大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 42

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 七thất 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 二nhị 緣duyên 生sanh 無vô 作tác 觀quán 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 。 謂vị 前tiền 偈kệ 上thượng 半bán 無vô 作tác 。 下hạ 半bán 緣duyên 成thành 。 後hậu 偈kệ 上thượng 半bán 緣duyên 成thành 。 下hạ 半bán 即tức 無vô 作tác 。 二nhị 今kim 初sơ 下hạ 。 正chánh 釋thích 初sơ 偈kệ 。 於ư 中trung 先tiên 解giải 上thượng 半bán 。 自tự 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 破phá 外ngoại 道đạo 。 二nhị 破phá 小Tiểu 乘Thừa 。 三tam 遣khiển 法pháp 相tướng 。 四tứ 約ước 無vô 相tướng 宗tông 說thuyết 。 今kim 初sơ 。 非phi 自tự 性tánh 等đẳng 作tác 者giả 。 即tức 明minh 非phi 自tự 作tác 也dã 。 外ngoại 道đạo 宗tông 計kế 之chi 盛thịnh 不bất 出xuất 數số 論luận 勝thắng 論luận 。 數số 論luận 計kế 自tự 性tánh 能năng 作tác 。 自tự 性tánh 即tức 冥minh 諦đế 能năng 作tác 。 而nhi 我ngã 非phi 能năng 作tác 者giả 。 但đãn 是thị 知tri 者giả 。 而nhi 疏sớ/sơ 言ngôn 等đẳng 即tức 等đẳng 於ư 我ngã 。 我ngã 為vi 能năng 作tác 者giả 即tức 勝thắng 論luận 師sư 。 次thứ 言ngôn 亦diệc 非phi 梵Phạm 天Thiên 。 等đẳng 他tha 作tác 者giả 。 且thả 等đẳng 取thủ 案án 荼đồ 自tự 在tại 梵Phạm 天Thiên 。 案án 荼đồ 即tức 案án 荼đồ 論luận 師sư 所sở 計kế 。 第đệ 一nhất 疏sớ/sơ 已dĩ 明minh 自tự 在tại 。 即tức 塗đồ 灰hôi 外ngoại 道đạo 所sở 計kế 。 合hợp 上thượng 為vi 共cộng 作tác 。 離ly 上thượng 為vi 無vô 因nhân 。 故cố 但đãn 舉cử 自tự 作tác 四tứ 句cú 已dĩ 備bị 。 疏sớ/sơ 但đãn 以dĩ 虛hư 妄vọng 無vô 業nghiệp 報báo 故cố 者giả 。 即tức 總tổng 破phá 四tứ 句cú 。 四tứ 句cú 之chi 計kế 皆giai 無vô 業nghiệp 報báo 。 言ngôn 廣quảng 如như 三tam 論luận 破phá 者giả 。 不bất 欲dục 繁phồn 文văn 指chỉ 廣quảng 有hữu 原nguyên 。 然nhiên 三tam 論luận 皆giai 破phá 百bách 論luận 廣quảng 破phá 二nhị 宗tông 。 今kim 取thủ 順thuận 非phi 四tứ 句cú 作tác 苦khổ 。 且thả 依y 十thập 二nhị 門môn 論luận 。 釋thích 云vân 。 然nhiên 自tự 性tánh 一nhất 計kế 第đệ 一nhất 疏sớ/sơ 抄sao 已dĩ 廣quảng 破phá 竟cánh 。 衛vệ 世thế 計kế 我ngã 為vi 自tự 。 今kim 當đương 更cánh 釋thích 。 即tức 觀quán 作tác 者giả 門môn 第đệ 十thập 偈kệ 云vân 。 自tự 作tác 及cập 他tha 作tác 。 共cộng 作tác 無vô 因nhân 作tác 。 如như 是thị 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 則tắc 無vô 有hữu 苦khổ 。 長trường/trưởng 行hành 以dĩ 因nhân 緣duyên 門môn 釋thích 。 則tắc 通thông 小Tiểu 乘Thừa 大Đại 乘Thừa 等đẳng 。 次thứ 約ước 破phá 外ngoại 道đạo 說thuyết 。 先tiên 總tổng 敘tự 云vân 。 如như 經kinh 說thuyết 。 有hữu 裸lõa 形hình 迦Ca 葉Diếp 。 問vấn 佛Phật 。 苦khổ 自tự 作tác 耶da 。 佛Phật 默mặc 然nhiên 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 爾nhĩ 苦khổ 不bất 自tự 作tác 者giả 。 是thị 他tha 作tác 耶da 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 爾nhĩ 苦khổ 自tự 作tác 他tha 作tác 耶da 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 爾nhĩ 者giả 苦khổ 無vô 因nhân 無vô 緣duyên 作tác 耶da 。 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。 釋thích 曰viết 。 下hạ 論luận 破phá 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 性tánh 空không 。 結kết 云vân 如như 是thị 四tứ 問vấn 佛Phật 皆giai 不bất 答đáp 。 當đương 知tri 苦khổ 則tắc 是thị 空không (# 第đệ 一nhất 約ước 外ngoại 道đạo 說thuyết )# 。 問vấn 曰viết 。 佛Phật 說thuyết 是thị 經Kinh 。 不bất 說thuyết 苦khổ 空không 隨tùy 。 可khả 度độ 眾chúng 生sanh 。 作tác 是thị 說thuyết 是thị 裸lõa 形hình 迦Ca 葉Diếp 。 謂vị 人nhân 是thị 苦khổ 因nhân 。 有hữu 我ngã 者giả 說thuyết 好hảo 醜xú 皆giai 神thần 所sở 作tác 。 神thần 常thường 清thanh 淨tịnh 。 無vô 有hữu 苦khổ 惱não 。 所sở 知tri 所sở 解giải 悉tất 皆giai 是thị 神thần 作tác 。 好hảo 醜xú 苦khổ 樂lạc 還hoàn 受thọ 種chủng 種chủng 身thân 。 以dĩ 是thị 邪tà 見kiến 故cố 。 問vấn 佛Phật 苦khổ 自tự 作tác 耶da 。 是thị 故cố 佛Phật 不bất 答đáp 。 苦khổ 實thật 非phi 是thị 我ngã 作tác 。 若nhược 我ngã 是thị 苦khổ 因nhân 。 因nhân 我ngã 生sanh 苦khổ 我ngã 即tức 無vô 常thường 。


何hà 以dĩ 故cố 。 若nhược 法pháp 是thị 因nhân 。 及cập 從tùng 因nhân 生sanh 法pháp 。 皆giai 亦diệc 無vô 常thường 。 若nhược 我ngã 無vô 常thường 則tắc 罪tội 福phước 果quả 報báo 。 皆giai 悉tất 斷đoạn 滅diệt 。 修tu 梵Phạm 行hạnh 福phước 報báo 是thị 亦diệc 應ưng 空không 。 若nhược 我ngã 是thị 苦khổ 因nhân 。 則tắc 無vô 解giải 脫thoát 。


何hà 以dĩ 故cố 。 我ngã 若nhược 作tác 苦khổ 離ly 苦khổ 無vô 我ngã 。 能năng 作tác 苦khổ 者giả 。 以dĩ 無vô 身thân 故cố 。 若nhược 無vô 身thân 而nhi 能năng 作tác 苦khổ 者giả 。 得đắc 解giải 脫thoát 者giả 。 亦diệc 應ưng 是thị 苦khổ 。 如như 是thị 則tắc 無vô 解giải 脫thoát 。 而nhi 實thật 有hữu 解giải 脫thoát 。 是thị 故cố 苦khổ 自tự 作tác 不bất 然nhiên 。 釋thích 曰viết 。 此thử 破phá 我ngã 為vi 自tự 作tác 。 故cố 疏sớ/sơ 。 云vân 自tự 性tánh 等đẳng 等đẳng 於ư 我ngã 故cố 。 次thứ 破phá 他tha 作tác 論luận 云vân 。 他tha 作tác 苦khổ 亦diệc 不bất 然nhiên 。 離ly 苦khổ 何hà 有hữu 人nhân 而nhi 能năng 作tác 苦khổ 與dữ 他tha 。


復phục 次thứ 若nhược 他tha 作tác 苦khổ 者giả 。 則tắc 為vi 是thị 自tự 在tại 天thiên 作tác 。 如như 此thử 邪tà 見kiến 問vấn 。 故cố 佛Phật 亦diệc 不bất 答đáp 。 而nhi 實thật 不bất 從tùng 自tự 在tại 天thiên 作tác 。


何hà 以dĩ 故cố 。 性tánh 相tương 違vi 故cố 。 如như 牛ngưu 子tử 還hoàn 生sanh 牛ngưu 。 若nhược 萬vạn 物vật 從tùng 自tự 在tại 天thiên 生sanh 。 皆giai 應ưng 似tự 自tự 在tại 天thiên 。 是thị 其kỳ 子tử 故cố 。


復phục 次thứ 若nhược 自tự 在tại 天thiên 作tác 眾chúng 生sanh 者giả 。 不bất 應ưng 以dĩ 苦khổ 與dữ 子tử 。 是thị 故cố 不bất 應ưng 。 言ngôn 自tự 在tại 天thiên 作tác 。 問vấn 曰viết 。 眾chúng 生sanh 從tùng 自tự 在tại 天thiên 生sanh 。 苦khổ 樂lạc 亦diệc 自tự 在tại 天thiên 生sanh 。 以dĩ 不bất 識thức 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 故cố 與dữ 其kỳ 苦khổ 。


答đáp 曰viết 。

若nhược 眾chúng 生sanh 是thị 自Tự 在Tại 天Thiên 子Tử 者giả 。 唯duy 應ưng 以dĩ 樂nhạo/nhạc/lạc 遮già 苦khổ 不bất 應ưng 與dữ 苦khổ 。 亦diệc 應ưng 但đãn 供cúng 養dường 自tự 在tại 天thiên 。 則tắc 滅diệt 苦khổ 得đắc 樂lạc 。 而nhi 實thật 不bất 爾nhĩ 。 但đãn 自tự 行hành 苦khổ 樂lạc 因nhân 緣duyên 而nhi 自tự 受thọ 報báo 。 非phi 自tự 在tại 天thiên 作tác 。


復phục 次thứ 彼bỉ 若nhược 自tự 在tại 者giả 。 不bất 復phục 有hữu 所sở 須tu 。 有hữu 所sở 須tu 自tự 作tác 不bất 名danh 自tự 在tại 。 若nhược 無vô 所sở 須tu 何hà 用dụng 變biến 化hóa 作tác 萬vạn 物vật 如như 小tiểu 兒nhi 戲hí 。


復phục 次thứ 若nhược 自tự 在tại 作tác 眾chúng 生sanh 者giả 。 誰thùy 復phục 作tác 自tự 在tại 。 若nhược 自tự 在tại 自tự 作tác 則tắc 不bất 然nhiên 。 如như 物vật 不bất 能năng 自tự 作tác 。 若nhược 更cánh 有hữu 作tác 者giả 不bất 名danh 自tự 在tại 。 下hạ 廣quảng 有hữu 破phá 。 具cụ 如như 彼bỉ 論luận 。 乃nãi 至chí 云vân 。 若nhược 自tự 在tại 作tác 苦khổ 樂lạc 等đẳng 事sự 。 而nhi 自tự 成thành 壞hoại 世thế 間gian 法pháp 等đẳng 。 又hựu 自tự 在tại 亦diệc 從tùng 他tha 作tác 則tắc 無vô 窮cùng 。 無vô 窮cùng 則tắc 無vô 因nhân 。 故cố 非phi 自tự 在tại 。 次thứ 破phá 共cộng 作tác 有hữu 上thượng 二nhị 過quá 。 故cố 假giả 因nhân 和hòa 合hợp 故cố 非phi 無vô 因nhân 。 四tứ 皆giai 邪tà 見kiến 故cố 佛Phật 不bất 答đáp 。 破phá 梵Phạm 天Thiên 等đẳng 例lệ 同đồng 自tự 在tại 。 約ước 人nhân 雖tuy 異dị 他tha 作tác 義nghĩa 同đồng 。 然nhiên 此thử 方phương 妄vọng 計kế 亦diệc 自tự 西tây 天thiên 相tương/tướng 傳truyền 之chi 說thuyết 。 案án 三tam 王vương 曆lịch 云vân 。 天thiên 地địa 渾hồn 沌# 盤bàn 古cổ 生sanh 其kỳ 中trung 。 一nhất 日nhật 九cửu 變biến 神thần 於ư 天thiên 。 聖thánh 於ư 地địa 。 主chủ 於ư 天thiên 地địa 。 天thiên 日nhật 高cao 一nhất 丈trượng 。 地địa 日nhật 厚hậu 一nhất 丈trượng 。 盤bàn 古cổ 亦diệc 長trường/trưởng 一nhất 丈trượng 。 如như 此thử 萬vạn 八bát 千thiên 年niên 。 然nhiên 後hậu 天thiên 地địa 開khai 闢tịch 。 盤bàn 古cổ 龍long 身thân 人nhân 首thủ 。 首thủ 極cực 東đông 西tây 。 足túc 極cực 東đông 西tây 。 左tả 手thủ 極cực 南nam 。 右hữu 手thủ 極cực 北bắc 。 開khai 目mục 成thành 晝trú 。 合hợp 目mục 成thành 夜dạ 。 呼hô 為vi 暑thử 。 吸hấp 為vi 寒hàn 。 吹xuy 氣khí 成thành 風phong 雲vân 。 叱sất 聲thanh 為vi 雷lôi 霆đình 。 盤bàn 古cổ 死tử 。 頭đầu 為vi 甲giáp 。 喉hầu 為vi 乙ất 。 肩kiên 為vi 丙bính 。 心tâm 為vi 丁đinh 。 膽đảm 為vi 戊# 。 脾tì 為vi 已dĩ 。 脅hiếp 為vi 庚canh 。 肺phế 為vi 辛tân 。 腎thận 為vi 壬nhâm 。 足túc 為vi 癸quý 。 目mục 為vi 日nhật 月nguyệt 。 髭tì 為vi 星tinh 辰thần 。 眉mi 為vi 斗đẩu 樞xu 。 九cửu 竅khiếu 為vi 九cửu 州châu 。 乳nhũ 為vi 崑# 崙lôn 。 膝tất 為vi 南nam 嶽nhạc 。 股cổ 為vi 太thái 山sơn 。 尻# 為vi 魚ngư 鼈miết 。 手thủ 為vi 飛phi 鳥điểu 。 爪trảo 為vi 龜quy 龍long 。 骨cốt 為vi 金kim 銀ngân 。 髮phát 為vi 草thảo 木mộc 。 毫hào 毛mao 為vi 鳧phù 鴨áp 。 齒xỉ 為vi 玉ngọc 石thạch 。 汗hãn 為vi 雨vũ 水thủy 。 大đại 腸tràng 為vi 江giang 海hải 。 小tiểu 腸tràng 為vi 淮hoài 泗# 。 膀# 胱# 為vi 百bách 川xuyên 。 面diện 輪luân 為vi 洞đỗng 庭đình 。 韋vi 昭chiêu 同đồng 記ký 曰viết 。 世thế 俗tục 相tương/tướng 傳truyền 為vi 盤bàn 古cổ 一nhất 日nhật 七thất 十thập 化hóa 。 覆phú 為vi 天thiên 偃yển 為vi 地địa 。 八bát 萬vạn 歲tuế 乃nãi 死tử 。 然nhiên 盤bàn 古cổ 事sự 跡tích 近cận 為vi 虛hư 妄vọng 。 既ký 無vô 史sử 籍tịch 難nan 可khả 依y 憑bằng 。 但đãn 是thị 古cổ 來lai 相tương/tướng 傳truyền 虛hư 妄vọng 耳nhĩ 。 斷đoạn 曰viết 。 誠thành 如như 所sở 言ngôn 。 亦diệc 依y 稀# 西tây 域vực 梵Phạm 天Thiên 韋vi 紐nữu 等đẳng 。 今kim 既ký 破phá 邪tà 敘tự 之chi 無vô 失thất 。 疏sớ/sơ 三tam 約ước 因nhân 緣duyên 相tương 待đãi 者giả 。 十Thập 地Địa 在tại 下hạ 。 對đối 法pháp 云vân 。 自tự 種chủng 有hữu 故cố 不bất 從tùng 他tha 。 待đãi 眾chúng 緣duyên 故cố 非phi 自tự 作tác 。 無vô 作tác 用dụng 故cố 不bất 共cộng 生sanh 。 有hữu 功công 能năng 故cố 非phi 無vô 因nhân 。 斯tư 則tắc 以dĩ 因nhân 為vi 自tự 。 以dĩ 緣duyên 為vi 他tha 。 假giả 因nhân 遣khiển 緣duyên 。 假giả 緣duyên 遣khiển 因nhân 。 假giả 無vô 用dụng 以dĩ 遣khiển 共cộng 。 假giả 有hữu 功công 以dĩ 遣khiển 無vô 因nhân 。 十Thập 地Địa 更cánh 廣quảng 。 疏sớ/sơ 四tứ 約ước 以dĩ 因nhân 望vọng 果quả 者giả 。 初sơ 標tiêu 也dã 。 即tức 約ước 無vô 相tướng 宗tông 說thuyết 。 中trung 論luận 云vân 。 下hạ 二nhị 引dẫn 論luận 正chánh 釋thích 。 即tức 破phá 苦khổ 品phẩm 。 初sơ 引dẫn 一nhất 偈kệ 即tức 初sơ 總tổng 標tiêu 。 偈kệ 明minh 四tứ 句cú 不bất 作tác 。 三tam 此thử 自tự 他tha 言ngôn 下hạ 。 疏sớ/sơ 釋thích 初sơ 以dĩ 果quả 為vi 自tự 。 引dẫn 論luận 果quả 法pháp 不bất 能năng 自tự 作tác 己kỷ 體thể 。 即tức 青thanh 目mục 釋thích 因nhân 緣duyên 品phẩm 中trung 。 不bất 自tự 生sanh 義nghĩa 。 其kỳ 以dĩ 因nhân 為vi 自tự 以dĩ 緣duyên 為vi 他tha 。 雖tuy 同đồng 雜tạp 集tập 雜tạp 集tập 即tức 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 奪đoạt 。 此thử 即tức 當đương 句cú 以dĩ 辨biện 緣duyên 生sanh 。 無vô 果quả 對đối 待đãi 正chánh 釋thích 偈kệ 。 中trung 於ư 果quả 則tắc 不bất 然nhiên 也dã 。 然nhiên 疏sớ/sơ 取thủ 意ý 釋thích 初sơ 二nhị 句cú 。 若nhược 論luận 偈kệ 中trung 各các 一nhất 偈kệ 破phá 。 破phá 初sơ 自tự 作tác 云vân 。 苦khổ 若nhược 自tự 作tác 者giả 則tắc 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 因nhân 有hữu 此thử 陰ấm 故cố 而nhi 有hữu 彼bỉ 陰ấm 生sanh 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 半bán 縱túng/tung 其kỳ 自tự 作tác 不bất 從tùng 緣duyên 。 下hạ 半bán 示thị 其kỳ 因nhân 緣duyên 明minh 非phi 自tự 作tác 。 次thứ 破phá 他tha 作tác 云vân 。 若nhược 謂vị 此thử 五ngũ 陰ấm 異dị 彼bỉ 五ngũ 陰ấm 者giả 。 如như 是thị 則tắc 應ứng 。 言ngôn 從tùng 他tha 而nhi 作tác 苦khổ 。 釋thích 曰viết 。 此thử 但đãn 反phản 顯hiển 不bất 他tha 作tác 。 以dĩ 今kim 此thử 陰ấm 必tất 不bất 異dị 後hậu 故cố 不bất 他tha 作tác 。 必tất 若nhược 令linh 異dị 因nhân 則tắc 異dị 果quả 。 因nhân 同đồng 非phi 因nhân 。 自tự 作tác 他tha 作tác 俱câu 不bất 從tùng 緣duyên 。 如như 何hà 得đắc 果quả 以dĩ 待đãi 於ư 因nhân 。 故cố 不bất 可khả 也dã 。 疏sớ/sơ 離ly 既ký 不bất 成thành 下hạ 。 疏sớ/sơ 生sanh 起khởi 第đệ 三tam 四tứ 句cú 。 後hậu 引dẫn 論luận 正chánh 釋thích 。 釋thích 不bất 共cộng 句cú 。 但đãn 躡niếp 前tiền 縱túng/tung 破phá 。 舉cử 況huống 釋thích 第đệ 四tứ 句cú 。 故cố 上thượng 論luận 云vân 。 有hữu 因nhân 尚thượng 不bất 成thành 。 無vô 因nhân 何hà 得đắc 成thành 。 疏sớ/sơ 下hạ 半bán 二nhị 意ý 者giả 。 即tức 經kinh 而nhi 其kỳ 得đắc 有hữu 成thành 。 亦diệc 復phục 得đắc 有hữu 壞hoại 。 前tiền 意ý 則tắc 上thượng 半bán 性tánh 空không 不bất 礙ngại 。 下hạ 半bán 緣duyên 成thành 。 即tức 事sự 理lý 無vô 礙ngại 義nghĩa 。 後hậu 意ý 由do 上thượng 性tánh 空không 成thành 於ư 下hạ 半bán 。 即tức 以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 。 則tắc 是thị 事sự 理lý 相tương/tướng 成thành 門môn 。 疏sớ/sơ 又hựu 非phi 但đãn 說thuyết 於ư 苦khổ 下hạ 。 即tức 中trung 論luận 結kết 例lệ 之chi 言ngôn 。 成thành 壞hoại 之chi 言ngôn 顯hiển 兼kiêm 器khí 界giới 者giả 。 中trung 論luận 正chánh 約ước 正chánh 報báo 。 今kim 經kinh 意ý 在tại 雙song 含hàm 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 即tức 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 品phẩm 第đệ 十thập 二nhị 。 那Na 羅La 延Diên 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 為vi 二nhị 世thế 間gian 。 性tánh 空không 即tức 是thị 出xuất 世thế 間gian 。 而nhi 於ư 其kỳ 中trung 。 不bất 入nhập 不bất 出xuất 。 不bất 溢dật 不bất 散tán 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 是thị 也dã 。 又hựu 思tư 益ích 第đệ 一nhất 云vân 。 五ngũ 陰ấm 是thị 世thế 間gian 。 世thế 間gian 所sở 依y 止chỉ 。 依y 止chỉ 於ư 五ngũ 陰ấm 不bất 脫thoát 於ư 世thế 間gian 。 菩Bồ 薩Tát 有hữu 智trí 慧tuệ 知tri 世thế 間gian 實thật 性tánh 。 所sở 謂vị 五ngũ 陰ấm 。 如như 世thế 間gian 法pháp 不bất 染nhiễm 。 又hựu 云vân 。 五ngũ 陰ấm 無vô 自tự 性tánh 即tức 是thị 世thế 間gian 性tánh 。 若nhược 人nhân 不bất 知tri 。 是thị 常thường 住trụ 於ư 世thế 間gian 。 若nhược 見kiến 知tri 五ngũ 陰ấm 無vô 生sanh 亦diệc 無vô 死tử 。 是thị 人nhân 行hành 世thế 間gian 而nhi 。 不bất 依y 世thế 間gian 。 凡phàm 夫phu 不bất 知tri 法pháp 於ư 世thế 起khởi 諍tranh 訟tụng 。 是thị 實thật 是thị 不bất 實thật 。 但đãn 是thị 二nhị 相tương/tướng 中trung 我ngã 常thường 不bất 與dữ 世thế 起khởi 於ư 諍tranh 訟tụng 事sự 。 世thế 間gian 之chi 實thật 相tướng 悉tất 已dĩ 了liễu 知tri 故cố 。 與dữ 此thử 大đại 同đồng 疏sớ/sơ 則tắc 顯hiển 前tiền 。 非phi 事sự 滅diệt 者giả 然nhiên 滅diệt 。 有hữu 二nhị 種chủng 謂vị 理lý 及cập 事sự 故cố 上thượng 出xuất 世thế 間gian 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 約ước 事sự 出xuất 。 謂vị 地địa 前tiền 為vi 世thế 間gian 。 登đăng 地địa 為vi 出xuất 世thế 間gian 。 此thử 約ước 事sự 滅diệt 。 由do 偈kệ 但đãn 云vân 彼bỉ 滅diệt 非phi 世thế 間gian 。 則tắc 通thông 二nhị 釋thích 。 以dĩ 此thử 文văn 證chứng 明minh 非phi 事sự 滅diệt 。 二nhị 者giả 約ước 相tương/tướng 名danh 世thế 。 約ước 性tánh 為vi 出xuất 世thế 。 即tức 今kim 文văn 意ý 是thị 約ước 理lý 滅diệt 。 合hợp 於ư 淨tịnh 名danh 思tư 益ích 等đẳng 經kinh 。 疏sớ/sơ 則tắc 知tri 本bổn 自tự 不bất 生sanh 等đẳng 者giả 。 既ký 言ngôn 空không 故cố 不bất 可khả 滅diệt 是thị 無vô 滅diệt 義nghĩa 。 而nhi 結kết 云vân 此thử 是thị 無vô 生sanh 義nghĩa 者giả 。 以dĩ 無vô 可khả 滅diệt 故cố 。 是thị 本bổn 自tự 不bất 生sanh 。 即tức 法pháp 自tự 在tại 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 生sanh 滅diệt 為vi 二nhị 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 得đắc 此thử 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 證chứng 無vô 性tánh 之chi 理lý 者giả 。 前tiền 約ước 應ưng 身thân 論luận 無vô 性tánh 。 此thử 約ước 真chân 身thân 論luận 無vô 性tánh 。 第đệ 八bát 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 若nhược 逆nghịch 推thôi 其kỳ 本bổn 業nghiệp 復phục 有hữu 因nhân 卒thốt 至chí 無vô 住trụ 者giả 。 前tiền 偈kệ 因nhân 業nghiệp 有hữu 生sanh 即tức 是thị 順thuận 明minh 。 今kim 明minh 生sanh 依y 於ư 業nghiệp 。 業nghiệp 亦diệc 從tùng 緣duyên 。 故cố 云vân 性tánh 空không 。 已dĩ 是thị 逆nghịch 推thôi 言ngôn 卒thốt 至chí 無vô 住trụ 。 即tức 淨tịnh 名danh 經kinh 意ý 彼bỉ 逆nghịch 推thôi 云vân 。 身thân 孰thục 為vi 本bổn 。


答đáp 曰viết 。

欲dục 貪tham 為vi 本bổn 。 又hựu 問vấn 欲dục 貪tham 孰thục 為vi 本bổn 答đáp 云vân 。 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 本bổn 。


又hựu 問vấn 。

虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 孰thục 為vi 本bổn 。


答đáp 曰viết 。

顛điên 倒đảo 想tưởng 為vi 本bổn 。


又hựu 問vấn 。

顛điên 倒đảo 想tưởng 孰thục 為vi 本bổn 。


答đáp 曰viết 。

無vô 住trụ 為vi 本bổn 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 今kim 經kinh 中trung 三tam 並tịnh 攝nhiếp 在tại 業nghiệp 。 眾chúng 生sanh 即tức 身thân 空không 寂tịch 。 無vô 來lai 即tức 無vô 住trụ 本bổn 。 疏sớ/sơ 身thân 若nhược 是thị 佛Phật 等đẳng 者giả 。 身thân 謂vị 色sắc 相tướng 之chi 身thân 。 即tức 金kim 剛cang 經Kinh 云vân 。 若nhược 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 觀quán 如Như 來Lai 者giả 。 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 王Vương 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 後hậu 二nhị 句cú 結kết 示thị 三tam 即tức 如như 如như 。 四tứ 即tức 如như 如như 智trí 。 疏sớ/sơ 以dĩ 見kiến 佛Phật 稱xưng 性tánh 不bất 疑nghi 同đồng 體thể 者giả 。 三Tam 寶Bảo 同đồng 體thể 。 佛Phật 即tức 是thị 法Pháp 。 法Pháp 即tức 是thị 眾Chúng 。 故cố 經Kinh 云vân 清thanh 淨tịnh 。 如như 法Pháp 界giới 者giả 。 如như 即tức 稱xưng 義nghĩa 。 人nhân 信tín 法Pháp 界Giới 。 難nan 信tín 法pháp 佛Phật 。 故cố 致trí 如như 言ngôn 。 實thật 則tắc 佛Phật 身thân 即tức 法Pháp 界Giới 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 知tri 離ly 名danh 為vi 法pháp 者giả 。 即tức 思tư 益ích 第đệ 一nhất 已dĩ 如như 上thượng 引dẫn 。 第đệ 四tứ 句cú 。 云vân 是thị 菩Bồ 薩Tát 遍biến 行hành 。 第đệ 九cửu 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 具cụ 分phần/phân 唯duy 識thức 者giả 。 已dĩ 如như 上thượng 釋thích 。 正chánh 取thủ 真chân 妄vọng 合hợp 成thành 以dĩ 為vi 具cụ 分phần/phân 。 疏sớ/sơ 乍sạ 觀quán 此thử 喻dụ 似tự 前tiền 喻dụ 所sở 作tác 等đẳng 者giả 。 即tức 揀giản 刊# 定định 。 刊# 定định 云vân 。 前tiền 二nhị 喻dụ 真chân 妄vọng 心tâm 所sở 作tác 以dĩ 辨biện 唯duy 識thức 。 次thứ 二nhị 喻dụ 真chân 妄vọng 心tâm 能năng 作tác 以dĩ 辨biện 唯duy 識thức 。 今kim 言ngôn 似tự 者giả 。 大đại 種chủng 異dị 色sắc 似tự 。 畫họa 師sư 所sở 作tác 。 然nhiên 不bất 離ly 心tâm 有hữu 彩thải 畫họa 者giả 似tự 能năng 作tác 也dã 。 則tắc 麁thô 觀quán 似tự 爾nhĩ 。 細tế 尋tầm 不bất 然nhiên 。 細tế 尋tầm 已dĩ 下hạ 即tức 顯hiển 正chánh 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 然nhiên 依y 生sanh 滅diệt 八bát 識thức 下hạ 。 辨biện 二nhị 所sở 由do 顯hiển 法pháp 相tướng 宗tông 但đãn 是thị 心tâm 境cảnh 依y 持trì 。 而nhi 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 下hạ 。 辨biện 具cụ 二nhị 所sở 以dĩ 。 於ư 中trung 先tiên 總tổng 。 後hậu 以dĩ 會hội 緣duyên 入nhập 實thật 下hạ 。 別biệt 示thị 二nhị 相tương/tướng 。 即tức 以dĩ 起khởi 信tín 真Chân 如Như 生sanh 滅diệt 二nhị 門môn 為vi 二nhị 義nghĩa 耳nhĩ 。 存tồn 壞hoại 不bất 二nhị 唯duy 一nhất 緣duyên 起khởi 。 結kết 歸quy 華hoa 嚴nghiêm 。 會hội 緣duyên 入nhập 實thật 壞hoại 也dã 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 存tồn 也dã 。 言ngôn 二nhị 門môn 無vô 礙ngại 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 者giả 。 結kết 歸quy 起khởi 信tín 。 依y 一nhất 心tâm 法pháp 立lập 二nhị 種chủng 門môn 故cố 。 須tu 具cụ 足túc 二nhị 義nghĩa 方phương 名danh 具cụ 分phần/phân 唯duy 識thức 。 問vấn 唯duy 識thức 第đệ 九cửu 亦diệc 說thuyết 其kỳ 所sở 轉chuyển 依y 。 有hữu 其kỳ 二nhị 種chủng 。 一nhất 持trì 種chủng 依y 。 謂vị 第đệ 八bát 識thức 。 二nhị 迷mê 悟ngộ 依y 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 。 何hà 以dĩ 說thuyết 言ngôn 然nhiên 依y 生sanh 滅diệt 八bát 識thức 唯duy 有hữu 心tâm 境cảnh 依y 持trì 。 答đáp 彼bỉ 雖tuy 說thuyết 迷mê 悟ngộ 依y 。 非phi 即tức 心tâm 境cảnh 依y 持trì 。 以dĩ 真Chân 如Như 不bất 變biến 不bất 隨tùy 於ư 心tâm 變biến 萬vạn 境cảnh 故cố 。 但đãn 是thị 所sở 迷mê 耳nhĩ 。 後hậu 還hoàn 淨tịnh 時thời 非phi 是thị 攝nhiếp 相tương/tướng 即tức 真Chân 如Như 故cố 。 但đãn 是thị 所sở 悟ngộ 耳nhĩ 。 今kim 乃nãi 心tâm 境cảnh 依y 持trì 即tức 是thị 真chân 妄vọng 非phi 有hữu 二nhị 體thể 。 故cố 說thuyết 一nhất 心tâm 約ước 義nghĩa 不bất 同đồng 。 分phần/phân 成thành 兩lưỡng 義nghĩa 說thuyết 二nhị 門môn 別biệt 。 故cố 論luận 云vân 。 然nhiên 此thử 二nhị 門môn 皆giai 各các 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 故cố 。 以dĩ 此thử 二nhị 門môn 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 廣quảng 如như 問vấn 明minh 品phẩm 及cập 玄huyền 談đàm 中trung 。 疏sớ/sơ 初sơ 偈kệ 初sơ 句cú 總tổng 喻dụ 一nhất 心tâm 者giả 。 含hàm 真chân 含hàm 妄vọng 有hữu 能năng 有hữu 所sở 。 論luận 云vân 。 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 。 是thị 心tâm 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 故cố 。 下hạ 合hợp 云vân 。 心tâm 如như 工công 畫họa 師sư 。 次thứ 句cú 隨tùy 緣duyên 熏huân 變biến 成thành 依y 他tha 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 云vân 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 因nhân 無vô 明minh 風phong 動động 有hữu 其kỳ 染nhiễm 心tâm 。 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 。 藏tạng 識thức 海hải 常thường 住trụ 。 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 。 種chủng 種chủng 諸chư 識thức 浪lãng 。 騰đằng 躍dược 而nhi 轉chuyển 生sanh 。 亦diệc 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 阿a 賴lại 耶da 識thức 是thị 也dã 。 次thứ 句cú 不bất 了liễu 依y 他tha 故cố 成thành 遍biến 計kế 者giả 。 以dĩ 經Kinh 云vân 虛hư 妄vọng 取thủ 異dị 相tướng 故cố 。 故cố 起khởi 信tín 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 依y 妄vọng 念niệm 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 若nhược 離ly 心tâm 念niệm 則tắc 無vô 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 之chi 相tướng 。 第đệ 四tứ 句cú 喻dụ 依y 他tha 相tương/tướng 盡tận 體thể 即tức 圓viên 成thành 者giả 。 以dĩ 言ngôn 大đại 種chủng 。 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 大đại 種chủng 即tức 喻dụ 真Chân 如Như 。 謂vị 心tâm 體thể 離ly 念niệm 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 平bình 等đẳng 法Pháp 身thân 。 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 。 即tức 真Chân 如Như 矣hĩ 。 又hựu 一nhất 二nhị 兩lưỡng 句cú 即tức 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 。 三tam 四tứ 兩lưỡng 句cú 即tức 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 。 故cố 有hữu 後hậu 偈kệ 喻dụ 不bất 即tức 離ly 。 疏sớ/sơ 大đại 種chủng 中trung 無vô 色sắc 身thân 所sở 觸xúc 故cố 者giả 。 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 皆giai 是thị 觸xúc 故cố 。 言ngôn 色sắc 中trung 無vô 大đại 種chủng 眼nhãn 所sở 見kiến 故cố 者giả 。 約ước 顯hiển 色sắc 說thuyết 。 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 眼nhãn 之chi 境cảnh 故cố 。 直trực 就tựu 法pháp 體thể 大đại 種chủng 是thị 觸xúc 。 色sắc 即tức 是thị 色sắc 。 若nhược 就tựu 根căn 得đắc 謂vị 身thân 及cập 眼nhãn 又hựu 能năng 造tạo 無vô 異dị 色sắc 者giả 。 然nhiên 取thủ 增tăng 勝thắng 。 地địa 多đa 則tắc 黃hoàng 。 水thủy 多đa 則tắc 白bạch 。 火hỏa 多đa 即tức 赤xích 。 風phong 多đa 即tức 青thanh 。 而nhi 堅kiên 濕thấp 煖noãn 動động 共cộng 造tạo 於ư 青thanh 。 亦diệc 共cộng 造tạo 於ư 黃hoàng 赤xích 及cập 白bạch 。 在tại 能năng 造tạo 邊biên 同đồng 一nhất 堅kiên 等đẳng 。 及cập 所sở 造tạo 邊biên 即tức 有hữu 青thanh 等đẳng 。 故cố 云vân 能năng 造tạo 無vô 異dị 畫họa 色sắc 差sai 別biệt 故cố 。 疏sớ/sơ 喻dụ 妄vọng 依y 真chân 下hạ 合hợp 。 先tiên 合hợp 能năng 所sở 異dị 故cố 。 亦diệc 應ưng 具cụ 言ngôn 真chân 中trung 無vô 妄vọng 聖thánh 智trí 境cảnh 故cố 。 妄vọng 中trung 無vô 真chân 凡phàm 所sở 知tri 故cố 。 從tùng 性tánh 無vô 差sai 別biệt 下hạ 。 合hợp 上thượng 又hựu 能năng 造tạo 無vô 異dị 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 假giả 必tất 依y 實thật 同đồng 聚tụ 現hiện 故cố 者giả 。 諸chư 宗tông 正chánh 義nghĩa 。 堅kiên 等đẳng 為vi 實thật 。 色sắc 等đẳng 為vi 假giả 。 唯duy 成thành 實thật 宗tông 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 實thật 也dã 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 假giả 也dã 。 以dĩ 其kỳ 是thị 數số 論luận 弟đệ 子tử 後hậu 入nhập 佛Phật 法Pháp 尚thượng 順thuận 本bổn 師sư 故cố 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 精tinh 巧xảo 有hữu 餘dư 而nhi 明minh 實thật 未vị 足túc 。 疏sớ/sơ 然nhiên 大đại 必tất 能năng 造tạo 色sắc 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 上thượng 非phi 即tức 中trung 。 既ký 云vân 大đại 種chủng 中trung 無vô 色sắc 。 色sắc 中trung 無vô 大đại 種chủng 。 今kim 非phi 離ly 中trung 。 何hà 不bất 言ngôn 大đại 種chủng 不bất 離ly 色sắc 。 色sắc 不bất 離ly 大đại 種chủng 。 答đáp 意ý 可khả 知tri 。 上thượng 明minh 真chân 妄vọng 依y 持trì 但đãn 取thủ 心tâm 中trung 。 真Chân 如Như 一nhất 門môn 對đối 妄vọng 染nhiễm 說thuyết 。 疏sớ/sơ 初sơ 一nhất 亦diệc 明minh 心tâm 境cảnh 不bất 即tức 離ly 者giả 。 對đối 上thượng 真chân 妄vọng 故cố 。 有hữu 亦diệc 言ngôn 。 然nhiên 後hậu 三tam 偈kệ 亦diệc 似tự 二nhị 偈kệ 。 此thử 偈kệ 似tự 前tiền 第đệ 二nhị 偈kệ 。 以dĩ 因nhân 不bất 即tức 離ly 之chi 便tiện 故cố 。 先tiên 明minh 之chi 。 後hậu 二nhị 偈kệ 似tự 前tiền 初sơ 偈kệ 。 至chí 下hạ 當đương 知tri 。 今kim 初sơ 。 非phi 即tức 離ly 中trung 。 言ngôn 相tương 見kiến 別biệt 者giả 。 且thả 順thuận 上thượng 喻dụ 有hữu 知tri 無vô 知tri 。 以dĩ 見kiến 分phần/phân 合hợp 心tâm 有hữu 慮lự 知tri 義nghĩa 。 以dĩ 相tương/tướng 分phần/phân 合hợp 畫họa 無vô 慮lự 知tri 故cố 。 以dĩ 器khí 世thế 間gian 即tức 是thị 第đệ 八bát 之chi 相tướng 分phần/phân 故cố 。 疏sớ/sơ 喻dụ 離ly 心tâm 則tắc 無vô 境cảnh 界giới 相tướng 故cố 者giả 。 三tam 世thế 所sở 有hữu 。 皆giai 是thị 一nhất 心tâm 作tác 故cố 。 疏sớ/sơ 要yếu 由do 心tâm 變biến 於ư 境cảnh 下hạ 解giải 妨phương 。 妨phương 一nhất 如như 前tiền 。 答đáp 意ý 亦diệc 爾nhĩ 。 疏sớ/sơ 次thứ 一nhất 偈kệ 喻dụ 能năng 所sở 變biến 之chi 行hành 相tương/tướng 者giả 。 大đại 同đồng 前tiền 喻dụ 。 心tâm 如như 工công 畫họa 師sư 。 分phân 布bố 諸chư 彩thải 色sắc 等đẳng 。 先tiên 明minh 喻dụ 中trung 。 先tiên 釋thích 上thượng 三tam 句cú 。 所sở 畫họa 非phi 心tâm 下hạ 。 釋thích 第đệ 四tứ 句cú 。 法pháp 合hợp 言ngôn 真chân 妄vọng 和hòa 合hợp 心tâm 者giả 。 揀giản 異dị 法pháp 相tướng 宗tông 心tâm 。 即tức 起khởi 信tín 云vân 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 名danh 阿a 賴lại 耶da 識thức 是thị 也dã 。 恆hằng 言ngôn 遮già 斷đoạn 等đẳng 。 即tức 唯duy 識thức 論luận 第đệ 八bát 識thức 初sơ 能năng 變biến 中trung 。 第đệ 九cửu 因nhân 果quả 譬thí 喻dụ 門môn 。 具cụ 云vân 恆hằng 轉chuyển 如như 瀑bộc 流lưu 。 論luận 先tiên 問vấn 云vân 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 為vi 斷đoạn 為vi 常thường 。 答đáp 云vân 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 以dĩ 恆hằng 轉chuyển 故cố 。 謂vị 此thử 識thức 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 一nhất 類loại 相tương 續tục 常thường 無vô 間gián 斷đoạn 。 是thị 界giới 趣thú 生sanh 體thể 施thi 設thiết 本bổn 故cố 。 性tánh 堅kiên 持trì 種chủng 令linh 不bất 失thất 故cố 。 轉chuyển 謂vị 此thử 識thức 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 前tiền 後hậu 變biến 異dị 因nhân 滅diệt 果quả 生sanh 。 非phi 常thường 一nhất 故cố 可khả 為vi 轉chuyển 識thức 。 熏huân 成thành 種chủng 故cố 恆hằng 言ngôn 遮già 斷đoạn 。 轉chuyển 表biểu 非phi 常thường 猶do 如như 瀑bộc 流lưu 。 因nhân 果quả 法pháp 爾nhĩ 如như 瀑bộc 流lưu 水thủy 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 相tương 續tục 長trường 時thời 。 有hữu 所sở 漂phiêu 溺nịch 。 此thử 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 生sanh 滅diệt 相tương 續tục 。 非phi 常thường 非phi 斷đoạn 。 漂phiêu 溺nịch 有hữu 情tình 。 令linh 不bất 出xuất 離ly 是thị 也dã 。 疏sớ/sơ 含hàm 一nhất 切thiết 種chủng 者giả 。 即tức 第đệ 三tam 因nhân 相tương/tướng 門môn 。 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 一nhất 切thiết 種chủng 相tương/tướng 甚thậm 深thâm 細tế 即tức 含hàm 二nhị 門môn 。 彼bỉ 偈kệ 云vân 不bất 可khả 知tri 執chấp 受thọ 處xứ 了liễu 。 其kỳ 了liễu 一nhất 字tự 即tức 第đệ 五ngũ 行hành 相tương/tướng 門môn 。 其kỳ 執chấp 受thọ 處xứ 即tức 第đệ 四tứ 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 門môn 。 其kỳ 不bất 可khả 知tri 即tức 能năng 所sở 緣duyên 行hành 相tướng 。 之chi 內nội 差sai 別biệt 之chi 義nghĩa 。 論luận 先tiên 問vấn 云vân 。 此thử 識thức 行hành 相tương/tướng 所sở 緣duyên 云vân 何hà (# 即tức 合hợp 問vấn 也dã )# 謂vị 不bất 可khả 知tri 執chấp 受thọ 處xứ 了liễu 。 了liễu 謂vị 了liễu 別biệt 。 為vi 行hành 相tương/tướng 故cố 。 處xử 謂vị 處xứ 所sở 。 即tức 器khí 世thế 間gian 。 是thị 諸chư 有hữu 情tình 。 所sở 依y 處xứ 故cố 。 執chấp 受thọ 有hữu 二nhị 謂vị 諸chư 種chủng 子tử 及cập 有hữu 根căn 身thân 。 次thứ 論luận 云vân 。 不bất 可khả 知tri 者giả 。 謂vị 此thử 行hành 相tương/tướng 極cực 微vi 細tế 故cố 難nan 可khả 了liễu 知tri 。 此thử 明minh 見kiến 分phần/phân )# 或hoặc 此thử 所sở 緣duyên 。 內nội 執chấp 受thọ 境cảnh 亦diệc 微vi 細tế 故cố 。 外ngoại 器khí 世thế 間gian 量lượng 難nan 測trắc 。 故cố 名danh 不bất 可khả 知tri 。 故cố 經kinh 偈kệ 云vân 。 阿a 陀đà 那na 識thức 甚thậm 深thâm 細tế 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 如như 瀑bộc 流lưu 。 我ngã 於ư 凡phàm 愚ngu 不bất 開khai 演diễn 。 恐khủng 彼bỉ 分phân 別biệt 執chấp 為vi 我ngã 是thị 也dã 。 疏sớ/sơ 次thứ 句cú 頓đốn 現hiện 萬vạn 境cảnh 者giả 。 亦diệc 即tức 彼bỉ 果quả 相tương/tướng 門môn 。 云vân 異dị 熟thục 。 論luận 云vân 。 此thử 是thị 能năng 引dẫn 諸chư 界giới 趣thú 生sanh 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 異dị 熟thục 果quả 故cố 。 即tức 通thông 辨biện 此thử 識thức 能năng 變biến 之chi 義nghĩa 。 此thử 是thị 第đệ 一nhất 。 能năng 變biến 頓đốn 現hiện 萬vạn 境cảnh 故cố 。 楞lăng 伽già 云vân 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 頓đốn 現hiện 萬vạn 像tượng 。 現hiện 識thức 處xứ 現hiện 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 疏sớ/sơ 下hạ 句cú 喻dụ 所sở 變biến 境cảnh 離ly 心tâm 無vô 體thể 者giả 。 以dĩ 無vô 體thể 故cố 。 無vô 可khả 相tương 知tri 。 故cố 問vấn 明minh 品phẩm 云vân 。 諸chư 法pháp 無vô 作tác 用dụng 。 亦diệc 無vô 有hữu 體thể 性tánh 。 是thị 故cố 彼bỉ 一nhất 切thiết 。 各các 各các 不bất 相tương 知tri 。 又hựu 常thường 不bất 住trụ 下hạ 。 上thượng 約ước 法pháp 相tướng 。 常thường 不bất 住trụ 言ngôn 。 是thị 剎sát 那na 生sanh 滅diệt 。 今kim 明minh 不bất 者giả 。 即tức 是thị 無vô 義nghĩa 。 常thường 不bất 住trụ 者giả 。 即tức 常thường 無vô 住trụ 。 無vô 住trụ 即tức 實thật 相tướng 異dị 名danh 。 故cố 從tùng 無vô 住trụ 本bổn 。 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 斯tư 法pháp 性tánh 宗tông 。 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 成thành 萬vạn 有hữu 故cố 。 深thâm 廣quảng 難nan 思tư 前tiền 之chi 經kinh 偈kệ 亦diệc 可khả 證chứng 此thử 。 疏sớ/sơ 能năng 畫họa 之chi 心tâm 念niệm 念niệm 生sanh 滅diệt 。 自tự 不bất 相tương 知tri 者giả 。 心tâm 雖tuy 慮lự 知tri 今kim 取thủ 生sanh 滅diệt 不bất 住trụ 。 故cố 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 前tiền 念niệm 已dĩ 滅diệt 後hậu 念niệm 未vị 生sanh 。 未vị 生sanh 無vô 體thể 能năng 知tri 前tiền 念niệm 。 前tiền 念niệm 已dĩ 滅diệt 復phục 無vô 可khả 知tri 。 前tiền 念niệm 亦diệc 不bất 知tri 後hậu 。 前tiền 念niệm 已dĩ 滅diệt 。 無vô 有hữu 能năng 知tri 。 後hậu 念niệm 未vị 生sanh 。 亦diệc 無vô 所sở 知tri 。 能năng 知tri 之chi 心tâm 。 既ký 不bất 自tự 知tri 。 安an 能năng 知tri 所sở 。 疏sớ/sơ 雙song 喻dụ 心tâm 境cảnh 下hạ 。 合hợp 文văn 可khả 知tri 。 然nhiên 釋thích 此thử 偈kệ 總tổng 有hữu 四tứ 意ý 。 一nhất 明minh 性tánh 空không 。 以dĩ 性tánh 空không 故cố 不bất 能năng 知tri 自tự 心tâm 。 以dĩ 性tánh 空không 故cố 不bất 能năng 知tri 畫họa 由do 心tâm 故cố 畫họa 二nhị 。 又hựu 雖tuy 不bất 知tri 下hạ 。 明minh 雖tuy 性tánh 空không 不bất 礙ngại 緣duyên 起khởi 。 三tam 又hựu 由do 不bất 能năng 下hạ 。 明minh 由do 迷mê 真chân 起khởi 似tự 。 若nhược 悟ngộ 自tự 心tâm 不bất 造tạo 妄vọng 境cảnh 。 四tứ 又hựu 正chánh 由do 下hạ 。 即tức 以dĩ 有hữu 空không 義nghĩa 故cố 一nhất 切thiết 法pháp 得đắc 成thành 耳nhĩ 。 故cố 云vân 諸chư 法pháp 性tánh 如như 是thị 者giả 。 通thông 結kết 四tứ 意ý 。 上thượng 來lai 喻dụ 竟cánh 。 然nhiên 唯duy 識thức 論luận 第đệ 一nhất 能năng 變biến 有hữu 兩lưỡng 偈kệ 半bán 。 而nhi 有hữu 十thập 門môn 上thượng 隨tùy 用dụng 已dĩ 辨biện 。 今kim 當đương 具cụ 出xuất 偈kệ 云vân 。 初sơ 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 即tức 自tự 性tánh 門môn )# 。 異dị 熟thục (# 二nhị 果quả 相tương/tướng 門môn )# 。 一nhất 切thiết 種chủng (# 三tam 因nhân 相tương/tướng 門môn )# 。 不bất 可khả 知tri 執chấp 受thọ 處xứ (# 四tứ 所sở 緣duyên 境cảnh 界giới 門môn )# 。 了liễu (# 五ngũ 行hành 相tương/tướng 門môn )# 。 常thường 與dữ 觸xúc 作tác 意ý 受thọ 想tưởng 思tư 相tương 應ứng 六lục 相tương 應ứng 門môn )# 。 唯duy 捨xả 受thọ (# 七thất 五ngũ 受thọ 俱câu 門môn )# 。 是thị 無vô 覆phú 無vô 記ký (# 八bát 三tam 性tánh 門môn )# 。 觸xúc 等đẳng 亦diệc 如như 是thị 同đồng 上thượng )# 。 恆hằng 轉chuyển 如như 瀑bộc 流lưu (# 九cửu 因nhân 果quả 譬thí 喻dụ 門môn )# 。 阿A 羅La 漢Hán 位vị 捨xả (# 十thập 斷đoạn 伏phục 位vị 次thứ 門môn )# 。 上thượng 之chi 十thập 門môn 。 疏sớ/sơ 中trung 已dĩ 有hữu 。 隨tùy 配phối 可khả 知tri 。 前tiền 後hậu 有hữu 此thử 相tương/tướng 。 當đương 例lệ 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 五ngũ 偈kệ 合hợp 下hạ 。 疏sớ/sơ 心tâm 者giả 即tức 總tổng 相tương/tướng 之chi 心tâm 也dã 。 如như 前tiền 喻dụ 中trung 已dĩ 辨biện 。 故cố 然nhiên 第đệ 二nhị 句cú 諸chư 世thế 間gian 即tức 諸chư 彩thải 色sắc 者giả 。 此thử 句cú 有hữu 二nhị 。 一nhất 從tùng 能năng 畫họa 。 即tức 屬thuộc 上thượng 因nhân 。 二nhị 從tùng 諸chư 世thế 間gian 之chi 言ngôn 。 即tức 屬thuộc 於ư 果quả 。 則tắc 上thượng 半bán 是thị 因nhân 能năng 變biến 。 下hạ 半bán 屬thuộc 果quả 能năng 變biến 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 能năng 變biến 有hữu 二nhị 。 一nhất 因nhân 能năng 變biến 。 謂vị 第đệ 八bát 識thức 中trung 等đẳng 流lưu 異dị 熟thục 。 二nhị 因nhân 習tập 氣khí (# 即tức 種chủng 子tử 現hiện 行hành 門môn )# 此thử 二nhị 習tập 氣khí 俱câu 名danh 因nhân 能năng 變biến 。 此thử 總tổng 辨biện 也dã 。 論luận 云vân 。 等đẳng 流lưu 習tập 氣khí 由do 七thất 識thức 中trung 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 熏huân 令linh 增tăng 長trưởng 三tam 種chủng 子tử 中trung 各các 生sanh 自tự 現hiện 除trừ 第đệ 八bát 識thức 不bất 能năng 熏huân 故cố )# 異dị 熟thục 習tập 氣khí 由do 六lục 識thức 中trung 有hữu 漏lậu 善thiện 惡ác 熏huân 令linh 增tăng 長trưởng 除trừ 第đệ 七thất 識thức 及cập 無vô 記ký 者giả 非phi 異dị 熟thục 因nhân 故cố 。 前tiền 是thị 因nhân 緣duyên 此thử 增tăng 上thượng 緣duyên 也dã )# 二nhị 果quả 能năng 變biến 者giả 。 謂vị 前tiền 二nhị 種chủng 習tập 氣khí 力lực 故cố 。 有hữu 第đệ 八bát 識thức 生sanh 現hiện 種chủng 種chủng 相tướng 。 即tức 前tiền 二nhị 因nhân 所sở 生sanh 現hiện 果quả 謂vị 有hữu 緣duyên 法pháp 能năng 變biến 現hiện 者giả 名danh 果quả 能năng 變biến 種chủng 種chủng 相tương/tướng 者giả 即tức 是thị 第đệ 八bát 識thức 相tương 應ứng 心tâm 所sở 見kiến 分phần/phân 等đẳng 也dã )# 等đẳng 流lưu 習tập 氣khí 。 為vì 因nhân 緣duyên 故cố 。 八bát 識thức 體thể 相tướng 差sai 別biệt 而nhi 生sanh 。 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 。 果quả 似tự 因nhân 故cố (# 即tức 現hiện 八bát 識thức 三tam 性tánh 種chủng 子tử 各các 生sanh 自tự 現hiện 名danh 等đẳng 流lưu 果quả 所sở 生sanh 之chi 果quả 與dữ 能năng 生sanh 種chủng 性tánh 是thị 一nhất 果quả 故cố )# 異dị 熟thục 習tập 氣khí 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 感cảm 第đệ 八bát 識thức 。 酬thù 引dẫn 業nghiệp 力lực 。 恆hằng 相tương 續tục 故cố 。 故cố 云vân 異dị 熟thục 。 感cảm 前tiền 六lục 識thức 酬thù 滿mãn 業nghiệp 者giả 。 從tùng 異dị 熟thục 起khởi 名danh 異dị 熟thục 生sanh 。 不bất 名danh 異dị 熟thục 。 有hữu 間gian 斷đoạn 故cố 。 即tức 前tiền 異dị 熟thục 。 及cập 異dị 熟thục 生sanh 名danh 異dị 熟thục 果quả 。 果quả 異dị 因nhân 故cố 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 五ngũ 陰ấm 無vô 法pháp 不bất 造tạo 。 皆giai 異dị 熟thục 也dã 。 疏sớ/sơ 如như 次thứ 喻dụ 等đẳng 者giả 。 黑hắc 即tức 地địa 獄ngục 。 黑hắc 黑hắc 業nghiệp 報báo 故cố 。 黃hoàng 即tức 中trung 方phương 。 修tu 羅la 非phi 天thiên 。 亦diệc 復phục 非phi 人nhân 。 人nhân 白bạch 者giả 多đa 善thiện 業nghiệp 故cố 。 天thiên 白bạch 白bạch 者giả 。 因nhân 果quả 俱câu 善thiện 故cố 。 九cửu 地địa 當đương 廣quảng 。 疏sớ/sơ 則tắc 十thập 法Pháp 界Giới 五ngũ 蘊uẩn 者giả 。 謂vị 六lục 道đạo 四tứ 聖thánh 。 四tứ 聖thánh 中trung 佛Phật 在tại 後hậu 偈kệ 。 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 攝nhiếp 在tại 種chủng 種chủng 之chi 中trung 。 既ký 言ngôn 無vô 法pháp 不bất 造tạo 。 亦diệc 不bất 揀giản 二Nhị 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 。 更cánh 云vân 等đẳng 法pháp 者giả 。 以dĩ 今kim 經kinh 無vô 法pháp 不bất 造tạo 。 三tam 科khoa 萬vạn 類loại 皆giai 心tâm 造tạo 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 一nhất 舉cử 例lệ 以dĩ 合hợp 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 橫hoạnh/hoành 論luận 。 後hậu 竪thụ 說thuyết 。 前tiền 中trung 五ngũ 。 一nhất 正chánh 消tiêu 經kinh 文văn 。 二nhị 會hội 舊cựu 譯dịch 。 三tam 別biệt 立lập 理lý 。 四tứ 開khai 義nghĩa 門môn 。 五ngũ 總tổng 融dung 攝nhiếp 。 今kim 初sơ 。 總tổng 釋thích 經kinh 意ý 。 次thứ 然nhiên 心tâm 是thị 總tổng 相tương/tướng 下hạ 。 出xuất 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 之chi 別biệt 相tướng 。 心tâm 是thị 總tổng 相tương/tướng 者giả 。 法Pháp 界Giới 染nhiễm 淨tịnh 萬vạn 類loại 萬vạn 法pháp 不bất 出xuất 一nhất 心tâm 。 是thị 心tâm 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 故cố 名danh 總tổng 相tương/tướng 。 餘dư 染nhiễm 淨tịnh 二nhị 緣duyên 各các 屬thuộc 二nhị 類loại 。 然nhiên 總tổng 說thuyết 十thập 法Pháp 界Giới 中trung 六lục 道đạo 為vi 染nhiễm 。 四tứ 聖thánh 為vi 淨tịnh 。 疏sớ/sơ 然nhiên 佛Phật 果Quả 契khế 心tâm 下hạ 。 釋thích 其kỳ 下hạ 半bán 。 上thượng 有hữu 三tam 法pháp 而nhi 但đãn 說thuyết 心tâm 與dữ 佛Phật 二nhị 法pháp 無vô 盡tận 。 不bất 言ngôn 眾chúng 生sanh 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 有hữu 盡tận 故cố 。 心tâm 即tức 總tổng 心tâm 以dĩ 真chân 為vi 體thể 本bổn 自tự 不bất 盡tận 。 佛Phật 果Quả 契khế 心tâm 始thỉ 本bổn 無vô 二nhị 同đồng 一nhất 圓viên 覺giác 。 故cố 亦diệc 無vô 盡tận 。 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 無vô 始thỉ 有hữu 終chung 。 不bất 言ngôn 無vô 盡tận 。 然nhiên 其kỳ 佛Phật 果Quả 契khế 心tâm 則tắc 佛Phật 亦diệc 心tâm 造tạo 。 謂vị 四Tứ 智Trí 菩Bồ 提Đề 則tắc 淨tịnh 八bát 識thức 之chi 所sở 造tạo 故cố 。 若nhược 取thủ 根căn 本bổn 即tức 淨tịnh 第đệ 八bát 。 若nhược 依y 真Chân 諦Đế 三tam 藏tạng 。 此thử 佛Phật 淨tịnh 識thức 稱xưng 為vi 第đệ 九cửu 。 名danh 阿a 摩ma 羅la 識thức 。 唐đường 三tam 藏tạng 云vân 。 此thử 翻phiên 無vô 垢cấu 。 是thị 第đệ 八bát 異dị 熟thục 。 謂vị 成thành 佛Phật 時thời 轉chuyển 第đệ 八bát 成thành 無vô 垢cấu 識thức 。 無vô 別biệt 第đệ 九cửu 。 若nhược 依y 密mật 嚴nghiêm 。 文văn 具cụ 說thuyết 之chi 。 經Kinh 云vân 。 心tâm 有hữu 八bát 識thức 。 或hoặc 復phục 有hữu 九cửu 。 又hựu 下hạ 卷quyển 云vân 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 藏tạng 亦diệc 名danh 無vô 垢cấu 智trí 。 即tức 同đồng 真Chân 諦Đế 所sở 立lập 。 第đệ 九cửu 以dĩ 出xuất 障chướng 故cố 不bất 同đồng 異dị 熟thục 為vi 九cửu 有hữu 由do 。 又hựu 真Chân 諦Đế 所sở 翻phiên 決quyết 定định 藏tạng 論luận 九cửu 識thức 品phẩm 云vân 。 第đệ 九cửu 阿a 摩ma 羅la 識thức 。 三tam 藏tạng 釋thích 云vân 。 阿a 摩ma 羅la 識thức 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 所sở 緣duyên 。 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 二nhị 者giả 本bổn 覺giác 。 即tức 真Chân 如Như 智trí 。 能năng 緣duyên 即tức 不bất 空không 藏tạng 。 所sở 緣duyên 即tức 空không 如Như 來Lai 藏tạng 。 若nhược 據cứ 通thông 論luận 此thử 二nhị 。 並tịnh 以dĩ 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 釋thích 曰viết 。 此thử 二nhị 即tức 起khởi 信tín 一nhất 心tâm 二nhị 門môn 。 本bổn 覺giác 在tại 生sanh 滅diệt 門môn 。 一nhất 心tâm 即tức 真Chân 如Như 故cố 。 故cố 論luận 云vân 。 唯duy 是thị 一nhất 心tâm 故cố 名danh 真Chân 如Như 。 無vô 論luận 八bát 九cửu 。 俱câu 異dị 凡phàm 識thức 。 即tức 淨tịnh 識thức 所sở 造tạo 四Tứ 智Trí 三Tam 身Thân 等đẳng 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 依y 舊cựu 下hạ 。 二nhị 會hội 晉tấn 譯dịch 則tắc 三tam 皆giai 無vô 盡tận 。 而nhi 二nhị 經kinh 互hỗ 闕khuyết 。 唐đường 闕khuyết 眾chúng 生sanh 。 晉tấn 闕khuyết 無vô 盡tận 。 故cố 有hữu 第đệ 三tam 別biệt 更cánh 立lập 理lý 。 疏sớ/sơ 應ưng 云vân 下hạ 是thị 第đệ 三tam 也dã 。 若nhược 取thủ 圓viên 足túc 。 合hợp 如như 是thị 譯dịch 則tắc 三tam 事sự 皆giai 具cụ 無vô 差sai 之chi 相tướng 。 又hựu 得đắc 顯hiển 明minh 。 從tùng 以dĩ 妄vọng 體thể 下hạ 。 出xuất 妄vọng 無vô 盡tận 之chi 由do 。 是thị 以dĩ 如Như 來Lai 下hạ 。 引dẫn 例lệ 證chứng 此thử 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 意ý 。 天thiên 台thai 用dụng 之chi 以dĩ 善thiện 惡ác 二nhị 法pháp 同đồng 以dĩ 真Chân 如Như 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 。 若nhược 斷đoạn 善thiện 性tánh 即tức 斷đoạn 真Chân 如Như 。 真chân 不bất 可khả 斷đoạn 。 故cố 云vân 性tánh 善thiện 不bất 可khả 斷đoạn 也dã 。 佛Phật 性tánh 即tức 是thị 真chân 實thật 之chi 性tánh 。 真chân 實thật 之chi 性tánh 即tức 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 如như 何hà 可khả 斷đoạn 。 性tánh 惡ác 不bất 斷đoạn 。 即tức 妄vọng 法pháp 本bổn 真chân 。 故cố 無vô 盡tận 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 上thượng 三tam 下hạ 。 第đệ 四tứ 別biệt 開khai 義nghĩa 門môn 。 則tắc 卻khước 收thu 晉tấn 經kinh 以dĩ 為vi 盡tận 理lý 。 謂vị 唐đường 經kinh 無vô 盡tận 但đãn 得đắc 二nhị 法pháp 。 又hựu 唯duy 約ước 淨tịnh 。 次thứ 言ngôn 三tam 皆giai 無vô 盡tận 。 又hựu 遺di 有hữu 盡tận 之chi 義nghĩa 。 今kim 云vân 無vô 差sai 。 盡tận 與dữ 無vô 盡tận 俱câu 無vô 差sai 也dã 。 亦diệc 顯hiển 染nhiễm 淨tịnh 本bổn 無vô 差sai 矣hĩ 。 言ngôn 心tâm 總tổng 二nhị 義nghĩa 一nhất 染nhiễm 二nhị 淨tịnh 者giả 。 淨tịnh 即tức 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 染nhiễm 即tức 本bổn 來lai 之chi 染nhiễm 。 染nhiễm 淨tịnh 無vô 二nhị 為vi 一nhất 心tâm 耳nhĩ 。 言ngôn 各các 以dĩ 初sơ 義nghĩa 成thành 順thuận 流lưu 無vô 差sai 者giả 。 眾chúng 生sanh 本bổn 有hữu 。 染nhiễm 故cố 隨tùy 流lưu 背bối/bội 佛Phật 。 佛Phật 隨tùy 其kỳ 染nhiễm 豈khởi 相tương 違vi 耶da 。 逆nghịch 流lưu 例lệ 此thử 。 疏sớ/sơ 又hựu 三tam 中trung 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 五ngũ 染nhiễm 淨tịnh 融dung 攝nhiếp 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 上thượng 約ước 橫hoạnh/hoành 下hạ 。 第đệ 二nhị 竪thụ 論luận 。 於ư 一nhất 人nhân 上thượng 即tức 有hữu 三tam 法pháp 即tức 觀quán 行hành 之chi 人nhân 宜nghi 用dụng 此thử 門môn 。 疏sớ/sơ 三tam 一nhất 偈kệ 有hữu 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 言ngôn 上thượng 半bán 合hợp 前tiền 二nhị 三tam 偈kệ 之chi 上thượng 半bán 者giả 。 心tâm 不bất 住trụ 於ư 身thân 。 卻khước 是thị 色sắc 中trung 無vô 大đại 種chủng 。 身thân 亦diệc 不bất 住trụ 心tâm 。 即tức 大đại 種chủng 中trung 無vô 色sắc 。 此thử 合hợp 第đệ 二nhị 偈kệ 上thượng 半bán 也dã 。 若nhược 合hợp 第đệ 三tam 上thượng 半bán 。 云vân 心tâm 不bất 住trụ 於ư 身thân 。 即tức 彩thải 畫họa 中trung 無vô 心tâm 。 身thân 亦diệc 不bất 住trụ 心tâm 。 即tức 心tâm 中trung 無vô 彩thải 畫họa 。 疏sớ/sơ 心tâm 即tức 能năng 變biến 者giả 。 心tâm 境cảnh 依y 持trì 中trung 心tâm 也dã 。 及cập 心tâm 體thể 故cố 者giả 。 即tức 真chân 妄vọng 依y 持trì 中trung 真chân 也dã 。 言ngôn 身thân 即tức 所sở 變biến 下hạ 。 即tức 上thượng 境cảnh 也dã 。 及cập 性tánh 之chi 相tướng 即tức 前tiền 妄vọng 也dã 。 疏sớ/sơ 下hạ 半bán 雙song 合hợp 前tiền 兩lưỡng 偈kệ 下hạ 半bán 。 不bất 離ly 之chi 義nghĩa 者giả 。 即tức 就tựu 不bất 離ly 大đại 種chủng 而nhi 有hữu 色sắc 可khả 得đắc 。 即tức 作tác 佛Phật 事sự 也dã 。 亦diệc 前tiền 就tựu 不bất 離ly 於ư 心tâm 。 有hữu 彩thải 畫họa 可khả 得đắc 。 是thị 作tác 佛Phật 事sự 也dã 。 依y 心tâm 現hiện 境cảnh 。 合hợp 前tiền 第đệ 三tam 偈kệ 下hạ 半bán 。 依y 體thể 起khởi 用dụng 。 即tức 合hợp 前tiền 第đệ 二nhị 偈kệ 下hạ 半bán 。 作tác 諸chư 佛Phật 事sự 。 雙song 合hợp 上thượng 二nhị 。 體thể 用dụng 不bất 礙ngại 下hạ 釋thích 第đệ 四tứ 句cú 。 疏sớ/sơ 為vi 兼kiêm 此thử 義nghĩa 不bất 以dĩ 互hỗ 無vô 言ngôn 之chi 而nhi 言ngôn 不bất 住trụ 。 譯dịch 之chi 妙diệu 也dã 者giả 。 美mỹ 斯tư 經Kinh 也dã 。 若nhược 不bất 合hợp 第đệ 四tứ 偈kệ 。 但đãn 合hợp 第đệ 二nhị 三tam 偈kệ 。 應ưng 云vân 心tâm 中trung 無vô 有hữu 身thân 。 身thân 中trung 無vô 有hữu 心tâm 。 即tức 互hỗ 無vô 之chi 言ngôn 也dã 。 則tắc 不bất 顯hiển 於ư 彼bỉ 心tâm 恆hằng 不bất 住trụ 義nghĩa 。 然nhiên 不bất 相tương 住trụ 與dữ 恆hằng 不bất 住trụ 。 義nghĩa 則tắc 小tiểu 異dị 文văn 則tắc 兼kiêm 之chi 。 若nhược 將tương 此thử 不bất 住trụ 同đồng 前tiền 不bất 住trụ 者giả 。 以dĩ 心tâm 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 不bất 能năng 住trụ 身thân 。 身thân 念niệm 念niệm 滅diệt 故cố 安an 能năng 住trụ 心tâm 。 思tư 之chi 可khả 見kiến 。 疏sớ/sơ 末mạt 後hậu 一nhất 偈kệ 等đẳng 者giả 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 意ý 。 二nhị 然nhiên 有hữu 二nhị 下hạ 。 開khai 義nghĩa 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 釋thích 者giả 。 一nhất 是thị 結kết 歸quy 唯duy 心tâm 。 二nhị 觀quán 法pháp 下hạ 是thị 結kết 歸quy 二nhị 門môn 。 三tam 又hựu 一nhất 是thị 真Chân 如Như 實thật 觀quán 下hạ 。 結kết 成thành 觀quán 要yếu 。 言ngôn 是thị 以dĩ 暫tạm 持trì 能năng 破phá 地địa 獄ngục 者giả 。 即tức 纂toản 靈linh 記ký 云vân 文văn 明minh 元nguyên 年niên 。 洛lạc 京kinh 人nhân 。 姓tánh 王vương 。 名danh 明minh 幹cán 。 既ký 無vô 戒giới 行hạnh 。 曾tằng 不bất 修tu 善thiện 。 因nhân 患hoạn 致trí 死tử 。 見kiến 彼bỉ 二nhị 人nhân 引dẫn 至chí 地địa 獄ngục 。 地địa 獄ngục 門môn 前tiền 見kiến 有hữu 一nhất 僧Tăng 云vân 。 是thị 地Địa 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 教giáo 王vương 氏thị 誦tụng 一nhất 行hành 偈kệ 。 其kỳ 文văn 曰viết 若nhược 人nhân 欲dục 了liễu 知tri 。 三tam 世thế 一nhất 切thiết 佛Phật 。 應ưng 當đương 如như 是thị 觀quán 。 心tâm 造tạo 諸chư 如Như 來Lai 。 菩Bồ 薩Tát 既ký 授thọ 經kinh 偈kệ 謂vị 之chi 曰viết 。 誦tụng 得đắc 此thử 偈kệ 能năng 排bài 。 地địa 獄ngục 之chi 苦khổ 。 王vương 氏thị 既ký 誦tụng 。 遂toại 入nhập 見kiến 閻diêm 羅la 王vương 。 王vương 問vấn 此thử 人nhân 曰viết 。 有hữu 何hà 功công 德đức 。 答đáp 唯duy 受thọ 持trì 一nhất 四tứ 句cú 偈kệ 。 具cụ 如như 上thượng 說thuyết 。 王vương 遂toại 放phóng 免miễn 。 當đương 誦tụng 偈kệ 時thời 聲thanh 所sở 到đáo 處xứ 。 受thọ 苦khổ 之chi 人nhân 。 皆giai 得đắc 解giải 脫thoát 。 王vương 氏thị 王vương 日nhật 方phương 蘇tô 。 憶ức 持trì 此thử 偈kệ 向hướng 空không 觀quán 寺tự 僧Tăng 定định 法Pháp 師sư 。 說thuyết 之chi 參tham 驗nghiệm 偈kệ 文văn 。 方phương 知tri 是thị 舊cựu 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 第đệ 十thập 二nhị 卷quyển 。 新tân 經kinh 當đương 第đệ 十thập 九cửu 夜dạ 摩ma 天thiên 宮cung 無vô 量lượng 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 雲vân 集tập 說thuyết 法Pháp 品phẩm 偈kệ 。 王vương 氏thị 自tự 向hướng 空không 觀quán 寺tự 僧Tăng 定định 法Pháp 師sư 說thuyết 之chi 也dã 。 第đệ 十thập 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 故cố 梵Phạm 本bổn 第đệ 四tứ 句cú 云vân 於ư 不bất 思tư 何hà 思tư 者giả 。 此thử 是thị 刊# 定định 引dẫn 梵Phạm 本bổn 證chứng 第đệ 四tứ 句cú 。 亦diệc 為vi 標tiêu 章chương 。 成thành 於ư 晉tấn 經kinh 所sở 思tư 不bất 可khả 思tư 義nghĩa 。 今kim 疏sớ/sơ 取thủ 其kỳ 所sở 引dẫn 亦diệc 成thành 第đệ 四tứ 句cú 為vi 總tổng 結kết 義nghĩa 。 謂vị 於ư 不bất 思tư 議nghị 。 之chi 法pháp 不bất 應ưng 思tư 議nghị 。 以dĩ 一nhất 真chân 心tâm 下hạ 。 總tổng 結kết 難nan 思tư 之chi 相tướng 。 文văn 明minh 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 次thứ 四tứ 釋thích 不bất 可khả 見kiến 等đẳng 者giả 。 若nhược 順thuận 晉tấn 經kinh 四tứ 皆giai 標tiêu 章chương 。 釋thích 亦diệc 分phần/phân 四tứ 。 前tiền 二nhị 則tắc 同đồng 三tam 一nhất 偈kệ 。 釋thích 所sở 聞văn 不bất 可khả 聞văn 。 四tứ 二nhị 偈kệ 釋thích 所sở 思tư 不bất 可khả 思tư 。 今kim 不bất 依y 此thử 疏sớ/sơ 執chấp 石thạch 。 為vi 寶bảo 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 春xuân 池trì 喻dụ 中trung 。 入nhập 水thủy 求cầu 珠châu 。 競cạnh 執chấp 草thảo 木mộc 瓦ngõa 石thạch 。 各các 各các 自tự 謂vị 。 得đắc 瑠lưu 璃ly 寶bảo 歡hoan 喜hỷ 持trì 出xuất 。 乃nãi 知tri 非phi 真chân 。 亦diệc 自tự 誑cuống 也dã 。 又hựu 莊trang 嚴nghiêm 經kinh 論luận 說thuyết 。 有hữu 人nhân 見kiến 雹bạc 謂vị 是thị 瑠lưu 璃ly 。 收thu 之chi 瓶bình 內nội 皆giai 悉tất 成thành 水thủy 。 後hậu 見kiến 真chân 瑠lưu 璃ly 。 亦diệc 謂vị 為vi 雹bạc 棄khí 而nhi 不bất 取thủ 。 世thế 人nhân 皆giai 爾nhĩ 。 不bất 應ưng 取thủ 而nhi 取thủ 。 應ưng 取thủ 而nhi 不bất 取thủ 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 以dĩ 量lượng 無vô 量lượng 取thủ 則tắc 墮đọa 斷đoạn 常thường 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 謂vị 以dĩ 量lượng 取thủ 則tắc 墮đọa 於ư 斷đoạn 。 以dĩ 無vô 量lượng 取thủ 則tắc 墮đọa 於ư 常thường 。 二nhị 者giả 若nhược 以dĩ 常thường 取thủ 則tắc 墮đọa 於ư 斷đoạn 。 若nhược 以dĩ 斷đoạn 取thủ 則tắc 墮đọa 於ư 常thường 。 故cố 勝thắng 鬘man 經Kinh 云vân 。 修tu 一nhất 切thiết 常thường 者giả 墮đọa 於ư 斷đoạn 見kiến 。 修tu 一nhất 切thiết 斷đoạn 者giả 墮đọa 於ư 常thường 見kiến 。 如như 步bộ 屈khuất 蟲trùng 要yếu 因nhân 前tiền 足túc 得đắc 移di 後hậu 足túc 。 修tu 斷đoạn 常thường 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 要yếu 因nhân 斷đoạn 常thường 。 第đệ 三tam 住trụ 中trung 。 已dĩ 廣quảng 分phân 別biệt 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 。 非phi 色sắc 現hiện 色sắc 者giả 。 此thử 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 依y 體thể 現hiện 用dụng 與dữ 無vô 邊biên 不bất 同đồng 。 二nhị 又hựu 色sắc 即tức 空không 下hạ 。 事sự 理lý 相tương/tướng 即tức 妙diệu 即tức 無vô 邊biên 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 已dĩ 為vi 妙diệu 色sắc 。 色sắc 空không 相tướng 即tức 離ly 空không 有hữu 邊biên 。 三tam 又hựu 淨tịnh 識thức 所sở 現hiện 下hạ 。 約ước 事sự 事sự 無vô 礙ngại 方phương 為vi 妙diệu 色sắc 。 亦diệc 是thị 邊biên 即tức 無vô 邊biên 。 無vô 邊biên 乃nãi 廣quảng 如như 初sơ 無vô 邊biên 。 淨tịnh 識thức 所sở 現hiện 即tức 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 門môn 。 空không 色sắc 相tướng 融dung 即tức 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 。 此thử 二nhị 即tức 事sự 事sự 無vô 礙ngại 之chi 因nhân 也dã 。 疏sớ/sơ 後hậu 二nhị 偈kệ 淨tịnh 空không 現hiện 色sắc 喻dụ 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 言ngôn 此thử 即tức 見kiến 中trung 絕tuyệt 思tư 議nghị 者giả 。 以dĩ 古cổ 人nhân 將tương 後hậu 二nhị 偈kệ 明minh 所sở 思tư 不bất 可khả 思tư 。 今kim 明minh 不bất 思tư 遍biến 上thượng 三tam 段đoạn 故cố 。 指chỉ 此thử 中trung 身thân 業nghiệp 中trung 不bất 思tư 也dã 。 下hạ 指chỉ 語ngữ 中trung 不bất 思tư 亦diệc 然nhiên 。 二nhị 問vấn 二nhị 喻dụ 下hạ 。 問vấn 答đáp 料liệu 揀giản 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。 問vấn 中trung 言ngôn 上thượng 經kinh 者giả 。 即tức 初sơ 偈kệ 法pháp 說thuyết 之chi 文văn 。 前tiền 經kinh 亦diệc 有hữu 。 今kim 只chỉ 要yếu 此thử 亦diệc 違vi 諸chư 論luận 。 即tức 瑜du 伽già 唯duy 識thức 等đẳng 。 疏sớ/sơ 古cổ 德đức 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 答đáp 。 答đáp 中trung 三tam 。 一nhất 即tức 賢hiền 首thủ 答đáp 。 二nhị 苑uyển 公công 破phá 。 三tam 疏sớ/sơ 會hội 釋thích 。 今kim 初sơ 。 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 二nhị 喻dụ 意ý 同đồng 。 二nhị 亦diệc 可khả 下hạ 。 二nhị 喻dụ 旨chỉ 別biệt 。 二nhị 有hữu 云vân 下hạ 。 即tức 苑uyển 公công 破phá 師sư 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 引dẫn 教giáo 反phản 問vấn 。 二nhị 若nhược 執chấp 佛Phật 果Quả 唯duy 如như 如như 下hạ 。 定định 師sư 所sở 立lập 。 三tam 無vô 漏lậu 蘊uẩn 界giới 下hạ 。 以dĩ 義nghĩa 反phản 質chất 。 四tứ 亦diệc 違vi 下hạ 引dẫn 文văn 正chánh 破phá 。 五ngũ 此thử 義nghĩa 具cụ 如như 下hạ 。 指chỉ 教giáo 證chứng 成thành 。 成thành 師sư 非phi 正chánh 。 於ư 前tiền 二nhị 中trung 。 言ngôn 唯duy 如như 如như 等đẳng 。 即tức 金kim 光quang 明minh 亦diệc 梁lương 攝nhiếp 論luận 第đệ 十thập 三tam 。 本bổn 論luận 云vân 。 自tự 性tánh 身thân 者giả 是thị 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 釋thích 論luận 云vân 。 唯duy 有hữu 如như 如như 智trí 獨độc 存tồn 說thuyết 名danh 法Pháp 身thân 。 又hựu 云vân 。 身thân 以dĩ 依y 止chỉ 為vi 義nghĩa 。 何hà 法Pháp 為vi 依y 止chỉ 。 本bổn 論luận 云vân 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 自tự 在tại 依y 止chỉ 。 故cố 釋thích 論luận 云vân 。 謂vị 十thập 種chủng 自tự 在tại 。 乃nãi 至chí 云vân 。 云vân 何hà 此thử 法pháp 依y 止chỉ 。 法Pháp 身thân 不bất 離ly 清thanh 淨tịnh 及cập 圓viên 智trí 。 智trí 即tức 如như 如như 。 如như 如như 即tức 智trí 故cố 。 除trừ 實thật 教giáo 蘊uẩn 界giới 未vị 離ly 斷đoạn 常thường 之chi 見kiến 。 疏sớ/sơ 具cụ 如như 智trí 慧tuệ 莊trang 嚴nghiêm 經kinh 說thuyết 者giả 。 此thử 引dẫn 本bổn 是thị 賢hiền 首thủ 。 證chứng 成thành 摩ma 尼ni 隨tùy 映ánh 等đẳng 喻dụ 。 此thử 經Kinh 亦diệc 名danh 度độ 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 境cảnh 界giới 智trí 嚴nghiêm 經kinh 一nhất 卷quyển 。 在tại 王Vương 舍Xá 城Thành 。 耆Kỳ 闍Xà 崛Quật 山Sơn 頂đảnh 說thuyết 。 如Như 來Lai 放phóng 光quang 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 雲vân 集tập 。 瞻chiêm 仰ngưỡng 佛Phật 。 於ư 山sơn 頂Đảnh 法Pháp 界giới 宮cung 殿điện 上thượng 。 起khởi 大đại 寶bảo 蓮liên 華hoa 。 師sư 子tử 之chi 座tòa 。 無vô 量lượng 摩ma 尼ni 。 寶bảo 宮cung 殿điện 等đẳng 。 於ư 摩ma 尼ni 座tòa 中trung 出xuất 偈kệ 。 上thượng 取thủ 意ý 引dẫn 。 次thứ 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 問vấn 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 佛Phật 答đáp 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 即tức 是thị 如Như 來Lai 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 譬thí 如như 大đại 地địa 。 瑠lưu 璃ly 所sở 成thành 。 帝Đế 釋Thích 毘Tỳ 闍Xà 延Diên 宮Cung 殿Điện 。 供cúng 具cụ 等đẳng 影ảnh 現hiện 其kỳ 中trung 。 閻Diêm 浮Phù 提Đề 人nhân 。 見kiến 瑠lưu 璃ly 地địa 。 諸chư 宮cung 殿điện 影ảnh 。 合hợp 掌chưởng 供cúng 養dường 。 燒thiêu 香hương 散tán 華hoa 。 願nguyện 我ngã 得đắc 生sanh 。 如như 是thị 宮cung 殿điện 。 我ngã 當đương 遊du 戲hí 。 如như 帝Đế 釋Thích 等đẳng 。 彼bỉ 諸chư 眾chúng 生sanh 。 不bất 知tri 此thử 地địa 。 是thị 宮cung 殿điện 影ảnh 。 乃nãi 布bố 施thí 持trì 戒giới 。 修tu 諸chư 功công 德đức 。 為vì 得đắc 如như 是thị 。 宮cung 殿điện 果quả 報báo 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如như 此thử 宮cung 殿điện 。 本bổn 無vô 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 地địa 淨tịnh 故cố 。 影ảnh 現hiện 其kỳ 中trung 。 彼bỉ 宮cung 殿điện 影ảnh 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 眾chúng 生sanh 見kiến 佛Phật 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 以dĩ 其kỳ 心tâm 淨tịnh 故cố 見kiến 佛Phật 身thân 。 佛Phật 身thân 無vô 為vi 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 起khởi 不bất 盡tận 。 非phi 色sắc 非phi 非phi 色sắc 。 不bất 可khả 見kiến 非phi 不bất 可khả 見kiến 。 非phi 世thế 間gian 非phi 非phi 世thế 間gian 。 非phi 心tâm 非phi 非phi 心tâm 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 心tâm 淨tịnh 。 見kiến 如Như 來Lai 身thân 。 散tán 華hoa 燒thiêu 香hương 。 種chủng 種chủng 供cúng 養dường 。 願nguyện 我ngã 當đương 得đắc 。 如như 是thị 色sắc 身thân 。 布bố 施thí 持trì 戒giới 。 作tác 諸chư 功công 德đức 。 為vi 得đắc 如Như 來Lai 。 微vi 妙diệu 身thân 故cố 。 如như 是thị 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如Như 來Lai 神thần 力lực 。 出xuất 現hiện 世thế 間gian 。 令linh 諸chư 眾chúng 生sanh 。 得đắc 大đại 利lợi 益ích 。 如như 影ảnh 如như 像tượng 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 見kiến 。 次thứ 舉cử 如như 日nhật 光quang 無vô 心tâm 普phổ 照chiếu 喻dụ 。 謂vị 先tiên 照chiếu 高cao 山sơn 等đẳng 。 隨tùy 其kỳ 所sở 照chiếu 。 而nhi 有hữu 種chủng 種chủng 。 次thứ 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如như 大đại 海hải 中trung 。 有hữu 摩ma 尼ni 珠châu 。 名danh 滿mãn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 所sở 願nguyện 。 安an 置trí 幢tràng 上thượng 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 所sở 須tu 。 彼bỉ 摩ma 尼ni 珠châu 。 無vô 心tâm 意ý 識thức 。 如Như 來Lai 無vô 心tâm 意ý 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 不bất 可khả 測trắc 量lượng 。 不bất 可khả 對đối 。 不bất 可khả 得đắc 。 不bất 可khả 說thuyết 。 除trừ 過quá 患hoạn 。 除trừ 無vô 明minh 。 不bất 實thật 不bất 虛hư 。 非phi 常thường 非phi 不bất 常thường 。 非phi 光quang 明minh 非phi 不bất 光quang 明minh 。 非phi 世thế 間gian 非phi 不bất 世thế 間gian 等đẳng 。 廣quảng 歷lịch 諸chư 非phi 。 結kết 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 住trụ 大đại 慈từ 幢tràng 。 隨tùy 眾chúng 生sanh 所sở 樂nhạo 。 現hiện 種chủng 種chủng 身thân 。 說thuyết 種chủng 種chủng 法Pháp 。 釋thích 曰viết 。 大đại 意ý 皆giai 以dĩ 體thể 無vô 生sanh 滅diệt 不bất 礙ngại 生sanh 滅diệt 。 如như 非phi 色sắc 約ước 體thể 。 非phi 不bất 色sắc 約ước 用dụng 等đẳng 。 次thứ 又hựu 舉cử 谷cốc 響hưởng 無vô 實thật 喻dụ 。 次thứ 後hậu 即tức 有hữu 虛hư 空không 喻dụ 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如như 虛hư 空không 平bình 等đẳng 。 無vô 下hạ 中trung 上thượng 。 如Như 來Lai 平bình 等đẳng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 眾chúng 生sanh 自tự 見kiến 。 有hữu 上thượng 中trung 下hạ 。 如Như 來Lai 不bất 作tác 下hạ 中trung 上thượng 意ý 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 平bình 等đẳng 。 離ly 心tâm 意ý 識thức 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 悉tất 皆giai 平bình 等đẳng 。 乃nãi 至chí 云vân 。 若nhược 得đắc 法pháp 性tánh 。 則tắc 無vô 希hy 望vọng 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 若nhược 眾chúng 生sanh 著trước 一nhất 切thiết 法pháp 。 則tắc 起khởi 煩phiền 惱não 。 不bất 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 文Văn 殊Thù 問vấn 云vân 。 云vân 何hà 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 佛Phật 答đáp 。 無vô 根căn 無vô 處xứ 。 文Văn 殊Thù 重trọng/trùng 徵trưng 。


佛Phật 言ngôn 。

身thân 見kiến 為vi 根căn 。 不bất 真chân 實thật 思tư 惟duy 為vi 處xứ 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如Như 來Lai 智trí 慧tuệ 。 與dữ 菩Bồ 提Đề 等đẳng 。 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 。 是thị 故cố 無vô 根căn 無vô 處xứ 。 是thị 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 又hựu 云vân 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 。 如Như 來Lai 不bất 動động 。 名danh 如như 如như 實thật 。 如như 如như 實thật 者giả 。 不bất 見kiến 此thử 岸ngạn 。 不bất 見kiến 彼bỉ 岸ngạn 。 則tắc 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 見kiến 一nhất 切thiết 法pháp 。 稱xưng 為vi 如Như 來Lai 。 又hựu 菩Bồ 提Đề 者giả 。 是thị 不bất 破phá 句cú 。 不bất 破phá 句cú 者giả 即tức 無vô 相tướng 句cú 。 無vô 相tướng 句cú 者giả 即tức 如như 實thật 。 下hạ 即tức 廣quảng 釋thích 大đại 意ý 。 皆giai 以dĩ 遮già 過quá 為vi 不bất 破phá 。 顯hiển 實thật 為vi 句cú 。 又hựu 云vân 。 以dĩ 從tùng 本bổn 來lai 不bất 生sanh 。 不bất 滅diệt 而nhi 為vi 真chân 實thật 。 故cố 又hựu 云vân 菩Bồ 提Đề 者giả 。 以dĩ 行hành 入nhập 無vô 行hành 。 以dĩ 行hành 者giả 緣duyên 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 無vô 行hành 者giả 不bất 得đắc 。 一nhất 切thiết 善thiện 法Pháp 。 又hựu 云vân 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 者giả 。 不bất 起khởi 心tâm 意ý 識thức 。 不bất 思tư 惟duy 分phân 別biệt 。 是thị 故cố 我ngã 說thuyết 。 見kiến 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 即tức 是thị 見kiến 法pháp 。 見kiến 法pháp 者giả 即tức 是thị 見kiến 佛Phật 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 名danh 不bất 思tư 議nghị 。 又hựu 云vân 。 云vân 何hà 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 答đáp 不bất 行hành 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 行hành 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 下hạ 亦diệc 廣quảng 釋thích 。 後hậu 校giảo 量lượng 功công 德đức 云vân 。 假giả 使sử 諸chư 眾chúng 生sanh 。 皆giai 悉tất 生sanh 人nhân 道đạo 。 悉tất 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 為vì 求cầu 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 如như 是thị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 皆giai 作tác 大đại 施thí 主chủ 。 以dĩ 種chủng 種chủng 供cúng 具cụ 。 供cúng 養dường 無vô 數số 佛Phật 。 并tinh 及cập 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 緣Duyên 覺Giác 與dữ 聲thanh 聞văn 。 乃nãi 至chí 入nhập 滅diệt 度độ 。 各các 起khởi 七thất 寶bảo 塔tháp 。 高cao 至chí 百bách 由do 旬tuần 。 種chủng 種chủng 寶bảo 嚴nghiêm 飾sức 。 若nhược 人nhân 持trì 此thử 經Kinh 。 或hoặc 說thuyết 一nhất 句cú 偈kệ 。 出xuất 過quá 此thử 功công 德đức 。 無vô 量lượng 無vô 有hữu 邊biên 。 以dĩ 此thử 經Kinh 所sở 說thuyết 。 無vô 相tướng 法Pháp 身thân 故cố 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 已dĩ 具cụ 略lược 經kinh 文văn 。 其kỳ 瑠lưu 璃ly 地địa 喻dụ 眾chúng 生sanh 心tâm 。 影ảnh 喻dụ 佛Phật 身thân 。 即tức 色sắc 即tức 非phi 色sắc 。 摩ma 尼ni 珠châu 喻dụ 則tắc 同đồng 此thử 經Kinh 。 空không 無vô 下hạ 中trung 上thượng 。 亦diệc 同đồng 此thử 經Kinh 淨tịnh 空không 現hiện 色sắc 。 故cố 賢hiền 首thủ 意ý 證chứng 唯duy 如như 如như 及cập 如như 如như 智trí 。 苑uyển 公công 誤ngộ 引dẫn 於ư 和hòa 尚thượng 之chi 引dẫn 。 故cố 略lược 具cụ 出xuất 。 疏sớ/sơ 然nhiên 上thượng 二nhị 解giải 下hạ 。 第đệ 三tam 疏sớ/sơ 為vi 會hội 釋thích 意ý 在tại 雙song 存tồn 。 二nhị 義nghĩa 融dung 即tức 耳nhĩ 。 於ư 中trung 有hữu 八bát 。 一nhất 總tổng 會hội 二nhị 攝nhiếp 末mạt 從tùng 本bổn 下hạ 。 收thu 賢hiền 首thủ 義nghĩa 。 三tam 既ký 所sở 現hiện 即tức 如như 下hạ 。 收thu 苑uyển 公công 義nghĩa 。 四tứ 然nhiên 如như 外ngoại 無vô 法pháp 下hạ 。 假giả 以dĩ 苑uyển 公công 重trọng/trùng 難nạn/nan 。 意ý 云vân 既ký 如như 收thu 法pháp 更cánh 無vô 所sở 遺di 。 何hà 言ngôn 機cơ 感cảm 現hiện 色sắc 無vô 盡tận 。 五ngũ 萬vạn 法pháp 即tức 如như 下hạ 。 為vi 賢hiền 首thủ 通thông 由do 萬vạn 法pháp 如như 實thật 無vô 所sở 現hiện 故cố 。 正chánh 現hiện 時thời 亦diệc 唯duy 如như 矣hĩ 。 此thử 即tức 疏sớ/sơ 家gia 立lập 理lý 收thu 賢hiền 首thủ 也dã 。 六lục 如như 色sắc 相tướng 即tức 有hữu 無vô 交giao 徹triệt 者giả 。 正chánh 融dung 前tiền 二nhị 。 七thất 若nhược 定định 執chấp 下hạ 。 雙song 彈đàn 前tiền 執chấp 。 八bát 故cố 今kim 二nhị 喻dụ 下hạ 。 出xuất 有hữu 無vô 無vô 礙ngại 之chi 旨chỉ 必tất 釋thích 喻dụ 。 文văn 言ngôn 無vô 即tức 但đãn 是thị 無vô 他tha 者giả 。 此thử 借tá 俱câu 舍xá 論luận 意ý 以dĩ 會hội 二nhị 喻dụ 別biệt 理lý 。 以dĩ 古cổ 俱câu 舍xá 釋thích 無vô 為vi 云vân 無vô 為vi 非phi 因nhân 果quả 。 唐đường 三tam 藏tạng 云vân 。 無vô 為vi 是thị 能năng 作tác 因nhân 。 何hà 得đắc 言ngôn 非phi 因nhân 。 無vô 為vi 是thị 離ly 繫hệ 果quả 。 豈khởi 得đắc 言ngôn 非phi 果quả 。 故cố 新tân 譯dịch 云vân 無vô 為vi 無vô 因nhân 果quả 。 謂vị 無vô 餘dư 五ngũ 因nhân 無vô 餘dư 四Tứ 果Quả 故cố 。 云vân 無vô 耳nhĩ 所sở 以dĩ 總tổng 云vân 非phi 即tức 。 非phi 其kỳ 自tự 體thể 。 無vô 即tức 乃nãi 是thị 無vô 他tha 故cố 。 非phi 無vô 二nhị 言ngôn 理lý 則tắc 懸huyền 隔cách 。 今kim 借tá 此thử 言ngôn 用dụng 之chi 。 摩ma 尼ni 現hiện 色sắc 喻dụ 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 有hữu 其kỳ 根căn 本bổn 色sắc 。 但đãn 無vô 青thanh 黃hoàng 等đẳng 異dị 。 青thanh 黃hoàng 等đẳng 異dị 隨tùy 機cơ 映ánh 生sanh 。 虛hư 空không 以dĩ 喻dụ 法pháp 性tánh 身thân 。 虛hư 空không 本bổn 非phi 色sắc 法pháp 。 豈khởi 同đồng 摩ma 尼ni 。 上thượng 顯hiển 二nhị 喻dụ 別biệt 相tướng 。 即tức 是thị 顯hiển 文văn 。 從tùng 此thử 二nhị 不bất 二nhị 下hạ 。 正chánh 明minh 融dung 會hội 。 即tức 出xuất 經kinh 意ý 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 下hạ 。 但đãn 引dẫn 此thử 文văn 以dĩ 證chứng 後hậu 義nghĩa 。 以dĩ 扶phù 法pháp 相tướng 者giả 。 不bất 許hứa 無vô 色sắc 故cố 。 有hữu 義nghĩa 文văn 顯hiển 。 如như 苑uyển 公công 難nạn/nan 中trung 。 空không 色sắc 相tướng 融dung 以dĩ 為vi 真chân 身thân 。 亦diệc 繫hệ 表biểu 之chi 談đàm 可khả 以dĩ 雙song 摧tồi 二nhị 執chấp 。 疏sớ/sơ 故cố 以dĩ 聲thanh 取thủ 。 是thị 行hành 邪tà 道đạo 。 若nhược 離ly 聲thanh 取thủ 未vị 免miễn 斷đoạn 無vô 者giả 。 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 上thượng 句cú 即tức 金kim 剛cang 經kinh 意ý 。 若nhược 以dĩ 色sắc 見kiến 我ngã 。 以dĩ 音âm 聲thanh 求cầu 我ngã 。 是thị 人nhân 行hành 邪tà 道đạo 。 不bất 能năng 見kiến 如Như 來Lai 。 後hậu 句cú 即tức 兜Đâu 率Suất 偈kệ 讚tán 意ý 。 故cố 偈kệ 云vân 。 色sắc 身thân 非phi 是thị 佛Phật 。 音âm 聲thanh 亦diệc 復phục 然nhiên 。 亦diệc 不bất 離ly 色sắc 聲thanh 。 見kiến 佛Phật 神thần 通thông 力lực 。 天thiên 鼓cổ 無vô 心tâm 出xuất 現hiện 當đương 辨biện 。 疏sớ/sơ 若nhược 依y 權quyền 教giáo 等đẳng 者giả 。 本bổn 影ảnh 四tứ 句cú 即tức 如như 玄huyền 談đàm 。 若nhược 依y 此thử 宗tông 四tứ 句cú 皆giai 用dụng 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 故cố 。 質chất 亦diệc 自tự 心tâm 。


十Thập 行Hành 品Phẩm 第đệ 二nhị 十thập 一nhất
☸ Phẩm 21:

疏sớ/sơ 。 仁nhân 王vương 名danh 為vi 十thập 止chỉ 者giả 。 即tức 上thượng 卷quyển 伏phục 忍nhẫn 聖thánh 胎thai 三tam 十thập 人nhân 。 十thập 信tín 十thập 止chỉ 十thập 堅kiên 心tâm 故cố 已dĩ 如như 上thượng 引dẫn 。 疏sớ/sơ 梵Phạm 網võng 名danh 為vi 長trưởng 養dưỡng 者giả 彼bỉ 立lập 三tam 賢hiền 名danh 。 云vân 十thập 發phát 趣thú (# 十thập 住trụ )# 十thập 長trưởng 養dưỡng 十thập 行hành )# 十thập 金kim 剛cang (# 十thập 迴hồi 向hướng )# 。 疏sớ/sơ 略lược 無vô 助trợ 化hóa 善thiện 根căn 者giả 。 十thập 住trụ 卻khước 有hữu 。 經Kinh 云vân 亦diệc 是thị 汝nhữ 勝thắng 智trí 力lực 。 故cố 云vân 略lược 無vô 。 疏sớ/sơ 捷tiệp 辨biện 等đẳng 者giả 。 七thất 辯biện 之chi 義nghĩa 前tiền 文văn 已dĩ 有hữu 十Thập 地Địa 更cánh 廣quảng 。 疏sớ/sơ 與dữ 法Pháp 界Giới 下hạ 。 顯hiển 難nan 思tư 之chi 相tướng 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 後hậu 融dung 拂phất 。 前tiền 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 就tựu 法pháp 說thuyết 。 別biệt 配phối 事sự 理lý 以dĩ 為vi 深thâm 廣quảng 。 二nhị 又hựu 超siêu 下hạ 。 對đối 人nhân 以dĩ 顯hiển 。 三tam 又hựu 即tức 理lý 之chi 事sự 下hạ 。 事sự 理lý 相tương/tướng 融dung 釋thích 。 則tắc 法Pháp 界Giới 通thông 四tứ 法Pháp 界Giới 。 虛hư 空không 是thị 喻dụ 。 亦diệc 含hàm 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 事sự 法Pháp 界Giới 。 二nhị 即tức 事sự 之chi 理lý 下hạ 。 明minh 理lý 法Pháp 界Giới 。 於ư 中trung 顯hiển 非phi 表biểu 義nghĩa 名danh 言ngôn 。 及cập 顯hiển 境cảnh 名danh 言ngôn 所sở 及cập 。 即tức 不bất 思tư 議nghị 也dã 。 三tam 況huống 二nhị 交giao 徹triệt 即tức 事sự 理lý 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 四tứ 能năng 令linh 一nhất 行hành 下hạ 。 明minh 事sự 事sự 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 仍nhưng 上thượng 而nhi 起khởi 。 要yếu 由do 事sự 即tức 是thị 理lý 。 方phương 得đắc 以dĩ 理lý 融dung 事sự 。 故cố 有hữu 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 下hạ 引dẫn 證chứng 可khả 知tri 。 第đệ 三tam 事sự 理lý 無vô 礙ngại 亦diệc 應ưng 言ngôn 虛hư 空không 不bất 礙ngại 於ư 色sắc 。 色sắc 不bất 礙ngại 空không 故cố 。 四tứ 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 如như 空không 入nhập 在tại 一nhất 毛mao 孔khổng 。 即tức 攝nhiếp 無vô 邊biên 法Pháp 界Giới 空không 故cố 。 疏sớ/sơ 又hựu 若nhược 唯duy 遮già 者giả 下hạ 。 第đệ 二nhị 融dung 拂phất 。 恐khủng 滯trệ 絕tuyệt 思tư 議nghị 故cố 。 絕tuyệt 但đãn 是thị 遮già 絕tuyệt 心tâm 言ngôn 故cố 。 融dung 者giả 即tức 言ngôn 無vô 言ngôn 故cố 。 故cố 云vân 於ư 中trung 思tư 議nghị 不bất 可khả 盡tận 。 即tức 用dụng 第đệ 八bát 真chân 。 如như 相tương/tướng 迴hồi 向hướng 偈kệ 文văn 。 云vân 菩Bồ 薩Tát 住trụ 是thị 不bất 思tư 議nghị 。 於ư 中trung 思tư 議nghị 不bất 可khả 盡tận 。 入nhập 是thị 不bất 可khả 思tư 議nghị 處xứ 。 思tư 與dữ 非phi 思tư 俱câu 寂tịch 滅diệt 。 上thượng 即tức 前tiền 半bán 意ý 。 從tùng 遮già 融dung 無vô 二nhị 下hạ 。 即tức 後hậu 半bán 意ý 也dã 。 疏sớ/sơ 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 即tức 真chân 實thật 行hành 者giả 。 例lệ 後hậu 十Thập 地Địa 六lục 決quyết 定định 中trung 有hữu 真chân 實thật 善thiện 決quyết 定định 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 不bất 可khả 見kiến 。 今kim 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 當đương 之chi 。 言ngôn 無vô 觀quán 相tương/tướng 行hành 者giả 。 彼bỉ 云vân 無vô 雜tạp 。 無vô 帶đái 相tương/tướng 之chi 雜tạp 故cố 。 今kim 經kinh 地địa 前tiền 猶do 帶đái 如như 相tương/tướng 故cố 。 無vô 無vô 雜tạp 之chi 言ngôn 。 疏sớ/sơ 故cố 無vô 。 大đại 行hành 者giả 。 大đại 行hành 合hợp 云vân 遍biến 。 一nhất 切thiết 佛Phật 剎sát 。 普phổ 能năng 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 今kim 無vô 此thử 言ngôn 。 疏sớ/sơ 本bổn 業nghiệp 云vân 始thỉ 入nhập 等đẳng 者giả 。 經kinh 此thử 前tiền 總tổng 明minh 從tùng 住trụ 入nhập 行hành 。 云vân 從tùng 灌quán 頂đảnh 進tiến 入nhập 五ngũ 陰ấm 法pháp 性tánh 空không 。 亦diệc 行hành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 名danh 十thập 行hành 。 疏sớ/sơ 彼bỉ 云vân 得đắc 實thật 法Pháp 忍Nhẫn 者giả 。 經kinh 具cụ 云vân 於ư 實thật 法pháp 得đắc 法Pháp 忍nhẫn 。 心tâm 無vô 我ngã 我ngã 所sở 。 疏sớ/sơ 瑜du 伽già 菩Bồ 薩Tát 地địa 六Lục 度Độ 各các 有hữu 九cửu 門môn 者giả 。 即tức 三tam 十thập 九cửu 為vi 首thủ 。 明minh 法pháp 品phẩm 已dĩ 略lược 引dẫn 之chi 。 今kim 更cánh 具cụ 引dẫn 疏sớ/sơ 。 但đãn 通thông 釋thích 六Lục 度Độ 九cửu 門môn 之chi 相tướng 。 其kỳ 列liệt 名danh 即tức 論luận 。 謂vị 字tự 已dĩ 下hạ 。 即tức 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 。 今kim 先tiên 具cụ 出xuất 布bố 施thí 九cửu 門môn 。 論luận 嗢ốt 柁đả 南nam 曰viết 。 自tự 性tánh 一nhất 切thiết 難nan 行hành 。 一nhất 切thiết 門môn 善thiện 士sĩ 。 一nhất 切thiết 種chủng 遂toại 求cầu 。 二nhị 世thế 樂lạc 清thanh 淨tịnh 。 一nhất 自tự 性tánh 者giả 。 謂vị 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 乃nãi 至chí 身thân 財tài 。 無vô 所sở 顧cố 惜tích 。 能năng 施thí 一nhất 切thiết 。 所sở 應ưng 施thí 物vật 。 無vô 貪tham 俱câu 生sanh 思tư 。 及cập 因nhân 此thử 所sở 發phát 能năng 施thí 一nhất 切thiết 施thí 物vật 。 身thân 語ngữ 二nhị 業nghiệp 安an 住trụ 律luật 儀nghi 。 阿a 笈cấp 摩ma 。 見kiến 定định 有hữu 果quả 見kiến 隨tùy 所sở 求cầu 。 即tức 以dĩ 此thử 物vật 。 而nhi 行hành 惠huệ 施thí 。 當đương 知tri 是thị 名danh 。 菩Bồ 薩Tát 自tự 性tánh 施thí 二nhị 一nhất 切thiết 施thí 。 略lược 有hữu 二nhị 法pháp 。 謂vị 內nội 物vật 外ngoại 物vật 。 又hựu 一nhất 切thiết 施thí 物vật 。 謂vị 財tài 法pháp 無vô 畏úy 。 三tam 難nan 行hành 施thí 有hữu 三tam 。 謂vị 一nhất 財tài 物vật 尠tiển 少thiểu 而nhi 自tự 貧bần 苦khổ 施thí 。 二nhị 可khả 愛ái 惜tích 物vật 甚thậm 深thâm 愛ái 著trước 物vật 施thí 。 三tam 艱gian 辛tân 所sở 獲hoạch 財tài 物vật 施thí 。 四tứ 一nhất 切thiết 門môn 有hữu 四tứ 。 一nhất 自tự 財tài 物vật 。 二nhị 勸khuyến 他tha 得đắc 物vật 。 三tam 施thí 父phụ 母mẫu 妻thê 子tử 。 奴nô 婢tỳ 作tác 使sử 等đẳng 。 四tứ 施thí 與dữ 諸chư 來lai 求cầu 者giả 。 五ngũ 善thiện 士sĩ 施thí 有hữu 五ngũ 。 一nhất 淨tịnh 信tín 施thí 。 二nhị 恭cung 敬kính 施thí 。 三tam 自tự 手thủ 施thí 。 四tứ 應ứng 時thời 施thí 。 五ngũ 不bất 惱não 亂loạn 他tha 施thí 。 六lục 一nhất 切thiết 種chủng 有hữu 六lục 有hữu 七thất 。 故cố 有hữu 十thập 三tam 。 言ngôn 六lục 者giả 。 一nhất 無vô 依y 施thí 。 二nhị 廣quảng 大đại 施thí 。 三tam 歡hoan 喜hỷ 施thí 。 四tứ 數sác 數sác 施thí 。 五ngũ 因nhân 器khí 施thí 。 六lục 非phi 因nhân 器khí 施thí 。 言ngôn 有hữu 七thất 者giả 。 一nhất 一nhất 切thiết 物vật 施thí 。 二nhị 一nhất 切thiết 處xứ 施thí 。 三tam 一nhất 切thiết 時thời 施thí 。 四tứ 無vô 罪tội 施thí 。 五ngũ 有hữu 情tình 物vật 施thí 。 六lục 方phương 土thổ/độ 物vật 施thí 。 七thất 財tài 穀cốc 物vật 施thí 。 七thất 遂toại 求cầu 施thí 有hữu 八bát 相tương/tướng 。 謂vị 一nhất 匱quỹ 乏phạp 飲ẩm 食thực 施thí 以dĩ 飲ẩm 食thực 。 二nhị 匱quỹ 乏phạp 車xa 乘thừa 施thí 以dĩ 車xa 乘thừa 。 三tam 衣y 服phục 。 四tứ 嚴nghiêm 具cụ 。 五ngũ 資tư 生sanh 什thập 物vật 。 六lục 種chủng 種chủng 塗đồ 飾sức 香hương 鬘man 。 七thất 舍xá 宅trạch 。 八bát 光quang 明minh 。 皆giai 如như 初sơ 二nhị 句cú 。 八bát 此thử 世thế 他tha 世thế 。 樂nhạo 施thí 有hữu 九cửu 。 謂vị 財tài 無vô 畏úy 法pháp 各các 有hữu 三tam 故cố 。 財tài 有hữu 三tam 者giả 。 謂vị 一nhất 清thanh 淨tịnh 如như 法Pháp 物vật 。 二nhị 調điều 伏phục 慳san 悋lận 垢cấu 。 三tam 調điều 伏phục 藏tạng 積tích 垢cấu 。 二nhị 即tức 捨xả 財tài 物vật 執chấp 著trước 。 三tam 即tức 捨xả 受thọ 用dụng 執chấp 著trước 。 無vô 畏úy 三tam 者giả 。 一nhất 濟tế 拔bạt 師sư 子tử 虎hổ 狼lang 。 鬼quỷ 魅mị 等đẳng 畏úy 。 二nhị 王vương 賊tặc 等đẳng 畏úy 。 三tam 水thủy 火hỏa 等đẳng 畏úy 。 法Pháp 施thí 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 倒đảo 說thuyết 法Pháp 。 二nhị 稱xưng 理lý 說thuyết 法Pháp 。 三tam 勸khuyến 修tu 學học 處xứ 。 九cửu 清thanh 淨tịnh 施thí 有hữu 十thập 。 一nhất 不bất 留lưu 滯trệ 施thí 。 二nhị 不bất 執chấp 取thủ 施thí 。 三tam 不bất 積tích 聚tụ 施thí 。 四tứ 不bất 高cao 舉cử 施thí 。 五ngũ 無vô 所sở 依y 施thí 。 六lục 不bất 退thoái 轉chuyển 施thí 。 七thất 不bất 下hạ 劣liệt 施thí 。 八bát 無vô 向hướng 背bối/bội 施thí 。 九cửu 不bất 望vọng 報báo 施thí 。 十thập 不bất 希hy 異dị 熟thục 施thí 。 餘dư 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。 然nhiên 九cửu 門môn 自tự 性tánh 皆giai 一nhất 。 一nhất 切thiết 皆giai 二nhị 皆giai 三tam 。 難nan 行hành 皆giai 三tam 。 一nhất 切thiết 門môn 皆giai 四tứ 。 善thiện 士sĩ 皆giai 五ngũ 。 一nhất 切thiết 種chủng 或hoặc 六lục 或hoặc 七thất 。 共cộng 有hữu 十thập 三tam 。 遂toại 求cầu 皆giai 八bát 。 二nhị 世thế 樂lạc 皆giai 九cửu 清thanh 淨tịnh 皆giai 十thập 。 而nhi 相tương 隨tùy 度độ 異dị 。 然nhiên 下hạ 文văn 中trung 。 九cửu 門môn 之chi 內nội 或hoặc 多đa 或hoặc 少thiểu 。 不bất 必tất 俱câu 全toàn 。 若nhược 一nhất 一nhất 配phối 乃nãi 成thành 繁phồn 碎toái 。 隨tùy 顯hiển 配phối 之chi 知tri 法pháp 包bao 含hàm 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 含hàm 攝nhiếp 前tiền 四Tứ 等Đẳng 者giả 。 即tức 示thị 此thử 經Kinh 包bao 含hàm 之chi 相tướng 下hạ 。 別biệt 配phối 之chi 。 一nhất 者giả 施thí 主chủ 即tức 九cửu 門môn 中trung 初sơ 一nhất 也dã 。 雜tạp 集tập 第đệ 八bát 云vân 。 云vân 何hà 施thí 圓viên 滿mãn 。 謂vị 數sác 數sác 施thí 故cố 。 無vô 偏thiên 黨đảng 施thí 故cố 。 隨tùy 其kỳ 所sở 願nguyện 。 圓viên 滿mãn 施thí 故cố 。 依y 此thử 義nghĩa 故cố 。 經kinh 作tác 是thị 說thuyết 。 為vi 大đại 施thí 主chủ 。 者giả 此thử 顯hiển 數sác 數sác 施thí 。 及cập 由do 慣quán 習tập 成thành 性tánh 數sác 數sác 能năng 故cố 。 疏sớ/sơ 一nhất 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 即tức 九cửu 門môn 一nhất 切thiết 施thí 中trung 前tiền 二nhị 義nghĩa 也dã 。 二nhị 若nhược 難nạn/nan 若nhược 易dị 即tức 難nan 行hành 。 三tam 財tài 法pháp 無vô 畏úy 即tức 一nhất 切thiết 施thí 中trung 後hậu 義nghĩa 。 四tứ 攝nhiếp 第đệ 四tứ 一nhất 切thiết 門môn 第đệ 六lục 一nhất 切thiết 種chủng 。 五ngũ 即tức 遂toại 求cầu 故cố 攝nhiếp 五ngũ 門môn 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 五ngũ 句cú 以dĩ 種chủng 十thập 義nghĩa 者giả 。 但đãn 觀quán 前tiền 列liệt 具cụ 知tri 次thứ 第đệ 。 疏sớ/sơ 先tiên 現hiện 行hành 財tài 施thí 等đẳng 者giả 。 即tức 九cửu 門môn 中trung 一nhất 切thiết 施thí 中trung 之chi 三tam 相tương/tướng 也dã 。 前tiền 六Lục 度Độ 章chương 雖tuy 皆giai 略lược 示thị 。 今kim 更cánh 依y 攝nhiếp 論luận 釋thích 之chi 。 本bổn 論luận 云vân 。 施thí 三tam 品phẩm 者giả 。 一nhất 法Pháp 施thí 。 二nhị 財tài 施thí 。 三tam 無vô 畏úy 施thí 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 言ngôn 法Pháp 施thí 者giả 。 謂vị 無vô 染nhiễm 心tâm 如như 實thật 宣tuyên 說thuyết 。 契Khế 經Kinh 等đẳng 法Pháp 。 言ngôn 財tài 施thí 者giả 。 謂vị 無vô 染nhiễm 心tâm 施thí 資tư 生sanh 具cụ 。 無vô 畏úy 施thí 者giả 。 謂vị 心tâm 無vô 損tổn 害hại 。 濟tế 拔bạt 驚kinh 怖bố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 第đệ 一nhất 番phiên 自tự 施thi 行hành 相tương/tướng 。 論luận 云vân 又hựu 法Pháp 施thí 者giả 。 為vi 欲dục 資tư 益ích 他tha 諸chư 善thiện 根căn 。 財tài 施thí 者giả 。 為vi 欲dục 資tư 益ích 他tha 身thân 。 無vô 畏úy 施thí 者giả 。 為vi 欲dục 資tư 益ích 他tha 心tâm 。 釋thích 曰viết 。 此thử 第đệ 二nhị 番phiên 明minh 施thí 所sở 為vi 。 天thiên 親thân 同đồng 此thử 論luận 。 又hựu 云vân 。 以dĩ 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 說thuyết 三tam 施thí 。 梁lương 攝nhiếp 論luận 云vân 。 法Pháp 施thí 利lợi 益ích 他tha 心tâm 。 財tài 施thí 資tư 益ích 他tha 身thân 。 無vô 畏úy 施thí 通thông 益ích 他tha 身thân 心tâm 。


復phục 次thứ 由do 財tài 施thí 故cố 有hữu 向hướng 惡ác 者giả 悉tất 令linh 歸quy 善thiện 。 由do 無vô 畏úy 施thí 。 攝nhiếp 彼bỉ 令linh 成thành 眷quyến 屬thuộc 。 由do 法Pháp 施thí 故cố 生sanh 彼bỉ 善thiện 根căn 。 及cập 成thành 熟thục 解giải 脫thoát 。 由do 具cụ 此thử 義nghĩa 故cố 說thuyết 三tam 施thí 。 疏sớ/sơ 依y 無vô 著trước 論luận 有hữu 六lục 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 一nhất 方phương 便tiện 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 先tiên 作tác 意ý 。 二nhị 歡hoan 喜hỷ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 見kiến 求cầu 者giả 。 深thâm 生sanh 歡hoan 喜hỷ 。 遇ngộ 於ư 乞khất 者giả 稱xưng 意ý 歡hoan 喜hỷ 。 三tam 者giả 恩ân 德đức 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 遇ngộ 乞khất 者giả 深thâm 心tâm 荷hà 恩ân 。 由do 彼bỉ 令linh 我ngã 勝thắng 行hành 成thành 故cố 。 四tứ 者giả 廣quảng 大đại 意ý 樂lạc 。 謂vị 廣quảng 行hành 施thí 唯duy 期kỳ 大đại 果quả 故cố 。 五ngũ 善thiện 好hảo/hiếu 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 謂vị 令linh 乞khất 者giả 現hiện 在tại 豐phong 樂lạc 未vị 來lai 得đắc 道Đạo 故cố 。 六lục 清thanh 淨tịnh 意ý 樂lạc 。 謂vị 離ly 障chướng 離ly 相tương/tướng 成thành 。 波Ba 羅La 蜜Mật 故cố 。 疏sớ/sơ 中trung 先tiên 列liệt 名danh 後hậu 隨tùy 文văn 釋thích 。 中trung 方phương 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 故cố 併tinh 舉cử 之chi 。 疏sớ/sơ 自tự 期kỳ 大đại 果quả 。 亦diệc 廣quảng 大đại 意ý 樂lạc 者giả 。 上thượng 總tổng 釋thích 廣quảng 大đại 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 謂vị 廣quảng 行hành 施thí 。 二nhị 唯duy 期kỳ 大đại 果quả 故cố 。 前tiền 一nhất 切thiết 無vô 違vi 即tức 是thị 初sơ 意ý 。 今kim 是thị 期kỳ 大đại 果quả 也dã 。 疏sớ/sơ 亦diệc 是thị 善thiện 好hảo/hiếu 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 。 前tiền 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 令linh 乞khất 者giả 現hiện 在tại 豐phong 樂lạc 。 二nhị 未vị 來lai 得đắc 道Đạo 。 今kim 是thị 後hậu 意ý 。 疏sớ/sơ 隨tùy 相tương 離ly 相tương/tướng 行hành 必tất 同đồng 時thời 者giả 。 即tức 總tổng 示thị 儀nghi 式thức 。 言ngôn 如như 大đại 般Bát 若Nhã 者giả 。 如như 般Bát 若Nhã 。 清thanh 淨tịnh 遍biến 歷lịch 八bát 十thập 餘dư 科khoa 遞đệ 。 為vi 其kỳ 首thủ 成thành 百bách 餘dư 卷quyển 。 如như 清thanh 淨tịnh 既ký 爾nhĩ 。 若nhược 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 首thủ 。 亦diệc 遍biến 歷lịch 諸chư 法pháp 無vô 住trụ 。 無vô 依y 無vô 得đắc 無vô 相tướng 等đẳng 。 一nhất 一nhất 皆giai 然nhiên 。 故cố 賢hiền 首thủ 云vân 。 若nhược 歷lịch 事sự 備bị 陳trần 言ngôn 過quá 二nhị 十thập 萬vạn 頌tụng 。 今kim 併tinh 隨tùy 相tương/tướng 居cư 于vu 一nhất 處xứ 。 併tinh 諸chư 離ly 相tương/tướng 居cư 于vu 一nhất 處xứ 。 猶do 般Bát 若Nhã 目mục 。 故cố 束thúc 乃nãi 數số 紙chỉ 展triển 則tắc 成thành 多đa 。 疏sớ/sơ 我ngã 謂vị 主chủ 宰tể 諸chư 蘊uẩn 假giả 者giả 者giả 。 即tức 唯duy 識thức 文văn 。 論luận 云vân 。 我ngã 謂vị 主chủ 宰tể 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 主chủ 如như 君quân 主chủ 。 有hữu 自tự 在tại 故cố 。 宰tể 如như 宰tể 輔phụ 。 能năng 割cát 斷đoạn 故cố 。 諸chư 蘊uẩn 假giả 者giả 者giả 。 於ư 諸chư 蘊uẩn 中trung 假giả 建kiến 立lập 故cố 稱xưng 之chi 為vi 我ngã 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 世thế 間gian 聖thánh 教giáo 說thuyết 有hữu 我ngã 法pháp 。 但đãn 由do 假giả 立lập 非phi 實thật 有hữu 性tánh 。 解giải 曰viết 。 假giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 無vô 體thể 隨tùy 情tình 假giả 。 隨tùy 自tự 執chấp 情tình 名danh 我ngã 法pháp 故cố 。 即tức 外ngoại 道đạo 等đẳng 計kế 。 二nhị 有hữu 體thể 強cường/cưỡng 施thi 設thiết 假giả 。 隨tùy 位vị 隨tùy 緣duyên 假giả 施thi 設thiết 故cố 。 即tức 聖thánh 教giáo 所sở 說thuyết 。 今kim 於ư 二nhị 義nghĩa 準chuẩn 下hạ 智trí 論luận 及cập 瑜du 伽già 文văn 當đương 初sơ 義nghĩa 也dã 。


疏sớ/sơ 。 故cố 智trí 論luận 三tam 十thập 五ngũ 等đẳng 者giả 。 問vấn 曰viết 。 如như 我ngã 乃nãi 至chí 見kiến 者giả 。 為vi 是thị 一nhất 事sự 為vi 各các 各các 異dị 。


答đáp 曰viết 。

皆giai 是thị 一nhất 我ngã 但đãn 以dĩ 隨tùy 事sự 為vi 異dị 。 於ư 五ngũ 陰ấm 中trung 。 我ngã 我ngã 所sở 心tâm 起khởi 故cố 名danh 為vi 我ngã 。 釋thích 曰viết 。 次thứ 云vân 但đãn 是thị 一nhất 我ngã 下hạ 。 即tức 上thượng 論luận 文văn 。


疏sớ/sơ 。 瑜du 伽già 大đại 同đồng 此thử 說thuyết 者giả 。 論luận 云vân 。 於ư 五ngũ 蘊uẩn 我ngã 我ngã 所sở 現hiện 前tiền 行hành 故cố 。 即tức 八bát 十thập 三tam 論luận 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 由do 迷mê 緣duyên 生sanh 實thật 性tánh 下hạ 釋thích 其kỳ 無vô 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 別biệt 別biệt 觀quán 無vô 之chi 所sở 以dĩ 如như 十thập 定định 品phẩm 第đệ 二nhị 定định 者giả 。 即tức 四tứ 十thập 經kinh 菩Bồ 薩Tát 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 我ngã 故cố 。 是thị 名danh 入nhập 無vô 命mạng 法pháp 無vô 作tác 法pháp 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 切thiết 。 世thế 間gian 勤cần 修tu 行hành 無vô 諍tranh 法pháp 故cố 。 是thị 名danh 住trụ 無vô 我ngã 法pháp 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 如như 實thật 見kiến 一nhất 切thiết 身thân 皆giai 從tùng 緣duyên 起khởi 。 故cố 是thị 名danh 住trụ 無vô 眾chúng 生sanh 法pháp 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 生sanh 滅diệt 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 是thị 名danh 住trụ 無vô 補bổ 特đặc 伽già 羅la 法pháp 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 知tri 諸chư 法pháp 本bổn 。 性tánh 平bình 等đẳng 故cố 。 是thị 名danh 住trụ 無vô 意ý 生sanh 法pháp 無vô 摩ma 納nạp 婆bà 法pháp 者giả 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 別biệt 觀quán 無vô 之chi 所sở 以dĩ 。


疏sớ/sơ 。 智Trí 度Độ 論luận 云vân 。 五ngũ 陰ấm 和hòa 合hợp 中trung 生sanh 故cố 。 名danh 為vi 眾chúng 生sanh 。 瑜du 伽già 有hữu 二nhị 解giải 。 今kim 是thị 其kỳ 一nhất 。 言ngôn 唯duy 有hữu 此thử 法Pháp 者giả 。 有hữu 此thử 有hữu 情tình 法pháp 。 有hữu 情tình 即tức 識thức 。 言ngôn 無vô 餘dư 者giả 。 無vô 彼bỉ 識thức 外ngoại 餘dư 我ngã 體thể 也dã 。 二nhị 云vân 。 又hựu 復phục 於ư 彼bỉ 。 有hữu 愛ái 著trước 故cố 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 言ngôn 於ư 彼bỉ 者giả 。 彼bỉ 即tức 所sở 愛ái 中trung 八bát 識thức 也dã 。 即tức 是thị 有hữu 能năng 愛ái 情tình 。 名danh 為vi 有hữu 情tình 。 有hữu 情tình 梵Phạm 言ngôn 薩tát 埵đóa 。 舊cựu 云vân 眾chúng 生sanh 。


疏sớ/sơ 。 三tam 有hữu 想tưởng 者giả 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 命mạng 者giả 其kỳ 釋thích 文văn 即tức 智trí 論luận 。 論luận 中trung 具cụ 云vân 命mạng 根căn 成thành 就tựu 故cố 名danh 壽thọ 者giả 命mạng 者giả 。 釋thích 曰viết 。 此thử 論luận 雙song 釋thích 經kinh 中trung 壽thọ 命mạng 二nhị 種chủng 。 以dĩ 命mạng 根căn 體thể 即tức 壽thọ 故cố 。 已dĩ 見kiến 問vấn 明minh 。 世thế 親thân 釋thích 云vân 。 一nhất 報báo 命mạng 根căn 不bất 斷đoạn 故cố 。 論luận 偈kệ 云vân 不bất 斷đoạn 至chí 命mạng 住trụ 。 大đại 雲vân 解giải 云vân 。 此thử 是thị 根căn 命mạng 。 瑜du 伽già 亦diệc 是thị 二nhị 法pháp 合hợp 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 種chủng 種chủng 等đẳng 新tân 譯dịch 名danh 異dị 生sanh 等đẳng 者giả 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 第đệ 十thập 三tam 。 前tiền 引dẫn 智trí 論luận 其kỳ 文văn 小tiểu 略lược 。 具cụ 即tức 大đại 品phẩm 名danh 為vi 眾chúng 數số 。 智trí 論luận 云vân 。 從tùng 我ngã 人nhân 有hữu 陰ấm 界giới 等đẳng 眾chúng 數số 之chi 法pháp 。 又hựu 取thủ 我ngã 人nhân 為vi 陰ấm 界giới 入nhập 諸chư 法pháp 之chi 數số 故cố 。 眾chúng 多đa 之chi 法pháp 是thị 種chủng 種chủng 義nghĩa 。 六lục 補bổ 特đặc 等đẳng 者giả 。 即tức 瑜du 伽già 中trung 名danh 。


疏sớ/sơ 。 七thất 人nhân 者giả 有hữu 靈linh 於ư 土thổ/độ 木mộc 之chi 稱xưng 。 即tức 關quan 中trung 生sanh 公công 語ngữ 。 即tức 智trí 論luận 意ý 。 瑜du 伽già 名danh 士sĩ 夫phu 。 即tức 十thập 七thất 相tương/tướng 中trung 第đệ 六lục 論luận 云vân 。 言ngôn 養dưỡng 育dục 者giả 。 謂vị 增tăng 長trưởng 後hậu 有hữu 業nghiệp 故cố 。 能năng 作tác 一nhất 切thiết 。 士sĩ 夫phu 用dụng 故cố 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 言ngôn 養dưỡng 育dục 者giả 。 令linh 滋tư 茂mậu 不bất 斷đoạn 絕tuyệt 義nghĩa 。 業nghiệp 令linh 致trí 果quả 有hữu 士sĩ 夫phu 用dụng 未vị 來lai 莫mạc 窮cùng 故cố 名danh 養dưỡng 育dục 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 雙song 釋thích 士sĩ 夫phu 養dưỡng 育dục 文văn 便tiện 故cố 引dẫn 之chi 。


疏sớ/sơ 。 八bát 摩ma 納nạp 婆bà 。 此thử 云vân 儒nho 童đồng 即tức 。 出xuất 智trí 論luận 若nhược 瑜du 伽già 云vân 謂vị 。 依y 止chỉ 於ư 意ý 。 或hoặc 高cao 或hoặc 下hạ 。 故cố 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 意ý 高cao 下hạ 者giả 。 約ước 行hành 以dĩ 釋thích 。 然nhiên 行hành 高cao 下hạ 皆giai 由do 於ư 意ý 。 稚trĩ 年niên 之chi 者giả 高cao 下hạ 不bất 定định 故cố 。 以dĩ 高cao 下hạ 而nhi 以dĩ 顯hiển 之chi 。 釋thích 曰viết 。 稚trĩ 年niên 高cao 下hạ 者giả 。 即tức 少thiếu 年niên 有hữu 學học 者giả 也dã 。


疏sớ/sơ 。 大đại 般Bát 若Nhã 第đệ 三tam 下hạ 。 結kết 示thị 本bổn 源nguyên 。 古cổ 有hữu 章chương 門môn 七thất 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 列liệt 名danh 。 二nhị 釋thích 名danh 。 三tam 體thể 性tánh 。 四tứ 二nhị 執chấp 。 五ngũ 伏phục 害hại 。 六lục 成thành 觀quán 。 七thất 問vấn 答đáp 。 初sơ 諸chư 說thuyết 互hỗ 望vọng 差sai 別biệt 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 數số 增tăng 減giảm 二nhị 互hỗ 有hữu 無vô 。 三tam 變biến 名danh 字tự 初sơ 增tăng 減giảm 者giả 。 第đệ 六lục 迴hồi 向hướng 但đãn 有hữu 其kỳ 八bát 。 略lược 無vô 總tổng 我ngã 及cập 種chủng 種chủng 耳nhĩ 。 十thập 定định 有hữu 七thất 已dĩ 如như 上thượng 辨biện 。 一nhất 作tác 者giả 。 二nhị 命mạng 。 三tam 我ngã 。 四tứ 眾chúng 生sanh 。 五ngũ 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 六lục 意ý 生sanh 。 七thất 摩ma 納nạp 婆bà 。 略lược 無vô 受thọ 者giả 及cập 種chủng 種chủng 。 而nhi 加gia 總tổng 我ngã 。 大đại 般Bát 若Nhã 第đệ 四tứ 說thuyết 十thập 七thất 相tương/tướng 。 一nhất 我ngã 。 二nhị 有hữu 情tình 。 三tam 命mạng 者giả 。 四tứ 生sanh 者giả 。 五ngũ 養dưỡng 者giả 。 六lục 士sĩ 夫phu 。 七thất 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 八bát 意ý 生sanh 。 九cửu 儒nho 童đồng 。 十thập 作tác 者giả 。 十thập 一nhất 使sử 作tác 者giả 。 十thập 二nhị 起khởi 者giả 十thập 三tam 使sử 起khởi 者giả 。 十thập 四tứ 受thọ 者giả 。 十thập 五ngũ 使sử 受thọ 者giả 。 十thập 六lục 知tri 者giả 。 十thập 七thất 見kiến 者giả 。 第đệ 十thập 三tam 中trung 但đãn 說thuyết 十thập 四tứ 。 闕khuyết 使sử 作tác 者giả 起khởi 者giả 使sử 起khởi 者giả 使sử 受thọ 者giả 。 闕khuyết 四tứ 加gia 異dị 生sanh 。 異dị 生sanh 義nghĩa 當đương 起khởi 故cố 。 三tam 使sử 大đại 同đồng 。 故cố 其kỳ 第đệ 二nhị 有hữu 無vô 已dĩ 含hàm 在tại 前tiền 增tăng 減giảm 之chi 中trung 。 三tam 變biến 名danh 字tự 。 此thử 云vân 眾chúng 生sanh 。 大đại 般Bát 若Nhã 中trung 是thị 有hữu 情tình 。 此thử 云vân 補bổ 伽già 羅la 。 彼bỉ 云vân 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 此thử 云vân 人nhân 。 彼bỉ 云vân 士sĩ 夫phu 。 此thử 云vân 摩ma 納nạp 婆bà 。 大đại 般Bát 若Nhã 云vân 儒nho 童đồng 。 迴hồi 向hướng 云vân 童đồng 子tử 。 此thử 云vân 有hữu 想tưởng 。 大đại 般Bát 若Nhã 云vân 生sanh 者giả 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 中trung 已dĩ 對đối 大đại 般Bát 若Nhã 辨biện 竟cánh 。 餘dư 門môn 可khả 略lược 言ngôn 也dã 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 外ngoại 無vô 自tự 共cộng 之chi 相tướng 狀trạng 者giả 。 自tự 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 色sắc 質chất 礙ngại 相tương/tướng 。 受thọ 領lãnh 納nạp 相tương/tướng 等đẳng 。 各các 別biệt 所sở 屬thuộc 。 共cộng 相tương 者giả 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 同đồng 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 此thử 二nhị 皆giai 外ngoại 相tướng 也dã 。 二nhị 為vi 無vô 為vi 諸chư 法pháp 之chi 體thể 。 諸chư 法pháp 不bất 出xuất 此thử 二nhị 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 去khứ 不bất 留lưu 空không 者giả 。 明minh 空không 有hữu 無vô 二nhị 。 故cố 有hữu 即tức 是thị 空không 。 若nhược 去khứ 於ư 有hữu 即tức 以dĩ 去khứ 空không 。 若nhược 有hữu 去khứ 存tồn 空không 則tắc 空không 有hữu 為vi 二nhị 故cố 。


疏sớ/sơ 。 剋khắc 獲hoạch 為vi 果quả 者giả 。 此thử 釋thích 果quả 報báo 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 果quả 通thông 現hiện 在tại 。 報báo 唯duy 未vị 來lai 。 如như 修tu 初sơ 禪thiền 為vi 習tập 因nhân 。 證chứng 得đắc 初sơ 禪thiền 為vi 習tập 果quả 。 故cố 云vân 習tập 因nhân 習tập 續tục 於ư 前tiền 習tập 果quả 。 剋khắc 獲hoạch 於ư 後hậu 。 上thượng 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 望vọng 其kỳ 當đương 報báo 總tổng 名danh 為vi 因nhân 。 生sanh 於ư 初sơ 禪thiền 梵Phạm 眾chúng 等đẳng 天thiên 方phương 名danh 感cảm 報báo 。 故cố 上thượng 云vân 酬thù 因nhân 為vi 報báo 。 此thử 則tắc 下hạ 結kết 示thị 。 二nhị 又hựu 報báo 謂vị 有hữu 漏lậu 下hạ 。 則tắc 果quả 之chi 與dữ 報báo 俱câu 在tại 未vị 來lai 。


疏sớ/sơ 。 大đại 施thí 大đại 果quả 等đẳng 者giả 。 此thử 小tiểu 大đại 等đẳng 有hữu 三tam 。 一nhất 少thiểu 物vật 施thí 等đẳng 為vi 小tiểu 。 多đa 物vật 施thí 為vi 大đại 。 二nhị 小tiểu 心tâm 施thí 為vi 小tiểu 。 大đại 心tâm 施thí 為vi 大đại 。 自tự 利lợi 無vô 常thường 等đẳng 為vi 小tiểu 利lợi 。 他tha 觀quán 空không 等đẳng 為vi 大đại 。 三tam 近cận 果quả 為vi 小tiểu 。 究cứu 竟cánh 果quả 為vi 大đại 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 四tứ 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 42

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016