大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 九cửu
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 39
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
梵Phạm 行Hạnh 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục
☸ Phẩm 16:
初sơ 來lai 意ý 有hữu 六lục 者giả 。 初sơ 一nhất 行hành 位vị 相tương 對đối 。 前tiền 雖tuy 有hữu 行hành 意ý 在tại 位vị 故cố 。 二nhị 通thông 別biệt 相tướng 對đối 。 如như 前tiền 初sơ 住trụ 自tự 分phần/phân 但đãn 明minh 緣duyên 境cảnh 發phát 心tâm 。 勝thắng 進tiến 但đãn 明minh 勤cần 供cúng 養dường 佛Phật 樂nhạo 住trụ 生sanh 死tử 等đẳng 。 二nhị 住trụ 自tự 分phần/phân 但đãn 於ư 眾chúng 生sanh 。 起khởi 利lợi 益ích 大đại 悲bi 等đẳng 十thập 心tâm 。 勝thắng 進tiến 但đãn 明minh 誦tụng 習tập 多đa 聞văn 虛hư 閑nhàn 寂tịch 靜tĩnh 等đẳng 。 則tắc 十thập 住trụ 所sở 修tu 一nhất 一nhất 不bất 同đồng 。 今kim 此thử 梵Phạm 行hạnh 十thập 住trụ 通thông 修tu 故cố 。 三tam 道đạo 俗tục 相tương 對đối 。 以dĩ 文văn 云vân 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 依y 如Như 來Lai 教giáo 染nhiễm 衣y 出xuất 家gia 。 答đáp 中trung 廣quảng 明minh 受thọ 隨tùy 戒giới 等đẳng 。 前tiền 之chi 十thập 住trụ 不bất 揀giản 道đạo 俗tục 也dã 。 四tứ 即tức 隨tùy 相tương/tướng 實thật 相tướng 對đối 。 言ngôn 隨tùy 相tương/tướng 者giả 。 即tức 如như 前tiền 別biệt 行hành 。 行hành 既ký 不bất 同đồng 即tức 是thị 隨tùy 相tương/tướng 。 今kim 此thử 觀quán 意ý 於ư 身thân 無vô 所sở 取thủ 。 於ư 修tu 無vô 所sở 著trước 。 乃nãi 至chí 受thọ 無vô 相tướng 法pháp 。 觀quán 無vô 相tướng 法pháp 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 等đẳng 故cố 。 五ngũ 即tức 因nhân 果quả 相tương 對đối 。 以dĩ 問vấn 云vân 云vân 何hà 而nhi 得đắc 。 梵Phạm 行hạnh 清thanh 淨tịnh 。 從tùng 菩Bồ 薩Tát 位vị 逮đãi 於ư 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 道đạo 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 位vị 即tức 十thập 住trụ 位vị 也dã 。 以dĩ 說thuyết 位vị 竟cánh 恐khủng 物vật 尋tầm 因nhân 故cố 令linh 修tu 此thử 。 如như 先tiên 知tri 滅diệt 後hậu 示thị 道đạo 故cố 。 六lục 標tiêu 釋thích 相tương 對đối 。 即tức 總tổng 釋thích 前tiền 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 一nhất 一nhất 位vị 末mạt 。 皆giai 云vân 欲dục 令linh 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 所sở 聞văn 法Pháp 。 即tức 自tự 開khai 解giải 。 不bất 由do 他tha 教giáo 。 此thử 但đãn 總tổng 標tiêu 故cố 。 今kim 釋thích 云vân 與dữ 此thử 觀quán 行hành 相tướng 。 應ưng 即tức 得đắc 初sơ 心tâm 成thành 佛Phật 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 成thành 就tựu 慧tuệ 身thân 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 釋thích 名danh 者giả 。 文văn 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 正chánh 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 。 三tam 結kết 成thành 本bổn 名danh 。 四tứ 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 一nhất 總tổng 釋thích 。 若nhược 譯dịch 就tựu 此thử 方phương 應ưng 名danh 淨tịnh 行hạnh 。 為vi 揀giản 前tiền 故cố 此thử 存tồn 梵Phạm 音âm 二nhị 真chân 境cảnh 為vi 梵Phạm 約ước 因nhân 中trung 釋thích 。 三tam 涅Niết 槃Bàn 為vi 梵Phạm 約ước 因nhân 果quả 對đối 釋thích 。 並tịnh 可khả 知tri 也dã 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 行hạnh 以dĩ 何hà 為vi 體thể 下hạ 。 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 列liệt 三tam 類loại 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 五ngũ 行hành 下hạ 對đối 辯biện 異dị 同đồng 。 三tam 然nhiên 此thử 三tam 下hạ 。 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 二nhị 中trung 言ngôn 五ngũ 行hành 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 十thập 一nhất 聖thánh 行hành 品phẩm 。 謂vị 一nhất 聖thánh 行hành 。 二nhị 梵Phạm 行hạnh 。 三tam 天thiên 行hành 。 四tứ 嬰anh 兒nhi 行hành 。 五ngũ 病bệnh 行hành 。
疏sớ/sơ 。 即tức 四tứ 無vô 量lượng 亦diệc 七thất 善thiện 知tri 者giả 。 經kinh 具cụ 此thử 二nhị 古cổ 德đức 出xuất 體thể 亦diệc 用dụng 此thử 二nhị 。 其kỳ 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 。 在tại 十thập 五ngũ 經kinh 。 四tứ 無vô 量lượng 義nghĩa 次thứ 下hạ 自tự 明minh 。 亦diệc 七thất 善thiện 知tri 者giả 。 經Kinh 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 梵Phạm 行hạnh 。 善thiện 男nam 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 於ư 大Đại 乘Thừa 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 住trụ 七thất 善thiện 法Pháp 得đắc 具cụ 梵Phạm 行hạnh 。 何hà 等đẳng 為vi 七thất 。
一nhất 者giả 知tri 法pháp 。 二nhị 者giả 知tri 義nghĩa 。 三tam 者giả 知tri 時thời 。 四tứ 者giả 知tri 足túc 。 五ngũ 知tri 自tự 。 六lục 知tri 眾chúng 。 七thất 知tri 尊tôn 卑ty 。 彼bỉ 文văn 廣quảng 釋thích 。 今kim 當đương 略lược 示thị 。 知tri 法pháp 謂vị 知tri 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 知tri 義nghĩa 謂vị 一nhất 切thiết 文văn 字tự 。 語ngữ 言ngôn 善thiện 知tri 其kỳ 義nghĩa 。 知tri 時thời 謂vị 如như 是thị 時thời 中trung 。 堪kham 修tu 靜tĩnh 慮lự 。 如như 是thị 時thời 中trung 。 堪kham 修tu 精tinh 進tấn 等đẳng 。 知tri 足túc 謂vị 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 藥dược 等đẳng 。 知tri 自tự 者giả 。 謂vị 我ngã 有hữu 如như 是thị 信tín 戒giới 等đẳng 。 知tri 眾chúng 。 謂vị 剎sát 利lợi 婆Bà 羅La 門Môn 等đẳng 。 知tri 尊tôn 卑ty 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 有hữu 二nhị 種chủng 人nhân 。 一nhất 者giả 信tín 。 二nhị 者giả 不bất 信tín 。 菩Bồ 薩Tát 當đương 知tri 信tín 者giả 。 是thị 善thiện 。 不bất 信tín 者giả 不bất 名danh 為vi 善thiện 。 信tín 復phục 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 往vãng 詣nghệ 僧Tăng 坊phường 。 二nhị 者giả 不bất 往vãng 。 往vãng 詣nghệ 者giả 善thiện 。 不bất 往vãng 詣nghệ 者giả 不bất 名danh 為vi 善thiện 。 如như 是thị 禮lễ 拜bái 聽thính 法Pháp 。 志chí 心tâm 思tư 義nghĩa 。 如như 說thuyết 修tu 行hành 。 求cầu 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 迴hồi 向hướng 大Đại 乘Thừa 。 展triển 轉chuyển 皆giai 同đồng 初sơ 二nhị 故cố 。 後hậu 結kết 云vân 。 迴hồi 向hướng 大Đại 乘Thừa 最tối 上thượng 最tối 善thiện 不bất 出xuất 尊tôn 卑ty 之chi 名danh 。 意ý 云vân 善thiện 者giả 為vi 尊tôn 。 不bất 善thiện 者giả 為vi 卑ty 。 則tắc 後hậu 後hậu 尊tôn 於ư 前tiền 前tiền 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 即tức 是thị 淨tịnh 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 成thành 本bổn 名danh 。 此thử 用dụng 淨tịnh 名danh 經kinh 勢thế 會hội 通thông 異dị 釋thích 。 皆giai 為vi 總tổng 意ý 。 前tiền 釋thích 名danh 中trung 。 有hữu 其kỳ 三tam 釋thích 。 今kim 云vân 梵Phạm 即tức 是thị 淨tịnh 者giả 。 是thị 前tiền 總tổng 釋thích 持trì 業nghiệp 受thọ 名danh 。 但đãn 以dĩ 下hạ 會hội 取thủ 上thượng 二nhị 。 性tánh 淨tịnh 即tức 前tiền 真chân 境cảnh 為vi 梵Phạm 真chân 境cảnh 既ký 是thị 淨tịnh 行hạnh 之chi 因nhân 。 不bất 得đắc 行hành 外ngoại 說thuyết 淨tịnh 。 淨tịnh 即tức 行hành 矣hĩ 。 又hựu 云vân 行hành 淨tịnh 即tức 智trí 慧tuệ 淨tịnh 者giả 。 行hành 淨tịnh 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 之chi 因nhân 。 不bất 可khả 獨độc 以dĩ 智trí 為vi 行hành 也dã 。 智trí 淨tịnh 即tức 心tâm 淨tịnh 者giả 。 亦diệc 不bất 但đãn 以dĩ 真chân 境cảnh 而nhi 為vi 淨tịnh 也dã 。 心tâm 淨tịnh 即tức 一nhất 切thiết 功công 德đức 淨tịnh 者giả 。 會hội 前tiền 涅Niết 槃Bàn 為vi 淨tịnh 修tu 因nhân 為vi 行hành 。 今kim 因nhân 亦diệc 淨tịnh 矣hĩ 。 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 。 功công 歸quy 於ư 行hành 者giả 。 歸quy 淨tịnh 行hạnh 矣hĩ 。 既ký 涅Niết 槃Bàn 果quả 由do 淨tịnh 行hạnh 成thành 。 何hà 得đắc 偏thiên 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 為vi 淨tịnh 。 是thị 知tri 行hành 即tức 淨tịnh 矣hĩ 。 言ngôn 以dĩ 淨tịnh 名danh 勢thế 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 是thị 故cố 寶Bảo 積Tích 。 隨tùy 其kỳ 直trực 心tâm 。 則tắc 能năng 發phát 行hạnh 。 乃nãi 至chí 云vân 隨tùy 說thuyết 法Pháp 淨tịnh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 隨tùy 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 則tắc 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 一nhất 切thiết 功công 德đức 淨tịnh 。 即tức 其kỳ 文văn 也dã 。 文văn 勢thế 已dĩ 知tri 。 何hà 以dĩ 性tánh 淨tịnh 則tắc 得đắc 行hành 淨tịnh 等đẳng 。 謂vị 稱xưng 理lý 起khởi 行hành 。 行hành 成thành 智trí 立lập 。 由do 智trí 立lập 故cố 。 見kiến 心tâm 本bổn 淨tịnh 心tâm 。 為vi 其kỳ 主chủ 。 何hà 德đức 不bất 成thành 故cố 相tương/tướng 由do 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 前tiền 信tín 下hạ 。 四tứ 對đối 前tiền 辨biện 異dị 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 依y 天thiên 行hành 而nhi 得đắc 成thành 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 天thiên 行hành 經kinh 文văn 。 不bất 釋thích 指chỉ 在tại 華hoa 嚴nghiêm 。 古cổ 人nhân 出xuất 體thể 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 指chỉ 八bát 禪thiền 。 二nhị 即tức 淨tịnh 天thiên 。 淨tịnh 天thiên 即tức 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 梵Phạm 行hạnh 成thành 矣hĩ 。 故cố 梵Phạm 依y 天thiên 行hành 得đắc 成thành 。
疏sớ/sơ 。 故cố 不bất 應ưng 言ngôn 淨tịnh 劣liệt 梵Phạm 也dã 。 此thử 揀giản 異dị 釋thích 。 異dị 釋thích 云vân 淨tịnh 行hạnh 品phẩm 劣liệt 故cố 名danh 淨tịnh 行hạnh 。 十thập 住trụ 明minh 梵Phạm 。 明minh 知tri 勝thắng 也dã 。 故cố 今kim 彈đàn 云vân 。 云vân 何hà 而nhi 得đắc 。 梵Phạm 行hạnh 清thanh 淨tịnh 。 梵Phạm 行hạnh 是thị 其kỳ 所sở 淨tịnh 。 何hà 得đắc 勝thắng 於ư 淨tịnh 耶da 。
疏sớ/sơ 。 身thân 通thông 不bất 善thiện 者giả 。 五ngũ 陰ấm 成thành 身thân 行hành 陰ấm 通thông 不bất 善thiện 攝nhiếp 。 言ngôn 體thể 非phi 順thuận 理lý 者giả 。 順thuận 理lý 生sanh 心tâm 名danh 為vi 善thiện 故cố 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 體thể 是thị 無vô 記ký 者giả 。 色sắc 是thị 報báo 色sắc 故cố 為vi 無vô 記ký 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 臭xú 惡ác 者giả 。 此thử 中trung 示thị 五ngũ 不bất 淨tịnh 。 即tức 智trí 論luận 云vân 。 行hành 者giả 依y 淨tịnh 戒giới 住trụ 。 一nhất 心tâm 行hành 精tinh 進tấn 觀quán 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 相tương/tướng 。 一nhất 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 。 謂vị 攬lãm 父phụ 母mẫu 精tinh 血huyết 。 業nghiệp 因nhân 識thức 種chủng 以dĩ 成thành 身thân 分phần/phân 故cố 。 二nhị 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 。 於ư 母mẫu 胎thai 中trung 。 生sanh 藏tạng 之chi 下hạ 。 熟thục 藏tạng 之chi 上thượng 故cố 。 三tam 自tự 體thể 不bất 淨tịnh 。 謂vị 三tam 十thập 六lục 物vật 。 以dĩ 成thành 身thân 故cố 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 。 亦diệc 名danh 外ngoại 相tướng 不bất 淨tịnh 。 謂vị 九cửu 孔khổng 常thường 流lưu 。 眼nhãn 出xuất 眵si 淚lệ 。 耳nhĩ 出xuất 結kết 矃# 。 鼻tị 中trung 流lưu 涕thế 。 口khẩu 出xuất 涎tiên 唾thóa 。 大đại 小tiểu 便tiện 道đạo 。 常thường 出xuất 不bất 淨tịnh 。 五ngũ 。 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 。 氣khí 絕tuyệt 已dĩ 後hậu [月*逄]# 脹trướng 臭xú 爛lạn 。 甚thậm 成thành 可khả 惡ác 。 今kim 疏sớ/sơ 已dĩ 闇ám 配phối 。
疏sớ/sơ 。 六lục 種chủng 子tử 住trú 處xứ 等đẳng 皆giai 可khả 厭yếm 故cố 者giả 。 然nhiên 五ngũ 不bất 淨tịnh 皆giai 悉tất 可khả 厭yếm 。 以dĩ 上thượng 配phối 自tự 性tánh 自tự 相tương/tướng 。 下hạ 配phối 究cứu 竟cánh 故cố 。 牒điệp 此thử 二nhị 等đẳng 取thủ 餘dư 三tam 。 言ngôn 皆giai 可khả 厭yếm 者giả 。 智trí 論luận 五ngũ 皆giai 有hữu 偈kệ 結kết 之chi 。 一nhất 種chủng 子tử 偈kệ 云vân 。 是thị 身thân 種chủng 不bất 淨tịnh 。 非phi 餘dư 妙diệu 寶bảo 物vật 。 不bất 由do 白bạch 淨tịnh 生sanh 。 但đãn 從tùng 穢uế 道đạo 出xuất 。 二nhị 住trú 處xứ 偈kệ 云vân 。 是thị 身thân 為vi 臭xú 穢uế 。 不bất 從tùng 華hoa 間gian 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 瞻chiêm 蔔bặc 。 又hựu 不bất 出xuất 寶bảo 山sơn 。 三tam 自tự 性tánh 偈kệ 云vân 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 質chất 。 能năng 變biến 成thành 不bất 淨tịnh 。 傾khuynh 海hải 洗tẩy 此thử 身thân 。 不bất 能năng 令linh 香hương 潔khiết 。 四tứ 外ngoại 相tướng 偈kệ 云vân 。 種chủng 種chủng 不bất 淨tịnh 物vật 。 充sung 滿mãn 於ư 身thân 中trung 。 常thường 流lưu 出xuất 不bất 止chỉ 。 如như 漏lậu 囊nang 盛thịnh 物vật 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 偈kệ 云vân 。 審thẩm 諦đế 觀quán 此thử 身thân 。 必tất 歸quy 於ư 死tử 處xứ 。 難nan 御ngự 無vô 反phản 復phục 。 背bội 恩ân 如như 小tiểu 兒nhi 。 結kết 云vân 。 行hành 人nhân 修tu 此thử 觀quán 。 成thành 破phá 淨tịnh 倒đảo 想tưởng 。 故cố 知tri 五ngũ 種chủng 皆giai 可khả 厭yếm 也dã 。
疏sớ/sơ 。 十thập 八bát 萬vạn 戶hộ 蟲trùng 者giả 。 諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 。 下hạ 十thập 藏tạng 品phẩm 自tự 有hữu 明minh 文văn 。 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 海hải 經kinh 觀quán 相tương/tướng 品phẩm 云vân 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 降hàng 魔ma 時thời 白bạch 毫hào 相tướng 光quang 。 乃nãi 至chí 云vân 魔ma 有hữu 三tam 女nữ 。 至chí 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 白bạch 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 我ngã 是thị 天thiên 女nữ 盛thịnh 美mỹ 無vô 比tỉ 。 今kim 以dĩ 微vi 身thân 。 奉phụng 上thượng 太thái 子tử 。 供cung 給cấp 左tả 右hữu 。 可khả 備bị 掃tảo 灑sái 。 太thái 子tử 寂tịch 然nhiên 。 身thân 心tâm 不bất 動động 。 以dĩ 白bạch 毫hào 擬nghĩ 之chi 。 令linh 三tam 天thiên 女nữ 自tự 見kiến 身thân 內nội 。 膿nùng 囊nang 涕thế 唾thóa 九cửu 孔khổng 筋cân 脈mạch 。 一nhất 切thiết 根căn 本bổn 。 大đại 腸tràng 小tiểu 腸tràng 。 生sanh 藏tạng 熟thục 藏tạng 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 迴hồi 伏phục 宛uyển 轉chuyển 踊dũng 生sanh 諸chư 蟲trùng 。 其kỳ 數số 滿mãn 足túc 。 有hữu 八bát 萬vạn 戶hộ 。 戶hộ 有hữu 九cửu 億ức 諸chư 小tiểu 蟲trùng 等đẳng 。 遊du 戲hí 之chi 時thời 。 走tẩu 入nhập 小tiểu 腸tràng 。 皆giai 有hữu 四tứ 口khẩu 。 張trương 口khẩu 向hướng 上thượng 。 大đại 蟲trùng 遊du 戲hí 入nhập 大đại 腸tràng 中trung 。 從tùng 腸tràng 出xuất 已dĩ 復phục 入nhập 胃vị 中trung 復phục 生sanh 四tứ 蟲trùng 如như 四tứ 蛇xà 合hợp 。 上thượng 下hạ 同đồng 時thời 唼xiệp 食thực 諸chư 藏tạng 滓chỉ 盡tận 汁trấp 出xuất 。 入nhập 眼nhãn 為vi 淚lệ 入nhập 鼻tị 為vi 涕thế 。 聚tụ 口khẩu 成thành 唾thóa 放phóng 口khẩu 成thành 涎tiên 。 薄bạc 皮bì 厚hậu 皮bì 筋cân 髓tủy 諸chư 脈mạch 。 悉tất 生sanh 諸chư 蟲trùng 細tế 於ư 秋thu 毫hào 。 眾chúng 數số 甚thậm 多đa 。 不bất 可khả 具cụ 說thuyết 。 其kỳ 女nữ 見kiến 此thử 即tức 便tiện 嘔# 吐thổ 。 從tùng 口khẩu 而nhi 出xuất 。 無vô 有hữu 窮cùng 盡tận 。
疏sớ/sơ 。 全toàn 以dĩ 蟲trùng 成thành 者giả 。 即tức 大đại 婆bà 沙sa 中trung 說thuyết 。 人nhân 身thân 內nội 並tịnh 是thị 蟲trùng 聚tụ 蟲trùng 頭đầu 在tại 內nội 食thực 人nhân 所sở 食thực 。 蟲trùng 尾vĩ 在tại 外ngoại 。 辮biện 作tác 人nhân 皮bì 故cố 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 梵Phạm 行hạnh 體thể 是thị 可khả 軌quỹ 者giả 。 總tổng 明minh 上thượng 身thân 十thập 事sự 。 非phi 梵Phạm 行hạnh 義nghĩa 一nhất 一nhất 別biệt 配phối 。 體thể 是thị 可khả 軌quỹ 對đối 上thượng 非phi 法pháp 。 澄trừng 淨tịnh 對đối 上thượng 渾hồn 濁trược 。 餘dư 文văn 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 身thân 之chi 作tác 用dụng 名danh 為vi 身thân 業nghiệp 者giả 。 俱câu 舍xá 業nghiệp 品phẩm 頌tụng 云vân 。 世thế 別biệt 由do 業nghiệp 生sanh 。 思tư 及cập 思tư 所sở 作tác 。 思tư 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 。 所sở 作tác 謂vị 身thân 語ngữ 。 廣quảng 如như 九cửu 地địa 說thuyết 。 疏sớ/sơ 風phong 觸xúc 七thất 處xứ 等đẳng 者giả 。 即tức 智trí 論luận 第đệ 七thất 云vân 。 如như 人nhân 欲dục 語ngữ 時thời 。 口khẩu 中trung 有hữu 風phong 名danh 優ưu 陀đà 那na 。 還hoàn 入nhập 至chí 臍tề 即tức 有hữu 響hưởng 出xuất 。 響hưởng 出xuất 之chi 時thời 觸xúc 七thất 處xứ 。 過quá 名danh 生sanh 語ngữ 言ngôn 。 如như 有hữu 偈kệ 說thuyết 風phong 名danh 優ưu 陀đà 那na 。 觸xúc 臍tề 而nhi 上thượng 去khứ 。 是thị 風phong 七thất 處xứ 觸xúc 。 項hạng 及cập 齗ngân 齒xỉ 脣thần 舌thiệt 咽yến/ế/yết 及cập 以dĩ 胸hung 。 是thị 中trung 言ngôn 語ngữ 生sanh 。 愚ngu 人nhân 不bất 解giải 此thử 。 惑hoặc 著trước 起khởi 嗔sân 癡si 。 然nhiên 楞lăng 伽già 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。 皆giai 有hữu 其kỳ 文văn 。 第đệ 二nhị 云vân 。
佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。
項hạng 胸hung 喉hầu 鼻tị 脣thần 舌thiệt 齗ngân 齒xỉ 和hòa 合hợp 出xuất 聲thanh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 八bát 處xứ 加gia 鼻tị 一nhất 種chủng 。 鼻tị 塞tắc 語ngữ 雖tuy 小tiểu 擁ủng 而nhi 亦diệc 得đắc 語ngữ 故cố 論luận 略lược 無vô 。 第đệ 三tam 中trung 說thuyết 。 但đãn 有hữu 七thất 事sự 。 經kinh 言ngôn 云vân 何hà 語ngữ 。 謂vị 言ngôn 字tự 妄vọng 想tưởng 和hòa 合hợp 語ngữ 。 依y 咽yết 喉hầu 脣thần 舌thiệt 齒xỉ 齗ngân 頰giáp 輔phụ 。 因nhân 彼bỉ 我ngã 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 。 是thị 名danh 為vi 語ngữ 。 釋thích 曰viết 。 於ư 前tiền 八bát 中trung 略lược 無vô 項hạng 胸hung 鼻tị 。 而nhi 加gia 頰giáp 輔phụ 。 言ngôn 字tự 妄vọng 想tưởng 者giả 。 顯hiển 言ngôn 空không 故cố 。 次thứ 經kinh 即tức 云vân 。 大đại 慧tuệ 云vân 何hà 。 為vì 離ly 一nhất 切thiết 。 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 如như 是thị 義nghĩa 。 獨độc 一nhất 靜tĩnh 處xứ 。 聞văn 思tư 修tu 慧tuệ 。 緣duyên 自tự 覺giác 了liễu 。 向hướng 涅Niết 槃Bàn 城Thành 。 習tập 氣khí 身thân 轉chuyển 變biến 已dĩ 。 自tự 覺giác 境cảnh 界giới 觀quán 地địa 地địa 中trung 間gian 勝thắng 進tiến 義nghĩa 相tương/tướng 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 善thiện 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 下hạ 觀quán 破phá 意ý 。 疏sớ/sơ 第đệ 五ngũ 觀quán 意ý 等đẳng 者giả 。 然nhiên 此thử 意ý 具cụ 即tức 是thị 意ý 根căn 。 有hữu 說thuyết 。 即tức 第đệ 七thất 識thức 唯duy 緣duyên 內nội 門môn 不bất 得đắc 有hữu 夢mộng 等đẳng 。 若nhược 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 意ý 根căn 分phân 別biệt 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 即tức 許hứa 外ngoại 緣duyên 故cố 。 海hải 東đông 曉hiểu 公công 立lập 外ngoại 緣duyên 義nghĩa 。 又hựu 密mật 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 如như 蛇xà 有hữu 二nhị 頭đầu 各các 別biệt 為vi 其kỳ 業nghiệp 故cố 。 或hoặc 云vân 第đệ 六lục 識thức 無vô 間gian 滅diệt 意ý 。 今kim 正chánh 當đương 此thử 隨tùy 轉chuyển 理lý 門môn 就tựu 他tha 宗tông 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 覺giác 是thị 尋tầm 求cầu 。 觀quán 是thị 伺tứ 察sát 者giả 。 舊cựu 名danh 覺giác 觀quán 。 新tân 譯dịch 為vi 尋tầm 伺tứ 。
疏sớ/sơ 。 用dụng 俱câu 舍xá 等đẳng 釋thích 尋tầm 伺tứ 言ngôn 以dĩ 解giải 覺giác 觀quán 。 唯duy 識thức 云vân 。 尋tầm 謂vị 尋tầm 求cầu 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 麁thô 轉chuyển 為vi 性tánh 。 伺tứ 謂vị 伺tứ 察sát 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 細tế 轉chuyển 為vi 性tánh 。 皆giai 以dĩ 思tư 慧tuệ 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 不bất 深thâm 推thôi 度độ 。 及cập 深thâm 推thôi 度độ 。 義nghĩa 類loại 別biệt 故cố 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 。 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 。 體thể 類loại 差sai 別biệt 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 二nhị 俱câu 以dĩ 安an 不bất 安an 住trụ 。 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 身thân 心tâm 若nhược 安an 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 徐từ 緩hoãn 為vi 業nghiệp 。 身thân 心tâm 不bất 安an 。 怱thông 遽cự 為vi 業nghiệp 。 又hựu 云vân 。 或hoặc 思tư 名danh 安an 。 徐từ 而nhi 細tế 故cố 。 思tư 量lượng 性tánh 故cố 。 慧tuệ 名danh 不bất 安an 急cấp 而nhi 麁thô 故cố 。 揀giản 擇trạch 性tánh 故cố 。 身thân 心tâm 前tiền 後hậu 有hữu 安an 不bất 安an 。 皆giai 依y 尋tầm 伺tứ 故cố 。 名danh 所sở 依y 。
疏sớ/sơ 。 是thị 不bất 定định 法pháp 者giả 。 出xuất 總tổng 體thể 相tướng 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 不bất 定định 謂vị 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 二nhị 各các 二nhị 。 釋thích 相tương/tướng 如như 前tiền 故cố 。
疏sớ/sơ 。 三tam 分phân 別biệt 中trung 是thị 自tự 性tánh 分phân 別biệt 者giả 。 即tức 雜tạp 集tập 第đệ 二nhị 云vân 。 有hữu 三tam 分phân 別biệt 。 謂vị 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 其kỳ 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 以dĩ 配phối 餘dư 二nhị 。 言ngôn 自tự 性tánh 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 現hiện 在tại 所sở 受thọ 諸chư 行hành 自tự 相tương/tướng 行hành 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 昔tích 曾tằng 所sở 受thọ 諸chư 行hành 追truy 念niệm 行hành 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 去khứ 來lai 今kim 。 不bất 現hiện 見kiến 事sự 。 思tư 擇trạch 行hành 分phân 別biệt 。 言ngôn 七thất 分phần 別biệt 者giả 。 論luận 云vân 。
復phục 有hữu 七thất 種chủng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 緣duyên 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 。 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 。 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 初sơ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 如như 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 無vô 異dị 分phân 別biệt 。 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 自tự 性tánh 隨tùy 念niệm 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 取thủ 過quá 現hiện 境cảnh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 希hy 求cầu 未vị 來lai 境cảnh 行hành 分phân 別biệt 。 所sở 餘dư 分phân 別biệt 皆giai 用dụng 計kế 度độ 分phân 別biệt 以dĩ 。 為vi 自tự 性tánh 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 思tư 度độ 故cố 。 或hoặc 時thời 尋tầm 求cầu 。 或hoặc 時thời 伺tứ 察sát 。 或hoặc 時thời 染nhiễm 污ô 。 或hoặc 不bất 染nhiễm 污ô 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 觀quán 察sát 尋tầm 求cầu 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 己kỷ 所sở 尋tầm 求cầu 己kỷ 所sở 觀quán 察sát 。 伺tứ 察sát 安an 立lập 起khởi 分phân 別biệt 故cố 。 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 過quá 去khứ 顧cố 戀luyến 俱câu 行hành 。 於ư 未vị 來lai 希hy 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 行hành 。 於ư 現hiện 在tại 執chấp 著trước 俱câu 行hành 。 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 若nhược 欲dục 分phân 別biệt 。 若nhược 恚khuể 分phân 別biệt 。 若nhược 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 。 相tương 應ứng 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 者giả 。 若nhược 善thiện 無vô 記ký 。 謂vị 出xuất 離ly 分phân 別biệt 。 無vô 恚khuể 分phân 別biệt 。 不bất 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 信tín 等đẳng 善thiện 法Pháp 相tương 應ứng 。 或hoặc 威uy 儀nghi 路lộ 功công 巧xảo 處xứ 。 諸chư 變biến 化hóa 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 雜tạp 集tập 。 後hậu 四tứ 相tương/tướng 隱ẩn 故cố 。 引dẫn 瑜du 伽già 釋thích 之chi 。 今kim 但đãn 云vân 分phân 別biệt 即tức 是thị 初sơ 一nhất 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 即tức 是thị 餘dư 六lục 。 對đối 疏sớ/sơ 可khả 知tri 疏sớ/sơ 。 上thượng 六lục 皆giai 別biệt 境cảnh 釋thích 者giả 。 別biệt 境cảnh 有hữu 五ngũ 。 一nhất 欲dục 二nhị 勝thắng 解giải 三tam 念niệm 四tứ 定định 五ngũ 慧tuệ 。 下hạ 。 當đương 頻tần 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 種chủng 種chủng 憶ức 念niệm 義nghĩa 兼kiêm 惡ác 作tác 者giả 。 即tức 上thượng 引dẫn 唯duy 識thức 偈kệ 。 云vân 不bất 定định 謂vị 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 二nhị 各các 二nhị 是thị 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 字tự 標tiêu 位vị 總tổng 名danh 。 論luận 云vân 。 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 於ư 善thiện 染nhiễm 等đẳng 。 皆giai 不bất 定định 故cố 。 非phi 如như 觸xúc 等đẳng 定định 遍biến 心tâm 故cố 。 非phi 如như 欲dục 等đẳng 定định 遍biến 地địa 故cố 。 立lập 不bất 定định 名danh 。 次thứ 五ngũ 字tự 分phân 別biệt 名danh 字tự 。 悔hối 謂vị 惡ác 作tác 悔hối 所sở 作tác 故cố 。 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 此thử 即tức 於ư 果quả 假giả 立lập 因nhân 名danh 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 悔hối 先tiên 所sở 作tác 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 。 如như 追truy 悔hối 言ngôn 我ngã 先tiên 不bất 作tác 如như 是thị 事sự 業nghiệp 。 是thị 名danh 惡ác 作tác 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 悔hối 先tiên 作tác 惡ác 。 二nhị 悔hối 先tiên 不bất 作tác 善thiện 。 既ký 追truy 善thiện 惡ác 即tức 種chủng 種chủng 憶ức 念niệm 攝nhiếp 。 二nhị 各các 二nhị 之chi 三tam 字tự 釋thích 不bất 定định 義nghĩa 。 下hạ 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 應ưng 言ngôn 二nhị 者giả 顯hiển 二nhị 種chủng 二nhị 。 一nhất 謂vị 悔hối 眠miên 。 二nhị 謂vị 尋tầm 伺tứ 。 此thử 二nhị 二nhị 種chủng 種chủng 類loại 各các 別biệt 故cố 。 一nhất 二nhị 言ngôn 顯hiển 二nhị 二nhị 種chủng 。 眠miên 是thị 不bất 定định 者giả 。 即tức 上thượng 論luận 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 眠miên 謂vị 睡thụy 眠miên 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 昧muội 略lược 為vi 性tánh 。 障chướng 觀quán 為vi 業nghiệp 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 身thân 不bất 自tự 在tại 。 心tâm 極cực 暗ám 劣liệt 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 昧muội 揀giản 在tại 定định 。 略lược 別biệt 悟ngộ 時thời 今kim 顯hiển 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 有hữu 無vô 心tâm 位vị 假giả 立lập 此thử 名danh 。 如như 餘dư 蓋cái 纏triền 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 下hạ 。 釋thích 上thượng 不bất 自tự 在tại 言ngôn 。 謂vị 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 坐tọa 亦diệc 睡thụy 眠miên 故cố 。 他tha 搖dao 動động 時thời 。 亦diệc 不bất 覺giác 等đẳng 故cố 。 此thử 令linh 心tâm 極cực 暗ám 昧muội 。 輕khinh 略lược 為vi 性tánh 。 不bất 能năng 明minh 利lợi 沈trầm 審thẩm 故cố 。
疏sớ/sơ 。 云vân 意ý 識thức 亦diệc 行hành 。 即tức 是thị 論luận 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 顯hiển 五ngũ 識thức 不bất 行hành 。 定định 心tâm 一nhất 境cảnh 略lược 而nhi 不bất 昧muội 。 故cố 云vân 昧muội 揀giản 在tại 定định 。 悟ngộ 廣quảng 緣duyên 境cảnh 不bất 得đắc 稱xưng 略lược 故cố 。 云vân 略lược 別biệt 悟ngộ 時thời 。 故cố 眠miên 有hữu 二nhị 。 顯hiển 有hữu 別biệt 體thể 。 必tất 依y 於ư 心tâm 。 而nhi 五ngũ 無vô 心tâm 。 一nhất 熟thục 眠miên 者giả 。 假giả 立lập 為vi 眠miên 非phi 實thật 眠miên 也dã 。 眠miên 必tất 與dữ 心tâm 而nhi 相tương 應ứng 。 故cố 如như 餘dư 蓋cái 等đẳng 。 言ngôn 輕khinh 眠miên 有hữu 夢mộng 者giả 揀giản 異dị 熟thục 眠miên 。 得đắc 顯hiển 此thử 眠miên 是thị 不bất 定định 攝nhiếp 。 通thông 善thiện 惡ác 故cố 夢mộng 有hữu 善thiện 惡ác 故cố 。
疏sớ/sơ 。 此thử 十thập 是thị 心tâm 所sở 等đẳng 者giả 。 謂vị 既ký 釋thích 於ư 意ý 。 意ý 是thị 心tâm 王vương 而nhi 說thuyết 所sở 者giả 所sở 不bất 離ly 王vương 故cố 。 又hựu 五ngũ 蘊uẩn 中trung 除trừ 其kỳ 色sắc 聲thanh 。 意ý 業nghiệp 攝nhiếp 故cố 。
疏sớ/sơ 。 約ước 遍biến 行hành 五ngũ 徵trưng 者giả 。 唯duy 識thức 第đệ 五ngũ 云vân 。 謂vị 觸xúc 作tác 意ý 受thọ 想tưởng 思tư 。 一nhất 切thiết 心tâm 中trung 。 定định 可khả 得đắc 故cố 。 名danh 為vi 遍biến 行hành 。 又hựu 具cụ 四tứ 一nhất 切thiết 故cố 。 謂vị 遍biến 一nhất 切thiết 三tam 性tánh 。 二nhị 遍biến 九cửu 地địa 。 三tam 遍biến 一nhất 切thiết 有hữu 心tâm 時thời 。 四tứ 遍biến 一nhất 切thiết 位vị 。 謂vị 隨tùy 何hà 位vị 心tâm 所sở 故cố 。 謂vị 觸xúc 和hòa 合hợp 勝thắng 。 論luận 列liệt 在tại 初sơ 。 瑜du 伽già 等đẳng 作tác 意ý 在tại 初sơ 。 作tác 意ý 者giả 謂vị 能năng 警cảnh 心tâm 為vi 性tánh 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 引dẫn 心tâm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 此thử 警cảnh 覺giác 應ưng 起khởi 心tâm 種chủng 。 引dẫn 令linh 趣thú 境cảnh 故cố 。 名danh 作tác 意ý 。 雖tuy 此thử 亦diệc 能năng 引dẫn 起khởi 心tâm 所sở 。 心tâm 是thị 主chủ 故cố 。 但đãn 說thuyết 引dẫn 心tâm 。 作tác 即tức 是thị 意ý 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 或hoặc 作tác 俱câu 時thời 意ý 隣lân 近cận 為vi 勝thắng 。 云vân 何hà 為vi 觸xúc 觸xúc 謂vị 。 三tam 和hòa 分phân 別biệt 變biến 異dị 。 令linh 心tâm 心tâm 所sở 觸xúc 境cảnh 為vi 性tánh 。 受thọ 想tưởng 思tư 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 根căn 境cảnh 識thức 三tam 互hỗ 相tương 隨tùy 順thuận 故cố 名danh 三tam 和hòa 。 觸xúc 依y 彼bỉ 生sanh 令linh 彼bỉ 和hòa 合hợp 。 故cố 說thuyết 為vi 彼bỉ 。 名danh 三tam 和hòa 合hợp 位vị 皆giai 有hữu 順thuận 生sanh 心tâm 所sở 功công 能năng 。 說thuyết 名danh 變biến 異dị 。 觸xúc 似tự 彼bỉ 起khởi 故cố 名danh 分phân 別biệt 。 根căn 變biến 異dị 力lực 引dẫn 觸xúc 起khởi 時thời 。 緣duyên 彼bỉ 識thức 境cảnh 。 故cố 集tập 論luận 等đẳng 。 但đãn 說thuyết 分phân 別biệt 根căn 之chi 變biến 異dị 。 和hòa 合hợp 一nhất 切thiết 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 令linh 同đồng 觸xúc 境cảnh 。 是thị 觸xúc 之chi 性tánh 。 既ký 似tự 順thuận 起khởi 心tâm 所sở 功công 能năng 。 故cố 以dĩ 受thọ 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 云vân 何hà 為vi 受thọ 。 受thọ 謂vị 領lãnh 納nạp 順thuận 違vi 俱câu 非phi 境cảnh 相tướng 為vi 性tánh 。 起khởi 愛ái 為vi 業nghiệp 。 能năng 起khởi 合hợp 離ly 非phi 二nhị 欲dục 故cố 。 云vân 何hà 為vi 想tưởng 。 想tưởng 謂vị 於ư 境cảnh 取thủ 像tượng 為vi 性tánh 。 施thi 設thiết 種chủng 種chủng 。 名danh 言ngôn 為vi 業nghiệp 。 謂vị 要yếu 安an 立lập 境cảnh 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 方phương 能năng 隨tùy 起khởi 種chủng 種chủng 名danh 言ngôn 。 云vân 何hà 為vi 思tư 。 思tư 謂vị 令linh 心tâm 造tạo 作tác 為vi 性tánh 。 於ư 善thiện 品phẩm 等đẳng 役dịch 心tâm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 能năng 取thủ 境cảnh 正chánh 因nhân 等đẳng 相tương/tướng 。 驅khu 役dịch 自tự 心tâm 令linh 造tạo 善thiện 等đẳng 。 此thử 後hậu 四tứ 種chủng 並tịnh 無vô 六lục 釋thích 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 名danh 多đa 同đồng 於ư 遍biến 行hành 故cố 。 作tác 意ý 觀quán 察sát 遍biến 於ư 十thập 段đoạn 。 順thuận 論luận 先tiên 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 即tức 上thượng 四tứ 段đoạn 亦diệc 各các 是thị 一nhất 蘊uẩn 者giả 。 即tức 向hướng 遍biến 行hành 五ngũ 也dã 。 約ước 經kinh 而nhi 言ngôn 。 思tư 即tức 行hành 蘊uẩn 。 想tưởng 即tức 想tưởng 蘊uẩn 。 寒hàn 熱nhiệt 飢cơ 渴khát 。 是thị 十thập 一nhất 觸xúc 。 屬thuộc 於ư 色sắc 蘊uẩn 。 苦khổ 等đẳng 受thọ 蘊uẩn 作tác 意ý 亦diệc 行hành 。 然nhiên 觸xúc 通thông 身thân 心tâm 。 上thượng 約ước 寒hàn 等đẳng 必tất 與dữ 心tâm 俱câu 故cố 。 屬thuộc 遍biến 行hành 。 今kim 約ước 身thân 觸xúc 故cố 屬thuộc 於ư 色sắc 。 若nhược 爾nhĩ 身thân 觸xúc 在tại 五ngũ 識thức 地địa 。 今kim 何hà 在tại 意ý 。 答đáp 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 。 一nhất 由do 相tương 應ứng 義nghĩa 。 謂vị 意ý 識thức 與dữ 五ngũ 有hữu 同đồng 緣duyên 境cảnh 故cố 。 二nhị 由do 意ý 識thức 用dụng 。 強cường/cưỡng 有hữu 彼bỉ 同đồng 分phần/phân 緣duyên 故cố 。 三tam 由do 意ý 識thức 。 於ư 極cực 樂lạc 地địa 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 觸xúc 故cố 。 於ư 極cực 苦khổ 趣thú 有hữu 意ý 苦khổ 故cố 。 上thượng 寒hàn 熱nhiệt 準chuẩn 知tri 。 上thượng 三tam 義nghĩa 中trung 前tiền 二nhị 約ước 觸xúc 。 後hậu 一nhất 兼kiêm 明minh 於ư 受thọ 。 寒hàn 是thị 冷lãnh 觸xúc 。 熱nhiệt 即tức 火hỏa 大đại 。 能năng 造tạo 觸xúc 也dã 。 俱câu 舍xá 亦diệc 說thuyết 此thử 之chi 四tứ 觸xúc 亦diệc 是thị 心tâm 所sở 。 論luận 云vân 。 食thực 欲dục 名danh 飢cơ 。 煖noãn 欲dục 名danh 冷lãnh 。 飲ẩm 欲dục 名danh 渴khát 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 釋thích 云vân 。 冷lãnh 飢cơ 渴khát 三tam 是thị 觸xúc 家gia 果quả 。 而nhi 非phi 是thị 觸xúc 。 今kim 言ngôn 觸xúc 者giả 從tùng 果quả 為vi 名danh 。 故cố 論luận 云vân 。 此thử 皆giai 因nhân 立lập 果quả 稱xưng 。 釋thích 曰viết 。 煖noãn 欲dục 名danh 冷lãnh 者giả 。 熱nhiệt 準chuẩn 於ư 冷lãnh 。 冷lãnh 熱nhiệt 相tương/tướng 翻phiên 義nghĩa 亦diệc 有hữu 欲dục 。 故cố 此thử 四tứ 種chủng 皆giai 為vi 意ý 業nghiệp 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 四tứ 是thị 受thọ 者giả 。 即tức 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 。 然nhiên 聖thánh 教giáo 說thuyết 受thọ 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 或hoặc 總tổng 名danh 受thọ 即tức 遍biến 行hành 數số 。 或hoặc 分phân 為vi 三tam 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 捨xả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 領lãnh 順thuận 境cảnh 相tướng 適thích 悅duyệt 身thân 心tâm 。 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 領lãnh 違vi 境cảnh 相tướng 逼bức 迫bách 身thân 心tâm 說thuyết 。 名danh 苦khổ 受thọ 。 領lãnh 中trung 容dung 境cảnh 相tướng 於ư 身thân 於ư 心tâm 。 非phi 逼bức 非phi 悅duyệt 。 名danh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 或hoặc 分phân 為vi 五ngũ 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 捨xả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 諸chư 適thích 悅duyệt 受thọ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 但đãn 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 名danh 喜hỷ 。 但đãn 悅duyệt 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 根căn 本bổn 名danh 喜hỷ 悅duyệt 身thân 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 根căn 本bổn 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 安an 靜tĩnh 尤vưu 重trọng/trùng 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 諸chư 逼bức 迫bách 受thọ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 但đãn 名danh 為vi 苦khổ 。 意ý 識thức 俱câu 者giả 。 有hữu 義nghĩa 唯duy 憂ưu 逼bức 迫bách 心tâm 故cố 。 有hữu 義nghĩa 通thông 二nhị 人nhân 。 天thiên 中trung 者giả 但đãn 名danh 為vi 憂ưu 非phi 尤vưu 重trọng/trùng 故cố 。 傍bàng 生sanh 鬼quỷ 趣thú 。 名danh 憂ưu 名danh 苦khổ 。 雜tạp 受thọ 純thuần 受thọ 有hữu 輕khinh 重trọng 故cố 。 捺nại 落lạc 迦ca 中trung 唯duy 名danh 為vi 苦khổ 。 純thuần 受thọ 尤vưu 重trọng/trùng 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 三tam 中trung 苦khổ 樂lạc 各các 分phần/phân 二nhị 者giả 。 論luận 云vân 。 適thích 悅duyệt 身thân 心tâm 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 由do 無vô 分phân 別biệt 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。 尤vưu 重trọng/trùng 輕khinh 微vi 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 四tứ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 分phân 二nhị 者giả 。 論luận 云vân 。 非phi 逼bức 非phi 悅duyệt 相tương/tướng 無vô 異dị 故cố 。
疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 思tư 等đẳng 下hạ 。 問vấn 答đáp 揀giản 濫lạm 。 先tiên 問vấn 以dĩ 前tiền 意ý 中trung 有hữu 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 。 此thử 中trung 亦diệc 有hữu 思tư 想tưởng 等đẳng 故cố 。 但đãn 思tư 等đẳng 下hạ 答đáp 。 答đáp 意ý 云vân 。 思tư 等đẳng 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 體thể 則tắc 扶phù 持trì 心tâm 王vương 。 同đồng 為vi 業nghiệp 具cụ 。 二nhị 約ước 用dụng 與dữ 王vương 相tương 應ứng 同đồng 作tác 業nghiệp 故cố 。 言ngôn 故cố 多đa 從tùng 受thọ 境cảnh 以dĩ 辨biện 者giả 。 釋thích 此thử 為vi 業nghiệp 之chi 由do 。 謂vị 業nghiệp 中trung 十thập 句cú 想tưởng 即tức 取thủ 境cảnh 。 寒hàn 等đẳng 觸xúc 境cảnh 。 苦khổ 等đẳng 受thọ 境cảnh 皆giai 約ước 境cảnh 也dã 。 則tắc 此thử 中trung 思tư 即tức 審thẩm 慮lự 決quyết 定định 。 前tiền 雖tuy 有hữu 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 多đa 直trực 語ngữ 心tâm 故cố 意ý 業nghiệp 十thập 中trung 思tư 即tức 意ý 業nghiệp 能năng 造tạo 業nghiệp 故cố 。 想tưởng 是thị 意ý 之chi 加gia 行hành 。 令linh 意ý 成thành 業nghiệp 根căn 本bổn 故cố 。 次thứ 四tứ 觸xúc 數số 識thức 合hợp 根căn 境cảnh 。 由do 業nghiệp 引dẫn 故cố 。 後hậu 四tứ 受thọ 數số 。 亦diệc 由do 業nghiệp 引dẫn 故cố 此thử 上thượng 皆giai 業nghiệp 眷quyến 屬thuộc 。 成thành 唯duy 識thức 云vân 。 業nghiệp 之chi 眷quyến 屬thuộc 亦diệc 立lập 業nghiệp 名danh 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 若nhược 欲dục 破phá 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 七thất 觀quán 佛Phật 言ngôn 無vô 漏lậu 戒giới 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 定định 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 此thử 從tùng 已dĩ 轉chuyển 受thọ 名danh 。 廣quảng 如như 十thập 藏tạng 品phẩm 。 言ngôn 及cập 眷quyến 屬thuộc 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 者giả 。 即tức 色sắc 受thọ 等đẳng 前tiền 無vô 漏lậu 戒giới 雖tuy 轉chuyển 五ngũ 成thành 。 而nhi 各các 取thủ 一nhất 。 以dĩ 為vi 其kỳ 主chủ 故cố 。 今kim 辨biện 定định 慧tuệ 等đẳng 。 同đồng 時thời 心tâm 心tâm 所sở 為vi 眷quyến 屬thuộc 五ngũ 蘊uẩn 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 三tam 祇kỳ 等đẳng 者giả 。 三tam 祇kỳ 修tu 成thành 法Pháp 身thân 。 百bách 劫kiếp 修tu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 次thứ 一nhất 神thần 通thông 化hóa 現hiện 。 即tức 是thị 化hóa 身thân 。 義nghĩa 兼kiêm 萬vạn 類loại 之chi 化hóa 。 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 唯duy 說thuyết 二nhị 身thân 。 法Pháp 身thân 即tức 是thị 徵trưng 破phá 。 所sở 顯hiển 故cố 。
疏sớ/sơ 。 今kim 一nhất 一nhất 推thôi 徵trưng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 。 有hữu 四tứ 。 一nhất 正chánh 破phá 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 遮già 難nạn/nan 四tứ 結kết 成thành 。 今kim 初sơ 先tiên 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 後hậu 和hòa 合hợp 成thành 下hạ 因nhân 緣duyên 門môn 破phá 。 二nhị 。 故cố 中trung 論luận 下hạ 。 引dẫn 證chứng 具cụ 證chứng 二nhị 義nghĩa 。 先tiên 證chứng 一nhất 異dị 初sơ 會hội 已dĩ 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 。 有hữu 當đương 重trọng/trùng 略lược 釋thích 。 言ngôn 非phi 陰ấm 者giả 即tức 陰ấm 不bất 是thị 如Như 來Lai 。 陰ấm 生sanh 滅diệt 故cố 。 不bất 離ly 陰ấm 者giả 。 離ly 陰ấm 亦diệc 無vô 如Như 來Lai 無vô 相tướng 知tri 故cố 。 此thử 彼bỉ 不bất 相tương 在tại 者giả 。 三tam 如Như 來Lai 不bất 在tại 陰ấm 中trung 。 四tứ 陰ấm 不bất 在tại 如Như 來Lai 中trung 。 此thử 二nhị 皆giai 由do 不bất 異dị 故cố 五ngũ 陰ấm 屬thuộc 如Như 來Lai 。 謂vị 陰ấm 如như 童đồng 僕bộc 故cố 。 云vân 如Như 來Lai 不bất 有hữu 陰ấm 。 何hà 處xứ 有hữu 如Như 來Lai 結kết 破phá 也dã 。
疏sớ/sơ 。 陰ấm 合hợp 下hạ 證chứng 上thượng 因nhân 緣duyên 門môn 。 謂vị 若nhược 緣duyên 合hợp 方phương 生sanh 即tức 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 疏sớ/sơ 進tiến 退thoái 推thôi 求cầu 者giả 。 離ly 陰ấm 別biệt 求cầu 為vi 退thoái 。 即tức 陰ấm 合hợp 求cầu 為vi 進tiến 。 並tịnh 皆giai 不bất 可khả 故cố 。 知tri 體thể 寂tịch 。
疏sớ/sơ 。 尚thượng 非phi 是thị 有hữu 者giả 。 第đệ 三tam 遮già 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 無vô 如Như 來Lai 便tiện 墮đọa 斷đoạn 見kiến 故cố 。 今kim 遮già 云vân 。 邪tà 見kiến 有hữu 二nhị 。 謂vị 有hữu 為vi 淺thiển 。 謂vị 無vô 為vi 深thâm 。 破phá 汝nhữ 淺thiển 邪tà 。 何hà 墮đọa 深thâm 壑hác 。 皆giai 中trung 論luận 文văn 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。
疏sớ/sơ 。 是thị 知tri 真chân 佛Phật 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 成thành 。 法Pháp 身thân 顯hiển 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 第đệ 八bát 觀quán 法pháp 中trung 三tam 。 初sơ 通thông 辨biện 意ý 。 二nhị 然nhiên 法pháp 有hữu 下hạ 釋thích 文văn 。 言ngôn 謂vị 不bất 善thiện 不bất 生sanh 者giả 。 謂vị 約ước 理lý 則tắc 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 約ước 行hành 則tắc 無vô 不bất 善thiện 可khả 生sanh 故cố 。 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 不bất 善thiện 不bất 生sanh 。 善thiện 法Pháp 不bất 滅diệt 。 餘dư 義nghĩa 可khả 知tri 。 此thử 六lục 下hạ 約ước 果quả 。 三tam 今kim 推thôi 徵trưng 下hạ 。 後hậu 明minh 觀quán 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 一nhất 異dị 因nhân 緣duyên 門môn 破phá 。 從tùng 若nhược 以dĩ 無vô 法pháp 下hạ 遮già 救cứu 。 救cứu 云vân 。 即tức 此thử 無vô 合hợp 是thị 真chân 法pháp 矣hĩ 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 豈khởi 當đương 有hữu 耶da 。 後hậu 又hựu 此thử 舉cử 下hạ 。 就tựu 文văn 顯hiển 意ý 。
疏sớ/sơ 。 第đệ 九cửu 觀quán 僧Tăng 。 且thả 依y 小tiểu 說thuyết 者giả 。 大Đại 乘Thừa 亦diệc 有hữu 四Tứ 果Quả 故cố 。 言ngôn 預dự 流lưu 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 總tổng 名danh 為vi 流lưu 。 初sơ 預dự 此thử 流lưu 。 故cố 名danh 預Dự 流Lưu 。 謂vị 斷đoạn 見kiến 道đạo 煩phiền 惱não 盡tận 忍nhẫn 智trí 具cụ 足túc 故cố 。 二nhị 一nhất 來lai 者giả 。 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 煩phiền 惱não 能năng 潤nhuận 七thất 生sanh 。 已dĩ 斷đoạn 六lục 故cố 次thứ 下hạ 當đương 知tri 。 疏sớ/sơ 謂vị 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 者giả 。 不bất 同đồng 修tu 惑hoặc 分phần/phân 三tam 界giới 別biệt 一nhất 時thời 斷đoạn 故cố 。 言ngôn 十thập 六lục 心tâm 者giả 。 即tức 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 苦khổ 類loại 忍nhẫn 苦khổ 類loại 智trí 。 集tập 法Pháp 忍Nhẫn 集tập 法pháp 智trí 。 集tập 類loại 忍nhẫn 集tập 類loại 智trí 。 滅diệt 法Pháp 忍Nhẫn 滅diệt 法pháp 智trí 。 滅diệt 類loại 忍nhẫn 滅diệt 類loại 智trí 。 道Đạo 法Pháp 忍nhẫn 道Đạo 法Pháp 智trí 。 道đạo 類loại 忍nhẫn 道đạo 類loại 智trí 。 為vi 十thập 六lục 心tâm 。 謂vị 觀quán 欲dục 界giới 苦khổ 。 有hữu 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 。 觀quán 上thượng 二nhị 界giới 名danh 苦khổ 類loại 忍nhẫn 苦khổ 類loại 智trí 。 餘dư 三tam 亦diệc 然nhiên 故cố 有hữu 十thập 六lục 。 夫phu 言ngôn 見kiến 道đạo 。 見kiến 未vị 曾tằng 見kiến 。 道đạo 類loại 忍nhẫn 中trung 已dĩ 見kiến 上thượng 苦khổ 故cố 。 第đệ 十thập 六lục 不bất 名danh 見kiến 道đạo 。 便tiện 入nhập 修tu 道Đạo 。 廣quảng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 如như 迴hồi 向hướng 品phẩm 。 疏sớ/sơ 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 分phân 為vi 九cửu 品phẩm 者giả 。 亦diệc 俱câu 舍xá 文văn 合hợp 其kỳ 二nhị 處xứ 偈kệ 文văn 。 一nhất 云vân 依y 十thập 五ngũ 心tâm 位vị 建kiến 立lập 眾chúng 聖thánh 者giả 。 具cụ 修tu 惑hoặc 。 斷đoạn 一nhất 至chí 五ngũ 向hướng 初sơ 果quả 。 斷đoạn 次thứ 三tam 向hướng 二nhị 。 斷đoạn 八bát 地địa 向hướng 三tam 。 次thứ 論luận 云vân 。 次thứ 依y 修tu 道Đạo 類loại 智trí 時thời 。 建kiến 立lập 眾chúng 聖thánh 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 頌tụng 曰viết 。 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 隨tùy 三tam 向hướng 住trụ 果quả 。 上thượng 皆giai 二nhị 十thập 三tam 論luận 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 十thập 四tứ 論luận 云vân 。 已dĩ 辨biện 住trụ 果quả 未vị 斷đoạn 修tu 惑hoặc 。 名danh 為vi 預dự 流lưu 生sanh 極cực 七thất 返phản 。 今kim 次thứ 應ưng 辨biện 斷đoạn 位vị 眾chúng 聖thánh 。 且thả 應ưng 建kiến 立lập 一nhất 來lai 向hướng 果quả 。 頌tụng 曰viết 。 斷đoạn 欲dục 三tam 四tứ 品phẩm 。 三tam 二nhị 生sanh 家gia 家gia 。 斷đoạn 至chí 五ngũ 二nhị 向hướng 。 斷đoạn 六lục 一nhất 來lai 果quả 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 句cú 明minh 家gia 家gia 。 謂vị 預dự 流lưu 進tiến 斷đoạn 修tu 惑hoặc 。 若nhược 三tam 緣duyên 具cụ 轉chuyển 名danh 家gia 家gia 。 一nhất 由do 斷đoạn 欲dục 修tu 惑hoặc 三tam 四tứ 品phẩm 故cố 。 二nhị 由do 成thành 無vô 漏lậu 根căn 故cố 。 三tam 由do 更cánh 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 故cố 。 頌tụng 中trung 略lược 無vô 成thành 根căn 之chi 言ngôn 。 以dĩ 理lý 合hợp 有hữu 略lược 故cố 不bất 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 三tam 品phẩm 名danh 受thọ 三tam 生sanh 。 若nhược 斷đoạn 四tứ 品phẩm 名danh 受thọ 二nhị 生sanh 。 謂vị 九cửu 品phẩm 惑hoặc 能năng 潤nhuận 七thất 生sanh 。 且thả 上thượng 上thượng 品phẩm 惑hoặc 能năng 潤nhuận 兩lưỡng 生sanh 。 上thượng 中trung 上thượng 下hạ 中trung 上thượng 各các 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 中trung 中trung 中trung 下hạ 合hợp 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 下hạ 三tam 品phẩm 惑hoặc 共cộng 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 既ký 上thượng 三tam 品phẩm 能năng 潤nhuận 四tứ 生sanh 故cố 。 斷đoạn 上thượng 三tam 四tứ 生sanh 已dĩ 損tổn 名danh 受thọ 三tam 生sanh 。 更cánh 斷đoạn 中trung 上thượng 一nhất 品phẩm 復phục 損tổn 一nhất 生sanh 故cố 。 斷đoạn 四tứ 品phẩm 總tổng 損tổn 五ngũ 生sanh 但đãn 受thọ 二nhị 生sanh 。 故cố 云vân 三tam 二nhị 生sanh 家gia 家gia 也dã 。 所sở 以dĩ 無vô 斷đoạn 一nhất 二nhị 品phẩm 惑hoặc 名danh 家gia 家gia 者giả 。 以dĩ 得đắc 初sơ 果quả 起khởi 大đại 加gia 行hành 。 必tất 無vô 斷đoạn 一nhất 二nhị 。 不bất 斷đoạn 第đệ 三tam 。 有hữu 死tử 生sanh 者giả 。 亦diệc 無vô 斷đoạn 五ngũ 生sanh 家gia 家gia 者giả 。 由do 斷đoạn 五ngũ 必tất 斷đoạn 第đệ 六lục 即tức 證chứng 一nhất 來lai 。 無vô 一nhất 品phẩm 惑hoặc 能năng 障chướng 於ư 果quả 故cố 。 若nhược 無vô 一nhất 品phẩm 能năng 障chướng 果quả 者giả 。 何hà 以dĩ 有hữu 斷đoạn 八bát 品phẩm 未vị 斷đoạn 第đệ 九cửu 而nhi 有hữu 死tử 生sanh 。 答đáp 第đệ 九cửu 一nhất 品phẩm 。 一nhất 者giả 斷đoạn 竟cánh 得đắc 果quả 。 二nhị 者giả 復phục 超siêu 欲dục 界giới 故cố 。 此thử 第đệ 九cửu 能năng 障chướng 於ư 果quả 。 六lục 不bất 超siêu 界giới 故cố 不bất 障chướng 果quả 。 言ngôn 家gia 家gia 者giả 。 家gia 不bất 一nhất 故cố 家gia 家gia 有hữu 二nhị 。 一nhất 天thiên 家gia 家gia 。 或hoặc 於ư 欲dục 天thiên 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 。 二nhị 人nhân 家gia 家gia 。 即tức 於ư 人nhân 中trung 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 。 後hậu 證chứng 圓viên 寂tịch 故cố 。 已dĩ 釋thích 上thượng 半bán 。 下hạ 半bán 明minh 其kỳ 向hướng 果quả 。 既ký 斷đoạn 六lục 品phẩm 得đắc 於ư 一nhất 來lai 。 故cố 斷đoạn 下hạ 五ngũ 名danh 趣thú 向hướng 第đệ 二nhị 。 論luận 次thứ 名danh 不bất 還hoàn 。 云vân 斷đoạn 七thất 或hoặc 八bát 品phẩm 一nhất 生sanh 名danh 一nhất 間gian 。 此thử 即tức 第đệ 三tam 向hướng 斷đoạn 九cửu 不bất 還hoàn 果quả 。 釋thích 曰viết 。 有hữu 三tam 緣duyên 具cụ 名danh 為vi 一nhất 間gian 。 上thượng 之chi 二nhị 句cú 即tức 是thị 二nhị 緣duyên 更cánh 有hữu 第đệ 三tam 得đắc 無vô 漏lậu 根căn 。 以dĩ 為vi 能năng 治trị 易dị 故cố 不bất 說thuyết 同đồng 前tiền 家gia 家gia 。 以dĩ 下hạ 三tam 品phẩm 共cộng 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 故cố 斷đoạn 七thất 八bát 餘dư 第đệ 九cửu 在tại 亦diệc 有hữu 一nhất 生sanh 。 而nhi 為vi 間gian 隔cách 故cố 名danh 一nhất 間gian 。 有hữu 一nhất 品phẩm 惑hoặc 不bất 證chứng 不bất 還hoàn 。 有hữu 一nhất 生sanh 在tại 不bất 證chứng 圓viên 寂tịch 皆giai 名danh 一nhất 間gian 。 即tức 此thử 一nhất 間gian 是thị 不bất 還hoàn 向hướng 。 九cửu 品phẩm 全toàn 斷đoạn 更cánh 不bất 還hoàn 來lai 生sanh 於ư 欲dục 界giới 。 成thành 不bất 還hoàn 果quả 。 羅La 漢Hán 向hướng 果quả 在tại 文văn 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 欲dục 明minh 下hạ 明minh 不bất 廣quảng 之chi 由do 。
疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 觀quán 意ý 辨biện 作tác 意ý 觀quán 察sát 。 就tựu 因nhân 緣duyên 門môn 明minh 無vô 性tánh 性tánh 空không 疏sớ/sơ 況huống 於ư 入nhập 流lưu 無vô 所sở 入nhập 等đẳng 。 上thượng 總tổng 集tập 八bát 輩bối 以dĩ 明minh 性tánh 空không 。 今kim 明minh 一nhất 一nhất 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經kinh 意ý 。 彼bỉ 經kinh 佛Phật 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 能năng 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 不phủ 也dã 。 世Thế 尊Tôn 下hạ 三tam 果quả 皆giai 有hữu 此thử 問vấn 答đáp )# 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 名danh 為vi 入Nhập 流Lưu 。 而nhi 無vô 所sở 入nhập 。 不bất 入nhập 聲thanh 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 是thị 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 二nhị 問vấn 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 答đáp 云vân 。 何hà 以dĩ 故cố 斯Tư 陀Đà 含Hàm 名danh 一Nhất 往Vãng 來Lai 。 而nhi 實thật 無vô 往vãng 來lai 。 是thị 名danh 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 三tam 問vấn 阿A 那Na 含Hàm 。 答đáp 云vân 阿A 那Na 含Hàm 名danh 為vi 不Bất 來Lai 。 而nhi 實thật 無vô 來lai 。 是thị 名danh 阿A 那Na 含Hàm 。 四tứ 問vấn 阿A 羅La 漢Hán 。 答đáp 云vân 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 名danh 阿A 羅La 漢Hán 。 世Thế 尊Tôn 若nhược 阿A 羅La 漢Hán 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 即tức 為vi 著trước 我ngã 。 人nhân 眾chúng 生sanh 壽thọ 者giả 。
世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 說thuyết 我ngã 得đắc 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 。 人nhân 中trung 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 是thị 第đệ 一nhất 離ly 欲dục 阿A 羅La 漢Hán 。 我ngã 不bất 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 是thị 第đệ 一nhất 離ly 欲dục 阿A 羅La 漢Hán 。 世Thế 尊Tôn 若nhược 我ngã 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。
世Thế 尊Tôn 。 則tắc 不bất 說thuyết 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 樂nhạo 阿a 蘭lan 那na 行hạnh 者giả 。 以dĩ 須Tu 菩Bồ 提Đề 實thật 無vô 所sở 行hành 。 而nhi 名danh 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 樂nhạo 阿a 蘭lan 那na 行hạnh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 是thị 第đệ 五ngũ 。 勝thắng 中trung 無vô 慢mạn 住trú 處xứ 中trung 文văn 。 明minh 四Tứ 果Quả 人nhân 已dĩ 捨xả 慢mạn 故cố 。 此thử 中trung 大đại 意ý 皆giai 明minh 四tứ 聖thánh 心tâm 離ly 見kiến 慢mạn 契khế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 不bất 生sanh 念niệm 矣hĩ 。 初sơ 果quả 初sơ 入nhập 聖thánh 流lưu 。 不bất 入nhập 塵trần 境cảnh 方phương 名danh 入nhập 流lưu 。 若nhược 念niệm 得đắc 果quả 入nhập 法pháp 塵trần 矣hĩ 。 故cố 不bất 入nhập 塵trần 則tắc 無vô 念niệm 矣hĩ 。 下hạ 三tam 果quả 例lệ 知tri 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 云vân 。 合hợp 於ư 八bát 輩bối 已dĩ 顯hiển 僧Tăng 寶bảo 性tánh 空không 。 況huống 一nhất 一nhất 無vô 念niệm 契khế 真chân 何hà 有hữu 僧Tăng 可khả 依y 也dã 。 疏sớ/sơ 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 亦diệc 是thị 彼bỉ 經kinh 次thứ 前tiền 之chi 文văn 。 經Kinh 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 耶da 。 如Như 來Lai 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp 耶da 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 如như 我ngã 解giải 佛Phật 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 無vô 有hữu 定định 法pháp 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 無vô 有hữu 定định 法pháp 。 如Như 來Lai 可khả 說thuyết 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 法Pháp 。 皆giai 不bất 可khả 取thủ 。 不bất 可khả 說thuyết 。 非phi 法pháp 。 非phi 非phi 法pháp 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 今kim 但đãn 用dụng 後hậu 釋thích 文văn 。 前tiền 之chi 一nhất 段đoạn 亦diệc 可khả 證chứng 前tiền 觀quán 法pháp 。 故cố 具cụ 引dẫn 之chi 。 謂vị 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 由do 證chứng 無vô 為vi 有hữu 淺thiển 深thâm 故cố 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 別biệt 同đồng 無vô 為vi 即tức 無vô 差sai 矣hĩ 。 無vô 為vi 之chi 中trung 何hà 有hữu 八bát 輩bối 凡phàm 聖thánh 相tương/tướng 耶da 。 故cố 皆giai 契khế 性tánh 空không 矣hĩ 。 上thượng 一nhất 段đoạn 經kinh 即tức 證chứng 得đắc 法Pháp 身thân 住trú 處xứ 文văn 中trung 。 智trí 相tương/tướng 證chứng 得đắc 法Pháp 身thân 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 第đệ 十thập 觀quán 戒giới 文văn 。 三tam 初sơ 總tổng 明minh 。 二nhị 其kỳ 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 。 三tam 料liệu 揀giản 。 今kim 初sơ 。 上thượng 來lai 九cửu 門môn 結kết 觀quán 。 於ư 後hậu 獨độc 今kim 此thử 段đoạn 先tiên 明minh 實thật 觀quán 。 疏sớ/sơ 戒giới 性tánh 如như 空không 等đẳng 者giả 。 即tức 法pháp 句cú 經kinh 六Lục 度Độ 皆giai 有hữu 偈kệ 文văn 。 布bố 施thí 云vân 。 說thuyết 諸chư 布bố 施thí 福phước 。 於ư 中trung 三tam 事sự 空không 。 究cứu 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 施thí 福phước 如như 野dã 馬mã 。 戒giới 云vân 。 若nhược 說thuyết 諸chư 持trì 戒giới 無vô 善thiện 無vô 威uy 儀nghi 。 戒giới 性tánh 如như 虛hư 空không 持trì 者giả 為vi 迷mê 倒đảo 。 忍nhẫn 云vân 。 若nhược 見kiến 嗔sân 恚khuể 者giả 。 以dĩ 忍nhẫn 為vi 羈ki 鞅ưởng 。 知tri 嗔sân 等đẳng 陽dương 焰diễm 。 忍nhẫn 亦diệc 無vô 所sở 忍nhẫn 。 精tinh 進tấn 云vân 。 若nhược 說thuyết 諸chư 精tinh 進tấn 。 為vi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 說thuyết 無vô 增tăng 上thượng 慢mạn 者giả 。 無vô 善thiện 無vô 精tinh 進tấn 。 若nhược 起khởi 精tinh 進tấn 心tâm 。 是thị 妄vọng 非phi 精tinh 進tấn 。 若nhược 能năng 心tâm 不bất 妄vọng 精tinh 進tấn 無vô 有hữu 涯nhai 。 定định 云vân 。 若nhược 學học 諸chư 三tam 昧muội 是thị 動động 非phi 坐tọa 禪thiền 。 心tâm 隨tùy 境cảnh 界giới 流lưu 云vân 何hà 名danh 為vi 定định 。 般Bát 若Nhã 云vân 。 森sâm 羅la 及cập 萬vạn 像tượng 一nhất 法pháp 之chi 所sở 印ấn 。 云vân 何hà 一nhất 法pháp 。 中trung 而nhi 生sanh 種chủng 種chủng 見kiến 。 一nhất 亦diệc 不bất 為vi 一nhất 。 為vi 欲dục 破phá 諸chư 數số 淺thiển 智trí 之chi 所sở 聞văn 。 見kiến 一nhất 以dĩ 為vi 一nhất 。 結kết 云vân 若nhược 有hữu 聞văn 斯tư 法pháp 常thường 。 修tu 寂tịch 滅diệt 行hạnh 。 知tri 行hành 亦diệc 寂tịch 滅diệt 是thị 則tắc 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 釋thích 戒giới 但đãn 用dụng 戒giới 文văn 。 而nhi 離ly 破phá 倒đảo 餘dư 者giả 乃nãi 義nghĩa 引dẫn 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 不bất 雜tạp 二Nhị 乘Thừa 心tâm 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 文văn 。 是thị 名danh 持trì 淨tịnh 戒giới 等đẳng 總tổng 結kết 上thượng 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 乞khất 食thực 四tứ 依y 之chi 一nhất 者giả 。 四tứ 依y 。 謂vị 一nhất 長trường/trưởng 乞khất 食thực 。 二nhị 糞phẩn 掃tảo 衣y 。 三tam 冡# 間gian 樹thụ 下hạ 坐tọa 。 四tứ 食thực 腐hủ 爛lạn 藥dược 亦diệc 名danh 四tứ 聖thánh 種chủng 。 智trí 論luận 七thất 十thập 二nhị 云vân 。 又hựu 受thọ 戒giới 法pháp 盡tận 形hình 壽thọ 著trước 衲nạp 衣y 乞khất 食thực 。 樹thụ 下hạ 住trụ 服phục 弊tệ 棄khí 藥dược 。 於ư 四tứ 種chủng 中trung 頭đầu 陀đà 已dĩ 攝nhiếp 三tam 事sự 。 若nhược 俱câu 舍xá 正chánh 理lý 婆bà 沙sa 。 前tiền 三tam 所sở 得đắc 食thực 衣y 臥ngọa 具cụ 喜hỷ 足túc 為vi 三tam 。 四tứ 依y 有hữu 無vô 藥dược 乃nãi 加gia 藥dược 斷đoạn 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 聖thánh 種chủng 所sở 以dĩ 不bất 同đồng 者giả 。 智trí 論luận 意ý 顯hiển 先tiên 古cổ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 即tức 是thị 四tứ 依y 。 婆bà 沙sa 等đẳng 依y 新tân 論luận 師sư 。 除trừ 藥dược 加gia 第đệ 四tứ 。 以dĩ 前tiền 三tam 為vi 道đạo 資tư 緣duyên 。 四tứ 為vi 道đạo 體thể 性tánh 。 言ngôn 聖thánh 種chủng 者giả 。 謂vị 善thiện 故cố 無vô 漏lậu 故cố 名danh 聖thánh 。 即tức 此thử 能năng 生sanh 諸chư 功công 德đức 法pháp 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 名danh 為vi 種chủng 。 故cố 云vân 乞khất 食thực 即tức 四tứ 依y 之chi 一nhất 。 言ngôn 四tứ 邪tà 者giả 。 智trí 論luận 第đệ 四tứ 釋thích 比Bỉ 丘Khâu 。 名danh 乞khất 士sĩ 。 清thanh 淨tịnh 活hoạt 命mạng 故cố 名danh 乞khất 士sĩ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 入nhập 城thành 乞khất 食thực 。 得đắc 已dĩ 坐tọa 食thực 。 有hữu 梵Phạm 志Chí 名danh 淨tịnh 目mục 。 問vấn 言ngôn 汝nhữ 食thực 耶da 。 答đáp 言ngôn 食thực 。 淨tịnh 目mục 言ngôn 。 下hạ 口khẩu 食thực 耶da 答đáp 言ngôn 不phủ 。 仰ngưỡng 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 方phương 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 維duy 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 淨tịnh 目mục 言ngôn 。 食thực 有hữu 四tứ 種chủng 我ngã 今kim 問vấn 汝nhữ 。 汝nhữ 皆giai 言ngôn 不phủ 。 我ngã 今kim 不bất 解giải 。 汝nhữ 當đương 為vi 說thuyết 。 云vân 何hà 下hạ 口khẩu 食thực 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。
有hữu 出xuất 家gia 人nhân 。 合hợp 藥dược 種chủng 穀cốc 植thực 樹thụ 等đẳng 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 下hạ 口khẩu 食thực 。 觀quan 視thị 星tinh 宿tú 日nhật 月nguyệt 風phong 雨vũ 。 雷lôi 電điện 霹phích 靂lịch 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 仰ngưỡng 口khẩu 食thực 。 曲khúc 媚mị 豪hào 勢thế 通thông 使sử 四tứ 方phương 。 巧xảo 言ngôn 多đa 求cầu 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 是thị 名danh 方phương 口khẩu 食thực 。 學học 種chủng 種chủng 咒chú 術thuật 卜bốc 算toán 吉cát 凶hung 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 維duy 口khẩu 食thực 。 我ngã 不bất 墮đọa 是thị 四tứ 食thực 中trung 。 我ngã 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 乞khất 食thực 活hoạt 命mạng 。 淨tịnh 目mục 聞văn 已dĩ 歡hoan 喜hỷ 信tín 解giải 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 因nhân 為vi 說thuyết 法Pháp 。 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 五ngũ 邪tà 者giả 。 即tức 智trí 論luận 二nhị 十thập 二nhị 已dĩ 見kiến 淨tịnh 行hạnh 品phẩm 。 今kim 更cánh 重trọng/trùng 舉cử 。 一nhất 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 詐trá 現hiện 異dị 相tướng 奇kỳ 特đặc 。 二nhị 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 自tự 說thuyết 功công 德đức 。 三tam 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 占chiêm 相tướng 吉cát 凶hung 。 及cập 為vi 人nhân 說thuyết 。 四tứ 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 高cao 聲thanh 現hiện 威uy 令linh 人nhân 畏úy 敬kính 。 五ngũ 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 稱xưng 說thuyết 自tự 己kỷ 所sở 得đắc 利lợi 養dưỡng 。 以dĩ 動động 人nhân 心tâm 。 邪tà 因nhân 緣duyên 活hoạt 命mạng 故cố 為vi 邪tà 命mạng 。 疏sớ/sơ 若nhược 依y 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 第đệ 三tam 料liệu 揀giản 。 前tiền 列liệt 十thập 事sự 參tham 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 此thử 方phương 菩Bồ 薩Tát 律luật 儀nghi 闕khuyết 故cố 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 總tổng 引dẫn 二nhị 文văn 彰chương 大đại 小tiểu 異dị 。 彌Di 勒Lặc 羯yết 磨ma 唯duy 請thỉnh 一nhất 師sư 須tu 歸quy 三Tam 寶Bảo 。 別biệt 有hữu 羯yết 磨ma 文văn 等đẳng 。 二nhị 此thử 上thượng 十thập 境cảnh 下hạ 。 次thứ 出xuất 對đối 會hội 所sở 以dĩ 。 以dĩ 西tây 天thiên 大đại 小tiểu 抗kháng 行hành 寺tự 居cư 不bất 雜tạp 。 是thị 故cố 結kết 云vân 即tức 如như 此thử 方phương 。 謂vị 依y 小Tiểu 乘Thừa 受thọ 行hành 大Đại 乘Thừa 行hành 。 三tam 又hựu 善thiện 戒giới 經kinh 下hạ 。 正chánh 示thị 大đại 小tiểu 二nhị 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 言ngôn 先tiên 受thọ 前tiền 之chi 三tam 戒giới 者giả 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 五ngũ 菩Bồ 薩Tát 戒giới 品phẩm 云vân 。 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 戒giới 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 戒giới 。 二nhị 者giả 受thọ 善thiện 法Pháp 戒giới 。 三tam 者giả 為vì 利lợi 眾chúng 生sanh 故cố 行hành 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 三tam 聚tụ 也dã 。 次thứ 云vân 云vân 何hà 名danh 戒giới 。 所sở 謂vị 七thất 眾chúng 戒giới 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 式Thức 叉Xoa 摩Ma 那Na 。 沙Sa 彌Di 沙Sa 彌Di 尼ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 欲dục 受thọ 持trì 。 菩Bồ 薩Tát 戒giới 者giả 。 先tiên 當đương 淨tịnh 心tâm 受thọ 七thất 種chủng 戒giới 。 七thất 種chủng 戒giới 者giả 是thị 淨tịnh 心tâm 趣thú 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 如như 世thế 間gian 人nhân 。 欲dục 請thỉnh 於ư 王vương 。 先tiên 當đương 淨tịnh 治trị 所sở 居cư 室thất 宅trạch 。 是thị 七thất 種chủng 戒giới 俱câu 是thị 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 受thọ 。 菩Bồ 薩Tát 戒giới 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 俱câu 是thị 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 受thọ 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 語ngữ 七thất 眾chúng 通thông 於ư 男nam 女nữ 等đẳng 。 今kim 辨biện 三tam 戒giới 唯duy 約ước 比Bỉ 丘Khâu 。 謂vị 五Ngũ 戒Giới 十Thập 戒Giới 。 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 此thử 三tam 以dĩ 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 戒giới 前tiền 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 若nhược 言ngôn 不bất 具cụ 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 戒giới 。 得đắc 沙Sa 彌Di 戒giới 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 不bất 具cụ 沙Sa 彌Di 戒giới 得đắc 比Bỉ 丘Khâu 戒giới 者giả 。 亦diệc 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 不bất 具cụ 如như 是thị 三tam 種chủng 戒giới 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 戒giới 亦diệc 無vô 是thị 處xứ 。 譬thí 如như 重trọng/trùng 樓lâu 四tứ 級cấp 。 乃nãi 至chí 不bất 從tùng 三tam 級cấp 。 至chí 第đệ 四tứ 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 此thử 故cố 須tu 先tiên 受thọ 三tam 也dã 。 四tứ 故cố 所sở 觀quán 境cảnh 下hạ 。 結kết 成thành 本bổn 義nghĩa 。 所sở 觀quán 通thông 大đại 小tiểu 者giả 。 依y 菩Bồ 薩Tát 受thọ 亦diệc 是thị 所sở 觀quán 。 依y 小Tiểu 乘Thừa 受thọ 亦diệc 是thị 所sở 觀quán 。 能năng 觀quán 智trí 唯duy 實thật 教giáo 大Đại 乘Thừa 者giả 。 即tức 相tương/tướng 同đồng 性tánh 離ly 相tương/tướng 戒giới 故cố 。 疏sớ/sơ 第đệ 四tứ 如như 是thị 觀quán 下hạ 。 辨biện 觀quán 成thành 之chi 相tướng 者giả 。 即tức 如như 實thật 觀quán 成thành 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 今kim 從tùng 後hậu 意ý 標tiêu 名danh 言ngôn 。 望vọng 前tiền 尋tầm 伺tứ 即tức 為vi 觀quán 益ích 者giả 。 前tiền 來lai 作tác 意ý 觀quán 察sát 十thập 境cảnh 故cố 為vi 尋tầm 伺tứ 。 即tức 念niệm 想tưởng 觀quán 猶do 未vị 除trừ 故cố 。 今kim 念niệm 想tưởng 觀quán 除trừ 故cố 為vi 前tiền 觀quán 之chi 益ích 。 義nghĩa 同đồng 四tứ 加gia 行hành 中trung 四tứ 尋tầm 伺tứ 四tứ 如như 實thật 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 六lục 明minh 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 者giả 。 謂vị 具cụ 離ly 三tam 輪luân 。 然nhiên 准chuẩn 瑜du 伽già 第đệ 六lục 。 六Lục 度Độ 各các 有hữu 三tam 輪luân 不bất 同đồng 。 施thí 三tam 輪luân 者giả 。 一nhất 施thí 者giả 。 二nhị 受thọ 者giả 。 三tam 施thí 物vật 。 今kim 皆giai 離ly 之chi 戒giới 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 眾chúng 生sanh 事sự 時thời 分phân 別biệt 。 忍nhẫn 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 自tự 他tha 過quá 失thất 分phân 別biệt 。 進tiến 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 眾chúng 生sanh 高cao 下hạ 事sự 用dụng 分phân 別biệt 。 定định 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 境cảnh 界giới 眾chúng 生sanh 惑hoặc 分phân 別biệt 。 般Bát 若Nhã 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 境cảnh 界giới 智trí 眾chúng 生sanh 分phân 別biệt 。 今kim 言ngôn 六lục 句cú 明minh 三tam 者giả 。 一nhất 即tức 離ly 眾chúng 生sanh 。 二nhị 三tam 皆giai 離ly 事sự 。 言ngôn 亦diệc 通thông 不bất 住trụ 前tiền 法pháp 者giả 。 以dĩ 第đệ 三tam 句cú 通thông 不bất 住trụ 前tiền 眾chúng 生sanh 及cập 事sự 。 不bất 住trụ 即tức 離ly 故cố 。 次thứ 三tam 句cú 三tam 時thời 門môn 通thông 是thị 離ly 時thời 耳nhĩ 。 兼kiêm 釋thích 不bất 取thủ 等đẳng 言ngôn 者giả 。 即tức 以dĩ 三tam 時thời 釋thích 上thượng 三tam 句cú 。 不bất 取thủ 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 不bất 著trước 不bất 住trụ 。 言ngôn 以dĩ 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 過quá 未vị 分phân 之chi 者giả 。 剎sát 那na 生sanh 時thời 未vị 生sanh 即tức 未vị 。 已dĩ 生sanh 即tức 過quá 故cố 。 云vân 已dĩ 未vị 分phân 之chi 。 影ảnh 公công 云vân 。 如như 疾tật 炎diễm 過quá 鋒phong 奔bôn 流lưu 逕kính 刃nhận 。 刃nhận 上thượng 一nhất 毫hào 亦diệc 為vi 二nhị 分phần 。 故cố 無vô 現hiện 在tại 故cố 空không 寂tịch 也dã 。 以dĩ 求cầu 現hiện 不bất 得đắc 故cố 。 疏sớ/sơ 後hậu 二nhị 句cú 以dĩ 不bất 遷thiên 理lý 釋thích 成thành 者giả 。 即tức 肇triệu 公công 不bất 遷thiên 論luận 意ý 。 問vấn 明minh 已dĩ 用dụng 今kim 復phục 用dụng 之chi 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 此thử 世thế 下hạ 用dụng 論luận 文văn 釋thích 經kinh 。 論luận 云vân 是thị 為vi 昔tích 物vật 自tự 在tại 昔tích 。 不bất 從tùng 今kim 以dĩ 至chí 昔tích 。 今kim 物vật 自tự 在tại 今kim 。 不bất 從tùng 昔tích 以dĩ 至chí 今kim 故cố 。 仲trọng 尼ni 曰viết 。 回hồi 也dã 見kiến 新tân 交giao 臂tý 。 非phi 故cố 如như 斯tư 。 則tắc 物vật 不bất 相tương 往vãng 來lai 明minh 矣hĩ 。 三tam 是thị 為vi 因nhân 自tự 昔tích 滅diệt 下hạ 。 以dĩ 論luận 意ý 出xuất 經kinh 意ý 。 四tứ 以dĩ 物vật 各các 性tánh 住trụ 下hạ 。 釋thích 不bất 遷thiên 所sở 以dĩ 。 上thượng 句cú 即tức 肇triệu 論luận 所sở 以dĩ 。 後hậu 性tánh 本bổn 空không 故cố 。 疏sớ/sơ 出xuất 所sở 以dĩ 亦diệc 是thị 論luận 意ý 。 如như 下hạ 云vân 既ký 無vô 往vãng 返phản 之chi 微vi 眹# 。 復phục 何hà 物vật 而nhi 可khả 動động 哉tai 。 又hựu 云vân 。 是thị 以dĩ 言ngôn 常thường 而nhi 不bất 住trụ 。 稱xưng 去khứ 而nhi 不bất 遷thiên 。 不bất 遷thiên 故cố 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 不bất 住trụ 故cố 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 。 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 故cố 往vãng 而nhi 不bất 遷thiên 。 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 故cố 住trụ 而nhi 不bất 留lưu 矣hĩ 。 斯tư 則tắc 即tức 動động 即tức 靜tĩnh 之chi 義nghĩa 。 故cố 前tiền 標tiêu 云vân 必tất 求cầu 靜tĩnh 於ư 諸chư 動động 。 故cố 雖tuy 動động 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 但đãn 以dĩ 正chánh 釋thích 。 即tức 言ngôn 物vật 各các 性tánh 住trụ 則tắc 唯duy 前tiền 意ý 。 斯tư 則tắc 假giả 其kỳ 性tánh 住trụ 破phá 其kỳ 遷thiên 流lưu 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 有hữu 說thuyết 。 無vô 作tác 戒giới 體thể 體thể 即tức 是thị 色sắc 者giả 。 即tức 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 也dã 。 有hữu 說thuyết 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 者giả 。 即tức 曇đàm 無vô 德đức 宗tông 義nghĩa 。 依y 成thành 實thật 論luận 立lập 。 疏sớ/sơ 今kim 言ngôn 為vi 是thị 色sắc 者giả 。 顯hiển 非phi 是thị 色sắc 者giả 。 其kỳ 為vi 是thị 之chi 言ngôn 此thử 徵trưng 辭từ 也dã 。 故cố 雙song 徵trưng 云vân 為vi 是thị 色sắc 。 為vi 非phi 是thị 色sắc 。 徵trưng 此thử 二nhị 法pháp 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 應ưng 假giả 答đáp 云vân 。 非phi 是thị 色sắc 亦diệc 非phi 非phi 色sắc 。 今kim 疏sớ/sơ 離ly 斯tư 二nhị 句cú 便tiện 破phá 兩lưỡng 宗tông 。 上thượng 句cú 破phá 有hữu 宗tông 。 下hạ 句cú 破phá 德đức 宗tông 。 今kim 初sơ 顯hiển 非phi 是thị 色sắc 正chánh 破phá 色sắc 也dã 。 以dĩ 其kỳ 所sở 立lập 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 色sắc 無vô 表biểu 色sắc 者giả 。 即tức 出xuất 有hữu 宗tông 所sở 立lập 色sắc 為vi 戒giới 體thể 文văn 也dã 。 然nhiên 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 立lập 有hữu 無vô 表biểu 色sắc 。 有hữu 三tam 師sư 義nghĩa 。 一nhất 雜tạp 心tâm 師sư 云vân 。 表biểu 色sắc 有hữu 變biến 礙ngại 無vô 表biểu 隨tùy 彼bỉ 亦diệc 受thọ 色sắc 名danh 。 如như 樹thụ 動động 時thời 影ảnh 必tất 隨tùy 動động 。 論luận 主chủ 難nạn/nan 云vân 。 此thử 釋thích 不bất 然nhiên 無vô 變biến 礙ngại 故cố 。 又hựu 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 色sắc 無vô 表biểu 色sắc 。 如như 樹thụ 影ảnh 依y 樹thụ 生sanh 樹thụ 色sắc 影ảnh 亦diệc 色sắc 。 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 表biểu 滅diệt 時thời 無vô 表biểu 應ưng 滅diệt 。 如như 樹thụ 滅diệt 時thời 影ảnh 必tất 隨tùy 滅diệt 。 樹thụ 影ảnh 依y 樹thụ 生sanh 。 樹thụ 滅diệt 影ảnh 亦diệc 滅diệt 。 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 滅diệt 無vô 表biểu 滅diệt 。 論luận 主chủ 云vân 。 不bất 然nhiên 。 如như 子tử 堂đường 牙nha 。 子tử 依y 於ư 父phụ 生sanh 。 父phụ 滅diệt 子tử 猶do 在tại 。 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 表biểu 滅diệt 無vô 表biểu 在tại (# 堂đường 喻dụ 牙nha 喻dụ 亦diệc 然nhiên )# 二nhị 云vân 。 五ngũ 識thức 所sở 依y 大đại 種chủng 變biến 礙ngại 故cố 無vô 表biểu 業nghiệp 亦diệc 名danh 為vi 色sắc 。 即tức 有hữu 宗tông 義nghĩa 。 若nhược 爾nhĩ 所sở 依y 有hữu 變biến 礙ngại 故cố 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 亦diệc 應ưng 名danh 色sắc 。 此thử 難nạn/nan 不bất 齊tề 。 無vô 表biểu 依y 止chỉ 大đại 種chủng 轉chuyển 時thời 。 如như 影ảnh 依y 樹thụ 。 光quang 依y 珠châu 寶bảo 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 。 依y 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 唯duy 能năng 為vi 作tác 助trợ 生sanh 緣duyên 故cố 。 意ý 云vân 。 不bất 應ưng 以dĩ 眼nhãn 等đẳng 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 之chi 疎sơ 依y 難nạn/nan 親thân 緣duyên 。 故cố 論luận 主chủ 又hựu 破phá 云vân 。 此thử 影ảnh 依y 樹thụ 。 光quang 依y 寶bảo 言ngôn 。 且thả 非phi 扶phù 順thuận 毘tỳ 婆bà 沙sa 義nghĩa 。 彼bỉ 宗tông 影ảnh 等đẳng 顯hiển 色sắc 極cực 微vi 。 各các 自tự 依y 止chỉ 四tứ 大đại 種chủng 故cố 。 論luận 主chủ 又hựu 縱túng/tung 破phá 云vân 。 設thiết 許hứa 影ảnh 光quang 依y 止chỉ 樹thụ 寶bảo 。 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 同đồng 彼bỉ 依y 。 彼bỉ 許hứa 所sở 依y 大đại 種chủng 雖tuy 滅diệt 。 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 隨tùy 滅diệt 故cố 。 三tam 復phục 有hữu 別biệt 釋thích 彼bỉ 所sở 難nạn/nan 言ngôn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 所sở 依y 不bất 定định 。 或hoặc 有hữu 變biến 礙ngại 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 或hoặc 無vô 變biến 礙ngại 。 謂vị 無vô 間gian 意ý 。 無vô 表biểu 所sở 依y 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 故cố 前tiền 所sở 難nạn/nan 定định 為vi 不bất 齊tề 。 變biến 礙ngại 名danh 色sắc 理lý 得đắc 成thành 就tựu 。 此thử 即tức 論luận 主chủ 成thành 第đệ 二nhị 師sư 。 故cố 名danh 第đệ 三tam 。 釋thích 曰viết 上thượng 來lai 三tam 義nghĩa 但đãn 是thị 二nhị 意ý 。 以dĩ 其kỳ 第đệ 三tam 成thành 第đệ 二nhị 故cố 。 雖tuy 有hữu 二nhị 義nghĩa 並tịnh 依y 色sắc 成thành 無vô 表biểu 色sắc 義nghĩa 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 菩Bồ 提Đề 王vương 子tử 意ý 疑nghi 。 比Bỉ 丘Khâu 善thiện 心tâm 受thọ 戒giới 。 至chí 惡ác 無vô 記ký 應ưng 名danh 失thất 戒giới 。 故cố 經kinh 問vấn 云vân 。 若nhược 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 護hộ 持trì 禁cấm 戒giới 。 若nhược 發phát 惡ác 心tâm 當đương 知tri 是thị 時thời 失thất 比Bỉ 丘Khâu 戒giới 。 佛Phật 言ngôn 戒giới 有hữu 七thất 種chủng 。 從tùng 於ư 身thân 口khẩu 有hữu 無vô 作tác 色sắc 。 以dĩ 是thị 無vô 作tác 色sắc 因nhân 緣duyên 故cố 。 其kỳ 心tâm 雖tuy 在tại 惡ác 無vô 記ký 中trung 。 不bất 名danh 失thất 戒giới 。 猶do 名danh 持trì 戒giới 。 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 名danh 無vô 作tác 色sắc 。 非phi 異dị 色sắc 因nhân 。 不bất 作tác 異dị 色sắc 因nhân 果quả 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 重trùng 問vấn 答đáp 之chi 意ý 。 前tiền 答đáp 不bất 失thất 戒giới 因nhân 。 因nhân 無vô 表biểu 故cố 。 後hậu 非phi 異dị 色sắc 因nhân 下hạ 。 自tự 釋thích 無vô 表biểu 得đắc 色sắc 名danh 因nhân 由do 。 言ngôn 非phi 異dị 色sắc 因nhân 者giả 。 明minh 以dĩ 色sắc 為vi 因nhân 。 不bất 是thị 異dị 色sắc 之chi 外ngoại 別biệt 物vật 為vi 因nhân 。 言ngôn 不bất 作tác 異dị 色sắc 因nhân 果quả 者giả 。 明minh 作tác 色sắc 果quả 也dã 。 不bất 作tác 異dị 色sắc 之chi 外ngoại 別biệt 物vật 之chi 果quả 。 既ký 以dĩ 色sắc 為vi 因nhân 與dữ 色sắc 作tác 果quả 故cố 。 無vô 表biểu 戒giới 得đắc 成thành 色sắc 也dã 。 若nhược 將tương 此thử 文văn 釋thích 不bất 失thất 戒giới 。 則tắc 成thành 不bất 知tri 問vấn 答đáp 之chi 本bổn 。 餘dư 諸chư 異dị 義nghĩa 恐khủng 繁phồn 且thả 止chỉ 。 然nhiên 今kim 疏sớ/sơ 意ý 。 但đãn 取thủ 彼bỉ 立lập 無vô 表biểu 是thị 色sắc 而nhi 為vi 所sở 破phá 。 不bất 剋khắc 定định 彼bỉ 無vô 表biểu 色sắc 義nghĩa 。 若nhược 取thủ 文văn 同đồng 即tức 雜tạp 心tâm 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 今kim 明minh 觀quán 意ý 者giả 。 即tức 破phá 意ý 也dã 。 執chấp 破phá 觀quán 成thành 。 然nhiên 此thử 正chánh 破phá 雜tạp 心tâm 。 不bất 同đồng 俱câu 舍xá 破phá 意ý 。 彼bỉ 破phá 其kỳ 立lập 義nghĩa 不bất 正chánh 。 今kim 破phá 遣khiển 相tương/tướng 顯hiển 理lý 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 謂vị 非phi 色sắc 者giả 顯hiển 非phi 非phi 色sắc 者giả 。 破phá 德đức 宗tông 意ý 。 彼bỉ 立lập 意ý 云vân 。 非phi 變biến 礙ngại 故cố 不bất 可khả 為vi 色sắc 。 非phi 慮lự 知tri 故cố 不bất 可khả 名danh 心tâm 。 即tức 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 攝nhiếp 。 破phá 意ý 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 雖tuy 空không 不bất 礙ngại 涉thiệp 有hữu 故cố 。 此thử 釋thích 方phương 便tiện 自tự 在tại 。 即tức 顯hiển 雖tuy 無vô 心tâm 於ư 持trì 犯phạm 。 而nhi 七thất 支chi 皎hiệu 淨tịnh 。 三tam 業nghiệp 無vô 瑕hà 攝nhiếp 善thiện 利lợi 人nhân 無vô 不bất 為vi 矣hĩ 。 以dĩ 前tiền 觀quán 空không 非phi 斷đoạn 滅diệt 故cố 。 疏sớ/sơ 我ngã 不bất 見kiến 一nhất 法pháp 。 非phi 佛Phật 法Pháp 者giả 前tiền 已dĩ 曾tằng 引dẫn 。 謂vị 不bất 毀hủy 不bất 持trì 法Pháp 界giới 平bình 等đẳng 。 由do 此thử 該cai 融dung 故cố 有hữu 第đệ 九cửu 一nhất 具cụ 一nhất 切thiết 也dã 。 疏sớ/sơ 此thử 中trung 五ngũ 喻dụ 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 顯hiển 指chỉ 十thập 忍nhẫn 。 闇ám 用dụng 淨tịnh 名danh 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 大đại 段đoạn 等đẳng 者giả 。 此thử 下hạ 義nghĩa 則tắc 深thâm 玄huyền 在tại 文văn 可khả 見kiến 但đãn 當đương 細tế 尋tầm 更cánh 不bất 繁phồn 舉cử 。 其kỳ 開khai 發phát 之chi 發phát 等đẳng 後hậu 品phẩm 當đương 知tri 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。 含hàm 有hữu 三tam 義nghĩa 如như 十thập 住trụ 品phẩm 。 謂vị 見kiến 夫phu 心tâm 性tánh 性tánh 外ngoại 皆giai 他tha 。 自tự 亦diệc 不bất 存tồn 兼kiêm 顯hiển 以dĩ 心tâm 為vi 自tự 心tâm 外ngoại 為vi 他tha 。 今kim 自tự 心tâm 不bất 存tồn 豈khởi 心tâm 外ngoại 取thủ 法pháp 。 豈khởi 唯duy 定định 之chi 方phương 寸thốn 等đẳng 者giả 。 顯hiển 自tự 心tâm 為vi 自tự 。 他tha 人nhân 為vi 他tha 。 前tiền 十thập 住trụ 品phẩm 從tùng 麁thô 至chí 細tế 。 今kim 此thử 以dĩ 細tế 況huống 麁thô 耳nhĩ 。
初Sơ 發Phát 心Tâm 功Công 德Đức 品Phẩm 第đệ 十thập 七thất
☸ Phẩm 17:
言ngôn 舉cử 初sơ 況huống 後hậu 巧xảo 顯hiển 深thâm 勝thắng 者giả 。 初sơ 發phát 心tâm 位vị 劣liệt 功công 德đức 難nan 思tư 。 後hậu 後hậu 位vị 高cao 德đức 無vô 涯nhai 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 一nhất 三tam 種chủng 發phát 心tâm 之chi 初sơ 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 中trung 論luận 云vân 。 略lược 說thuyết 發phát 心tâm 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 。 二nhị 者giả 解giải 行hành 發phát 心tâm 。 三tam 者giả 證chứng 發phát 心tâm 。 今kim 即tức 第đệ 一nhất 故cố 云vân 三tam 種chủng 中trung 初sơ 。 所sở 以dĩ 知tri 是thị 初sơ 者giả 。 論luận 云vân 。 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 者giả 。 依y 何hà 等đẳng 人nhân 。 修tu 何hà 等đẳng 行hành 。 得đắc 信tín 成thành 就tựu 堪kham 能năng 發phát 心tâm 。 所sở 謂vị 依y 不bất 定định 聚tụ 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 有hữu 熏huân 習tập 。 善thiện 根căn 力lực 故cố 。 信tín 業nghiệp 果quả 報báo 能năng 生sanh 十Thập 善Thiện 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 得đắc 值trị 諸chư 佛Phật 。 親thân 承thừa 供cúng 養dường 。 修tu 行hành 信tín 心tâm 經kinh 一nhất 萬vạn 劫kiếp 信tín 心tâm 成thành 就tựu 故cố 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 教giáo 令linh 發phát 心tâm 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 大đại 悲bi 自tự 能năng 發phát 心tâm 。 或hoặc 因nhân 正Chánh 法Pháp 欲dục 滅diệt 。 以dĩ 護hộ 法Pháp 因nhân 緣duyên 能năng 自tự 發phát 心tâm 。 如như 是thị 信tín 心tâm 成thành 就tựu 得đắc 發phát 心tâm 者giả 。 入nhập 正chánh 定định 聚tụ 。 畢tất 竟cánh 不bất 退thoái 。 名danh 住trụ 如Như 來Lai 種chủng 中trung 正chánh 因nhân 相tương 應ứng 。 次thứ 說thuyết 發phát 三tam 種chủng 心tâm 。 已dĩ 如như 十thập 住trụ 品phẩm 。 又hựu 云vân 。 發phát 是thị 心tâm 故cố 則tắc 得đắc 少thiểu 分phần 見kiến 於ư 法Pháp 身thân 。 以dĩ 見kiến 法Pháp 身thân 故cố 。 隨tùy 其kỳ 願nguyện 力lực 。 能năng 現hiện 八bát 種chủng 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 所sở 謂vị 從tùng 兜Đâu 率Suất 天Thiên 退thoái 等đẳng 。 二nhị 解giải 行hành 發phát 心tâm 者giả 。 當đương 知tri 轉chuyển 勝thắng 。 以dĩ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 初sơ 正chánh 信tín 已dĩ 來lai 經kinh 於ư 第đệ 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 將tương 欲dục 滿mãn 故cố 。 於ư 真Chân 如Như 法pháp 中trung 能năng 深thâm 解giải 現hiện 前tiền 所sở 修tu 離ly 相tương/tướng 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 慳san 貪tham 故cố 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 三tam 證chứng 發phát 心tâm 者giả 。 從tùng 淨tịnh 心tâm 地địa 乃nãi 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 究cứu 竟cánh 地địa 中trung 。 證chứng 何hà 境cảnh 界giới 所sở 謂vị 真Chân 如Như 。 以dĩ 依y 轉chuyển 識thức 說thuyết 為vi 境cảnh 界giới 。 而nhi 此thử 證chứng 者giả 。 無vô 有hữu 境cảnh 界giới 。 唯duy 真Chân 如Như 智trí 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 能năng 至chí 十thập 方phương 。 無vô 餘dư 世thế 界giới 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 唯duy 為vi 開khai 道đạo 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 不bất 依y 文văn 字tự 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 已dĩ 明minh 三tam 種chủng 發phát 心tâm 。 第đệ 三tam 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 。 第đệ 二nhị 從tùng 十thập 行hành 。 發phát 迴hồi 向hướng 心tâm 。 以dĩ 十thập 行hành 中trung 能năng 解giải 法pháp 空không 。 順thuận 行hành 十thập 度độ 行hành 法pháp 純thuần 熟thục 。 發phát 迴hồi 向hướng 心tâm 。 從tùng 其kỳ 因nhân 邊biên 名danh 為vi 解giải 行hành 。 今kim 非phi 後hậu 二nhị 正chánh 與dữ 初sơ 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 疏sớ/sơ 二nhị 十thập 住trụ 之chi 初sơ 揀giản 餘dư 九cửu 住trụ 。 彼bỉ 名danh 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 故cố 。 發phát 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 發phát 起khởi 上thượng 求cầu 心tâm 望vọng 後hậu 論luận 發phát 。 二nhị 三tam 德đức 開khai 發phát 者giả 。 望vọng 前tiền 論luận 發phát 。 從tùng 初sơ 信tín 心tâm 始thỉ 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 即tức 發phát 趣thú 求cầu 如Như 來Lai 果quả 位vị 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 常thường 觀quán 心tâm 性tánh 。 功công 行hành 既ký 著trước 至chí 此thử 開khai 發phát 。 如như 發phát 金kim 藏tạng 見kiến 真chân 金kim 等đẳng 。 於ư 中trung 四tứ 意ý 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 能năng 知tri 下hạ 。 示thị 三tam 德đức 相tương/tướng 。 即tức 下hạ 經kinh 文văn 。 三tam 在tại 於ư 信tín 位vị 下hạ 。 釋thích 開khai 發phát 義nghĩa 。 言ngôn 研nghiên 窮cùng 者giả 。 從tùng 初sơ 信tín 入nhập 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 常thường 觀quán 心tâm 性tánh 。 精tinh 修tu 諸chư 度Độ 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 。 豁hoát 然nhiên 開khai 悟ngộ 是thị 開khai 發phát 相tương/tướng 。 如như 發phát 金kim 藏tạng 了liễu 見kiến 分phân 明minh 。 四tứ 故cố 得đắc 下hạ 。 仍nhưng 前tiền 釋thích 於ư 功công 德đức 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 三tam 即tức 以dĩ 初sơ 心tâm 下hạ 。 第đệ 三tam 宗tông 趣thú 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 宗tông 趣thú 。 二nhị 然nhiên 住trụ 會hội 下hạ 。 揀giản 異dị 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 揀giản 。 二nhị 遮già 破phá 。 三tam 結kết 成thành 。 今kim 初sơ 即tức 安an 國quốc 意ý 。 然nhiên 彼bỉ 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 云vân 。 此thử 中trung 三tam 賢hiền 別biệt 說thuyết 十Thập 地Địa 。 十Thập 地Địa 一nhất 會hội 總tổng 說thuyết 十Thập 地Địa 故cố 。 其kỳ 四tứ 會hội 皆giai 是thị 十Thập 地Địa 。 二nhị 者giả 以dĩ 此thử 品phẩm 中trung 文văn 義nghĩa 深thâm 奧áo 同đồng 十Thập 地Địa 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 一nhất 文văn 一nhất 時thời 雙song 破phá 。 而nhi 正chánh 破phá 初sơ 意ý 。 今kim 是thị 十thập 住trụ 之chi 會hội 說thuyết 初sơ 發phát 心tâm 。 是thị 明minh 信tín 成thành 就tựu 攝nhiếp 後hậu 二nhị 。 自tự 屬thuộc 第đệ 五ngũ 六lục 會hội 何hà 得đắc 渾hồn 和hòa 。 若nhược 言ngôn 別biệt 說thuyết 合hợp 說thuyết 略lược 有hữu 四tứ 失thất 。 一nhất 令linh 此thử 經Kinh 無vô 三tam 賢hiền 義nghĩa 。 二nhị 令linh 餘dư 經kinh 三tam 賢hiền 虛hư 設thiết 。 三tam 成thành 此thử 經Kinh 文văn 義nghĩa 雜tạp 亂loạn 。 謂vị 以dĩ 地địa 義nghĩa 名danh 住trụ 行hành 向hướng 故cố 。 四tứ 何hà 不bất 一nhất 天thiên 總tổng 別biệt 說thuyết 耶da 。 而nhi 歷lịch 四tứ 天thiên 蓋cái 有hữu 所sở 表biểu 。 是thị 知tri 此thử 說thuyết 殊thù 乖quai 教giáo 理lý 。 故cố 云vân 住trụ 會hội 發phát 心tâm 定định 是thị 信tín 成thành 就tựu 等đẳng 。 疏sớ/sơ 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 自tự 約ước 解giải 說thuyết 下hạ 。 第đệ 二nhị 遮già 破phá 。 彼bỉ 云vân 。 據cứ 文văn 既ký 云vân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 應ưng 是thị 初Sơ 地Địa 。 況huống 下hạ 經Kinh 云vân 以dĩ 生sanh 如Như 來Lai 廣quảng 大đại 家gia 。 能năng 生sanh 三tam 世thế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 家gia 。 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 諸chư 疑nghi 網võng 。 盡tận 除trừ 一nhất 切thiết 諸chư 障chướng 礙ngại 。 若nhược 非phi 初Sơ 地Địa 安an 得đắc 爾nhĩ 耶da 。 豈khởi 有hữu 久cửu 習tập 無vô 明minh 。 纔tài 一nhất 發phát 心tâm 便tiện 成thành 大đại 智trí 。 能năng 知tri 前tiền 際tế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 能năng 信tín 後hậu 際tế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 能năng 知tri 現hiện 在tại 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 所sở 有hữu 智trí 慧tuệ 。 即tức 能năng 振chấn 動động 一nhất 切thiết 世thế 界giới 等đẳng 耶da 。 若nhược 謂vị 不bất 作tác 齊tề 限hạn 。 而nhi 能năng 爾nhĩ 者giả 今kim 何hà 不bất 發phát 耶da 。 已dĩ 發phát 何hà 不bất 能năng 爾nhĩ 耶da 。 以dĩ 斯tư 義nghĩa 理lý 應ưng 知tri 證chứng 發phát 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 彼bỉ 釋thích 自tự 有hữu 三tam 段đoạn 。 一nhất 正chánh 立lập 。 二nhị 豈khởi 有hữu 久cửu 習tập 下hạ 引dẫn 文văn 反phản 質chất 。 三tam 若nhược 謂vị 不bất 作tác 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 法pháp 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 中trung 亦diệc 有hữu 三tam 節tiết 。 但đãn 通thông 前tiền 二nhị 。 今kim 初sơ 通thông 其kỳ 第đệ 一nhất 正chánh 立lập 。 彼bỉ 以dĩ 有hữu 生sanh 家gia 故cố 名danh 證chứng 發phát 心tâm 。 今kim 揀giản 生sanh 家gia 不bất 同đồng 故cố 非phi 證chứng 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 引dẫn 四tứ 句cú 。 今kim 但đãn 通thông 一nhất 。 餘dư 例lệ 可khả 知tri 。 且thả 通thông 生sanh 家gia 。 生sanh 家gia 有hữu 六lục 。 如như 法Pháp 界giới 品phẩm 。 前tiền 十thập 住trụ 內nội 亦diệc 說thuyết 生sanh 家gia 。 家gia 言ngôn 雖tuy 同đồng 而nhi 義nghĩa 有hữu 異dị 。 豈khởi 以dĩ 解giải 生sanh 同đồng 證chứng 生sanh 也dã 。 解giải 生sanh 生sanh 菩Bồ 提Đề 心tâm 家gia 。 證chứng 生sanh 生sanh 真Chân 如Như 家gia 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 此thử 義nghĩa 若nhược 成thành 。 其kỳ 餘dư 皆giai 成thành 故cố 。 故cố 不bất 通thông 餘dư 也dã 。 若nhược 通thông 餘dư 三tam 者giả 既ký 許hứa 解giải 生sanh 。 何hà 得đắc 不bất 能năng 生sanh 三tam 世thế 佛Phật 家gia 。 斷đoạn 諸chư 疑nghi 網võng 。 除trừ 諸chư 障chướng 礙ngại 。 又hựu 彼bỉ 初sơ 云vân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 最tối 初sơ 建kiến 立lập 。 是thị 初Sơ 地Địa 義nghĩa 。 此thử 義nghĩa 前tiền 品phẩm 已dĩ 曾tằng 廣quảng 釋thích 故cố 不bất 通thông 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 若nhược 謂vị 久cửu 習tập 無vô 明minh 下hạ 。 即tức 第đệ 二nhị 通thông 其kỳ 引dẫn 文văn 反phản 質chất 。 彼bỉ 引dẫn 四tứ 句cú 今kim 為vi 兩lưỡng 節tiết 通thông 之chi 。 初sơ 通thông 久cửu 習tập 無vô 明minh 文văn 可khả 知tri 也dã 。 後hậu 若nhược 謂vị 云vân 何hà 下hạ 。 三tam 通thông 知tri 三tam 世thế 佛Phật 法Pháp 。 此thử 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 六lục 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 。 南nam 經kinh 即tức 四tứ 依y 品phẩm 云vân 。 有hữu 四tứ 種chủng 人nhân 。 能năng 護hộ 正Chánh 法Pháp 。 建kiến 立lập 正Chánh 法Pháp 。 憶ức 念niệm 正Chánh 法Pháp 。 能năng 多đa 利lợi 益ích 。 憐lân 愍mẫn 世thế 間gian 。 為vi 世thế 間gian 依y 安an 樂lạc 人nhân 天thiên 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。
有hữu 人nhân 出xuất 世thế 。 具cụ 煩phiền 惱não 性tánh 。 是thị 名danh 第đệ 一nhất 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 二nhị 。 阿A 那Na 含Hàm 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 三tam 。 阿A 羅La 漢Hán 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 四tứ 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 具cụ 煩phiền 惱não 性tánh 。 若nhược 有hữu 人nhân 能năng 。 受thọ 持trì 禁cấm 戒giới 。 威uy 儀nghi 具cụ 足túc 。 建kiến 立lập 正Chánh 法Pháp 。 從tùng 佛Phật 所sở 聞văn 。 解giải 其kỳ 文văn 義nghĩa 。 轉chuyển 為vi 他tha 人nhân 。 分phân 別biệt 宣tuyên 說thuyết 。 所sở 謂vị 少thiểu 欲dục 多đa 欲dục 非phi 道đạo 廣quảng 說thuyết 。 如như 八bát 大đại 人nhân 覺giác 。 有hữu 犯phạm 罪tội 人nhân 者giả 教giáo 令linh 發phát 露lộ 。 懺sám 悔hối 滅diệt 除trừ 。 善thiện 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 便tiện 所sở 行hành 祕bí 密mật 。 之chi 法pháp 是thị 名danh 凡phàm 夫phu 。 非phi 第đệ 八bát 人nhân 。 第đệ 八bát 人nhân 者giả 。 不bất 名danh 凡phàm 夫phu 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 名danh 為vi 佛Phật 。 釋thích 曰viết 。 遠viễn 公công 亦diệc 詺# 為vi 種chủng 性tánh 解giải 行hành 人nhân 。 非phi 是thị 登đăng 地địa 此thử 初sơ 依y 人nhân 。 既ký 云vân 具cụ 縛phược 能năng 知tri 祕bí 密mật 。 何hà 言ngôn 十thập 住trụ 不bất 能năng 知tri 耶da 。 前tiền 義nghĩa 若nhược 成thành 動động 剎sát 何hà 惑hoặc 。 其kỳ 第đệ 三tam 段đoạn 縱túng/tung 破phá 法pháp 性tánh 。 文văn 理lý 易dị 故cố 疏sớ/sơ 不bất 通thông 之chi 。 意ý 云vân 。 此thử 中trung 非phi 獨độc 作tác 無vô 齊tề 限hạn 便tiện 得đắc 爾nhĩ 也dã 。 亦diệc 久cửu 研nghiên 窮cùng 方phương 至chí 此thử 位vị 。 何hà 得đắc 為vi 此thử 無vô 理lý 難nạn/nan 也dã 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 九cửu
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 39
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 39
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
梵Phạm 行Hạnh 品Phẩm 第đệ 十thập 六lục
☸ Phẩm 16:
初sơ 來lai 意ý 有hữu 六lục 者giả 。 初sơ 一nhất 行hành 位vị 相tương 對đối 。 前tiền 雖tuy 有hữu 行hành 意ý 在tại 位vị 故cố 。 二nhị 通thông 別biệt 相tướng 對đối 。 如như 前tiền 初sơ 住trụ 自tự 分phần/phân 但đãn 明minh 緣duyên 境cảnh 發phát 心tâm 。 勝thắng 進tiến 但đãn 明minh 勤cần 供cúng 養dường 佛Phật 樂nhạo 住trụ 生sanh 死tử 等đẳng 。 二nhị 住trụ 自tự 分phần/phân 但đãn 於ư 眾chúng 生sanh 。 起khởi 利lợi 益ích 大đại 悲bi 等đẳng 十thập 心tâm 。 勝thắng 進tiến 但đãn 明minh 誦tụng 習tập 多đa 聞văn 虛hư 閑nhàn 寂tịch 靜tĩnh 等đẳng 。 則tắc 十thập 住trụ 所sở 修tu 一nhất 一nhất 不bất 同đồng 。 今kim 此thử 梵Phạm 行hạnh 十thập 住trụ 通thông 修tu 故cố 。 三tam 道đạo 俗tục 相tương 對đối 。 以dĩ 文văn 云vân 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 依y 如Như 來Lai 教giáo 染nhiễm 衣y 出xuất 家gia 。 答đáp 中trung 廣quảng 明minh 受thọ 隨tùy 戒giới 等đẳng 。 前tiền 之chi 十thập 住trụ 不bất 揀giản 道đạo 俗tục 也dã 。 四tứ 即tức 隨tùy 相tương/tướng 實thật 相tướng 對đối 。 言ngôn 隨tùy 相tương/tướng 者giả 。 即tức 如như 前tiền 別biệt 行hành 。 行hành 既ký 不bất 同đồng 即tức 是thị 隨tùy 相tương/tướng 。 今kim 此thử 觀quán 意ý 於ư 身thân 無vô 所sở 取thủ 。 於ư 修tu 無vô 所sở 著trước 。 乃nãi 至chí 受thọ 無vô 相tướng 法pháp 。 觀quán 無vô 相tướng 法pháp 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 等đẳng 故cố 。 五ngũ 即tức 因nhân 果quả 相tương 對đối 。 以dĩ 問vấn 云vân 云vân 何hà 而nhi 得đắc 。 梵Phạm 行hạnh 清thanh 淨tịnh 。 從tùng 菩Bồ 薩Tát 位vị 逮đãi 於ư 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 之chi 道đạo 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 位vị 即tức 十thập 住trụ 位vị 也dã 。 以dĩ 說thuyết 位vị 竟cánh 恐khủng 物vật 尋tầm 因nhân 故cố 令linh 修tu 此thử 。 如như 先tiên 知tri 滅diệt 後hậu 示thị 道đạo 故cố 。 六lục 標tiêu 釋thích 相tương 對đối 。 即tức 總tổng 釋thích 前tiền 義nghĩa 。 謂vị 前tiền 一nhất 一nhất 位vị 末mạt 。 皆giai 云vân 欲dục 令linh 菩Bồ 薩Tát 。 有hữu 所sở 聞văn 法Pháp 。 即tức 自tự 開khai 解giải 。 不bất 由do 他tha 教giáo 。 此thử 但đãn 總tổng 標tiêu 故cố 。 今kim 釋thích 云vân 與dữ 此thử 觀quán 行hành 相tướng 。 應ưng 即tức 得đắc 初sơ 心tâm 成thành 佛Phật 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 成thành 就tựu 慧tuệ 身thân 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 釋thích 名danh 者giả 。 文văn 分phần/phân 四tứ 。 一nhất 正chánh 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 。 三tam 結kết 成thành 本bổn 名danh 。 四tứ 對đối 前tiền 揀giản 異dị 。 今kim 初sơ 有hữu 三tam 。 一nhất 總tổng 釋thích 。 若nhược 譯dịch 就tựu 此thử 方phương 應ưng 名danh 淨tịnh 行hạnh 。 為vi 揀giản 前tiền 故cố 此thử 存tồn 梵Phạm 音âm 二nhị 真chân 境cảnh 為vi 梵Phạm 約ước 因nhân 中trung 釋thích 。 三tam 涅Niết 槃Bàn 為vi 梵Phạm 約ước 因nhân 果quả 對đối 釋thích 。 並tịnh 可khả 知tri 也dã 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 行hạnh 以dĩ 何hà 為vi 體thể 下hạ 。 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 列liệt 三tam 類loại 。 二nhị 涅Niết 槃Bàn 五ngũ 行hành 下hạ 對đối 辯biện 異dị 同đồng 。 三tam 然nhiên 此thử 三tam 下hạ 。 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 二nhị 中trung 言ngôn 五ngũ 行hành 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 十thập 一nhất 聖thánh 行hành 品phẩm 。 謂vị 一nhất 聖thánh 行hành 。 二nhị 梵Phạm 行hạnh 。 三tam 天thiên 行hành 。 四tứ 嬰anh 兒nhi 行hành 。 五ngũ 病bệnh 行hành 。
疏sớ/sơ 。 即tức 四tứ 無vô 量lượng 亦diệc 七thất 善thiện 知tri 者giả 。 經kinh 具cụ 此thử 二nhị 古cổ 德đức 出xuất 體thể 亦diệc 用dụng 此thử 二nhị 。 其kỳ 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 。 在tại 十thập 五ngũ 經kinh 。 四tứ 無vô 量lượng 義nghĩa 次thứ 下hạ 自tự 明minh 。 亦diệc 七thất 善thiện 知tri 者giả 。 經Kinh 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 梵Phạm 行hạnh 。 善thiện 男nam 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 於ư 大Đại 乘Thừa 。 大đại 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 住trụ 七thất 善thiện 法Pháp 得đắc 具cụ 梵Phạm 行hạnh 。 何hà 等đẳng 為vi 七thất 。
一nhất 者giả 知tri 法pháp 。 二nhị 者giả 知tri 義nghĩa 。 三tam 者giả 知tri 時thời 。 四tứ 者giả 知tri 足túc 。 五ngũ 知tri 自tự 。 六lục 知tri 眾chúng 。 七thất 知tri 尊tôn 卑ty 。 彼bỉ 文văn 廣quảng 釋thích 。 今kim 當đương 略lược 示thị 。 知tri 法pháp 謂vị 知tri 。 十Thập 二Nhị 部Bộ 經Kinh 。 知tri 義nghĩa 謂vị 一nhất 切thiết 文văn 字tự 。 語ngữ 言ngôn 善thiện 知tri 其kỳ 義nghĩa 。 知tri 時thời 謂vị 如như 是thị 時thời 中trung 。 堪kham 修tu 靜tĩnh 慮lự 。 如như 是thị 時thời 中trung 。 堪kham 修tu 精tinh 進tấn 等đẳng 。 知tri 足túc 謂vị 飲ẩm 食thực 衣y 服phục 藥dược 等đẳng 。 知tri 自tự 者giả 。 謂vị 我ngã 有hữu 如như 是thị 信tín 戒giới 等đẳng 。 知tri 眾chúng 。 謂vị 剎sát 利lợi 婆Bà 羅La 門Môn 等đẳng 。 知tri 尊tôn 卑ty 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 有hữu 二nhị 種chủng 人nhân 。 一nhất 者giả 信tín 。 二nhị 者giả 不bất 信tín 。 菩Bồ 薩Tát 當đương 知tri 信tín 者giả 。 是thị 善thiện 。 不bất 信tín 者giả 不bất 名danh 為vi 善thiện 。 信tín 復phục 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 往vãng 詣nghệ 僧Tăng 坊phường 。 二nhị 者giả 不bất 往vãng 。 往vãng 詣nghệ 者giả 善thiện 。 不bất 往vãng 詣nghệ 者giả 不bất 名danh 為vi 善thiện 。 如như 是thị 禮lễ 拜bái 聽thính 法Pháp 。 志chí 心tâm 思tư 義nghĩa 。 如như 說thuyết 修tu 行hành 。 求cầu 聲Thanh 聞Văn 乘Thừa 。 迴hồi 向hướng 大Đại 乘Thừa 。 展triển 轉chuyển 皆giai 同đồng 初sơ 二nhị 故cố 。 後hậu 結kết 云vân 。 迴hồi 向hướng 大Đại 乘Thừa 最tối 上thượng 最tối 善thiện 不bất 出xuất 尊tôn 卑ty 之chi 名danh 。 意ý 云vân 善thiện 者giả 為vi 尊tôn 。 不bất 善thiện 者giả 為vi 卑ty 。 則tắc 後hậu 後hậu 尊tôn 於ư 前tiền 前tiền 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 即tức 是thị 淨tịnh 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 成thành 本bổn 名danh 。 此thử 用dụng 淨tịnh 名danh 經kinh 勢thế 會hội 通thông 異dị 釋thích 。 皆giai 為vi 總tổng 意ý 。 前tiền 釋thích 名danh 中trung 。 有hữu 其kỳ 三tam 釋thích 。 今kim 云vân 梵Phạm 即tức 是thị 淨tịnh 者giả 。 是thị 前tiền 總tổng 釋thích 持trì 業nghiệp 受thọ 名danh 。 但đãn 以dĩ 下hạ 會hội 取thủ 上thượng 二nhị 。 性tánh 淨tịnh 即tức 前tiền 真chân 境cảnh 為vi 梵Phạm 真chân 境cảnh 既ký 是thị 淨tịnh 行hạnh 之chi 因nhân 。 不bất 得đắc 行hành 外ngoại 說thuyết 淨tịnh 。 淨tịnh 即tức 行hành 矣hĩ 。 又hựu 云vân 行hành 淨tịnh 即tức 智trí 慧tuệ 淨tịnh 者giả 。 行hành 淨tịnh 即tức 是thị 智trí 慧tuệ 之chi 因nhân 。 不bất 可khả 獨độc 以dĩ 智trí 為vi 行hành 也dã 。 智trí 淨tịnh 即tức 心tâm 淨tịnh 者giả 。 亦diệc 不bất 但đãn 以dĩ 真chân 境cảnh 而nhi 為vi 淨tịnh 也dã 。 心tâm 淨tịnh 即tức 一nhất 切thiết 功công 德đức 淨tịnh 者giả 。 會hội 前tiền 涅Niết 槃Bàn 為vi 淨tịnh 修tu 因nhân 為vi 行hành 。 今kim 因nhân 亦diệc 淨tịnh 矣hĩ 。 乃nãi 至chí 成thành 佛Phật 。 功công 歸quy 於ư 行hành 者giả 。 歸quy 淨tịnh 行hạnh 矣hĩ 。 既ký 涅Niết 槃Bàn 果quả 由do 淨tịnh 行hạnh 成thành 。 何hà 得đắc 偏thiên 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 為vi 淨tịnh 。 是thị 知tri 行hành 即tức 淨tịnh 矣hĩ 。 言ngôn 以dĩ 淨tịnh 名danh 勢thế 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 是thị 故cố 寶Bảo 積Tích 。 隨tùy 其kỳ 直trực 心tâm 。 則tắc 能năng 發phát 行hạnh 。 乃nãi 至chí 云vân 隨tùy 說thuyết 法Pháp 淨tịnh 。 則tắc 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 隨tùy 智trí 慧tuệ 淨tịnh 。 則tắc 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 隨tùy 其kỳ 心tâm 淨tịnh 。 則tắc 一nhất 切thiết 功công 德đức 淨tịnh 。 即tức 其kỳ 文văn 也dã 。 文văn 勢thế 已dĩ 知tri 。 何hà 以dĩ 性tánh 淨tịnh 則tắc 得đắc 行hành 淨tịnh 等đẳng 。 謂vị 稱xưng 理lý 起khởi 行hành 。 行hành 成thành 智trí 立lập 。 由do 智trí 立lập 故cố 。 見kiến 心tâm 本bổn 淨tịnh 心tâm 。 為vi 其kỳ 主chủ 。 何hà 德đức 不bất 成thành 故cố 相tương/tướng 由do 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 然nhiên 前tiền 信tín 下hạ 。 四tứ 對đối 前tiền 辨biện 異dị 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 梵Phạm 依y 天thiên 行hành 而nhi 得đắc 成thành 者giả 。 涅Niết 槃Bàn 天thiên 行hành 經kinh 文văn 。 不bất 釋thích 指chỉ 在tại 華hoa 嚴nghiêm 。 古cổ 人nhân 出xuất 體thể 亦diệc 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 指chỉ 八bát 禪thiền 。 二nhị 即tức 淨tịnh 天thiên 。 淨tịnh 天thiên 即tức 第đệ 一nhất 義nghĩa 天thiên 。 見kiến 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 梵Phạm 行hạnh 成thành 矣hĩ 。 故cố 梵Phạm 依y 天thiên 行hành 得đắc 成thành 。
疏sớ/sơ 。 故cố 不bất 應ưng 言ngôn 淨tịnh 劣liệt 梵Phạm 也dã 。 此thử 揀giản 異dị 釋thích 。 異dị 釋thích 云vân 淨tịnh 行hạnh 品phẩm 劣liệt 故cố 名danh 淨tịnh 行hạnh 。 十thập 住trụ 明minh 梵Phạm 。 明minh 知tri 勝thắng 也dã 。 故cố 今kim 彈đàn 云vân 。 云vân 何hà 而nhi 得đắc 。 梵Phạm 行hạnh 清thanh 淨tịnh 。 梵Phạm 行hạnh 是thị 其kỳ 所sở 淨tịnh 。 何hà 得đắc 勝thắng 於ư 淨tịnh 耶da 。
疏sớ/sơ 。 身thân 通thông 不bất 善thiện 者giả 。 五ngũ 陰ấm 成thành 身thân 行hành 陰ấm 通thông 不bất 善thiện 攝nhiếp 。 言ngôn 體thể 非phi 順thuận 理lý 者giả 。 順thuận 理lý 生sanh 心tâm 名danh 為vi 善thiện 故cố 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 體thể 是thị 無vô 記ký 者giả 。 色sắc 是thị 報báo 色sắc 故cố 為vi 無vô 記ký 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 臭xú 惡ác 者giả 。 此thử 中trung 示thị 五ngũ 不bất 淨tịnh 。 即tức 智trí 論luận 云vân 。 行hành 者giả 依y 淨tịnh 戒giới 住trụ 。 一nhất 心tâm 行hành 精tinh 進tấn 觀quán 五ngũ 種chủng 不bất 淨tịnh 相tương/tướng 。 一nhất 種chủng 子tử 不bất 淨tịnh 。 謂vị 攬lãm 父phụ 母mẫu 精tinh 血huyết 。 業nghiệp 因nhân 識thức 種chủng 以dĩ 成thành 身thân 分phần/phân 故cố 。 二nhị 住trú 處xứ 不bất 淨tịnh 。 於ư 母mẫu 胎thai 中trung 。 生sanh 藏tạng 之chi 下hạ 。 熟thục 藏tạng 之chi 上thượng 故cố 。 三tam 自tự 體thể 不bất 淨tịnh 。 謂vị 三tam 十thập 六lục 物vật 。 以dĩ 成thành 身thân 故cố 。 四tứ 自tự 相tương/tướng 不bất 淨tịnh 。 亦diệc 名danh 外ngoại 相tướng 不bất 淨tịnh 。 謂vị 九cửu 孔khổng 常thường 流lưu 。 眼nhãn 出xuất 眵si 淚lệ 。 耳nhĩ 出xuất 結kết 矃# 。 鼻tị 中trung 流lưu 涕thế 。 口khẩu 出xuất 涎tiên 唾thóa 。 大đại 小tiểu 便tiện 道đạo 。 常thường 出xuất 不bất 淨tịnh 。 五ngũ 。 究cứu 竟cánh 不bất 淨tịnh 。 氣khí 絕tuyệt 已dĩ 後hậu [月*逄]# 脹trướng 臭xú 爛lạn 。 甚thậm 成thành 可khả 惡ác 。 今kim 疏sớ/sơ 已dĩ 闇ám 配phối 。
疏sớ/sơ 。 六lục 種chủng 子tử 住trú 處xứ 等đẳng 皆giai 可khả 厭yếm 故cố 者giả 。 然nhiên 五ngũ 不bất 淨tịnh 皆giai 悉tất 可khả 厭yếm 。 以dĩ 上thượng 配phối 自tự 性tánh 自tự 相tương/tướng 。 下hạ 配phối 究cứu 竟cánh 故cố 。 牒điệp 此thử 二nhị 等đẳng 取thủ 餘dư 三tam 。 言ngôn 皆giai 可khả 厭yếm 者giả 。 智trí 論luận 五ngũ 皆giai 有hữu 偈kệ 結kết 之chi 。 一nhất 種chủng 子tử 偈kệ 云vân 。 是thị 身thân 種chủng 不bất 淨tịnh 。 非phi 餘dư 妙diệu 寶bảo 物vật 。 不bất 由do 白bạch 淨tịnh 生sanh 。 但đãn 從tùng 穢uế 道đạo 出xuất 。 二nhị 住trú 處xứ 偈kệ 云vân 。 是thị 身thân 為vi 臭xú 穢uế 。 不bất 從tùng 華hoa 間gian 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 瞻chiêm 蔔bặc 。 又hựu 不bất 出xuất 寶bảo 山sơn 。 三tam 自tự 性tánh 偈kệ 云vân 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 質chất 。 能năng 變biến 成thành 不bất 淨tịnh 。 傾khuynh 海hải 洗tẩy 此thử 身thân 。 不bất 能năng 令linh 香hương 潔khiết 。 四tứ 外ngoại 相tướng 偈kệ 云vân 。 種chủng 種chủng 不bất 淨tịnh 物vật 。 充sung 滿mãn 於ư 身thân 中trung 。 常thường 流lưu 出xuất 不bất 止chỉ 。 如như 漏lậu 囊nang 盛thịnh 物vật 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 偈kệ 云vân 。 審thẩm 諦đế 觀quán 此thử 身thân 。 必tất 歸quy 於ư 死tử 處xứ 。 難nan 御ngự 無vô 反phản 復phục 。 背bội 恩ân 如như 小tiểu 兒nhi 。 結kết 云vân 。 行hành 人nhân 修tu 此thử 觀quán 。 成thành 破phá 淨tịnh 倒đảo 想tưởng 。 故cố 知tri 五ngũ 種chủng 皆giai 可khả 厭yếm 也dã 。
疏sớ/sơ 。 十thập 八bát 萬vạn 戶hộ 蟲trùng 者giả 。 諸chư 經kinh 多đa 說thuyết 。 下hạ 十thập 藏tạng 品phẩm 自tự 有hữu 明minh 文văn 。 觀quán 佛Phật 三tam 昧muội 。 海hải 經kinh 觀quán 相tương/tướng 品phẩm 云vân 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 降hàng 魔ma 時thời 白bạch 毫hào 相tướng 光quang 。 乃nãi 至chí 云vân 魔ma 有hữu 三tam 女nữ 。 至chí 菩Bồ 薩Tát 所sở 。 白bạch 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。 我ngã 是thị 天thiên 女nữ 盛thịnh 美mỹ 無vô 比tỉ 。 今kim 以dĩ 微vi 身thân 。 奉phụng 上thượng 太thái 子tử 。 供cung 給cấp 左tả 右hữu 。 可khả 備bị 掃tảo 灑sái 。 太thái 子tử 寂tịch 然nhiên 。 身thân 心tâm 不bất 動động 。 以dĩ 白bạch 毫hào 擬nghĩ 之chi 。 令linh 三tam 天thiên 女nữ 自tự 見kiến 身thân 內nội 。 膿nùng 囊nang 涕thế 唾thóa 九cửu 孔khổng 筋cân 脈mạch 。 一nhất 切thiết 根căn 本bổn 。 大đại 腸tràng 小tiểu 腸tràng 。 生sanh 藏tạng 熟thục 藏tạng 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 迴hồi 伏phục 宛uyển 轉chuyển 踊dũng 生sanh 諸chư 蟲trùng 。 其kỳ 數số 滿mãn 足túc 。 有hữu 八bát 萬vạn 戶hộ 。 戶hộ 有hữu 九cửu 億ức 諸chư 小tiểu 蟲trùng 等đẳng 。 遊du 戲hí 之chi 時thời 。 走tẩu 入nhập 小tiểu 腸tràng 。 皆giai 有hữu 四tứ 口khẩu 。 張trương 口khẩu 向hướng 上thượng 。 大đại 蟲trùng 遊du 戲hí 入nhập 大đại 腸tràng 中trung 。 從tùng 腸tràng 出xuất 已dĩ 復phục 入nhập 胃vị 中trung 復phục 生sanh 四tứ 蟲trùng 如như 四tứ 蛇xà 合hợp 。 上thượng 下hạ 同đồng 時thời 唼xiệp 食thực 諸chư 藏tạng 滓chỉ 盡tận 汁trấp 出xuất 。 入nhập 眼nhãn 為vi 淚lệ 入nhập 鼻tị 為vi 涕thế 。 聚tụ 口khẩu 成thành 唾thóa 放phóng 口khẩu 成thành 涎tiên 。 薄bạc 皮bì 厚hậu 皮bì 筋cân 髓tủy 諸chư 脈mạch 。 悉tất 生sanh 諸chư 蟲trùng 細tế 於ư 秋thu 毫hào 。 眾chúng 數số 甚thậm 多đa 。 不bất 可khả 具cụ 說thuyết 。 其kỳ 女nữ 見kiến 此thử 即tức 便tiện 嘔# 吐thổ 。 從tùng 口khẩu 而nhi 出xuất 。 無vô 有hữu 窮cùng 盡tận 。
疏sớ/sơ 。 全toàn 以dĩ 蟲trùng 成thành 者giả 。 即tức 大đại 婆bà 沙sa 中trung 說thuyết 。 人nhân 身thân 內nội 並tịnh 是thị 蟲trùng 聚tụ 蟲trùng 頭đầu 在tại 內nội 食thực 人nhân 所sở 食thực 。 蟲trùng 尾vĩ 在tại 外ngoại 。 辮biện 作tác 人nhân 皮bì 故cố 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 梵Phạm 行hạnh 體thể 是thị 可khả 軌quỹ 者giả 。 總tổng 明minh 上thượng 身thân 十thập 事sự 。 非phi 梵Phạm 行hạnh 義nghĩa 一nhất 一nhất 別biệt 配phối 。 體thể 是thị 可khả 軌quỹ 對đối 上thượng 非phi 法pháp 。 澄trừng 淨tịnh 對đối 上thượng 渾hồn 濁trược 。 餘dư 文văn 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 身thân 之chi 作tác 用dụng 名danh 為vi 身thân 業nghiệp 者giả 。 俱câu 舍xá 業nghiệp 品phẩm 頌tụng 云vân 。 世thế 別biệt 由do 業nghiệp 生sanh 。 思tư 及cập 思tư 所sở 作tác 。 思tư 即tức 是thị 意ý 業nghiệp 。 所sở 作tác 謂vị 身thân 語ngữ 。 廣quảng 如như 九cửu 地địa 說thuyết 。 疏sớ/sơ 風phong 觸xúc 七thất 處xứ 等đẳng 者giả 。 即tức 智trí 論luận 第đệ 七thất 云vân 。 如như 人nhân 欲dục 語ngữ 時thời 。 口khẩu 中trung 有hữu 風phong 名danh 優ưu 陀đà 那na 。 還hoàn 入nhập 至chí 臍tề 即tức 有hữu 響hưởng 出xuất 。 響hưởng 出xuất 之chi 時thời 觸xúc 七thất 處xứ 。 過quá 名danh 生sanh 語ngữ 言ngôn 。 如như 有hữu 偈kệ 說thuyết 風phong 名danh 優ưu 陀đà 那na 。 觸xúc 臍tề 而nhi 上thượng 去khứ 。 是thị 風phong 七thất 處xứ 觸xúc 。 項hạng 及cập 齗ngân 齒xỉ 脣thần 舌thiệt 咽yến/ế/yết 及cập 以dĩ 胸hung 。 是thị 中trung 言ngôn 語ngữ 生sanh 。 愚ngu 人nhân 不bất 解giải 此thử 。 惑hoặc 著trước 起khởi 嗔sân 癡si 。 然nhiên 楞lăng 伽già 第đệ 二nhị 第đệ 三tam 。 皆giai 有hữu 其kỳ 文văn 。 第đệ 二nhị 云vân 。
佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。
項hạng 胸hung 喉hầu 鼻tị 脣thần 舌thiệt 齗ngân 齒xỉ 和hòa 合hợp 出xuất 聲thanh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 八bát 處xứ 加gia 鼻tị 一nhất 種chủng 。 鼻tị 塞tắc 語ngữ 雖tuy 小tiểu 擁ủng 而nhi 亦diệc 得đắc 語ngữ 故cố 論luận 略lược 無vô 。 第đệ 三tam 中trung 說thuyết 。 但đãn 有hữu 七thất 事sự 。 經kinh 言ngôn 云vân 何hà 語ngữ 。 謂vị 言ngôn 字tự 妄vọng 想tưởng 和hòa 合hợp 語ngữ 。 依y 咽yết 喉hầu 脣thần 舌thiệt 齒xỉ 齗ngân 頰giáp 輔phụ 。 因nhân 彼bỉ 我ngã 言ngôn 說thuyết 妄vọng 想tưởng 習tập 氣khí 。 是thị 名danh 為vi 語ngữ 。 釋thích 曰viết 。 於ư 前tiền 八bát 中trung 略lược 無vô 項hạng 胸hung 鼻tị 。 而nhi 加gia 頰giáp 輔phụ 。 言ngôn 字tự 妄vọng 想tưởng 者giả 。 顯hiển 言ngôn 空không 故cố 。 次thứ 經kinh 即tức 云vân 。 大đại 慧tuệ 云vân 何hà 。 為vì 離ly 一nhất 切thiết 。 妄vọng 想tưởng 言ngôn 說thuyết 相tương/tướng 。 大Đại 慧Tuệ 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 如như 是thị 義nghĩa 。 獨độc 一nhất 靜tĩnh 處xứ 。 聞văn 思tư 修tu 慧tuệ 。 緣duyên 自tự 覺giác 了liễu 。 向hướng 涅Niết 槃Bàn 城Thành 。 習tập 氣khí 身thân 轉chuyển 變biến 已dĩ 。 自tự 覺giác 境cảnh 界giới 觀quán 地địa 地địa 中trung 間gian 勝thắng 進tiến 義nghĩa 相tương/tướng 。 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 善thiện 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 下hạ 觀quán 破phá 意ý 。 疏sớ/sơ 第đệ 五ngũ 觀quán 意ý 等đẳng 者giả 。 然nhiên 此thử 意ý 具cụ 即tức 是thị 意ý 根căn 。 有hữu 說thuyết 。 即tức 第đệ 七thất 識thức 唯duy 緣duyên 內nội 門môn 不bất 得đắc 有hữu 夢mộng 等đẳng 。 若nhược 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 意ý 根căn 分phân 別biệt 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 即tức 許hứa 外ngoại 緣duyên 故cố 。 海hải 東đông 曉hiểu 公công 立lập 外ngoại 緣duyên 義nghĩa 。 又hựu 密mật 嚴nghiêm 經Kinh 云vân 。 如như 蛇xà 有hữu 二nhị 頭đầu 各các 別biệt 為vi 其kỳ 業nghiệp 故cố 。 或hoặc 云vân 第đệ 六lục 識thức 無vô 間gian 滅diệt 意ý 。 今kim 正chánh 當đương 此thử 隨tùy 轉chuyển 理lý 門môn 就tựu 他tha 宗tông 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 覺giác 是thị 尋tầm 求cầu 。 觀quán 是thị 伺tứ 察sát 者giả 。 舊cựu 名danh 覺giác 觀quán 。 新tân 譯dịch 為vi 尋tầm 伺tứ 。
疏sớ/sơ 。 用dụng 俱câu 舍xá 等đẳng 釋thích 尋tầm 伺tứ 言ngôn 以dĩ 解giải 覺giác 觀quán 。 唯duy 識thức 云vân 。 尋tầm 謂vị 尋tầm 求cầu 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 麁thô 轉chuyển 為vi 性tánh 。 伺tứ 謂vị 伺tứ 察sát 令linh 心tâm 怱thông 遽cự 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 細tế 轉chuyển 為vi 性tánh 。 皆giai 以dĩ 思tư 慧tuệ 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 並tịnh 用dụng 思tư 慧tuệ 一nhất 分phân 為vi 體thể 。 於ư 意ý 言ngôn 境cảnh 不bất 深thâm 推thôi 度độ 。 及cập 深thâm 推thôi 度độ 。 義nghĩa 類loại 別biệt 故cố 。 若nhược 離ly 思tư 慧tuệ 。 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 。 體thể 類loại 差sai 別biệt 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 二nhị 俱câu 以dĩ 安an 不bất 安an 住trụ 。 身thân 心tâm 分phần/phân 位vị 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 身thân 心tâm 若nhược 安an 尋tầm 伺tứ 二nhị 種chủng 徐từ 緩hoãn 為vi 業nghiệp 。 身thân 心tâm 不bất 安an 。 怱thông 遽cự 為vi 業nghiệp 。 又hựu 云vân 。 或hoặc 思tư 名danh 安an 。 徐từ 而nhi 細tế 故cố 。 思tư 量lượng 性tánh 故cố 。 慧tuệ 名danh 不bất 安an 急cấp 而nhi 麁thô 故cố 。 揀giản 擇trạch 性tánh 故cố 。 身thân 心tâm 前tiền 後hậu 有hữu 安an 不bất 安an 。 皆giai 依y 尋tầm 伺tứ 故cố 。 名danh 所sở 依y 。
疏sớ/sơ 。 是thị 不bất 定định 法pháp 者giả 。 出xuất 總tổng 體thể 相tướng 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 不bất 定định 謂vị 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 二nhị 各các 二nhị 。 釋thích 相tương/tướng 如như 前tiền 故cố 。
疏sớ/sơ 。 三tam 分phân 別biệt 中trung 是thị 自tự 性tánh 分phân 別biệt 者giả 。 即tức 雜tạp 集tập 第đệ 二nhị 云vân 。 有hữu 三tam 分phân 別biệt 。 謂vị 自tự 性tánh 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 。 其kỳ 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 以dĩ 配phối 餘dư 二nhị 。 言ngôn 自tự 性tánh 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 現hiện 在tại 所sở 受thọ 諸chư 行hành 自tự 相tương/tướng 行hành 分phân 別biệt 。 隨tùy 念niệm 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 昔tích 曾tằng 所sở 受thọ 諸chư 行hành 追truy 念niệm 行hành 分phân 別biệt 。 計kế 度độ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 去khứ 來lai 今kim 。 不bất 現hiện 見kiến 事sự 。 思tư 擇trạch 行hành 分phân 別biệt 。 言ngôn 七thất 分phần 別biệt 者giả 。 論luận 云vân 。
復phục 有hữu 七thất 種chủng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 所sở 緣duyên 任nhậm 運vận 分phân 別biệt 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 。 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 。 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 。 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 。 初sơ 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 身thân 如như 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 無vô 異dị 分phân 別biệt 。 於ư 自tự 境cảnh 界giới 。 任nhậm 運vận 轉chuyển 故cố 。 有hữu 相tương/tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 自tự 性tánh 隨tùy 念niệm 二nhị 種chủng 分phân 別biệt 。 取thủ 過quá 現hiện 境cảnh 種chủng 種chủng 相tương/tướng 故cố 。 無vô 相tướng 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 希hy 求cầu 未vị 來lai 境cảnh 行hành 分phân 別biệt 。 所sở 餘dư 分phân 別biệt 皆giai 用dụng 計kế 度độ 分phân 別biệt 以dĩ 。 為vi 自tự 性tánh 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 思tư 度độ 故cố 。 或hoặc 時thời 尋tầm 求cầu 。 或hoặc 時thời 伺tứ 察sát 。 或hoặc 時thời 染nhiễm 污ô 。 或hoặc 不bất 染nhiễm 污ô 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 故cố 。 瑜du 伽già 云vân 。 尋tầm 求cầu 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 諸chư 法pháp 。 觀quán 察sát 尋tầm 求cầu 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 伺tứ 察sát 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 己kỷ 所sở 尋tầm 求cầu 己kỷ 所sở 觀quán 察sát 。 伺tứ 察sát 安an 立lập 起khởi 分phân 別biệt 故cố 。 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 者giả 。 謂vị 於ư 過quá 去khứ 顧cố 戀luyến 俱câu 行hành 。 於ư 未vị 來lai 希hy 樂nhạo/nhạc/lạc 俱câu 行hành 。 於ư 現hiện 在tại 執chấp 著trước 俱câu 行hành 。 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 若nhược 欲dục 分phân 別biệt 。 若nhược 恚khuể 分phân 別biệt 。 若nhược 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 煩phiền 惱não 隨tùy 煩phiền 惱não 。 相tương 應ứng 所sở 起khởi 分phân 別biệt 。 不bất 染nhiễm 污ô 分phân 別biệt 者giả 。 若nhược 善thiện 無vô 記ký 。 謂vị 出xuất 離ly 分phân 別biệt 。 無vô 恚khuể 分phân 別biệt 。 不bất 害hại 分phân 別biệt 。 或hoặc 隨tùy 與dữ 一nhất 信tín 等đẳng 善thiện 法Pháp 相tương 應ứng 。 或hoặc 威uy 儀nghi 路lộ 功công 巧xảo 處xứ 。 諸chư 變biến 化hóa 所sở 有hữu 分phân 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 雜tạp 集tập 。 後hậu 四tứ 相tương/tướng 隱ẩn 故cố 。 引dẫn 瑜du 伽già 釋thích 之chi 。 今kim 但đãn 云vân 分phân 別biệt 即tức 是thị 初sơ 一nhất 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 即tức 是thị 餘dư 六lục 。 對đối 疏sớ/sơ 可khả 知tri 疏sớ/sơ 。 上thượng 六lục 皆giai 別biệt 境cảnh 釋thích 者giả 。 別biệt 境cảnh 有hữu 五ngũ 。 一nhất 欲dục 二nhị 勝thắng 解giải 三tam 念niệm 四tứ 定định 五ngũ 慧tuệ 。 下hạ 。 當đương 頻tần 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 種chủng 種chủng 憶ức 念niệm 義nghĩa 兼kiêm 惡ác 作tác 者giả 。 即tức 上thượng 引dẫn 唯duy 識thức 偈kệ 。 云vân 不bất 定định 謂vị 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 二nhị 各các 二nhị 是thị 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 字tự 標tiêu 位vị 總tổng 名danh 。 論luận 云vân 。 悔hối 眠miên 尋tầm 伺tứ 於ư 善thiện 染nhiễm 等đẳng 。 皆giai 不bất 定định 故cố 。 非phi 如như 觸xúc 等đẳng 定định 遍biến 心tâm 故cố 。 非phi 如như 欲dục 等đẳng 定định 遍biến 地địa 故cố 。 立lập 不bất 定định 名danh 。 次thứ 五ngũ 字tự 分phân 別biệt 名danh 字tự 。 悔hối 謂vị 惡ác 作tác 悔hối 所sở 作tác 故cố 。 追truy 悔hối 為vi 性tánh 。 障chướng 止chỉ 為vi 業nghiệp 。 此thử 即tức 於ư 果quả 假giả 立lập 因nhân 名danh 。 先tiên 惡ác 所sở 作tác 業nghiệp 後hậu 方phương 追truy 悔hối 故cố 。 悔hối 先tiên 所sở 作tác 。 亦diệc 惡ác 作tác 攝nhiếp 。 如như 追truy 悔hối 言ngôn 我ngã 先tiên 不bất 作tác 如như 是thị 事sự 業nghiệp 。 是thị 名danh 惡ác 作tác 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 悔hối 先tiên 作tác 惡ác 。 二nhị 悔hối 先tiên 不bất 作tác 善thiện 。 既ký 追truy 善thiện 惡ác 即tức 種chủng 種chủng 憶ức 念niệm 攝nhiếp 。 二nhị 各các 二nhị 之chi 三tam 字tự 釋thích 不bất 定định 義nghĩa 。 下hạ 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 應ưng 言ngôn 二nhị 者giả 顯hiển 二nhị 種chủng 二nhị 。 一nhất 謂vị 悔hối 眠miên 。 二nhị 謂vị 尋tầm 伺tứ 。 此thử 二nhị 二nhị 種chủng 種chủng 類loại 各các 別biệt 故cố 。 一nhất 二nhị 言ngôn 顯hiển 二nhị 二nhị 種chủng 。 眠miên 是thị 不bất 定định 者giả 。 即tức 上thượng 論luận 長trường/trưởng 行hành 云vân 。 眠miên 謂vị 睡thụy 眠miên 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 昧muội 略lược 為vi 性tánh 。 障chướng 觀quán 為vi 業nghiệp 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 身thân 不bất 自tự 在tại 。 心tâm 極cực 暗ám 劣liệt 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 昧muội 揀giản 在tại 定định 。 略lược 別biệt 悟ngộ 時thời 今kim 顯hiển 睡thụy 眠miên 非phi 無vô 體thể 用dụng 。 有hữu 無vô 心tâm 位vị 假giả 立lập 此thử 名danh 。 如như 餘dư 蓋cái 纏triền 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 睡thụy 眠miên 位vị 下hạ 。 釋thích 上thượng 不bất 自tự 在tại 言ngôn 。 謂vị 令linh 身thân 不bất 自tự 在tại 。 坐tọa 亦diệc 睡thụy 眠miên 故cố 。 他tha 搖dao 動động 時thời 。 亦diệc 不bất 覺giác 等đẳng 故cố 。 此thử 令linh 心tâm 極cực 暗ám 昧muội 。 輕khinh 略lược 為vi 性tánh 。 不bất 能năng 明minh 利lợi 沈trầm 審thẩm 故cố 。
疏sớ/sơ 。 云vân 意ý 識thức 亦diệc 行hành 。 即tức 是thị 論luận 一nhất 門môn 轉chuyển 故cố 。 顯hiển 五ngũ 識thức 不bất 行hành 。 定định 心tâm 一nhất 境cảnh 略lược 而nhi 不bất 昧muội 。 故cố 云vân 昧muội 揀giản 在tại 定định 。 悟ngộ 廣quảng 緣duyên 境cảnh 不bất 得đắc 稱xưng 略lược 故cố 。 云vân 略lược 別biệt 悟ngộ 時thời 。 故cố 眠miên 有hữu 二nhị 。 顯hiển 有hữu 別biệt 體thể 。 必tất 依y 於ư 心tâm 。 而nhi 五ngũ 無vô 心tâm 。 一nhất 熟thục 眠miên 者giả 。 假giả 立lập 為vi 眠miên 非phi 實thật 眠miên 也dã 。 眠miên 必tất 與dữ 心tâm 而nhi 相tương 應ứng 。 故cố 如như 餘dư 蓋cái 等đẳng 。 言ngôn 輕khinh 眠miên 有hữu 夢mộng 者giả 揀giản 異dị 熟thục 眠miên 。 得đắc 顯hiển 此thử 眠miên 是thị 不bất 定định 攝nhiếp 。 通thông 善thiện 惡ác 故cố 夢mộng 有hữu 善thiện 惡ác 故cố 。
疏sớ/sơ 。 此thử 十thập 是thị 心tâm 所sở 等đẳng 者giả 。 謂vị 既ký 釋thích 於ư 意ý 。 意ý 是thị 心tâm 王vương 而nhi 說thuyết 所sở 者giả 所sở 不bất 離ly 王vương 故cố 。 又hựu 五ngũ 蘊uẩn 中trung 除trừ 其kỳ 色sắc 聲thanh 。 意ý 業nghiệp 攝nhiếp 故cố 。
疏sớ/sơ 。 約ước 遍biến 行hành 五ngũ 徵trưng 者giả 。 唯duy 識thức 第đệ 五ngũ 云vân 。 謂vị 觸xúc 作tác 意ý 受thọ 想tưởng 思tư 。 一nhất 切thiết 心tâm 中trung 。 定định 可khả 得đắc 故cố 。 名danh 為vi 遍biến 行hành 。 又hựu 具cụ 四tứ 一nhất 切thiết 故cố 。 謂vị 遍biến 一nhất 切thiết 三tam 性tánh 。 二nhị 遍biến 九cửu 地địa 。 三tam 遍biến 一nhất 切thiết 有hữu 心tâm 時thời 。 四tứ 遍biến 一nhất 切thiết 位vị 。 謂vị 隨tùy 何hà 位vị 心tâm 所sở 故cố 。 謂vị 觸xúc 和hòa 合hợp 勝thắng 。 論luận 列liệt 在tại 初sơ 。 瑜du 伽già 等đẳng 作tác 意ý 在tại 初sơ 。 作tác 意ý 者giả 謂vị 能năng 警cảnh 心tâm 為vi 性tánh 。 於ư 所sở 緣duyên 境cảnh 引dẫn 心tâm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 此thử 警cảnh 覺giác 應ưng 起khởi 心tâm 種chủng 。 引dẫn 令linh 趣thú 境cảnh 故cố 。 名danh 作tác 意ý 。 雖tuy 此thử 亦diệc 能năng 引dẫn 起khởi 心tâm 所sở 。 心tâm 是thị 主chủ 故cố 。 但đãn 說thuyết 引dẫn 心tâm 。 作tác 即tức 是thị 意ý 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 或hoặc 作tác 俱câu 時thời 意ý 隣lân 近cận 為vi 勝thắng 。 云vân 何hà 為vi 觸xúc 觸xúc 謂vị 。 三tam 和hòa 分phân 別biệt 變biến 異dị 。 令linh 心tâm 心tâm 所sở 觸xúc 境cảnh 為vi 性tánh 。 受thọ 想tưởng 思tư 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 謂vị 根căn 境cảnh 識thức 三tam 互hỗ 相tương 隨tùy 順thuận 故cố 名danh 三tam 和hòa 。 觸xúc 依y 彼bỉ 生sanh 令linh 彼bỉ 和hòa 合hợp 。 故cố 說thuyết 為vi 彼bỉ 。 名danh 三tam 和hòa 合hợp 位vị 皆giai 有hữu 順thuận 生sanh 心tâm 所sở 功công 能năng 。 說thuyết 名danh 變biến 異dị 。 觸xúc 似tự 彼bỉ 起khởi 故cố 名danh 分phân 別biệt 。 根căn 變biến 異dị 力lực 引dẫn 觸xúc 起khởi 時thời 。 緣duyên 彼bỉ 識thức 境cảnh 。 故cố 集tập 論luận 等đẳng 。 但đãn 說thuyết 分phân 別biệt 根căn 之chi 變biến 異dị 。 和hòa 合hợp 一nhất 切thiết 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 令linh 同đồng 觸xúc 境cảnh 。 是thị 觸xúc 之chi 性tánh 。 既ký 似tự 順thuận 起khởi 心tâm 所sở 功công 能năng 。 故cố 以dĩ 受thọ 等đẳng 所sở 依y 為vi 業nghiệp 。 云vân 何hà 為vi 受thọ 。 受thọ 謂vị 領lãnh 納nạp 順thuận 違vi 俱câu 非phi 境cảnh 相tướng 為vi 性tánh 。 起khởi 愛ái 為vi 業nghiệp 。 能năng 起khởi 合hợp 離ly 非phi 二nhị 欲dục 故cố 。 云vân 何hà 為vi 想tưởng 。 想tưởng 謂vị 於ư 境cảnh 取thủ 像tượng 為vi 性tánh 。 施thi 設thiết 種chủng 種chủng 。 名danh 言ngôn 為vi 業nghiệp 。 謂vị 要yếu 安an 立lập 境cảnh 分phân 齊tề 相tương/tướng 。 方phương 能năng 隨tùy 起khởi 種chủng 種chủng 名danh 言ngôn 。 云vân 何hà 為vi 思tư 。 思tư 謂vị 令linh 心tâm 造tạo 作tác 為vi 性tánh 。 於ư 善thiện 品phẩm 等đẳng 役dịch 心tâm 為vi 業nghiệp 。 謂vị 能năng 取thủ 境cảnh 正chánh 因nhân 等đẳng 相tương/tướng 。 驅khu 役dịch 自tự 心tâm 令linh 造tạo 善thiện 等đẳng 。 此thử 後hậu 四tứ 種chủng 並tịnh 無vô 六lục 釋thích 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 名danh 多đa 同đồng 於ư 遍biến 行hành 故cố 。 作tác 意ý 觀quán 察sát 遍biến 於ư 十thập 段đoạn 。 順thuận 論luận 先tiên 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 即tức 上thượng 四tứ 段đoạn 亦diệc 各các 是thị 一nhất 蘊uẩn 者giả 。 即tức 向hướng 遍biến 行hành 五ngũ 也dã 。 約ước 經kinh 而nhi 言ngôn 。 思tư 即tức 行hành 蘊uẩn 。 想tưởng 即tức 想tưởng 蘊uẩn 。 寒hàn 熱nhiệt 飢cơ 渴khát 。 是thị 十thập 一nhất 觸xúc 。 屬thuộc 於ư 色sắc 蘊uẩn 。 苦khổ 等đẳng 受thọ 蘊uẩn 作tác 意ý 亦diệc 行hành 。 然nhiên 觸xúc 通thông 身thân 心tâm 。 上thượng 約ước 寒hàn 等đẳng 必tất 與dữ 心tâm 俱câu 故cố 。 屬thuộc 遍biến 行hành 。 今kim 約ước 身thân 觸xúc 故cố 屬thuộc 於ư 色sắc 。 若nhược 爾nhĩ 身thân 觸xúc 在tại 五ngũ 識thức 地địa 。 今kim 何hà 在tại 意ý 。 答đáp 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 。 一nhất 由do 相tương 應ứng 義nghĩa 。 謂vị 意ý 識thức 與dữ 五ngũ 有hữu 同đồng 緣duyên 境cảnh 故cố 。 二nhị 由do 意ý 識thức 用dụng 。 強cường/cưỡng 有hữu 彼bỉ 同đồng 分phần/phân 緣duyên 故cố 。 三tam 由do 意ý 識thức 。 於ư 極cực 樂lạc 地địa 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 觸xúc 故cố 。 於ư 極cực 苦khổ 趣thú 有hữu 意ý 苦khổ 故cố 。 上thượng 寒hàn 熱nhiệt 準chuẩn 知tri 。 上thượng 三tam 義nghĩa 中trung 前tiền 二nhị 約ước 觸xúc 。 後hậu 一nhất 兼kiêm 明minh 於ư 受thọ 。 寒hàn 是thị 冷lãnh 觸xúc 。 熱nhiệt 即tức 火hỏa 大đại 。 能năng 造tạo 觸xúc 也dã 。 俱câu 舍xá 亦diệc 說thuyết 此thử 之chi 四tứ 觸xúc 亦diệc 是thị 心tâm 所sở 。 論luận 云vân 。 食thực 欲dục 名danh 飢cơ 。 煖noãn 欲dục 名danh 冷lãnh 。 飲ẩm 欲dục 名danh 渴khát 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 釋thích 云vân 。 冷lãnh 飢cơ 渴khát 三tam 是thị 觸xúc 家gia 果quả 。 而nhi 非phi 是thị 觸xúc 。 今kim 言ngôn 觸xúc 者giả 從tùng 果quả 為vi 名danh 。 故cố 論luận 云vân 。 此thử 皆giai 因nhân 立lập 果quả 稱xưng 。 釋thích 曰viết 。 煖noãn 欲dục 名danh 冷lãnh 者giả 。 熱nhiệt 準chuẩn 於ư 冷lãnh 。 冷lãnh 熱nhiệt 相tương/tướng 翻phiên 義nghĩa 亦diệc 有hữu 欲dục 。 故cố 此thử 四tứ 種chủng 皆giai 為vi 意ý 業nghiệp 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 四tứ 是thị 受thọ 者giả 。 即tức 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 。 然nhiên 聖thánh 教giáo 說thuyết 受thọ 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 或hoặc 總tổng 名danh 受thọ 即tức 遍biến 行hành 數số 。 或hoặc 分phân 為vi 三tam 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 捨xả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 領lãnh 順thuận 境cảnh 相tướng 適thích 悅duyệt 身thân 心tâm 。 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 領lãnh 違vi 境cảnh 相tướng 逼bức 迫bách 身thân 心tâm 說thuyết 。 名danh 苦khổ 受thọ 。 領lãnh 中trung 容dung 境cảnh 相tướng 於ư 身thân 於ư 心tâm 。 非phi 逼bức 非phi 悅duyệt 。 名danh 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 或hoặc 分phân 為vi 五ngũ 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 憂ưu 喜hỷ 捨xả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 諸chư 適thích 悅duyệt 受thọ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 但đãn 名danh 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 意ý 識thức 相tương 應ứng 若nhược 在tại 欲dục 界giới 。 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 名danh 喜hỷ 。 但đãn 悅duyệt 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 初sơ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 根căn 本bổn 名danh 喜hỷ 悅duyệt 身thân 心tâm 故cố 。 若nhược 在tại 第đệ 三tam 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 根căn 本bổn 名danh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 安an 靜tĩnh 尤vưu 重trọng/trùng 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 諸chư 逼bức 迫bách 受thọ 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 但đãn 名danh 為vi 苦khổ 。 意ý 識thức 俱câu 者giả 。 有hữu 義nghĩa 唯duy 憂ưu 逼bức 迫bách 心tâm 故cố 。 有hữu 義nghĩa 通thông 二nhị 人nhân 。 天thiên 中trung 者giả 但đãn 名danh 為vi 憂ưu 非phi 尤vưu 重trọng/trùng 故cố 。 傍bàng 生sanh 鬼quỷ 趣thú 。 名danh 憂ưu 名danh 苦khổ 。 雜tạp 受thọ 純thuần 受thọ 有hữu 輕khinh 重trọng 故cố 。 捺nại 落lạc 迦ca 中trung 唯duy 名danh 為vi 苦khổ 。 純thuần 受thọ 尤vưu 重trọng/trùng 。 無vô 分phân 別biệt 故cố 。 三tam 中trung 苦khổ 樂lạc 各các 分phần/phân 二nhị 者giả 。 論luận 云vân 。 適thích 悅duyệt 身thân 心tâm 相tương/tướng 各các 異dị 故cố 。 由do 無vô 分phân 別biệt 有hữu 分phân 別biệt 故cố 。 尤vưu 重trọng/trùng 輕khinh 微vi 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 四tứ 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 不bất 分phân 二nhị 者giả 。 論luận 云vân 。 非phi 逼bức 非phi 悅duyệt 相tương/tướng 無vô 異dị 故cố 。
疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 思tư 等đẳng 下hạ 。 問vấn 答đáp 揀giản 濫lạm 。 先tiên 問vấn 以dĩ 前tiền 意ý 中trung 有hữu 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 。 此thử 中trung 亦diệc 有hữu 思tư 想tưởng 等đẳng 故cố 。 但đãn 思tư 等đẳng 下hạ 答đáp 。 答đáp 意ý 云vân 。 思tư 等đẳng 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 體thể 則tắc 扶phù 持trì 心tâm 王vương 。 同đồng 為vi 業nghiệp 具cụ 。 二nhị 約ước 用dụng 與dữ 王vương 相tương 應ứng 同đồng 作tác 業nghiệp 故cố 。 言ngôn 故cố 多đa 從tùng 受thọ 境cảnh 以dĩ 辨biện 者giả 。 釋thích 此thử 為vi 業nghiệp 之chi 由do 。 謂vị 業nghiệp 中trung 十thập 句cú 想tưởng 即tức 取thủ 境cảnh 。 寒hàn 等đẳng 觸xúc 境cảnh 。 苦khổ 等đẳng 受thọ 境cảnh 皆giai 約ước 境cảnh 也dã 。 則tắc 此thử 中trung 思tư 即tức 審thẩm 慮lự 決quyết 定định 。 前tiền 雖tuy 有hữu 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 多đa 直trực 語ngữ 心tâm 故cố 意ý 業nghiệp 十thập 中trung 思tư 即tức 意ý 業nghiệp 能năng 造tạo 業nghiệp 故cố 。 想tưởng 是thị 意ý 之chi 加gia 行hành 。 令linh 意ý 成thành 業nghiệp 根căn 本bổn 故cố 。 次thứ 四tứ 觸xúc 數số 識thức 合hợp 根căn 境cảnh 。 由do 業nghiệp 引dẫn 故cố 。 後hậu 四tứ 受thọ 數số 。 亦diệc 由do 業nghiệp 引dẫn 故cố 此thử 上thượng 皆giai 業nghiệp 眷quyến 屬thuộc 。 成thành 唯duy 識thức 云vân 。 業nghiệp 之chi 眷quyến 屬thuộc 亦diệc 立lập 業nghiệp 名danh 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 若nhược 欲dục 破phá 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 七thất 觀quán 佛Phật 言ngôn 無vô 漏lậu 戒giới 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 定định 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 此thử 從tùng 已dĩ 轉chuyển 受thọ 名danh 。 廣quảng 如như 十thập 藏tạng 品phẩm 。 言ngôn 及cập 眷quyến 屬thuộc 無vô 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 者giả 。 即tức 色sắc 受thọ 等đẳng 前tiền 無vô 漏lậu 戒giới 雖tuy 轉chuyển 五ngũ 成thành 。 而nhi 各các 取thủ 一nhất 。 以dĩ 為vi 其kỳ 主chủ 故cố 。 今kim 辨biện 定định 慧tuệ 等đẳng 。 同đồng 時thời 心tâm 心tâm 所sở 為vi 眷quyến 屬thuộc 五ngũ 蘊uẩn 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 三tam 祇kỳ 等đẳng 者giả 。 三tam 祇kỳ 修tu 成thành 法Pháp 身thân 。 百bách 劫kiếp 修tu 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 種chủng 好hảo 。 次thứ 一nhất 神thần 通thông 化hóa 現hiện 。 即tức 是thị 化hóa 身thân 。 義nghĩa 兼kiêm 萬vạn 類loại 之chi 化hóa 。 若nhược 依y 大Đại 乘Thừa 唯duy 說thuyết 二nhị 身thân 。 法Pháp 身thân 即tức 是thị 徵trưng 破phá 。 所sở 顯hiển 故cố 。
疏sớ/sơ 。 今kim 一nhất 一nhất 推thôi 徵trưng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 。 有hữu 四tứ 。 一nhất 正chánh 破phá 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 遮già 難nạn/nan 四tứ 結kết 成thành 。 今kim 初sơ 先tiên 一nhất 異dị 門môn 破phá 。 後hậu 和hòa 合hợp 成thành 下hạ 因nhân 緣duyên 門môn 破phá 。 二nhị 。 故cố 中trung 論luận 下hạ 。 引dẫn 證chứng 具cụ 證chứng 二nhị 義nghĩa 。 先tiên 證chứng 一nhất 異dị 初sơ 會hội 已dĩ 釋thích 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 。 有hữu 當đương 重trọng/trùng 略lược 釋thích 。 言ngôn 非phi 陰ấm 者giả 即tức 陰ấm 不bất 是thị 如Như 來Lai 。 陰ấm 生sanh 滅diệt 故cố 。 不bất 離ly 陰ấm 者giả 。 離ly 陰ấm 亦diệc 無vô 如Như 來Lai 無vô 相tướng 知tri 故cố 。 此thử 彼bỉ 不bất 相tương 在tại 者giả 。 三tam 如Như 來Lai 不bất 在tại 陰ấm 中trung 。 四tứ 陰ấm 不bất 在tại 如Như 來Lai 中trung 。 此thử 二nhị 皆giai 由do 不bất 異dị 故cố 五ngũ 陰ấm 屬thuộc 如Như 來Lai 。 謂vị 陰ấm 如như 童đồng 僕bộc 故cố 。 云vân 如Như 來Lai 不bất 有hữu 陰ấm 。 何hà 處xứ 有hữu 如Như 來Lai 結kết 破phá 也dã 。
疏sớ/sơ 。 陰ấm 合hợp 下hạ 證chứng 上thượng 因nhân 緣duyên 門môn 。 謂vị 若nhược 緣duyên 合hợp 方phương 生sanh 即tức 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 疏sớ/sơ 進tiến 退thoái 推thôi 求cầu 者giả 。 離ly 陰ấm 別biệt 求cầu 為vi 退thoái 。 即tức 陰ấm 合hợp 求cầu 為vi 進tiến 。 並tịnh 皆giai 不bất 可khả 故cố 。 知tri 體thể 寂tịch 。
疏sớ/sơ 。 尚thượng 非phi 是thị 有hữu 者giả 。 第đệ 三tam 遮già 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 應ưng 無vô 如Như 來Lai 便tiện 墮đọa 斷đoạn 見kiến 故cố 。 今kim 遮già 云vân 。 邪tà 見kiến 有hữu 二nhị 。 謂vị 有hữu 為vi 淺thiển 。 謂vị 無vô 為vi 深thâm 。 破phá 汝nhữ 淺thiển 邪tà 。 何hà 墮đọa 深thâm 壑hác 。 皆giai 中trung 論luận 文văn 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。
疏sớ/sơ 。 是thị 知tri 真chân 佛Phật 下hạ 。 第đệ 四tứ 結kết 成thành 。 法Pháp 身thân 顯hiển 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 第đệ 八bát 觀quán 法pháp 中trung 三tam 。 初sơ 通thông 辨biện 意ý 。 二nhị 然nhiên 法pháp 有hữu 下hạ 釋thích 文văn 。 言ngôn 謂vị 不bất 善thiện 不bất 生sanh 者giả 。 謂vị 約ước 理lý 則tắc 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 約ước 行hành 則tắc 無vô 不bất 善thiện 可khả 生sanh 故cố 。 淨tịnh 名danh 經Kinh 云vân 。 不bất 善thiện 不bất 生sanh 。 善thiện 法Pháp 不bất 滅diệt 。 餘dư 義nghĩa 可khả 知tri 。 此thử 六lục 下hạ 約ước 果quả 。 三tam 今kim 推thôi 徵trưng 下hạ 。 後hậu 明minh 觀quán 相tương/tướng 。 亦diệc 是thị 一nhất 異dị 因nhân 緣duyên 門môn 破phá 。 從tùng 若nhược 以dĩ 無vô 法pháp 下hạ 遮già 救cứu 。 救cứu 云vân 。 即tức 此thử 無vô 合hợp 是thị 真chân 法pháp 矣hĩ 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 豈khởi 當đương 有hữu 耶da 。 後hậu 又hựu 此thử 舉cử 下hạ 。 就tựu 文văn 顯hiển 意ý 。
疏sớ/sơ 。 第đệ 九cửu 觀quán 僧Tăng 。 且thả 依y 小tiểu 說thuyết 者giả 。 大Đại 乘Thừa 亦diệc 有hữu 四Tứ 果Quả 故cố 。 言ngôn 預dự 流lưu 者giả 。 俱câu 舍xá 云vân 。 諸chư 無vô 漏lậu 道Đạo 總tổng 名danh 為vi 流lưu 。 初sơ 預dự 此thử 流lưu 。 故cố 名danh 預Dự 流Lưu 。 謂vị 斷đoạn 見kiến 道đạo 煩phiền 惱não 盡tận 忍nhẫn 智trí 具cụ 足túc 故cố 。 二nhị 一nhất 來lai 者giả 。 欲dục 界giới 九cửu 品phẩm 煩phiền 惱não 能năng 潤nhuận 七thất 生sanh 。 已dĩ 斷đoạn 六lục 故cố 次thứ 下hạ 當đương 知tri 。 疏sớ/sơ 謂vị 斷đoạn 三tam 界giới 見kiến 惑hoặc 者giả 。 不bất 同đồng 修tu 惑hoặc 分phần/phân 三tam 界giới 別biệt 一nhất 時thời 斷đoạn 故cố 。 言ngôn 十thập 六lục 心tâm 者giả 。 即tức 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 苦khổ 類loại 忍nhẫn 苦khổ 類loại 智trí 。 集tập 法Pháp 忍Nhẫn 集tập 法pháp 智trí 。 集tập 類loại 忍nhẫn 集tập 類loại 智trí 。 滅diệt 法Pháp 忍Nhẫn 滅diệt 法pháp 智trí 。 滅diệt 類loại 忍nhẫn 滅diệt 類loại 智trí 。 道Đạo 法Pháp 忍nhẫn 道Đạo 法Pháp 智trí 。 道đạo 類loại 忍nhẫn 道đạo 類loại 智trí 。 為vi 十thập 六lục 心tâm 。 謂vị 觀quán 欲dục 界giới 苦khổ 。 有hữu 苦khổ 法Pháp 忍Nhẫn 苦khổ 法pháp 智trí 。 觀quán 上thượng 二nhị 界giới 名danh 苦khổ 類loại 忍nhẫn 苦khổ 類loại 智trí 。 餘dư 三tam 亦diệc 然nhiên 故cố 有hữu 十thập 六lục 。 夫phu 言ngôn 見kiến 道đạo 。 見kiến 未vị 曾tằng 見kiến 。 道đạo 類loại 忍nhẫn 中trung 已dĩ 見kiến 上thượng 苦khổ 故cố 。 第đệ 十thập 六lục 不bất 名danh 見kiến 道đạo 。 便tiện 入nhập 修tu 道Đạo 。 廣quảng 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 如như 迴hồi 向hướng 品phẩm 。 疏sớ/sơ 欲dục 界giới 修tu 惑hoặc 分phân 為vi 九cửu 品phẩm 者giả 。 亦diệc 俱câu 舍xá 文văn 合hợp 其kỳ 二nhị 處xứ 偈kệ 文văn 。 一nhất 云vân 依y 十thập 五ngũ 心tâm 位vị 建kiến 立lập 眾chúng 聖thánh 者giả 。 具cụ 修tu 惑hoặc 。 斷đoạn 一nhất 至chí 五ngũ 向hướng 初sơ 果quả 。 斷đoạn 次thứ 三tam 向hướng 二nhị 。 斷đoạn 八bát 地địa 向hướng 三tam 。 次thứ 論luận 云vân 。 次thứ 依y 修tu 道Đạo 類loại 智trí 時thời 。 建kiến 立lập 眾chúng 聖thánh 有hữu 差sai 別biệt 者giả 。 頌tụng 曰viết 。 至chí 第đệ 十thập 六lục 心tâm 隨tùy 三tam 向hướng 住trụ 果quả 。 上thượng 皆giai 二nhị 十thập 三tam 論luận 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 十thập 四tứ 論luận 云vân 。 已dĩ 辨biện 住trụ 果quả 未vị 斷đoạn 修tu 惑hoặc 。 名danh 為vi 預dự 流lưu 生sanh 極cực 七thất 返phản 。 今kim 次thứ 應ưng 辨biện 斷đoạn 位vị 眾chúng 聖thánh 。 且thả 應ưng 建kiến 立lập 一nhất 來lai 向hướng 果quả 。 頌tụng 曰viết 。 斷đoạn 欲dục 三tam 四tứ 品phẩm 。 三tam 二nhị 生sanh 家gia 家gia 。 斷đoạn 至chí 五ngũ 二nhị 向hướng 。 斷đoạn 六lục 一nhất 來lai 果quả 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 句cú 明minh 家gia 家gia 。 謂vị 預dự 流lưu 進tiến 斷đoạn 修tu 惑hoặc 。 若nhược 三tam 緣duyên 具cụ 轉chuyển 名danh 家gia 家gia 。 一nhất 由do 斷đoạn 欲dục 修tu 惑hoặc 三tam 四tứ 品phẩm 故cố 。 二nhị 由do 成thành 無vô 漏lậu 根căn 故cố 。 三tam 由do 更cánh 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 故cố 。 頌tụng 中trung 略lược 無vô 成thành 根căn 之chi 言ngôn 。 以dĩ 理lý 合hợp 有hữu 略lược 故cố 不bất 說thuyết 。 若nhược 斷đoạn 三tam 品phẩm 名danh 受thọ 三tam 生sanh 。 若nhược 斷đoạn 四tứ 品phẩm 名danh 受thọ 二nhị 生sanh 。 謂vị 九cửu 品phẩm 惑hoặc 能năng 潤nhuận 七thất 生sanh 。 且thả 上thượng 上thượng 品phẩm 惑hoặc 能năng 潤nhuận 兩lưỡng 生sanh 。 上thượng 中trung 上thượng 下hạ 中trung 上thượng 各các 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 中trung 中trung 中trung 下hạ 合hợp 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 下hạ 三tam 品phẩm 惑hoặc 共cộng 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 既ký 上thượng 三tam 品phẩm 能năng 潤nhuận 四tứ 生sanh 故cố 。 斷đoạn 上thượng 三tam 四tứ 生sanh 已dĩ 損tổn 名danh 受thọ 三tam 生sanh 。 更cánh 斷đoạn 中trung 上thượng 一nhất 品phẩm 復phục 損tổn 一nhất 生sanh 故cố 。 斷đoạn 四tứ 品phẩm 總tổng 損tổn 五ngũ 生sanh 但đãn 受thọ 二nhị 生sanh 。 故cố 云vân 三tam 二nhị 生sanh 家gia 家gia 也dã 。 所sở 以dĩ 無vô 斷đoạn 一nhất 二nhị 品phẩm 惑hoặc 名danh 家gia 家gia 者giả 。 以dĩ 得đắc 初sơ 果quả 起khởi 大đại 加gia 行hành 。 必tất 無vô 斷đoạn 一nhất 二nhị 。 不bất 斷đoạn 第đệ 三tam 。 有hữu 死tử 生sanh 者giả 。 亦diệc 無vô 斷đoạn 五ngũ 生sanh 家gia 家gia 者giả 。 由do 斷đoạn 五ngũ 必tất 斷đoạn 第đệ 六lục 即tức 證chứng 一nhất 來lai 。 無vô 一nhất 品phẩm 惑hoặc 能năng 障chướng 於ư 果quả 故cố 。 若nhược 無vô 一nhất 品phẩm 能năng 障chướng 果quả 者giả 。 何hà 以dĩ 有hữu 斷đoạn 八bát 品phẩm 未vị 斷đoạn 第đệ 九cửu 而nhi 有hữu 死tử 生sanh 。 答đáp 第đệ 九cửu 一nhất 品phẩm 。 一nhất 者giả 斷đoạn 竟cánh 得đắc 果quả 。 二nhị 者giả 復phục 超siêu 欲dục 界giới 故cố 。 此thử 第đệ 九cửu 能năng 障chướng 於ư 果quả 。 六lục 不bất 超siêu 界giới 故cố 不bất 障chướng 果quả 。 言ngôn 家gia 家gia 者giả 。 家gia 不bất 一nhất 故cố 家gia 家gia 有hữu 二nhị 。 一nhất 天thiên 家gia 家gia 。 或hoặc 於ư 欲dục 天thiên 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 。 二nhị 人nhân 家gia 家gia 。 即tức 於ư 人nhân 中trung 受thọ 三tam 二nhị 生sanh 。 後hậu 證chứng 圓viên 寂tịch 故cố 。 已dĩ 釋thích 上thượng 半bán 。 下hạ 半bán 明minh 其kỳ 向hướng 果quả 。 既ký 斷đoạn 六lục 品phẩm 得đắc 於ư 一nhất 來lai 。 故cố 斷đoạn 下hạ 五ngũ 名danh 趣thú 向hướng 第đệ 二nhị 。 論luận 次thứ 名danh 不bất 還hoàn 。 云vân 斷đoạn 七thất 或hoặc 八bát 品phẩm 一nhất 生sanh 名danh 一nhất 間gian 。 此thử 即tức 第đệ 三tam 向hướng 斷đoạn 九cửu 不bất 還hoàn 果quả 。 釋thích 曰viết 。 有hữu 三tam 緣duyên 具cụ 名danh 為vi 一nhất 間gian 。 上thượng 之chi 二nhị 句cú 即tức 是thị 二nhị 緣duyên 更cánh 有hữu 第đệ 三tam 得đắc 無vô 漏lậu 根căn 。 以dĩ 為vi 能năng 治trị 易dị 故cố 不bất 說thuyết 同đồng 前tiền 家gia 家gia 。 以dĩ 下hạ 三tam 品phẩm 共cộng 潤nhuận 一nhất 生sanh 。 故cố 斷đoạn 七thất 八bát 餘dư 第đệ 九cửu 在tại 亦diệc 有hữu 一nhất 生sanh 。 而nhi 為vi 間gian 隔cách 故cố 名danh 一nhất 間gian 。 有hữu 一nhất 品phẩm 惑hoặc 不bất 證chứng 不bất 還hoàn 。 有hữu 一nhất 生sanh 在tại 不bất 證chứng 圓viên 寂tịch 皆giai 名danh 一nhất 間gian 。 即tức 此thử 一nhất 間gian 是thị 不bất 還hoàn 向hướng 。 九cửu 品phẩm 全toàn 斷đoạn 更cánh 不bất 還hoàn 來lai 生sanh 於ư 欲dục 界giới 。 成thành 不bất 還hoàn 果quả 。 羅La 漢Hán 向hướng 果quả 在tại 文văn 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 欲dục 明minh 下hạ 明minh 不bất 廣quảng 之chi 由do 。
疏sớ/sơ 。 此thử 中trung 觀quán 意ý 辨biện 作tác 意ý 觀quán 察sát 。 就tựu 因nhân 緣duyên 門môn 明minh 無vô 性tánh 性tánh 空không 疏sớ/sơ 況huống 於ư 入nhập 流lưu 無vô 所sở 入nhập 等đẳng 。 上thượng 總tổng 集tập 八bát 輩bối 以dĩ 明minh 性tánh 空không 。 今kim 明minh 一nhất 一nhất 。 皆giai 不bất 可khả 得đắc 。 即tức 金kim 剛cang 般Bát 若Nhã 經kinh 意ý 。 彼bỉ 經kinh 佛Phật 問vấn 須Tu 菩Bồ 提Đề 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 能năng 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 果Quả 不phủ 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 不phủ 也dã 。 世Thế 尊Tôn 下hạ 三tam 果quả 皆giai 有hữu 此thử 問vấn 答đáp )# 何hà 以dĩ 故cố 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 名danh 為vi 入Nhập 流Lưu 。 而nhi 無vô 所sở 入nhập 。 不bất 入nhập 聲thanh 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。 是thị 名danh 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 二nhị 問vấn 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 答đáp 云vân 。 何hà 以dĩ 故cố 斯Tư 陀Đà 含Hàm 名danh 一Nhất 往Vãng 來Lai 。 而nhi 實thật 無vô 往vãng 來lai 。 是thị 名danh 斯Tư 陀Đà 含Hàm 。 三tam 問vấn 阿A 那Na 含Hàm 。 答đáp 云vân 阿A 那Na 含Hàm 名danh 為vi 不Bất 來Lai 。 而nhi 實thật 無vô 來lai 。 是thị 名danh 阿A 那Na 含Hàm 。 四tứ 問vấn 阿A 羅La 漢Hán 。 答đáp 云vân 實thật 無vô 有hữu 法Pháp 。 名danh 阿A 羅La 漢Hán 。 世Thế 尊Tôn 若nhược 阿A 羅La 漢Hán 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。 即tức 為vi 著trước 我ngã 。 人nhân 眾chúng 生sanh 壽thọ 者giả 。
世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 說thuyết 我ngã 得đắc 無Vô 諍Tranh 三Tam 昧Muội 。 人nhân 中trung 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 是thị 第đệ 一nhất 離ly 欲dục 阿A 羅La 漢Hán 。 我ngã 不bất 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 是thị 第đệ 一nhất 離ly 欲dục 阿A 羅La 漢Hán 。 世Thế 尊Tôn 若nhược 我ngã 作tác 是thị 念niệm 。 我ngã 得đắc 阿A 羅La 漢Hán 道Đạo 。
世Thế 尊Tôn 。 則tắc 不bất 說thuyết 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 樂nhạo 阿a 蘭lan 那na 行hạnh 者giả 。 以dĩ 須Tu 菩Bồ 提Đề 實thật 無vô 所sở 行hành 。 而nhi 名danh 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 是thị 樂nhạo 阿a 蘭lan 那na 行hạnh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 是thị 第đệ 五ngũ 。 勝thắng 中trung 無vô 慢mạn 住trú 處xứ 中trung 文văn 。 明minh 四Tứ 果Quả 人nhân 已dĩ 捨xả 慢mạn 故cố 。 此thử 中trung 大đại 意ý 皆giai 明minh 四tứ 聖thánh 心tâm 離ly 見kiến 慢mạn 契khế 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 故cố 。 不bất 生sanh 念niệm 矣hĩ 。 初sơ 果quả 初sơ 入nhập 聖thánh 流lưu 。 不bất 入nhập 塵trần 境cảnh 方phương 名danh 入nhập 流lưu 。 若nhược 念niệm 得đắc 果quả 入nhập 法pháp 塵trần 矣hĩ 。 故cố 不bất 入nhập 塵trần 則tắc 無vô 念niệm 矣hĩ 。 下hạ 三tam 果quả 例lệ 知tri 。 今kim 疏sớ/sơ 意ý 云vân 。 合hợp 於ư 八bát 輩bối 已dĩ 顯hiển 僧Tăng 寶bảo 性tánh 空không 。 況huống 一nhất 一nhất 無vô 念niệm 契khế 真chân 何hà 有hữu 僧Tăng 可khả 依y 也dã 。 疏sớ/sơ 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 亦diệc 是thị 彼bỉ 經kinh 次thứ 前tiền 之chi 文văn 。 經Kinh 云vân 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 耶da 。 如Như 來Lai 有hữu 所sở 說thuyết 法Pháp 耶da 。 須Tu 菩Bồ 提Đề 言ngôn 。 如như 我ngã 解giải 佛Phật 所sở 說thuyết 義nghĩa 。 無vô 有hữu 定định 法pháp 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 無vô 有hữu 定định 法pháp 。 如Như 來Lai 可khả 說thuyết 。
何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 法Pháp 。 皆giai 不bất 可khả 取thủ 。 不bất 可khả 說thuyết 。 非phi 法pháp 。 非phi 非phi 法pháp 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 賢hiền 聖thánh 。 皆giai 以dĩ 無vô 為vi 法Pháp 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 今kim 但đãn 用dụng 後hậu 釋thích 文văn 。 前tiền 之chi 一nhất 段đoạn 亦diệc 可khả 證chứng 前tiền 觀quán 法pháp 。 故cố 具cụ 引dẫn 之chi 。 謂vị 一nhất 切thiết 聖thánh 人nhân 。 由do 證chứng 無vô 為vi 有hữu 淺thiển 深thâm 故cố 。 而nhi 有hữu 差sai 別biệt 。 別biệt 同đồng 無vô 為vi 即tức 無vô 差sai 矣hĩ 。 無vô 為vi 之chi 中trung 何hà 有hữu 八bát 輩bối 凡phàm 聖thánh 相tương/tướng 耶da 。 故cố 皆giai 契khế 性tánh 空không 矣hĩ 。 上thượng 一nhất 段đoạn 經kinh 即tức 證chứng 得đắc 法Pháp 身thân 住trú 處xứ 文văn 中trung 。 智trí 相tương/tướng 證chứng 得đắc 法Pháp 身thân 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 第đệ 十thập 觀quán 戒giới 文văn 。 三tam 初sơ 總tổng 明minh 。 二nhị 其kỳ 中trung 下hạ 別biệt 釋thích 。 三tam 料liệu 揀giản 。 今kim 初sơ 。 上thượng 來lai 九cửu 門môn 結kết 觀quán 。 於ư 後hậu 獨độc 今kim 此thử 段đoạn 先tiên 明minh 實thật 觀quán 。 疏sớ/sơ 戒giới 性tánh 如như 空không 等đẳng 者giả 。 即tức 法pháp 句cú 經kinh 六Lục 度Độ 皆giai 有hữu 偈kệ 文văn 。 布bố 施thí 云vân 。 說thuyết 諸chư 布bố 施thí 福phước 。 於ư 中trung 三tam 事sự 空không 。 究cứu 竟cánh 不bất 可khả 得đắc 。 施thí 福phước 如như 野dã 馬mã 。 戒giới 云vân 。 若nhược 說thuyết 諸chư 持trì 戒giới 無vô 善thiện 無vô 威uy 儀nghi 。 戒giới 性tánh 如như 虛hư 空không 持trì 者giả 為vi 迷mê 倒đảo 。 忍nhẫn 云vân 。 若nhược 見kiến 嗔sân 恚khuể 者giả 。 以dĩ 忍nhẫn 為vi 羈ki 鞅ưởng 。 知tri 嗔sân 等đẳng 陽dương 焰diễm 。 忍nhẫn 亦diệc 無vô 所sở 忍nhẫn 。 精tinh 進tấn 云vân 。 若nhược 說thuyết 諸chư 精tinh 進tấn 。 為vi 增tăng 上thượng 慢mạn 。 說thuyết 無vô 增tăng 上thượng 慢mạn 者giả 。 無vô 善thiện 無vô 精tinh 進tấn 。 若nhược 起khởi 精tinh 進tấn 心tâm 。 是thị 妄vọng 非phi 精tinh 進tấn 。 若nhược 能năng 心tâm 不bất 妄vọng 精tinh 進tấn 無vô 有hữu 涯nhai 。 定định 云vân 。 若nhược 學học 諸chư 三tam 昧muội 是thị 動động 非phi 坐tọa 禪thiền 。 心tâm 隨tùy 境cảnh 界giới 流lưu 云vân 何hà 名danh 為vi 定định 。 般Bát 若Nhã 云vân 。 森sâm 羅la 及cập 萬vạn 像tượng 一nhất 法pháp 之chi 所sở 印ấn 。 云vân 何hà 一nhất 法pháp 。 中trung 而nhi 生sanh 種chủng 種chủng 見kiến 。 一nhất 亦diệc 不bất 為vi 一nhất 。 為vi 欲dục 破phá 諸chư 數số 淺thiển 智trí 之chi 所sở 聞văn 。 見kiến 一nhất 以dĩ 為vi 一nhất 。 結kết 云vân 若nhược 有hữu 聞văn 斯tư 法pháp 常thường 。 修tu 寂tịch 滅diệt 行hạnh 。 知tri 行hành 亦diệc 寂tịch 滅diệt 是thị 則tắc 菩Bồ 提Đề 道Đạo 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 釋thích 戒giới 但đãn 用dụng 戒giới 文văn 。 而nhi 離ly 破phá 倒đảo 餘dư 者giả 乃nãi 義nghĩa 引dẫn 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 不bất 雜tạp 二Nhị 乘Thừa 心tâm 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 文văn 。 是thị 名danh 持trì 淨tịnh 戒giới 等đẳng 總tổng 結kết 上thượng 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 乞khất 食thực 四tứ 依y 之chi 一nhất 者giả 。 四tứ 依y 。 謂vị 一nhất 長trường/trưởng 乞khất 食thực 。 二nhị 糞phẩn 掃tảo 衣y 。 三tam 冡# 間gian 樹thụ 下hạ 坐tọa 。 四tứ 食thực 腐hủ 爛lạn 藥dược 亦diệc 名danh 四tứ 聖thánh 種chủng 。 智trí 論luận 七thất 十thập 二nhị 云vân 。 又hựu 受thọ 戒giới 法pháp 盡tận 形hình 壽thọ 著trước 衲nạp 衣y 乞khất 食thực 。 樹thụ 下hạ 住trụ 服phục 弊tệ 棄khí 藥dược 。 於ư 四tứ 種chủng 中trung 頭đầu 陀đà 已dĩ 攝nhiếp 三tam 事sự 。 若nhược 俱câu 舍xá 正chánh 理lý 婆bà 沙sa 。 前tiền 三tam 所sở 得đắc 食thực 衣y 臥ngọa 具cụ 喜hỷ 足túc 為vi 三tam 。 四tứ 依y 有hữu 無vô 藥dược 乃nãi 加gia 藥dược 斷đoạn 樂nhạo/nhạc/lạc 修tu 聖thánh 種chủng 所sở 以dĩ 不bất 同đồng 者giả 。 智trí 論luận 意ý 顯hiển 先tiên 古cổ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 即tức 是thị 四tứ 依y 。 婆bà 沙sa 等đẳng 依y 新tân 論luận 師sư 。 除trừ 藥dược 加gia 第đệ 四tứ 。 以dĩ 前tiền 三tam 為vi 道đạo 資tư 緣duyên 。 四tứ 為vi 道đạo 體thể 性tánh 。 言ngôn 聖thánh 種chủng 者giả 。 謂vị 善thiện 故cố 無vô 漏lậu 故cố 名danh 聖thánh 。 即tức 此thử 能năng 生sanh 諸chư 功công 德đức 法pháp 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 名danh 為vi 種chủng 。 故cố 云vân 乞khất 食thực 即tức 四tứ 依y 之chi 一nhất 。 言ngôn 四tứ 邪tà 者giả 。 智trí 論luận 第đệ 四tứ 釋thích 比Bỉ 丘Khâu 。 名danh 乞khất 士sĩ 。 清thanh 淨tịnh 活hoạt 命mạng 故cố 名danh 乞khất 士sĩ 。 如như 經Kinh 中trung 說thuyết 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 入nhập 城thành 乞khất 食thực 。 得đắc 已dĩ 坐tọa 食thực 。 有hữu 梵Phạm 志Chí 名danh 淨tịnh 目mục 。 問vấn 言ngôn 汝nhữ 食thực 耶da 。 答đáp 言ngôn 食thực 。 淨tịnh 目mục 言ngôn 。 下hạ 口khẩu 食thực 耶da 答đáp 言ngôn 不phủ 。 仰ngưỡng 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 方phương 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 維duy 口khẩu 食thực 耶da 。 答đáp 曰viết 不phủ 。 淨tịnh 目mục 言ngôn 。 食thực 有hữu 四tứ 種chủng 我ngã 今kim 問vấn 汝nhữ 。 汝nhữ 皆giai 言ngôn 不phủ 。 我ngã 今kim 不bất 解giải 。 汝nhữ 當đương 為vi 說thuyết 。 云vân 何hà 下hạ 口khẩu 食thực 。
舍Xá 利Lợi 弗Phất 言ngôn 。
有hữu 出xuất 家gia 人nhân 。 合hợp 藥dược 種chủng 穀cốc 植thực 樹thụ 等đẳng 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 下hạ 口khẩu 食thực 。 觀quan 視thị 星tinh 宿tú 日nhật 月nguyệt 風phong 雨vũ 。 雷lôi 電điện 霹phích 靂lịch 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 仰ngưỡng 口khẩu 食thực 。 曲khúc 媚mị 豪hào 勢thế 通thông 使sử 四tứ 方phương 。 巧xảo 言ngôn 多đa 求cầu 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 是thị 名danh 方phương 口khẩu 食thực 。 學học 種chủng 種chủng 咒chú 術thuật 卜bốc 算toán 吉cát 凶hung 。 有hữu 如như 是thị 等đẳng 。 不bất 淨tịnh 活hoạt 命mạng 者giả 。 是thị 名danh 維duy 口khẩu 食thực 。 我ngã 不bất 墮đọa 是thị 四tứ 食thực 中trung 。 我ngã 用dụng 清thanh 淨tịnh 。 乞khất 食thực 活hoạt 命mạng 。 淨tịnh 目mục 聞văn 已dĩ 歡hoan 喜hỷ 信tín 解giải 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 因nhân 為vi 說thuyết 法Pháp 。 得đắc 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 。 五ngũ 邪tà 者giả 。 即tức 智trí 論luận 二nhị 十thập 二nhị 已dĩ 見kiến 淨tịnh 行hạnh 品phẩm 。 今kim 更cánh 重trọng/trùng 舉cử 。 一nhất 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 詐trá 現hiện 異dị 相tướng 奇kỳ 特đặc 。 二nhị 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 自tự 說thuyết 功công 德đức 。 三tam 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 占chiêm 相tướng 吉cát 凶hung 。 及cập 為vi 人nhân 說thuyết 。 四tứ 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 高cao 聲thanh 現hiện 威uy 令linh 人nhân 畏úy 敬kính 。 五ngũ 者giả 為vì 利lợi 養dưỡng 故cố 。 稱xưng 說thuyết 自tự 己kỷ 所sở 得đắc 利lợi 養dưỡng 。 以dĩ 動động 人nhân 心tâm 。 邪tà 因nhân 緣duyên 活hoạt 命mạng 故cố 為vi 邪tà 命mạng 。 疏sớ/sơ 若nhược 依y 菩Bồ 薩Tát 下hạ 。 第đệ 三tam 料liệu 揀giản 。 前tiền 列liệt 十thập 事sự 參tham 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 此thử 方phương 菩Bồ 薩Tát 律luật 儀nghi 闕khuyết 故cố 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 總tổng 引dẫn 二nhị 文văn 彰chương 大đại 小tiểu 異dị 。 彌Di 勒Lặc 羯yết 磨ma 唯duy 請thỉnh 一nhất 師sư 須tu 歸quy 三Tam 寶Bảo 。 別biệt 有hữu 羯yết 磨ma 文văn 等đẳng 。 二nhị 此thử 上thượng 十thập 境cảnh 下hạ 。 次thứ 出xuất 對đối 會hội 所sở 以dĩ 。 以dĩ 西tây 天thiên 大đại 小tiểu 抗kháng 行hành 寺tự 居cư 不bất 雜tạp 。 是thị 故cố 結kết 云vân 即tức 如như 此thử 方phương 。 謂vị 依y 小Tiểu 乘Thừa 受thọ 行hành 大Đại 乘Thừa 行hành 。 三tam 又hựu 善thiện 戒giới 經kinh 下hạ 。 正chánh 示thị 大đại 小tiểu 二nhị 相tương/tướng 不bất 同đồng 。 言ngôn 先tiên 受thọ 前tiền 之chi 三tam 戒giới 者giả 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 五ngũ 菩Bồ 薩Tát 戒giới 品phẩm 云vân 。 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 戒giới 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 戒giới 。 二nhị 者giả 受thọ 善thiện 法Pháp 戒giới 。 三tam 者giả 為vì 利lợi 眾chúng 生sanh 故cố 行hành 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 三tam 聚tụ 也dã 。 次thứ 云vân 云vân 何hà 名danh 戒giới 。 所sở 謂vị 七thất 眾chúng 戒giới 。 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 式Thức 叉Xoa 摩Ma 那Na 。 沙Sa 彌Di 沙Sa 彌Di 尼ni 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 。 優Ưu 婆Bà 夷Di 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 若nhược 欲dục 受thọ 持trì 。 菩Bồ 薩Tát 戒giới 者giả 。 先tiên 當đương 淨tịnh 心tâm 受thọ 七thất 種chủng 戒giới 。 七thất 種chủng 戒giới 者giả 是thị 淨tịnh 心tâm 趣thú 菩Bồ 薩Tát 戒giới 。 如như 世thế 間gian 人nhân 。 欲dục 請thỉnh 於ư 王vương 。 先tiên 當đương 淨tịnh 治trị 所sở 居cư 室thất 宅trạch 。 是thị 七thất 種chủng 戒giới 俱câu 是thị 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 受thọ 。 菩Bồ 薩Tát 戒giới 者giả 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 俱câu 是thị 在tại 家gia 出xuất 家gia 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 受thọ 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 語ngữ 七thất 眾chúng 通thông 於ư 男nam 女nữ 等đẳng 。 今kim 辨biện 三tam 戒giới 唯duy 約ước 比Bỉ 丘Khâu 。 謂vị 五Ngũ 戒Giới 十Thập 戒Giới 。 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 。 此thử 三tam 以dĩ 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 戒giới 前tiền 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 若nhược 言ngôn 不bất 具cụ 。 優Ưu 婆Bà 塞Tắc 戒giới 。 得đắc 沙Sa 彌Di 戒giới 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 不bất 具cụ 沙Sa 彌Di 戒giới 得đắc 比Bỉ 丘Khâu 戒giới 者giả 。 亦diệc 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 不bất 具cụ 如như 是thị 三tam 種chủng 戒giới 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 戒giới 亦diệc 無vô 是thị 處xứ 。 譬thí 如như 重trọng/trùng 樓lâu 四tứ 級cấp 。 乃nãi 至chí 不bất 從tùng 三tam 級cấp 。 至chí 第đệ 四tứ 者giả 。 無vô 有hữu 是thị 處xứ 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 此thử 故cố 須tu 先tiên 受thọ 三tam 也dã 。 四tứ 故cố 所sở 觀quán 境cảnh 下hạ 。 結kết 成thành 本bổn 義nghĩa 。 所sở 觀quán 通thông 大đại 小tiểu 者giả 。 依y 菩Bồ 薩Tát 受thọ 亦diệc 是thị 所sở 觀quán 。 依y 小Tiểu 乘Thừa 受thọ 亦diệc 是thị 所sở 觀quán 。 能năng 觀quán 智trí 唯duy 實thật 教giáo 大Đại 乘Thừa 者giả 。 即tức 相tương/tướng 同đồng 性tánh 離ly 相tương/tướng 戒giới 故cố 。 疏sớ/sơ 第đệ 四tứ 如như 是thị 觀quán 下hạ 。 辨biện 觀quán 成thành 之chi 相tướng 者giả 。 即tức 如như 實thật 觀quán 成thành 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 今kim 從tùng 後hậu 意ý 標tiêu 名danh 言ngôn 。 望vọng 前tiền 尋tầm 伺tứ 即tức 為vi 觀quán 益ích 者giả 。 前tiền 來lai 作tác 意ý 觀quán 察sát 十thập 境cảnh 故cố 為vi 尋tầm 伺tứ 。 即tức 念niệm 想tưởng 觀quán 猶do 未vị 除trừ 故cố 。 今kim 念niệm 想tưởng 觀quán 除trừ 故cố 為vi 前tiền 觀quán 之chi 益ích 。 義nghĩa 同đồng 四tứ 加gia 行hành 中trung 四tứ 尋tầm 伺tứ 四tứ 如như 實thật 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 六lục 明minh 三tam 輪luân 清thanh 淨tịnh 者giả 。 謂vị 具cụ 離ly 三tam 輪luân 。 然nhiên 准chuẩn 瑜du 伽già 第đệ 六lục 。 六Lục 度Độ 各các 有hữu 三tam 輪luân 不bất 同đồng 。 施thí 三tam 輪luân 者giả 。 一nhất 施thí 者giả 。 二nhị 受thọ 者giả 。 三tam 施thí 物vật 。 今kim 皆giai 離ly 之chi 戒giới 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 眾chúng 生sanh 事sự 時thời 分phân 別biệt 。 忍nhẫn 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 自tự 他tha 過quá 失thất 分phân 別biệt 。 進tiến 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 眾chúng 生sanh 高cao 下hạ 事sự 用dụng 分phân 別biệt 。 定định 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 境cảnh 界giới 眾chúng 生sanh 惑hoặc 分phân 別biệt 。 般Bát 若Nhã 離ly 三tam 輪luân 者giả 。 離ly 境cảnh 界giới 智trí 眾chúng 生sanh 分phân 別biệt 。 今kim 言ngôn 六lục 句cú 明minh 三tam 者giả 。 一nhất 即tức 離ly 眾chúng 生sanh 。 二nhị 三tam 皆giai 離ly 事sự 。 言ngôn 亦diệc 通thông 不bất 住trụ 前tiền 法pháp 者giả 。 以dĩ 第đệ 三tam 句cú 通thông 不bất 住trụ 前tiền 眾chúng 生sanh 及cập 事sự 。 不bất 住trụ 即tức 離ly 故cố 。 次thứ 三tam 句cú 三tam 時thời 門môn 通thông 是thị 離ly 時thời 耳nhĩ 。 兼kiêm 釋thích 不bất 取thủ 等đẳng 言ngôn 者giả 。 即tức 以dĩ 三tam 時thời 釋thích 上thượng 三tam 句cú 。 不bất 取thủ 等đẳng 者giả 等đẳng 取thủ 不bất 著trước 不bất 住trụ 。 言ngôn 以dĩ 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 過quá 未vị 分phân 之chi 者giả 。 剎sát 那na 生sanh 時thời 未vị 生sanh 即tức 未vị 。 已dĩ 生sanh 即tức 過quá 故cố 。 云vân 已dĩ 未vị 分phân 之chi 。 影ảnh 公công 云vân 。 如như 疾tật 炎diễm 過quá 鋒phong 奔bôn 流lưu 逕kính 刃nhận 。 刃nhận 上thượng 一nhất 毫hào 亦diệc 為vi 二nhị 分phần 。 故cố 無vô 現hiện 在tại 故cố 空không 寂tịch 也dã 。 以dĩ 求cầu 現hiện 不bất 得đắc 故cố 。 疏sớ/sơ 後hậu 二nhị 句cú 以dĩ 不bất 遷thiên 理lý 釋thích 成thành 者giả 。 即tức 肇triệu 公công 不bất 遷thiên 論luận 意ý 。 問vấn 明minh 已dĩ 用dụng 今kim 復phục 用dụng 之chi 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 標tiêu 。 二nhị 此thử 世thế 下hạ 用dụng 論luận 文văn 釋thích 經kinh 。 論luận 云vân 是thị 為vi 昔tích 物vật 自tự 在tại 昔tích 。 不bất 從tùng 今kim 以dĩ 至chí 昔tích 。 今kim 物vật 自tự 在tại 今kim 。 不bất 從tùng 昔tích 以dĩ 至chí 今kim 故cố 。 仲trọng 尼ni 曰viết 。 回hồi 也dã 見kiến 新tân 交giao 臂tý 。 非phi 故cố 如như 斯tư 。 則tắc 物vật 不bất 相tương 往vãng 來lai 明minh 矣hĩ 。 三tam 是thị 為vi 因nhân 自tự 昔tích 滅diệt 下hạ 。 以dĩ 論luận 意ý 出xuất 經kinh 意ý 。 四tứ 以dĩ 物vật 各các 性tánh 住trụ 下hạ 。 釋thích 不bất 遷thiên 所sở 以dĩ 。 上thượng 句cú 即tức 肇triệu 論luận 所sở 以dĩ 。 後hậu 性tánh 本bổn 空không 故cố 。 疏sớ/sơ 出xuất 所sở 以dĩ 亦diệc 是thị 論luận 意ý 。 如như 下hạ 云vân 既ký 無vô 往vãng 返phản 之chi 微vi 眹# 。 復phục 何hà 物vật 而nhi 可khả 動động 哉tai 。 又hựu 云vân 。 是thị 以dĩ 言ngôn 常thường 而nhi 不bất 住trụ 。 稱xưng 去khứ 而nhi 不bất 遷thiên 。 不bất 遷thiên 故cố 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 不bất 住trụ 故cố 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 。 雖tuy 靜tĩnh 而nhi 常thường 往vãng 故cố 往vãng 而nhi 不bất 遷thiên 。 雖tuy 往vãng 而nhi 常thường 靜tĩnh 故cố 住trụ 而nhi 不bất 留lưu 矣hĩ 。 斯tư 則tắc 即tức 動động 即tức 靜tĩnh 之chi 義nghĩa 。 故cố 前tiền 標tiêu 云vân 必tất 求cầu 靜tĩnh 於ư 諸chư 動động 。 故cố 雖tuy 動động 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 但đãn 以dĩ 正chánh 釋thích 。 即tức 言ngôn 物vật 各các 性tánh 住trụ 則tắc 唯duy 前tiền 意ý 。 斯tư 則tắc 假giả 其kỳ 性tánh 住trụ 破phá 其kỳ 遷thiên 流lưu 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 有hữu 說thuyết 。 無vô 作tác 戒giới 體thể 體thể 即tức 是thị 色sắc 者giả 。 即tức 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 也dã 。 有hữu 說thuyết 。 非phi 色sắc 非phi 心tâm 者giả 。 即tức 曇đàm 無vô 德đức 宗tông 義nghĩa 。 依y 成thành 實thật 論luận 立lập 。 疏sớ/sơ 今kim 言ngôn 為vi 是thị 色sắc 者giả 。 顯hiển 非phi 是thị 色sắc 者giả 。 其kỳ 為vi 是thị 之chi 言ngôn 此thử 徵trưng 辭từ 也dã 。 故cố 雙song 徵trưng 云vân 為vi 是thị 色sắc 。 為vi 非phi 是thị 色sắc 。 徵trưng 此thử 二nhị 法pháp 。 俱câu 不bất 可khả 得đắc 。 應ưng 假giả 答đáp 云vân 。 非phi 是thị 色sắc 亦diệc 非phi 非phi 色sắc 。 今kim 疏sớ/sơ 離ly 斯tư 二nhị 句cú 便tiện 破phá 兩lưỡng 宗tông 。 上thượng 句cú 破phá 有hữu 宗tông 。 下hạ 句cú 破phá 德đức 宗tông 。 今kim 初sơ 顯hiển 非phi 是thị 色sắc 正chánh 破phá 色sắc 也dã 。 以dĩ 其kỳ 所sở 立lập 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 色sắc 無vô 表biểu 色sắc 者giả 。 即tức 出xuất 有hữu 宗tông 所sở 立lập 色sắc 為vi 戒giới 體thể 文văn 也dã 。 然nhiên 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 立lập 有hữu 無vô 表biểu 色sắc 。 有hữu 三tam 師sư 義nghĩa 。 一nhất 雜tạp 心tâm 師sư 云vân 。 表biểu 色sắc 有hữu 變biến 礙ngại 無vô 表biểu 隨tùy 彼bỉ 亦diệc 受thọ 色sắc 名danh 。 如như 樹thụ 動động 時thời 影ảnh 必tất 隨tùy 動động 。 論luận 主chủ 難nạn/nan 云vân 。 此thử 釋thích 不bất 然nhiên 無vô 變biến 礙ngại 故cố 。 又hựu 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 色sắc 無vô 表biểu 色sắc 。 如như 樹thụ 影ảnh 依y 樹thụ 生sanh 樹thụ 色sắc 影ảnh 亦diệc 色sắc 。 又hựu 難nạn/nan 云vân 。 表biểu 滅diệt 時thời 無vô 表biểu 應ưng 滅diệt 。 如như 樹thụ 滅diệt 時thời 影ảnh 必tất 隨tùy 滅diệt 。 樹thụ 影ảnh 依y 樹thụ 生sanh 。 樹thụ 滅diệt 影ảnh 亦diệc 滅diệt 。 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 。 表biểu 滅diệt 無vô 表biểu 滅diệt 。 論luận 主chủ 云vân 。 不bất 然nhiên 。 如như 子tử 堂đường 牙nha 。 子tử 依y 於ư 父phụ 生sanh 。 父phụ 滅diệt 子tử 猶do 在tại 。 無vô 表biểu 依y 表biểu 生sanh 表biểu 滅diệt 無vô 表biểu 在tại (# 堂đường 喻dụ 牙nha 喻dụ 亦diệc 然nhiên )# 二nhị 云vân 。 五ngũ 識thức 所sở 依y 大đại 種chủng 變biến 礙ngại 故cố 無vô 表biểu 業nghiệp 亦diệc 名danh 為vi 色sắc 。 即tức 有hữu 宗tông 義nghĩa 。 若nhược 爾nhĩ 所sở 依y 有hữu 變biến 礙ngại 故cố 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 亦diệc 應ưng 名danh 色sắc 。 此thử 難nạn/nan 不bất 齊tề 。 無vô 表biểu 依y 止chỉ 大đại 種chủng 轉chuyển 時thời 。 如như 影ảnh 依y 樹thụ 。 光quang 依y 珠châu 寶bảo 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 。 依y 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 唯duy 能năng 為vi 作tác 助trợ 生sanh 緣duyên 故cố 。 意ý 云vân 。 不bất 應ưng 以dĩ 眼nhãn 等đẳng 為vi 增tăng 上thượng 緣duyên 之chi 疎sơ 依y 難nạn/nan 親thân 緣duyên 。 故cố 論luận 主chủ 又hựu 破phá 云vân 。 此thử 影ảnh 依y 樹thụ 。 光quang 依y 寶bảo 言ngôn 。 且thả 非phi 扶phù 順thuận 毘tỳ 婆bà 沙sa 義nghĩa 。 彼bỉ 宗tông 影ảnh 等đẳng 顯hiển 色sắc 極cực 微vi 。 各các 自tự 依y 止chỉ 四tứ 大đại 種chủng 故cố 。 論luận 主chủ 又hựu 縱túng/tung 破phá 云vân 。 設thiết 許hứa 影ảnh 光quang 依y 止chỉ 樹thụ 寶bảo 。 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 同đồng 彼bỉ 依y 。 彼bỉ 許hứa 所sở 依y 大đại 種chủng 雖tuy 滅diệt 。 而nhi 無vô 表biểu 色sắc 不bất 隨tùy 滅diệt 故cố 。 三tam 復phục 有hữu 別biệt 釋thích 彼bỉ 所sở 難nạn/nan 言ngôn 。 眼nhãn 識thức 等đẳng 五ngũ 所sở 依y 不bất 定định 。 或hoặc 有hữu 變biến 礙ngại 。 謂vị 眼nhãn 等đẳng 根căn 。 或hoặc 無vô 變biến 礙ngại 。 謂vị 無vô 間gian 意ý 。 無vô 表biểu 所sở 依y 。 則tắc 不bất 如như 是thị 。 故cố 前tiền 所sở 難nạn/nan 定định 為vi 不bất 齊tề 。 變biến 礙ngại 名danh 色sắc 理lý 得đắc 成thành 就tựu 。 此thử 即tức 論luận 主chủ 成thành 第đệ 二nhị 師sư 。 故cố 名danh 第đệ 三tam 。 釋thích 曰viết 上thượng 來lai 三tam 義nghĩa 但đãn 是thị 二nhị 意ý 。 以dĩ 其kỳ 第đệ 三tam 成thành 第đệ 二nhị 故cố 。 雖tuy 有hữu 二nhị 義nghĩa 並tịnh 依y 色sắc 成thành 無vô 表biểu 色sắc 義nghĩa 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 菩Bồ 提Đề 王vương 子tử 意ý 疑nghi 。 比Bỉ 丘Khâu 善thiện 心tâm 受thọ 戒giới 。 至chí 惡ác 無vô 記ký 應ưng 名danh 失thất 戒giới 。 故cố 經kinh 問vấn 云vân 。 若nhược 有hữu 比Bỉ 丘Khâu 。 護hộ 持trì 禁cấm 戒giới 。 若nhược 發phát 惡ác 心tâm 當đương 知tri 是thị 時thời 失thất 比Bỉ 丘Khâu 戒giới 。 佛Phật 言ngôn 戒giới 有hữu 七thất 種chủng 。 從tùng 於ư 身thân 口khẩu 有hữu 無vô 作tác 色sắc 。 以dĩ 是thị 無vô 作tác 色sắc 因nhân 緣duyên 故cố 。 其kỳ 心tâm 雖tuy 在tại 惡ác 無vô 記ký 中trung 。 不bất 名danh 失thất 戒giới 。 猶do 名danh 持trì 戒giới 。 以dĩ 何hà 因nhân 緣duyên 。 名danh 無vô 作tác 色sắc 。 非phi 異dị 色sắc 因nhân 。 不bất 作tác 異dị 色sắc 因nhân 果quả 。 釋thích 曰viết 。 此thử 有hữu 兩lưỡng 重trùng 問vấn 答đáp 之chi 意ý 。 前tiền 答đáp 不bất 失thất 戒giới 因nhân 。 因nhân 無vô 表biểu 故cố 。 後hậu 非phi 異dị 色sắc 因nhân 下hạ 。 自tự 釋thích 無vô 表biểu 得đắc 色sắc 名danh 因nhân 由do 。 言ngôn 非phi 異dị 色sắc 因nhân 者giả 。 明minh 以dĩ 色sắc 為vi 因nhân 。 不bất 是thị 異dị 色sắc 之chi 外ngoại 別biệt 物vật 為vi 因nhân 。 言ngôn 不bất 作tác 異dị 色sắc 因nhân 果quả 者giả 。 明minh 作tác 色sắc 果quả 也dã 。 不bất 作tác 異dị 色sắc 之chi 外ngoại 別biệt 物vật 之chi 果quả 。 既ký 以dĩ 色sắc 為vi 因nhân 與dữ 色sắc 作tác 果quả 故cố 。 無vô 表biểu 戒giới 得đắc 成thành 色sắc 也dã 。 若nhược 將tương 此thử 文văn 釋thích 不bất 失thất 戒giới 。 則tắc 成thành 不bất 知tri 問vấn 答đáp 之chi 本bổn 。 餘dư 諸chư 異dị 義nghĩa 恐khủng 繁phồn 且thả 止chỉ 。 然nhiên 今kim 疏sớ/sơ 意ý 。 但đãn 取thủ 彼bỉ 立lập 無vô 表biểu 是thị 色sắc 而nhi 為vi 所sở 破phá 。 不bất 剋khắc 定định 彼bỉ 無vô 表biểu 色sắc 義nghĩa 。 若nhược 取thủ 文văn 同đồng 即tức 雜tạp 心tâm 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 今kim 明minh 觀quán 意ý 者giả 。 即tức 破phá 意ý 也dã 。 執chấp 破phá 觀quán 成thành 。 然nhiên 此thử 正chánh 破phá 雜tạp 心tâm 。 不bất 同đồng 俱câu 舍xá 破phá 意ý 。 彼bỉ 破phá 其kỳ 立lập 義nghĩa 不bất 正chánh 。 今kim 破phá 遣khiển 相tương/tướng 顯hiển 理lý 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 謂vị 非phi 色sắc 者giả 顯hiển 非phi 非phi 色sắc 者giả 。 破phá 德đức 宗tông 意ý 。 彼bỉ 立lập 意ý 云vân 。 非phi 變biến 礙ngại 故cố 不bất 可khả 為vi 色sắc 。 非phi 慮lự 知tri 故cố 不bất 可khả 名danh 心tâm 。 即tức 非phi 色sắc 非phi 心tâm 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 攝nhiếp 。 破phá 意ý 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 雖tuy 空không 不bất 礙ngại 涉thiệp 有hữu 故cố 。 此thử 釋thích 方phương 便tiện 自tự 在tại 。 即tức 顯hiển 雖tuy 無vô 心tâm 於ư 持trì 犯phạm 。 而nhi 七thất 支chi 皎hiệu 淨tịnh 。 三tam 業nghiệp 無vô 瑕hà 攝nhiếp 善thiện 利lợi 人nhân 無vô 不bất 為vi 矣hĩ 。 以dĩ 前tiền 觀quán 空không 非phi 斷đoạn 滅diệt 故cố 。 疏sớ/sơ 我ngã 不bất 見kiến 一nhất 法pháp 。 非phi 佛Phật 法Pháp 者giả 前tiền 已dĩ 曾tằng 引dẫn 。 謂vị 不bất 毀hủy 不bất 持trì 法Pháp 界giới 平bình 等đẳng 。 由do 此thử 該cai 融dung 故cố 有hữu 第đệ 九cửu 一nhất 具cụ 一nhất 切thiết 也dã 。 疏sớ/sơ 此thử 中trung 五ngũ 喻dụ 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 顯hiển 指chỉ 十thập 忍nhẫn 。 闇ám 用dụng 淨tịnh 名danh 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 第đệ 二nhị 大đại 段đoạn 等đẳng 者giả 。 此thử 下hạ 義nghĩa 則tắc 深thâm 玄huyền 在tại 文văn 可khả 見kiến 但đãn 當đương 細tế 尋tầm 更cánh 不bất 繁phồn 舉cử 。 其kỳ 開khai 發phát 之chi 發phát 等đẳng 後hậu 品phẩm 當đương 知tri 。 不bất 由do 他tha 悟ngộ 。 含hàm 有hữu 三tam 義nghĩa 如như 十thập 住trụ 品phẩm 。 謂vị 見kiến 夫phu 心tâm 性tánh 性tánh 外ngoại 皆giai 他tha 。 自tự 亦diệc 不bất 存tồn 兼kiêm 顯hiển 以dĩ 心tâm 為vi 自tự 心tâm 外ngoại 為vi 他tha 。 今kim 自tự 心tâm 不bất 存tồn 豈khởi 心tâm 外ngoại 取thủ 法pháp 。 豈khởi 唯duy 定định 之chi 方phương 寸thốn 等đẳng 者giả 。 顯hiển 自tự 心tâm 為vi 自tự 。 他tha 人nhân 為vi 他tha 。 前tiền 十thập 住trụ 品phẩm 從tùng 麁thô 至chí 細tế 。 今kim 此thử 以dĩ 細tế 況huống 麁thô 耳nhĩ 。
初Sơ 發Phát 心Tâm 功Công 德Đức 品Phẩm 第đệ 十thập 七thất
☸ Phẩm 17:
言ngôn 舉cử 初sơ 況huống 後hậu 巧xảo 顯hiển 深thâm 勝thắng 者giả 。 初sơ 發phát 心tâm 位vị 劣liệt 功công 德đức 難nan 思tư 。 後hậu 後hậu 位vị 高cao 德đức 無vô 涯nhai 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 一nhất 三tam 種chủng 發phát 心tâm 之chi 初sơ 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 發phát 趣thú 道đạo 相tương/tướng 中trung 論luận 云vân 。 略lược 說thuyết 發phát 心tâm 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 。 二nhị 者giả 解giải 行hành 發phát 心tâm 。 三tam 者giả 證chứng 發phát 心tâm 。 今kim 即tức 第đệ 一nhất 故cố 云vân 三tam 種chủng 中trung 初sơ 。 所sở 以dĩ 知tri 是thị 初sơ 者giả 。 論luận 云vân 。 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 者giả 。 依y 何hà 等đẳng 人nhân 。 修tu 何hà 等đẳng 行hành 。 得đắc 信tín 成thành 就tựu 堪kham 能năng 發phát 心tâm 。 所sở 謂vị 依y 不bất 定định 聚tụ 眾chúng 生sanh 。 以dĩ 有hữu 熏huân 習tập 。 善thiện 根căn 力lực 故cố 。 信tín 業nghiệp 果quả 報báo 能năng 生sanh 十Thập 善Thiện 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 求cầu 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 得đắc 值trị 諸chư 佛Phật 。 親thân 承thừa 供cúng 養dường 。 修tu 行hành 信tín 心tâm 經kinh 一nhất 萬vạn 劫kiếp 信tín 心tâm 成thành 就tựu 故cố 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 教giáo 令linh 發phát 心tâm 等đẳng 。 或hoặc 以dĩ 大đại 悲bi 自tự 能năng 發phát 心tâm 。 或hoặc 因nhân 正Chánh 法Pháp 欲dục 滅diệt 。 以dĩ 護hộ 法Pháp 因nhân 緣duyên 能năng 自tự 發phát 心tâm 。 如như 是thị 信tín 心tâm 成thành 就tựu 得đắc 發phát 心tâm 者giả 。 入nhập 正chánh 定định 聚tụ 。 畢tất 竟cánh 不bất 退thoái 。 名danh 住trụ 如Như 來Lai 種chủng 中trung 正chánh 因nhân 相tương 應ứng 。 次thứ 說thuyết 發phát 三tam 種chủng 心tâm 。 已dĩ 如như 十thập 住trụ 品phẩm 。 又hựu 云vân 。 發phát 是thị 心tâm 故cố 則tắc 得đắc 少thiểu 分phần 見kiến 於ư 法Pháp 身thân 。 以dĩ 見kiến 法Pháp 身thân 故cố 。 隨tùy 其kỳ 願nguyện 力lực 。 能năng 現hiện 八bát 種chủng 。 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 所sở 謂vị 從tùng 兜Đâu 率Suất 天Thiên 退thoái 等đẳng 。 二nhị 解giải 行hành 發phát 心tâm 者giả 。 當đương 知tri 轉chuyển 勝thắng 。 以dĩ 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 從tùng 初sơ 正chánh 信tín 已dĩ 來lai 經kinh 於ư 第đệ 一nhất 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 將tương 欲dục 滿mãn 故cố 。 於ư 真Chân 如Như 法pháp 中trung 能năng 深thâm 解giải 現hiện 前tiền 所sở 修tu 離ly 相tương/tướng 。 以dĩ 知tri 法pháp 性tánh 無vô 慳san 貪tham 故cố 。 隨tùy 順thuận 修tu 行hành 。 檀Đàn 波Ba 羅La 蜜Mật 等đẳng 。 三tam 證chứng 發phát 心tâm 者giả 。 從tùng 淨tịnh 心tâm 地địa 乃nãi 至chí 菩Bồ 薩Tát 。 究cứu 竟cánh 地địa 中trung 。 證chứng 何hà 境cảnh 界giới 所sở 謂vị 真Chân 如Như 。 以dĩ 依y 轉chuyển 識thức 說thuyết 為vi 境cảnh 界giới 。 而nhi 此thử 證chứng 者giả 。 無vô 有hữu 境cảnh 界giới 。 唯duy 真Chân 如Như 智trí 名danh 為vi 法Pháp 身thân 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 於ư 一nhất 念niệm 頃khoảnh 。 能năng 至chí 十thập 方phương 。 無vô 餘dư 世thế 界giới 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 請thỉnh 轉chuyển 法Pháp 輪luân 。 唯duy 為vi 開khai 道đạo 利lợi 益ích 眾chúng 生sanh 。 不bất 依y 文văn 字tự 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 已dĩ 明minh 三tam 種chủng 發phát 心tâm 。 第đệ 三tam 登đăng 地địa 已dĩ 上thượng 。 第đệ 二nhị 從tùng 十thập 行hành 。 發phát 迴hồi 向hướng 心tâm 。 以dĩ 十thập 行hành 中trung 能năng 解giải 法pháp 空không 。 順thuận 行hành 十thập 度độ 行hành 法pháp 純thuần 熟thục 。 發phát 迴hồi 向hướng 心tâm 。 從tùng 其kỳ 因nhân 邊biên 名danh 為vi 解giải 行hành 。 今kim 非phi 後hậu 二nhị 正chánh 與dữ 初sơ 心tâm 相tương 應ứng 故cố 。 疏sớ/sơ 二nhị 十thập 住trụ 之chi 初sơ 揀giản 餘dư 九cửu 住trụ 。 彼bỉ 名danh 初sơ 發phát 心tâm 住trụ 故cố 。 發phát 亦diệc 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 發phát 起khởi 上thượng 求cầu 心tâm 望vọng 後hậu 論luận 發phát 。 二nhị 三tam 德đức 開khai 發phát 者giả 。 望vọng 前tiền 論luận 發phát 。 從tùng 初sơ 信tín 心tâm 始thỉ 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 即tức 發phát 趣thú 求cầu 如Như 來Lai 果quả 位vị 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 常thường 觀quán 心tâm 性tánh 。 功công 行hành 既ký 著trước 至chí 此thử 開khai 發phát 。 如như 發phát 金kim 藏tạng 見kiến 真chân 金kim 等đẳng 。 於ư 中trung 四tứ 意ý 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 能năng 知tri 下hạ 。 示thị 三tam 德đức 相tương/tướng 。 即tức 下hạ 經kinh 文văn 。 三tam 在tại 於ư 信tín 位vị 下hạ 。 釋thích 開khai 發phát 義nghĩa 。 言ngôn 研nghiên 窮cùng 者giả 。 從tùng 初sơ 信tín 入nhập 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 常thường 觀quán 心tâm 性tánh 。 精tinh 修tu 諸chư 度Độ 以dĩ 此thử 為vi 因nhân 。 豁hoát 然nhiên 開khai 悟ngộ 是thị 開khai 發phát 相tương/tướng 。 如như 發phát 金kim 藏tạng 了liễu 見kiến 分phân 明minh 。 四tứ 故cố 得đắc 下hạ 。 仍nhưng 前tiền 釋thích 於ư 功công 德đức 之chi 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 三tam 即tức 以dĩ 初sơ 心tâm 下hạ 。 第đệ 三tam 宗tông 趣thú 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 正chánh 釋thích 宗tông 趣thú 。 二nhị 然nhiên 住trụ 會hội 下hạ 。 揀giản 異dị 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 揀giản 。 二nhị 遮già 破phá 。 三tam 結kết 成thành 。 今kim 初sơ 即tức 安an 國quốc 意ý 。 然nhiên 彼bỉ 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 云vân 。 此thử 中trung 三tam 賢hiền 別biệt 說thuyết 十Thập 地Địa 。 十Thập 地Địa 一nhất 會hội 總tổng 說thuyết 十Thập 地Địa 故cố 。 其kỳ 四tứ 會hội 皆giai 是thị 十Thập 地Địa 。 二nhị 者giả 以dĩ 此thử 品phẩm 中trung 文văn 義nghĩa 深thâm 奧áo 同đồng 十Thập 地Địa 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 一nhất 文văn 一nhất 時thời 雙song 破phá 。 而nhi 正chánh 破phá 初sơ 意ý 。 今kim 是thị 十thập 住trụ 之chi 會hội 說thuyết 初sơ 發phát 心tâm 。 是thị 明minh 信tín 成thành 就tựu 攝nhiếp 後hậu 二nhị 。 自tự 屬thuộc 第đệ 五ngũ 六lục 會hội 何hà 得đắc 渾hồn 和hòa 。 若nhược 言ngôn 別biệt 說thuyết 合hợp 說thuyết 略lược 有hữu 四tứ 失thất 。 一nhất 令linh 此thử 經Kinh 無vô 三tam 賢hiền 義nghĩa 。 二nhị 令linh 餘dư 經kinh 三tam 賢hiền 虛hư 設thiết 。 三tam 成thành 此thử 經Kinh 文văn 義nghĩa 雜tạp 亂loạn 。 謂vị 以dĩ 地địa 義nghĩa 名danh 住trụ 行hành 向hướng 故cố 。 四tứ 何hà 不bất 一nhất 天thiên 總tổng 別biệt 說thuyết 耶da 。 而nhi 歷lịch 四tứ 天thiên 蓋cái 有hữu 所sở 表biểu 。 是thị 知tri 此thử 說thuyết 殊thù 乖quai 教giáo 理lý 。 故cố 云vân 住trụ 會hội 發phát 心tâm 定định 是thị 信tín 成thành 就tựu 等đẳng 。 疏sớ/sơ 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 自tự 約ước 解giải 說thuyết 下hạ 。 第đệ 二nhị 遮già 破phá 。 彼bỉ 云vân 。 據cứ 文văn 既ký 云vân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 應ưng 是thị 初Sơ 地Địa 。 況huống 下hạ 經Kinh 云vân 以dĩ 生sanh 如Như 來Lai 廣quảng 大đại 家gia 。 能năng 生sanh 三tam 世thế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 家gia 。 永vĩnh 斷đoạn 一nhất 切thiết 諸chư 疑nghi 網võng 。 盡tận 除trừ 一nhất 切thiết 諸chư 障chướng 礙ngại 。 若nhược 非phi 初Sơ 地Địa 安an 得đắc 爾nhĩ 耶da 。 豈khởi 有hữu 久cửu 習tập 無vô 明minh 。 纔tài 一nhất 發phát 心tâm 便tiện 成thành 大đại 智trí 。 能năng 知tri 前tiền 際tế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 乃nãi 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 能năng 信tín 後hậu 際tế 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 所sở 有hữu 善thiện 根căn 。 能năng 知tri 現hiện 在tại 一nhất 切thiết 。 諸chư 佛Phật 所sở 有hữu 智trí 慧tuệ 。 即tức 能năng 振chấn 動động 一nhất 切thiết 世thế 界giới 等đẳng 耶da 。 若nhược 謂vị 不bất 作tác 齊tề 限hạn 。 而nhi 能năng 爾nhĩ 者giả 今kim 何hà 不bất 發phát 耶da 。 已dĩ 發phát 何hà 不bất 能năng 爾nhĩ 耶da 。 以dĩ 斯tư 義nghĩa 理lý 應ưng 知tri 證chứng 發phát 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 彼bỉ 釋thích 自tự 有hữu 三tam 段đoạn 。 一nhất 正chánh 立lập 。 二nhị 豈khởi 有hữu 久cửu 習tập 下hạ 引dẫn 文văn 反phản 質chất 。 三tam 若nhược 謂vị 不bất 作tác 下hạ 。 縱túng/tung 破phá 法pháp 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 中trung 亦diệc 有hữu 三tam 節tiết 。 但đãn 通thông 前tiền 二nhị 。 今kim 初sơ 通thông 其kỳ 第đệ 一nhất 正chánh 立lập 。 彼bỉ 以dĩ 有hữu 生sanh 家gia 故cố 名danh 證chứng 發phát 心tâm 。 今kim 揀giản 生sanh 家gia 不bất 同đồng 故cố 非phi 證chứng 也dã 。 然nhiên 彼bỉ 引dẫn 四tứ 句cú 。 今kim 但đãn 通thông 一nhất 。 餘dư 例lệ 可khả 知tri 。 且thả 通thông 生sanh 家gia 。 生sanh 家gia 有hữu 六lục 。 如như 法Pháp 界giới 品phẩm 。 前tiền 十thập 住trụ 內nội 亦diệc 說thuyết 生sanh 家gia 。 家gia 言ngôn 雖tuy 同đồng 而nhi 義nghĩa 有hữu 異dị 。 豈khởi 以dĩ 解giải 生sanh 同đồng 證chứng 生sanh 也dã 。 解giải 生sanh 生sanh 菩Bồ 提Đề 心tâm 家gia 。 證chứng 生sanh 生sanh 真Chân 如Như 家gia 故cố 不bất 同đồng 也dã 。 此thử 義nghĩa 若nhược 成thành 。 其kỳ 餘dư 皆giai 成thành 故cố 。 故cố 不bất 通thông 餘dư 也dã 。 若nhược 通thông 餘dư 三tam 者giả 既ký 許hứa 解giải 生sanh 。 何hà 得đắc 不bất 能năng 生sanh 三tam 世thế 佛Phật 家gia 。 斷đoạn 諸chư 疑nghi 網võng 。 除trừ 諸chư 障chướng 礙ngại 。 又hựu 彼bỉ 初sơ 云vân 初sơ 發phát 心tâm 時thời 。 便tiện 成thành 正chánh 覺giác 。 最tối 初sơ 建kiến 立lập 。 是thị 初Sơ 地Địa 義nghĩa 。 此thử 義nghĩa 前tiền 品phẩm 已dĩ 曾tằng 廣quảng 釋thích 故cố 不bất 通thông 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 若nhược 謂vị 久cửu 習tập 無vô 明minh 下hạ 。 即tức 第đệ 二nhị 通thông 其kỳ 引dẫn 文văn 反phản 質chất 。 彼bỉ 引dẫn 四tứ 句cú 今kim 為vi 兩lưỡng 節tiết 通thông 之chi 。 初sơ 通thông 久cửu 習tập 無vô 明minh 文văn 可khả 知tri 也dã 。 後hậu 若nhược 謂vị 云vân 何hà 下hạ 。 三tam 通thông 知tri 三tam 世thế 佛Phật 法Pháp 。 此thử 即tức 涅Niết 槃Bàn 第đệ 六lục 如Như 來Lai 性tánh 品phẩm 。 南nam 經kinh 即tức 四tứ 依y 品phẩm 云vân 。 有hữu 四tứ 種chủng 人nhân 。 能năng 護hộ 正Chánh 法Pháp 。 建kiến 立lập 正Chánh 法Pháp 。 憶ức 念niệm 正Chánh 法Pháp 。 能năng 多đa 利lợi 益ích 。 憐lân 愍mẫn 世thế 間gian 。 為vi 世thế 間gian 依y 安an 樂lạc 人nhân 天thiên 。 何hà 等đẳng 為vi 四tứ 。
有hữu 人nhân 出xuất 世thế 。 具cụ 煩phiền 惱não 性tánh 。 是thị 名danh 第đệ 一nhất 。 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 二nhị 。 阿A 那Na 含Hàm 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 三tam 。 阿A 羅La 漢Hán 人nhân 。 是thị 名danh 第đệ 四tứ 。 云vân 何hà 名danh 為vi 。 具cụ 煩phiền 惱não 性tánh 。 若nhược 有hữu 人nhân 能năng 。 受thọ 持trì 禁cấm 戒giới 。 威uy 儀nghi 具cụ 足túc 。 建kiến 立lập 正Chánh 法Pháp 。 從tùng 佛Phật 所sở 聞văn 。 解giải 其kỳ 文văn 義nghĩa 。 轉chuyển 為vi 他tha 人nhân 。 分phân 別biệt 宣tuyên 說thuyết 。 所sở 謂vị 少thiểu 欲dục 多đa 欲dục 非phi 道đạo 廣quảng 說thuyết 。 如như 八bát 大đại 人nhân 覺giác 。 有hữu 犯phạm 罪tội 人nhân 者giả 教giáo 令linh 發phát 露lộ 。 懺sám 悔hối 滅diệt 除trừ 。 善thiện 知tri 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 便tiện 所sở 行hành 祕bí 密mật 。 之chi 法pháp 是thị 名danh 凡phàm 夫phu 。 非phi 第đệ 八bát 人nhân 。 第đệ 八bát 人nhân 者giả 。 不bất 名danh 凡phàm 夫phu 。 名danh 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 不bất 名danh 為vi 佛Phật 。 釋thích 曰viết 。 遠viễn 公công 亦diệc 詺# 為vi 種chủng 性tánh 解giải 行hành 人nhân 。 非phi 是thị 登đăng 地địa 此thử 初sơ 依y 人nhân 。 既ký 云vân 具cụ 縛phược 能năng 知tri 祕bí 密mật 。 何hà 言ngôn 十thập 住trụ 不bất 能năng 知tri 耶da 。 前tiền 義nghĩa 若nhược 成thành 動động 剎sát 何hà 惑hoặc 。 其kỳ 第đệ 三tam 段đoạn 縱túng/tung 破phá 法pháp 性tánh 。 文văn 理lý 易dị 故cố 疏sớ/sơ 不bất 通thông 之chi 。 意ý 云vân 。 此thử 中trung 非phi 獨độc 作tác 無vô 齊tề 限hạn 便tiện 得đắc 爾nhĩ 也dã 。 亦diệc 久cửu 研nghiên 窮cùng 方phương 至chí 此thử 位vị 。 何hà 得đắc 為vi 此thử 無vô 理lý 難nạn/nan 也dã 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 九cửu
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 39
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016