可khả 立lập 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 同đồng 如như 故cố 。 當đương 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 可khả 說thuyết 不bất 可khả 念niệm 故cố 名danh 為vi 真Chân 如Như 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 論luận 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 。 後hậu 當đương 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 結kết 。 前tiền 中trung 分phần/phân 三tam 。 初sơ 正chánh 會hội 執chấp 。 恐khủng 有hữu 執chấp 言ngôn 。 上thượng 言ngôn 離ly 名danh 字tự 相tương/tướng 。 何hà 故cố 復phục 立lập 真Chân 如Như 之chi 名danh 。 故cố 云vân 此thử 真Chân 如Như 名danh 亦diệc 是thị 假giả 說thuyết 。 二nhị 言ngôn 說thuyết 之chi 極cực 下hạ 約ước 名danh 釋thích 疑nghi 。 疑nghi 云vân 。 若nhược 但đãn 假giả 立lập 何hà 故cố 不bất 立lập 餘dư 名danh 而nhi 立lập 真Chân 如Như 。 釋thích 云vân 。 真Chân 如Như 者giả 言ngôn 說thuyết 之chi 極cực 。 此thử 後hậu 更cánh 無vô 有hữu 名danh 故cố 。 攝nhiếp 論luận 中trung 。 謂vị 真Chân 如Như 為vi 究cứu 竟cánh 名danh 故cố 云vân 極cực 耳nhĩ 。 因nhân 言ngôn 遣khiển 言ngôn 立lập 此thử 極cực 名danh 。 若nhược 無vô 此thử 名danh 無vô 以dĩ 遣khiển 名danh 。 若nhược 存tồn 此thử 名danh 。 亦diệc 不bất 遣khiển 名danh 三tam 此thử 真Chân 如Như 體thể 亦diệc 無vô 可khả 遣khiển 下hạ 。 約ước 相tương/tướng 釋thích 遣khiển 。 古cổ 有hữu 多đa 釋thích 今kim 並tịnh 不bất 依y 。 今kim 謂vị 此thử 即tức 非phi 。 安an 立lập 真Chân 如Như 。 若nhược 安an 立lập 說thuyết 。 遣khiển 妄vọng 曰viết 真chân 顯hiển 理lý 為vi 如như 。 同đồng 唯duy 識thức 意ý 。 今kim 正chánh 拂phất 此thử 二nhị 無vô 法pháp 非phi 真chân 何hà 妄vọng 可khả 遣khiển 耶da 。 則tắc 真chân 非phi 真chân 矣hĩ 。 無vô 法pháp 不bất 如như 何hà 理lý 可khả 顯hiển 。 故cố 如như 非phi 如như 矣hĩ 。 斯tư 則tắc 無vô 遣khiển 無vô 立lập 為vi 非phi 安an 立lập 之chi 真Chân 如Như 矣hĩ 。 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 唯duy 就tựu 遮già 詮thuyên 頓đốn 彰chương 真chân 理lý 。 疏sớ/sơ 二nhị 明minh 種chủng 類loại 總tổng 有hữu 六lục 門môn 。 謂vị 一nhất 二nhị 三tam 七thất 十thập 及cập 百bách 為vi 六lục 類loại 。 二nhị 中trung 有hữu 三tam 及cập 六lục 真Chân 如Như 并tinh 八bát 真Chân 如Như 總tổng 有hữu 十thập 義nghĩa 。 餘dư 如như 十thập 藏tạng 及cập 前tiền 諸chư 會hội 已dĩ 說thuyết 。 唯duy 七thất 真Chân 如Như 今kim 當đương 說thuyết 之chi 。 即tức 顯hiển 揚dương 論luận 第đệ 三tam 卷quyển 攝nhiếp 事sự 品phẩm 第đệ 一nhất 之chi 三tam 論luận 曰viết 。 真Chân 如Như 作tác 意ý 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 緣duyên 七thất 種chủng 遍biến 滿mãn 真Chân 如Như 作tác 意ý 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 一nhất 流lưu 轉chuyển 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 已dĩ 見kiến 說thuyết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 以dĩ 增tăng 上thượng 法pháp 行hành 善thiện 修tu 治trị 作tác 意ý 。 於ư 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 時thời 思tư 惟duy 諸chư 行hành 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 流lưu 轉chuyển 實thật 性tánh 。 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 。 離ly 無vô 因nhân 見kiến 及cập 不bất 平bình 等đẳng 見kiến 。 二nhị 實thật 相tướng 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 於ư 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 因nhân 思tư 惟duy 諸chư 法Pháp 。 眾chúng 生sanh 無vô 我ngã 性tánh 。 及cập 法pháp 無vô 我ngã 性tánh 。 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 。 一nhất 切thiết 身thân 見kiến 。 及cập 思tư 惟duy 分phân 別biệt 。 眾chúng 相tướng 作tác 意ý 不bất 復phục 現hiện 行hành 。 三tam 唯duy 識thức 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 於ư 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 所sở 依y 。 思tư 惟duy 諸chư 法Pháp 。 唯duy 識thức 之chi 性tánh 。 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 如như 實thật 。 了liễu 知tri 唯duy 心tâm 染nhiễm 故cố 眾chúng 生sanh 染nhiễm 。 唯duy 心tâm 淨tịnh 故cố 。 眾chúng 生sanh 淨tịnh 。 四tứ 安an 立lập 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 於ư 染nhiễm 淨tịnh 法pháp 體thể 。 思tư 惟duy 苦Khổ 諦Đế 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 。 欲dục 令linh 知tri 故cố 為vi 有hữu 情tình 說thuyết 。 五ngũ 邪tà 行hành 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 染nhiễm 污ô 法pháp 因nhân 思tư 惟duy 集Tập 諦Đế 。 欲dục 令linh 斷đoạn 故cố 。 為vi 有hữu 情tình 說thuyết 六lục 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 於ư 清thanh 淨tịnh 法pháp 體thể 。 思tư 惟duy 滅Diệt 諦Đế 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 。 欲dục 令linh 證chứng 故cố 為vi 有hữu 情tình 說thuyết 七thất 正chánh 行hạnh 真Chân 如Như 作tác 意ý 。 謂vị 如như 前tiền 說thuyết 。 乃nãi 至chí 於ư 清thanh 淨tịnh 行hành 。 思tư 惟duy 道Đạo 諦Đế 既ký 思tư 惟duy 已dĩ 。 欲dục 令linh 修tu 故cố 為vi 有hữu 情tình 說thuyết 。 釋thích 曰viết 作tác 意ý 之chi 義nghĩa 即tức 菩Bồ 薩Tát 觀quán 餘dư 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 但đãn 列liệt 名danh 略lược 囑chúc 而nhi 已dĩ 。 疏sớ/sơ 一nhất 成thành 依y 持trì 用dụng 者giả 即tức 唯duy 識thức 論luận 真Chân 如Như 為vi 迷mê 悟ngộ 依y 。 如như 四tứ 轉chuyển 依y 義nghĩa 中trung 廣quảng 辯biện 十Thập 地Địa 再tái 辯biện 。 疏sớ/sơ 起khởi 信tín 說thuyết 有hữu 三tam 大đại 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 引dẫn 論luận 三tam 大đại 。 二nhị 對đối 會hội 今kim 文văn 。 三tam 釋thích 論luận 用dụng 大đại 。 四tứ 對đối 會hội 百bách 門môn 。 今kim 初sơ 全toàn 是thị 論luận 文văn 而nhi 體thể 大đại 中trung 一nhất 者giả 。 體thể 大đại 下hạ 缺khuyết 一nhất 切thiết 法pháp 言ngôn 耳nhĩ 。 斯tư 即tức 立lập 義nghĩa 分phần/phân 中trung 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 體thể 云vân 。 真chân 性tánh 深thâm 廣quảng 而nhi 凡phàm 聖thánh 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 以dĩ 為vi 依y 故cố 受thọ 大đại 名danh 。 隨tùy 流lưu 加gia 染nhiễm 而nhi 不bất 增tăng 。 反phản 流lưu 除trừ 染nhiễm 而nhi 不bất 減giảm 。 又hựu 反phản 流lưu 加gia 淨tịnh 而nhi 不bất 增tăng 。 隨tùy 流lưu 闕khuyết 淨tịnh 而nhi 不bất 減giảm 。 良lương 以dĩ 染nhiễm 淨tịnh 之chi 所sở 不bất 虧khuy 。 始thỉ 終chung 之chi 所sở 不bất 易dị 。 故cố 云vân 平bình 等đẳng 不bất 增tăng 減giảm 也dã 。 二nhị 相tương/tướng 大đại 。 論luận 云vân 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 具cụ 足túc 無vô 量lượng 性tánh 功công 德đức 。 故cố 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 二nhị 種chủng 藏tạng 中trung 不bất 空không 如Như 來Lai 藏tạng 也dã 。 今kim 疏sớ/sơ 略lược 無vô 如Như 來Lai 藏tạng 言ngôn 。 但đãn 約ước 真Chân 如Như 以dĩ 說thuyết 相tương/tướng 故cố 。 謂vị 不bất 異dị 體thể 之chi 德đức 故cố 云vân 性tánh 功công 德đức 也dã 。 如như 水thủy 八bát 德đức 不bất 異dị 於ư 水thủy 。 三tam 用dụng 大đại 全toàn 同đồng 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 釋thích 云vân 。 謂vị 隨tùy 淨tịnh 業nghiệp 約ước 自tự 然nhiên 大đại 用dụng 報báo 化hóa 二nhị 身thân 麁thô 細tế 之chi 用dụng 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 始thỉ 成thành 世thế 善thiện 。 終chung 成thành 出xuất 世thế 善thiện 故cố 。 彼bỉ 論luận 下hạ 文văn 具cụ 顯hiển 用dụng 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 然nhiên 彼bỉ 依y 心tâm 下hạ 。 第đệ 二nhị 對đối 會hội 今kim 經kinh 。 亦diệc 是thị 解giải 妨phương 。 妨phương 云vân 彼bỉ 論luận 依y 一nhất 心tâm 法pháp 而nhi 立lập 三tam 大đại 真Chân 如Như 乃nãi 是thị 其kỳ 一nhất 。 何hà 得đắc 真Chân 如Như 具cụ 三tam 大đại 耶da 。 故cố 彼bỉ 立lập 義nghĩa 分phần/phân 中trung 云vân 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 總tổng 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 。 云vân 何hà 為vi 二nhị 。 一nhất 者giả 法pháp 。 二nhị 者giả 義nghĩa 。 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 。 是thị 心tâm 則tắc 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 依y 於ư 此thử 心tâm 顯hiển 示thị 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。 所sở 言ngôn 義nghĩa 者giả 。 則tắc 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 體thể 大đại 等đẳng 。 通thông 局cục 既ký 異dị 何hà 得đắc 引dẫn 耶da 。 故cố 下hạ 通thông 云vân 。 以dĩ 一nhất 統thống 二nhị 。 二nhị 皆giai 屬thuộc 如như 故cố 下hạ 解giải 釋thích 分phần/phân 中trung 分phân 為vi 三tam 門môn 真Chân 如Như 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể 。 又hựu 此thử 二nhị 門môn 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 故cố 如như 必tất 有hữu 相tương/tướng 用dụng 二nhị 也dã 。 疏sớ/sơ 然nhiên 違vi 真chân 下hạ 。 三tam 釋thích 用dụng 大đại 義nghĩa 。 似tự 太thái 局cục 亦diệc 名danh 解giải 妨phương 。 妨phương 云vân 真Chân 如Như 既ký 為vi 一nhất 切thiết 法pháp 體thể 隨tùy 流lưu 。 成thành 法pháp 。 何hà 得đắc 不bất 言ngôn 能năng 生sanh 惡ác 因nhân 果quả 耶da 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 是thị 以dĩ 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。 始thỉ 起khởi 一nhất 想tưởng 住trụ 於ư 緣duyên 。 順thuận 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 名danh 之chi 為vi 善thiện 。 背bối/bội 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 諦Đế 。 名danh 之chi 為vi 惡ác 。 約ước 違vi 義nghĩa 邊biên 。 不bất 言ngôn 生sanh 惡ác 。 於ư 中trung 先tiên 明minh 不bất 生sanh 惡ác 所sở 以dĩ 。 後hậu 然nhiên 違vi 順thuận 雖tuy 殊thù 下hạ 。 釋thích 為vi 惡ác 體thể 。 藏tạng 和hòa 尚thượng 云vân 以dĩ 違vi 真chân 故cố 不bất 得đắc 離ly 真chân 。 以dĩ 違vi 真chân 故cố 非phi 其kỳ 用dụng 也dã 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 云vân 。 離ly 如như 則tắc 無vô 可khả 違vi 故cố 不bất 離ly 也dã 。 如như 波ba 違vi 水thủy 離ly 水thủy 無vô 波ba 。 疏sớ/sơ 若nhược 會hội 百bách 門môn 下hạ 。 第đệ 四tứ 會hội 釋thích 經kinh 文văn 。 具cụ 闕khuyết 至chí 下hạ 當đương 知tri 。 疏sớ/sơ 四tứ 約ước 教giáo 不bất 同đồng 可khả 以dĩ 思tư 準chuẩn 者giả 。 小Tiểu 乘Thừa 但đãn 有hữu 生sanh 空không 。 始thỉ 教giáo 即tức 立lập 二nhị 空không 及cập 六lục 七thất 等đẳng 不bất 即tức 於ư 事sự 。 終chung 教giáo 則tắc 即tức 事sự 即tức 如như 。 頓đốn 教giáo 多đa 用dụng 非phi 安an 立lập 義nghĩa 。 圓viên 教giáo 即tức 是thị 百bách 門môn 重trùng 重trùng 無vô 盡tận 。 疏sớ/sơ 五ngũ 釋thích 文văn 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 敘tự 昔tích 。 二nhị 理lý 皆giai 難nạn/nan 通thông 下hạ 辯biện 順thuận 違vi 。 於ư 中trung 二nhị 意ý 。 初sơ 奪đoạt 分phần/phân 者giả 。 次thứ 若nhược 取thủ 下hạ 。 縱túng/tung 成thành 分phần/phân 義nghĩa 責trách 不bất 出xuất 相tướng 貌mạo 實thật 則tắc 縱túng/tung 成thành 二nhị 義nghĩa 。 三tam 今kim 且thả 十thập 十thập 下hạ 。 申thân 今kim 正chánh 解giải 。 上thượng 辯biện 順thuận 違vi 二nhị 皆giai 有hữu 理lý 。 後hậu 有hữu 究cứu 竟cánh 分phần/phân 則tắc 理lý 長trường/trưởng 。 文văn 中trung 先tiên 總tổng 明minh 。 二nhị 初sơ 遍biến 一nhất 切thiết 下hạ 別biệt 顯hiển 。 即tức 為vi 十thập 段đoạn 。 依y 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 。 前tiền 雖tuy 隨tùy 地địa 別biệt 釋thích 。 今kim 為vi 對đối 文văn 類loại 例lệ 併tinh 舉cử 。 今kim 初sơ 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 及cập 無vô 相tướng 為vi 相tương/tướng 即tức 遍biến 滿mãn 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 而nhi 不bất 在tại 故cố 。 世thế 親thân 釋thích 云vân 。 謂vị 此thử 法Pháp 界Giới 遍biến 一nhất 切thiết 行hành 以dĩ 無vô 少thiểu 法pháp 非phi 無vô 我ngã 故cố 。 今kim 言ngôn 二nhị 空không 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 非phi 二nhị 空không 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 遍biến 滿mãn 一nhất 切thiết 。 遍biến 滿mãn 義nghĩa 彰chương 無vô 相tướng 為vi 相tương/tướng 即tức 二nhị 空không 相tướng 。 疏sớ/sơ 二nhị 中trung 無vô 能năng 測trắc 等đẳng 者giả 。 唯duy 識thức 釋thích 最tối 勝thắng 真Chân 如Như 云vân 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 具cụ 無vô 邊biên 德đức 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 最tối 為vi 勝thắng 。 故cố 注chú 云vân 由do 離ly 犯phạm 戒giới 垢cấu 。 證chứng 此thử 真Chân 如Như 德đức 莊trang 嚴nghiêm 故cố 今kim 無vô 測trắc 無vô 對đối 即tức 最tối 勝thắng 義nghĩa 。 三tam 中trung 下hạ 。 論luận 釋thích 勝thắng 流lưu 真Chân 如Như 云vân 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 所sở 流lưu 教giáo 法pháp 。 於ư 餘dư 教giáo 法pháp 最tối 為vi 勝thắng 故cố 。 注chú 云vân 。 由do 得đắc 三tam 慧tuệ 照chiếu 大Đại 乘Thừa 法Pháp 觀quán 此thử 教giáo 法pháp 。 根căn 本bổn 真Chân 如Như 名danh 勝thắng 流lưu 真Chân 如Như 。 或hoặc 證chứng 此thử 如như 說thuyết 法Pháp 勝thắng 故cố 。 今kim 云vân 於ư 法pháp 無vô 礙ngại 即tức 教giáo 法pháp 等đẳng 為vi 眾chúng 法Pháp 眼nhãn 亦diệc 勝thắng 流lưu 矣hĩ 。 四tứ 中trung 等đẳng 者giả 論luận 云vân 。 四tứ 無vô 攝nhiếp 受thọ 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 無vô 所sở 繫hệ 屬thuộc 。 非phi 我ngã 執chấp 等đẳng 所sở 依y 取thủ 故cố 。 世thế 親thân 解giải 云vân 。 於ư 此thử 如như 中trung 無vô 計kế 我ngã 所sở 無vô 攝nhiếp 我ngã 所sở 。 如như 北bắc 洲châu 人nhân 無vô 繫hệ 屬thuộc 。 故cố 應ưng 說thuyết 此thử 如như 非phi 我ngã 執chấp 我ngã 慢mạn 我ngã 愛ái 無vô 明minh 邊biên 見kiến 我ngã 所sở 見kiến 等đẳng 所sở 依y 取thủ 故cố 。 今kim 無vô 著trước 無vô 住trụ 。 即tức 無vô 攝nhiếp 受thọ 。 五ngũ 中trung 論luận 云vân 五ngũ 類loại 無vô 別biệt 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 類loại 無vô 差sai 別biệt 。 非phi 如như 眼nhãn 等đẳng 類loại 有hữu 異dị 故cố 。 注chú 云vân 。 謂vị 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 皆giai 平bình 等đẳng 故cố 無vô 差sai 別biệt 。 今kim 云vân 畢tất 竟cánh 無vô 盡tận 無vô 變biến 豈khởi 有hữu 別biệt 耶da 。 六lục 中trung 論luận 云vân 。 六lục 無vô 染nhiễm 淨tịnh 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 本bổn 性tánh 無vô 染nhiễm 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 後hậu 方phương 淨tịnh 故cố 。 中trung 邊biên 釋thích 云vân 。 由do 六lục 地địa 觀quán 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 知tri 緣duyên 起khởi 法pháp 。 無vô 染nhiễm 無vô 淨tịnh 。 非phi 謂vị 如như 也dã 。 由do 真Chân 如Như 故cố 法pháp 無vô 染nhiễm 淨tịnh 。 詺# 此thử 真Chân 如Như 。 為vi 無vô 染nhiễm 淨tịnh 。 今kim 云vân 。 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 何hà 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 。 七thất 中trung 論luận 云vân 。 七thất 法pháp 無vô 別biệt 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 雖tuy 多đa 教giáo 法pháp 種chủng 種chủng 安an 立lập 。 而nhi 無vô 異dị 故cố 。 注chú 云vân 。 雖tuy 諸chư 教giáo 法pháp 依y 如như 建kiến 立lập 。 如như 無vô 異dị 故cố 今kim 云vân 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 何hà 有hữu 別biệt 耶da 。 有hữu 無vô 同đồng 如như 法Pháp 豈khởi 別biệt 耶da 。 八bát 中trung 論luận 云vân 。 八bát 不bất 增tăng 減giảm 真Chân 如Như 。 謂vị 此thử 真Chân 如Như 離ly 增tăng 減giảm 執chấp 。 不bất 隨tùy 染nhiễm 淨tịnh 。 有hữu 增tăng 減giảm 故cố 。 即tức 此thử 亦diệc 名danh 相tướng 土thổ/độ 。 自tự 在tại 所sở 依y 真Chân 如Như 。 謂vị 若nhược 證chứng 得đắc 此thử 真Chân 如Như 已dĩ 。 現hiện 相tướng 現hiện 土thổ/độ 俱câu 自tự 在tại 故cố 。 注chú 云vân 。 謂vị 凡phàm 位vị 不bất 減giảm 聖thánh 位vị 不bất 增tăng 。 故cố 今kim 云vân 。 清thanh 淨tịnh 平bình 等đẳng 。 豈khởi 有hữu 增tăng 減giảm 。 九cửu 中trung 論luận 云vân 。 九cửu 智trí 自tự 在tại 真Chân 如Như 。 謂vị 若nhược 證chứng 得đắc 此thử 真Chân 如Như 已dĩ 。 於ư 無vô 礙ngại 解giải 得đắc 自tự 在tại 。 故cố 。 注chú 云vân 。 謂vị 此thử 地địa 中trung 得đắc 無vô 礙ngại 解giải 。 名danh 智trí 自tự 在tại 。 今kim 遍biến 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 何hà 不bất 知tri 是thị 佛Phật 。 境cảnh 界giới 真chân 自tự 在tại 也dã 。 十thập 中trung 論luận 云vân 。 十thập 業nghiệp 自tự 在tại 真Chân 如Như 。 謂vị 若nhược 證chứng 得đắc 此thử 真Chân 如Như 已dĩ 。 普phổ 於ư 一nhất 切thiết 。 神thần 通thông 作tác 業nghiệp 。 總tổng 持trì 定định 門môn 皆giai 自tự 在tại 故cố 。 今kim 云vân 。 住trụ 一nhất 切thiết 地địa 成thành 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 業nghiệp 自tự 在tại 矣hĩ 。 然nhiên 此thử 十thập 如như 約ước 詮thuyên 辯biện 體thể 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 且thả 如như 非phi 先tiên 不bất 遍biến 今kim 者giả 方phương 遍biến 。 若nhược 不bất 約ước 詮thuyên 說thuyết 遍biến 何hà 法pháp 。 上thượng 來lai 略lược 取thủ 。 文văn 中trung 各các 有hữu 二nhị 義nghĩa 以dĩ 成thành 其kỳ 名danh 。 餘dư 各các 八bát 義nghĩa 取thủ 類loại 本bổn 名danh 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 。 疏sớ/sơ 隨tùy 地địa 別biệt 顯hiển 唯duy 說thuyết 十thập 如như 下hạ 。 第đệ 二nhị 解giải 妨phương 。 總tổng 有hữu 四tứ 妨phương 。 第đệ 一nhất 十thập 百bách 不bất 同đồng 妨phương 。 二nhị 前tiền 後hậu 無vô 如như 妨phương 。 三tam 如như 觀quán 難nạn/nan 成thành 妨phương 。 四tứ 迴hồi 向hướng 非phi 如như 妨phương 。 今kim 初sơ 妨phương 云vân 。 彼bỉ 唯duy 十thập 如như 此thử 中trung 說thuyết 百bách 何hà 要yếu 將tương 百bách 以dĩ 同đồng 十thập 耶da 。 故cố 釋thích 云vân 。 為vi 順thuận 十Thập 地Địa 且thả 說thuyết 十thập 如như 。 理lý 實thật 真Chân 如Như 具cụ 無vô 盡tận 德đức 。 十thập 十thập 融dung 攝nhiếp 且thả 說thuyết 百bách 門môn 。 百bách 十thập 皆giai 是thị 一nhất 周chu 一nhất 圓viên 數số 順thuận 無vô 盡tận 。 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 地địa 前tiền 通thông 修tu 等đẳng 者giả 。 第đệ 二nhị 通thông 前tiền 後hậu 無vô 如như 妨phương 。 妨phương 云vân 。 將tương 百bách 門môn 如như 配phối 十Thập 地Địa 如như 。 地địa 前tiền 等đẳng 妙diệu 應ưng 無vô 如như 矣hĩ 。 故cố 為vi 通thông 云vân 。 地địa 前tiền 通thông 修tu 十thập 如như 。 等đẳng 覺giác 遍biến 等đẳng 十thập 如như 。 妙diệu 覺giác 窮cùng 證chứng 十thập 如như 。 但đãn 同đồng 地địa 如như 無vô 不bất 同đồng 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 異dị 從tùng 義nghĩa 別biệt 下hạ 。 第đệ 三tam 通thông 如như 觀quán 難nạn/nan 成thành 妨phương 。 妨phương 云vân 。 十Thập 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 地địa 之chi 內nội 。 唯duy 觀quán 一nhất 如như 加gia 行hành 既ký 成thành 方phương 證chứng 其kỳ 一nhất 。 今kim 羅la 百bách 數số 成thành 觀quán 何hà 由do 。 況huống 一nhất 味vị 之chi 如như 何hà 由do 契khế 合hợp 。 故cố 答đáp 云vân 。 約ước 行hành 布bố 說thuyết 別biệt 證chứng 十thập 如như 。 就tựu 圓viên 融dung 修tu 一nhất 含hàm 眾chúng 妙diệu 。 加gia 行hành 有hữu 異dị 說thuyết 十thập 不bất 同đồng 。 正chánh 證chứng 相tương 應ứng 本bổn 唯duy 一nhất 味vị 。 隨tùy 門môn 入nhập 理lý 略lược 說thuyết 百bách 門môn 。 若nhược 契khế 一nhất 門môn 自tự 含hàm 眾chúng 妙diệu 。 如như 海hải 一nhất 滴tích 。 味vị 具cụ 百bách 川xuyên 。 牽khiên 衣y 一nhất 角giác 全toàn 體thể 來lai 矣hĩ 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 雖tuy 真Chân 如Như 性tánh 體thể 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 隨tùy 勝thắng 德đức 假giả 立lập 十thập 種chủng 。 十thập 既ký 假giả 立lập 百bách 門môn 亦diệc 然nhiên 。 德đức 用dụng 多đa 門môn 非phi 體thể 不bất 一nhất 。 言ngôn 能năng 同đồng 迴hồi 向hướng 亦diệc 融dung 攝nhiếp 無vô 礙ngại 者giả 。 由do 如như 融dung 攝nhiếp 行hành 順thuận 於ư 如như 。 亦diệc 融dung 攝nhiếp 矣hĩ 。 故cố 初Sơ 地Địa 中trung 遍biến 達đạt 十thập 如như 。 隨tùy 能năng 證chứng 行hành 後hậu 後hậu 建kiến 立lập 。 疏sớ/sơ 稱xưng 如như 起khởi 行hành 下hạ 。 第đệ 四tứ 通thông 迴hồi 向hướng 非phi 如như 妨phương 。 妨phương 云vân 。 夫phu 如như 普phổ 遍biến 無vô 法pháp 非phi 如như 。 何hà 有hữu 如như 外ngoại 別biệt 有hữu 迴hồi 向hướng 。 以dĩ 為vi 所sở 喻dụ 。 通thông 意ý 有hữu 二nhị 。 一nhất 以dĩ 其kỳ 所sở 信tín 喻dụ 所sở 不bất 信tín 。 二nhị 若nhược 取thủ 文văn 義nghĩa 下hạ 。 為vi 立lập 體thể 式thức 則tắc 無vô 前tiền 難nạn/nan 。 疏sớ/sơ 百bách 門môn 之chi 內nội 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 後hậu 最tối 初sơ 下hạ 別biệt 。 既ký 依y 十thập 如như 則tắc 十thập 十thập 科khoa 之chi 。 疏sớ/sơ 大đại 般Bát 若Nhã 云vân 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 皆giai 以dĩ 性tánh 空không 而nhi 為vi 佛Phật 眼nhãn 者giả 。 見kiến 性tánh 為vi 佛Phật 眼nhãn 故cố 。 疏sớ/sơ 理lý 無vô 惑hoặc 計kế 有hữu 無vô 常thường 實thật 者giả 。 即tức 生sanh 公công 十thập 四tứ 科khoa 實thật 相tướng 義nghĩa 中trung 。 具cụ 云vân 夫phu 惑hoặc 情tình 所sở 封phong 則tắc 兩lưỡng 端đoan 斯tư 失thất 。 失thất 理lý 背bối/bội 宗tông 所sở 計kế 皆giai 虛hư 。 理lý 無vô 惑hoặc 計kế 則tắc 有hữu 無vô 並tịnh 實thật 。 實thật 則tắc 說thuyết 空không 可khả 以dĩ 袪# 滯trệ 有hữu 者giả 之chi 惑hoặc 。 明minh 有hữu 可khả 以dĩ 釋thích 守thủ 空không 者giả 之chi 迷mê 。 斯tư 則tắc 空không 有hữu 二nhị 教giáo 旨chỉ 俱câu 得đắc 實thật 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 約ước 情tình 非phi 。 二nhị 約ước 理lý 是thị 。 三tam 約ước 教giáo 真chân 。 今kim 當đương 其kỳ 中trung 但đãn 用dụng 理lý 是thị 。 疏sớ/sơ 無vô 有hữu 少thiểu 下hạ 。 文văn 中trung 三tam 初sơ 牒điệp 經kinh 。 二nhị 如như 遍biến 非phi 情tình 下hạ 設thiết 難nạn/nan 。 三tam 故cố 應ưng 釋thích 言ngôn 下hạ 會hội 通thông 。 然nhiên 此thử 段đoạn 疏sớ/sơ 為vi 遮già 妄vọng 執chấp 一nhất 切thiết 無vô 情tình 。 有hữu 佛Phật 性tánh 義nghĩa 。 就tựu 計kế 此thử 義nghĩa 自tự 有hữu 淺thiển 深thâm 。 一nhất 謂vị 精tinh 神thần 化hóa 為vi 。 土thổ 木mộc 金kim 石thạch 。 梟kiêu 獍# 負phụ 塊khối 以dĩ 成thành 於ư 子tử 。 情tình 變biến 非phi 情tình 。 非phi 情tình 變biến 情tình 。 斯tư 為vi 邪tà 見kiến 不bất 異dị 外ngoại 道đạo 。 眾chúng 生sanh 計kế 生sanh 草thảo 木mộc 有hữu 命mạng 故cố 不bất 可khả 也dã 。 若nhược 說thuyết 無vô 情tình 同đồng 一nhất 性tánh 故cố 則tắc 稍sảo 近cận 宗tông 亦diệc 須tu 得đắc 意ý 。 彼bỉ 本bổn 立lập 意ý 約ước 於ư 真Chân 如Như 自tự 體thể 遍biến 。 故cố 真chân 實thật 之chi 性tánh 無vô 有hữu 二nhị 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 經kinh 說thuyết 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 為vi 佛Phật 性tánh 。 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 有hữu 安an 樂lạc 性tánh 。 攝nhiếp 境cảnh 從tùng 心tâm 無vô 非phi 心tâm 故cố 。 色sắc 性tánh 智trí 性tánh 體thể 無vô 二nhị 故cố 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 諸chư 經kinh 具cụ 有hữu 。 今kim 謂vị 此thử 釋thích 太thái 即tức 太thái 過quá 。 失thất 情tình 無vô 情tình 壞hoại 於ư 性tánh 相tướng 。 若nhược 以dĩ 涅Niết 槃Bàn 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 該cai 通thông 心tâm 境cảnh 。 涅Niết 槃Bàn 何hà 以dĩ 揀giản 於ư 瓦ngõa 礫lịch 言ngôn 無vô 性tánh 耶da 。 廣quảng 如như 別biệt 破phá 。 今kim 直trực 顯hiển 正chánh 義nghĩa 。 謂vị 性tánh 與dữ 相tương/tướng 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 情tình 與dữ 非phi 情tình 亦diệc 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 故cố 應ưng 釋thích 言ngôn 以dĩ 性tánh 從tùng 緣duyên 等đẳng 。 一nhất 如như 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 揀giản 去khứ 牆tường 壁bích 瓦ngõa 礫lịch 等đẳng 故cố 。 二nhị 無vô 覺giác 不bất 覺giác 者giả 。 真chân 性tánh 之chi 中trung 無vô 心tâm 境cảnh 故cố 。 三tam 無vô 非phi 覺giác 悟ngộ 。 以dĩ 無vô 情tình 性tánh 融dung 覺giác 性tánh 故cố 。 故cố 引dẫn 起khởi 信tín 文văn 略lược 一nhất 句cú 。 然nhiên 其kỳ 此thử 義nghĩa 前tiền 已dĩ 引dẫn 竟cánh 。 今kim 此thử 復phục 要yếu 彼bỉ 論luận 通thông 問vấn 。 問vấn 云vân 。 若nhược 諸chư 佛Phật 法Pháp 身thân 。 離ly 於ư 色sắc 相tướng 者giả 。 云vân 何hà 能năng 現hiện 。 種chủng 種chủng 色sắc 相tướng 。


答đáp 曰viết 。

即tức 此thử 法Pháp 身thân 。 是thị 色sắc 體thể 故cố 能năng 現hiện 於ư 色sắc 。 所sở 謂vị 從tùng 本bổn 已dĩ 來lai 。 色sắc 心tâm 不bất 二nhị 。 以dĩ 色sắc 性tánh 即tức 智trí 性tánh 故cố 。 色sắc 體thể 無vô 形hình 說thuyết 名danh 智trí 身thân 。 以dĩ 智trí 性tánh 即tức 色sắc 性tánh 故cố 說thuyết 名danh 法Pháp 身thân 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 今kim 取thủ 二nhị 性tánh 相tướng 即tức 互hỗ 融dung 之chi 義nghĩa 說thuyết 耳nhĩ 。 論luận 云vân 等đẳng 者giả 。 引dẫn 證chứng 非phi 正chánh 證chứng 前tiền 故cố 云vân 亦diệc 可khả 證chứng 此thử 。 可khả 為vi 證chứng 者giả 。 智trí 及cập 智trí 處xứ 同đồng 般Bát 若Nhã 故cố 。 既ký 二nhị 性tánh 相tướng 即tức 下hạ 。 結kết 釋thích 經kinh 文văn 。 況huống 心tâm 為vi 總tổng 相tương/tướng 下hạ 。 舉cử 況huống 以dĩ 釋thích 。 前tiền 結kết 一nhất 性tánh 義nghĩa 。 今kim 結kết 唯duy 心tâm 義nghĩa 。 總tổng 相tương/tướng 則tắc 無vô 所sở 不bất 攝nhiếp 。 又hựu 融dung 攝nhiếp 重trùng 重trùng 即tức 本bổn 經kinh 意ý 。 隨tùy 舉cử 一nhất 塵trần 即tức 含hàm 法Pháp 界Giới 。 何hà 令linh 色sắc 境cảnh 非phi 一nhất 性tánh 耶da 。 第đệ 九cửu 迴hồi 向hướng 。 今kim 初sơ 牒điệp 名danh 下hạ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 釋thích 名danh 。 二nhị 此thử 約ước 無vô 礙ngại 大đại 用dụng 下hạ 。 結kết 得đắc 名danh 。 三tam 約ước 脫thoát 惑hoặc 障chướng 下hạ 。 會hội 六lục 釋thích 。 四tứ 即tức 上thượng 體thể 用dụng 下hạ 。 出xuất 體thể 性tánh 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 一nhất 約ước 行hành 釋thích 無vô 縛phược 著trước 。 引dẫn 證chứng 中trung 諸chư 法pháp 無vô 二nhị 。 所sở 見kiến 無vô 著trước 。 般Bát 若Nhã 無vô 生sanh 能năng 見kiến 無vô 著trước 。 諸chư 法pháp 無vô 二nhị 。 通thông 上thượng 能năng 所sở 。 諸chư 法pháp 即tức 無vô 二nhị 般Bát 若Nhã 即tức 無vô 生sanh 。 三tam 世thế 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 竪thụ 論luận 無vô 著trước 一nhất 合hợp 相tương/tướng 言ngôn 。 文văn 在tại 三tam 世thế 義nghĩa 通thông 前tiền 三tam 。 一nhất 者giả 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 二nhị 。 二nhị 者giả 般Bát 若Nhã 無vô 知tri 。 三tam 者giả 上thượng 二nhị 契khế 合hợp 。 二nhị 又hựu 解giải 脫thoát 下hạ 。 約ước 用dụng 釋thích 名danh 。 三tam 於ư 何hà 無vô 縛phược 著trước 耶da 下hạ 。 別biệt 解giải 縛phược 著trước 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 指chỉ 前tiền 總tổng 明minh 。 二nhị 別biệt 申thân 十thập 事sự 。 三tam 若nhược 約ước 下hạ 一nhất 事sự 具cụ 二nhị 。 四tứ 惑hoặc 縛phược 著trước 一nhất 義nghĩa 中trung 二nhị 。 一nhất 生sanh 死tử 為vi 能năng 縛phược 。 由do 離ly 凡phàm 故cố 不bất 縛phược 。 言ngôn 不bất 縛phược 生sanh 死tử 者giả 。 不bất 為vi 生sanh 死tử 所sở 縛phược 耳nhĩ 。 此thử 即tức 相tương/tướng 不bất 縛phược 不bất 著trước 二Nhị 乘Thừa 即tức 所sở 見kiến 不bất 著trước 。 二nhị 境cảnh 相tướng 不bất 縛phược 。 能năng 見kiến 不bất 著trước 。 三tam 現hiện 惑hoặc 不bất 縛phược 。 所sở 見kiến 不bất 著trước 。 種chủng 子tử 即tức 所sở 見kiến 故cố 。 四tứ 有hữu 不bất 能năng 縛phược 。 所sở 見kiến 空không 不bất 能năng 著trước 。 五ngũ 惑hoặc 不bất 能năng 縛phược 。 見kiến 智trí 不bất 能năng 著trước 。 故cố 雖tuy 十thập 事sự 不bất 出xuất 相tương/tướng 惑hoặc 及cập 能năng 所sở 見kiến 也dã 。 疏sớ/sơ 一nhất 毫hào 之chi 善thiện 下hạ 。 即tức 生sanh 公công 釋thích 。 法pháp 華hoa 一nhất 毫hào 之chi 善thiện 。 發phát 跡tích 顯hiển 佛Phật 舉cử 手thủ 低đê 頭đầu 。 皆giai 已dĩ 成thành 佛Phật 。 言ngôn 無vô 非phi 佛Phật 流lưu 即tức 涅Niết 槃Bàn 意ý 。 乃nãi 至chí 外ngoại 道đạo 典điển 籍tịch 。 亦diệc 佛Phật 法Pháp 流lưu 況huống 內nội 法pháp 耶da 。 大đại 小tiểu 等đẳng 教giáo 皆giai 從tùng 如Như 來Lai 。 大đại 悲bi 所sở 流lưu 故cố 。


疏sớ/sơ 。 願nguyện 成thành 普phổ 賢hiền 兼kiêm 二nhị 迴hồi 向hướng 者giả 。 位vị 後hậu 普phổ 賢hiền 是thị 佛Phật 即tức 向hướng 菩Bồ 提Đề 。 等đẳng 覺giác 位vị 前tiền 即tức 向hướng 眾chúng 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 別biệt 有hữu 十thập 四tứ 根căn 者giả 。 按án 經kinh 文văn 數số 故cố 云vân 十thập 四tứ 義nghĩa 合hợp 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 如như 俱câu 舍xá 第đệ 十thập 一nhất 明minh 。 疏sớ/sơ 勝thắng 用dụng 增tăng 上thượng 光quang 顯hiển 義nghĩa 故cố 者giả 。 彼bỉ 論luận 解giải 根căn 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 此thử 依y 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 最tối 勝thắng 自tự 在tại 。 光quang 顯hiển 名danh 根căn 。 由do 此thử 總tổng 成thành 根căn 增tăng 上thượng 義nghĩa 。 解giải 云vân 。 根căn 體thể 勝thắng 故cố 為vi 最tối 勝thắng 。 根căn 用dụng 勝thắng 故cố 名danh 為vi 自tự 在tại 。 體thể 用dụng 雙song 彰chương 名danh 光quang 顯hiển 。 由do 有hữu 最tối 勝thắng 自tự 在tại 。 光quang 顯hiển 名danh 為vi 增tăng 上thượng 。 將tương 增tăng 上thượng 義nghĩa 以dĩ 釋thích 根căn 也dã 。 論luận 云vân 。 此thử 增tăng 上thượng 義nghĩa 誰thùy 望vọng 於ư 誰thùy 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 望vọng 誰thùy 增tăng 上thượng 頌tụng 曰viết 。 傳truyền 說thuyết 五ngũ 於ư 四tứ 四tứ 根căn 於ư 二nhị 種chủng 五ngũ 八bát 染nhiễm 淨tịnh 中trung 各các 別biệt 為vi 增tăng 上thượng 。 釋thích 曰viết 。 傳truyền 說thuyết 五ngũ 於ư 四tứ 者giả 。 眼nhãn 等đẳng 五ngũ 根căn 於ư 四tứ 事sự 能năng 為vi 增tăng 上thượng 。 一nhất 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 二nhị 導đạo 養dưỡng 身thân 。 三tam 生sanh 識thức 等đẳng 。 四tứ 不bất 共cộng 事sự 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 盲manh 聾lung 等đẳng 非phi 莊trang 嚴nghiêm 故cố 。 二nhị 眼nhãn 見kiến 耳nhĩ 聞văn 。 避tị 險hiểm 難nạn 故cố 。 香hương 味vị 觸xúc 三tam 是thị 段đoạn 食thực 性tánh 能năng 受thọ 用dụng 故cố 。 三tam 生sanh 識thức 等đẳng 。 等đẳng 取thủ 心tâm 所sở 。 四tứ 不bất 共cộng 事sự 。 眼nhãn 唯duy 見kiến 等đẳng 。 言ngôn 四tứ 根căn 於ư 二nhị 種chủng 者giả 。 謂vị 男nam 女nữ 命mạng 意ý 名danh 為vi 四tứ 根căn 。 各các 於ư 二nhị 種chủng 而nhi 得đắc 增tăng 上thượng 。 男nam 女nữ 於ư 二nhị 得đắc 增tăng 上thượng 者giả 。 一nhất 有hữu 情tình 異dị 。 謂vị 男nam 女nữ 類loại 別biệt 。 二nhị 分phần 別biệt 異dị 。 謂vị 形hình 相tướng 言ngôn 音âm 乳nhũ 房phòng 等đẳng 別biệt 。 命mạng 根căn 二nhị 者giả 。 一nhất 能năng 續tục 過quá 去khứ 眾chúng 同đồng 分phần/phân 。 二nhị 能năng 持trì 現hiện 在tại 眾chúng 同đồng 分phần/phân 意ý 根căn 二nhị 者giả 。 一nhất 能năng 續tục 後hậu 有hữu 。 二nhị 自tự 在tại 隨tùy 行hành 。 謂vị 經Kinh 云vân 。 心tâm 能năng 導đạo 世thế 間gian 即tức 自tự 在tại 義nghĩa 。 心tâm 能năng 遍biến 攝nhiếp 受thọ 即tức 隨tùy 行hành 義nghĩa 。 如như 是thị 一nhất 心tâm 法pháp 皆giai 自tự 在tại 隨tùy 行hành 。 言ngôn 五ngũ 八bát 染nhiễm 淨tịnh 中trung 者giả 。 五ngũ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 五ngũ 受thọ 。 八bát 謂vị 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 三tam 無vô 漏lậu 根căn 。 謂vị 五ngũ 受thọ 順thuận 三tam 毒độc 染nhiễm 。 信tín 等đẳng 八bát 根căn 順thuận 清thanh 淨tịnh 法pháp 隨tùy 生sanh 長trưởng 故cố 論luận 次thứ 敘tự 異dị 說thuyết 云vân 。 了liễu 自tự 境cảnh 增tăng 上thượng 總tổng 立lập 於ư 六lục 根căn (# 謂vị 發phát 識thức 了liễu 境cảnh 根căn 名danh 增tăng 上thượng )# 從tùng 身thân 立lập 二nhị 根căn 。 男nam 女nữ 性tánh 增tăng 上thượng (# 同đồng 前tiền 分phân 別biệt 於ư 同đồng 住trụ 雜tạp 染nhiễm 清thanh 淨tịnh 增tăng 上thượng 故cố 。 應ưng 知tri 命mạng 五ngũ 受thọ 信tín 等đẳng 立lập 為vi 根căn 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 下hạ 二nhị 句cú 由do 上thượng 二nhị 句cú 得đắc 增tăng 上thượng 義nghĩa 故cố 立lập 根căn 名danh 。 謂vị 命mạng 根căn 於ư 同đồng 分phần/phân 住trụ 得đắc 增tăng 上thượng 等đẳng 。 五ngũ 受thọ 於ư 染nhiễm 法pháp 得đắc 增tăng 上thượng 。 信tín 等đẳng 於ư 煖noãn 頂đảnh 位vị 中trung 伏phục 諸chư 煩phiền 惱não 引dẫn 聖thánh 道Đạo 故cố 。 大đại 同đồng 前tiền 解giải 。 頌tụng 云vân 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 具cụ 知tri 根căn 亦diệc 爾nhĩ 。 於ư 得đắc 後hậu 後hậu 道đạo 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 增tăng 上thượng 。 釋thích 云vân 。 言ngôn 亦diệc 爾nhĩ 者giả 。 類loại 顯hiển 一nhất 一nhất 各các 能năng 為vi 根căn 。 未vị 知tri 根căn 是thị 見kiến 。 道đạo 已dĩ 知tri 根căn 是thị 修tu 道Đạo 。 具cụ 知tri 根căn 是thị 無Vô 學Học 道đạo 。 未vị 知tri 已dĩ 知tri 。 於ư 根căn 道đạo 有hữu 增tăng 上thượng 用dụng 。 見kiến 道đạo 引dẫn 修tu 道Đạo 故cố 。 已dĩ 知tri 於ư 具cụ 知tri 根căn 道đạo 有hữu 增tăng 上thượng 用dụng 。 引dẫn 無Vô 學Học 故cố 具cụ 知tri 於ư 涅Niết 槃Bàn 有hữu 增tăng 上thượng 用dụng 。 由do 具cụ 知tri 根căn 。 心tâm 得đắc 解giải 脫thoát 。 心tâm 若nhược 解giải 脫thoát 方phương 證chứng 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 已dĩ 知tri 是thị 未vị 知tri 之chi 後hậu 。 具cụ 知tri 是thị 已dĩ 知tri 之chi 後hậu 故cố 言ngôn 後hậu 後hậu 。 更cánh 有hữu 異dị 說thuyết 未vị 知tri 已dĩ 知tri 。 各các 於ư 自tự 道đạo 斷đoạn 惑hoặc 增tăng 上thượng 。 具cụ 知tri 於ư 現hiện 法Pháp 樂lạc 住trụ 得đắc 增tăng 上thượng 。 已dĩ 知tri 根căn 義nghĩa 正chánh 義nghĩa 所sở 立lập 。 二nhị 十thập 二nhị 根căn 。 經kinh 中trung 略lược 無vô 男nam 女nữ 二nhị 根căn 。 餘dư 皆giai 具cụ 有hữu 。


疏sớ/sơ 。 兼kiêm 五ngũ 受thọ 根căn 者giả 。 頌tụng 云vân 身thân 不bất 悅duyệt 名danh 苦khổ 。 損tổn 惱não 義nghĩa 故cố )# 。 即tức 此thử 悅duyệt 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc (# 攝nhiếp 養dưỡng 義nghĩa 故cố )# 。 及cập 三tam 定định 心tâm 悅duyệt (# 謂vị 第đệ 三tam 禪thiền 五ngũ 識thức 無vô 故cố 無vô 有hữu 身thân 樂nhạo/nhạc/lạc 心tâm 悅duyệt 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc )# 。 餘dư 處xứ 悅duyệt 名danh 喜hỷ (# 餘dư 處xứ 謂vị 初sơ 二nhị 禪thiền 及cập 欲dục 界giới 處xứ 心tâm 悅duyệt 名danh 喜hỷ )# 。 心tâm 不bất 悅duyệt 名danh 憂ưu 。 中trung 捨xả 二nhị 無vô 別biệt (# 中trung 謂vị 非phi 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 此thử 處xứ 中trung 故cố 名danh 為vi 捨xả 根căn 捨xả 在tại 身thân 心tâm 同đồng 無vô 分phân 別biệt 任nhậm 運vận 而nhi 生sanh 故cố 雖tuy 通thông 二nhị 身thân 心tâm 二nhị 捨xả 同đồng 一nhất 捨xả 根căn 也dã )# 。 見kiến 修tu 無Vô 學Học 道đạo 。 依y 九cửu 立lập 三tam 根căn 者giả 。 釋thích 曰viết 。 九cửu 謂vị 意ý 喜hỷ 樂lạc 捨xả 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 。 若nhược 在tại 見kiến 道đạo 依y 此thử 九cửu 立lập 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 修tu 及cập 無Vô 學Học 亦diệc 依y 九cửu 立lập 已dĩ 知tri 具cụ 知tri 。 論luận 云vân 。 如như 是thị 三tam 名danh 因nhân 何hà 而nhi 立lập 。 謂vị 在tại 見kiến 道đạo 有hữu 未vị 曾tằng 知tri 當đương 知tri 行hành 轉chuyển 。 故cố 說thuyết 彼bỉ 名danh 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 解giải 云vân 。 即tức 見kiến 道đạo 十thập 五ngũ 心tâm 八bát 忍nhẫn 七thất 智trí 。 如như 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 與dữ 疑nghi 得đắc 俱câu 。 未vị 知tri 苦Khổ 諦Đế 名danh 未vị 曾tằng 知tri 。 後hậu 至chí 智trí 位vị 必tất 當đương 知tri 故cố 名danh 為vi 。 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 。 如như 苦khổ 忍nhẫn 既ký 爾nhĩ 。 諸chư 餘dư 七thất 忍nhẫn 亦diệc 然nhiên 。 故cố 忍nhẫn 總tổng 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 。 中trung 間gian 七thất 智trí 雖tuy 能năng 正chánh 知tri 良lương 由do 知tri 諦đế 未vị 遍biến 中trung 間gian 起khởi 故cố 。 亦diệc 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 。 故cố 說thuyết 彼bỉ 在tại 見kiến 道Đạo 行hạnh 者giả 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 。 又hựu 論luận 云vân 。 若nhược 在tại 修tu 道Đạo 無vô 未vị 知tri 當đương 知tri 。 但đãn 為vi 斷đoạn 除trừ 餘dư 隨tùy 眠miên 故cố 即tức 於ư 彼bỉ 境cảnh 復phục 數sác 數sác 知tri 。 是thị 故cố 說thuyết 彼bỉ 名danh 為vi 已dĩ 知tri 。 釋thích 曰viết 。 從tùng 道đạo 類loại 智trí 已dĩ 去khứ 乃nãi 至chí 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 皆giai 名danh 修tu 道Đạo 。 若nhược 在tại 修tu 道Đạo 上thượng 下hạ 八bát 諦đế 總tổng 已dĩ 知tri 竟cánh 無vô 未vị 曾tằng 知tri 。 但đãn 為vi 斷đoạn 除trừ 迷mê 事sự 煩phiền 惱não 貪tham 瞋sân 癡si 慢mạn 。 四tứ 隨tùy 眠miên 故cố 。 於ư 四Tứ 諦Đế 境cảnh 復phục 數số 起khởi 智trí 知tri 名danh 為vi 已dĩ 知tri 。 又hựu 論luận 云vân 在tại 無Vô 學Học 道đạo 。 知tri 己kỷ 已dĩ 知tri 故cố 名danh 為vi 知tri (# 此thử 釋thích 知tri 也dã 謂vị 盡tận 智trí 無vô 生sanh 智trí 作tác 知tri 己kỷ 已dĩ 知tri 之chi 解giải 故cố 名danh 為vi 知tri )# 有hữu 此thử 知tri 者giả 。 名danh 為vi 具cụ 知tri (# 此thử 釋thích 具cụ 義nghĩa 有hữu 此thử 者giả 成thành 就tựu 義nghĩa 也dã 約ước 成thành 譯dịch 具cụ 也dã )# 或hoặc 習tập 此thử 知tri 已dĩ 成thành 性tánh 者giả 。 名danh 為vi 具cụ 知tri (# 此thử 第đệ 二nhị 解giải 約ước 習tập 釋thích 具cụ 也dã )# 謂vị 得đắc 盡tận 智trí 。 無Vô 生Sanh 智Trí 故cố 。 如như 實thật 自tự 知tri 我ngã 遍biến 知tri 苦khổ 。 不bất 復phục 更cánh 知tri 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 即tức 以dĩ 盡tận 無vô 生sanh 智trí 為vi 具cụ 知tri 根căn 體thể 。 四Tứ 諦Đế 之chi 上thượng 各các 有hữu 盡tận 無vô 生sanh 義nghĩa 故cố 。 云vân 乃nãi 至chí 論luận 彼bỉ 所sở 有hữu 根căn 名danh 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 等đẳng 者giả 。 此thử 釋thích 名danh 。 謂vị 彼bỉ 未vị 知tri 等đẳng 行hành 者giả 。 身thân 中trung 所sở 有hữu 。 此thử 根căn 故cố 名danh 未vị 知tri 根căn 等đẳng 也dã 。 餘dư 如như 俱câu 舍xá 根căn 品phẩm 廣quảng 明minh 信tín 等đẳng 五ngũ 根căn 前tiền 疏sớ/sơ 已dĩ 釋thích 命mạng 根căn 之chi 義nghĩa 問vấn 明minh 品phẩm 說thuyết 。 疏sớ/sơ 以dĩ 不bất 退thoái 轉chuyển 。 是thị 定định 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 精tinh 進tấn 言ngôn 經kinh 文văn 自tự 有hữu 定định 。 但đãn 有hữu 義nghĩa 故cố 以dĩ 不bất 退thoái 當đương 之chi 。 進tiến 謂vị 進tiến 趣thú 定định 謂vị 不bất 動động 。 故cố 疏sớ/sơ 金kim 剛cang 界giới 根căn 者giả 。 釋thích 此thử 一nhất 根căn 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 。 二nhị 傍bàng 通thông 。 今kim 初sơ 有hữu 四tứ 。 一nhất 雙song 標tiêu 定định 慧tuệ 。 二nhị 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 下hạ 示thị 定định 。 三tam 金kim 剛cang 正chánh 智trí 下hạ 示thị 慧tuệ 。 四tứ 界giới 即tức 是thị 性tánh 釋thích 於ư 界giới 言ngôn 通thông 定định 慧tuệ 義nghĩa 。 智trí 了liễu 心tâm 性tánh 者giả 。 智trí 了liễu 即tức 慧tuệ 契khế 性tánh 不bất 動động 是thị 定định 。 然nhiên 此thử 根căn 體thể 通thông 智trí 通thông 心tâm 二nhị 俱câu 名danh 根căn 。 故cố 第đệ 六lục 迴hồi 向hướng 施thí 心tâm 中trung 云vân 。 願nguyện 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 得đắc 萬vạn 字tự 相tương/tướng 。 莊trang 嚴nghiêm 金kim 剛cang 界giới 心tâm 。 心tâm 體thể 性tánh 堅kiên 即tức 金kim 剛cang 心tâm 智trí 。 符phù 心tâm 王vương 同đồng 不bất 可khả 壞hoại 。 心tâm 智trí 俱câu 能năng 壞hoại 惑hoặc 。 壞hoại 惑hoặc 亦diệc 即tức 利lợi 義nghĩa 受thọ 金kim 剛cang 名danh 。 今kim 觀quán 心tâm 性tánh 義nghĩa 含hàm 王vương 所sở 。 亦diệc 即tức 未vị 知tri 當đương 知tri 根căn 等đẳng 者giả 。 二nhị 傍bàng 通thông 也dã 。 金kim 剛cang 定định 慧tuệ 即tức 等đẳng 妙diệu 覺giác 。 今kim 欲dục 具cụ 三tam 無vô 漏lậu 根căn 故cố 以dĩ 此thử 當đương 未vị 知tri 根căn 。 未vị 知tri 根căn 正chánh 在tại 見kiến 道đạo 何hà 有hữu 金kim 剛cang 之chi 義nghĩa 。 故cố 言ngôn 現hiện 觀quán 位vị 中trung 得đắc 不bất 壞hoại 故cố 。 現hiện 觀quán 即tức 見kiến 道Đạo 諦Đế 現hiện 觀quán 也dã 。 現hiện 觀quán 之chi 義nghĩa 十Thập 地Địa 廣quảng 釋thích 。 疏sớ/sơ 金kim 剛cang 焰diễm 下hạ 。 文văn 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 金kim 剛cang 發phát 焰diễm 。 金kim 剛cang 如như 燈đăng 。 發phát 焰diễm 如như 教giáo 。 故cố 雙song 了liễu 事sự 理lý 。 及cập 能năng 所sở 者giả 。 照chiếu 境cảnh 為vi 所sở 。 亦diệc 兼kiêm 照chiếu 於ư 能năng 觀quán 智trí 也dã 。 即tức 已dĩ 知tri 根căn 者giả 。 通thông 照chiếu 事sự 理lý 如như 修tu 道Đạo 中trung 故cố 。 二nhị 故cố 離ly 世thế 間gian 下hạ 。 引dẫn 證chứng 雙song 證chứng 前tiền 二nhị 根căn 。 初sơ 證chứng 界giới 根căn 知tri 法pháp 性tánh 故cố 。 二nhị 又hựu 云vân 金kim 剛cang 光quang 焰diễm 根căn 。 即tức 證chứng 前tiền 焰diễm 根căn 雙song 照chiếu 之chi 義nghĩa 。 先tiên 舉cử 經kinh 。 後hậu 佛Phật 境cảnh 有hữu 二nhị 下hạ 。 釋thích 同đồng 一nhất 所sở 知tri 中trung 已dĩ 通thông 事sự 理lý 。 二nhị 分phần 齊tề 境cảnh 有hữu 能năng 觀quán 智trí 故cố 。 前tiền 釋thích 云vân 焰diễm 通thông 事sự 理lý 及cập 能năng 所sở 故cố 。 後hậu 二nhị 具cụ 知tri 根căn 三tam 無vô 漏lậu 根căn 具cụ 矣hĩ 。 然nhiên 心tâm 名danh 根căn 清thanh 淨tịnh 心tâm 王vương 於ư 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 有hữu 所sở 依y 增tăng 上thượng 義nghĩa 故cố 二nhị 智trí 名danh 根căn 。 即tức 於ư 後hậu 後hậu 道đạo 涅Niết 槃Bàn 得đắc 增tăng 上thượng 故cố 。 如như 前tiền 論luận 釋thích 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 說thuyết 六lục 八bát 等đẳng 殊thù 。 三tam 得đắc 成thành 根căn 義nghĩa 類loại 相tương 似tự 故cố 得đắc 引dẫn 於ư 俱câu 舍xá 文văn 證chứng 。 人nhân 常thường 了liễu 故cố 。 疏sớ/sơ 其kỳ 業nghiệp 行hành 界giới 下hạ 。 疏sớ/sơ 以dĩ 十Thập 力Lực 攝nhiếp 五ngũ 十thập 二nhị 。 於ư 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 知tri 眾chúng 生sanh 。 後hậu 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 前tiền 中trung 有hữu 十thập 七thất 想tưởng 。 眾chúng 生sanh 是thị 總tổng 。 十Thập 力Lực 皆giai 是thị 化hóa 生sanh 。 事sự 故cố 餘dư 即tức 明minh 十Thập 力Lực 所sở 知tri 。 一nhất 初sơ 有hữu 五ngũ 想tưởng 。 皆giai 處xứ 非phi 處xứ 於ư 佛Phật 法Pháp 等đẳng 相tương 應ứng 為vi 處xứ 。 不bất 相tương 應ứng 名danh 非phi 處xứ 故cố 。 二nhị 業nghiệp 力lực 。 三tam 行hành 即tức 禪thiền 定định 行hành 。 四tứ 即tức 界giới 力lực 。 五ngũ 即tức 解giải 力lực 。 六lục 根căn 力lực 。 七thất 時thời 即tức 宿túc 住trụ 。 八bát 持trì 即tức 遍biến 趣thú 行hành 。 遍biến 持trì 善thiện 惡ác 至chí 諸chư 趣thú 故cố 。 九cửu 煩phiền 惱não 下hạ 。 三tam 想tưởng 即tức 漏lậu 盡tận 力lực 。 十thập 見kiến 佛Phật 想tưởng 。 即tức 天thiên 眼nhãn 智trí 力lực 想tưởng 。 取thủ 其kỳ 相tương/tướng 皆giai 了liễu 知tri 故cố 從tùng 法Pháp 輪luân 想tưởng 下hạ 。 知tri 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 不bất 出xuất 十Thập 力Lực 所sở 知tri 。 恐khủng 繁phồn 不bất 配phối 。 離ly 四tứ 過quá 失thất 等đẳng 者giả 。 從tùng 一nhất 切thiết 佛Phật 智trí 下hạ 。 即tức 具cụ 五ngũ 功công 德đức 。 疏sớ/sơ 如như 聲Thanh 聞Văn 中trung 有hữu 信tín 行hành 法Pháp 行hành 等đẳng 。 此thử 二nhị 通thông 有hữu 退thoái 思tư 護hộ 住trụ 者giả 。 俱câu 舍xá 二nhị 十thập 五ngũ 云vân 。 阿A 羅La 漢Hán 有hữu 六lục 。 謂vị 退thoái 至chí 不bất 動động 。 前tiền 五ngũ 信tín 解giải 生sanh 總tổng 名danh 時thời 解giải 脫thoát 。 後hậu 不bất 時thời 解giải 脫thoát 。 從tùng 前tiền 見kiến 至chí 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 契Khế 經Kinh 說thuyết 有hữu 六lục 阿A 羅La 漢Hán 。 一nhất 者giả 退thoái 法pháp 。 謂vị 遇ngộ 少thiểu 緣duyên 便tiện 退thoái 所sở 得đắc 。 二nhị 者giả 思tư 法pháp 。 謂vị 懼cụ 退thoái 失thất 恆hằng 思tư 自tự 害hại 。 三tam 者giả 護hộ 法Pháp 。 謂vị 於ư 所sở 得đắc 喜hỷ 自tự 防phòng 護hộ 。 四tứ 者giả 安an 住trụ 法pháp 無vô 勝thắng 退thoái 緣duyên 。 雖tuy 不bất 自tự 護hộ 亦diệc 能năng 不bất 退thoái 。 無vô 勝thắng 加gia 行hành 亦diệc 不bất 增tăng 進tiến 。 五ngũ 堪kham 達đạt 法pháp 。 謂vị 性tánh 堪kham 能năng 好hiếu 修tu 練luyện 根căn 速tốc 達đạt 不bất 動động 。 六lục 不bất 動động 法pháp 。 不bất 為vị 煩phiền 惱não 。 所sở 退thoái 動động 故cố 。 前tiền 五ngũ 種chủng 性tánh 從tùng 無Vô 學Học 位vị 信tín 解giải 性tánh 生sanh 。 此thử 五ngũ 總tổng 名danh 時thời 解giải 脫thoát 也dã 。 以dĩ 要yếu 待đãi 時thời 方phương 能năng 入nhập 定định 。 及cập 心tâm 解giải 脫thoát 。 言ngôn 待đãi 時thời 者giả 。 此thử 有hữu 六lục 種chủng 。 一nhất 得đắc 好hảo/hiếu 衣y 。 二nhị 得đắc 好hảo/hiếu 食thực 。 三tam 得đắc 好hảo/hiếu 臥ngọa 具cụ 。 四tứ 得đắc 好hảo/hiếu 處xứ 。 五ngũ 得đắc 好hảo/hiếu 說thuyết 法Pháp 師sư 。 六lục 得đắc 好hảo 同đồng 學học 。 後hậu 不bất 動động 種chủng 性tánh 名danh 不bất 時thời 解giải 脫thoát 。 謂vị 是thị 利lợi 根căn 以dĩ 不bất 待đãi 時thời 便tiện 能năng 入nhập 定định 。 及cập 心tâm 解giải 脫thoát 故cố 。 從tùng 先tiên 學học 位vị 見kiến 至chí 性tánh 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 論luận 云vân 從tùng 先tiên 學học 位vị 信tín 解giải 生sanh 等đẳng 者giả 。 二nhị 十thập 三tam 論luận 云vân 。 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 隨tùy 三tam 向hướng 住trụ 果quả 名danh 信tín 解giải 見kiến 至chí 。 亦diệc 由do 鈍độn 利lợi 別biệt 。 釋thích 曰viết 隨tùy 三tam 向hướng 住trụ 果quả 者giả 。 隨tùy 三tam 向hướng 人nhân 至chí 住trụ 三tam 果quả 。 隨tùy 鈍độn 利lợi 根căn 得đắc 名danh 不bất 同đồng 。 若nhược 鈍độn 根căn 人nhân 名danh 為vi 信tín 解giải 。 若nhược 利lợi 根căn 者giả 。 名danh 為vi 見kiến 至chí 。 前tiền 隨tùy 信tín 行hành 今kim 名danh 勝thắng 解giải 。 謂vị 由do 信tín 故cố 勝thắng 解giải 相tương/tướng 顯hiển 名danh 為vi 信tín 解giải 。 前tiền 隨tùy 法pháp 行hành 今kim 名danh 見kiến 至chí 謂vị 由do 向hướng 見kiến 得đắc 至chí 果quả 見kiến 故cố 名danh 見kiến 至chí 。 此thử 二nhị 聖thánh 者giả 信tín 慧tuệ 互hỗ 增tăng 。 故cố 標tiêu 信tín 解giải 見kiến 至chí 名danh 別biệt 。 言ngôn 謂vị 由do 向hướng 見kiến 得đắc 至chí 果quả 見kiến 者giả 。 以dĩ 法pháp 行hành 人nhân 見kiến 理lý 情tình 多đa 故cố 。 次thứ 前tiền 論luận 云vân 。 且thả 依y 見kiến 道đạo 十thập 五ngũ 心tâm 位vị 。 建kiến 立lập 眾chúng 聖thánh 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 頌tụng 曰viết 。 名danh 隨tùy 信tín 法pháp 行hành 由do 根căn 鈍độn 利lợi 別biệt 具cụ 修tu 惑hoặc 斷đoạn 一nhất 至chí 五ngũ 向hướng 初sơ 果quả 斷đoạn 次thứ 三tam 向hướng 二nhị 離ly 八bát 地địa 向hướng 三tam 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 句cú 明minh 見kiến 道đạo 位vị 中trung 有hữu 二nhị 聖thánh 者giả 。 謂vị 根căn 鈍độn 者giả 名danh 隨tùy 信tín 行hành 。 彼bỉ 於ư 先tiên 時thời 。 隨tùy 信tín 他tha 言ngôn 而nhi 行hành 義nghĩa 故cố 。 若nhược 利lợi 根căn 者giả 。 名danh 隨tùy 法pháp 行hành 。 彼bỉ 於ư 先tiên 時thời 。 由do 自tự 披phi 閱duyệt 契Khế 經Kinh 等đẳng 法Pháp 隨tùy 行hành 義nghĩa 。 故cố 此thử 上thượng 二nhị 句cú 下hạ 。 疏sớ/sơ 更cánh 釋thích 此thử 中trung 相tương/tướng 承thừa 故cố 具cụ 出xuất 之chi 。 下hạ 四tứ 句cú 即tức 前tiền 二nhị 聖thánh 於ư 見kiến 道đạo 位vị 立lập 為vi 三tam 向hướng 。 釋thích 曰viết 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 已dĩ 引dẫn 取thủ 意ý 不bất 同đồng 。 今kim 復phục 引dẫn 之chi 謂vị 於ư 先tiên 時thời 未vị 以dĩ 世thế 道đạo 斷đoạn 欲dục 修tu 惑hoặc 名danh 具cụ 修tu 惑hoặc 。 此thử 為vi 一nhất 人nhân 。 或hoặc 有hữu 漏lậu 道đạo 斷đoạn 於ư 一nhất 品phẩm 至chí 於ư 五ngũ 品phẩm 即tức 為vi 五ngũ 人nhân 。 兼kiêm 前tiền 六lục 人nhân 至chí 見kiến 道đạo 中trung 名danh 初sơ 果quả 向hướng 。 趣thú 預dự 流lưu 果quả 故cố 。 若nhược 斷đoạn 六lục 七thất 八bát 品phẩm 名danh 為vi 次thứ 三tam 。 此thử 有hữu 三tam 人nhân 。 至chí 見kiến 道đạo 中trung 名danh 向hướng 第đệ 二nhị 果quả 也dã 。 言ngôn 離ly 八bát 地địa 向hướng 三tam 者giả 。 謂vị 斷đoạn 欲dục 界giới 第đệ 九cửu 品phẩm 為vi 一nhất 人nhân 。 次thứ 四tứ 禪thiền 三tam 空không 為vi 七thất 地địa 名danh 九cửu 品phẩm 。 七thất 九cửu 六lục 十thập 三tam 兼kiêm 前tiền 欲dục 界giới 一nhất 品phẩm 。 即tức 有hữu 八bát 地địa 為vi 六lục 十thập 四tứ 人nhân 。 至chí 見kiến 道đạo 中trung 名danh 第đệ 三tam 果quả 向hướng 。 故cố 上thượng 總tổng 有hữu 七thất 十thập 三tam 人nhân 皆giai 在tại 見kiến 道đạo 。 故cố 見kiến 道đạo 中trung 名danh 為vi 信tín 行hành 法pháp 行hành 。 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 去khứ 修tu 道Đạo 位vị 中trung 三tam 果quả 聖thánh 人nhân 。 名danh 信tín 解giải 見kiến 至chí 。 阿A 羅La 漢Hán 位vị 名danh 時thời 解giải 脫thoát 不bất 時thời 解giải 脫thoát 。 故cố 疏sớ/sơ 如như 聲Thanh 聞Văn 中trung 有hữu 信tín 行hành 法Pháp 行hành 等đẳng 。 言ngôn 此thử 二nhị 通thông 有hữu 退thoái 思tư 護hộ 住trụ 等đẳng 者giả 。 信tín 行hành 至chí 羅La 漢Hán 有hữu 前tiền 五ngũ 見kiến 至chí 。 至chí 羅La 漢Hán 為vi 不bất 動động 等đẳng 。 即tức 等đẳng 取thủ 堪kham 達đạt 不bất 動động 。 就tựu 前tiền 五ngũ 中trung 自tự 。 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 據cứ 法pháp 華hoa 中trung 則tắc 不bất 動động 羅La 漢Hán 亦diệc 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 三tam 根căn 。 聲Thanh 聞Văn 悟ngộ 不bất 同đồng 故cố 。 五ngũ 百bách 千thiên 二nhị 百bách 亦diệc 稱xưng 下hạ 故cố 。 況huống 前tiền 見kiến 道đạo 之chi 內nội 有hữu 多đa 種chủng 人nhân 亦diệc 是thị 上thượng 中trung 下hạ 也dã 。 言ngôn 隨tùy 於ư 一nhất 品phẩm 復phục 有hữu 信tín 等đẳng 者giả 。 如như 一nhất 下hạ 根căn 亦diệc 具cụ 五ngũ 根căn 。 而nhi 於ư 五ngũ 中trung 互hỗ 有hữu 勝thắng 劣liệt 。 有hữu 人nhân 定định 增tăng 有hữu 慧tuệ 增tăng 等đẳng 故cố 。 其kỳ 根căn 品phẩm 多đa 不bất 同đồng 也dã 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 理lý 觀quán 深thâm 玄huyền 。 於ư 一nhất 根căn 中trung 能năng 都đô 照chiếu 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 一nhất 準chuẩn 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 以dĩ 難nan 知tri 故cố 者giả 。 即tức 第đệ 一nhất 論luận 釋thích 阿a 陀đà 那na 識thức 。 甚thậm 微vi 細tế 言ngôn 。 論luận 意ý 云vân 深thâm 揀giản 世thế 智trí 。 細tế 揀giản 聲Thanh 聞Văn 故cố 論luận 釋thích 甚thậm 細tế 云vân 。 諸chư 聲Thanh 聞Văn 對đối 難nan 了liễu 知tri 是thị 故cố 不bất 為vị 。 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 開khai 示thị 此thử 識thức 。 彼bỉ 不bất 求cầu 微vi 細tế 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 故cố 。 釋thích 曰viết 本bổn 論luận 雖tuy 但đãn 云vân 細tế 釋thích 有hữu 微vi 細tế 之chi 言ngôn 。 辯biện 公công 亦diệc 云vân 此thử 等đẳng 並tịnh 難nan 知tri 故cố 。 衍diễn 法Pháp 師sư 云vân 所sở 知tri 之chi 事sự 。 幽u 微vi 故cố 能năng 知tri 之chi 智trí 。 微vi 細tế 亦diệc 難nan 知tri 義nghĩa 也dã 。 疏sớ/sơ 一nhất 緣duyên 謂vị 專chuyên 注chú 一nhất 境cảnh 。 故cố 不bất 散tán 者giả 。 釋thích 曰viết 此thử 下hạ 成thành 德đức 翻phiên 上thượng 諸chư 過quá 。 而nhi 小tiểu 不bất 次thứ 一nhất 緣duyên 成thành 上thượng 不bất 散tán 。 以dĩ 善thiện 寂tịch 成thành 上thượng 不bất 亂loạn 。 以dĩ 善thiện 分phân 別biệt 成thành 上thượng 不bất 迷mê 。 以dĩ 善thiện 住trụ 成thành 上thượng 不bất 怯khiếp 怖bố 。 疏sớ/sơ 識thức 所sở 了liễu 境cảnh 通thông 於ư 善thiện 惡ác 等đẳng 者giả 。 無vô 分phân 別biệt 是thị 智trí 。 有hữu 分phân 別biệt 是thị 識thức 。 故cố 晉tấn 經kinh 下hạ 。 證chứng 成thành 上thượng 義nghĩa 。 思tư 議nghị 是thị 心tâm 地địa 。 不bất 思tư 議nghị 非phi 心tâm 地địa 也dã 。 此thử 中trung 心tâm 地địa 不bất 同đồng 。 心tâm 地địa 法Pháp 門môn 。 疏sớ/sơ 於ư 非phi 心tâm 處xứ 下hạ 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 揀giản 濫lạm 。 言ngôn 即tức 非phi 心tâm 量lượng 之chi 心tâm 量lượng 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 若nhược 楞lăng 伽già 云vân 。 非phi 心tâm 之chi 心tâm 量lượng 我ngã 說thuyết 為vi 心tâm 量lượng 者giả 。 此thử 拂phất 迹tích 入nhập 玄huyền 。 謂vị 以dĩ 非phi 心tâm 量lượng 為vi 遣khiển 心tâm 量lượng 。 若nhược 以dĩ 非phi 心tâm 量lượng 為vi 是thị 斯tư 即tức 心tâm 量lượng 。 二nhị 者giả 不bất 同đồng 上thượng 意ý 。 謂vị 非phi 心tâm 量lượng 即tức 不bất 思tư 議nghị 。 之chi 心tâm 量lượng 者giả 不bất 礙ngại 心tâm 量lượng 故cố 。 引dẫn 第đệ 八bát 迴hồi 向hướng 證chứng 之chi 。 住trụ 不bất 思tư 議nghị 。 即tức 非phi 心tâm 量lượng 。 思tư 議nghị 不bất 可khả 盡tận 即tức 之chi 心tâm 量lượng 。 以dĩ 二nhị 相tương/tướng 即tức 奪đoạt 故cố 。 有hữu 下hạ 半bán 俱câu 寂tịch 滅diệt 也dã 。 以dĩ 心tâm 與dữ 非phi 心tâm 下hạ 引dẫn 義nghĩa 證chứng 成thành 。 疏sớ/sơ 不bất 為vi 此thử 釋thích 下hạ 第đệ 二nhị 揀giản 濫lạm 。 人nhân 多đa 誤ngộ 解giải 情tình 作tác 非phi 情tình 非phi 情tình 作tác 情tình 故cố 。 下hạ 又hựu 縱túng/tung 云vân 。 設thiết 言ngôn 於ư 非phi 心tâm 處xứ 示thị 生sanh 於ư 心tâm 。 亦diệc 是thị 非phi 情tình 為vi 情tình 者giả 。 既ký 言ngôn 示thị 生sanh 非phi 真chân 無vô 情tình 為vi 有hữu 情tình 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 今kim 譯dịch 以dĩ 非phi 通thông 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 非phi 法pháp 是thị 不bất 善thiện 。 二nhị 是thị 無vô 法pháp 。 今kim 言ngôn 無vô 法pháp 則tắc 非phi 不bất 善thiện 。 但đãn 有hữu 無vô 義nghĩa 無vô 義nghĩa 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 疏sớ/sơ 依y 第đệ 二nhị 義nghĩa 者giả 。 是thị 上thượng 非phi 即tức 無vô 物vật 則tắc 法pháp 本bổn 自tự 無vô 。 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 者giả 。 全toàn 是thị 仁nhân 王vương 下hạ 卷quyển 經kinh 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 本bổn 來lai 自tự 空không 。 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 則tắc 同đồng 第đệ 三tam 義nghĩa 。 若nhược 唯duy 識thức 等đẳng 從tùng 無vô 至chí 有hữu 曰viết 生sanh 。 自tự 有hữu 還hoàn 無vô 稱xưng 滅diệt 。 則tắc 法pháp 本bổn 從tùng 無vô 因nhân 緣duyên 生sanh 諸chư 。 今kim 依y 第đệ 二nhị 義nghĩa 異dị 第đệ 三tam 亦diệc 順thuận 彼bỉ 經kinh 。 須Tu 彌Di 巨cự 海hải 。 俱câu 為vi 灰hôi 陽dương 。 二nhị 儀nghi 尚thượng 殞vẫn 。 國quốc 有hữu 何hà 常thường 。 生sanh 必tất 滅diệt 義nghĩa 。 若nhược 依y 第đệ 三tam 則tắc 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 等đẳng 者giả 。 無vô 住trụ 即tức 實thật 相tướng 異dị 名danh 。 疏sớ/sơ 名danh 或hoặc 小tiểu 異dị 等đẳng 者giả 。 今kim 當đương 會hội 之chi 一nhất 剎sát 即tức 第đệ 六lục 世thế 界giới 。 二nhị 眾chúng 生sanh 即tức 第đệ 二nhị 眾chúng 生sanh 趣thú 。 三tam 一nhất 切thiết 法pháp 果quả 報báo 即tức 第đệ 九cửu 法pháp 。 四tứ 眾chúng 生sanh 心tâm 即tức 第đệ 五ngũ 眾chúng 生sanh 界giới 。 五ngũ 一nhất 切thiết 說thuyết 法Pháp 時thời 即tức 第đệ 八bát 入nhập 劫kiếp 。 六lục 法Pháp 界Giới 即tức 第đệ 七thất 法Pháp 界Giới 。 七thất 盡tận 虛hư 空không 界giới 。 一nhất 切thiết 三tam 世thế 。 亦diệc 屬thuộc 第đệ 八bát 入nhập 劫kiếp 。 八bát 語ngữ 言ngôn 道đạo 即tức 第đệ 四tứ 菩Bồ 薩Tát 。 位vị 德đức 位vị 但đãn 假giả 名danh 故cố 。 九cửu 世thế 間gian 行hành 即tức 第đệ 一nhất 世thế 間gian 法pháp 。 十thập 出xuất 世thế 間gian 行hành 即tức 第đệ 三tam 菩Bồ 薩Tát 行hành 德đức 。 甚thậm 微vi 細tế 十thập 句cú 結kết 於ư 九cửu 門môn 。 故cố 一nhất 重trọng/trùng 明minh 而nhi 劫kiếp 即tức 長trường 時thời 。 三tam 世thế 即tức 短đoản 時thời 耳nhĩ 。 第đệ 十thập 迴hồi 向hướng 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 謂vị 稱xưng 法Pháp 界Giới 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 初sơ 標tiêu 會hội 異dị 名danh 。 第đệ 二nhị 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 即tức 是thị 所sở 入nhập 下hạ 。 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 於ư 中trung 十thập 。 一nhất 明minh 所sở 入nhập 。 二nhị 何hà 法pháp 能năng 入nhập 下hạ 。 釋thích 能năng 入nhập 。 三tam 謂vị 以dĩ 稱xưng 法Pháp 界Giới 之chi 大đại 智trí 下hạ 雙song 結kết 成thành 名danh 。 四tứ 此thử 則tắc 位vị 滿mãn 下hạ 結kết 示thị 得đắc 名danh 。 五ngũ 等đẳng 何hà 法Pháp 界Giới 下hạ 明minh 法Pháp 界Giới 類loại 別biệt 。 六lục 然nhiên 其kỳ 四tứ 事sự 下hạ 結kết 通thông 。 七thất 故cố 不bất 可khả 但đãn 以dĩ 下hạ 。 結kết 彈đàn 古cổ 人nhân 。 即tức 刊# 定định 云vân 等đẳng 是thị 能năng 等đẳng 迴hồi 向hướng 行hành 。 法Pháp 界Giới 無vô 量lượng 。 是thị 所sở 等đẳng 事sự 。 謂vị 盡tận 十thập 方phương 虛hư 空không 。 所sở 攝nhiếp 事sự 法Pháp 界Giới 無vô 可khả 限hạn 量lượng 。 今kim 迴hồi 法Pháp 施thí 等đẳng 善thiện 根căn 令linh 成thành 無vô 漏lậu 體thể 德đức 及cập 用dụng 。 顯hiển 彼bỉ 數số 量lượng 等đẳng 。 彼bỉ 數số 量lượng 等đẳng 彼bỉ 事sự 法Pháp 界Giới 故cố 。 故cố 今kim 彈đàn 之chi 所sở 等đẳng 有hữu 四tứ 無vô 量lượng 。 有hữu 二nhị 安an 局cục 事sự 耶da 。 八bát 言ngôn 無vô 量lượng 下hạ 釋thích 無vô 量lượng 義nghĩa 。 九cửu 前tiền 迴hồi 向hướng 下hạ 對đối 前tiền 辯biện 異dị 。 十thập 即tức 以dĩ 法Pháp 施thí 下hạ 出xuất 體thể 。


疏sớ/sơ 。 夫phu 法Pháp 施thí 者giả 。 亦diệc 古cổ 德đức 意ý 。 然nhiên 各các 二nhị 句cú 今kim 各các 舉cử 一nhất 。 彼bỉ 云vân 一nhất 則tắc 發phát 之chi 以dĩ 智trí 慧tuệ 為vi 生sanh 解giải 之chi 妙diệu 方phương 。 二nhị 則tắc 化hóa 之chi 以dĩ 多đa 人nhân 。 作tác 津tân 濟tế 之chi 弘hoằng 躅trục 。 三tam 則tắc 為vi 起khởi 行hành 之chi 根căn 本bổn 。 實thật 倚ỷ 仗trượng 之chi 良lương 詮thuyên 。 四tứ 則tắc 為vi 入nhập 聖thánh 之chi 階giai 漸tiệm 。 標tiêu 引dẫn 道đạo 之chi 要yếu 津tân 。 疏sớ/sơ 略lược 以dĩ 摘trích 其kỳ 語ngữ 用dụng 故cố 不bất 指chỉ 古cổ 人nhân 下hạ 引dẫn 則tắc 全toàn 是thị 。 疏sớ/sơ 今kim 不bất 生sanh 於ư 化hóa 者giả 。 即tức 金Kim 剛Cang 三Tam 昧Muội 經Kinh 云vân 。 若nhược 化hóa 眾chúng 生sanh 。 無vô 生sanh 於ư 化hóa 。 不bất 生sanh 無vô 化hóa 。 其kỳ 化hóa 大đại 焉yên 。 上thượng 兩lưỡng 句cú 遮già 過quá 。 下hạ 兩lưỡng 句cú 成thành 德đức 。 今kim 但đãn 要yếu 成thành 德đức 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 示thị 果quả 寶bảo 渚chử 者giả 。 即tức 法pháp 華hoa 化hóa 城thành 喻dụ 品phẩm 云vân 。 譬thí 如như 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 險hiểm 難nạn 惡ác 道đạo 。 曠khoáng 絕tuyệt 無vô 人nhân 。 怖bố 畏úy 之chi 處xứ 。 若nhược 有hữu 多đa 眾chúng 。 欲dục 過quá 此thử 道đạo 。 至chí 珍trân 寶bảo 處xứ 。 有hữu 一nhất 導đạo 師sư 。 聰thông 慧tuệ 明minh 達đạt 。 善thiện 知tri 險hiểm 道đạo 。 通thông 塞tắc 之chi 相tướng 。 將tương 導đạo 眾chúng 人nhân 。 欲dục 過quá 此thử 難nạn 。 釋thích 曰viết 五ngũ 百bách 由do 旬tuần 。 眾chúng 釋thích 云vân 云vân 。 今kim 依y 生sanh 公công 。 三tam 界giới 途đồ 阻trở 二Nhị 乘Thừa 路lộ 險hiểm 。 此thử 五ngũ 百bách 是thị 菩Bồ 薩Tát 惡ác 道đạo 甚thậm 難nan 過quá 也dã 。 眾chúng 人nhân 即tức 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 欲dục 求cầu 佛Phật 智trí 以dĩ 為vi 寶bảo 渚chử 。 如Như 來Lai 以dĩ 況huống 導đạo 師sư 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 我ngã 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 為vi 一nhất 切thiết 導đạo 師sư 。 既ký 知tri 是thị 息tức 已dĩ 。 引dẫn 入nhập 於ư 佛Phật 慧tuệ 。 佛Phật 慧tuệ 即tức 寶bảo 亦diệc 喻dụ 涅Niết 槃Bàn 於ư 理lý 無vô 失thất 。 以dĩ 會hội 相tương/tướng 門môn 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 二nhị 體thể 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 雙song 合hợp 果quả 道đạo 即tức 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 疏sớ/sơ 有hữu 始thỉ 有hữu 卒thốt 者giả 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 即tức 論luận 語ngữ 第đệ 十thập 以dĩ 世thế 人nhân 靡mĩ 不bất 有hữu 初sơ 鮮tiên 克khắc 有hữu 終chung 。 唯duy 聖thánh 人nhân 能năng 有hữu 始thỉ 終chung 耳nhĩ 。 亦diệc 由do 乾can/kiền/càn 卦# 知tri 進tiến 退thoái 存tồn 亡vong 。 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 正chánh 者giả 其kỳ 唯duy 聖thánh 人nhân 乎hồ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 廣quảng 等đẳng 四tứ 心tâm 下hạ 。 解giải 妨phương 可khả 知tri 。 四tứ 心tâm 已dĩ 見kiến 第đệ 八bát 迴hồi 向hướng 。 疏sớ/sơ 二nhị 中trung 有hữu 二nhị 十thập 梵Phạm 行hạnh 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 列liệt 十thập 戒giới 。 二nhị 通thông 用dụng 下hạ 出xuất 體thể 。 三tam 今kim 開khai 下hạ 釋thích 文văn 。 望vọng 智trí 論luận 文văn 開khai 為vi 二nhị 十thập 。 若nhược 望vọng 經kinh 文văn 束thúc 為vi 十thập 戒giới 。 皆giai 用dụng 智trí 論luận 釋thích 十thập 戒giới 文văn 。 以dĩ 會hội 今kim 經kinh 。 八bát 九cửu 即tức 自tự 在tại 戒giới 。 十thập 三tam 即tức 無vô 著trước 戒giới 。 餘dư 文văn 可khả 知tri 。 四tứ 又hựu 安an 住trụ 下hạ 收thu 為vi 四Tứ 等Đẳng 。 疏sớ/sơ 攝nhiếp 論luận 云vân 若nhược 自tự 住trụ 邪tà 行hành 等đẳng 即tức 梁lương 論luận 第đệ 七thất 引dẫn 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 若nhược 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 當đương 其kỳ 第đệ 五ngũ 。 一nhất 句cú 小tiểu 異dị 。 云vân 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 若nhược 自tự 住trụ 邪tà 行hành 便tiện 受thọ 他tha 譏cơ 謗báng 。 是thị 人nhân 終chung 不bất 能năng 制chế 止chỉ 他tha 過quá 失thất 。 又hựu 云vân 若nhược 懷hoài 瞋sân 分phần/phân 誨hối 他tha 所sở 犯phạm 以dĩ 非phi 利lợi 益ích 。 非phi 方phương 便tiện 故cố 。 言ngôn 不bất 威uy 肅túc 他tha 轉chuyển 違vi 背bội 起khởi 諸chư 邪tà 行hành 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 慈từ 憐lân 如như 一nhất 子tử 誨hối 舉cử 他tha 所sở 犯phạm 。 決quyết 定định 令linh 受thọ 持trì 後hậu 不bất 復phục 當đương 犯phạm 。 疏sớ/sơ 沙Sa 彌Di 求cầu 龍long 是thị 懷hoài 毒độc 迴hồi 向hướng 者giả 智trí 論luận 云vân 。 昔tích 有hữu 羅La 漢Hán 居cư 近cận 龍long 池trì 。 每mỗi 至chí 食thực 時thời 皆giai 請thỉnh 羅La 漢Hán 入nhập 池trì 供cúng 養dường 。 羅La 漢Hán 神thần 通thông 兼kiêm 坐tọa 繩thằng 床sàng 。 忽hốt 然nhiên 而nhi 去khứ 。 有hữu 一nhất 沙Sa 彌Di 。 於ư 一nhất 日nhật 中trung 。 臨lâm 至chí 食thực 時thời 。 密mật 在tại 床sàng 下hạ 攀phàn 繩thằng 床sàng 轅viên 。 羅La 漢Hán 不bất 知tri 如như 常thường 運vận 通thông 至chí 龍long 池trì 中trung 。 從tùng 床sàng 下hạ 出xuất 。 龍long 王vương 怪quái 問vấn 。 此thử 未vị 離ly 欲dục 。 何hà 以dĩ 將tương 來lai 。 以dĩ 天thiên 甘cam 露lộ 。 而nhi 供cung 羅La 漢Hán 。 以dĩ 人nhân 間gian 味vị 而nhi 饍thiện 沙Sa 彌Di 。 沙Sa 彌Di 滌địch 鉢bát 駭hãi 其kỳ 香hương 味vị 。 恨hận 師sư 忿phẫn 龍long 兼kiêm 貪tham 龍long 女nữ 興hưng 心tâm 欲dục 奪đoạt 。 龍long 得đắc 他tha 心tâm 知tri 沙Sa 彌Di 意ý 。 復phục 兼kiêm 頭đầu 痛thống 求cầu 其kỳ 謝tạ 過quá 。 沙Sa 彌Di 心tâm 志chí 毒độc 願nguyện 不bất 息tức 。 加gia 功công 精tinh 誠thành 後hậu 足túc 下hạ 水thủy 出xuất 。 尋tầm 至chí 池trì 邊biên 。 以dĩ 衣y 覆phú 頭đầu 。 便tiện 化hóa 為vi 龍long 。 遂toại 入nhập 池trì 中trung 咬giảo 殺sát 其kỳ 龍long 。 奪đoạt 其kỳ 宮cung 殿điện 妻thê 子tử 眷quyến 屬thuộc 。 報báo 龍long 已dĩ 畢tất 。 即tức 興hưng 風phong 雲vân 震chấn 雷lôi 降giáng/hàng 雹bạc 。 拔bạt 倒đảo 寺tự 宇vũ 淨tịnh 無vô 所sở 有hữu 。 國quốc 王vương 知tri 之chi 復phục 為vi 立lập 寺tự 。 復phục 被bị 毀hủy 滅diệt 國quốc 王vương 大đại 怒nộ 。 遂toại 檄# 其kỳ 龍long 若nhược 更cánh 為vi 害hại 當đương 填điền 此thử 池trì 。 龍long 遂toại 謝tạ 過quá 謂vị 其kỳ 師sư 曰viết 。 自tự 今kim 已dĩ 後hậu 。 不bất 敢cảm 為vi 惡ác 。 然nhiên 是thị 龍long 身thân 性tánh 多đa 瞋sân 毒độc 恐khủng 後hậu 還hoàn 發phát 。 若nhược 見kiến 池trì 上thượng 有hữu 黑hắc 雲vân 生sanh 。 即tức 是thị 弟đệ 子tử 。 起khởi 於ư 惡ác 心tâm 。 當đương 令linh 鳴minh 鐘chung 。 念niệm 摩Ma 訶Ha 般Bát 若Nhã 。 惡ác 心tâm 則tắc 息tức 。 後hậu 如như 其kỳ 言ngôn 。 每mỗi 有hữu 雲vân 起khởi 即tức 稱xưng 念niệm 般Bát 若Nhã 鳴minh 鐘chung 擊kích 磬khánh 雲vân 則tắc 散tán 滅diệt 。 釋thích 曰viết 此thử 沙Sa 彌Di 為vi 龍long 。 有hữu 其kỳ 二nhị 意ý 一nhất 為vi 貪tham 色sắc 味vị 。 二nhị 為vi 瞋sân 恚khuể 而nhi 皆giai 是thị 毒độc 疏sớ/sơ 不bất 畏úy 生sanh 死tử 。 長trường 遠viễn 等đẳng 者giả 。 即tức 三tam 種chủng 練luyện 磨ma 心tâm 。 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 資tư 糧lương 位vị 中trung 。 偈kệ 云vân 。 乃nãi 至chí 未vị 起khởi 識thức 求cầu 住trụ 唯duy 識thức 性tánh 。 於ư 二nhị 取thủ 隨tùy 眠miên 猶do 未vị 能năng 伏phục 滅diệt 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 未vị 能năng 伏phục 滅diệt 中trung 云vân 。 此thử 位vị 二nhị 障chướng 雖tuy 未vị 伏phục 除trừ 修tu 勝thắng 行hành 時thời 有hữu 三tam 退thoái 屈khuất 。 而nhi 能năng 三tam 事sự 練luyện 磨ma 其kỳ 心tâm 。 於ư 所sở 證chứng 修tu 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 退thoái 。 一nhất 聞văn 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 廣quảng 大đại 深thâm 遠viễn 心tâm 便tiện 退thoái 屈khuất 。 引dẫn 他tha 已dĩ 證chứng 大đại 菩Bồ 提Đề 者giả 。 練luyện 磨ma 自tự 心tâm 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 退thoái 。 注chú 云vân 。 第đệ 一nhất 菩Bồ 提Đề 廣quảng 大đại 屈khuất 引dẫn 他tha 況huống 已dĩ 練luyện 。 廣quảng 者giả 無vô 邊biên 。 大đại 者giả 無vô 上thượng 。 深thâm 者giả 難nan 測trắc 。 遠viễn 者giả 長trường 時thời 。 由do 此thử 退thoái 屈khuất 引dẫn 他tha 已dĩ 證chứng 我ngã 同đồng 彼bỉ 類loại 何hà 故cố 退thoái 耶da 。 攝nhiếp 論luận 頌tụng 云vân 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 諸chư 有hữu 情tình 念niệm 念niệm 速tốc 成thành 善Thiện 逝Thệ 果quả 。 彼bỉ 既ký 丈trượng 夫phu 我ngã 亦diệc 爾nhĩ 不bất 應ưng 自tự 輕khinh 而nhi 退thoái 屈khuất 。 論luận 云vân 二nhị 聞văn 施thí 等đẳng 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 甚thậm 難nan 可khả 修tu 。 心tâm 便tiện 退thoái 屈khuất 省tỉnh 己kỷ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 能năng 修tu 施thí 等đẳng 練luyện 磨ma 自tự 心tâm 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 退thoái 。 注chú 云vân 。 第đệ 二nhị 萬vạn 行hạnh 難nạn/nan 修tu 屈khuất 省tỉnh 己kỷ 增tăng 修tu 練luyện 。 偈kệ 云vân 。 汝nhữ 已dĩ 惡ác 道đạo 經kinh 多đa 劫kiếp 無vô 益ích 受thọ 苦khổ 尚thượng 能năng 超siêu 。 今kim 修tu 少thiểu 善thiện 得đắc 菩Bồ 提Đề 大đại 利lợi 不bất 應ưng 生sanh 退thoái 屈khuất 。 論luận 云vân 。 三tam 聞văn 諸chư 佛Phật 圓viên 滿mãn 轉chuyển 依y 極cực 難nan 可khả 證chứng 。 心tâm 便tiện 退thoái 屈khuất 。 引dẫn 他tha 麁thô 善thiện 況huống 己kỷ 妙diệu 因nhân 練luyện 磨ma 其kỳ 心tâm 。 勇dũng 猛mãnh 不bất 退thoái 。 即tức 第đệ 三tam 轉chuyển 依y 難nạn/nan 證chứng 屈khuất 。 引dẫn 麁thô 況huống 妙diệu 。 練luyện 如như 行hành 施thí 等đẳng 尚thượng 感cảm 貴quý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 況huống 我ngã 所sở 修tu 清thanh 淨tịnh 。 妙diệu 善thiện 而nhi 無vô 果quả 耶da 。 論luận 偈kệ 云vân 。 博bác 地địa 凡phàm 夫phu 初sơ 發phát 心tâm 尚thượng 擬nghĩ 遠viễn 趣thú 菩Bồ 提Đề 果quả 。 我ngã 已dĩ 精tinh 進tấn 經kinh 多đa 劫kiếp 不bất 應ưng 退thoái 屈khuất 卻khước 沈trầm 淪luân 。 論luận 云vân 由do 斯tư 三tam 事sự 練luyện 磨ma 其kỳ 心tâm 堅kiên 固cố 。 熾sí 然nhiên 修tu 諸chư 勝thắng 行hành 。 今kim 疏sớ/sơ 初sơ 不bất 畏úy 生sanh 死tử 長trường 遠viễn 。 眾chúng 生sanh 難nan 度độ 即tức 通thông 說thuyết 也dã 。 轉chuyển 依y 難nạn/nan 證chứng 下hạ 。 即tức 倒đảo 牒điệp 三tam 種chủng 練luyện 磨ma 之chi 心tâm 故cố 總tổng 說thuyết 云vân 不bất 畏úy 。 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 當đương 其kỳ 第đệ 六lục 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 以dĩ 法Pháp 師sư 下hạ 。 辯biện 其kỳ 圓viên 音âm 文văn 分phân 為vi 五ngũ 。 一nhất 標tiêu 數số 。 二nhị 會hội 他tha 經kinh 。 三tam 隨tùy 難nạn/nan 釋thích 。 四tứ 以dĩ 義nghĩa 通thông 攝nhiếp 。 五ngũ 別biệt 釋thích 音âm 聲thanh 。 疏sớ/sơ 即tức 密mật 跡tích 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 他tha 經kinh 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 會hội 同đồng 異dị 。 二nhị 會hội 有hữu 無vô 。 三tam 會hội 通thông 教giáo 旨chỉ 。 四tứ 會hội 他tha 經kinh 意ý 。 然nhiên 密mật 跡tích 經kinh 即tức 大đại 寶bảo 積tích 經kinh 中trung 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 會hội 。 第đệ 三tam 之chi 三tam 卷quyển 。 當đương 第đệ 十thập 。


爾nhĩ 時thời 寂Tịch 意Ý 菩Bồ 薩Tát 。 復phục 問vấn 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 如Như 來Lai 有hữu 幾kỷ 事sự 祕bí 要yếu 。 答đáp 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 曰viết 身thân 密mật 。 二nhị 曰viết 意ý 密mật 。 三tam 曰viết 口khẩu 密mật 。 口khẩu 中trung 說thuyết 六lục 十thập 種chủng 音âm 。 廣quảng 讚tán 如Như 來Lai 無vô 思tư 無vô 想tưởng 。 無vô 言ngôn 之chi 言ngôn 竟cánh 。 即tức 云vân 如Như 來Lai 從tùng 口khẩu 敷phu 演diễn 。 如như 一nhất 言ngôn 詞từ 出xuất 六lục 十thập 品phẩm 。 各các 異dị 音âm 聲thanh 。 何hà 謂vị 六lục 十thập 。 釋thích 曰viết 。 然nhiên 經kinh 直trực 列liệt 今kim 加gia 次thứ 第đệ 。 一nhất 吉cát 祥tường 音âm 。 二nhị 柔nhu 軟nhuyễn 音âm 。 三tam 可khả 愛ái 樂nhạo 音âm 。 四tứ 悅duyệt 意ý 清thanh 淨tịnh 音âm 。 五ngũ 離ly 垢cấu 音âm 。 六lục 顯hiển 曜diệu 音âm 。 七thất 微vi 妙diệu 音âm 。 八bát 明minh 德đức 音âm 。 九cửu 無vô 亂loạn 音âm 。 十thập 無vô 憒hội 音âm 。 十thập 一nhất 師sư 父phụ 音âm 。 十thập 二nhị 無vô 剛cang 硬ngạnh 音âm 。 十thập 三tam 無vô 麁thô 獷quánh 音âm 。 十thập 四tứ 善thiện 順thuận 音âm 。 十thập 五ngũ 安an 重trọng/trùng 音âm 。 十thập 六lục 身thân 所sở 吉cát 利lợi 音âm 。 十thập 七thất 隨tùy 心tâm 隨tùy 時thời 音âm 。 十thập 八bát 如như 如như 悅duyệt 意ý 音âm 。 十thập 九cửu 天thiên 愛ái 安an 想tưởng 音âm 。 二nhị 十thập 無vô 熱nhiệt 惱não 音âm 。 二nhị 十thập 一nhất 方phương 正chánh 音âm 。 二nhị 十thập 二nhị 識thức 達đạt 音âm 。 二nhị 十thập 三tam 親thân 近cận 音âm 。 二nhị 十thập 四tứ 意ý 好hảo/hiếu 音âm 。 二nhị 十thập 五ngũ 歡hoan 悅duyệt 音âm 。 二nhị 十thập 六lục 和hòa 雅nhã 音âm 。 二nhị 十thập 七thất 曉hiểu 了liễu 音âm 。 二nhị 十thập 八bát 精tinh 勤cần 音âm 。 二nhị 十thập 九cửu 和hòa 忍nhẫn 音âm 。 三tam 十thập 重trọng/trùng 了liễu 音âm 。 三tam 十thập 一nhất 其kỳ 響hưởng 去khứ 穢uế 音âm 。 三tam 十thập 二nhị 應ứng 師sư 子tử 音âm 。 三tam 十thập 三tam 龍long 嗚ô 音âm 。 三tam 十thập 四tứ 好hảo/hiếu 雨vũ 音âm 。 三tam 十thập 五ngũ 海hải 雷lôi 龍long 王vương 音âm 。 三tam 十thập 六lục 真chân 陀đà 羅la 伎kỹ 音âm 。 三tam 十thập 七thất 哀ai 鸞loan 音âm 。 三tam 十thập 八bát 鷹ưng 暢sướng 音âm 。 三tam 十thập 九cửu 鶴hạc 嗚ô 音âm 。 四tứ 十thập 耆Kỳ 域Vực 音âm 。 四tứ 十thập 一nhất 英anh 鳥điểu 音âm 。 四tứ 十thập 二nhị 雷lôi 震chấn 音âm 。 四tứ 十thập 三tam 不bất 卒thốt 音âm 。 四tứ 十thập 四tứ 不bất 暴bạo 音âm 。 四tứ 十thập 五ngũ 普phổ 入nhập 響hưởng 音âm 。 四tứ 十thập 六lục 去khứ 非phi 時thời 音âm 。 四tứ 十thập 七thất 無vô 乏phạp 音âm 。 四tứ 十thập 八bát 無vô 怯khiếp 音âm 。 四tứ 十thập 九cửu 悅duyệt 豫dự 音âm 。 五ngũ 十thập 通thông 暢sướng 音âm 。 五ngũ 十thập 一nhất 戒giới 禁cấm 音âm 。 五ngũ 十thập 二nhị 甘cam 美mỹ 音âm 。 五ngũ 十thập 三tam 進tiến 行hành 音âm 。 五ngũ 十thập 四tứ 廣quảng 普phổ 音âm 。 五ngũ 十thập 五ngũ 具cụ 足túc 音âm 。 五ngũ 十thập 六lục 諸chư 根căn 無vô 班ban 音âm 。 五ngũ 十thập 七thất 不bất 輕khinh 疾tật 音âm 。 五ngũ 十thập 八bát 無vô 住trụ 音âm 。 五ngũ 十thập 九cửu 響hưởng 聲thanh 普phổ 入nhập 眾chúng 會hội 音âm 。 六lục 十thập 宣tuyên 諸chư 德đức 音âm 。 密mật 跡tích 金Kim 剛Cang 力Lực 士Sĩ 。 謂vị 寂Tịch 意Ý 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 是thị 為vi 如Như 來Lai 。 六lục 十thập 梵Phạm 音âm 。 其kỳ 如Như 來Lai 音âm 普phổ 遍biến 十thập 方phương 。 諸chư 佛Phật 世thế 界giới 。 悅duyệt 可khả 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 心tâm 行hành 。 釋thích 曰viết 已dĩ 具cụ 列liệt 六lục 十thập 。 今kim 經kinh 但đãn 四tứ 十thập 五ngũ 缺khuyết 於ư 十thập 五ngũ 次thứ 下hạ 當đương 明minh 。 然nhiên 密mật 跡tích 經kinh 但đãn 列liệt 不bất 釋thích 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 第đệ 六lục 亦diệc 引dẫn 彼bỉ 經kinh 而nhi 兼kiêm 有hữu 釋thích 。 論luận 偈kệ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 自tự 成thành 就tựu 。 如như 前tiền 義nghĩa 應ưng 知tri 。 聲thanh 有hữu 六lục 十thập 種chủng 。 是thị 說thuyết 如Như 來Lai 事sự 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 如Như 來Lai 有hữu 六lục 十thập 種chủng 不bất 可khả 思tư 議nghị 音âm 聲thanh 。 如như 佛Phật 祕bí 密mật 經kinh 中trung 說thuyết 。 寂tịch 靜tĩnh 慧tuệ 如Như 來Lai 具cụ 足túc 。 六lục 十thập 種chủng 聲thanh 語ngữ 。 所sở 謂vị 潤nhuận 澤trạch 柔nhu 軟nhuyễn 可khả 意ý 意ý 樂nhạo 清thanh 淨tịnh 。 如như 是thị 廣quảng 說thuyết 。 上thượng 是thị 論luận 釋thích 引dẫn 經kinh 下hạ 釋thích 云vân )# 此thử 中trung 潤nhuận 澤trạch 聲thanh 者giả 。 眾chúng 生sanh 善thiện 根căn 。 能năng 攝nhiếp 持trì 故cố 。 柔nhu 軟nhuyễn 聲thanh 者giả 。 現hiện 前tiền 聞văn 法Pháp 得đắc 樂lạc 觸xúc 故cố 。 可khả 意ý 聲thanh 者giả 。 由do 善thiện 義nghĩa 故cố 。 意ý 樂nhạc 聲thanh 者giả 。 由do 善thiện 字tự 故cố 。 清thanh 淨tịnh 聲thanh 者giả 。 無vô 上thượng 出xuất 世thế 後hậu 得đắc 故cố 無vô 垢cấu 聲thanh 者giả 。 諸chư 惑hoặc 習tập 氣khí 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 明minh 亮lượng 聲thanh 者giả 。 字tự 句cú 易dị 解giải 故cố 。 善thiện 力lực 聲thanh 者giả 。 具cụ 足túc 功công 德đức 。 破phá 諸chư 外ngoại 道đạo 。 惡ác 邪tà 見kiến 故cố 。 樂nhạo 聞văn 聲thanh 者giả 。 信tín 順thuận 出xuất 離ly 故cố 不bất 絕tuyệt 聲thanh 者giả 。 一nhất 切thiết 外ngoại 道đạo 。 無vô 能năng 斷đoạn 故cố 。 調điều 伏phục 聲thanh 者giả 。 貪tham 等đẳng 煩phiền 惱não 能năng 對đối 治trị 故cố 無vô 刺thứ 聲thanh 者giả 。 制chế 戒giới 樂nhạo/nhạc/lạc 方phương 便tiện 故cố 。 不bất 澁sáp 聲thanh 者giả 。 令linh 犯phạm 戒giới 人nhân 得đắc 正chánh 念niệm 故cố 。 善thiện 調điều 聲thanh 者giả 。 教giáo 化hóa 教giáo 授thọ 故cố 。 悅duyệt 耳nhĩ 聲thanh 者giả 。 亂loạn 心tâm 對đối 治trị 故cố 身thân 倚ỷ 聲thanh 者giả 能năng 引dẫn 。 三tam 摩ma 提đề 故cố 。 心tâm 了liễu 聲thanh 者giả 。 能năng 引dẫn 毘Tỳ 鉢Bát 舍Xá 那Na 故cố 。 心tâm 喜hỷ 聲thanh 者giả 。 善thiện 斷đoạn 疑nghi 故cố 。 喜hỷ 樂lạc 聲thanh 者giả 。 決quyết 定định 拔bạt 邪tà 故cố 。 無vô 熱nhiệt 惱não 聲thanh 者giả 。 信tín 受thọ 不bất 悔hối 故cố 。 能năng 持trì 智trí 聲thanh 者giả 。 成thành 就tựu 聞văn 因nhân 智trí 依y 止chỉ 故cố 。 能năng 持trì 解giải 聲thanh 者giả 。 成thành 就tựu 思tư 因nhân 智trí 依y 止chỉ 故cố 。 不bất 隱ẩn 覆phú 聲thanh 者giả 。 不bất 惱não 而nhi 說thuyết 故cố 。 可khả 愛ái 聲thanh 者giả 。 令linh 得đắc 自tự 利lợi 果quả 故cố 。 渴khát 仰ngưỡng 聲thanh 者giả 。 已dĩ 得đắc 果quả 人nhân 深thâm 願nguyện 樂nhạo 故cố 。 教giáo 勅sắc 聲thanh 者giả 。 不bất 思tư 議nghị 法Pháp 正chánh 說thuyết 故cố 。 令linh 解giải 聲thanh 者giả 。 思tư 議nghị 法pháp 正chánh 說thuyết 故cố 。 相tương 應ứng 聲thanh 者giả 。 不bất 違vi 聽thính 故cố 。 有hữu 益ích 聲thanh 者giả 。 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 教giáo 示thị 導đạo 故cố 離ly 重trọng/trùng 聲thanh 者giả 。 不bất 虛hư 說thuyết 故cố 。 師sư 子tử 聲thanh 者giả 。 怖bố 外ngoại 道đạo 故cố 。 象tượng 王vương 聲thanh 者giả 。 振chấn 大đại 故cố 。 雷lôi 聲thanh 者giả 深thâm 遠viễn 故cố 。 龍long 聲thanh 者giả 令linh 信tín 受thọ 故cố 。 緊khẩn 那na 羅la 聲thanh 者giả 。 歌ca 音âm 美mỹ 妙diệu 故cố 。 迦ca 陵lăng 頻tần 伽già 聲thanh 者giả 。 韻vận 清thanh 亮lượng 故cố 。 梵Phạm 聲thanh 者giả 。 出xuất 遠viễn 去khứ 故cố 。 命mạng 命mạng 鳥điểu 聲thanh 者giả 。 初sơ 得đắc 吉cát 祥tường 一nhất 切thiết 事sự 成thành 故cố 。 天thiên 王vương 聲thanh 者giả 。 無vô 敢cảm 違vi 故cố 。 天thiên 鼓cổ 聲thanh 者giả 。 破phá 魔ma 邪tà 故cố 。 離ly 慢mạn 聲thanh 者giả 。 讚tán 毀hủy 不bất 高cao 下hạ 故cố 。 入nhập 一nhất 切thiết 聲thanh 者giả 。 入nhập 毘tỳ 伽già 羅la 論luận 一nhất 切thiết 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 離ly 不bất 正chánh 聲thanh 者giả 。 憶ức 不bất 忘vong 故cố 。 應ứng 時thời 聲thanh 者giả 。 教giáo 化hóa 事sự 一nhất 切thiết 時thời 起khởi 故cố 。 無vô 著trước 聲thanh 者giả 。 不bất 依y 利lợi 養dưỡng 故cố 。 不bất 怖bố 聲thanh 者giả 。 離ly 慚tàm 羞tu 故cố 。 歡hoan 喜hỷ 聲thanh 者giả 。 聞văn 無vô 厭yếm 故cố 。 隨tùy 捨xả 聲thanh 者giả 。 一nhất 切thiết 明minh 處xứ 善thiện 巧xảo 入nhập 故cố 。 善thiện 友hữu 聲thanh 者giả 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 離ly 成thành 就tựu 故cố 。 常thường 流lưu 聲thanh 者giả 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 。 嚴nghiêm 飾sức 聲thanh 者giả 。 種chủng 種chủng 顯hiển 現hiện 故cố 。 滿mãn 足túc 聲thanh 者giả 。 一nhất 音âm 無vô 量lượng 聲thanh 說thuyết 法Pháp 故cố 。 眾chúng 生sanh 根căn 喜hỷ 聲thanh 者giả 一nhất 語ngữ 無vô 量lượng 義nghĩa 顯hiển 現hiện 故cố 。 不bất 毀hủy 呰tử 聲thanh 者giả 如như 所sở 立lập 義nghĩa 信tín 順thuận 故cố 。 不bất 增tăng 減giảm 聲thanh 者giả 。 應ứng 時thời 量lượng 說thuyết 故cố 。 不bất 躁táo 急cấp 聲thanh 者giả 。 不bất 疾tật 疾tật 說thuyết 故cố 。 遍biến 一nhất 切thiết 說thuyết 聲thanh 者giả 。 遠viễn 近cận 諸chư 眾chúng 同đồng 依y 止chỉ 故cố 。 一nhất 切thiết 種chủng 成thành 就tựu 聲thanh 者giả 。 世thế 間gian 法pháp 義nghĩa 皆giai 譬thí 喻dụ 令linh 解giải 故cố 。 上thượng 依y 論luận 牒điệp 釋thích 故cố 缺khuyết 其kỳ 二nhị 。 與dữ 彼bỉ 經kinh 亦diệc 少thiểu 不bất 次thứ 。 其kỳ 佛Phật 祕bí 密mật 經kinh 即tức 密mật 迹tích 經kinh 。 疏sớ/sơ 然nhiên 彼bỉ 無vô 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 有hữu 無vô (# 此thử 一nhất )# 乃nãi 是thị 名danh 變biến 。 論luận 釋thích 亦diệc 有hữu 此thử 缺khuyết 十thập 五ngũ 。 疏sớ/sơ 中trung 但đãn 列liệt 其kỳ 九cửu 。 餘dư 更cánh 缺khuyết 。 六lục 應ưng 添# 。 一nhất 耆kỳ 婆bà 。 二nhị 英anh 鳥điểu 。 三tam 雷lôi 震chấn 震chấn 與dữ 海hải 雷lôi 龍long 王vương 別biệt 故cố 此thử 亦diệc 喻dụ 故cố 更cánh 添# 。 四tứ 師sư 父phụ 。 五ngũ 親thân 近cận 。 六lục 明minh 德đức 。 方phương 為vi 六lục 十thập 。 疏sớ/sơ 又hựu 此thử 所sở 明minh 下hạ 。 第đệ 三tam 會hội 通thông 教giáo 旨chỉ 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 法pháp 有hữu 所sở 本bổn 下hạ 。 第đệ 四tứ 會hội 他tha 經kinh 意ý 。 兼kiêm 欲dục 盡tận 其kỳ 論luận 釋thích 。 疏sớ/sơ 中trung 間gian 下hạ 。 第đệ 三tam 隨tùy 難nạn/nan 別biệt 釋thích 。 疏sớ/sơ 然nhiên 六lục 十thập 種chủng 下hạ 。 第đệ 四tứ 以dĩ 義nghĩa 通thông 收thu 。 疏sớ/sơ 通thông 言ngôn 下hạ 。 第đệ 五ngũ 別biệt 釋thích 音âm 聲thanh 。 疏sớ/sơ 若nhược 彼bỉ 潤nhuận 玉ngọc 等đẳng 者giả 。 涅niết 者giả 水thủy 中trung 黑hắc 泥nê 。 緇# 者giả 黑hắc 色sắc 。 謂vị 若nhược 玉ngọc 在tại 泥nê 中trung 千thiên 載tái 不bất 黑hắc 。 疏sớ/sơ 法pháp 華hoa 云vân 彼bỉ 國quốc 等đẳng 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 經kinh 譬thí 喻dụ 品phẩm 中trung 。 授thọ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 記ký 云vân 。 其kỳ 劫kiếp 名danh 大Đại 寶Bảo 莊Trang 嚴Nghiêm 。 何hà 故cố 名danh 曰viết 大Đại 寶Bảo 莊Trang 嚴Nghiêm 。 其kỳ 國quốc 中trung 以dĩ 菩Bồ 薩Tát 。 為vi 大đại 寶bảo 故cố 。 疏sớ/sơ 楚sở 魏ngụy 之chi 朝triêu 等đẳng 者giả 其kỳ 文văn 出xuất 論luận 語ngữ 。 疏sớ/sơ 若nhược 言ngôn 嚴nghiêm 事sự 過quá 者giả 。 然nhiên 嚴nghiêm 事sự 即tức 是thị 所sở 成thành 。 謂vị 座tòa 旛phan 幢tràng 蓋cái 等đẳng 百bách 事sự 。 其kỳ 寶bảo 香hương 華hoa 鬘man 等đẳng 即tức 是thị 能năng 成thành 。 能năng 成thành 如như 金kim 銀ngân 銅đồng 鐵thiết 泥nê 木mộc 等đẳng 。 所sở 成thành 如như 以dĩ 金kim 為vi 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 華hoa 鬘man 等đẳng 百bách 事sự 。 以dĩ 銀ngân 為vi 百bách 事sự 亦diệc 然nhiên 。 能năng 成thành 有hữu 十thập 一nhất 各các 各các 能năng 成thành 所sở 成thành 百bách 事sự 。 今kim 云vân 若nhược 嚴nghiêm 事sự 已dĩ 過quá 者giả 。 則tắc 不bất 應ưng 言ngôn 皆giai 如như 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 者giả 。 寶bảo 嚴nghiêm 有hữu 百bách 事sự 。 今kim 過quá 百bách 倍bội 即tức 成thành 一nhất 萬vạn 。 何hà 言ngôn 如như 寶bảo 。 如như 寶bảo 但đãn 有hữu 百bách 事sự 耳nhĩ 。 下hạ 引dẫn 晉tấn 經kinh 即tức 是thị 能năng 成thành 為vi 百bách 。 如như 金kim 銀ngân 銅đồng 鐵thiết 。 等đẳng 為vi 百bách 事sự 耳nhĩ 。 故cố 云vân 即tức 以dĩ 香hương 等đẳng 為vi 百bách 香hương 等đẳng 。 是thị 能năng 成thành 故cố 。 言ngôn 過quá 此thử 倍bội 之chi 三tam 字tự 譯dịch 者giả 不bất 妙diệu 者giả 。 謂vị 但đãn 列liệt 香hương 等đẳng 百bách 事sự 何hà 要yếu 過quá 此thử 百bách 倍bội 之chi 言ngôn 。 以dĩ 無vô 可khả 過quá 故cố 。 若nhược 過quá 寶bảo 嚴nghiêm 事sự 百bách 倍bội 則tắc 有hữu 可khả 過quá 。 次thứ 云vân 若nhược 別biệt 理lý 通thông 者giả 。 為vi 順thuận 今kim 經kinh 故cố 。 欲dục 令linh 過quá 前tiền 嚴nghiêm 事sự 百bách 倍bội 則tắc 有hữu 萬vạn 矣hĩ 。 而nhi 亦diệc 文văn 不bất 便tiện 故cố 應ưng 迴hồi 過quá 此thử 百bách 倍bội 。 向hướng 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 下hạ 。 則tắc 能năng 成thành 唯duy 十thập 一nhất 所sở 成thành 各các 萬vạn 則tắc 成thành 十thập 一nhất 萬vạn 。 兼kiêm 前tiền 一nhất 百bách 有hữu 十thập 一nhất 萬vạn 一nhất 百bách 嚴nghiêm 事sự 。 疏sớ/sơ 體thể 用dụng 理lý 量lượng 俱câu 無vô 障chướng 者giả 。 理lý 量lượng 即tức 如như 理lý 智trí 如như 量lượng 智trí 。 佛Phật 地địa 論luận 第đệ 三tam 亦diệc 名danh 二nhị 修tu 。 一nhất 如như 理lý 修tu 。 二nhị 如như 量lượng 修tu 。 世thế 間gian 所sở 知tri 唯duy 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 人nhân 。 二nhị 法pháp 。 若nhược 能năng 通thông 達đạt 此thử 二nhị 空không 者giả 則tắc 永vĩnh 證chứng 得đắc 。 真Chân 如Như 實thật 際tế 。 是thị 故cố 名danh 為vi 。 理lý 量lượng (# 總tổng 釋thích 二nhị 修tu )# 如như 理lý 修tu 者giả 。 不bất 壞hoại 人nhân 法pháp 如như 此thử 人nhân 法pháp 本bổn 來lai 妙diệu 極cực 寂tịch 靜tĩnh 為vi 性tánh 。 故cố 無vô 增tăng 無vô 減giảm 。 離ly 有hữu 離ly 無vô 。 寂tịch 靜tĩnh 相tương/tướng 者giả 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 法pháp 本bổn 來lai 無vô 生sanh 。 淨tịnh 心tâm 不bất 執chấp 名danh 為vi 滅Diệt 諦Đế 。 是thị 心tâm 有hữu 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 及cập 煩phiền 惱não 惑hoặc 障chướng 。 如như 此thử 兩lưỡng 法pháp 無vô 漏lậu 界giới 中trung 。 善thiện 心tâm 惡ác 心tâm 獨độc 自tự 行hành 故cố 。 於ư 一nhất 念niệm 中trung 。 兩lưỡng 心tâm 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 乃nãi 至chí 如như 此thử 。 而nhi 知tri 名danh 如như 理lý 知tri (# 別biệt 釋thích 初sơ 修tu 會hội 歸quy 理lý 智trí )# 如như 量lượng 修tu 者giả 。 究cứu 竟cánh 窮cùng 達đạt 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 名danh 如như 量lượng 智trí 。 若nhược 見kiến 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 乖quai 如như 境cảnh 智trí 則tắc 成thành 生sanh 死tử 。 若nhược 符phù 境cảnh 智trí 則tắc 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 法pháp 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 名danh 為vi 如như 量lượng (# 別biệt 釋thích 量lượng 智trí 即tức 第đệ 二nhị 修tu 也dã )# 至chí 初Sơ 地Địa 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 此thử 二nhị 智trí 。 以dĩ 通thông 達đạt 遍biến 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 理lý 故cố 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 法pháp 俱câu 知tri (# 二nhị 智trí 起khởi 種chủng 也dã )# 又hựu 此thử 兩lưỡng 智trí 是thị 自tự 證chứng 知tri 見kiến 。 由do 自tự 得đắc 解giải 。 不bất 由do 他tha 得đắc 。 但đãn 自tự 得đắc 證chứng 知tri 。 名danh 自tự 證chứng 知tri 見kiến (# 明minh 自tự 證chứng 非phi 他tha 也dã )# 又hựu 此thử 智trí 有hữu 二nhị 種chủng 相tương/tướng 。 一nhất 者giả 無vô 著trước 。 二nhị 者giả 無vô 礙ngại 。 言ngôn 無vô 著trước 者giả 。 見kiến 眾chúng 生sanh 界giới 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 名danh 為vi 無vô 著trước 。 是thị 如như 理lý 智trí 相tương/tướng 。 無vô 礙ngại 者giả 。 能năng 通thông 達đạt 觀quán 無vô 量lượng 無vô 邊biên 。 界giới 故cố 是thị 如như 量lượng 智trí 相tương/tướng (# 二nhị 智trí 相tương/tướng 別biệt )# 又hựu 此thử 二nhị 智trí 復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 如như 理lý 智trí 為vi 因nhân 。 如như 量lượng 智trí 為vi 果quả 。 言ngôn 如như 理lý 為vi 因nhân 者giả 。 能năng 作tác 生sanh 死tử 及cập 涅Niết 槃Bàn 因nhân 。 如như 量lượng 智trí 為vi 果quả 者giả 。 由do 此thử 智trí 故cố 。 知tri 於ư 如như 是thị 真chân 俗tục 等đẳng 法pháp 具cụ 足túc 成thành 就tựu 。 因nhân 果quả 義nghĩa 別biệt )# 又hựu 如như 理lý 智trí 是thị 清thanh 淨tịnh 因nhân 。 如như 量lượng 智trí 是thị 圓viên 滿mãn 因nhân 。 清thanh 淨tịnh 因nhân 者giả 。 由do 如như 理lý 智trí 三tam 惑hoặc 寂tịch 滅diệt 。 圓viên 滿mãn 因nhân 者giả 。 由do 如như 量lượng 智trí 三tam 德đức 圓viên 滿mãn (# 二nhị 因nhân 不bất 同đồng )# 釋thích 曰viết 前tiền 文văn 頻tần 有hữu 理lý 量lượng 二nhị 智trí 。 此thử 方Phương 廣Quảng 釋thích 第đệ 五ngũ 會hội 竟cánh 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 五ngũ 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 51

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016