大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 四tứ
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 44

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 七thất 無vô 著trước 行hành 。


疏sớ/sơ 。 體thể 即tức 方phương 便tiện 者giả 出xuất 體thể 。 下hạ 皆giai 釋thích 名danh 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 依y 唯duy 識thức 二nhị 方phương 便tiện 釋thích 。 後hậu 依y 本bổn 業nghiệp 釋thích 。 前tiền 中trung 唯duy 識thức 但đãn 列liệt 不bất 釋thích 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 者giả 。 謂vị 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。 而nhi 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 則tắc 說thuyết 名danh 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 。 此thử 總tổng 釋thích 也dã )# 若nhược 以dĩ 前tiền 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 所sở 集tập 善thiện 根căn 。 共cộng 諸chư 有hữu 情tình 。 為vì 欲dục 饒nhiêu 益ích 。 諸chư 有hữu 情tình 故cố 。 不bất 捨xả 有hữu 情tình 。 當đương 知tri 即tức 是thị 。 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。 此thử 釋thích 總tổng 中trung 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。 即tức 唯duy 識thức 拔bạt 濟tế 方phương 便tiện )# 若nhược 以dĩ 此thử 善thiện 迴hồi 求cầu 無vô 上thượng 。 正chánh 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。 為vi 證chứng 無vô 上thượng 佛Phật 菩Bồ 提Đề 故cố 。 當đương 知tri 即tức 是thị 。 希hy 求cầu 涅Niết 槃Bàn 此thử 釋thích 總tổng 中trung 而nhi 求cầu 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 唯duy 識thức 迴hồi 向hướng 方phương 便tiện )# 疏sớ/sơ 。 本bổn 業nghiệp 後hậu 四tứ 下hạ 。 二nhị 依y 本bổn 業nghiệp 釋thích 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 舉cử 彼bỉ 經kinh 。 二nhị 初sơ 即tức 迴hồi 向hướng 下hạ 。 會hội 唯duy 識thức 二nhị 方phương 便tiện 。 三tam 不bất 捨xả 不bất 受thọ 下hạ 。 雙song 出xuất 經kinh 論luận 有hữu 無vô 之chi 因nhân 。 兼kiêm 正chánh 之chi 義nghĩa 下hạ 文văn 當đương 知tri 。 四tứ 三tam 皆giai 善thiện 巧xảo 下hạ 。 正chánh 釋thích 行hành 名danh 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 。 後hậu 則tắc 二nhị 不bất 下hạ 別biệt 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 合hợp 釋thích 。 前tiền 二nhị 以dĩ 二nhị 同đồng 唯duy 識thức 故cố 。 以dĩ 進tiến 趣thú 同đồng 迴hồi 向hướng 。 即tức 大đại 智trí 故cố 。 巧xảo 會hội 同đồng 拔bạt 濟tế 即tức 大đại 悲bi 故cố 。 此thử 二nhị 相tương/tướng 即tức 故cố 唯duy 一nhất 心tâm 。 二nhị 即tức 一nhất 心tâm 故cố 不bất 著trước 二nhị 。 一nhất 心tâm 即tức 二nhị 故cố 不bất 著trước 一nhất 心tâm 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 是thị 幻huyễn 有hữu 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 約ước 巧xảo 會hội 有hữu 無vô 釋thích 無vô 著trước 名danh 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 能năng 起khởi 用dụng 下hạ 。 第đệ 三tam 約ước 不bất 捨xả 不bất 受thọ 釋thích 名danh 也dã 。


疏sớ/sơ 。 即tức 聖thánh 天thiên 梵Phạm 等đẳng 後hậu 會hội 當đương 廣quảng 明minh 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 證chứng 法pháp 毘tỳ 尼ni 等đẳng 者giả 。 又hựu 此thử 證chứng 者giả 亦diệc 了liễu 知tri 義nghĩa 。 故cố 梵Phạm 本bổn 具cụ 云vân 蘇tô 鉢bát 唎rị 味vị 底để 多đa 達đạt 磨ma 毘tỳ 柰nại 耶da 。 釋thích 曰viết 。 蘇tô 者giả 善thiện 也dã 。 鉢bát 唎rị 味vị 底để 多đa 了liễu 知tri 也dã 。 而nhi 譯dịch 人nhân 揀giản 異dị 上thượng 果quả 果quả 。 但đãn 了liễu 知tri 理lý 諦đế 證chứng 故cố 。 又hựu 約ước 其kỳ 四tứ 法pháp 但đãn 言ngôn 是thị 理lý 。 對đối 上thượng 菩Bồ 提Đề 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 是thị 性tánh 淨tịnh 之chi 理lý 。 證chứng 即tức 已dĩ 為vi 圓viên 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 故cố 。


疏sớ/sơ 。 先tiên 總tổng 觀quán 迷mê 四Tứ 諦Đế 故cố 等đẳng 者giả 。 然nhiên 約ước 二nhị 愚ngu 迷mê 四Tứ 諦Đế 理lý 。 即tức 是thị 迷mê 勝thắng 義nghĩa 。 愚ngu 即tức 四tứ 重trọng/trùng 二nhị 諦đế 中trung 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 二nhị 諦đế 。 今kim 取thủ 第đệ 三tam 重trọng/trùng 中trung 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 故cố 。 與dữ 四tứ 不bất 同đồng 。 四Tứ 諦Đế 但đãn 是thị 俗tục 故cố 。


疏sớ/sơ 。 頑ngoan 嚚ngân 即tức 是thị 癡si 愛ái 。 尚thượng 書thư 堯# 典điển 注chú 云vân 。 心tâm 不bất 則tắc 德đức 義nghĩa 曰viết 頌tụng 。 言ngôn 不bất 道đạo 忠trung 信tín 。 曰viết 嚚ngân 。 故cố 頑ngoan 即tức 癡si 嚚ngân 是thị 愛ái 也dã 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 菩Bồ 薩Tát 行hành 想tưởng 念niệm 生sanh 故cố 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 要yếu 須tu 想tưởng 念niệm 方phương 能năng 起khởi 行hành 。 如như 夢mộng 從tùng 想tưởng 。 故cố 智trí 論luận 之chi 中trung 。 所sở 聞văn 見kiến 事sự 多đa 藉tạ 思tư 惟duy 念niệm 故cố 夢mộng 見kiến 也dã 。 二nhị 未vị 大đại 覺giác 。 大đại 覺giác 是thị 佛Phật 。 近cận 而nhi 說thuyết 之chi 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 猶do 為vi 夢mộng 行hành 。 八bát 地địa 為vi 覺giác 。 又hựu 八bát 地địa 之chi 中trung 無vô 明minh 未vị 盡tận 亦diệc 是thị 夢mộng 境cảnh 。 永vĩnh 斷đoạn 夢mộng 妄vọng 思tư 想tưởng 念niệm 。 無vô 復phục 諸chư 大đại 陰ấm 界giới 入nhập 。 唯duy 佛Phật 一nhất 人nhân 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 獨độc 稱xưng 大đại 覺giác 。


疏sớ/sơ 。 如như 夢mộng 度độ 河hà 即tức 八bát 地địa 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 七thất 總tổng 結kết 可khả 知tri 者giả 。 彼bỉ 亦diệc 釋thích 疑nghi 。 謂vị 有hữu 疑nghi 云vân 。 眾chúng 生sanh 既ký 爾nhĩ 何hà 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 說thuyết 法Pháp 赴phó 機cơ 。 故cố 此thử 釋thích 云vân 所sở 說thuyết 法Pháp 如như 實thật 際tế 。 即tức 此thử 言ngôn 說thuyết 常thường 同đồng 實thật 際tế 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 中trung 將tương 初sơ 為vi 總tổng 。 故cố 將tương 後hậu 實thật 際tế 以dĩ 為vi 總tổng 結kết 。 所sở 以dĩ 名danh 為vi 。 略lược 加gia 添# 改cải 。 餘dư 義nghĩa 多đa 同đồng 但đãn 是thị 取thủ 意ý 有hữu 小tiểu 異dị 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 既ký 二nhị 經kinh 小tiểu 異dị 等đẳng 者giả 。 晉tấn 經kinh 即tức 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 界giới 如như 幻huyễn 。 諸chư 佛Phật 法Pháp 如như 電điện 。 菩Bồ 薩Tát 行hành 如như 夢mộng 。 所sở 聞văn 法Pháp 如như 響hưởng 。 一nhất 切thiết 世thế 界giới 如như 化hóa 。 業nghiệp 報báo 所sở 起khởi 如như 摩ma 㝹nậu 摩ma 。 化hóa 身thân 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 猶do 如như 畫họa 像tượng 。 種chủng 種chủng 異dị 形hình 。 皆giai 由do 心tâm 畫họa 。 所sở 說thuyết 諸chư 法Pháp 。 皆giai 如như 實thật 際tế 。 釋thích 曰viết 。 此thử 經Kinh 亦diệc 有hữu 八bát 喻dụ 。 唯duy 如như 畫họa 像tượng 以dĩ 經kinh 自tự 合hợp 。 餘dư 但đãn 有hữu 牒điệp 法pháp 為ví 喻dụ 耳nhĩ 。 彼bỉ 之chi 電điện 喻dụ 今kim 改cải 為vi 影ảnh 。 彼bỉ 摩ma 㝹nậu 摩ma 喻dụ 今kim 改cải 為vi 幻huyễn 。 故cố 有hữu 二nhị 幻huyễn 。 此thử 亦diệc 是thị 改cải 亦diệc 是thị 添# 義nghĩa 。 彼bỉ 業nghiệp 報báo 所sở 起khởi 屬thuộc 摩ma 㝹nậu 摩ma 所sở 喻dụ 。 今kim 將tương 合hợp 化hóa 亦diệc 是thị 改cải 處xứ 。 又hựu 後hậu 四tứ 喻dụ 皆giai 經kinh 自tự 釋thích 。 即tức 是thị 添# 處xứ 。 經kinh 之chi 添# 改cải 總tổng 為vi 小tiểu 異dị 。 添# 改cải 二nhị 字tự 正chánh 約ước 疏sớ/sơ 明minh 。 彼bỉ 釋thích 電điện 云vân 。 亦diệc 有hữu 彼bỉ 闇ám 照chiếu 明minh 等đẳng 用dụng 。 今kim 由do 為vi 影ảnh 。 改cải 云vân 亦diệc 有hữu 應ưng 質chất 覆phú 蔭ấm 等đẳng 義nghĩa 。 彼bỉ 釋thích 第đệ 四tứ 疑nghi 云vân 。 果quả 行hành 等đẳng 可khả 使sử 是thị 空không 。 今kim 世thế 界giới 事sự 廣quảng 此thử 應ưng 為vi 實thật 。 由do 經kinh 以dĩ 界giới 為vi 間gian 則tắc 世thế 間gian 通thông 三tam 世thế 間gian 故cố 。


疏sớ/sơ 。 改cải 別biệt 彼bỉ 釋thích 第đệ 五ngũ 疑nghi 。 若nhược 世thế 如như 化hóa 何hà 有hữu 彼bỉ 因nhân 果quả 。 有hữu 善thiện 惡ác 異dị 。 釋thích 云vân 業nghiệp 報báo 生sanh 如như 幻huyễn 生sanh 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 摩ma 㝹nậu 摩ma 云vân 。 古cổ 德đức 釋thích 云vân 。 摩ma 㝹nậu 摩ma 者giả 。 重trọng/trùng 義nghĩa 即tức 是thị 重trọng/trùng 化hóa 。 今kim 更cánh 問vấn 得đắc 。 三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 。 摩ma 㝹nậu 摩ma 者giả 。 此thử 云vân 意ý 生sanh 。 亦diệc 云vân 意ý 成thành 。 即tức 是thị 意ý 生sanh 身thân 也dã 。 彼bỉ 身thân 更cánh 起khởi 化hóa 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 三tam 藏tạng 釋thích 亦diệc 有hữu 重trọng 化hóa 意ý 耳nhĩ 。 但đãn 取thủ 文văn 別biệt 。 彼bỉ 釋thích 第đệ 六lục 牒điệp 疑nghi 則tắc 同đồng 今kim 之chi 疏sớ/sơ 文văn 。 釋thích 云vân 如như 畫họa 像tượng 隨tùy 心tâm 壁bích 有hữu 高cao 下hạ 故cố 。


疏sớ/sơ 。 其kỳ 中trung 施thi 設thiết 下hạ 。 隨tùy 難nạn/nan 別biệt 釋thích 。 而nhi 經Kinh 云vân 種chủng 種chủng 生sanh 者giả 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 易dị 故cố 不bất 廣quảng 釋thích 之chi 。 今kim 當đương 重trọng/trùng 釋thích 。 即tức 四tứ 生sanh 等đẳng 。 又hựu 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 三tam 種chủng 生sanh 。 經kinh 中trung 有hữu 一nhất 苾Bật 芻Sô 問vấn 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 如như 是thị 四tứ 種chủng 。 生sanh 身thân 之chi 相tướng 。 由do 生sanh 老lão 死tử 。 有hữu 何hà 差sai 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 四tứ 種chủng 生sanh 身thân 之chi 相tướng 者giả 。 謂vị 名danh 色sắc 六lục 入nhập 觸xúc 受thọ 也dã 。 經Kinh 云vân 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

此thử 四tứ 種chủng 生sanh 身thân 之chi 相tướng 。 若nhược 次thứ 第đệ 生sanh 。 若nhược 屬thuộc 彼bỉ 生sanh 。 若nhược 如như 是thị 生sanh 。


世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 次thứ 第đệ 生sanh 身thân 之chi 相tướng 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

於ư 其kỳ 最tối 初sơ 有hữu 下hạ 種chủng 生sanh (# 一nhất 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 有hữu 漸tiệm 增tăng 生sanh (# 二nhị 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 有hữu 出xuất 胎thai 生sanh (# 三tam 從tùng 此thử 無vô 間gian 。 有hữu 漸tiệm 長trường 生sanh 四tứ )# 既ký 成thành 長trường/trưởng 已dĩ 受thọ 用dụng 言ngôn 說thuyết 。 能năng 得đắc 生sanh 即tức 受thọ 用dụng 生sanh (# 五ngũ 如như 是thị 品phẩm 類loại 。 名danh 次thứ 第đệ 生sanh 。 次thứ 明minh 屬thuộc 彼bỉ 生sanh 。 經Kinh 云vân 。


世Thế 尊Tôn 。 此thử 屬thuộc 誰thùy 生sanh 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

蘊uẩn 界giới 處xứ 生sanh 都đô 無vô 有hữu 我ngã 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 諸chư 蘊uẩn 等đẳng 漸tiệm 增tăng 長trưởng 故cố 。 其kỳ 性tánh 無vô 常thường 。 即tức 無vô 常thường 法pháp 有hữu 此thử 生sanh 相tương/tướng 。 三Tam 明Minh 如như 是thị 生sanh 。 經Kinh 云vân 。


世Thế 尊Tôn 。 云vân 何hà 而nhi 生sanh 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

由do 命mạng 根căn 力lực 有hữu 暫tạm 時thời 住trụ 分phần/phân 限hạn 法pháp 故cố 。 其kỳ 性tánh 無vô 常thường 。 即tức 無vô 常thường 法pháp 如như 是thị 而nhi 生sanh 。 涅Niết 槃Bàn 十thập 二nhị 說thuyết 五ngũ 種chủng 生sanh 與dữ 上thượng 大đại 同đồng 。 南nam 經kinh 十thập 一nhất 經Kinh 云vân 。 生sanh 者giả 出xuất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 五ngũ 種chủng 。 一nhất 者giả 初sơ 生sanh 。 二nhị 者giả 至chí 終chung 。 三tam 者giả 增tăng 長trưởng 。 四tứ 者giả 出xuất 胎thai 。 五ngũ 者giả 種chủng 類loại 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 初sơ 言ngôn 生sanh 者giả 出xuất 相tương/tướng 總tổng 顯hiển 生sanh 義nghĩa 。 下hạ 別biệt 顯hiển 中trung 。 一nhất 初sơ 生sanh 者giả 識thức 支chi 。 是thị 其kỳ 一nhất 報báo 之chi 始thỉ 故cố 名danh 為vi 初sơ 。 報báo 起khởi 名danh 出xuất 。 二nhị 至chí 終chung 者giả 。 名danh 色sắc 望vọng 前tiền 所sở 依y 說thuyết 以dĩ 為vi 終chung 。 三tam 增tăng 長trưởng 者giả 。 即tức 前tiền 名danh 色sắc 增tăng 為vi 六lục 入nhập 。 此thử 三tam 胎thai 中trung 。 四tứ 出xuất 胎thai 可khả 知tri 。 五ngũ 種chủng 類loại 者giả 出xuất 胎thai 已dĩ 後hậu 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 一nhất 報báo 之chi 中trung 。 運vận 運vận 新tân 起khởi 皆giai 名danh 為vi 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 然nhiên 此thử 五ngũ 生sanh 即tức 前tiền 次thứ 第đệ 生sanh 。 以dĩ 彼bỉ 第đệ 三tam 為vi 此thử 第đệ 四tứ 。 初sơ 生sanh 即tức 下hạ 種chủng 至chí 終chung 即tức 漸tiệm 增tăng 。 增tăng 長trưởng 即tức 前tiền 漸tiệm 長trường/trưởng 出xuất 胎thai 名danh 同đồng 。 種chủng 類loại 即tức 前tiền 受thọ 用dụng 。 涅Niết 槃Bàn 增tăng 長trưởng 意ý 是thị 胎thai 內nội 。 緣duyên 起khởi 經kinh 中trung 在tại 於ư 胎thai 外ngoại 。 小tiểu 有hữu 異dị 耳nhĩ 。 經Kinh 云vân 。 種chủng 種chủng 沒một 者giả 或hoặc 延diên 或hoặc 促xúc 三tam 性tánh 等đẳng 殊thù 。 亦diệc 即tức 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 。 緣duyên 起khởi 經kinh 中trung 說thuyết 六lục 種chủng 死tử 。 經Kinh 云vân 。 即tức 於ư 此thử 四tứ 生sanh 身thân 相tướng 中trung 復phục 有hữu 六lục 種chủng 。 死tử 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 一nhất 者giả 究cứu 竟cánh 死tử 。 二nhị 者giả 不bất 究cứu 竟cánh 死tử 。 三tam 者giả 自tự 相tương/tướng 死tử 。 四tứ 者giả 不bất 究cứu 竟cánh 死tử 。 分phần/phân 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 五ngũ 者giả 究cứu 竟cánh 死tử 分phần/phân 差sai 別biệt 相tương/tướng 。 六lục 者giả 時thời 非phi 時thời 死tử 。 彼bỉ 釋thích 曰viết 。 究cứu 竟cánh 死tử 者giả 。 謂vị 業nghiệp 盡tận 死tử 。 不bất 究cứu 竟cánh 死tử 者giả 。 翻phiên 上thượng 應ưng 知tri 。 自tự 相tương/tướng 死tử 者giả 。 謂vị 識thức 離ly 身thân 諸chư 根căn 滅diệt 沒một 。 不bất 究cứu 竟cánh 死tử 分phần/phân 差sai 別biệt 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 業nghiệp 不bất 盡tận 中trung 隨tùy 緣duyên 多đa 種chủng 。 究cứu 竟cánh 死tử 分phần/phân 差sai 別biệt 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 業nghiệp 盡tận 處xứ 中trung 隨tùy 緣duyên 多đa 種chủng 。


時thời 非phi 時thời 死tử 者giả 。 謂vị 八bát 萬vạn 歲tuế 至chí 十thập 歲tuế 。 或hoặc 依y 時thời 命mạng 終chung 。 或hoặc 不bất 依y 時thời 命mạng 終chung 。 涅Niết 槃Bàn 十thập 二nhị 云vân 。 死tử 者giả 捨xả 所sở 受thọ 身thân 。 捨xả 所sở 受thọ 身thân 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 命mạng 盡tận 死tử 。 二nhị 外ngoại 緣duyên 死tử 。 命mạng 盡tận 死tử 者giả 。 亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 命mạng 盡tận 非phi 是thị 福phước 盡tận 。 謂vị 正chánh 報báo 雖tuy 亡vong 依y 報báo 猶do 在tại 故cố 。 二nhị 者giả 福phước 盡tận 非phi 是thị 命mạng 盡tận 。 謂vị 依y 報báo 滅diệt 壞hoại 正chánh 報báo 猶do 在tại 。 三tam 者giả 福phước 命mạng 俱câu 盡tận 。 謂vị 依y 正chánh 俱câu 亡vong 。 二nhị 外ngoại 緣duyên 死tử 。 亦diệc 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 非phi 分phần/phân 自tự 害hại 。 二nhị 者giả 橫hoạnh/hoành 為vi 他tha 害hại 。 三tam 者giả 俱câu 害hại 。 又hựu 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 放phóng 逸dật 死tử 。 謂vị 有hữu 謗báng 大Đại 乘Thừa 。 方Phương 等Đẳng 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 二nhị 者giả 破phá 戒giới 死tử 。 謂vị 有hữu 毀hủy 犯phạm 去khứ 來lai 現hiện 在tại 佛Phật 所sở 制chế 戒giới 。 三tam 者giả 壞hoại 命mạng 根căn 死tử 。 謂vị 捨xả 五ngũ 陰ấm 身thân 。 今kim 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 悉tất 並tịnh 委ủy 知tri 。 第đệ 八bát 難nạn 得đắc 行hành 。


疏sớ/sơ 。 各các 攝nhiếp 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 等đẳng 者giả 。 以dĩ 唯duy 識thức 中trung 有hữu 二nhị 願nguyện 。 一nhất 求cầu 菩Bồ 提Đề 願nguyện 。 二nhị 利lợi 樂lạc 他tha 願nguyện 。 釋thích 相tương/tướng 可khả 知tri 。 初sơ 即tức 上thượng 求cầu 。 次thứ 即tức 下hạ 化hóa 。 故cố 本bổn 業nghiệp 有hữu 三tam 願nguyện 。 一nhất 自tự 行hạnh 願nguyện 即tức 是thị 上thượng 求cầu 。 二nhị 神thần 通thông 願nguyện 。 今kim 經kinh 略lược 無vô 。 三tam 外ngoại 化hóa 願nguyện 。 後hậu 二nhị 皆giai 是thị 下hạ 化hóa 願nguyện 也dã 。 故cố 舉cử 上thượng 求cầu 下hạ 化hóa 即tức 攝nhiếp 唯duy 識thức 二nhị 願nguyện 本bổn 業nghiệp 三tam 願nguyện 。 以dĩ 本bổn 業nghiệp 第đệ 二nhị 外ngoại 化hóa 攝nhiếp 故cố 。


疏sớ/sơ 。 由do 得đắc 最tối 勝thắng 解giải 受thọ 難nan 得đắc 名danh 等đẳng 者giả 。 此thử 有hữu 三tam 釋thích 。 初sơ 以dĩ 後hậu 成thành 前tiền 。 即tức 後hậu 因nhân 前tiền 果quả 。 二nhị 亦diệc 可khả 由do 有hữu 難nan 得đắc 下hạ 。 以dĩ 前tiền 成thành 後hậu 。 即tức 前tiền 體thể 後hậu 用dụng 。 三tam 又hựu 亦diệc 以dĩ 後hậu 一nhất 下hạ 。 通thông 相tương/tướng 釋thích 成thành 亦diệc 具cụ 前tiền 二nhị 意ý 。 但đãn 前tiền 別biệt 配phối 後hậu 遍biến 通thông 耳nhĩ 。 故cố 疏sớ/sơ 結kết 從tùng 前tiền 義nghĩa 云vân 別biệt 配phối 分phân 明minh 。


疏sớ/sơ 。 合hợp 上thượng 中trung 流lưu 亦diệc 言ngôn 生sanh 死tử 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 依y 文văn 正chánh 釋thích 。 意ý 以dĩ 中trung 流lưu 亦diệc 合hợp 上thượng 生sanh 死tử 故cố 。 二nhị 非phi 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 之chi 中trung 下hạ 。 結kết 彈đàn 異dị 釋thích 。 三tam 會hội 取thủ 異dị 釋thích 。 二nhị 中trung 先tiên 總tổng 非phi 。 以dĩ 自tự 古cổ 今kim 皆giai 謂vị 二nhị 法pháp 中trung 間gian 故cố 。 有hữu 問vấn 云vân 中trung 流lưu 不bất 唯duy 屬thuộc 於ư 此thử 岸ngạn 。 何hà 以dĩ 偏thiên 名danh 生sanh 死tử 中trung 流lưu 。 二nhị 然nhiên 晉tấn 經kinh 失thất 旨chỉ 不bất 應ưng 廣quảng 引dẫn 者giả 。 即tức 別biệt 破phá 刊# 定định 。 刊# 定định 先tiên 舉cử 向hướng 問vấn 後hậu 引dẫn 古cổ 釋thích 。 以dĩ 晉tấn 譯dịch 失thất 意ý 古cổ 釋thích 豈khởi 是thị 。 晉tấn 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 河hà 水thủy 不bất 至chí 此thử 岸ngạn 不bất 住trụ 彼bỉ 岸ngạn 。 不bất 斷đoạn 中trung 流lưu 。 故cố 古cổ 釋thích 非phi 一nhất 。 苑uyển 公công 今kim 並tịnh 引dẫn 之chi 。 故cố 今kim 總tổng 非phi 恐khủng 後hậu 誤ngộ 解giải 須tu 知tri 昔tích 非phi 。 今kim 抄sao 為vi 引dẫn 一nhất 。 苑uyển 公công 云vân 。 前tiền 不bất 趣thú 二nhị 處xứ 是thị 離ly 有hữu 。 後hậu 不bất 住trụ 中trung 流lưu 是thị 離ly 無vô 。 謂vị 生sanh 死tử 無vô 處xứ 名danh 斷đoạn 中trung 流lưu 。 不bất 住trụ 無vô 故cố 云vân 不bất 住trụ 中trung 流lưu 也dã 。 二nhị 賢hiền 首thủ 云vân 。 如như 東đông 流lưu 水thủy 不bất 住trụ 南nam 岸ngạn 不bất 住trụ 北bắc 岸ngạn 。 亦diệc 得đắc 說thuyết 言ngôn 不bất 斷đoạn 北bắc 岸ngạn 。 中trung 流lưu 以dĩ 中trung 無vô 別biệt 體thể 約ước 岸ngạn 分phần/phân 故cố 。 若nhược 爾nhĩ 南nam 岸ngạn 亦diệc 得đắc 。 何hà 以dĩ 不bất 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 中trung 流lưu 。 由do 所sở 度độ 生sanh 在tại 此thử 岸ngạn 故cố 。 所sở 以dĩ 偏thiên 就tựu 生sanh 死tử 而nhi 說thuyết 。 而nhi 刊# 定định 具cụ 引dẫn 竟cánh 云vân 。 今kim 助trợ 釋thích 有hữu 二nhị 。 初sơ 會hội 文văn 。 後hậu 釋thích 義nghĩa 。 初sơ 中trung 新tân 舊cựu 經kinh 本bổn 說thuyết 喻dụ 不bất 同đồng 。 謂vị 舊cựu 經kinh 約ước 河hà 水thủy 不bất 趣thú 兩lưỡng 岸ngạn 不bất 斷đoạn 中trung 流lưu 為ví 喻dụ 。 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 離ly 有hữu 無vô 悲bi 智Trí 度Độ 眾chúng 生sanh 也dã 。 新tân 經kinh 約ước 船thuyền 師sư 不bất 住trụ 兩lưỡng 岸ngạn 為ví 喻dụ 。 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 以dĩ 無vô 住trụ 悲bi 智Trí 度Độ 眾chúng 生sanh 也dã 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 梵Phạm 本bổn 豈khởi 有hữu 異dị 耶da 。 答đáp 梵Phạm 本bổn 是thị 一nhất 。 由do 譯dịch 者giả 異dị 。 謂vị 此thử 梵Phạm 文văn 雖tuy 云vân 河hà 水thủy 意ý 屬thuộc 船thuyền 師sư 。 即tức 是thị 於ư 能năng 依y 聲thanh 處xứ 作tác 所sở 依y 聲thanh 說thuyết 。 是thị 譯dịch 者giả 若nhược 善thiện 文văn 義nghĩa 則tắc 會hội 意ý 譯dịch 之chi 為vi 船thuyền 師sư 。 若nhược 但đãn 知tri 文văn 則tắc 按án 文văn 譯dịch 之chi 為vi 河hà 水thủy 。 二nhị 釋thích 義nghĩa 者giả 。 即tức 準chuẩn 此thử 文văn 。 有hữu 二nhị 種chủng 中trung 流lưu 。 一nhất 者giả 生sanh 死tử 中trung 流lưu 。 謂vị 兩lưỡng 岸ngạn 中trung 間gian 處xứ 自tự 別biệt 故cố 。 此thử 則tắc 存tồn 二nhị 之chi 中trung 名danh 生sanh 死tử 中trung 流lưu 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 不bất 絕tuyệt 生sanh 死tử 故cố 。 二nhị 者giả 涅Niết 槃Bàn 中trung 流lưu 。 謂vị 離ly 此thử 彼bỉ 岸ngạn 即tức 為vi 中trung 流lưu 更cánh 無vô 別biệt 處xứ 。 此thử 則tắc 泯mẫn 二nhị 之chi 中trung 名danh 涅Niết 槃Bàn 中trung 流lưu 。 如như 是thị 知tri 者giả 。 必tất 證chứng 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 今kim 此thử 喻dụ 中trung 喻dụ 菩Bồ 薩Tát 大đại 智trí 。 故cố 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 大đại 悲bi 故cố 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 悲bi 智trí 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 不bất 住trụ 生sanh 死tử 。 時thời 即tức 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 以dĩ 無vô 住trụ 故cố 。 故cố 但đãn 云vân 爾nhĩ 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 刊# 定định 意ý 前tiền 會hội 梵Phạm 本bổn 雙song 出xuất 二nhị 經kinh 之chi 意ý 。 及cập 其kỳ 問vấn 答đáp 結kết 成thành 晉tấn 經kinh 失thất 旨chỉ 。 以dĩ 從tùng 今kim 經kinh 義nghĩa 則tắc 善thiện 矣hĩ 。 及cập 後hậu 釋thích 義nghĩa 還hoàn 同đồng 古cổ 人nhân 。 以dĩ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 皆giai 有hữu 中trung 流lưu 。 而nhi 以dĩ 存tồn 二nhị 岸ngạn 為vi 生sanh 死tử 中trung 流lưu 。 亡vong 二nhị 岸ngạn 為vi 涅Niết 槃Bàn 中trung 流lưu 。 由do 不bất 住trụ 故cố 不bất 存tồn 二nhị 岸ngạn 。 是thị 則tắc 住trụ 於ư 涅Niết 槃Bàn 中trung 流lưu 。 則tắc 不bất 順thuận 不bất 住trụ 中trung 流lưu 之chi 義nghĩa 。 故cố 疏sớ/sơ 並tịnh 非phi 諸chư 釋thích 云vân 云vân 文văn 旨chỉ 顯hiển 然nhiên 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 以dĩ 煩phiền 惱não 為vi 中trung 流lưu 下hạ 。 重trọng/trùng 敘tự 異dị 釋thích 。 為vi 其kỳ 義nghĩa 收thu 略lược 有hữu 三tam 義nghĩa 。 初sơ 一nhất 生sanh 公công 釋thích 維duy 摩ma 意ý 。 約ước 其kỳ 漂phiêu 溺nịch 從tùng 因nhân 說thuyết 者giả 。 疏sớ/sơ 為vi 會hội 取thủ 。 是thị 生sanh 死tử 因nhân 。 故cố 與dữ 涅Niết 槃Bàn 意ý 同đồng 。 二nhị 云vân 有hữu 以dĩ 賢hiền 聖thánh 為vi 中trung 流lưu 者giả 。 即tức 什thập 公công 釋thích 淨tịnh 名danh 意ý 。 約ước 受thọ 下hạ 會hội 釋thích 。 三tam 有hữu 以dĩ 中trung 道đạo 為vi 中trung 流lưu 者giả 。 肇triệu 公công 意ý 也dã 。 約ước 觀quán 下hạ 會hội 釋thích 並tịnh 不bất 應ưng 住trụ 。 總tổng 收thu 諸chư 義nghĩa 意ý 在tại 不bất 住trụ 。 若nhược 住trụ 煩phiền 惱não 。 不bất 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 豈khởi 能năng 度độ 生sanh 。 住trụ 聖thánh 涅Niết 槃Bàn 則tắc 無vô 增tăng 進tiến 。 亦diệc 不bất 能năng 究cứu 竟cánh 度độ 生sanh 。 住trụ 中trung 道đạo 則tắc 不bất 契khế 理lý 。 安an 能năng 成thành 佛Phật 度độ 生sanh 。 上thượng 三tam 皆giai 屬thuộc 生sanh 死tử 故cố 。


疏sớ/sơ 。 正chánh 釋thích 理lý 無vô 不bất 該cai 。 亦diệc 由do 了liễu 其kỳ 非phi 有hữu 故cố 不bất 捨xả 者giả 。 即tức 大đại 智trí 不bất 捨xả 生sanh 死tử 也dã 。


疏sớ/sơ 。 已dĩ 化hóa 未vị 化hóa 俱câu 有hữu 捨xả 著trước 二nhị 義nghĩa 者giả 。 著trước 已dĩ 化hóa 者giả 言ngôn 屬thuộc 我ngã 故cố 。 未vị 化hóa 未vị 屬thuộc 故cố 不bất 著trước 也dã 。 有hữu 著trước 未vị 化hóa 者giả 是thị 所sở 應ứng 化hóa 故cố 。 已dĩ 化hóa 竟cánh 者giả 故cố 不bất 著trước 之chi 。


疏sớ/sơ 。 此thử 文văn 昭chiêu 著trước 而nhi 末mạt 學học 之chi 徒đồ 下hạ 。 結kết 彈đàn 法pháp 相tướng 師sư 。 已dĩ 如như 玄huyền 中trung 而nhi 云vân 。 但đãn 謂vị 者giả 。 然nhiên 彼bỉ 宗tông 中trung 亦diệc 有hữu 此thử 義nghĩa 。 但đãn 非phi 究cứu 竟cánh 耳nhĩ 。 以dĩ 生sanh 界giới 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 性tánh 義nghĩa 即tức 眾chúng 生sanh 是thị 法Pháp 界Giới 義nghĩa 。 二nhị 者giả 是thị 性tánh 分phần/phân 義nghĩa 。 謂vị 眾chúng 生sanh 相tương/tướng 。 若nhược 依y 究cứu 竟cánh 相tương/tướng 即tức 同đồng 性tánh 。 亦diệc 理lý 平bình 等đẳng 。 彼bỉ 但đãn 取thủ 分phần/phân 義nghĩa 。 眾chúng 生sanh 成thành 佛Phật 義nghĩa 則tắc 有hữu 減giảm 。 但đãn 不bất 盡tận 成thành 故cố 言ngôn 無vô 減giảm 。 即tức 少thiểu 分phần 之chi 義nghĩa 。 非phi 究cứu 竟cánh 理lý 故cố 可khả 悲bi 之chi 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 初sơ 自tự 行hành 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 彰chương 大đại 意ý 。 後hậu 文văn 有hữu 五ngũ 對đối 十thập 句cú 下hạ 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 。 意ý 云vân 菩Bồ 薩Tát 慈từ 悲bi 。 重trùng 重trùng 顯hiển 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 收thu 上thượng 四tứ 段đoạn 。 四tứ 段đoạn 別biệt 說thuyết 。 一nhất 自tự 行hành 。 二nhị 化hóa 他tha 。 三tam 雙song 行hành 。 四tứ 雙song 拂phất 。 今kim 明minh 自tự 行hành 即tức 有hữu 自tự 他tha 雙song 行hành 。 雙song 行hành 既ký 俱câu 義nghĩa 。 必tất 不bất 著trước 即tức 是thị 雙song 拂phất 。 從tùng 增tăng 科khoa 之chi 顯hiển 菩Bồ 薩Tát 悲bi 深thâm 耳nhĩ 。 今kim 初sơ 自tự 行hành 能năng 轉chuyển 生sanh 死tử 即tức 自tự 行hành 之chi 實thật 。 不bất 捨xả 大đại 願nguyện 即tức 利lợi 他tha 之chi 權quyền 。 雖tuy 前tiền 科khoa 為vi 四tứ 而nhi 今kim 疏sớ/sơ 文văn 乃nãi 有hữu 六lục 節tiết 。 一nhất 即tức 第đệ 一nhất 自tự 行hành 。 二nhị 而nhi 謂vị 多đa 明minh 下hạ 。 起khởi 第đệ 二nhị 利lợi 他tha 。 三tam 而nhi 多đa 似tự 起khởi 用dụng 大đại 悲bi 者giả 。 亦diệc 是thị 第đệ 二nhị 利lợi 他tha 中trung 徵trưng 釋thích 之chi 文văn 。 四tứ 然nhiên 其kỳ 復phục 似tự 悲bi 智trí 二nhị 心tâm 。 行hành 有hữu 前tiền 後hậu 。 即tức 生sanh 第đệ 三tam 雙song 行hành 。 五ngũ 而nhi 猶do 慮lự 物vật 二nhị 事sự 不bất 融dung 下hạ 。 生sanh 第đệ 四tứ 段đoạn 上thượng 之chi 四tứ 段đoạn 皆giai 初sơ 。 一nhất 句cú 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 。 六lục 豈khởi 唯duy 十thập 行hành 下hạ 結kết 歎thán 。 歎thán 二nhị 菩Bồ 薩Tát 一nhất 十thập 行hành 難nan 得đắc 行hành 。 用dụng 心tâm 之chi 深thâm 即tức 所sở 說thuyết 行hành 。 二nhị 即tức 功công 德đức 林lâm 能năng 說thuyết 之chi 人nhân 。 重trùng 重trùng 曲khúc 巧xảo 說thuyết 斯tư 悲bi 智trí 。


疏sớ/sơ 。 且thả 如như 究cứu 竟cánh 下hạ 。 釋thích 初sơ 一nhất 對đối 以dĩ 為vi 體thể 式thức 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 權quyền 實thật 交giao 徹triệt 釋thích 。 二nhị 又hựu 但đãn 言ngôn 下hạ 。 拂phất 迹tích 入nhập 玄huyền 釋thích 。 唯duy 蕭tiêu 然nhiên 無vô 寄ký 理lý 自tự 玄huyền 會hội 。 即tức 肇triệu 公công 百bách 論luận 序tự 前tiền 已dĩ 用dụng 竟cánh 。 三tam 然nhiên 雙song 非phi 下hạ 。 又hựu 融dung 拂phất 雙song 非phi 。 雙song 非phi 即tức 第đệ 四tứ 段đoạn 。 雙song 照chiếu 即tức 第đệ 三tam 段đoạn 。 融dung 拂phất 二nhị 段đoạn 成thành 玄huyền 之chi 又hựu 玄huyền 。 又hựu 即tức 此thử 第đệ 四tứ 段đoạn 中trung 初sơ 權quyền 實thật 交giao 徹triệt 。 釋thích 即tức 是thị 雙song 照chiếu 。 後hậu 拂phất 迹tích 入nhập 玄huyền 。 釋thích 即tức 是thị 雙song 非phi 。 雙song 非phi 此thử 二nhị 方phương 入nhập 玄huyền 矣hĩ 。 又hựu 既ký 融dung 第đệ 三tam 則tắc 已dĩ 具cụ 前tiền 二nhị 故cố 。 四tứ 門môn 一nhất 致trí 方phương 顯hiển 深thâm 玄huyền 。 故cố 下hạ 結kết 云vân 總tổng 前tiền 諸chư 段đoạn 理lý 極cực 於ư 斯tư 。 下hạ 諸chư 句cú 中trung 皆giai 倣# 於ư 此thử 者giả 。 例lệ 下hạ 諸chư 句cú 諸chư 句cú 多đa 唯duy 明minh 初sơ 權quyền 實thật 交giao 徹triệt 一nhất 義nghĩa 。 故cố 例lệ 令linh 如như 初sơ 句cú 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 棄khí 惡ác 從tùng 善thiện 魔ma 業nghiệp 攝nhiếp 持trì 故cố 者giả 。 即tức 五ngũ 十thập 八bát 經kinh 說thuyết 十thập 種chủng 魔ma 業nghiệp 。 中trung 云vân 捨xả 惡ác 性tánh 人nhân 遠viễn 懈giải 怠đãi 者giả 。 輕khinh 慢mạn 亂loạn 意ý 譏cơ 嫌hiềm 惡ác 慧tuệ 是thị 為vi 魔ma 業nghiệp 。 又hựu 云vân 已dĩ 得đắc 解giải 脫thoát 。 已dĩ 安an 隱ẩn 者giả 。 常thường 樂nhạo 親thân 近cận 。 而nhi 供cúng 養dường 之chi 。 未vị 得đắc 解giải 脫thoát 。 未vị 安an 隱ẩn 者giả 。 不bất 肯khẳng 親thân 近cận 。 亦diệc 不bất 教giáo 化hóa 。 是thị 為vi 魔ma 業nghiệp 。 即tức 棄khí 惡ác 從tùng 善thiện 也dã 。 第đệ 九cửu 善thiện 法Pháp 行hành 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 。 唯duy 識thức 二nhị 力lực 論luận 但đãn 列liệt 名danh 。 梁lương 論luận 云vân 。 思tư 擇trạch 力lực 者giả 。 正chánh 思tư 諸chư 法pháp 過quá 失thất 及cập 功công 德đức 。 此thử 思tư 擇trạch 力lực 若nhược 得đắc 增tăng 勝thắng 。 自tự 地địa 惑hoặc 所sở 不bất 能năng 動động 。 體thể 性tánh 堅kiên 強cường 故cố 名danh 為vi 力lực 。 修tu 習tập 力lực 者giả 。 心tâm 緣duyên 此thử 法pháp 住trụ 於ư 觀quán 行hành 。 令linh 心tâm 與dữ 法pháp 和hòa 合hợp 成thành 一nhất 。 猶do 如như 水thủy 乳nhũ 。 亦diệc 如như 熏huân 衣y 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 辯biện 即tức 池trì 之chi 四tứ 口khẩu 者giả 。 此thử 中trung 四tứ 河hà 四tứ 口khẩu 等đẳng 皆giai 依y 十thập 定định 品phẩm 。 一nhất 東đông 恆hằng 伽già 河hà 。 從tùng 銀ngân 色sắc 象tượng 口khẩu 流lưu 出xuất 銀ngân 沙sa 。 合hợp 以dĩ 義nghĩa 辯biện 才tài 說thuyết 一nhất 切thiết 義nghĩa 。 二nhị 私tư 陀đà 河hà 。 從tùng 金kim 剛cang 色sắc 師sư 子tử 口khẩu 流lưu 出xuất 金kim 剛cang 沙sa 。 合hợp 以dĩ 法pháp 辯biện 才tài 說thuyết 金kim 剛cang 句cú 。 三tam 信tín 度độ 河hà 。 從tùng 金kim 色sắc 牛ngưu 口khẩu 流lưu 出xuất 金kim 沙sa 。 合hợp 以dĩ 詞từ 辯biện 說thuyết 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 緣duyên 起khởi 。 四tứ 縛phược 芻sô 河hà 。 從tùng 瑠lưu 璃ly 色sắc 馬mã 口khẩu 流lưu 出xuất 瑠lưu 璃ly 沙sa 。 合hợp 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 無vô 盡tận 辯biện 雨vũ 無vô 盡tận 百bách 千thiên 億ức 那na 由do 他tha 。 不bất 可khả 說thuyết 法Pháp 等đẳng 。 下hạ 別biệt 合hợp 云vân 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 四tứ 河hà 。 一nhất 願nguyện 智trí 河hà 。 二nhị 波Ba 羅La 蜜Mật 河hà 。 三tam 三tam 昧muội 河hà 。 四tứ 大đại 悲bi 河hà 。 並tịnh 如như 彼bỉ 文văn 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 各các 配phối 屬thuộc 下hạ 。 上thượng 即tức 通thông 釋thích 故cố 。 或hoặc 一nhất 因nhân 成thành 四tứ 河hà 等đẳng 。 今kim 此thử 別biệt 配phối 言ngôn 同đồng 體thể 悲bi 加gia 故cố 。 即tức 以dĩ 他tha 佛Phật 外ngoại 加gia 為vi 大đại 悲bi 河hà 因nhân 。 二nhị 見kiến 心tâm 性tánh 故cố 。 即tức 第đệ 二nhị 自tự 藏tạng 離ly 礙ngại 故cố 。 自tự 藏tạng 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 此thử 即tức 心tâm 性tánh 能năng 觀quán 心tâm 性tánh 名danh 為vi 上thượng 定định 故cố 。 為vi 三tam 昧muội 河hà 因nhân 。 三tam 諸chư 度Độ 圓viên 故cố 即tức 第đệ 三tam 所sở 照chiếu 法pháp 圓viên 故cố 。 為vi 波Ba 羅La 蜜Mật 河hà 因nhân 。 四tứ 二nhị 智trí 圓viên 滿mãn 故cố 。 即tức 第đệ 四tứ 能năng 照chiếu 智trí 具cụ 故cố 。 為vi 願nguyện 智trí 河hà 因nhân 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 是thị 根căn 本bổn 智trí 。 重trọng/trùng 言ngôn 智trí 者giả 即tức 後hậu 得đắc 智trí 。 後hậu 得đắc 智trí 攝nhiếp 願nguyện 故cố 。


疏sớ/sơ 。 三tam 旋toàn 繞nhiễu 中trung 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 彰chương 大đại 意ý 。 初sơ 成thành 就tựu 等đẳng 即tức 十thập 定định 。 經kinh 文văn 從tùng 隨tùy 順thuận 即tức 是thị 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 旋toàn 繞nhiễu 之chi 相tướng 。 二nhị 文văn 中trung 下hạ 釋thích 文văn 中trung 三tam 。 一nhất 總tổng 科khoa 。 二nhị 為vi 五ngũ 對đối 釋thích 。 三tam 總tổng 相tương/tướng 收thu 攝nhiếp 。 二nhị 中trung 先tiên 列liệt 五ngũ 對đối 。 後hậu 今kim 初sơ 明minh 理lý 無vô 不bất 證chứng 下hạ 。 別biệt 釋thích 細tế 尋tầm 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 勒lặc 此thử 十thập 身thân 下hạ 。 第đệ 三tam 總tổng 相tương/tướng 收thu 攝nhiếp 。 於ư 中trung 五ngũ 。 初sơ 收thu 五ngũ 不bất 出xuất 體thể 用dụng 。 二nhị 體thể 外ngoại 無vô 用dụng 下hạ 。 融dung 體thể 用dụng 為vi 法Pháp 界Giới 。 於ư 中trung 言ngôn 用dụng 即tức 智trí 應ưng 者giả 。 兼kiêm 融dung 三Tam 身Thân 以dĩ 為vi 一nhất 體thể 。 三tam 隨tùy 相tương/tướng 顯hiển 十thập 者giả 。 出xuất 十thập 身thân 之chi 由do 。 四tứ 一Nhất 乘Thừa 圓viên 融dung 下hạ 。 通thông 妨phương 難nan 以dĩ 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 地địa 前tiền 未vị 證chứng 。 何hà 得đắc 爾nhĩ 耶da 。 故cố 為vi 此thử 答đáp 。 五ngũ 更cánh 有hữu 餘dư 義nghĩa 者giả 。 指chỉ 廣quảng 有hữu 本bổn 。 即tức 是thị 彼bỉ 十thập 。 一nhất 即tức 威uy 勢thế 身thân 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 中trung 。 威uy 光quang 赫hách 奕dịch 。 滅diệt 諸chư 闇ám 故cố 。 二nhị 即tức 意ý 生sanh 身thân 遍biến 趣thú 生sanh 故cố 。 三tam 即tức 菩Bồ 提Đề 身thân 正chánh 覺giác 無vô 生sanh 故cố 。 四tứ 即tức 福phước 德đức 身thân 福phước 絕tuyệt 三tam 際tế 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 五ngũ 即tức 智trí 身thân 智trí 契khế 實thật 理lý 故cố 。 六lục 即tức 化hóa 身thân 隨tùy 應ứng 現hiện 故cố 。 七thất 即tức 力lực 持trì 身thân 力lực 持trì 不bất 變biến 故cố 。 八bát 即tức 法Pháp 身thân 法Pháp 界Giới 性tánh 故cố 。 九cửu 即tức 相tướng 好hảo 莊trang 嚴nghiêm 身thân 。 十thập 蓮liên 華hoa 藏tạng 相tương/tướng 同đồng 於ư 一nhất 相tương/tướng 周chu 法Pháp 界Giới 故cố 。 十thập 即tức 願nguyện 身thân 願nguyện 轉chuyển 法pháp 故cố 。 觀quán 法pháp 無vô 相tướng 現hiện 相tướng 無vô 所sở 不bất 周chu 故cố 。 經Kinh 云vân 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 佛Phật 。 願nguyện 力lực 周chu 法Pháp 界Giới 。 一nhất 切thiết 國quốc 土độ 中trung 。 恆hằng 轉chuyển 無vô 上thượng 輪luân 。 斯tư 即tức 十Thập 地Địa 中trung 義nghĩa 。 會hội 於ư 離ly 世thế 間gian 十thập 佛Phật 同đồng 前tiền 十Thập 地Địa 。 已dĩ 會hội 十thập 身thân 然nhiên 彼bỉ 約ước 佛Phật 身thân 。 今kim 約ước 菩Bồ 薩Tát 所sở 得đắc 。 則tắc 望vọng 彼bỉ 皆giai 因nhân 。 以dĩ 因nhân 望vọng 果quả 故cố 小tiểu 有hữu 不bất 同đồng 。 而nhi 圓viên 融dung 交giao 徹triệt 故cố 得đắc 例lệ 彼bỉ 。 若nhược 不bất 例lệ 彼bỉ 當đương 文văn 自tự 釋thích 義nghĩa 亦diệc 無vô 遺di 。 又hựu 顯hiển 十thập 身thân 五ngũ 體thể 五ngũ 用dụng 。 謂vị 威uy 勢thế 福phước 德đức 智trí 法pháp 相tướng 好hảo/hiếu 此thử 五ngũ 皆giai 體thể 。 餘dư 五ngũ 為vi 用dụng 。 體thể 即tức 是thị 真chân 。 用dụng 即tức 是thị 應ưng 。 同đồng 真chân 應ưng 二nhị 身thân 融dung 為vi 一nhất 味vị 可khả 知tri 。 第đệ 十thập 真chân 實thật 行hạnh 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 徵trưng 名danh 如như 本bổn 分phần/phân 釋thích 者giả 。 即tức 言ngôn 行hạnh 不bất 虛hư 故cố 名danh 真chân 實thật 。 又hựu 稱xưng 二nhị 諦đế 故cố 。 故cố 瓔anh 珞lạc 經Kinh 云vân 。 二nhị 諦đế 非phi 如như 。 非phi 相tướng 非phi 非phi 相tướng 。 故cố 名danh 為vi 真chân 實thật 。 次thứ 經kinh 即tức 云vân 誠thành 諦đế 之chi 語ngữ 等đẳng 即tức 釋thích 名danh 也dã 。


疏sớ/sơ 。 體thể 即tức 下hạ 出xuất 體thể 。


疏sớ/sơ 。 今kim 更cánh 略lược 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 依y 唯duy 識thức 二nhị 智trí 而nhi 論luận 但đãn 列liệt 其kỳ 名danh 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 由do 施thí 等đẳng 六lục 成thành 立lập 此thử 智trí 。 復phục 由do 此thử 智trí 成thành 立lập 六lục 種chủng 。 謂vị 相tương 教giáo 等đẳng 種chủng 種chủng 品phẩm 類loại 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 受thọ 用dụng 法Pháp 樂lạc 。 由do 此thử 妙diệu 智trí 能năng 正chánh 了liễu 知tri 。 此thử 施thí 此thử 戒giới 此thử 忍nhẫn 進tiến 等đẳng 。 如như 所sở 聞văn 法Pháp 。 饒nhiêu 益ích 一nhất 切thiết 。 有hữu 情tình 之chi 類loại 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 。 饒nhiêu 益ích 有hữu 情tình 智trí 。


疏sớ/sơ 。 本bổn 業nghiệp 有hữu 三tam 下hạ 。 二nhị 約ước 本bổn 業nghiệp 便tiện 會hội 上thượng 二nhị 智trí 。


疏sớ/sơ 。 下hạ 文văn 云vân 下hạ 。 三tam 依y 下hạ 經kinh 會hội 上thượng 經kinh 論luận 。 先tiên 會hội 唯duy 識thức 論luận 。 後hậu 知tri 十thập 方phương 智trí 下hạ 。 會hội 前tiền 本bổn 業nghiệp 。


疏sớ/sơ 。 誠thành 實thật 審thẩm 諦đế 即tức 真chân 實thật 義nghĩa 者giả 。 次thứ 下hạ 疏sớ/sơ 文văn 引dẫn 下hạ 經kinh 釋thích 。 有hữu 用dụng 金kim 剛cang 四tứ 語ngữ 釋thích 。 云vân 真chân 語ngữ 為vi 顯hiển 世thế 諦đế 故cố 。 實thật 語ngữ 為vi 顯hiển 世thế 諦đế 修tu 行hành 有hữu 。 煩phiền 惱não 無vô 煩phiền 惱não 。 及cập 清thanh 淨tịnh 相tướng 故cố 。 於ư 中trung 實thật 者giả 。 此thử 行hành 煩phiền 惱não 此thử 行hành 清thanh 淨tịnh 。 故cố 如như 語ngữ 者giả 。 為vi 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 相tướng 故cố 。 不bất 異dị 語ngữ 者giả 。 顯hiển 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 修tu 行hành 。 有hữu 煩phiền 惱não 及cập 清thanh 淨tịnh 故cố 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 約ước 現hiện 修tu 自tự 他tha 二nhị 行hành 者giả 。 即tức 由do 實thật 語ngữ 故cố 所sở 作tác 皆giai 成thành 。 如như 涅Niết 槃Bàn 第đệ 三tam 十thập 一nhất 說thuyết 。 昔tích 與dữ 調Điều 達Đạt 二nhị 人nhân 。 入nhập 海hải 採thải 寶bảo 。 船thuyền 破phá 之chi 後hậu 二nhị 人nhân 不bất 死tử 。 調Điều 達Đạt 悲bi 泣khấp 我ngã 有hữu 二nhị 珠châu 。 分phần/phân 一nhất 與dữ 之chi 。 又hựu 貪tham 一nhất 珠châu 遂toại 刺thứ 我ngã 目mục 我ngã 時thời 呻thân 吟ngâm 。 有hữu 一nhất 女nữ 人nhân 問vấn 我ngã 。 我ngã 即tức 具cụ 答đáp 。 女nữ 人nhân 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 名danh 何hà 等đẳng 。 我ngã 即tức 答đáp 言ngôn 。 我ngã 名danh 實thật 語ngữ 。 彼bỉ 云vân 。 誰thùy 信tín 我ngã 。 即tức 答đáp 言ngôn 。 我ngã 於ư 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 無vô 惡ác 心tâm 者giả 。 令linh 我ngã 兩lưỡng 目mục 平bình 復phục 如như 故cố 。 言ngôn 訖ngật 如như 故cố 。 忍nhẫn 辱nhục 仙tiên 人nhân 亦diệc 同đồng 此thử 例lệ 。 同đồng 在tại 此thử 卷quyển 。 又hựu 如như 說thuyết 能năng 行hành 。 亦diệc 是thị 如như 語ngữ 如như 行hành 。 能năng 說thuyết 即tức 不bất 異dị 語ngữ 也dã 。


疏sớ/sơ 。 窮cùng 法pháp 實thật 相tướng 謂vị 如như 是thị 相tương/tướng 性tánh 體thể 力lực 等đẳng 者giả 。 即tức 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 究cứu 盡tận 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。 如như 是thị 相tương/tướng 。 如như 是thị 性tánh 。 如như 是thị 體thể 。 如như 是thị 力lực 。 如như 是thị 作tác 。 如như 是thị 因nhân 。 如như 是thị 緣duyên 。 如như 是thị 果quả 。 如như 是thị 報báo 。 如như 是thị 本bổn 末mạt 究cứu 竟cánh 等đẳng 。 此thử 之chi 十thập 句cú 天thiên 台thai 歷lịch 十thập 法Pháp 界Giới 一nhất 一nhất 界giới 中trung 。 復phục 具cụ 十thập 界giới 互hỗ 相tương 攝nhiếp 故cố 。 十thập 界giới 便tiện 成thành 百bách 界giới 。 界giới 各các 十thập 如như 即tức 有hữu 千thiên 如như 。 更cánh 分phần/phân 一nhất 一nhất 界giới 各các 有hữu 三tam 界giới 。 一nhất 眾chúng 生sanh 世thế 間gian 。 二nhị 五ngũ 陰ấm 世thế 間gian 。 三tam 器khí 世thế 間gian 。 便tiện 成thành 三tam 千thiên 世thế 間gian 。 彼bỉ 宗tông 以dĩ 此thử 為vi 實thật 。 法pháp 華hoa 經kinh 樞xu 要yếu 最tối 玄huyền 。 後hậu 明minh 知tri 見kiến 但đãn 舉cử 能năng 知tri 耳nhĩ 。 思tư 大đại 師sư 三tam 種chủng 讀đọc 此thử 十thập 如như 。 一nhất 以dĩ 如như 是thị 為vi 頭đầu 。 云vân 如như 是thị 相tương/tướng 為vi 一nhất 句cú 。 如như 是thị 性tánh 為vi 二nhị 句cú 等đẳng 。 即tức 約ước 假giả 觀quán 觀quán 十thập 別biệt 相tướng 故cố 。 二nhị 云vân 。 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。 如như 為vi 一nhất 句cú 。 是thị 相tương/tướng 如như 為vi 二nhị 句cú 等đẳng 。 以dĩ 如như 字tự 為vi 空không 。 即tức 成thành 空không 觀quán 。 三tam 以dĩ 如như 是thị 字tự 為vi 末mạt 。 云vân 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。 如như 是thị 為vi 一nhất 句cú 。 相tương/tướng 如như 是thị 為vi 二nhị 句cú 等đẳng 。 以dĩ 如như 是thị 為vi 中trung 道đạo 觀quán 。 一nhất 家gia 之chi 意ý 理lý 無vô 不bất 通thông 。 第đệ 七thất 重trùng 頌tụng 分phần/phân 偈kệ 中trung 。 第đệ 六lục 行hành 二nhị 偈kệ 中trung 初sơ 偈kệ 頌tụng 前tiền 正chánh 辯biện 三tam 諦đế 。 次thứ 偈kệ 初sơ 半bán 頌tụng 依y 智trí 起khởi 悲bi 。 後hậu 半bán 頌tụng 行hành 成thành 益ích 物vật 。 然nhiên 皆giai 有hữu 無vô 對đối 辯biện 具cụ 三tam 諦đế 義nghĩa 。 古cổ 將tương 初sơ 半bán 為vi 加gia 行hành 。 次thứ 半bán 根căn 本bổn 。 後hậu 偈kệ 後hậu 得đắc 。 然nhiên 取thủ 攝nhiếp 論luận 之chi 文văn 。 論luận 依y 六Lục 度Độ 似tự 不bất 會hội 教giáo 。 若nhược 兼kiêm 正chánh 明minh 義nghĩa 理lý 。 則tắc 可khả 通thông 前tiền 文văn 。 既ký 依y 本bổn 業nghiệp 今kim 頌tụng 不bất 可khả 錄lục 舊cựu 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 七thất 四tứ 偈kệ 頌tụng 。 無vô 著trước 行hành 。 初sơ 偈kệ 即tức 二nhị 方phương 便tiện 中trung 迴hồi 向hướng 善thiện 巧xảo 。 三tam 方phương 便tiện 中trung 進tiến 趣thú 向hướng 果quả 。 已dĩ 得đắc 灌quán 頂đảnh 是thị 向hướng 果quả 故cố 。 次thứ 二nhị 偈kệ 即tức 拔bạt 濟tế 善thiện 巧xảo 。 次thứ 半bán 偈kệ 即tức 巧xảo 會hội 有hữu 無vô 。 謂vị 善thiện 入nhập 文văn 字tự 。 是thị 會hội 有hữu 也dã 。 不bất 分phân 別biệt 者giả 是thị 會hội 無vô 也dã 。 後hậu 半bán 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 捨xả 不bất 受thọ 。 若nhược 配phối 經kinh 文văn 。 初sơ 偈kệ 頌tụng 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 受thọ 菩Bồ 薩Tát 記ký 。 而nhi 無vô 所sở 著trước 。 次thứ 偈kệ 頌tụng 悲bi 念niệm 眾chúng 生sanh 。 後hậu 二nhị 偈kệ 頌tụng 前tiền 於ư 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 成thành 熟thục 眾chúng 生sanh 。 前tiền 約ước 所sở 化hóa 種chủng 種chủng 音âm 等đẳng 。 此thử 約ước 能năng 化hóa 一nhất 音âm 隨tùy 類loại 。 前tiền 令linh 所sở 化hóa 不bất 著trước 。 此thử 即tức 能năng 化hóa 不bất 著trước 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 八bát 安an 住trụ 下hạ 。 八bát 頌tụng 中trung 言ngôn 頌tụng 最tối 勝thắng 等đẳng 十thập 句cú 者giả 。 於ư 中trung 初sơ 句cú 頌tụng 廣quảng 大đại 解giải 。 次thứ 二nhị 句cú 頌tụng 決quyết 定định 解giải 。 第đệ 二nhị 偈kệ 除trừ 護hộ 念niệm 一nhất 句cú 。 頌tụng 餘dư 七thất 句cú 。 後hậu 之chi 二nhị 偈kệ 頌tụng 佛Phật 護hộ 念niệm 。 以dĩ 明minh 見kiến 故cố 得đắc 護hộ 念niệm 也dã 。 二nhị 無vô 量lượng 下hạ 。 三tam 偈kệ 頌tụng 自tự 行hành 。 中trung 初sơ 偈kệ 即tức 能năng 轉chuyển 多đa 劫kiếp 生sanh 死tử 。 後hậu 二nhị 即tức 見kiến 者giả 不bất 空không 。 初sơ 偈kệ 辯biện 不bất 空không 之chi 果quả 。 後hậu 偈kệ 辯biện 不bất 空không 之chi 因nhân 。 由do 見kiến 佛Phật 無vô 厭yếm 故cố 。


疏sớ/sơ 。 我ngã 為vi 。 最tối 勝thắng 等đẳng 二nhị 偈kệ 。 即tức 最tối 勝thắng 義nghĩa 。 謂vị 善thiện 入nhập 平bình 等đẳng 。 及cập 達đạt 法Pháp 界Giới 不bất 取thủ 著trước 故cố 。


疏sớ/sơ 。 同đồng 佛Phật 善thiện 根căn 者giả 。 初sơ 偈kệ 頌tụng 最tối 上thượng 。 同đồng 一nhất 佛Phật 性tánh 是thị 調điều 御ngự 故cố 。 次thứ 偈kệ 頌tụng 離ly 翳ế 。 次thứ 三tam 偈kệ 頌tụng 已dĩ 辦biện 及cập 善thiện 變biến 化hóa 。 後hậu 偈kệ 頌tụng 為vi 依y 怙hộ 與dữ 佛Phật 化hóa 他tha 故cố 。


疏sớ/sơ 。 頌tụng 得đắc 佛Phật 十Thập 力Lực 等đẳng 如như 文văn 思tư 之chi 者giả 。 一nhất 偈kệ 頌tụng 得đắc 佛Phật 十Thập 力Lực 。 次thứ 一nhất 超siêu 頌tụng 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 次thứ 二nhị 頌tụng 無vô 礙ngại 解giải 脫thoát 。 次thứ 一nhất 偈kệ 半bán 頌tụng 。 智trí 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 後hậu 半bán 偈kệ 卻khước 頌tụng 雄hùng 猛mãnh 無vô 畏úy 。 次thứ 一nhất 偈kệ 頌tụng 了liễu 知tri 世thế 間gian 境cảnh 界giới 。 智trí 海hải 法pháp 海hải 即tức 智trí 正chánh 覺giác 世thế 間gian 。 次thứ 或hoặc 現hiện 已dĩ 下hạ 四tứ 偈kệ 。 絕tuyệt 生sanh 死tử 迴hồi 流lưu 。 初sơ 二nhị 偈kệ 八bát 相tương/tướng 明minh 絕tuyệt 生sanh 死tử 。 故cố 方phương 能năng 現hiện 生sanh 。 次thứ 一nhất 偈kệ 非phi 生sanh 死tử 身thân 方phương 能năng 現hiện 身thân 。 次thứ 一nhất 偈kệ 頌tụng 入nhập 。 智trí 慧tuệ 大đại 海hải 。 樂nhạo/nhạc/lạc 觀quán 不bất 移di 是thị 入nhập 義nghĩa 故cố 。 次thứ 於ư 諸chư 下hạ 三tam 偈kệ 。 頌tụng 護hộ 持trì 正Chánh 法Pháp 。 初sơ 偈kệ 神thần 力lực 加gia 持trì 。 後hậu 二nhị 六Lục 通Thông 護hộ 持trì 。 其kỳ 無vô 礙ngại 意ý 即tức 他tha 心tâm 通thông 神thần 通thông 具cụ 足túc 。 兼kiêm 宿túc 命mạng 漏lậu 盡tận 。 次thứ 其kỳ 心tâm 正chánh 定định 下hạ 四tứ 偈kệ 頌tụng 到đáo 實thật 相tướng 源nguyên 底để 。 餘dư 並tịnh 可khả 知tri 。


十thập 無vô 盡tận 藏tạng 品phẩm 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị


初sơ 來lai 意ý 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 。 次thứ 準chuẩn 問vấn 下hạ 釋thích 上thượng 問vấn 。 前tiền 卻khước 妨phương 二nhị 義nghĩa 通thông 之chi 。 三tam 然nhiên 明minh 法pháp 下hạ 。 會hội 差sai 別biệt 有hữu 二nhị 義nghĩa 釋thích 。 初sơ 以dĩ 位vị 揀giản 。 後hậu 以dĩ 前tiền 後hậu 揀giản 。 明minh 法pháp 即tức 勝thắng 進tiến 所sở 成thành 者giả 。 是thị 勝thắng 進tiến 家gia 果quả 故cố 。 故cố 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 滿mãn 足túc 如như 是thị 願nguyện 時thời 。 即tức 得đắc 十thập 種chủng 無vô 盡tận 藏tạng 。 所sở 謂vị 普phổ 見kiến 諸chư 佛Phật 無vô 盡tận 藏tạng 。 二nhị 總tổng 持trì 不bất 忘vong 無vô 盡tận 藏tạng 。 三tam 決quyết 了liễu 諸chư 法pháp 。 四tứ 大đại 悲bi 救cứu 護hộ 。 五ngũ 種chủng 種chủng 三tam 昧muội 。 六lục 滿mãn 眾chúng 生sanh 心tâm 。 廣quảng 大đại 福phước 德đức 。 七thất 演diễn 一nhất 切thiết 法pháp 。 甚thậm 深thâm 智trí 慧tuệ 。 八bát 報báo 得đắc 神thần 通thông 。 九cửu 住trụ 無vô 量lượng 劫kiếp 。 十thập 入nhập 無vô 邊biên 世thế 界giới 無vô 盡tận 藏tạng 。 後hậu 是thị 一nhất 位vị 之chi 果quả 者giả 。 以dĩ 是thị 第đệ 五ngũ 迴hồi 向hướng 之chi 果quả 故cố 。 經Kinh 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 住trụ 此thử 。 迴hồi 向hướng 得đắc 十thập 種chủng 無vô 盡tận 藏tạng 。 所sở 謂vị 見kiến 佛Phật 無vô 盡tận 藏tạng 。 於ư 一nhất 毛mao 孔khổng 。 見kiến 阿a 僧tăng 祇kỳ 諸chư 佛Phật 。 出xuất 興hưng 於ư 世thế 故cố 等đẳng 。 其kỳ 中trung 名danh 有hữu 同đồng 者giả 亦diệc 復phục 優ưu 劣liệt 有hữu 異dị 。


疏sớ/sơ 。 各các 有hữu 業nghiệp 用dụng 者giả 。 如như 信tín 以dĩ 能năng 除trừ 不bất 信tín 濁trược 為vi 業nghiệp 。 戒giới 以dĩ 遮già 防phòng 破phá 戒giới 蔽tế 為vi 業nghiệp 。 慚tàm 以dĩ 對đối 治trị 無vô 慚tàm 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 愧quý 以dĩ 對đối 治trị 無vô 愧quý 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 聞văn 以dĩ 能năng 破phá 無vô 知tri 為vi 業nghiệp 。 施thí 以dĩ 止chỉ 慳san 為vi 業nghiệp 。 慧tuệ 以dĩ 破phá 癡si 為vi 業nghiệp 。 念niệm 以dĩ 治trị 忘vong 念niệm 為vi 業nghiệp 。 持trì 以dĩ 治trị 忘vong 失thất 為vi 業nghiệp 。 辯biện 以dĩ 治trị 於ư 謇kiển 訥nột 為vi 業nghiệp 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 念niệm 慧tuệ 及cập 戒giới 下hạ 。 上thượng 正chánh 釋thích 名danh 。 此thử 下hạ 得đắc 名danh 。 得đắc 名danh 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 隨tùy 相tương/tướng 。 二nhị 若nhược 就tựu 下hạ 約ước 融dung 通thông 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 約ước 隨tùy 相tương/tướng 前tiền 九cửu 自tự 利lợi 者giả 。 二nhị 利lợi 分phân 別biệt 。


疏sớ/sơ 。 信tín 為vi 行hành 。 下hạ 明minh 次thứ 第đệ 並tịnh 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 三tam 三tam 空không 信tín 所sở 執chấp 無vô 相tướng 等đẳng 者giả 。 意ý 以dĩ 前tiền 九cửu 別biệt 約ước 三tam 性tánh 後hậu 一nhất 總tổng 融dung 。 前tiền 中trung 即tức 依y 三tam 性tánh 信tín 無vô 三tam 性tánh 。 此thử 初sơ 信tín 所sở 執chấp 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 。 云vân 無vô 相tướng 者giả 。 即tức 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 二nhị 依y 他tha 無vô 生sanh 。 無vô 生sanh 即tức 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 三tam 圓viên 成thành 無vô 性tánh 。 無vô 性tánh 即tức 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 一nhất 總tổng 信tín 三tam 性tánh 無vô 生sanh 下hạ 。 一nhất 句cú 總tổng 融dung 前tiền 九cửu 。 文văn 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 指chỉ 前tiền 即tức 第đệ 二nhị 經kinh 。 清thanh 淨tịnh 功công 德đức 。 眼nhãn 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 得đắc 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 來lai 不bất 去khứ 。 無vô 功công 用dụng 行hành 。 解giải 脫thoát 門môn 廣quảng 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 言ngôn 十thập 皆giai 無vô 生sanh 者giả 。 一nhất 即tức 空không 是thị 無vô 生sanh 義nghĩa 。 二nhị 無vô 相tướng 是thị 無vô 生sanh 義nghĩa 。 三tam 無vô 願nguyện 是thị 無vô 生sanh 義nghĩa 。 四tứ 無vô 作tác 是thị 無vô 生sanh 義nghĩa 等đẳng 。 三tam 言ngôn 並tịnh 通thông 三tam 性tánh 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 空không 等đẳng 通thông 三tam 。 謂vị 遍biến 計kế 空không 依y 他tha 空không 圓viên 成thành 空không 等đẳng 。 乃nãi 至chí 三tam 性tánh 難nạn/nan 超siêu 越việt 。 二nhị 者giả 無vô 相tướng 無vô 生sanh 無vô 性tánh 亦diệc 通thông 三tam 性tánh 。 下hạ 疏sớ/sơ 依y 後hậu 義nghĩa 作tác 一nhất 重trọng/trùng 云vân 。 如như 一nhất 無vô 生sanh 若nhược 作tác 無vô 相tướng 。 應ưng 云vân 但đãn 信tín 依y 他tha 無vô 遍biến 計kế 之chi 相tướng 。 則tắc 是thị 圓viên 成thành 之chi 相tướng 。 若nhược 信tín 依y 他tha 無vô 自tự 然nhiên 之chi 性tánh 。 則tắc 悟ngộ 圓viên 成thành 之chi 性tánh 。 是thị 故cố 結kết 云vân 餘dư 例lệ 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 剋khắc 文văn 取thủ 義nghĩa 者giả 。 上thượng 但đãn 當đương 文văn 通thông 釋thích 。 今kim 對đối 前tiền 別biệt 釋thích 可khả 思tư 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 彼bỉ 諸chư 下hạ 釋thích 第đệ 二nhị 意ý 。 文văn 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 謂vị 已dĩ 得đắc 未vị 得đắc 下hạ 約ước 真Chân 如Như 本bổn 無vô 增tăng 減giảm 等đẳng 。 亦diệc 即tức 就tựu 前tiền 廣quảng 無vô 邊biên 涯nhai 之chi 經kinh 。 離ly 二nhị 邊biên 之chi 偏thiên 邪tà 。 二nhị 寂tịch 照chiếu 下hạ 。 菩Bồ 薩Tát 寂tịch 照chiếu 契khế 如như 絕tuyệt 戲hí 論luận 故cố 。 三tam 但đãn 以dĩ 世thế 俗tục 下hạ 。 暗ám 引dẫn 淨tịnh 名danh 證chứng 成thành 。 四tứ 菩Bồ 薩Tát 既ký 堅kiên 信tín 下hạ 。 結kết 成thành 不bất 怯khiếp 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 有hữu 正chánh 慧tuệ 故cố 下hạ 。 釋thích 常thường 有hữu 根căn 本bổn 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 按án 文văn 略lược 釋thích 。 次thứ 靜tĩnh 法pháp 云vân 下hạ 。 引dẫn 昔tích 解giải 。 後hậu 此thử 或hoặc 應ưng 爾nhĩ 下hạ 。 會hội 通thông 言ngôn 或hoặc 應ưng 爾nhĩ 。 且thả 許hứa 昔tích 解giải 。 後hậu 今kim 以dĩ 理lý 下hạ 。 引dẫn 例lệ 會hội 通thông 第đệ 二nhị 戒giới 藏tạng 。


疏sớ/sơ 。 謂vị 雞kê 狗cẩu 等đẳng 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 四tứ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 受thọ 持trì 禁cấm 戒giới 。 不bất 為vi 生sanh 天thiên 。 不bất 為vi 恐khủng 怖bố 。 乃nãi 至chí 不bất 受thọ 。 狗cẩu 戒giới 雞kê 戒giới 牛ngưu 戒giới 雉trĩ 戒giới 。 乃nãi 至chí 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 大đại 涅Niết 槃Bàn 是thị 第đệ 三tam 戒giới 。 又hựu 十thập 住trụ 毘tỳ 婆bà 沙sa 論luận 第đệ 三Tam 明Minh 穢uế 土thổ/độ 中trung 。 多đa 諸chư 外ngoại 道đạo 。 有hữu 持trì 牛ngưu 戒giới 者giả 。 鹿lộc 戒giới 者giả 。 狗cẩu 戒giới 者giả 。 烏ô 戒giới 者giả 。 象tượng 戒giới 者giả 。 釋thích 曰viết 。 此thử 皆giai 外ngoại 道đạo 所sở 持trì 惡ác 禁cấm 戒giới 。 通thông 由do 二nhị 因nhân 生sanh 此thử 妄vọng 計kế 。 一nhất 由do 天thiên 眼nhãn 。 見kiến 有hữu 眾chúng 生sanh 。 從tùng 雞kê 狗cẩu 等đẳng 即tức 生sanh 天thiên 上thượng 故cố 。 二nhị 由do 非phi 理lý 尋tầm 思tư 妄vọng 生sanh 此thử 計kế 。 婆bà 沙sa 一nhất 百bách 一nhất 十thập 四tứ 。 有hữu 二nhị 外ngoại 道đạo 。 一nhất 名danh 布bố 剌lạt 拏noa 憍kiêu 雉trĩ 迦ca 。 受thọ 持trì 牛ngưu 戒giới 。 二nhị 名danh 頞át 剃thế 剌lạt 羅la 栖tê 爾nhĩ 迦ca 。 受thọ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 二nhị 人nhân 異dị 時thời 。 往vãng 詣nghệ 佛Phật 所sở 。 種chủng 種chủng 愛ái 語ngữ 相tương/tướng 慰úy 問vấn 已dĩ 。


時thời 布bố 剌lạt 拏noa 先tiên 為vi 他tha 問vấn 。 此thử 栖tê 爾nhĩ 迦ca 。 受thọ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 修tu 道Đạo 已dĩ 滿mãn 當đương 生sanh 何hà 處xứ 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

汝nhữ 止chỉ 莫mạc 問vấn 復phục 再tái 三tam 請thỉnh 。 佛Phật 以dĩ 慈từ 心tâm 。 告cáo 言ngôn 諦đế 聽thính 。 受thọ 持trì 狗cẩu 戒giới 。 若nhược 無vô 缺khuyết 犯phạm 。 當đương 生sanh 狗cẩu 中trung 。 若nhược 有hữu 缺khuyết 犯phạm 。 當đương 墮đọa 地địa 獄ngục 。 聞văn 佛Phật 語ngữ 已dĩ 。 悲bi 泣khấp 哽ngạnh 咽ế 。 不bất 能năng 自tự 勝thắng 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

吾ngô 先tiên 告cáo 言ngôn 。 止chỉ 不bất 須tu 問vấn 。 今kim 果quả 懷hoài 恨hận 。


時thời 布bố 剌lạt 拏noa 白bạch 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 不bất 以dĩ 此thử 人nhân 當đương 生sanh 狗cẩu 趣thú 故cố 我ngã 悲bi 泣khấp 。 然nhiên 我ngã 長trường 夜dạ 受thọ 持trì 牛ngưu 戒giới 。 或hoặc 恐khủng 將tương 來lai 亦diệc 當đương 爾nhĩ 耶da 。 唯duy 願nguyện 大đại 慈từ 。 為vì 我ngã 宣tuyên 說thuyết 。


世Thế 尊Tôn 告cáo 曰viết 。

準chuẩn 前tiền 狗cẩu 戒giới 。 此thử 等đẳng 皆giai 由do 不bất 了liễu 真chân 道đạo 。 婆bà 沙sa 又hựu 問vấn 云vân 。 云vân 何hà 受thọ 持trì 。 猪trư 戒giới 牛ngưu 戒giới 狗cẩu 戒giới 名danh 無vô 缺khuyết 犯phạm 。 答đáp 一nhất 如như 牛ngưu 法pháp 。 一nhất 如như 狗cẩu 法pháp 。 名danh 無vô 缺khuyết 犯phạm 。


疏sớ/sơ 。 非phi 如như 難Nan 陀Đà 。 難Nan 陀Đà 之chi 緣duyên 甚thậm 長trường/trưởng 而nhi 人nhân 多đa 聞văn 正chánh 明minh 。 其kỳ 性tánh 多đa 欲dục 染nhiễm 著trước 孫tôn 陀đà 羅la 。 佛Phật 方phương 便tiện 誘dụ 引dẫn 。 之chi 至chí 於ư 天thiên 上thượng 。 見kiến 諸chư 天thiên 女nữ 端đoan 正chánh 。 姝xu 麗lệ 過quá 其kỳ 本bổn 妻thê 。 見kiến 諸chư 天thiên 男nam 皆giai 有hữu 天thiên 女nữ 。 獨độc 於ư 一nhất 處xứ 見kiến 有hữu 天thiên 女nữ 逈huýnh 異dị 姝xu 麗lệ 而nhi 無vô 天thiên 男nam 。 問vấn 佛Phật 佛Phật 令linh 自tự 問vấn 。 彼bỉ 女nữ 答đáp 言ngôn 。 我ngã 有hữu 夫phu 主chủ 即tức 。 佛Phật 弟đệ 難Nan 陀Đà 。 難Nan 陀Đà 答đáp 言ngôn 。 我ngã 身thân 即tức 是thị 。


女nữ 言ngôn 。

難Nan 陀Đà 為vi 僧Tăng 身thân 披phi 袈ca 裟sa 。 聞văn 已dĩ 便tiện 求cầu 剃thế 落lạc 持trì 戒giới 。 本bổn 為vi 貪tham 著trước 天thiên 女nữ 而nhi 持trì 禁cấm 戒giới 故cố 。 阿A 難Nan 譏cơ 之chi 。 如như 羝đê 羊dương 相tương 觸xúc 將tương 前tiền 而nhi 更cánh 卻khước 後hậu 。 汝nhữ 為vi 欲dục 持trì 戒giới 。 其kỳ 事sự 亦diệc 如như 是thị 。 身thân 雖tuy 能năng 持trì 戒giới 心tâm 為vi 欲dục 所sở 牽khiên 。 斯tư 業nghiệp 不bất 清thanh 淨tịnh 。 何hà 用dụng 是thị 戒giới 為vi 。 意ý 云vân 。 如như 羊dương 本bổn 擬nghĩ 向hướng 前tiền 。 如như 汝nhữ 欲dục 生sanh 天thiên 上thượng 受thọ 欲dục 。 而nhi 更cánh 卻khước 後hậu 。 如như 汝nhữ 持trì 戒giới 故cố 業nghiệp 不bất 清thanh 淨tịnh (# 云vân 云vân )# 疏sớ/sơ 涅Niết 槃Bàn 云vân 何hà 故cố 持trì 戒giới 等đẳng 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 十thập 七thất 。 師sư 子tử 吼hống 言ngôn 。 何hà 因nhân 緣duyên 故cố 。 受thọ 持trì 禁cấm 戒giới 。 佛Phật 言ngôn 為vi 心tâm 不bất 悔hối 。 何hà 故cố 不bất 悔hối 為vi 受thọ 樂lạc 故cố 。 何hà 故cố 受thọ 樂lạc 為vi 遠viễn 離ly 故cố 。 何hà 故cố 遠viễn 離ly 為vi 安an 隱ẩn 故cố 。 何hà 故cố 安an 隱ẩn 為vi 禪thiền 定định 故cố 。 何hà 故cố 禪thiền 定định 為vi 實thật 知tri 見kiến 故cố 。 何hà 故cố 為vi 實thật 知tri 見kiến 。 為vi 見kiến 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 故cố 。 何hà 故cố 為vi 見kiến 生sanh 死tử 過quá 患hoạn 。 為vi 心tâm 不bất 貪tham 著trước 。 故cố 何hà 故cố 為vi 。 心tâm 不bất 貪tham 著trước 。 為vi 得đắc 解giải 脫thoát 故cố 。 何hà 故cố 為vi 得đắc 解giải 脫thoát 。 為vi 得đắc 無vô 上thượng 大đại 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 何hà 故cố 為vi 得đắc 。 無vô 上thượng 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 為vi 得đắc 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 故cố 。 何hà 故cố 為vi 得đắc 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 為vi 得đắc 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 故cố 。 何hà 故cố 為vi 得đắc 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 為vi 見kiến 佛Phật 性tánh 故cố 。 是thị 故cố 菩Bồ 薩Tát 。 性tánh 自tự 能năng 持trì 究cứu 竟cánh 淨tịnh 戒giới 。 疏sớ/sơ 家gia 但đãn 至chí 涅Niết 槃Bàn 已dĩ 為vi 究cứu 竟cánh 故cố 略lược 後hậu 三tam 。 後hậu 三tam 即tức 涅Niết 槃Bàn 中trung 事sự 故cố 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 不bất 同đồng 調Điều 達Đạt 者giả 。 佛Phật 說thuyết 四tứ 依y 為vi 除trừ 比Bỉ 丘Khâu 四tứ 惡ác 欲dục 故cố 。 調Điều 達Đạt 加gia 一nhất 為vi 五ngũ 。 謂vị 加gia 不bất 食thực 酥tô 鹽diêm 魚ngư 肉nhục 。 復phục 皆giai 盡tận 形hình 壽thọ 說thuyết 。 雖tuy 有hữu 同đồng 本bổn 意ý 不bất 善thiện 故cố 。 四tứ 分phần/phân 律luật 第đệ 四tứ 卷quyển 云vân 。 調Điều 達Đạt 以dĩ 五ngũ 邪tà 法pháp 誘dụ 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 盡tận 形hình 壽thọ 乞khất 食thực 為vi 一nhất 。 盡tận 形hình 壽thọ 著trước 糞phẩn 掃tảo 衣y 為vi 二nhị 。 盡tận 形hình 壽thọ 露lộ 地địa 坐tọa 為vi 三tam 。 盡tận 形hình 壽thọ 不bất 食thực 酥tô 鹽diêm 為vi 四tứ 。 盡tận 形hình 壽thọ 不bất 食thực 魚ngư 及cập 肉nhục 為vi 五ngũ 。


疏sớ/sơ 。 不bất 違vi 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 非phi 涅Niết 槃Bàn 經kinh 以dĩ 無vô 相tướng 持trì 順thuận 寂tịch 滅diệt 故cố 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 非phi 為vi 欲dục 惱não 眾chúng 生sanh 。 先tiên 須tu 持trì 戒giới 者giả 。 如như 欲dục 禁cấm 龍long 。 曾tằng 聞văn 羅La 漢Hán 持trì 戒giới 而nhi 能năng 遣khiển 龍long 。 遂toại 即tức 持trì 戒giới 是thị 也dã 。


疏sớ/sơ 。 如như 馬mã 祀tự 等đẳng 者giả 。 即tức 百bách 論luận 中trung 外ngoại 道đạo 計kế 。 殺sát 馬mã 祀tự 天thiên 。 得đắc 生sanh 梵Phạm 天Thiên 。 即tức 逼bức 惱não 於ư 馬mã 。 謂vị 為vi 戒giới 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 定định 有hữu 定định 無vô 者giả 。 今kim 律luật 學học 者giả 多đa 計kế 為vi 有hữu 。 禪thiền 學học 之chi 者giả 說thuyết 戒giới 如như 空không 。 定định 有hữu 著trước 常thường 。 定định 無vô 著trước 斷đoạn 。 此thử 為vi 邪tà 見kiến 。 雜tạp 於ư 正chánh 戒giới 。


疏sớ/sơ 。 觀quán 緣duyên 性tánh 離ly 者giả 。 觀quán 緣duyên 之chi 相tướng 不bất 壞hoại 堅kiên 持trì 。 緣duyên 戒giới 性tánh 空không 故cố 不bất 起khởi 迷mê 倒đảo 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 如như 十thập 住trụ 婆bà 沙sa 論luận 說thuyết 。 一nhất 矯kiểu 異dị 者giả 。 謂vị 有hữu 貪tham 利lợi 養dưỡng 故cố 。 行hành 十thập 二nhị 頭đầu 陀đà 。 作tác 如như 是thị 念niệm 。 他tha 作tác 是thị 行hành 當đương 得đắc 敬kính 養dưỡng 。 我ngã 作tác 是thị 行hành 亦diệc 或hoặc 得đắc 之chi 。 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 改cải 易dị 威uy 儀nghi 。 二nhị 自tự 親thân 者giả 。 為vi 有hữu 貪tham 利lợi 養dưỡng 故cố 。 至chí 檀đàn 越việt 家gia 。 而nhi 語ngứ 之chi 言ngôn 。 汝nhữ 等đẳng 如như 我ngã 父phụ 母mẫu 兄huynh 弟đệ 。 姊tỷ 妹muội 親thân 戚thích 。 無vô 有hữu 異dị 也dã 。 若nhược 有hữu 所sở 須tu 。 我ngã 能năng 相tương 與dữ 。 若nhược 有hữu 所sở 作tác 。 我ngã 能năng 作tác 之chi 。 不bất 計kế 遠viễn 近cận 。 來lai 相tương 問vấn 訊tấn 。 我ngã 住trụ 此thử 者giả 正chánh 相tương/tướng 為vi 耳nhĩ 。 為vi 求cầu 利lợi 養dưỡng 貪tham 著trước 檀đàn 越việt 。 能năng 以dĩ 巧xảo 辯biện 牽khiên 引dẫn 人nhân 心tâm 。 三tam 激kích 動động 者giả 。 謂vị 有hữu 不bất 計kế 貪tham 罪tội 。 欲dục 得đắc 財tài 物vật 。 現hiện 於ư 貪tham 相tương/tướng 語ngữ 檀đàn 越việt 言ngôn 。 此thử 衣y 鉢bát 尼ni 師sư 壇đàn 好hảo/hiếu 若nhược 我ngã 得đắc 之chi 則tắc 能năng 受thọ 用dụng 。 若nhược 人nhân 能năng 隨tùy 意ý 施thí 者giả 此thử 人nhân 難nan 得đắc 。 又hựu 有hữu 謂vị 檀đàn 越việt 言ngôn 。 汝nhữ 家gia 羹# 飯phạn 餅bính 肉nhục 香hương 美mỹ 衣y 服phục 又hựu 好hảo/hiếu 。 若nhược 常thường 供cúng 養dường 我ngã 我ngã 以dĩ 親thân 眷quyến 必tất 當đương 相tương 與dữ 。 四tứ 抑ức 揚dương 者giả 。 謂vị 貪tham 利lợi 養dưỡng 故cố 。 語ngữ 檀đàn 越việt 言ngôn 。 汝nhữ 極cực 慳san 惜tích 尚thượng 不bất 能năng 與dữ 父phụ 母mẫu 兄huynh 弟đệ 。 姊tỷ 妹muội 妻thê 子tử 親thân 戚thích 。 更cánh 有hữu 誰thùy 能năng 得đắc 汝nhữ 物vật 者giả 。 檀đàn 越việt 愧quý 恥sỉ 俛miễn 仰ngưỡng 施thí 與dữ 。 又hựu 至chí 餘dư 家gia 語ngữ 彼bỉ 人nhân 言ngôn 。 汝nhữ 有hữu 福phước 德đức 受thọ 人nhân 身thân 不bất 空không 。 阿A 羅La 漢Hán 等đẳng 。 常thường 入nhập 汝nhữ 家gia 與dữ 汝nhữ 坐tọa 起khởi 語ngữ 言ngôn 。 欲dục 令linh 檀đàn 越việt 必tất 謂vị 。 我ngã 是thị 羅La 漢Hán 。 五ngũ 者giả 因nhân 利lợi 求cầu 利lợi 者giả 。 謂vị 有hữu 以dĩ 衣y 鉢bát 及cập 僧tăng 伽già 梨lê 。 尼ni 師sư 壇đàn 等đẳng 資tư 生sanh 之chi 物vật 。 持trì 示thị 人nhân 言ngôn 。 此thử 是thị 國quốc 王vương 及cập 施thí 主chủ 等đẳng 。 并tinh 餘dư 貴quý 人nhân 將tương 來lai 與dữ 我ngã 。 令linh 其kỳ 檀đàn 越việt 心tâm 中trung 生sanh 念niệm 。 王vương 及cập 貴quý 人nhân 尚thượng 供cúng 養dường 彼bỉ 況huống 我ngã 不bất 與dữ 。 因nhân 以dĩ 此thử 利lợi 更cánh 求cầu 餘dư 利lợi 故cố 以dĩ 名danh 也dã 。 第đệ 三tam 慚tàm 藏tạng 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 然nhiên 慚tàm 愧quý 相tương/tướng 別biệt 者giả 。 此thử 釋thích 標tiêu 章chương 。 而nhi 雙song 釋thích 慚tàm 愧quý 。 兩lưỡng 章chương 之chi 通thông 別biệt 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 云vân 慚tàm 者giả 羞tu 天thiên 等đẳng 者giả 。 即tức 南nam 經kinh 第đệ 十thập 七thất 。 耆kỳ 婆bà 為vi 阿A 闍Xà 世Thế 王Vương 說thuyết 也dã 。 經Kinh 云vân 。 大đại 王vương 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 常thường 說thuyết 是thị 言ngôn 。 有hữu 二nhị 白bạch 法Pháp 能năng 救cứu 眾chúng 生sanh 。 一nhất 慚tàm 二nhị 愧quý 。 慚tàm 者giả 。 自tự 不bất 作tác 罪tội 。 愧quý 者giả 不bất 教giáo 他tha 作tác 。 慚tàm 者giả 內nội 自tự 羞tu 恥sỉ 。 愧quý 者giả 發phát 露lộ 向hướng 人nhân 。 慚tàm 者giả 羞tu 天thiên 。 愧quý 者giả 羞tu 人nhân 。 是thị 名danh 慚tàm 愧quý 。 無vô 慚tàm 愧quý 者giả 。 不bất 名danh 為vi 人nhân 。 名danh 為vi 畜súc 生sanh 。 其kỳ 成thành 唯duy 識thức 即tức 當đương 第đệ 六lục 論luận 云vân 。 云vân 何hà 為vi 慚tàm 。 依y 自tự 法pháp 力lực 崇sùng 重trọng/trùng 賢hiền 善thiện 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 無vô 慚tàm 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 依y 自tự 法pháp 為vi 尊tôn 貴quý 增tăng 上thượng 。 崇sùng 重trọng/trùng 賢hiền 善thiện 羞tu 恥sỉ 過quá 惡ác 。 對đối 治trị 無vô 慚tàm 息tức 諸chư 惡ác 行hành 。 釋thích 曰viết 。 言ngôn 自tự 法pháp 者giả 。 謂vị 於ư 自tự 身thân 。 生sanh 尊tôn 重trọng 增tăng 上thượng 。 於ư 法pháp 生sanh 貴quý 重trọng 增tăng 上thượng 。 二nhị 種chủng 力lực 故cố 崇sùng 賢hiền 重trọng/trùng 善thiện 此thử 是thị 慚tàm 相tương/tướng 。 論luận 云vân 。 云vân 何hà 為vi 愧quý 。 依y 世thế 間gian 力lực 輕khinh 拒cự 暴bạo 惡ác 為vi 性tánh 。 對đối 治trị 無vô 愧quý 止chỉ 息tức 惡ác 行hành 為vi 業nghiệp 。 謂vị 依y 世thế 間gian 訶ha 厭yếm 增tăng 上thượng 。 輕khinh 拒cự 暴bạo 惡ác 羞tu 恥sỉ 過quá 罪tội 。 對đối 治trị 無vô 愧quý 息tức 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 依y 世thế 間gian 他tha 人nhân 譏cơ 毀hủy 。 及cập 自tự 羞tu 惡ác 法pháp 而nhi 不bất 作tác 等đẳng 。 名danh 依y 世thế 間gian 訶ha 厭yếm 增tăng 上thượng 。 有hữu 惡ác 者giả 名danh 暴bạo 。 染nhiễm 法pháp 體thể 名danh 惡ác 。 於ư 彼bỉ 二nhị 法pháp 輕khinh 有hữu 惡ác 者giả 而nhi 不bất 親thân 。 拒cự 惡ác 法pháp 棄khí 而nhi 不bất 住trụ 。 由do 此thử 增tăng 上thượng 對đối 治trị 無vô 愧quý 息tức 諸chư 惡ác 業nghiệp 。 論luận 又hựu 云vân 。 羞tu 恥sỉ 過quá 惡ác 是thị 二nhị 通thông 相tương/tướng 故cố 。 諸chư 聖thánh 教giáo 假giả 說thuyết 為vi 體thể 。 釋thích 曰viết 。 此thử 會hội 顯hiển 揚dương 。 顯hiển 揚dương 說thuyết 羞tu 恥sỉ 為vi 二nhị 相tương/tướng 者giả 是thị 通thông 相tương/tướng 耳nhĩ 。 從tùng 通thông 假giả 說thuyết 為vi 體thể 。 實thật 是thị 崇sùng 拒cự 等đẳng 是thị 別biệt 相tướng 故cố 。 下hạ 疏sớ/sơ 云vân 是thị 二nhị 通thông 相tương/tướng 。 疏sớ/sơ 俱câu 舍xá 亦diệc 同đồng 者giả 。 即tức 彼bỉ 第đệ 二nhị 疏sớ/sơ 根căn 品phẩm 之chi 中trung 。 偈kệ 云vân 無vô 慚tàm 愧quý 不bất 重trọng/trùng 。 於ư 罪tội 不bất 見kiến 怖bố 。 釋thích 曰viết 。 不bất 重trọng/trùng 賢hiền 善thiện 名danh 為vi 無vô 慚tàm 。 謂vị 於ư 諸chư 功công 德đức 。 及cập 有hữu 德đức 人nhân 。 無vô 敬kính 無vô 崇sùng 無vô 所sở 忌kỵ 難nạn 。 無vô 所sở 隨tùy 屬thuộc 說thuyết 名danh 無vô 慚tàm 。 即tức 是thị 恭cung 敬kính 所sở 離ly 。 對đối 法pháp 云vân 。 功công 德đức 者giả 。 戒giới 定định 慧tuệ 。 有hữu 德đức 人nhân 者giả 。 有hữu 戒giới 定định 慧tuệ 人nhân 也dã 。 無vô 忌kỵ 難nạn/nan 者giả 。 無vô 畏úy 懼cụ 也dã 。 不bất 隨tùy 屬thuộc 者giả 。 不bất 作tác 弟đệ 子tử 禮lễ 也dã 。 於ư 罪tội 不bất 見kiến 怖bố 。 釋thích 無vô 愧quý 也dã 。 為vi 諸chư 善thiện 者giả 所sở 訶ha 厭yếm 法pháp 說thuyết 名danh 為vi 罪tội 。 於ư 此thử 罪tội 中trung 。 不bất 見kiến 能năng 招chiêu 可khả 怖bố 畏úy 果quả 說thuyết 名danh 無vô 愧quý 。 翻phiên 上thượng 即tức 是thị 慚tàm 愧quý 之chi 相tướng 。 謂vị 重trọng/trùng 賢hiền 善thiện 等đẳng 故cố 同đồng 唯duy 識thức 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 說thuyết 羞tu 恥sỉ 下hạ 。 釋thích 二nhị 通thông 相tương/tướng 先tiên 依y 唯duy 識thức 已dĩ 如như 上thượng 引dẫn 。 後hậu 依y 今kim 經kinh 以dĩ 一nhất 文văn 中trung 皆giai 有hữu 不bất 相tương 恭cung 敬kính 故cố 。


疏sớ/sơ 。 自tự 惟duy 即tức 是thị 內nội 自tự 羞tu 恥sỉ 者giả 。 正chánh 同đồng 涅Niết 槃Bàn 。 兼kiêm 得đắc 唯duy 識thức 依y 自tự 法pháp 力lực 。 第đệ 四tứ 愧quý 藏tạng 。


疏sớ/sơ 。 不bất 覺giác 苦khổ 集tập 故cố 無vô 知tri 見kiến 者giả 。 不bất 知tri 苦khổ 果quả 不bất 見kiến 集tập 過quá 。


疏sớ/sơ 。 依y 顧cố 世thế 間gian 即tức 順thuận 唯duy 識thức 意ý 。


疏sớ/sơ 。 從tùng 婬dâm 欲dục 生sanh 即tức 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 者giả 。 疏sớ/sơ 中trung 先tiên 說thuyết 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 。 一nhất 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 。 二nhị 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 。 三tam 自tự 性tánh 不bất 淨tịnh 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 。 即tức 智trí 論luận 二nhị 十thập 一nhất 說thuyết 。 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 已dĩ 廣quảng 其kỳ 相tương/tướng 。 但đãn 自tự 性tánh 不bất 淨tịnh 即tức 。 三tam 十thập 六lục 物vật 。 今kim 當đương 更cánh 說thuyết 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 十thập 二nhị 聖thánh 行hành 品phẩm 云vân 。 從tùng 頭đầu 至chí 足túc 。 其kỳ 中trung 唯duy 有hữu 髮phát (# 一nhất )# 。 毛mao (# 二nhị )# 。 爪trảo (# 三tam )# 。 齒xỉ (# 四tứ )# 。 不bất 淨tịnh (# 五ngũ )# 。 垢cấu 穢uế (# 六lục )# 。 皮bì (# 七thất )# 。 肉nhục (# 八bát )# 。 筋cân (# 九cửu )# 。 骨cốt (# 十thập )# 。 脾tì (# 十thập 一nhất )# 。 腎thận (# 十thập 二nhị )# 。 心tâm (# 十thập 三tam )# 。 肺phế (# 十thập 四tứ )# 。 肝can (# 十thập 五ngũ )# 。 膽đảm (# 十thập 六lục )# 。 腸tràng (# 十thập 七thất )# 。 胃vị (# 十thập 八bát )# 。 生sanh 藏tạng (# 十thập 九cửu )# 。 熟thục 藏tạng (# 二nhị 十thập )# 。 大đại 便tiện (# 二nhị 十thập 一nhất )# 。 小tiểu 便tiện (# 二nhị 十thập 二nhị )# 。 涕thế (# 二nhị 十thập 三tam )# 。 唾thóa (# 二nhị 十thập 四tứ )# 。 目mục 淚lệ (# 二nhị 十thập 五ngũ )# 。 脂chi (# 二nhị 十thập 六lục )# 。 膏cao (# 二nhị 十thập 七thất )# 。 腦não (# 二nhị 十thập 八bát )# 。 膜mô (# 二nhị 十thập 九cửu )# 。 骨cốt (# 三tam 十thập )# 。 髓tủy (# 三tam 十thập 一nhất )# 。 膿nùng (# 三tam 十thập 二nhị )# 。 血huyết (# 三tam 十thập 三tam )# 。 腦não (# 三tam 十thập 四tứ )# 。 膀# 胱# (# 三tam 十thập 五ngũ )# 。 諸chư 脈mạch (# 三tam 十thập 六lục )# 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 專chuyên 念niệm 時thời 。 釋thích 曰viết 。 遠viễn 公công 不bất 分phân 其kỳ 中trung 骨cốt 有hữu 二nhị 。 腦não 有hữu 二nhị 。 腦não 連liên 膜mô 。 除trừ 二nhị 缺khuyết 二nhị 。 腸tràng 有hữu 大đại 小tiểu 。 亦diệc 缺khuyết 其kỳ 一nhất 。 餘dư 處xứ 有hữu 胞bào 具cụ 三tam 十thập 六lục 。 直trực 就tựu 經kinh 文văn 今kim 具cụ 者giả 。


復phục 有hữu 分phần/phân 垢cấu 為vi 一nhất 汗hãn 為vi 一nhất 。 則tắc 穢uế 字tự 屬thuộc 汗hãn 亦diệc 具cụ 三tam 十thập 六lục 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 垢cấu 穢uế 形hình 是thị 內nội 污ô 穢uế 不bất 淨tịnh 者giả 。 然nhiên 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 內nội 二nhị 外ngoại 。 論luận 云vân 。 云vân 何hà 依y 內nội 。 污ô 穢uế 不bất 淨tịnh 。 謂vị 身thân 中trung 髮phát 毛mao 爪trảo 齒xỉ 。 塵trần 垢cấu 皮bì 肉nhục 骸hài 骨cốt 筋cân 脈mạch 心tâm 膽đảm 肝can 肺phế 大đại 腸tràng 小tiểu 腸tràng 。 生sanh 藏tạng 熟thục 藏tạng 。 肚đỗ 胃vị 脾tì 腎thận 膿nùng 血huyết 熱nhiệt 痔trĩ 肪phương 膏cao 肌cơ 髓tủy 腦não 膜mô 涕thế 唾thóa 。 淚lệ 汗hãn 屎thỉ 尿niệu 。 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 名danh 為vi 依y 內nội 。 釋thích 曰viết 。 此thử 亦diệc 三tam 十thập 六lục 物vật 也dã 。 論luận 外ngoại 謂vị 青thanh 瘀ứ 或hoặc 復phục 膿nùng 爛lạn 。 或hoặc 復phục 變biến 壞hoại 或hoặc 復phục [月*逄]# 脹trướng 。 或hoặc 復phục 食thực 噉đạm 或hoặc 復phục 變biến 赤xích 。 或hoặc 復phục 散tán 壞hoại 或hoặc 骨cốt 或hoặc 鎖tỏa 。 或hoặc 尿niệu 所sở 作tác 或hoặc 唾thóa 所sở 作tác 。 或hoặc 涕thế 所sở 作tác 或hoặc 血huyết 所sở 塗đồ 。 或hoặc 膿nùng 所sở 塗đồ 或hoặc 便tiện 穢uế 處xứ 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 名danh 為vi 依y 外ngoại 。 污ô 穢uế 不bất 淨tịnh 。 二nhị 苦khổ 觸xúc 不bất 淨tịnh 。 論luận 云vân 。 謂vị 順thuận 苦khổ 受thọ 觸xúc 為vi 緣duyên 所sở 生sanh 。 若nhược 身thân 若nhược 心tâm 。 若nhược 不bất 平bình 等đẳng 受thọ 。 受thọ 所sở 攝nhiếp 如như 是thị 名danh 為vi 。 苦khổ 觸xúc 不bất 淨tịnh 。 三tam 下hạ 劣liệt 不bất 淨tịnh 者giả 論luận 云vân 。 謂vị 最tối 下hạ 劣liệt 事sự 。 最tối 下hạ 劣liệt 界giới 。 所sở 謂vị 欲dục 界giới 除trừ 此thử 更cánh 無vô 極cực 下hạ 劣liệt 最tối 極cực 鄙bỉ 穢uế 餘dư 界giới 可khả 知tri 。 如như 是thị 名danh 為vi 。 下hạ 劣liệt 不bất 淨tịnh 四tứ 觀quán 待đãi 不bất 淨tịnh 者giả 論luận 云vân 。 謂vị 如như 有hữu 一nhất 劣liệt 清thanh 淨tịnh 事sự 。 觀quán 待đãi 其kỳ 餘dư 勝thắng 清thanh 淨tịnh 事sự 便tiện 似tự 不bất 淨tịnh 。 如như 待đãi 無vô 色sắc 勝thắng 清thanh 淨tịnh 事sự 。 色sắc 界giới 諸chư 法pháp 便tiện 似tự 不bất 淨tịnh 。 觀quán 待đãi 薩tát 迦ca 耶da 寂tịch 滅diệt 涅Niết 槃Bàn 。 乃nãi 至chí 有Hữu 頂Đảnh 。 皆giai 似tự 不bất 淨tịnh 。 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 名danh 為vi 觀quán 待đãi 不bất 淨tịnh 。 五ngũ 煩phiền 惱não 不bất 淨tịnh 。 論luận 云vân 。 謂vị 三tam 界giới 所sở 有hữu 。 一nhất 切thiết 結kết 縛phược 。 隨tùy 眠miên 煩phiền 惱não 纏triền 。 六lục 違vi 壞hoại 不bất 淨tịnh 。 謂vị 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 無vô 常thường 故cố 。 恆hằng 不bất 可khả 保bảo 信tín 。 是thị 變biến 壞hoại 法pháp 。 是thị 故cố 靜tĩnh 慮lự 無vô 色sắc 皆giai 名danh 不bất 淨tịnh 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 隨tùy 勝thắng 已dĩ 略lược 配phối 竟cánh 。 但đãn 觀quán 所sở 引dẫn 論luận 文văn 。 自tự 然nhiên 明minh 了liễu 。 第đệ 五ngũ 聞văn 藏tạng 。


疏sớ/sơ 。 聞văn 為vi 本bổn 故cố 實thật 則tắc 多đa 知tri 者giả 。 故cố 大đại 品phẩm 第đệ 六lục 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 何hà 等đẳng 一nhất 切thiết 法pháp 。 中trung 無vô 礙ngại 相tương 應ứng 學học 應ưng 知tri 。 釋thích 曰viết 。 即tức 多đa 知tri 之chi 義nghĩa 下hạ 。 佛Phật 答đáp 中trung 與dữ 此thử 列liệt 大đại 同đồng 。 佛Phật 言ngôn 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 善thiện 法Pháp 不bất 善thiện 法Pháp 。 無vô 記ký 法pháp 。 世thế 間gian 法pháp 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 有hữu 漏lậu 法pháp 無vô 漏lậu 法pháp 。 有hữu 為vi 法pháp 無vô 為vi 法Pháp 。 共cộng 法pháp 不bất 共cộng 法pháp 。 釋thích 曰viết 。 此thử 十thập 法pháp 但đãn 共cộng 不bất 共cộng 。 此thử 中trung 略lược 無vô 以dĩ 一nhất 向hướng 是thị 不bất 共cộng 般Bát 若Nhã 故cố 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 云vân 何hà 為vi 共cộng 法pháp 。 四tứ 禪thiền 四tứ 無vô 色sắc 。 四Tứ 無Vô 量Lượng 心Tâm 。 四tứ 無vô 色sắc 定định 。 如như 是thị 等đẳng 法Pháp 。 是thị 名danh 共cộng 法pháp 。 智trí 論luận 釋thích 云vân 。 凡phàm 夫phu 聖thánh 人nhân 。 生sanh 處xứ 入nhập 定định 處xứ 共cộng 故cố 名danh 為vi 共cộng 法pháp 。 經Kinh 云vân 。 何hà 等đẳng 名danh 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 四tứ 念niệm 處xứ 乃nãi 至chí 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 是thị 名danh 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 論luận 釋thích 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 分phân 別biệt 。 知tri 此thử 諸chư 法pháp 。 各các 各các 無vô 相tướng 。 是thị 法pháp 從tùng 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 生sanh 故cố 無vô 性tánh 。 無vô 性tánh 故cố 自tự 性tánh 空không 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 聖thánh 人nhân 法pháp 不bất 共cộng 凡phàm 夫phu 。 如như 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 等đẳng 亦diệc 不bất 共cộng 二Nhị 乘Thừa 也dã 。 餘dư 大đại 同đồng 此thử 。


疏sớ/sơ 。 依y 生sanh 引dẫn 二nhị 門môn 開khai 為vi 四tứ 重trọng/trùng 徵trưng 釋thích 者giả 。 然nhiên 第đệ 六lục 地địa 廣quảng 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 今kim 文văn 略lược 引dẫn 。 然nhiên 此thử 一nhất 段đoạn 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 一nhất 總tổng 顯hiển 生sanh 引dẫn 。 二nhị 然nhiên 依y 雜tạp 集tập 下hạ 。 以dĩ 三tam 緣duyên 生sanh 會hội 釋thích 經kinh 文văn 之chi 意ý 。 三tam 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 說thuyết 三tam 緣duyên 生sanh 。 後hậu 會hội 釋thích 今kim 文văn 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 云vân 何hà 緣duyên 生sanh 。 幾kỷ 是thị 緣duyên 生sanh 。 何hà 義nghĩa 觀quán 緣duyên 生sanh 耶da 。 問vấn 也dã 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 分phân 別biệt 支chi 故cố 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 有hữu 十thập 五ngũ 義nghĩa 。 今kim 略lược 用dụng 一nhất 二nhị 耳nhĩ 。 論luận 名danh 相tướng 者giả 。 謂vị 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 故cố 。 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 故cố 。 勢thế 用dụng 緣duyên 生sanh 故cố 。 是thị 緣duyên 生sanh 相tương/tướng 由do 此thử 三tam 故cố 薄bạc 伽già 梵Phạm 說thuyết 。 此thử 有hữu 故cố 彼bỉ 有hữu 。 此thử 生sanh 故cố 彼bỉ 生sanh 。 為vi 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 列liệt 也dã 。 此thử 有hữu 故cố 彼bỉ 有hữu 者giả 。 顯hiển 無vô 明minh 緣duyên 生sanh 義nghĩa 。 等đẳng 具cụ 如như 疏sớ/sơ 文văn 。 即tức 是thị 釋thích 也dã 。 然nhiên 功công 能năng 差sai 別biệt 下hạ 。 更cánh 云vân 如như 從tùng 無vô 明minh 力lực 故cố 諸chư 行hành 得đắc 生sanh 。 乃nãi 至chí 生sanh 力lực 故cố 得đắc 有hữu 老lão 死tử 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 今kim 經kinh 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 釋thích 經kinh 文văn 也dã 。 於ư 中trung 有hữu 五ngũ 。 一nhất 正chánh 明minh 二nhị 門môn 。 然nhiên 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 等đẳng 。 亦diệc 兼kiêm 勢thế 用dụng 正chánh 顯hiển 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 指chỉ 勢thế 用dụng 在tại 於ư 六lục 地địa 。 二nhị 然nhiên 二nhị 門môn 下hạ 。 出xuất 其kỳ 影ảnh 略lược 。 言ngôn 前tiền 後hậu 互hỗ 舉cử 者giả 。 謂vị 能năng 所sở 引dẫn 中trung 明minh 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 。 能năng 所sở 生sanh 中trung 明minh 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 。 三tam 前tiền 七thất 許hứa 同đồng 因nhân 位vị 下hạ 。 出xuất 生sanh 引dẫn 所sở 以dĩ 。 言ngôn 許hứa 同đồng 者giả 。 據cứ 三tam 世thế 義nghĩa 。 初sơ 二nhị 次thứ 五ngũ 過quá 現hiện 不bất 同đồng 。 約ước 二nhị 世thế 義nghĩa 許hứa 得đắc 同đồng 世thế 。 但đãn 引dẫn 五ngũ 種chủng 故cố 不bất 名danh 生sanh 。 四tứ 由do 此thử 能năng 所sở 引dẫn 中trung 下hạ 。 出xuất 此thử 經Kinh 中trung 影ảnh 略lược 之chi 由do 。 以dĩ 前tiền 於ư 能năng 所sở 引dẫn 中trung 無vô 作tác 義nghĩa 顯hiển 。 而nhi 影ảnh 取thủ 無vô 常thường 。 能năng 所sở 生sanh 中trung 無vô 常thường 義nghĩa 顯hiển 影ảnh 取thủ 無vô 作tác 。 五ngũ 故cố 集tập 論luận 下hạ 。 引dẫn 證chứng 生sanh 引dẫn 之chi 相tướng 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 文văn 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 文văn 中trung 三tam 初sơ 句cú 標tiêu 也dã 。 有hữu 染nhiễm 淨tịnh 觀quán 者giả 。 六lục 地địa 廣quảng 明minh 。 謂vị 無vô 明minh 緣duyên 行hành 等đẳng 。 前tiền 能năng 生sanh 後hậu 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 為vi 染nhiễm 。 無vô 明minh 滅diệt 行hành 滅diệt 等đẳng 。 反phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 為vi 清thanh 淨tịnh 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 能năng 引dẫn 中trung 下hạ 。 二nhị 別biệt 釋thích 即tức 為vi 四tứ 番phiên 。 初sơ 番phiên 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 約ước 所sở 引dẫn 下hạ 。 約ước 所sở 引dẫn 染nhiễm 淨tịnh 。 例lệ 前tiền 亦diệc 合hợp 云vân 識thức 有hữu 故cố 名danh 色sắc 有hữu 。 前tiền 文văn 亦diệc 合hợp 有hữu 無vô 明minh 無vô 故cố 行hành 無vô 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 識thức 通thông 能năng 引dẫn 下hạ 釋thích 。 上thượng 亦diệc 通thông 能năng 所sở 引dẫn 義nghĩa 。 正chánh 義nghĩa 正chánh 取thủ 識thức 名danh 色sắc 為vi 所sở 引dẫn 義nghĩa 。 今kim 釋thích 上thượng 言ngôn 通thông 能năng 所sở 引dẫn 。 若nhược 識thức 支chi 通thông 能năng 引dẫn 。 名danh 色sắc 唯duy 所sở 引dẫn 。 故cố 識thức 與dữ 名danh 色sắc 是thị 能năng 所sở 引dẫn 對đối 。 於ư 中trung 先tiên 反phản 釋thích 經kinh 文văn 。 約ước 染nhiễm 觀quán 明minh 。 然nhiên 識thức 通thông 能năng 所sở 引dẫn 者giả 。 若nhược 取thủ 識thức 種chủng 為vi 識thức 支chi 即tức 是thị 所sở 引dẫn 。 若nhược 取thủ 行hành 種chủng 為vi 識thức 支chi 識thức 是thị 能năng 引dẫn 行hành 是thị 能năng 引dẫn 故cố 。 今kim 舉cử 二nhị 業nghiệp 初sơ 業nghiệp 是thị 能năng 引dẫn 。 以dĩ 取thủ 行hành 習tập 氣khí 為vi 識thức 支chi 故cố 。 實thật 是thị 行hành 種chủng 與dữ 識thức 俱câu 故cố 名danh 為vi 識thức 支chi 。 即tức 集tập 論luận 意ý 。 正chánh 取thủ 業nghiệp 種chủng 以dĩ 為vi 識thức 支chi 。 識thức 種chủng 乃nãi 是thị 名danh 色sắc 支chi 攝nhiếp 而nhi 緣duyên 起khởi 。 經kinh 通thông 能năng 所sở 引dẫn 業nghiệp 種chủng 識thức 種chủng 俱câu 名danh 識thức 故cố 。 識thức 種chủng 但đãn 是thị 名danh 色sắc 所sở 依y 非phi 名danh 色sắc 故cố 。 今kim 第đệ 二nhị 意ý 即tức 是thị 識thức 為vi 能năng 引dẫn 。 云vân 與dữ 名danh 色sắc 作tác 緣duyên 。 從tùng 謂vị 由do 識thức 入nhập 母mẫu 胎thai 下hạ 。 兼kiêm 顯hiển 現hiện 行hành 二nhị 果quả 。 然nhiên 今kim 下hạ 。 經kinh 義nghĩa 通thông 能năng 所sở 故cố 。 六lục 地địa 云vân 。 於ư 諸chư 行hành 中trung 。 植thực 心tâm 種chủng 子tử 即tức 具cụ 二nhị 也dã 。 其kỳ 二nhị 種chủng 業nghiệp 言ngôn 即tức 六lục 地địa 自tự 業nghiệp 助trợ 成thành 章chương 中trung 。 然nhiên 彼bỉ 二nhị 業nghiệp 云vân 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 業nghiệp 。 一nhất 令linh 諸chư 有hữu 相tương 續tục 。 二nhị 與dữ 名danh 色sắc 作tác 生sanh 起khởi 因nhân 。 今kim 取thủ 其kỳ 勢thế 以dĩ 能năng 所sở 引dẫn 而nhi 為vi 二nhị 業nghiệp 。 約ước 持trì 行hành 種chủng 即tức 是thị 能năng 引dẫn 。 約ước 其kỳ 自tự 體thể 即tức 是thị 所sở 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 今kim 言ngôn 識thức 無vô 者giả 。 上thượng 反phản 釋thích 經kinh 。 今kim 順thuận 釋thích 也dã 。 反phản 上thượng 二nhị 義nghĩa 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 下hạ 。 能năng 生sanh 所sở 生sanh 相tương 對đối 。 上thượng 愛ái 取thủ 有hữu 是thị 能năng 生sanh 。 生sanh 老lão 死tử 為vi 所sở 生sanh 故cố 。 第đệ 四tứ 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 之chi 三tam 門môn 下hạ 。 料liệu 揀giản 然nhiên 第đệ 二nhị 門môn 識thức 與dữ 名danh 色sắc 。 識thức 雖tuy 有hữu 能năng 引dẫn 之chi 義nghĩa 正chánh 取thủ 所sở 引dẫn 。 故cố 三tam 皆giai 能năng 所sở 相tương 對đối 。 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。 答đáp 意ý 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 為vi 顯hiển 能năng 引dẫn 支chi 下hạ 。 重trọng/trùng 顯hiển 前tiền 二nhị 相tương 次thứ 為vi 一nhất 所sở 以dĩ 。 識thức 支chi 是thị 所sở 引dẫn 則tắc 能năng 引dẫn 唯duy 二nhị 。 識thức 是thị 能năng 引dẫn 則tắc 能năng 引dẫn 有hữu 三tam 。 若nhược 識thức 取thủ 所sở 引dẫn 則tắc 上thượng 四tứ 番phiên 而nhi 為vi 三tam 類loại 。 初sơ 一nhất 唯duy 就tựu 能năng 引dẫn 明minh 第đệ 二nhị 唯duy 就tựu 所sở 引dẫn 說thuyết 。 三tam 四tứ 通thông 能năng 所sở 相tương 對đối 故cố 。 顯hiển 十thập 二nhị 一nhất 一nhất 相tương 望vọng 皆giai 得đắc 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 此thử 生sanh 彼bỉ 生sanh 等đẳng 。 不bất 必tất 要yếu 能năng 引dẫn 所sở 引dẫn 能năng 生sanh 所sở 生sanh 相tương 對đối 。 以dĩ 明minh 方phương 有hữu 此thử 有hữu 彼bỉ 有hữu 等đẳng 故cố 。 疏sớ/sơ 云vân 說thuyết 者giả 之chi 妙diệu 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 有hữu 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 下hạ 。 文văn 五ngũ 。 一nhất 釋thích 總tổng 名danh 。 已dĩ 見kiến 光quang 明minh 覺giác 。 雜tạp 集tập 藏tạng 果quả 等đẳng 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 論luận 。 其kỳ 藏tạng 果quả 義nghĩa 與dữ 蘊uẩn 義nghĩa 大đại 同đồng 。 重trọng 擔đảm 與dữ 陰ấm 覆phú 義nghĩa 大đại 同đồng 。 然nhiên 彼bỉ 論luận 云vân 。 蘊uẩn 義nghĩa 云vân 何hà 。 答đáp 諸chư 所sở 有hữu 色sắc 。 乃nãi 至chí 若nhược 近cận 若nhược 遠viễn 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 略lược 說thuyết 。 色sắc 蘊uẩn 積tích 聚tụ 義nghĩa 故cố 如như 財tài 貨hóa 蘊uẩn 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 識thức 蘊uẩn 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 藏tạng 果quả 義nghĩa 蘊uẩn 藏tạng 色sắc 等đẳng 果quả 法pháp 耳nhĩ 。 言ngôn 重trọng 擔đảm 者giả 。 論luận 云vân 。 荷hà 雜tạp 染nhiễm 擔đảm 故cố 名danh 為vi 蘊uẩn 。 如như 肩kiên 荷hà 擔đảm 。 荷hà 雜tạp 染nhiễm 擔đảm 者giả 。 謂vị 煩phiền 惱não 等đẳng 諸chư 雜tạp 染nhiễm 法pháp 。 皆giai 依y 色sắc 等đẳng 故cố 。 譬thí 如như 世thế 間gian 。 身thân 之chi 一nhất 分phần/phân 能năng 荷hà 於ư 擔đảm 。 即tức 此thử 一nhất 分phần/phân 名danh 肩kiên 名danh 蘊uẩn 。 色sắc 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 能năng 荷hà 雜tạp 染nhiễm 故cố 名danh 之chi 為vi 蘊uẩn 。


疏sớ/sơ 。 而nhi 標tiêu 名danh 下hạ 。 二nhị 釋thích 世thế 間gian 。 世thế 有hữu 三tam 義nghĩa 。 隱ẩn 覆phú 名danh 世thế 通thông 為vi 無vô 為vi 。 如như 世thế 界giới 成thành 就tựu 品phẩm 下hạ 。 二nhị 唯duy 有hữu 為vi 世thế 間gian 。 世thế 即tức 是thị 間gian 。 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 色sắc 等đẳng 下hạ 。 三tam 料liệu 揀giản 。 言ngôn 通thông 無vô 漏lậu 者giả 。 諸chư 佛Phật 五ngũ 蘊uẩn 。 況huống 因nhân 滅diệt 無vô 常thường 色sắc 獲hoạch 常thường 色sắc 等đẳng 兼kiêm 通thông 無vô 為vi 。 今kim 但đãn 取thủ 有hữu 漏lậu 有hữu 為vi 蘊uẩn 。 不bất 攝nhiếp 無vô 為vi 義nghĩa 。 不bất 相tương 應ứng 故cố 。 留lưu 於ư 無vô 漏lậu 在tại 後hậu 段đoạn 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 云vân 何hà 知tri 下hạ 。 四tứ 釋thích 知tri 相tương/tướng 。 即tức 大đại 品phẩm 意ý 。 前tiền 文văn 已dĩ 引dẫn 初sơ 知tri 相tương/tướng 中trung 。 言ngôn 色sắc 以dĩ 變biến 礙ngại 為vi 相tương/tướng 者giả 。 俱câu 舍xá 第đệ 一nhất 中trung 。 色sắc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 變biến 壞hoại 義nghĩa 。 論luận 問vấn 云vân 。 始thỉ 自tự 眼nhãn 根căn 終chung 乎hồ 無vô 表biểu 。 世Thế 尊Tôn 何hà 故cố 。 說thuyết 為vi 色sắc 耶da 。 答đáp 可khả 變biến 壞hoại 。 故cố 名danh 為vi 色sắc 蘊uẩn 。 釋thích 曰viết 。 變biến 者giả 顯hiển 剎sát 那na 無vô 常thường 。 壞hoại 者giả 顯hiển 眾chúng 同đồng 分phần/phân 無vô 常thường 。 論luận 問vấn 云vân 。 誰thùy 能năng 變biến 壞hoại 。 謂vị 手thủ 觸xúc 等đẳng (# 云vân 云vân )# 故cố 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 廣quảng 說thuyết 乃nãi 至chí 。 蚊văn 虻manh 等đẳng 觸xúc 。 此thử 變biến 壞hoại 者giả 。 即tức 是thị 可khả 破phá 壞hoại 義nghĩa 。 二nhị 變biến 礙ngại 義nghĩa 。 論luận 云vân 。 有hữu 說thuyết 。 變biến 礙ngại 故cố 名danh 為vi 色sắc 。 釋thích 曰viết 。 變biến 謂vị 變biến 壞hoại 。 礙ngại 謂vị 質chất 礙ngại 。 若nhược 爾nhĩ 極cực 微vi 應ưng 不bất 名danh 色sắc 無vô 變biến 礙ngại 故cố 。 此thử 難nạn/nan 不bất 然nhiên 。 無vô 一nhất 極cực 微vi 各các 處xứ 而nhi 住trụ 。 眾chúng 微vi 聚tụ 集tập 變biến 礙ngại 義nghĩa 成thành 。 餘dư 廣quảng 如như 彼bỉ 。 雜tạp 集tập 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 問vấn 云vân 。 色sắc 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 變biến 現hiện 相tướng 是thị 色sắc 相tướng 。 此thử 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 觸xúc 對đối 變biến 壞hoại 。 二nhị 方phương 所sở 示thị 現hiện 。 觸xúc 對đối 變biến 壞hoại 者giả 。 謂vị 由do 手thủ 足túc 乃nãi 至chí 蚊văn 虻manh 。 他tha 所sở 觸xúc 對đối 時thời 即tức 便tiện 變biến 壞hoại 。 方phương 所sở 示thị 現hiện 者giả 。 謂vị 由do 方phương 所sở 隨tùy 何hà 相tương/tướng 示thị 現hiện 。 如như 此thử 色sắc 如như 是thị 。 如như 是thị 色sắc 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 受thọ 以dĩ 領lãnh 納nạp 者giả 。 雜tạp 集tập 問vấn 云vân 。 受thọ 蘊uẩn 何hà 相tương/tướng 。 答đáp 領lãnh 納nạp 相tương/tướng 是thị 受thọ 。 故cố 領lãnh 種chủng 種chủng 淨tịnh 不bất 淨tịnh 業nghiệp 。 所sở 得đắc 異dị 熟thục 。 又hựu 唯duy 識thức 云vân 。 受thọ 謂vị 領lãnh 納nạp 順thuận 違vi 俱câu 非phi 境cảnh 相tướng 為vi 性tánh 。 疏sớ/sơ 想tưởng 者giả 取thủ 像tượng 者giả 。 即tức 唯duy 識thức 文văn 。 下hạ 云vân 施thi 設thiết 種chủng 種chủng 。 名danh 言ngôn 為vi 業nghiệp 。 謂vị 要yếu 安an 立lập 境cảnh 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 方phương 能năng 隨tùy 起khởi 種chủng 種chủng 名danh 言ngôn 。 雜tạp 集tập 云vân 。 搆câu 了liễu 相tương/tướng 是thị 想tưởng 相tương/tướng 。 由do 此thử 想tưởng 故cố 。 搆câu 了liễu 種chủng 種chủng 像tượng 類loại 。 隨tùy 所sở 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 。 之chi 義nghĩa 起khởi 諸chư 言ngôn 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 行hành 謂vị 遷thiên 流lưu 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 造tạo 作tác 遷thiên 流lưu 二nhị 義nghĩa 名danh 行hành 。 雜tạp 集tập 云vân 。 造tạo 作tác 相tương/tướng 是thị 行hành 相tương/tướng 。 由do 此thử 行hành 故cố 令linh 心tâm 造tạo 作tác 。 謂vị 於ư 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 品phẩm 中trung 驅khu 役dịch 心tâm 故cố 。 釋thích 曰viết 。 俱câu 舍xá 二nhị 義nghĩa 今kim 取thủ 遷thiên 流lưu 欲dục 訶ha 毀hủy 故cố 。


疏sớ/sơ 。 識thức 以dĩ 了liễu 別biệt 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 識thức 謂vị 各các 了liễu 別biệt 。 論luận 云vân 。 了liễu 別biệt 名danh 識thức 。 此thử 有hữu 六lục 種chủng 了liễu 別biệt 不bất 同đồng 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 雜tạp 集tập 云vân 。 了liễu 別biệt 相tướng 是thị 識thức 相tương/tướng 。 由do 此thử 識thức 故cố 。 了liễu 別biệt 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 等đẳng 種chủng 種chủng 境cảnh 界giới 。


疏sớ/sơ 。 況huống 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 色sắc 者giả 。 即tức 於ư 第đệ 三tam 義nghĩa 中trung 傍bàng 況huống 此thử 義nghĩa 。 亦diệc 大đại 品phẩm 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 色sắc 。 色sắc 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 云vân 何hà 當đương 有hữu 。 趣thú 及cập 非phi 趣thú 。 天thiên 台thai 為vi 三tam 觀quán 釋thích 云vân 。 初sơ 句cú 假giả 。 次thứ 句cú 空không 。 後hậu 句cú 中trung 。 然nhiên 經kinh 文văn 但đãn 顯hiển 性tánh 空không 。 今kim 疏sớ/sơ 引dẫn 意ý 卻khước 取thủ 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 色sắc 。 明minh 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 一nhất 中trung 有hữu 無vô 量lượng 義nghĩa 故cố 。 是thị 名danh 善thiện 巧xảo 多đa 聞văn 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 諸chư 蘊uẩn 性tánh 下hạ 。 第đệ 五ngũ 解giải 妨phương 。 此thử 即tức 以dĩ 通thông 為vi 別biệt 。 妨phương 釋thích 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。 又hựu 攝nhiếp 法pháp 多đa 者giả 。 第đệ 二nhị 釋thích 也dã 。 因nhân 此thử 略lược 明minh 五ngũ 蘊uẩn 攝nhiếp 法pháp 多đa 少thiểu 。 且thả 依y 大Đại 乘Thừa 百bách 法pháp 。 識thức 蘊uẩn 唯duy 攝nhiếp 八bát 識thức 心tâm 王vương 。 色sắc 蘊uẩn 唯duy 攝nhiếp 十thập 一nhất 種chủng 色sắc 。 想tưởng 受thọ 二nhị 蘊uẩn 但đãn 攝nhiếp 心tâm 所sở 遍biến 行hành 中trung 二nhị 數số 。 四tứ 蘊uẩn 但đãn 攝nhiếp 二nhị 十thập 一nhất 法pháp 。 除trừ 六lục 無vô 為vi 。 蘊uẩn 所sở 不bất 攝nhiếp 。 餘dư 七thất 十thập 三tam 。 皆giai 行hành 蘊uẩn 攝nhiếp 故cố 云vân 多đa 也dã 。 百bách 法pháp 已dĩ 見kiến 第đệ 一nhất 疏sớ/sơ 抄sao 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 無vô 漏lậu 中trung 有hữu 四tứ 。 初sơ 釋thích 總tổng 名danh 。 二nhị 然nhiên 無vô 漏lậu 蘊uẩn 下hạ 。 顯hiển 類loại 別biệt 。 三tam 欲dục 顯hiển 戒giới 下hạ 。 釋thích 立lập 總tổng 名danh 所sở 以dĩ 。 言ngôn 理lý 實thật 亦diệc 有hữu 世thế 間gian 戒giới 等đẳng 。 上thượng 五ngũ 蘊uẩn 亦diệc 有hữu 出xuất 世thế 間gian 。 然nhiên 世thế 間gian 戒giới 等đẳng 自tự 有hữu 二nhị 戒giới 。 一nhất 者giả 外ngoại 道đạo 共cộng 有hữu 十Thập 善Thiện 等đẳng 戒giới 。 四tứ 禪thiền 等đẳng 定định 。 世thế 智trí 之chi 慧tuệ 脫thoát 下hạ 地địa 惑hoặc 。 於ư 中trung 知tri 見kiến 。 二nhị 者giả 正chánh 教giáo 之chi 中trung 。 亦diệc 說thuyết 十Thập 善Thiện 五Ngũ 戒Giới 四tứ 禪thiền 八bát 定định 。 無vô 見kiến 慢mạn 修tu 欣hân 厭yếm 之chi 慧tuệ 。 脫thoát 下hạ 界giới 縛phược 了liễu 見kiến 分phân 明minh 。 而nhi 是thị 有hữu 漏lậu 故cố 名danh 世thế 間gian 故cố 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 四tứ
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 44

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016