大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 八bát
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 38

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 別biệt 中trung 句cú 乃nãi 有hữu 二nhị 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 別biệt 句cú 。 於ư 初sơ 句cú 中trung 分phần/phân 成thành 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 與dữ 法Pháp 界Giới 等đẳng 。 與dữ 虛hư 空không 等đẳng 。 是thị 勝thắng 住trú 處xứ 者giả 。 下hạ 論luận 釋thích 云vân 。 大đại 勝thắng 高cao 廣quảng 一nhất 體thể 異dị 名danh 故cố 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 廣quảng 大đại 如như 法Pháp 界Giới 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 地địa 經kinh 總tổng 句cú 下hạ 。 彈đàn 古cổ 人nhân 。 古cổ 人nhân 亦diệc 取thủ 下hạ 論luận 立lập 其kỳ 三tam 義nghĩa 。 而nhi 云vân 一nhất 勝thắng 善thiện 決quyết 定định 。 二nhị 因nhân 善thiện 決quyết 定định 。 三tam 不bất 怯khiếp 弱nhược 善thiện 決quyết 定định 。 故cố 今kim 破phá 云vân 。 彼bỉ 中trung 總tổng 句cú 是thị 決quyết 定định 故cố 。 別biệt 句cú 為vi 六lục 決quyết 定định 。 今kim 經kinh 總tổng 句cú 是thị 住trú 處xứ 。 即tức 合hợp 別biệt 句cú 為vi 三tam 住trú 處xứ 。 但đãn 取thủ 類loại 例lệ 如như 何hà 。 一nhất 向hướng 學học 彼bỉ 則tắc 好hiếu 學học 太thái 過quá 也dã 。 此thử 三tam 義nghĩa 理lý 應ưng 尋tầm 下hạ 十Thập 地Địa 經kinh 疏sớ/sơ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 是thị 地địa 前tiền 故cố 闕khuyết 此thử 也dã 。 且thả 依y 行hành 布bố 未vị 證chứng 真Chân 如Như 故cố 。 無vô 常thường 果quả 因nhân 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。


疏sớ/sơ 。 如như 空không 包bao 含hàm 無vô 邊biên 行hành 海hải 者giả 。 此thử 三tam 義nghĩa 中trung 。 初sơ 一nhất 事sự 。 次thứ 一nhất 理lý 。 三tam 即tức 無vô 障chướng 礙ngại 法Pháp 界Giới 。 然nhiên 類loại 六lục 決quyết 定định 。 而nhi 但đãn 有hữu 三tam 者giả 。 餘dư 三tam 證chứng 如như 方phương 得đắc 有hữu 故cố 。 一nhất 謂vị 觀quán 相tương/tướng 善thiện 云vân 無vô 雜tạp 。 二nhị 真chân 實thật 善thiện 云vân 不bất 可khả 見kiến 。 三tam 大đại 善thiện 云vân 普phổ 能năng 救cứu 護hộ 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 皆giai 未vị 證chứng 如như 故cố 無vô 此thử 三tam 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 乃nãi 至chí 始thỉ 入nhập 空không 界giới 等đẳng 者giả 。 乃nãi 至chí 二nhị 字tự 中trung 間gian 則tắc 有hữu 所sở 超siêu 越việt 。 皆giai 信tín 受thọ 行hành 。 常thường 起khởi 信tín 心tâm 。 不bất 生sanh 邪tà 見kiến 。 十thập 重trọng/trùng 五ngũ 逆nghịch 四tứ 倒đảo 八bát 倒đảo 。 不bất 生sanh 難nạn 處xứ 。 常thường 值trị 佛Phật 法Pháp 。 廣quảng 多đa 聞văn 慧tuệ 。 多đa 求cầu 方phương 便tiện 。 始thỉ 入nhập 空không 界giới 住trụ 空không 性tánh 位vị 。 故cố 名danh 為vi 住trụ 。 此thử 後hậu 復phục 。 云vân 空không 理lý 智trí 心tâm 習tập 故cố 佛Phật 法Pháp 。 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 不bất 自tự 造tạo 心tâm 生sanh 一nhất 切thiết 功công 德đức 故cố 。 不bất 名danh 為vi 地địa 。 但đãn 名danh 為vi 住trụ 。 釋thích 曰viết 。 學học 他tha 非phi 自tự 有hữu 故cố 。 名danh 住trụ 不bất 名danh 地địa 。 餘dư 可khả 知tri 。 十thập 皆giai 彼bỉ 經kinh 。 二nhị 中trung 謂vị 練luyện 治trị 下hạ 疏sớ/sơ 釋thích 。 三tam 中trung 經kinh 。 但đãn 云vân 長trường/trưởng 一nhất 切thiết 行hành 。 四tứ 中trung 云vân 生sanh 在tại 佛Phật 家gia 。 種chủng 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 五ngũ 中trung 云vân 多đa 習tập 無vô 量lượng 善thiện 。 六lục 中trung 云vân 成thành 就tựu 第đệ 六lục 般Bát 若Nhã 。 七thất 中trung 止Chỉ 觀Quán 下hạ 疏sớ/sơ 意ý 。 八bát 九cửu 全toàn 同đồng 。 十thập 中trung 諸chư 佛Phật 下hạ 。 疏sớ/sơ 取thủ 經kinh 意ý 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 十thập 住trụ 得đắc 名danh 下hạ 。 謂vị 於ư 釋thích 名danh 門môn 中trung 有hữu 總tổng 名danh 別biệt 名danh 。 各các 有hữu 得đắc 名danh 釋thích 名danh 。 今kim 皆giai 具cụ 足túc 。 從tùng 其kỳ 所sở 喻dụ 下hạ 。 即tức 是thị 釋thích 名danh 會hội 六lục 釋thích 故cố 。 謂vị 發phát 心tâm 即tức 住trụ 為vi 持trì 業nghiệp 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 從tùng 能năng 喻dụ 或hoặc 依y 士sĩ 者giả 。 喻dụ 劣liệt 法pháp 故cố 。 此thử 一nhất 即tức 依y 主chủ 釋thích 中trung 開khai 出xuất 。 然nhiên 六lục 釋thích 義nghĩa 上thượng 下hạ 多đa 有hữu 。 今kim 當đương 略lược 出xuất 。 謂vị 西tây 方phương 釋thích 名danh 。 有hữu 其kỳ 六lục 種chủng 。 一nhất 依y 主chủ 。 二nhị 持trì 業nghiệp 。 三tam 有hữu 財tài 。 四tứ 相tương 違vi 。 五ngũ 帶đái 數số 。 六lục 隣lân 近cận 。 以dĩ 此thử 六lục 釋thích 有hữu 離ly 合hợp 故cố 。 一nhất 一nhất 皆giai 具cụ 二nhị 。 若nhược 單đơn 一nhất 字tự 名danh 即tức 非phi 六lục 釋thích 。 以dĩ 不bất 得đắc 成thành 離ly 合hợp 相tương/tướng 故cố 。 初sơ 依y 主chủ 者giả 。 謂vị 所sở 依y 為vi 主chủ 。 如như 說thuyết 眼nhãn 識thức 。 識thức 依y 眼nhãn 起khởi 即tức 眼nhãn 之chi 識thức 故cố 名danh 眼nhãn 識thức 。 舉cử 眼nhãn 之chi 主chủ 以dĩ 表biểu 於ư 識thức 。 亦diệc 名danh 依y 士sĩ 釋thích 。 此thử 即tức 分phần/phân 取thủ 他tha 名danh 。 如như 名danh 色sắc 識thức 。 如như 子tử 取thủ 父phụ 名danh 。 名danh 為vi 依y 主chủ 。 若nhược 父phụ 取thủ 子tử 名danh 即tức 名danh 依y 士sĩ 。 所sở 依y 劣liệt 故cố 。 言ngôn 離ly 合hợp 相tương/tướng 者giả 。 離ly 謂vị 眼nhãn 者giả 是thị 根căn 。 識thức 者giả 了liễu 別biệt 。 合hợp 謂vị 此thử 二nhị 合hợp 名danh 眼nhãn 。 識thức 餘dư 五ngũ 離ly 合hợp 準chuẩn 此thử 應ưng 知tri 。 言ngôn 持trì 業nghiệp 者giả 。 如như 說thuyết 藏tạng 識thức 識thức 者giả 是thị 體thể 。 藏tạng 是thị 業nghiệp 用dụng 。 用dụng 能năng 顯hiển 體thể 。 體thể 能năng 持trì 業nghiệp 。 藏tạng 即tức 識thức 故cố 名danh 為vi 藏tạng 識thức 。 故cố 言ngôn 持trì 業nghiệp 。 亦diệc 名danh 同đồng 依y 釋thích 。 藏tạng 取thủ 含hàm 藏tạng 用dụng 。 識thức 取thủ 了liễu 別biệt 用dụng 。 此thử 二nhị 同đồng 一nhất 所sở 依y 故cố 云vân 同đồng 依y 也dã 。 言ngôn 有hữu 財tài 者giả 。 謂vị 從tùng 所sở 有hữu 以dĩ 得đắc 其kỳ 名danh 。 一nhất 如như 佛Phật 陀Đà 。 此thử 云vân 覺giác 者giả 。 即tức 有hữu 覺giác 之chi 者giả 。 名danh 為vi 覺giác 者giả 。 此thử 即tức 分phần/phân 取thủ 他tha 名danh 。 二nhị 如như 俱câu 舍xá 對đối 法Pháp 藏tạng 。 對đối 法Pháp 藏tạng 者giả 是thị 本bổn 論luận 名danh 。 為vi 依y 根căn 本bổn 對đối 法Pháp 藏tạng 造tạo 故cố 。 此thử 亦diệc 名danh 對đối 法Pháp 藏tạng 論luận 。 此thử 全toàn 取thủ 他tha 名danh 。 亦diệc 名danh 有hữu 財tài 釋thích 。 言ngôn 相tương 違vi 者giả 。 如như 說thuyết 眼nhãn 及cập 耳nhĩ 等đẳng 。 各các 別biệt 所sở 詮thuyên 。 皆giai 自tự 為vi 主chủ 。 不bất 相tương 隨tùy 順thuận 故cố 曰viết 相tương 違vi 。 為vi 有hữu 及cập 與dữ 二nhị 言ngôn 。 非phi 前tiền 二nhị 釋thích 義nghĩa 。 通thông 帶đái 數số 有hữu 財tài 。 言ngôn 帶đái 數số 者giả 。 以dĩ 數số 顯hiển 義nghĩa 通thông 於ư 三tam 釋thích 。 如như 五ngũ 蘊uẩn 二nhị 諦đế 等đẳng 。 五ngũ 即tức 是thị 蘊uẩn 。 二nhị 即tức 是thị 諦đế 。 此thử 用dụng 自tự 為vi 名danh 。 即tức 持trì 業nghiệp 帶đái 數số 。 如như 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 。 取thủ 自tự 他tha 為vi 名danh 。 即tức 依y 主chủ 帶đái 數số 。 如như 說thuyết 五ngũ 業nghiệp 為vi 五ngũ 無vô 間gián 。 無vô 間gian 是thị 果quả 即tức 因nhân 談đàm 果quả 。 此thử 全toàn 取thủ 他tha 名danh 。 即tức 有hữu 財tài 帶đái 數số 。 言ngôn 隣lân 近cận 者giả 。 從tùng 近cận 為vi 名danh 。 如như 四tứ 念niệm 住trụ 以dĩ 慧tuệ 為vi 體thể 。 以dĩ 慧tuệ 近cận 念niệm 故cố 。 名danh 念niệm 住trụ 。 既ký 是thị 隣lân 近cận 不bất 同đồng 。 自tự 為vi 名danh 。 無vô 持trì 業nghiệp 義nghĩa 通thông 餘dư 二nhị 釋thích 。 一nhất 依y 主chủ 隣lân 近cận 。 如như 有hữu 人nhân 近cận 長trường/trưởng 安an 住trụ 。 有hữu 人nhân 問vấn 言ngôn 。 為vi 何hà 處xứ 住trụ 。 答đáp 云vân 。 長trường/trưởng 安an 住trụ 。 此thử 人nhân 非phi 長trường/trưởng 安an 以dĩ 近cận 長trường/trưởng 安an 故cố 。 云vân 長trường/trưởng 安an 住trụ 。 以dĩ 分phần/phân 取thủ 他tha 名danh 。 復phục 是thị 依y 主chủ 隣lân 近cận 。 二nhị 有hữu 財tài 隣lân 近cận 。 如như 問vấn 何hà 處xứ 人nhân 。 答đáp 云vân 長trường/trưởng 安an 。 以dĩ 全toàn 取thủ 他tha 處xứ 以dĩ 標tiêu 人nhân 名danh 。 即tức 是thị 有hữu 財tài 。 以dĩ 近cận 長trường/trưởng 安an 復phục 名danh 隣lân 近cận 。 頌tụng 曰viết 。 自tự 用dụng 及cập 用dụng 他tha 。 自tự 他tha 用dụng 俱câu 非phi 。 通thông 二nhị 通thông 三tam 種chủng 。 如như 是thị 六lục 種chủng 釋thích 。 然nhiên 下hạ 諸chư 品phẩm 多đa 用dụng 本bổn 名danh 。 但đãn 云vân 依y 主chủ 持trì 業nghiệp 等đẳng 。 可khả 以dĩ 意ý 得đắc 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 定định 位vị 者giả 。 此thử 即tức 釋thích 別biệt 名danh 。 復phục 開khai 此thử 義nghĩa 門môn 。 言ngôn 一nhất 依y 唯duy 識thức 五ngũ 位vị 者giả 即tức 論luận 第đệ 九cửu 第đệ 十thập 總tổng 有hữu 五ngũ 頌tụng 。 位vị 各các 一nhất 頌tụng 。 一nhất 資tư 糧lương 。 二nhị 加gia 行hành 。 三tam 通thông 達đạt 。 四tứ 修tu 習tập 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 位vị 。 初sơ 資tư 糧lương 偈kệ 云vân 。 乃nãi 至chí 未vị 起khởi 識thức 求cầu 住trụ 唯duy 識thức 性tánh 。 於ư 二nhị 取thủ 隨tùy 眠miên 。 猶do 未vị 能năng 伏phục 滅diệt 。 論luận 曰viết 。 從tùng 發phát 深thâm 固cố 。 大đại 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 乃nãi 至chí 未vị 起khởi 順thuận 決quyết 擇trạch 識thức 。 未vị 住trụ 唯duy 識thức 。 真chân 勝thắng 義nghĩa 性tánh 。 齊tề 此thử 皆giai 是thị 資tư 糧lương 位vị 攝nhiếp 。 為vi 趣thú 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 菩Bồ 提Đề 。 修tu 習tập 種chủng 種chủng 福phước 智trí 資tư 糧lương 故cố 。 為vì 諸chư 有hữu 情tình 。 勤cần 求cầu 解giải 脫thoát 。 由do 此thử 亦diệc 名danh 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 所sở 修tu 福phước 智trí 二nhị 事sự 資tư 益ích 己kỷ 身thân 之chi 糧lương 用dụng 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 名danh 為vi 解Giải 脫Thoát 行hành 。 行hàng 行hàng 不bất 違vi 故cố 名danh 為vi 順thuận 。 分phần/phân 者giả 因nhân 義nghĩa 支chi 義nghĩa 。 是thị 解giải 脫thoát 因nhân 之chi 一nhất 分phần/phân 故cố 。 二nhị 加gia 行hành 頌tụng 云vân 。 現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 。 論luận 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 先tiên 於ư 初sơ 無vô 數số 劫kiếp 。 善thiện 備bị 福phước 德đức 智trí 慧tuệ 資tư 糧lương 。 順thuận 解giải 脫thoát 分phần/phân 。 既ký 圓viên 滿mãn 已dĩ 。 為vi 入nhập 見kiến 道đạo 住trụ 唯duy 識thức 性tánh 。 復phục 起khởi 加gia 行hành 伏phục 除trừ 二nhị 取thủ 。 三tam 通thông 達đạt 位vị 頌tụng 云vân 。 若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 。 智trí 都đô 無vô 所sở 得đắc 。


爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 。 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 下hạ 論luận 文văn 云vân 。 加gia 行hành 無vô 間gian 此thử 智trí 生sanh 時thời 。 體thể 會hội 真Chân 如Như 名danh 通thông 達đạt 位vị 。 初sơ 照chiếu 理lý 故cố 立lập 見kiến 道đạo 名danh 。 四tứ 修tu 習tập 位vị 頌tụng 曰viết 。 無vô 得đắc 不bất 思tư 議nghị 。 是thị 出xuất 世thế 間gian 智trí 。 捨xả 二nhị 麁thô 重trọng 故cố 。 便tiện 證chứng 得đắc 轉chuyển 依y 。 釋thích 曰viết 。 從tùng 初sơ 入nhập 地địa 二nhị 見kiến 道đạo 後hậu 。 住trụ 心tâm 已dĩ 去khứ 。 名danh 修Tu 習Tập 位Vị 。 論luận 曰viết 。 菩Bồ 薩Tát 從tùng 前tiền 見kiến 道đạo 起khởi 已dĩ 。 為vi 斷đoạn 餘dư 障chướng 證chứng 得đắc 轉chuyển 依y 。 復phục 數số 修tu 習tập 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 五ngũ 究cứu 竟cánh 位vị 頌tụng 曰viết 。 此thử 即tức 無vô 漏lậu 界giới 。 不bất 思tư 議nghị 善thiện 常thường 。 安an 樂lạc 解giải 脫thoát 身thân 。 大đại 牟Mâu 尼Ni 名danh 法pháp 。 此thử 後hậu 四tứ 位vị 至chí 十Thập 地Địa 品phẩm 。 當đương 廣quảng 分phân 別biệt 。 今kim 是thị 三tam 賢hiền 之chi 初sơ 。 即tức 初sơ 位vị 之chi 初sơ 名danh 初sơ 位vị 攝nhiếp 。 則tắc 知tri 。 第đệ 四tứ 五ngũ 會hội 。 亦diệc 初sơ 位vị 攝nhiếp 。 十Thập 地Địa 即tức 二nhị 三tam 四tứ 攝nhiếp 。 第đệ 七thất 一nhất 會hội 是thị 修tu 習tập 餘dư 乃nãi 第đệ 五ngũ 攝nhiếp 。 具cụ 等đẳng 妙diệu 覺giác 故cố 下hạ 之chi 九cửu 義nghĩa 。 雖tuy 但đãn 釋thích 位vị 。 則tắc 以dĩ 例lệ 釋thích 差sai 別biệt 因nhân 果quả 準chuẩn 思tư 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 依y 攝nhiếp 論luận 第đệ 六lục 等đẳng 者giả 。 即tức 彼bỉ 論luận 入nhập 所sở 知tri 相tương/tướng 分phần/phân 中trung 。 論luận 云vân 何hà 處xứ 能năng 入nhập 。 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 有hữu 見kiến 似tự 法pháp 似tự 義nghĩa 意ý 者giả 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 相tương/tướng 等đẳng 所sở 生sanh 起khởi 。 勝thắng 解giải 行hành 地địa 。 見kiến 道đạo 修tu 道Đạo 究cứu 竟cánh 道đạo 中trung 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 唯duy 有hữu 識thức 性tánh 。 隨tùy 聞văn 勝thắng 解giải 故cố 。 如như 理lý 通thông 達đạt 故cố 。 治trị 一nhất 切thiết 障chướng 故cố 。 離ly 一nhất 切thiết 障chướng 故cố 。 無vô 性tánh 釋thích 云vân 。 何hà 處xứ 能năng 入nhập 者giả 。 問vấn 所sở 入nhập 境cảnh 。 及cập 能năng 入nhập 位vị 。 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 有hữu 見kiến 等đẳng 者giả 。 謂vị 於ư 大Đại 乘Thừa 法Pháp 。 相tương/tướng 等đẳng 是thị 所sở 生sanh 。 決quyết 定định 行hành 相tương 似tự 法pháp 似tự 義nghĩa 。 意ý 言ngôn 能năng 入nhập 於ư 此thử 境cảnh 界giới 。 能năng 入nhập 是thị 用dụng 。 所sở 入nhập 境cảnh 界giới 是thị 入nhập 是thị 持trì 。 於ư 此thử 意ý 言ngôn 。 或hoặc 能năng 入nhập 在tại 。 勝thắng 解giải 行hành 地địa 。 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 唯duy 識thức 性tánh 中trung 。 但đãn 隨tùy 聽thính 聞văn 生sanh 勝thắng 解giải 故cố 。 或hoặc 有hữu 能năng 入nhập 在tại 見kiến 道đạo 中trung 。 如như 理lý 通thông 達đạt 。 此thử 意ý 言ngôn 故cố 。 或hoặc 能năng 入nhập 在tại 修tu 道Đạo 中trung 。 由do 此thử 修tu 習tập 對đối 治trị 煩phiền 惱não 。 所sở 知tri 障chướng 故cố 。 或hoặc 有hữu 能năng 入nhập 在tại 究cứu 竟cánh 道đạo 中trung 。 最tối 極cực 清thanh 淨tịnh 。 離ly 諸chư 障chướng 故cố 。 如như 是thị 四tứ 種chủng 。 是thị 能năng 入nhập 位vị 。 釋thích 前tiền 本bổn 論luận 中trung 有hữu 四tứ 節tiết 。 一nhất 明minh 所sở 入nhập 。 二nhị 意ý 言ngôn 為vi 能năng 入nhập 。 三tam 勝thắng 解giải 行hành 地địa 下hạ 。 明minh 能năng 入nhập 位vị 四tứ 位vị 能năng 入nhập 。 四tứ 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 唯duy 有hữu 識thức 下hạ 。 出xuất 四tứ 入nhập 之chi 相tướng 。 上thượng 釋thích 論luận 中trung 已dĩ 摘trích 破phá 配phối 竟cánh 。


疏sớ/sơ 。 三tam 依y 瑜du 伽già 等đẳng 者giả 。 論luận 云vân 。 云vân 何hà 十thập 二nhị 住trụ 等đẳng 。 嗢ốt 陀đà 南nam 云vân 。 種chủng 性tánh 。 勝thắng 解giải 行hành 。 極cực 喜hỷ 。 增tăng 上thượng 戒giới 。 增tăng 上thượng 心tâm 。 三tam 慧tuệ 。 無vô 相tướng 有hữu 功công 用dụng 。 無vô 相tướng 無vô 功công 用dụng 。 及cập 以dĩ 無vô 礙ngại 解giải 。 最Tối 上Thượng 菩Bồ 薩Tát 住trụ 。 最tối 極cực 如Như 來Lai 住trụ 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 。 云vân 謂vị 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 等đẳng 。 具cụ 列liệt 其kỳ 名danh 而nhi 無vô 次thứ 第đệ 。 今kim 疏sớ/sơ 依y 下hạ 釋thích 加gia 於ư 次thứ 第đệ 便tiện 引dẫn 釋thích 文văn 。 已dĩ 略lược 釋thích 竟cánh 。 然nhiên 彼bỉ 廣quảng 釋thích 中trung 皆giai 先tiên 問vấn 後hậu 答đáp 。 今kim 初sơ 先tiên 有hữu 問vấn 云vân 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 種chủng 性tánh 住trụ (# 此thử 問vấn 位vị 體thể 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 住trụ 種chủng 性tánh 位vị (# 此thử 問vấn 能năng 住trụ 人nhân )# 今kim 疏sớ/sơ 。 引dẫn 答đáp 具cụ 答đáp 二nhị 問vấn 。 文văn 有hữu 三tam 段đoạn 。 初sơ 答đáp 後hậu 能năng 住trụ 人nhân 問vấn 。 謂vị 由do 性tánh 仁nhân 賢hiền 性tánh 能năng 成thành 菩Bồ 薩Tát 行hành 德đức 。 不bất 由do 思tư 擇trạch 制chế 約ước 。 有hữu 所sở 防phòng 護hộ 故cố 即tức 善thiện 行hành 人nhân 。 任nhậm 持trì 等đẳng 者giả 。 二nhị 答đáp 前tiền 位vị 體thể 問vấn 也dã 。 此thử 言ngôn 猶do 略lược 。 具cụ 足túc 論luận 云vân 。 若nhược 諸chư 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 。 任nhậm 持trì 一nhất 切thiết 。 佛Phật 法Pháp 種chủng 子tử 。 於ư 自tự 體thể 中trung 。 於ư 所sở 依y 中trung 。 具cụ 足túc 有hữu 一nhất 切thiết 佛Phật 法Pháp 。 一nhất 切thiết 種chủng 子tử 。 釋thích 曰viết 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 名danh 為vi 自tự 體thể 。 相tương 續tục 之chi 身thân 名danh 為vi 所sở 依y 。 未vị 發phát 心tâm 前tiền 彼bỉ 自tự 體thể 中trung 。 佛Phật 法Pháp 種chủng 子tử 為vi 此thử 住trụ 體thể 。 種chủng 性tánh 即tức 住trụ 。 持trì 業nghiệp 釋thích 也dã 。 以dĩ 其kỳ 宗tông 中trung 立lập 有hữu 五ngũ 性tánh 。 此thử 即tức 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 人nhân 也dã 。 性tánh 離ly 麁thô 垢cấu 下hạ 。 三tam 約ước 煩phiền 惱não 輕khinh 微vi 。 重trọng/trùng 釋thích 能năng 住trụ 人nhân 也dã 。 此thử 言ngôn 亦diệc 略lược 。 具cụ 足túc 論luận 云vân 。 又hựu 諸chư 菩Bồ 薩Tát 種chủng 性tánh 住trụ 。 性tánh 離ly 麁thô 垢cấu 不bất 能năng 現hiện 起khởi 。 上thượng 煩phiền 惱não 纏triền 。 由do 此thử 故cố 無vô 造tạo 無vô 業nghiệp 。 或hoặc 斷đoạn 善thiện 根căn 。 二nhị 勝thắng 解giải 行hành 住trụ 者giả 。 釋thích 文văn 具cụ 足túc 論luận 也dã 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 。 釋thích 云vân 。 即tức 以dĩ 此thử 住trụ 有hữu 漏lậu 種chủng 現hiện 。 及cập 無vô 漏lậu 種chủng 諸chư 善thiện 為vi 體thể 。 而nhi 猶do 未vị 證chứng 真chân 寂tịch 之chi 理lý 。 但đãn 印ấn 持trì 決quyết 定định 而nhi 起khởi 諸chư 行hành 故cố 名danh 勝thắng 解giải 行hành 。 三tam 極cực 喜hỷ 住trụ 者giả 。 即tức 以dĩ 所sở 得đắc 無vô 為vi 有hữu 為vi 無vô 漏lậu 善thiện 等đẳng 。 而nhi 為vi 其kỳ 體thể 下hạ 諸chư 位vị 體thể 。 皆giai 同đồng 此thử 體thể 。 但đãn 約ước 初sơ 得đắc 以dĩ 受thọ 別biệt 名danh 。 廣quảng 如như 地địa 品phẩm 。 三tam 即tức 初Sơ 地Địa 。 從tùng 四tứ 至chí 十thập 二nhị 配phối 二nhị 地địa 至chí 十Thập 地Địa 。 易dị 故cố 不bất 釋thích 。 四tứ 亦diệc 依y 瑜du 伽già 下hạ 。 即tức 四tứ 十thập 九cửu 論luận 。 復phục 以dĩ 類loại 例lệ 大đại 同đồng 。 束thúc 為vi 七thất 地địa 。 一nhất 約ước 種chủng 性tánh 。 二nhị 約ước 賢hiền 位vị 。 三tam 初sơ 入nhập 聖thánh 故cố 三tam 住trụ 即tức 為vi 三tam 地địa 。 四tứ 從tùng 二nhị 地địa 至chí 下hạ 。 依y 聖thánh 道Đạo 修tu 。 功công 用dụng 行hành 滿mãn 故cố 束thúc 為vi 一nhất 。 名danh 行hành 正chánh 行hạnh 地địa 。 五ngũ 以dĩ 八bát 地địa 無vô 功công 任nhậm 運vận 增tăng 進tiến 故cố 名danh 決quyết 定định 。 六lục 以dĩ 九cửu 地địa 依y 無vô 功công 用dụng 起khởi 利lợi 他tha 行hành 。 故cố 名danh 決quyết 定định 行hành 。 七thất 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 名danh 到đáo 究cứu 竟cánh 地địa 也dã 。 五ngũ 依y 仁nhân 王vương 等đẳng 者giả 。 即tức 奉phụng 持trì 品phẩm 。 若nhược 新tân 經kinh 如như 次thứ 。 牒điệp 十thập 住trụ 行hành 向hướng 十Thập 地Địa 之chi 名danh 。 今kim 依y 舊cựu 經kinh 名danh 異dị 義nghĩa 同đồng 。 經Kinh 云vân 。 大đại 牟Mâu 尼Ni 言ngôn 。 有hữu 修tu 行hành 十thập 三tam 觀quán 門môn 。 諸chư 善thiện 男nam 子tử 。 為vi 大đại 法Pháp 王Vương 。 從tùng 習tập 忍nhẫn 至chí 金kim 剛cang 頂đảnh 。 皆giai 為vi 法Pháp 師sư 。 依y 持trì 建kiến 立lập 。 汝nhữ 等đẳng 大đại 眾chúng 。 應ưng 如như 佛Phật 供cúng 養dường 。 而nhi 供cúng 養dường 之chi 。 應ưng 持trì 百bách 億ức 天thiên 華hoa 天thiên 香hương 。 而nhi 以dĩ 奉phụng 上thượng 。 下hạ 經kinh 便tiện 牒điệp 便tiện 釋thích 。 其kỳ 文văn 繁phồn 廣quảng 亦diệc 不bất 列liệt 次thứ 。 今kim 略lược 列liệt 其kỳ 名danh 加gia 以dĩ 次thứ 第đệ 。 今kim 初sơ 言ngôn 一nhất 習tập 種chủng 性tánh 者giả 。 此thử 即tức 十thập 住trụ 經Kinh 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 其kỳ 法Pháp 師sư 者giả 。 是thị 習tập 種chủng 性tánh 菩Bồ 薩Tát 。 若nhược 在tại 家gia 婆bà 差sai 優ưu 婆bà 差sai 。 若nhược 出xuất 家gia 比Bỉ 丘Khâu 。 比Bỉ 丘Khâu 尼Ni 。 修tu 行hành 十Thập 善Thiện 。 自tự 觀quan 己kỷ 身thân 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 識thức 分phần 分phần 不bất 淨tịnh 。 復phục 觀quán 十thập 四tứ 根căn 。 所sở 謂vị 五ngũ 情tình 。 五ngũ 受thọ 。 男nam 女nữ 意ý 命mạng 等đẳng 。 有hữu 無vô 量lượng 罪tội 過quá 故cố 即tức 發phát 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 常thường 修tu 三tam 界giới 一nhất 切thiết 。 念niệm 念niệm 皆giai 不bất 淨tịnh 故cố 。 得đắc 不bất 淨tịnh 忍nhẫn 觀quán 門môn 。 住trụ 在tại 佛Phật 家gia 。 修tu 六Lục 和Hòa 敬Kính 。 所sở 謂vị 三tam 業nghiệp 。 同đồng 戒giới 。 同đồng 見kiến 。 同đồng 學học 。 行hành 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 波Ba 羅La 蜜Mật 道Đạo 等đẳng 。 下hạ 皆giai 廣quảng 釋thích 。 今kim 但đãn 釋thích 難nạn/nan 。 言ngôn 善thiện 覺giác 者giả 。 即tức 歡Hoan 喜Hỷ 地Địa 。 初sơ 證chứng 真Chân 如Như 。 得đắc 無vô 分phân 別biệt 智trí 故cố 。 二nhị 地địa 戒giới 德đức 清thanh 淨tịnh 入nhập 修tu 慧tuệ 故cố 。 三tam 地địa 聞văn 持trì 發phát 慧tuệ 光quang 故cố 。 故cố 舊cựu 為vi 明minh 地địa 。 四tứ 地địa 是thị 焰diễm 慧tuệ 故cố 。 亦diệc 云vân 爾nhĩ 焰diễm 。 亦diệc 云vân 所sở 知tri 燒thiêu 。 於ư 所sở 知tri 慧tuệ 焰diễm 增tăng 故cố 。 五ngũ 地địa 入nhập 真chân 達đạt 俗tục 為vi 難nan 勝thắng 故cố 。 六lục 地địa 般Bát 若Nhã 。 寔thật 智trí 常thường 現hiện 前tiền 故cố 。 七thất 地địa 依y 空không 涉thiệp 有hữu 為vi 玄huyền 達đạt 故cố 。 八bát 地địa 得đắc 一nhất 切thiết 法pháp 。 是thị 寔thật 覺giác 故cố 。 九cửu 地địa 善thiện 慧tuệ 具cụ 四tứ 十thập 辯biện 。 普phổ 應ưng 多đa 會hội 使sử 情tình 非phi 情tình 皆giai 說thuyết 法Pháp 故cố 。 十thập 三tam 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 盡tận 能năng 入nhập 佛Phật 境cảnh 故cố 。 言ngôn 義nghĩa 當đương 十Thập 地Địa 等đẳng 覺giác 者giả 。 仁nhân 王vương 不bất 立lập 等đẳng 覺giác 故cố 云vân 義nghĩa 當đương 。 六lục 依y 仁nhân 王vương 等đẳng 者giả 。 即tức 依y 教giáo 化hóa 品phẩm 。 新tân 經kinh 即tức 菩Bồ 薩Tát 行hành 品phẩm 。 十thập 忍nhẫn 品phẩm 廣quảng 明minh 。 今kim 當đương 略lược 示thị 。 言ngôn 如như 次thứ 配phối 三tam 賢hiền 者giả 。 伏phục 忍nhẫn 下hạ 品phẩm 當đương 十thập 住trụ 。 中trung 品phẩm 當đương 十thập 行hành 。 上thượng 品phẩm 當đương 十thập 迴hồi 向hướng 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 佛Phật 言ngôn 大đại 王vương 。 五ngũ 忍nhẫn 是thị 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 謂vị 伏phục 忍nhẫn 上thượng 中trung 下hạ 。 信tín 忍nhẫn 上thượng 中trung 下hạ (# 初sơ 二nhị 三tam 地địa )# 順thuận 忍nhẫn 上thượng 中trung 下hạ (# 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 上thượng 中trung 下hạ (# 七thất 八bát 九cửu 地địa )# 寂tịch 滅diệt 忍nhẫn 上thượng 中trung 下hạ 。 名danh 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 修tu 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 今kim 以dĩ 瓔anh 珞lạc 亦diệc 有hữu 五ngũ 忍nhẫn 。 寂tịch 滅diệt 亦diệc 分phần/phân 三tam 品phẩm 。 中trung 品phẩm 即tức 當đương 等đẳng 覺giác 。 七thất 亦diệc 仁nhân 王vương 等đẳng 者giả 。 亦diệc 即tức 上thượng 品phẩm 五ngũ 忍nhẫn 。 以dĩ 文văn 云vân 善thiện 男nam 子tử 初sơ 發phát 相tương/tướng 心tâm 信tín 。 恆Hằng 河Hà 沙sa 眾chúng 生sanh 修tu 行hành 伏phục 忍nhẫn 。 於ư 三Tam 寶Bảo 中trung 。 生sanh 習tập 種chủng 性tánh 十thập 心tâm 。 信tín 心tâm 精tinh 進tấn 。 心tâm 念niệm 心tâm 慧tuệ 心tâm 定định 心tâm 施thí 心tâm 戒giới 心tâm 護hộ 心tâm 願nguyện 心tâm 迴hồi 向hướng 心tâm 。 是thị 為vi 菩Bồ 薩Tát 。 能năng 少thiểu 分phần 化hóa 眾chúng 生sanh 。 已dĩ 超siêu 過quá 二Nhị 乘Thừa 一nhất 切thiết 善thiện 地địa 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 長trưởng 養dưỡng 十thập 心tâm 為vi 聖thánh 胎thai 。 釋thích 曰viết 。 此thử 之chi 十thập 心tâm 。 是thị 習tập 種chủng 性tánh 中trung 。 為vi 十thập 住trụ 因nhân 。 開khai 因nhân 異dị 果quả 故cố 加gia 此thử 十thập 。 剋khắc 實thật 唯duy 五ngũ 十thập 一nhất 。 開khai 等đẳng 覺giác 故cố 亦diệc 通thông 諸chư 經kinh 。 有hữu 五ngũ 十thập 二nhị 。 八bát 依y 瓔anh 珞lạc 等đẳng 者giả 。 但đãn 除trừ 十thập 信tín 信tín 未vị 成thành 位vị 故cố 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 。


佛Phật 告cáo 敬kính 首thủ 菩Bồ 薩Tát 。


汝nhữ 言ngôn 義nghĩa 相tướng 云vân 何hà 者giả 。 所sở 謂vị 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 十Thập 地Địa 無vô 垢cấu 地địa 妙diệu 覺giác 地địa 。 我ngã 今kim 當đương 說thuyết 。 九cửu 依y 瓔anh 珞lạc 等đẳng 者giả 。 即tức 總tổng 收thu 大đại 位vị 為vi 四tứ 。 後hậu 二nhị 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 為vi 二nhị 。 並tịnh 如như 十thập 忍nhẫn 品phẩm 釋thích 。 依y 楞lăng 伽già 等đẳng 者giả 。 此thử 非phi 立lập 位vị 。 不bất 別biệt 為vi 門môn 。 而nhi 欲dục 成thành 五ngũ 教giáo 故cố 此thử 附phụ 出xuất 。 以dĩ 十thập 門môn 中trung 前tiền 四tứ 是thị 始thỉ 教giáo 。 次thứ 五ngũ 終chung 教giáo 。 此thử 楞lăng 伽già 當đương 頓đốn 教giáo 。 十thập 即tức 圓viên 教giáo 。 小tiểu 非phi 大đại 位vị 故cố 略lược 不bất 論luận 。 十thập 依y 此thử 經Kinh 者giả 。 雖tuy 言ngôn 四tứ 十thập 二nhị 。 以dĩ 具cụ 圓viên 融dung 行hành 布bố 則tắc 融dung 前tiền 九cửu 一nhất 經kinh 通thông 明minh 。 若nhược 取thủ 差sai 別biệt 即tức 第đệ 二nhị 會hội 終chung 第đệ 七thất 會hội 。 十thập 信tín 開khai 合hợp 者giả 。 指chỉ 前tiền 開khai 成thành 五ngũ 十thập 二nhị 。 合hợp 唯duy 四tứ 十thập 二nhị 。 開khai 合hợp 無vô 礙ngại 此thử 經Kinh 必tất 具cụ 故cố 十thập 門môn 收thu 之chi 。 第đệ 五ngũ 說thuyết 分phần/phân 。


疏sớ/sơ 。 大đại 同đồng 初Sơ 地Địa 為vì 得đắc 十Thập 力Lực 故cố 等đẳng 。 即tức 彼bỉ 住trụ 分phần/phân 中trung 當đương 為vi 何hà 義nghĩa 。 彼bỉ 有hữu 十thập 句cú 總tổng 云vân 。 為vì 得đắc 佛Phật 智trí 故cố 。 為vì 得đắc 十Thập 力Lực 故cố 。 為vi 得đắc 大đại 無vô 畏úy 等đẳng 。 十Thập 力Lực 乃nãi 是thị 別biệt 中trung 一nhất 句cú 。 雖tuy 廣quảng 略lược 有hữu 異dị 。 然nhiên 皆giai 求cầu 佛Phật 果Quả 故cố 云vân 大đại 同đồng 。 從tùng 又hựu 此thử 十Thập 力Lực 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 若nhược 言ngôn 大đại 同đồng 那na 。 唯duy 一nhất 別biệt 句cú 耶da 。 答đáp 意ý 云vân 。 既ký 言ngôn 大đại 同đồng 何hà 妨phương 多đa 異dị 。 顯hiển 於ư 初sơ 賢hiền 劣liệt 初Sơ 地Địa 故cố 。 又hựu 以dĩ 十Thập 力Lực 攝nhiếp 義nghĩa 寬khoan 長trường/trưởng 故cố 。 略lược 舉cử 此thử 一nhất 。 如như 十Thập 力Lực 章chương 故cố 。 故cố 非phi 不bất 緣duyên 。 餘dư 蓋cái 文văn 略lược 耳nhĩ 。 是thị 以dĩ 下hạ 偈kệ 廣quảng 斯tư 十Thập 力Lực 。 及cập 餘dư 諸chư 義nghĩa 皆giai 初sơ 發phát 心tâm 。


疏sớ/sơ 。 問vấn 八bát 遠viễn 生sanh 死tử 等đẳng 者giả 。 上thượng 正chánh 釋thích 文văn 。 此thử 下hạ 料liệu 揀giản 答đáp 有hữu 三tam 意ý 。 初sơ 一nhất 約ước 二nhị 利lợi 說thuyết 。 二nhị 唯duy 約ước 利lợi 他tha 。 三tam 約ước 悲bi 智trí 。 然nhiên 悲bi 智trí 。 多đa 約ước 悲bi 明minh 利lợi 他tha 。 智trí 約ước 自tự 利lợi 。 如như 實thật 義nghĩa 者giả 自tự 他tha 皆giai 具cụ 如như 。 悲bi 濟tế 九cửu 類loại 。 智trí 了liễu 無vô 生sanh 。 而nhi 可khả 度độ 者giả 。 即tức 一nhất 向hướng 利lợi 他tha 。 有hữu 悲bi 無vô 智trí 即tức 墮đọa 愛ái 見kiến 。 有hữu 智trí 無vô 悲bi 即tức 滯trệ 二Nhị 乘Thừa 。 無vô 智trí 不bất 能năng 觀quán 空không 。 無vô 悲bi 不bất 能năng 起khởi 行hành 。 多đa 約ước 自tự 利lợi 故cố 與dữ 初sơ 別biệt 。 然nhiên 前tiền 釋thích 樂nhạo 住trụ 生sanh 死tử 。 具cụ 悲bi 智trí 二nhị 意ý 。 今kim 為vi 對đối 遠viễn 離ly 義nghĩa 故cố 但đãn 舉cử 悲bi 。 故cố 樂nhạo 住trụ 生sanh 死tử 。 瑜du 伽già 下hạ 。 引dẫn 文văn 證chứng 顯hiển 。 引dẫn 瑜du 伽già 證chứng 厭yếm 離ly 義nghĩa 恐khủng 有hữu 誤ngộ 解giải 。 謂vị 唯duy 二Nhị 乘Thừa 有hữu 厭yếm 離ly 故cố 闇ám 。 引dẫn 二nhị 經kinh 雙song 證chứng 二nhị 義nghĩa 一nhất 。 即tức 淨tịnh 名danh 舍Xá 利Lợi 弗Phất 章chương 。 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。 二nhị 不bất 動động 真chân 際tế 即tức 大đại 品phẩm 意ý 及cập 智trí 論luận 文văn 。 言ngôn 成thành 不bất 住trụ 道đạo 者giả 上thượng 。 釋thích 是thị 俱câu 住trụ 義nghĩa 。 由do 俱câu 不bất 住trụ 故cố 能năng 雙song 住trụ 。 由do 不bất 住trụ 生sanh 死tử 故cố 。 能năng 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 由do 不bất 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 能năng 住trụ 生sanh 死tử 等đẳng 。 前tiền 已dĩ 廣quảng 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 初sơ 云vân 下hạ 。 更cánh 有hữu 一nhất 問vấn 答đáp 。 亦diệc 三tam 意ý 。 一nhất 自tự 不bất 要yếu 生sanh 。 為vi 引dẫn 眾chúng 生sanh 令linh 修tu 淨tịnh 土độ 因nhân 。 故cố 二nhị 如như 人nhân 不bất 善thiện 於ư 水thủy 見kiến 子tử 墮đọa 水thủy 。 若nhược 便tiện 入nhập 者giả 自tự 他tha 俱câu 沒một 。 應ưng 求cầu 船thuyền 筏phiệt 。 而nhi 濟tế 度độ 之chi 。 三tam 悲bi 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 。 智trí 故cố 往vãng 生sanh 。 下hạ 通thông 十thập 藏tạng 難nạn/nan 。 約ước 權quyền 實thật 智trí 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 自tự 解giải 亦diệc 三tam 者giả 。 次thứ 第đệ 對đối 上thượng 。 謂vị 一nhất 由do 內nội 性tánh 成thành 故cố 。 不bất 隨tùy 他tha 人nhân 。 二nhị 了liễu 唯duy 心tâm 故cố 不bất 心tâm 外ngoại 取thủ 法pháp 。 三tam 由do 了liễu 性tánh 故cố 如như 性tánh 外ngoại 一nhất 法pháp 亦diệc 無vô 。 疏sớ/sơ 非phi 但đãn 多đa 聞văn 於ư 義nghĩa 不bất 了liễu 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 經kinh 意ý 。 高cao 貴quý 德đức 王vương 品phẩm 云vân 。 寧ninh 願nguyện 少thiểu 聞văn 多đa 解giải 義nghĩa 理lý 。 不bất 願nguyện 多đa 聞văn 於ư 義nghĩa 不bất 了liễu 。 涅Niết 槃Bàn 近cận 因nhân 問vấn 明minh 已dĩ 引dẫn 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 然nhiên 十thập 無vô 常thường 大đại 同đồng 三tam 地địa 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 初sơ 總tổng 相tương/tướng 標tiêu 釋thích 。 後hậu 論luận 云vân 下hạ 。 開khai 章chương 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 四tứ 解giải 。 一nhất 依y 論luận 勢thế 作tác 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 釋thích 。 二nhị 依y 涅Niết 槃Bàn 常thường 無vô 常thường 對đối 釋thích 。 三tam 傍bàng 淨tịnh 名danh 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 滅diệt 對đối 釋thích 。 四tứ 取thủ 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 雙song 非phi 常thường 無vô 常thường 。 絕tuyệt 迹tích 以dĩ 釋thích 。 初sơ 中trung 二nhị 。 先tiên 釋thích 總tổng 句cú 。 命mạng 行hành 即tức 無vô 常thường 體thể 。 不bất 住trụ 即tức 無vô 常thường 義nghĩa 。 然nhiên 復phục 下hạ 別biệt 釋thích 無vô 常thường 。


疏sớ/sơ 。 於ư 何hà 無vô 常thường 下hạ 。 二nhị 釋thích 別biệt 句cú 。 前tiền 四tứ 可khả 知tri 。 從tùng 五ngũ 無vô 作tác 下hạ 。 次thứ 下hạ 四tứ 句cú 從tùng 上thượng 四tứ 句cú 。 次thứ 第đệ 而nhi 生sanh 。 由do 無vô 常thường 。 成thành 無vô 作tác 。 由do 苦khổ 成thành 無vô 味vị 。 由do 空không 成thành 無vô 體thể 。 由do 無vô 我ngã 成thành 無vô 處xứ 。 後hậu 二nhị 句cú 雙song 結kết 離ly 二nhị 取thủ 也dã 。 上thượng 言ngôn 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 不bất 可khả 樂lạc 想tưởng 者giả 。 即tức 智trí 論luận 第đệ 二nhị 十thập 六lục 。 十thập 想tưởng 之chi 一nhất 也dã 。 言ngôn 十thập 想tưởng 者giả 一nhất 無vô 常thường 。 二nhị 苦khổ 。 三tam 無vô 我ngã 。 四tứ 食thực 不bất 淨tịnh 。 五ngũ 一nhất 切thiết 世thế 間gian 不bất 可khả 樂lạc 。 六lục 死tử 。 七thất 不bất 淨tịnh 。 八bát 斷đoạn 。 九cửu 離ly 。 十thập 盡tận 想tưởng 。


疏sớ/sơ 。 問vấn 涅Niết 槃Bàn 比Bỉ 丘Khâu 下hạ 。 第đệ 二nhị 依y 涅Niết 槃Bàn 常thường 無vô 常thường 對đối 解giải 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 問vấn 答đáp 生sanh 起khởi 。 二nhị 依y 經kinh 正chánh 釋thích 。 今kim 初sơ 。 即tức 哀ai 歎thán 品phẩm 三tam 修tu 比Bỉ 丘Khâu 。 讚tán 無vô 常thường 等đẳng 想tưởng 中trung 文văn 也dã 。 比Bỉ 丘Khâu 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 快khoái 說thuyết 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 世Thế 尊Tôn 一nhất 切thiết 眾chúng 跡tích 中trung 象tượng 跡tích 為vi 上thượng 。 是thị 無vô 常thường 想tưởng 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 於ư 諸chư 想tưởng 中trung 。 最tối 為vi 第đệ 一nhất 。 若nhược 有hữu 精tinh 勤cần 。 修tu 習tập 之chi 者giả 。 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 。 欲dục 界giới 欲dục 愛ái 等đẳng 。 又hựu 如như 秋thu 耕canh 為vi 勝thắng 等đẳng 。 又hựu 說thuyết 無vô 我ngã 佛Phật 便tiện 讚tán 其kỳ 善thiện 修tu 無vô 我ngã 比Bỉ 丘Khâu 。 答đáp 言ngôn 我ngã 等đẳng 不bất 但đãn 修tu 無vô 我ngã 想tưởng 。 亦diệc 更cánh 修tu 習tập 其kỳ 餘dư 諸chư 想tưởng 。 謂vị 苦khổ 想tưởng 無vô 常thường 想tưởng 無vô 我ngã 想tưởng 。 略lược 不bất 說thuyết 空không 故cố 云vân 三tam 修tu 。 又hựu 引dẫn 醉túy 人nhân 喻dụ 云vân 。 下hạ 取thủ 意ý 引dẫn 。 譬thí 如như 醉túy 人nhân 見kiến 日nhật 月nguyệt 轉chuyển 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 無vô 常thường 計kế 常thường 。 佛Phật 言ngôn 向hướng 引dẫn 醉túy 人nhân 。 但đãn 知tri 其kỳ 文văn 字tự 未vị 知tri 其kỳ 義nghĩa 。 謂vị 醉túy 人nhân 見kiến 日nhật 月nguyệt 轉chuyển 。 日nhật 月nguyệt 實thật 不bất 曾tằng 轉chuyển 。 涅Niết 槃Bàn 真chân 常thường 而nhi 謂vị 無vô 常thường 等đẳng 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。 實thật 不bất 無vô 常thường 等đẳng 。 謂vị 依y 如Như 來Lai 法Pháp 門môn 次thứ 第đệ 。 初sơ 因nhân 外ngoại 道đạo 橫hoạnh/hoành 計kế 邪tà 常thường 故cố 說thuyết 無vô 常thường 。 諸chư 觀quán 中trung 最tối 二Nhị 乘Thừa 不bất 曉hiểu 漫mạn 該cai 佛Phật 地địa 。 雙song 林lâm 極cực 唱xướng 則tắc 常thường 等đẳng 區khu 分phần/phân 。 問vấn 答đáp 並tịnh 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 又hựu 無vô 常thường 者giả 下hạ 。 二nhị 依y 經kinh 正chánh 解giải 。 躡niếp 前tiền 問vấn 答đáp 故cố 致trí 又hựu 言ngôn 。 上thượng 以dĩ 無vô 常thường 該cai 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 今kim 以dĩ 未vị 會hội 涅Niết 槃Bàn 則tắc 不bất 該cai 矣hĩ 。 由do 生sanh 死tử 中trung 有hữu 無vô 常thường 等đẳng 。 則tắc 顯hiển 法Pháp 身thân 是thị 常thường 。 涅Niết 槃Bàn 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 善thiện 有hữu 不bất 空không 。 自tự 在tại 有hữu 我ngã 。 八bát 自tự 在tại 我ngã 者giả 。 一nhất 能năng 作tác 小tiểu 。 二nhị 能năng 作tác 大đại 。 三tam 能năng 作tác 輕khinh 。 四tứ 能năng 作tác 自tự 在tại 。 五ngũ 能năng 作tác 主chủ 。 六lục 能năng 遠viễn 到đáo 。 七thất 者giả 動động 地địa 。 八bát 隨tùy 意ý 所sở 欲dục 。 盡tận 能năng 作tác 得đắc 。 廣quảng 如như 大đại 論luận 及cập 涅Niết 槃Bàn 經kinh 說thuyết 。 然nhiên 以dĩ 法Pháp 身thân 性tánh 出xuất 自tự 古cổ 體thể 無vô 變biến 異dị 。 偏thiên 語ngữ 其kỳ 常thường 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 滅diệt 。 故cố 為vi 真chân 樂nhạo/nhạc/lạc 。 然nhiên 空không 亦diệc 不bất 淨tịnh 是thị 有hữu 為vi 故cố 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 淨tịnh 者giả 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 正Chánh 法Pháp 名danh 為vi 善thiện 有hữu 。 如Như 來Lai 者giả 即tức 是thị 我ngã 義nghĩa 。 然nhiên 別biệt 說thuyết 則tắc 爾nhĩ 。 若nhược 如như 實thật 言ngôn 涅Niết 槃Bàn 即tức 具cụ 四tứ 德đức 故cố 。 二nhị 十thập 七thất 經Kinh 云vân 。 所sở 言ngôn 空không 者giả 。 不bất 見kiến 空không 與dữ 不bất 空không 。 智trí 者giả 見kiến 空không 及cập 與dữ 不bất 空không 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 苦khổ 之chi 與dữ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 我ngã 與dữ 無vô 我ngã 。 空không 者giả 一nhất 切thiết 生sanh 死tử 。 不bất 空không 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 乃nãi 至chí 無vô 我ngã 者giả 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 我ngã 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 釋thích 曰viết 。 其kỳ 乃nãi 至chí 字tự 中trung 間gian 越việt 二nhị 。 若nhược 具cụ 說thuyết 云vân 無vô 常thường 者giả 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 常thường 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 苦khổ 者giả 所sở 謂vị 生sanh 死tử 。 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 一nhất 經kinh 中trung 。 廣quảng 說thuyết 生sanh 死tử 無vô 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 我ngã 淨tịnh 。 涅Niết 槃Bàn 有hữu 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 則tắc 知tri 涅Niết 槃Bàn 必tất 具cụ 四tứ 德đức 。


疏sớ/sơ 。 則tắc 前tiền 四tứ 句cú 下hạ 。 分phần/phân 判phán 經kinh 文văn 。 上thượng 第đệ 一nhất 釋thích 。 十thập 句cú 皆giai 無vô 常thường 。 今kim 第đệ 二nhị 釋thích 。 具cụ 常thường 無vô 常thường 。 言ngôn 常thường 故cố 無vô 作tác 者giả 。 造tạo 作tác 是thị 無vô 常thường 因nhân 。 以dĩ 有hữu 所sở 作tác 為vi 故cố 。 名danh 有hữu 為vi 。 有hữu 為vi 是thị 無vô 常thường 。 無vô 所sở 作tác 為vi 。 故cố 名danh 無vô 為vi 。 無vô 為vi 即tức 是thị 常thường 也dã 。 有hữu 味vị 皆giai 苦khổ 。 三tam 界giới 之chi 樂lạc 。 於ư 下hạ 苦khổ 中trung 。 橫hoạnh 生sanh 樂lạc 想tưởng 故cố 。 無vô 味vị 為vi 寂tịch 滅diệt 樂nhạo/nhạc/lạc 也dã 。 如như 於ư 名danh 字tự 。 則tắc 不bất 自tự 在tại 。 謂vị 小tiểu 如như 小tiểu 名danh 不bất 即tức 成thành 大đại 。 安an 名danh 自tự 在tại 。 若nhược 有hữu 處xứ 所sở 則tắc 非phi 清thanh 淨tịnh 。 淨tịnh 無vô 淨tịnh 相tương/tướng 方phương 真chân 淨tịnh 故cố 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 二nhị 理lý 不bất 偏thiên 下hạ 。 結kết 歎thán 前tiền 八bát 。 謂vị 常thường 無vô 常thường 等đẳng 總tổng 為vi 二nhị 理lý 皆giai 不bất 偏thiên 也dã 。 明minh 常thường 無vô 常thường 我ngã 無vô 我ngã 等đẳng 皆giai 不bất 相tương 離ly 。 此thử 為vi 所sở 證chứng 。 照chiếu 與dữ 之chi 符phù 即tức 是thị 能năng 證chứng 。 然nhiên 其kỳ 此thử 上thượng 本bổn 即tức 生sanh 公công 常thường 住trụ 義nghĩa 中trung 。 彼bỉ 云vân 夫phu 泥Nê 洹Hoàn 本bổn 有hữu 不bất 可khả 為vi 無vô 。 三tam 界giới 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 故cố 。 不bất 可khả 為vi 有hữu 。 泥Nê 洹Hoàn 以dĩ 不phủ 。 生sanh 滅diệt 為vi 實thật 諦đế 。 三tam 界giới 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 真Chân 諦Đế 。 二nhị 理lý 不bất 偏thiên 名danh 中trung 道đạo 義nghĩa 。 彼bỉ 有hữu 問vấn 云vân 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 二nhị 理lý 相tương 反phản 。 云vân 何hà 而nhi 為vì 。 中trung 道đạo 不bất 偏thiên 之chi 理lý 耶da 。 答đáp 二nhị 理lý 雖tuy 殊thù 理lý 自tự 相tương/tướng 資tư 。 何hà 者giả 因nhân 乖quai 常thường 故cố 有hữu 。 三tam 界giới 無vô 常thường 。 因nhân 解giải 無vô 常thường 之chi 實thật 性tánh 故cố 成thành 常thường 智trí 。 所sở 以dĩ 經kinh 引dẫn 二nhị 鳥điểu 義nghĩa 旨chỉ 在tại 此thử 。 二nhị 理lý 不bất 偏thiên 照chiếu 與dữ 之chi 符phù 。 猶do 懸huyền 鏡kính 高cao 堂đường 萬vạn 像tượng 斯tư 鑑giám 矣hĩ 。 釋thích 曰viết 。 懸huyền 鏡kính 高cao 堂đường 即tức 無vô 心tâm 虛hư 照chiếu 。 萬vạn 像tượng 斯tư 鑑giám 則tắc 不bất 揀giản 妍nghiên 媸# 故cố 。 以dĩ 絕tuyệt 常thường 無vô 常thường 之chi 淨tịnh 心tâm 。 照chiếu 常thường 無vô 常thường 之chi 圓viên 理lý 。 若nhược 依y 此thử 釋thích 則tắc 一nhất 切thiết 法pháp 言ngôn 。 前tiền 四tứ 自tự 屬thuộc 有hữu 為vi 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 名danh 為vi 生sanh 死tử 。 非phi 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 謂vị 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 及cập 正chánh 解giải 脫thoát 。 又hựu 云vân 。 我ngã 觀quán 諸chư 行hành 。 悉tất 皆giai 無vô 常thường 。 云vân 何hà 知tri 耶da 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 從tùng 緣duyên 生sanh 者giả 。 則tắc 知tri 無vô 常thường 。 是thị 諸chư 外ngoại 道đạo 。 無vô 有hữu 一nhất 法pháp 。 不bất 從tùng 緣duyên 生sanh 。 是thị 故cố 無vô 常thường 。 如Như 來Lai 虛hư 空không 佛Phật 性tánh 不bất 從tùng 因nhân 緣duyên 。 是thị 故cố 為vi 常thường 。 今kim 後hậu 四tứ 句cú 亦diệc 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 者giả 。 性tánh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 不bất 離ly 一nhất 切thiết 。 為vi 無vô 為vi 故cố 。 既ký 有hữu 區khu 分phần/phân 則tắc 翻phiên 八bát 倒đảo 成thành 八bát 行hành 矣hĩ 。 疏sớ/sơ 又hựu 初sơ 四tứ 句cú 則tắc 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 。 第đệ 三tam 傍bàng 淨tịnh 名danh 經kinh 。 約ước 生sanh 滅diệt 無vô 生sanh 滅diệt 釋thích 。 唯duy 就tựu 無vô 常thường 明minh 義nghĩa 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 解giải 。 後hậu 引dẫn 證chứng 。 前tiền 中trung 言ngôn 初sơ 四tứ 即tức 因nhân 緣duyên 生sanh 滅diệt 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 逼bức 迫bách 為vi 苦khổ 義nghĩa 。 不bất 淨tịnh 為vi 空không 義nghĩa 。 不bất 自tự 在tại 為vi 無vô 我ngã 義nghĩa 。 言ngôn 次thứ 四tứ 句cú 。 則tắc 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 為vi 無vô 常thường 義nghĩa 者giả 。 此thử 之chi 一nhất 句cú 言ngôn 含hàm 總tổng 別biệt 。 總tổng 則tắc 該cai 後hậu 四tứ 句cú 。 別biệt 則tắc 初sơ 句cú 。 無vô 作tác 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 既ký 無vô 造tạo 作tác 。 則tắc 無vô 生sanh 滅diệt 。 然nhiên 此thử 即tức 淨tịnh 名danh 迦ca 旃chiên 延diên 章chương 。 迦ca 旃chiên 延diên 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 憶ức 念niệm 昔tích 者giả 。 世Thế 尊Tôn 為vì 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 略lược 說thuyết 法Pháp 要yếu 。 我ngã 即tức 於ư 後hậu 。 敷phu 演diễn 其kỳ 義nghĩa 。 謂vị 無vô 常thường 義nghĩa 。 苦khổ 義nghĩa 。 空không 義nghĩa 。 無vô 我ngã 義nghĩa 。 寂tịch 滅diệt 義nghĩa 。


時thời 維Duy 摩Ma 詰Cật 。 來lai 謂vị 我ngã 言ngôn 。 唯duy 迦ca 旃chiên 延diên 無vô 以dĩ 生sanh 滅diệt 心tâm 行hành 。 說thuyết 實thật 相tướng 法Pháp 。 迦ca 旃chiên 延diên 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 五ngũ 受thọ 陰ấm 洞đỗng 達đạt 。 空không 無vô 所sở 起khởi 是thị 苦khổ 義nghĩa 。 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 無vô 所sở 有hữu 是thị 空không 義nghĩa 。 於ư 我ngã 無vô 我ngã 。 而nhi 不bất 二nhị 是thị 無vô 我ngã 義nghĩa 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 是thị 寂tịch 滅diệt 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 中trung 全toàn 已dĩ 用dụng 之chi 。 但đãn 觀quán 所sở 引dẫn 自tự 分phần/phân 主chủ 客khách 。 生sanh 公công 釋thích 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 云vân 無vô 常thường 者giả 。 以dĩ 事sự 滅diệt 驗nghiệm 之chi 。 終chung 苟cẩu 有hữu 滅diệt 始thỉ 無vô 然nhiên 乎hồ 。 始thỉ 若nhược 果quả 然nhiên 則tắc 生sanh 非phi 定định 矣hĩ 。 生sanh 不bất 定định 生sanh 。 滅diệt 孰thục 定định 哉tai 。 生sanh 滅diệt 既ký 其kỳ 不bất 定định 真chân 體thể 復phục 何hà 所sở 在tại 哉tai 。 推thôi 無vô 在tại 之chi 為vi 理lý 是thị 諸chư 法pháp 實thật 義nghĩa 。 實thật 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 為vi 義nghĩa 。 豈khởi 非phi 無vô 常thường 之chi 所sở 存tồn 乎hồ 。 故cố 云vân 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 此thử 則tắc 正chánh 就tựu 生sanh 滅diệt 推thôi 之chi 即tức 無vô 生sanh 滅diệt 耳nhĩ 。 又hựu 無vô 常thường 者giả 。 乃nãi 明minh 常thường 之chi 為vi 無vô 常thường 。 則tắc 所sở 以dĩ 無vô 無vô 常thường 也dã 。 故cố 不bất 生sanh 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 五ngũ 受thọ 陰ấm 洞đỗng 達đạt 空không 等đẳng 者giả 。 受thọ 者giả 取thủ 也dã 。 謂vị 煩phiền 惱não 業nghiệp 因nhân 能năng 招chiêu 此thử 陰ấm 故cố 名danh 受thọ 陰ấm 。 言ngôn 因nhân 起khởi 有hữu 苦khổ 下hạ 。 釋thích 疏sớ/sơ 就tựu 經kinh 。 謂vị 從tùng 緣duyên 起khởi 故cố 起khởi 則tắc 無vô 起khởi 。 故cố 生sanh 公công 云vân 。 夫phu 苦khổ 之chi 為vi 事sự 會hội 所sở 成thành 也dã 。 會hội 所sở 成thành 者giả 豈khởi 得đắc 有hữu 哉tai 。 是thị 以dĩ 言ngôn 五ngũ 受thọ 陰ấm 空không 是thị 苦khổ 義nghĩa 五ngũ 受thọ 陰ấm 苦khổ 之chi 宗tông 也dã 。 無vô 常thường 推thôi 生sanh 及cập 滅diệt 事sự 不bất 在tại 一nhất 。 又hựu 通thông 在tại 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 故cố 言ngôn 諸chư 法pháp 。 苦khổ 即tức 體thể 是thị 無vô 。 義nghĩa 起khởi 於ư 內nội 。 又hựu 得đắc 無vô 漏lậu 者giả 。 不bất 以dĩ 失thất 受thọ 致trí 苦khổ 。 故cố 唯duy 受thọ 陰ấm 而nhi 已dĩ 也dã 。 洞đỗng 達đạt 者giả 。 無vô 常thường 以dĩ 據cứ 終chung 驗nghiệm 之chi 云vân 畢tất 竟cánh 耳nhĩ 。 苦khổ 以dĩ 空không 為vi 其kỳ 體thể 故cố 洞đỗng 達đạt 也dã 。 無vô 所sở 起khởi 者giả 。 無vô 常thường 明minh 無vô 本bổn 之chi 變biến 理lý 在tại 於ư 生sanh 。 苦khổ 言ngôn 假giả 會hội 之chi 法pháp 所sở 以dĩ 配phối 起khởi 也dã 。 今kim 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 者giả 。 各các 少thiểu 分phần 一nhất 切thiết 。 又hựu 含hàm 餘dư 義nghĩa 故cố 云vân 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 無vô 所sở 有hữu 是thị 空không 義nghĩa 者giả 經kinh 也dã 。 人nhân 法pháp 二nhị 空không 空không 亦diệc 復phục 空không 。 故cố 不bất 如như 名danh 者giả 。 會hội 疏sớ/sơ 就tựu 經kinh 也dã 。 生sanh 公công 云vân 。 惑hoặc 者giả 皆giai 以dĩ 諸chư 法pháp 。 為vi 我ngã 之chi 有hữu 也dã 。 理lý 既ký 為vi 苦khổ 則tắc 事sự 不bất 從tùng 己kỷ 。 己kỷ 苟cẩu 不bất 從tùng 則tắc 非phi 我ngã 所sở 保bảo 。 保bảo 之chi 非phi 我ngã 彼bỉ 必tất 非phi 有hữu 也dã 。 有hữu 是thị 有hữu 矣hĩ 而nhi 曰viết 非phi 有hữu 。 無vô 則tắc 無vô 也dã 。 豈khởi 可khả 有hữu 哉tai 。 此thử 為vi 無vô 有hữu 無vô 無vô 究cứu 竟cánh 都đô 盡tận 。 乃nãi 所sở 以dĩ 為vi 空không 義nghĩa 也dã 。 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 空không 法pháp 為vi 離ly 諸chư 有hữu 見kiến 。 若nhược 復phục 見kiến 有hữu 空không 。 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 故cố 。 畢tất 竟cánh 空không 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 於ư 我ngã 無vô 我ngã 。 而nhi 不bất 二nhị 者giả 。 生sanh 公công 云vân 。 既ký 理lý 不bất 從tùng 我ngã 為vi 空không 。 豈khởi 有hữu 我ngã 能năng 制chế 之chi 哉tai 。 則tắc 無vô 我ngã 矣hĩ 。 無vô 我ngã 本bổn 無vô 生sanh 死tử 中trung 我ngã 。 非phi 不bất 有hữu 佛Phật 性tánh 我ngã 也dã 。 解giải 曰viết 。 此thử 即tức 無vô 我ngã 法pháp 中trung 。 有hữu 真chân 我ngã 故cố 不bất 二nhị 也dã 。 諸chư 佛Phật 下hạ 引dẫn 中trung 論luận 則tắc 二nhị 雙song 非phi 也dã 。 實thật 相tướng 之chi 中trung 二nhị 義nghĩa 俱câu 寂tịch 。 非phi 有hữu 無vô 我ngã 與dữ 我ngã 二nhị 也dã 。 實thật 相tướng 之chi 中trung 豈khởi 有hữu 處xứ 所sở 。


疏sớ/sơ 。 故cố 菴am 提đề 遮già 經kinh 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 引dẫn 三tam 文văn 而nhi 義nghĩa 勢thế 各các 一nhất 。 初sơ 引dẫn 菴am 提đề 遮già 經kinh 。 則tắc 生sanh 滅diệt 不bất 生sanh 滅diệt 交giao 絡lạc 而nhi 釋thích 。 故cố 彼bỉ 經kinh 中trung 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 言ngôn 。 若nhược 知tri 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 生sanh 滅diệt 變biến 易dị 。 無vô 定định 如như 幻huyễn 相tướng 。 而nhi 能năng 隨tùy 其kỳ 所sở 宜nghi 。 有hữu 所sở 說thuyết 者giả 。 是thị 為vi 常thường 義nghĩa 。 以dĩ 諸chư 法pháp 生sanh 不bất 自tự 得đắc 生sanh 。 滅diệt 不bất 自tự 得đắc 滅diệt 故cố 。 云vân 何hà 無vô 常thường 。 謂vị 若nhược 知tri 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 隨tùy 如như 是thị 相tướng 。 而nhi 能năng 隨tùy 其kỳ 所sở 宜nghi 。 而nhi 有hữu 所sở 說thuyết 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 以dĩ 諸chư 法pháp 自tự 在tại 。 變biến 易dị 無vô 定định 明minh 。 不bất 自tự 得đắc 隨tùy 。 如như 是thị 知tri 者giả 。 說thuyết 為vi 無vô 常thường 義nghĩa 也dã 。 釋thích 曰viết 。 此thử 意ý 正chánh 顯hiển 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 二nhị 義nghĩa 相tương/tướng 成thành 。 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 盡tận 無vô 常thường 即tức 常thường 故cố 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 隨tùy 緣duyên 變biến 易dị 常thường 即tức 無vô 常thường 。 即tức 生sanh 滅diệt 是thị 常thường 義nghĩa 也dã 。 又hựu 性tánh 即tức 相tương/tướng 故cố 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 相tương/tướng 即tức 性tánh 故cố 生sanh 滅diệt 是thị 常thường 義nghĩa 。 互hỗ 奪đoạt 則tắc 雙song 非phi 。 互hỗ 成thành 則tắc 雙song 立lập 。 雙song 樹thụ 中trung 間gian 入nhập 涅Niết 槃Bàn 者giả 即tức 斯tư 意ý 矣hĩ 。 雙song 非phi 之chi 義nghĩa 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 瑜du 伽già 四tứ 十thập 六lục 下hạ 。 二nhị 引dẫn 大đại 論luận 。 證chứng 前tiền 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 正chánh 順thuận 前tiền 經kinh 亦diệc 即tức 是thị 生sanh 公công 常thường 之chi 為vi 無vô 。 乃nãi 所sở 以dĩ 無vô 無vô 常thường 故cố 。 即tức 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 矣hĩ 。 即tức 諸chư 行hành 而nhi 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 入nhập 中trung 道đạo 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 也dã 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 辨biện 中trung 邊biên 論luận 下hạ 。 則tắc 雙song 證chứng 前tiền 生sanh 滅diệt 不bất 生sanh 滅diệt 皆giai 無vô 常thường 義nghĩa 。 而nhi 各các 有hữu 所sở 囑chúc 可khả 知tri 。 遠viễn 公công 釋thích 淨tịnh 名danh 經kinh 。 多đa 用dụng 中trung 邊biên 論luận 意ý 。 意ý 取thủ 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 釋thích 不bất 生sanh 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 故cố 云vân 實thật 相tướng 理lý 窮cùng 名danh 為vi 畢tất 竟cánh 體thể 寂tịch 無vô 為vi 。 名danh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 此thử 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 彼bỉ 無vô 常thường 真chân 實thật 性tánh 故cố 。 名danh 無vô 常thường 義nghĩa 。 餘dư 例lệ 此thử 知tri 。 而nhi 疏sớ/sơ 。 言ngôn 初sơ 後hậu 二nhị 性tánh 不bất 生sanh 滅diệt 者giả 。 遍biến 計kế 無vô 可khả 生sanh 滅diệt 故cố 。 圓viên 成thành 體thể 常thường 湛trạm 然nhiên 故cố 。 疏sớ/sơ 又hựu 無vô 作tác 者giả 。 非phi 常thường 非phi 無vô 常thường 下hạ 。 第đệ 四tứ 取thủ 涅Niết 槃Bàn 意ý 雙song 非phi 釋thích 也dã 。 亦diệc 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 實thật 相tướng 之chi 中trung 二nhị 邊biên 斯tư 寂tịch 。 如như 向hướng 所sở 引dẫn 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 我ngã 無vô 非phi 我ngã 。 亦diệc 應ưng 云vân 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 常thường 無vô 無vô 常thường 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 中trung 。 無vô 苦khổ 無vô 樂lạc 。 無vô 淨tịnh 無vô 不bất 淨tịnh 。 無vô 空không 無vô 不bất 空không 。 以dĩ 破phá 常thường 故cố 說thuyết 於ư 無vô 常thường 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 常thường 。 破phá 無vô 常thường 故cố 說thuyết 常thường 。 非phi 謂vị 有hữu 於ư 常thường 也dã 。 二nhị 者giả 非phi 常thường 者giả 。 性tánh 徹triệt 相tương/tướng 故cố 。 非phi 無vô 常thường 者giả 。 相tương/tướng 徹triệt 性tánh 故cố 。 等đẳng 思tư 之chi 。


疏sớ/sơ 。 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 念niệm 想tưởng 無vô 下hạ 。 上thượng 來lai 四tứ 重trọng/trùng 但đãn 解giải 前tiền 八bát 。 此thử 下hạ 二nhị 句cú 通thông 遣khiển 能năng 所sở 。 歷lịch 上thượng 四tứ 重trọng/trùng 皆giai 用dụng 此thử 二nhị 。 如như 第đệ 一nhất 重trọng/trùng 不bất 分phân 別biệt 無vô 常thường 。 無vô 常thường 無vô 堅kiên 實thật 也dã 。 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 不bất 分phân 別biệt 常thường 無vô 常thường 。 常thường 與dữ 無vô 常thường 。 俱câu 無vô 堅kiên 實thật 。 常thường 無vô 堅kiên 者giả 。 離ly 常thường 相tương/tướng 故cố 。 第đệ 三tam 重trọng/trùng 不bất 分phân 別biệt 無vô 生sanh 無vô 常thường 生sanh 滅diệt 常thường 義nghĩa 無vô 實thật 例lệ 知tri 。 第đệ 四tứ 重trọng/trùng 亦diệc 不bất 作tác 雙song 非phi 分phân 別biệt 。 未vị 免miễn 戲hí 論luận 故cố 。 既ký 離ly 四tứ 句cú 。 雙song 非phi 亦diệc 無vô 堅kiên 實thật 。 亦diệc 同đồng 淨tịnh 名danh 。 法pháp 本bổn 不bất 生sanh 。 今kim 則tắc 無vô 滅diệt 。 是thị 寂tịch 滅diệt 義nghĩa 。 上thượng 對đối 四tứ 句cú 且thả 引dẫn 前tiền 四tứ 今kim 具cụ 五ngũ 矣hĩ 。 上thượng 來lai 所sở 說thuyết 。 無vô 常thường 之chi 義nghĩa 。 並tịnh 已dĩ 具cụ 足túc 。 特đặc 由do 此thử 義nghĩa 常thường 所sở 聞văn 故cố 。 更cánh 引dẫn 古cổ 來lai 一nhất 兩lưỡng 師sư 釋thích 。 肇triệu 公công 云vân 畢tất 竟cánh 者giả 決quyết 定định 之chi 辭từ 也dã 。 小Tiểu 乘Thừa 觀quán 法pháp 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 無vô 常thường 義nghĩa 。 大Đại 乘Thừa 之chi 士sĩ 以dĩ 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 無vô 常thường 義nghĩa 。 無vô 常thường 名danh 同đồng 而nhi 幽u 致trí 殊thù 絕tuyệt 矣hĩ 。 其kỳ 道đạo 虛hư 徹triệt 故cố 非phi 常thường 情tình 之chi 所sở 能năng 測trắc 。 妙diệu 得đắc 其kỳ 旨chỉ 其kỳ 唯duy 淨tịnh 名danh 乎hồ 。 遣khiển 常thường 故cố 言ngôn 無vô 常thường 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 常thường 。 無vô 常thường 常thường 無vô 故cố 。 云vân 畢tất 竟cánh 不bất 生sanh 。 不bất 滅diệt 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 斯tư 則tắc 美mỹ 麗lệ 理lý 但đãn 一nhất 重trọng/trùng 前tiền 已dĩ 含hàm 有hữu 。 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 云vân 。 小Tiểu 乘Thừa 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 無vô 常thường 。 謂vị 不bất 生sanh 滅diệt 為vi 常thường 故cố 。 今kim 折chiết 彼bỉ 。 汝nhữ 見kiến 有hữu 不bất 生sanh 滅diệt 。 為vi 常thường 者giả 。 此thử 常thường 還hoàn 是thị 無vô 常thường 。 故cố 云vân 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 無vô 常thường 義nghĩa 。 釋thích 曰viết 。 此thử 則tắc 破phá 其kỳ 見kiến 常thường 之chi 心tâm 。 而nhi 有hữu 二nhị 失thất 。 一nhất 者giả 。 彼bỉ 但đãn 說thuyết 無vô 常thường 曾tằng 不bất 說thuyết 常thường 。 何hà 得đắc 以dĩ 無vô 常thường 折chiết 彼bỉ 常thường 耶da 。 二nhị 者giả 。 彼bỉ 未vị 知tri 常thường 。 何hà 得đắc 言ngôn 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 是thị 常thường 義nghĩa 耶da 。 故cố 非phi 經kinh 意ý 。 下hạ 四tứ 句cú 大đại 例lệ 同đồng 此thử 。 然nhiên 疏sớ/sơ 。 上thượng 四tứ 重trọng/trùng 解giải 釋thích 理lý 無vô 所sở 遺di 。 尚thượng 通thông 實thật 教giáo 。 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 。 一nhất 切thiết 法pháp 趣thú 無vô 常thường 無vô 常thường 。 攝nhiếp 法pháp 無vô 遺di 義nghĩa 理lý 無vô 盡tận 。 方phương 真chân 無vô 常thường 。 總tổng 收thu 諸chư 義nghĩa 。 以dĩ 為vi 一nhất 致trí 皆giai 是thị 此thử 宗tông 。 一nhất 義nghĩa 所sở 收thu 無vô 常thường 既ký 爾nhĩ 。 餘dư 句cú 例lệ 然nhiên 。 疏sớ/sơ 後hậu 勝thắng 進tiến 中trung 是thị 護hộ 。 小Tiểu 乘Thừa 行hành 者giả 。 此thử 皆giai 十Thập 地Địa 論luận 立lập 。 下hạ 當đương 廣quảng 釋thích 。 大đại 意ý 云vân 。 觀quán 無vô 常thường 等đẳng 煩phiền 惱não 不bất 生sanh 。 名danh 護hộ 煩phiền 惱não 行hành 。 不bất 同đồng 凡phàm 夫phu 觀quán 察sát 諸chư 界giới 。 破phá 邪tà 顯hiển 正chánh 不bất 墮đọa 小Tiểu 乘Thừa 。 名danh 護hộ 小Tiểu 乘Thừa 行hành 。 疏sớ/sơ 次thứ 四tứ 界giới 是thị 起khởi 見kiến 處xứ 者giả 。 總tổng 標tiêu 也dã 。 外ngoại 道đạo 計kế 大đại 為vi 諸chư 法pháp 本bổn 者giả 。 外ngoại 道đạo 有hữu 計kế 地địa 為vi 物vật 本bổn 。 依y 地địa 生sanh 故cố 。 或hoặc 事sự 於ư 水thủy 水thủy 能năng 淨tịnh 故cố 。 或hoặc 事sự 於ư 火hỏa 火hỏa 成thành 熟thục 故cố 。 或hoặc 事sự 於ư 風phong 風phong 成thành 壞hoại 故cố 。 廣quảng 如như 別biệt 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 小Tiểu 乘Thừa 計kế 大đại 為vi 諸chư 色sắc 因nhân 者giả 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 即tức 是thị 能năng 造tạo 。 色sắc 香hương 味vị 觸xúc 。 以dĩ 為vi 所sở 造tạo 。 色sắc 香hương 非phi 一nhất 已dĩ 名danh 為vi 諸chư 。 況huống 若nhược 形hình 若nhược 顯hiển 。 五ngũ 境cảnh 五ngũ 根căn 諸chư 色sắc 非phi 一nhất 。 皆giai 大đại 所sở 造tạo 也dã 。 如như 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 。 此thử 說thuyết 總tổng 造tạo 。 若nhược 楞lăng 伽già 第đệ 二nhị 云vân 。 大đại 慧tuệ 說thuyết 。 四tứ 大đại 種chủng 云vân 何hà 造tạo 色sắc 。 謂vị 津tân 潤nhuận 妄vọng 想tưởng 大đại 種chủng 生sanh 內nội 外ngoại 水thủy 界giới 。 堪kham 能năng 妄vọng 想tưởng 大đại 種chủng 生sanh 內nội 外ngoại 火hỏa 界giới 。 飄phiêu 動động 妄vọng 想tưởng 大đại 種chủng 生sanh 內nội 外ngoại 風phong 界giới 。 斷đoạn 截tiệt 色sắc 妄vọng 想tưởng 大đại 種chủng 生sanh 內nội 外ngoại 地địa 界giới 。 色sắc 及cập 虛hư 空không 俱câu 計kế 著trước 邪tà 諦đế 。 五ngũ 陰ấm 集tập 四tứ 大đại 造tạo 色sắc 生sanh 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 解giải 云vân 。 謂vị 見kiến 有hữu 津tân 潤nhuận 妄vọng 想tưởng 大đại 種chủng 熏huân 成thành 種chủng 子tử 。 從tùng 此thử 種chủng 子tử 而nhi 生sanh 內nội 外ngoại 水thủy 界giới 。 餘dư 三tam 例lệ 然nhiên 。 但đãn 加gia 經kinh 見kiến 有hữu 字tự 耳nhĩ 。 然nhiên 火hỏa 能năng 成thành 熟thục 故cố 曰viết 堪kham 能năng 。 地địa 有hữu 形hình 段đoạn 及cập 體thể 堅kiên 住trụ 。 而nhi 可khả 斷đoạn 截tiệt 。


疏sớ/sơ 。 言ngôn 又hựu 成thành 身thân 之chi 體thể 者giả 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 四tứ 大đại 合hợp 故cố 。 假giả 名danh 為vi 身thân 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 。 身thân 亦diệc 無vô 我ngã 等đẳng 。 第đệ 四tứ 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 從tùng 聖thánh 教giáo 生sanh 者giả 。 此thử 牒điệp 經kinh 即tức 釋thích 名danh 也dã 。 謂vị 從tùng 多đa 聞văn 下hạ 。 疏sớ/sơ 引dẫn 論luận 釋thích 。 即tức 攝nhiếp 論luận 第đệ 六lục 云vân 。 多đa 聞văn 熏huân 習tập 者giả 。 謂vị 於ư 大Đại 乘Thừa 而nhi 起khởi 多đa 聞văn 。 聞văn 法Pháp 義nghĩa 已dĩ 熏huân 心tâm 。 心tâm 法pháp 相tướng 續tục 所sở 依y 。 其kỳ 少thiểu 聞văn 者giả 無vô 容dung 得đắc 入nhập 此thử 現hiện 觀quán 故cố 。 言ngôn 等đẳng 流lưu 無vô 漏lậu 教giáo 法pháp 者giả 。 即tức 是thị 能năng 熏huân 。 此thử 是thị 如Như 來Lai 所sở 流lưu 。 從tùng 勝thắng 流lưu 真Chân 如Như 流lưu 此thử 教giáo 法pháp 故cố 名danh 無vô 漏lậu 教giáo 。 似tự 智trí 故cố 名danh 為vi 等đẳng 流lưu 。 言ngôn 生sanh 其kỳ 智trí 故cố 者giả 。 智trí 是thị 所sở 生sanh 即tức 第đệ 四Tứ 住Trụ 菩Bồ 薩Tát 之chi 智trí 。 由do 生sanh 此thử 智trí 故cố 。 名danh 生Sanh 貴Quý 住Trụ 。 唯duy 識thức 等đẳng 論luận 大đại 意ý 皆giai 同đồng 。 次thứ 引dẫn 下hạ 文văn 復phục 出xuất 二nhị 能năng 生sanh 。 從tùng 上thượng 三tam 義nghĩa 下hạ 。 結kết 其kỳ 通thông 局cục 。 能năng 生sanh 為vi 局cục 。 兼kiêm 所sở 生sanh 處xứ 即tức 名danh 為vi 通thông 。 依y 能năng 生sanh 智trí 還hoàn 住trụ 此thử 故cố 。 從tùng 又hựu 能năng 說thuyết 下hạ 。 辨biện 三tam 名danh 所sở 以dĩ 。 三tam 事sự 成thành 於ư 兩lưỡng 重trọng/trùng 能năng 所sở 。 佛Phật 為vi 能năng 說thuyết 。 教giáo 及cập 法Pháp 界Giới 皆giai 是thị 所sở 說thuyết 。 教giáo 為vi 能năng 詮thuyên 。 法Pháp 界Giới 所sở 詮thuyên 要yếu 具cụ 此thử 三tam 生sanh 。 義nghĩa 方phương 足túc 故cố 前tiền 後hậu 互hỗ 出xuất 。 從tùng 此thử 三tam 生sanh 下hạ 。 結kết 成thành 生sanh 貴quý 之chi 名danh 。


疏sớ/sơ 。 列liệt 中trung 十thập 事sự 同đồng 四tứ 地địa 十thập 種chủng 法pháp 智trí 但đãn 有hữu 開khai 合hợp 者giả 。 然nhiên 三tam 賢hiền 如như 次thứ 似tự 於ư 十Thập 地Địa 。 就tựu 中trung 十thập 住trụ 相tương 似tự 最tối 多đa 。 以dĩ 初sơ 入nhập 下hạ 賢hiền 如như 地địa 修tu 故cố 。 初sơ 住trụ 似tự 初Sơ 地Địa 。 二nhị 住trụ 似tự 二nhị 地địa 。 乃nãi 至chí 十Thập 住Trụ 似tự 十Thập 地Địa 。 故cố 疏sớ/sơ 多đa 引dẫn 地địa 文văn 釋thích 住trụ 。 而nhi 言ngôn 但đãn 有hữu 開khai 合hợp 者giả 。 初sơ 二nhị 不bất 開khai 。 彼bỉ 經kinh 初sơ 句cú 云vân 深thâm 心tâm 不bất 退thoái 故cố 。 此thử 句cú 自tự 分phần/phân 云vân 自tự 住trú 處xứ 。 二nhị 云vân 於ư 三Tam 寶Bảo 中trung 。 生sanh 淨tịnh 信tín 畢tất 竟cánh 不bất 壞hoại 故cố 。 即tức 是thị 勝thắng 進tiến 。 上thượng 二nhị 約ước 德đức 行hạnh 差sai 別biệt 。 今kim 云vân 亦diệc 能năng 生sanh 者giả 以dĩ 上thượng 云vân 從tùng 佛Phật 親thân 生sanh 故cố 。 下hạ 之chi 二nhị 智trí 約ước 智trí 解giải 差sai 別biệt 。 三tam 真Chân 如Như 智trí 即tức 是thị 證chứng 智trí 。 四tứ 即tức 教giáo 智trí 。 其kỳ 真Chân 如Như 智trí 彼bỉ 經kinh 兩lưỡng 句cú 。 一nhất 云vân 觀quán 諸chư 行hành 生sanh 滅diệt 故cố 。 二nhị 觀quán 諸chư 行hành 自tự 性tánh 無vô 生sanh 故cố 。 上thượng 句cú 生sanh 空không 真Chân 如Như 。 下hạ 句cú 法pháp 空không 真Chân 如Như 。 故cố 此thử 合hợp 為vi 一nhất 句cú 。 善thiện 觀quán 察sát 法pháp 。 具cụ 上thượng 二nhị 觀quán 故cố 名danh 為vi 善thiện 。 言ngôn 亦diệc 所sở 生sanh 處xứ 者giả 。 以dĩ 上thượng 三tam 義nghĩa 釋thích 名danh 中trung 。 法Pháp 界Giới 為vi 所sở 生sanh 處xứ 即tức 真Chân 如Như 故cố 。 第đệ 四Tứ 智Trí 中trung 彼bỉ 但đãn 有hữu 六lục 。 此thử 有hữu 七thất 句cú 開khai 也dã 。 句cú 雖tuy 有hữu 七thất 義nghĩa 乃nãi 略lược 彼bỉ 。 彼bỉ 六lục 句cú 中trung 。 一nhất 云vân 觀quán 世thế 界giới 成thành 壞hoại 。 即tức 今kim 世thế 界giới 。 二nhị 觀quán 因nhân 業nghiệp 有hữu 生sanh 。 即tức 今kim 業nghiệp 行hành 果quả 報báo 二nhị 句cú 。 三tam 觀quán 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 即tức 今kim 六lục 七thất 二nhị 句cú 。 四tứ 觀quán 眾chúng 生sanh 國quốc 土độ 業nghiệp 故cố 。 即tức 此thử 初sơ 二nhị 此thử 亦diệc 合hợp 也dã 。 五ngũ 觀quán 前tiền 際tế 後hậu 際tế 故cố 。 六lục 觀quán 無vô 所sở 有hữu 盡tận 故cố 。 此thử 之chi 二nhị 句cú 今kim 文văn 略lược 無vô 。 攝nhiếp 在tại 果quả 報báo 生sanh 死tử 之chi 中trung 。 故cố 全toàn 同đồng 也dã 。 今kim 疏sớ/sơ 中trung 觀quán 眾chúng 生sanh 牒điệp 經kinh 。 空không 有hữu 即tức 觀quán 相tương/tướng 。 佛Phật 土độ 即tức 牒điệp 經kinh 。 言ngôn 權quyền 實thật 者giả 。 即tức 是thị 觀quán 相tương/tướng 。 下hạ 五ngũ 例lệ 知tri 。 二nhị 種chủng 生sanh 死tử 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 下hạ 當đương 廣quảng 說thuyết 。 第đệ 五ngũ 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 句cú 九cửu 字tự 流lưu 。 至chí 於ư 此thử 者giả 。 謂vị 句cú 句cú 皆giai 有hữu 此thử 菩Bồ 薩Tát 所sở 修tu 。 善thiện 根căn 皆giai 為vi 字tự 。


疏sớ/sơ 。 頓đốn 現hiện 身thân 器khí 故cố 者giả 。 前tiền 約ước 廣quảng 。 釋thích 直trực 語ngữ 色sắc 類loại 之chi 多đa 故cố 云vân 非phi 一nhất 。 今kim 約ước 深thâm 釋thích 。 藏tạng 識thức 頓đốn 變biến 根căn 身thân 器khí 世thế 間gian 故cố 。 為vi 甚thậm 深thâm 。 言ngôn 出xuất 二nhị 量lượng 故cố 者giả 。 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 不bất 能năng 量lượng 故cố 。 又hựu 過quá 量lượng 無vô 量lượng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 非phi 是thị 自tự 他tha 共cộng 所sở 作tác 故cố 者giả 。 中trung 論luận 苦khổ 品phẩm 云vân 。 自tự 作tác 及cập 他tha 作tác 共cộng 作tác 無vô 因nhân 作tác 。 如như 是thị 說thuyết 諸chư 苦khổ 。 於ư 果quả 則tắc 不bất 然nhiên 。 自tự 他tha 等đẳng 義nghĩa 。 下hạ 當đương 廣quảng 釋thích 。 第đệ 六lục 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 在tại 執chấp 應ưng 毀hủy 者giả 。 上thượng 約ước 不bất 取thủ 聲thanh 相tương/tướng 而nhi 毀hủy 為vi 非phi 。 今kim 明minh 合hợp 毀hủy 毀hủy 卻khước 順thuận 理lý 。 商Thương 主Chủ 天Thiên 子Tử 經kinh 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 又hựu 復phục 問vấn 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 言ngôn 。 若nhược 復phục 有hữu 人nhân 。 毀hủy 汝nhữ 所sở 說thuyết 。 彼bỉ 將tương 何hà 去khứ 。 答đáp 言ngôn 當đương 向hướng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 又hựu 問vấn 何hà 緣duyên 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 答đáp 言ngôn 一nhất 切thiết 無vô 有hữu 。 不bất 毀hủy 語ngữ 言ngôn 。 而nhi 能năng 得đắc 至chí 聖thánh 。 解giải 脫thoát 中trung 者giả 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 其kỳ 聖thánh 道Đạo 中trung 。 無vô 有hữu 名danh 字tự 。 章chương 句cú 語ngữ 言ngôn 。 可khả 說thuyết 可khả 示thị 。 若nhược 不bất 毀hủy 者giả 。 彼bỉ 等đẳng 當đương 不bất 解giải 脫thoát 。 又hựu 問vấn 何hà 緣duyên 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 答đáp 言ngôn 不bất 可khả 已dĩ 得đắc 解giải 脫thoát 。 復phục 得đắc 解giải 脫thoát 也dã 。 故cố 言ngôn 在tại 執chấp 應ưng 毀hủy 。 因nhân 言ngôn 通thông 理lý 言ngôn 語ngữ 性tánh 空không 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 故cố 云vân 就tựu 理lý 應ưng 讚tán 也dã 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 量lượng 無vô 量lượng 。 是thị 斷đoạn 常thường 邊biên 者giả 。 有hữu 量lượng 無vô 量lượng 。 略lược 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 竪thụ 論luận 眾chúng 生sanh 當đương 盡tận 不bất 有hữu 眾chúng 生sanh 故cố 名danh 為vi 斷đoạn 。 若nhược 常thường 為vì 眾chúng 生sanh 。 即tức 墮đọa 於ư 常thường 。 二nhị 者giả 橫hoạnh/hoành 論luận 。 眾chúng 生sanh 無vô 邊biên 。 即tức 墮đọa 於ư 常thường 。 定định 有hữu 著trước 常thường 故cố 。 若nhược 傍bàng 有hữu 邊biên 涯nhai 即tức 墮đọa 於ư 斷đoạn 。 傍bàng 更cánh 無vô 故cố 定định 無vô 則tắc 斷đoạn 。 有hữu 垢cấu 則tắc 眾chúng 生sanh 界giới 增tăng 。 無vô 垢cấu 則tắc 眾chúng 生sanh 界giới 減giảm 。 難nan 度độ 則tắc 菩Bồ 薩Tát 勤cần 苦khổ 。 易dị 度độ 即tức 生sanh 安an 樂lạc 。 又hựu 難nan 度độ 常thường 受thọ 苦khổ 。 易dị 度độ 亦diệc 得đắc 安an 樂lạc 也dã 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 不bất 發phát 心tâm 不bất 知tri 垢cấu 故cố 名danh 之chi 為vi 無vô 者giả 。 是thị 不bất 發phát 心tâm 者giả 難nan 度độ 。 則tắc 顯hiển 已dĩ 發phát 心tâm 者giả 。 則tắc 知tri 有hữu 垢cấu 故cố 易dị 度độ 也dã 。 如như 暗ám 室thất 中trung 塵trần 。 若nhược 有hữu 隙khích 光quang 則tắc 知tri 有hữu 塵trần 。 無vô 光quang 之chi 處xứ 不bất 見kiến 於ư 塵trần 。


疏sớ/sơ 。 法Pháp 界Giới 有hữu 量lượng 等đẳng 者giả 。 有hữu 量lượng 故cố 斷đoạn 。 無vô 量lượng 故cố 常thường 。 有hữu 成thành 即tức 增tăng 。 有hữu 壞hoại 即tức 減giảm 。 若nhược 有hữu 即tức 增tăng 。 若nhược 無vô 即tức 減giảm 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 約ước 眾chúng 生sanh 大đại 悲bi 。 大đại 願nguyện 等đẳng 者giả 。 上thượng 量lượng 無vô 量lượng 等đẳng 皆giai 悉tất 是thị 過quá 。 但đãn 以dĩ 般Bát 若Nhã 正chánh 知tri 不bất 動động 。 今kim 明minh 有hữu 量lượng 無vô 量lượng 等đẳng 。 各các 有hữu 所sở 以dĩ 故cố 皆giai 不bất 動động 。 悲bi 願nguyện 無vô 限hạn 成thành 其kỳ 無vô 量lượng 。 了liễu 法Pháp 界Giới 性tánh 。 雙song 成thành 上thượng 二nhị 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 法Pháp 界Giới 非phi 有hữu 量lượng 亦diệc 復phục 非phi 無vô 量lượng 。 牟Mâu 尼Ni 悉tất 超siêu 越việt 。 有hữu 量lượng 及cập 無vô 量lượng 。 既ký 能năng 超siêu 越việt 故cố 心tâm 不bất 動động 。


疏sớ/sơ 。 知tri 法Pháp 界Giới 相tương/tướng 下hạ 。 釋thích 有hữu 成thành 壞hoại 。 緣duyên 成thành 故cố 有hữu 成thành 。 緣duyên 離ly 故cố 有hữu 壞hoại 。 緣duyên 成thành 故cố 無vô 成thành 。 緣duyên 壞hoại 故cố 無vô 壞hoại 。


疏sớ/sơ 。 體thể 有hữu 相tương/tướng 無vô 下hạ 。 釋thích 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 體thể 有hữu 是thị 圓viên 成thành 之chi 有hữu 。 相tương/tướng 無vô 是thị 緣duyên 成thành 之chi 無vô 。 體thể 無vô 相tướng 有hữu 者giả 則tắc 緣duyên 成thành 之chi 體thể 。 無vô 自tự 性tánh 故cố 。 緣duyên 成thành 之chi 相tướng 。 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 則tắc 二nhị 體thể 不bất 同đồng 。 實thật 體thể 則tắc 有hữu 。 妄vọng 體thể 則tắc 無vô 。 若nhược 約ước 真chân 俗tục 二nhị 義nghĩa 別biệt 說thuyết 。 體thể 有hữu 相tương/tướng 無vô 是thị 真Chân 如Như 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 體thể 無vô 相tướng 有hữu 是thị 緣duyên 成thành 上thượng 二nhị 義nghĩa 又hựu 體thể 有hữu 體thể 無vô 皆giai 真Chân 如Như 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 相tương/tướng 有hữu 相tương/tướng 無vô 皆giai 緣duyên 起khởi 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 思tư 之chi 可khả 知tri 。 上thượng 皆giai 出xuất 所sở 以dĩ 故cố 不bất 動động 。 況huống 並tịnh 下hạ 約ước 觀quán 心tâm 故cố 不bất 動động 。


疏sớ/sơ 。 偈kệ 云vân 聽thính 聞văn 乃nãi 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 者giả 。 恐khủng 人nhân 引dẫn 下hạ 文văn 為vi 難nạn/nan 。 下hạ 文văn 云vân 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 無vô 相tướng 無vô 體thể 。 性tánh 空không 。 無vô 實thật 。 如như 幻huyễn 。 如như 夢mộng 。 離ly 分phân 別biệt 。 常thường 樂nhạo 聽thính 聞văn 如như 是thị 義nghĩa 。 故cố 云vân 聽thính 聞văn 是thị 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 理lý 實thật 應ưng 須tu 思tư 修tu 無vô 相tướng 無vô 體thể 等đẳng 法pháp 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 此thử 與dữ 六lục 地địa 取thủ 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 者giả 。 彼bỉ 經kinh 初sơ 二nhị 句cú 全toàn 同đồng 。 但đãn 彼bỉ 皆giai 云vân 平bình 等đẳng 耳nhĩ 。 經Kinh 云vân 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 相tướng 故cố 平bình 等đẳng 。 無vô 體thể 故cố 平bình 等đẳng 。 想tưởng 成thành 即tức 無vô 體thể 。 三tam 即tức 無vô 生sanh 故cố 平bình 等đẳng 。 謂vị 諸chư 入nhập 苦khổ 果quả 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 為vi 本bổn 。 故cố 無vô 有hữu 生sanh 。 知tri 妄vọng 本bổn 真chân 即tức 圓viên 成thành 性tánh 故cố 。 今kim 經Kinh 云vân 不bất 可khả 修tu 也dã 。 四tứ 即tức 無vô 成thành 故cố 平bình 等đẳng 。 然nhiên 成thành 則tắc 非phi 有hữu 。 五ngũ 即tức 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 故cố 平bình 等đẳng 。 所sở 成thành 果quả 法pháp 。 無vô 有hữu 真chân 實thật 。 即tức 是thị 實thật 性tánh 。 故cố 清thanh 淨tịnh 也dã 。 上thượng 二nhị 三tam 句cú 即tức 無vô 染nhiễm 分phần/phân 。 四tứ 五ngũ 二nhị 句cú 即tức 遣khiển 淨tịnh 分phần/phân 。 六lục 即tức 無vô 戲hí 論luận 故cố 平bình 等đẳng 。 無vô 戲hí 論luận 故cố 即tức 空không 。 七thất 即tức 寂tịch 靜tĩnh 故cố 平bình 等đẳng 。 故cố 今kim 云vân 無vô 性tánh 。 無vô 性tánh 故cố 寂tịch 靜tĩnh 。 八bát 九cửu 二nhị 喻dụ 即tức 當đương 彼bỉ 我ngã 非phi 有hữu 相tương/tướng 。 彼bỉ 有hữu 八bát 喻dụ 。 今kim 但đãn 有hữu 二nhị 而nhi 成thành 二nhị 義nghĩa 。 然nhiên 前tiền 六lục 以dĩ 無vô 遣khiển 有hữu 。 此thử 二nhị 以dĩ 有hữu 遣khiển 無vô 。 云vân 我ngã 非phi 有hữu 。 但đãn 無vô 法pháp 我ngã 不bất 壞hoại 於ư 事sự 。 如như 幻huyễn 事sự 等đẳng 非phi 無vô 幻huyễn 化hóa 。 幻huyễn 化hóa 非phi 真chân 耳nhĩ 。 十thập 總tổng 離ly 取thủ 捨xả 出xuất 沒một 想tưởng 者giả 。 即tức 今kim 經kinh 無vô 有hữu 分phân 別biệt 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 有hữu 無vô 不bất 二nhị 故cố 平bình 等đẳng 。 即tức 雙song 遣khiển 有hữu 無vô 故cố 無vô 分phân 別biệt 。 而nhi 上thượng 疏sớ/sơ 。 云vân 十thập 總tổng 離ly 取thủ 捨xả 出xuất 沒một 想tưởng 故cố 者giả 。 取thủ 捨xả 即tức 論luận 經kinh 別biệt 句cú 。 第đệ 六lục 無vô 取thủ 捨xả 故cố 平bình 等đẳng 云vân 。 出xuất 沒một 即tức 是thị 論luận 釋thích 。 論luận 云vân 。 六lục 遣khiển 出xuất 沒một 故cố 。 釋thích 曰viết 出xuất 沒một 取thủ 捨xả 皆giai 分phân 別biệt 故cố 。 今kim 既ký 遣khiển 之chi 故cố 無vô 分phân 別biệt 。 然nhiên 彼bỉ 句cú 當đương 寂tịch 靜tĩnh 之chi 後hậu 。 前tiền 來lai 未vị 用dụng 留lưu 此thử 說thuyết 之chi 。 即tức 與dữ 論luận 經kinh 前tiền 後hậu 不bất 同đồng 。 唯duy 一nhất 句cú 耳nhĩ 。 亦diệc 由do 有hữu 此thử 故cố 。 云vân 多đa 同đồng 。 言ngôn 染nhiễm 淨tịnh 慢mạn 者giả 。 由do 彼bỉ 五ngũ 地địa 觀quán 苦khổ 集tập 是thị 染nhiễm 。 滅diệt 道đạo 是thị 淨tịnh 。 今kim 深thâm 般Bát 若Nhã 故cố 能năng 治trị 之chi 。


疏sớ/sơ 。 此thử 如như 順thuận 忍nhẫn 者giả 。 十Thập 地Địa 配phối 五ngũ 忍nhẫn 。 四tứ 五ngũ 六lục 地địa 配phối 於ư 順thuận 忍nhẫn 。 七thất 八bát 九cửu 地địa 配phối 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 者giả 。 即tức 不bất 退thoái 忍nhẫn 故cố 。 次thứ 疏sớ/sơ 。 云vân 然nhiên 此thử 位vị 中trung 已dĩ 入nhập 無vô 生sanh 。 第đệ 七thất 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 云vân 不bất 退thoái 有hữu 進tiến 趣thú 義nghĩa 者giả 。 不bất 退thoái 有hữu 二nhị 。 一nhất 已dĩ 得đắc 不bất 退thoái 。 即tức 前tiền 心tâm 定định 不bất 動động 。 二nhị 未vị 得đắc 不bất 退thoái 。 即tức 今kim 此thử 位vị 念niệm 念niệm 進tiến 入nhập 則tắc 是thị 不bất 退thoái 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 權quyền 實thật 方phương 便tiện 下hạ 。 此thử 中trung 通thông 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 對đối 前tiền 正chánh 心tâm 以dĩ 釋thích 不bất 退thoái 。 上thượng 三tam 義nghĩa 對đối 前tiền 了liễu 法pháp 平bình 等đẳng 。 聲thanh 如như 谷cốc 響hưởng 故cố 。 此thử 下hạ 一nhất 義nghĩa 。 對đối 前tiền 在tại 執chấp 應ưng 毀hủy 就tựu 理lý 應ưng 讚tán 。 故cố 云vân 有hữu 無vô 等đẳng 言ngôn 皆giai 有hữu 在tại 故cố 。 從tùng 佛Phật 則tắc 色sắc 相tướng 虛hư 無vô 下hạ 。 出xuất 有hữu 在tại 之chi 相tướng 。


疏sớ/sơ 。 出xuất 離ly 有hữu 二nhị 約ước 自tự 行hành 義nghĩa 同đồng 前tiền 文văn 有hữu 垢cấu 無vô 垢cấu 者giả 。 即tức 前tiền 正chánh 心tâm 住trụ 中trung 。 眾chúng 生sanh 有hữu 垢cấu 無vô 垢cấu 上thượng 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 有hữu 垢cấu 則tắc 難nan 度độ 等đẳng 。 言ngôn 亦diệc 約ước 事sự 理lý 者giả 。 事sự 則tắc 有hữu 出xuất 。 理lý 則tắc 無vô 出xuất 。


疏sớ/sơ 。 雖tuy 許hứa 有hữu 佛Phật 不bất 遍biến 。 三tam 世thế 等đẳng 者giả 。


疏sớ/sơ 。 中trung 先tiên 併tinh 出xuất 三tam 世thế 無vô 。 後hậu 俱câu 有hữu 可khả 知tri 者giả 。 即tức 併tinh 舉cử 三tam 世thế 有hữu 。 既ký 言ngôn 不bất 遍biến 三tam 世thế 則tắc 諸chư 計kế 不bất 同đồng 。 或hoặc 言ngôn 過quá 現hiện 有hữu 未vị 來lai 無vô 。 或hoặc 言ngôn 過quá 現hiện 無vô 未vị 來lai 有hữu 等đẳng 。 故cố 云vân 不bất 遍biến 。


疏sớ/sơ 。 現hiện 在tại 生sanh 界giới 未vị 盡tận 下hạ 。 辨biện 現hiện 在tại 無vô 佛Phật 義nghĩa 。 此thử 師sư 計kế 云vân 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 因Nhân 地Địa 發phát 願nguyện 度độ 盡tận 眾chúng 生sanh 。 生sanh 界giới 不bất 盡tận 。 不bất 取thủ 正chánh 覺giác 。 現hiện 見kiến 眾chúng 生sanh 沈trầm 淪luân 九cửu 有hữu 故cố 。 知tri 諸chư 佛Phật 未vị 合hợp 有hữu 成thành 。 成thành 則tắc 違vi 誓thệ 。 從tùng 今kim 有hữu 佛Phật 者giả 下hạ 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 今kim 十thập 方phương 世thế 界giới 。 諸chư 佛Phật 出xuất 現hiện 。 何hà 得đắc 言ngôn 無vô 。 答đáp 云vân 。 皆giai 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 應ưng 成thành 佛Phật 耳nhĩ 。 此thử 師sư 之chi 計kế 最tối 為vi 孟# 浪lãng 。 謗báng 無vô 諸chư 佛Phật 。 理lý 實thật 難nạn/nan 容dung 。 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 。 通thông 於ư 違vi 誓thệ 之chi 義nghĩa 。 古cổ 有hữu 多đa 釋thích 。 一nhất 云vân 。 本bổn 擬nghĩ 度độ 生sanh 未vị 期kỳ 成thành 佛Phật 積tích 行hành 淳thuần 著trước 行hành 催thôi 自tự 成thành 。 如như 撥bát 火hỏa 杖trượng 本bổn 欲dục 燒thiêu 草thảo 。 不bất 欲dục 燒thiêu 杖trượng 。 撥bát 草thảo 既ký 多đa 任nhậm 運vận 燒thiêu 盡tận 。 故cố 三tam 論luận 師sư 詺# 。 為vi 不bất 自tự 在tại 佛Phật 不bất 欲dục 成thành 佛Phật 。 而nhi 自tự 成thành 故cố 。 有hữu 云vân 。 成thành 佛Phật 若nhược 不bất 化hóa 生sanh 可khả 違vi 本bổn 誓thệ 。 成thành 竟cánh 亦diệc 化hóa 眾chúng 生sanh 。 豈khởi 違vi 本bổn 誓thệ 。 難nạn/nan 云vân 。 化hóa 生sanh 之chi 義nghĩa 雖tuy 許hứa 得đắc 存tồn 盡tận 竟cánh 方phương 成thành 其kỳ 義nghĩa 何hà 在tại 。 豈khởi 得đắc 不bất 違vi 。 如như 實thật 義nghĩa 者giả 諸chư 佛Phật 皆giai 有hữu 悲bi 智trí 二nhị 門môn 。 以dĩ 大đại 悲bi 故cố 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 無vô 成thành 佛Phật 時thời 。 故cố 菩Bồ 薩Tát 闡xiển 提đề 不bất 成thành 佛Phật 也dã 。 以dĩ 大đại 智trí 故cố 念niệm 念niệm 速tốc 成thành 。 又hựu 欲dục 化hóa 盡tận 諸chư 眾chúng 生sanh 界giới 。 自tự 須tu 速tốc 成thành 方phương 能năng 廣quảng 化hóa 不bất 懼cụ 違vi 誓thệ 。 盡tận 竟cánh 成thành 言ngôn 又hựu 了liễu 眾chúng 生sanh 之chi 本bổn 如như 故cố 。 化hóa 而nhi 無vô 化hóa 是thị 則tắc 常thường 成thành 。 亦diệc 常thường 不bất 成thành 。 亦diệc 常thường 化hóa 生sanh 而nhi 常thường 無vô 化hóa 。 悲bi 智trí 自tự 在tại 。 何hà 局cục 執chấp 耶da 。 此thử 乃nãi 傍bàng 來lai 亦diệc 是thị 人nhân 情tình 好hảo/hiếu 難nạn/nan 問vấn 故cố 。 今kim 許hứa 三tam 世thế 皆giai 悉tất 有hữu 佛Phật 。 故cố 下hạ 結kết 。 云vân 謬mậu 說thuyết 為vi 無vô 正chánh 說thuyết 為vi 有hữu 。


疏sớ/sơ 。 佛Phật 智trí 有hữu 盡tận 等đẳng 者giả 下hạ 。 此thử 亦diệc 常thường 人nhân 之chi 所sở 好hiếu 難nạn/nan 就tựu 。 竪thụ 約ước 智trí 體thể 中trung 。 自tự 有hữu 三tam 義nghĩa 。 初sơ 約ước 體thể 相tướng 說thuyết 。 言ngôn 盡tận 智trí 者giả 諸chư 惑hoặc 都đô 亡vong 。 諸chư 相tướng 皆giai 寂tịch 故cố 名danh 盡tận 智trí 。 智trí 體thể 湛trạm 然nhiên 。 盡tận 未vị 來lai 際tế 。 體thể 不bất 可khả 亡vong 故cố 名danh 無vô 盡tận 。 二nhị 約ước 權quyền 實thật 說thuyết 。 三tam 約ước 修tu 生sanh 本bổn 有hữu 說thuyết 含hàm 兩lưỡng 宗tông 義nghĩa 。 修tu 生sanh 名danh 盡tận 約ước 剎sát 那na 盡tận 。 即tức 法pháp 相tướng 宗tông 。 若nhược 無vô 盡tận 者giả 即tức 無vô 剎sát 那na 屬thuộc 法pháp 性tánh 宗tông 。 並tịnh 如như 玄huyền 中trung 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 橫hoạnh/hoành 就tựu 所sở 知tri 等đẳng 者giả 。 一nhất 稱xưng 理lý 無vô 盡tận 。 二nhị 無vô 法pháp 不bất 窮cùng 故cố 名danh 為vi 盡tận 。 下hạ 引dẫn 法pháp 華hoa 第đệ 一nhất 。 智trí 論luận 第đệ 三tam 論luận 釋thích 。 佛Phật 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 彼bỉ 先tiên 難nạn/nan 云vân 。 所sở 知tri 處xứ 無vô 量lượng 故cố 。 無vô 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 答đáp 云vân 。 智trí 亦diệc 無vô 量lượng 。 如như 函hàm 大đại 蓋cái 亦diệc 大đại 。 是thị 一Nhất 切Thiết 智Trí 人nhân 。 函hàm 喻dụ 所sở 知tri 。 蓋cái 喻dụ 能năng 知tri 。


疏sớ/sơ 。 今kim 菩Bồ 薩Tát 窮cùng 究cứu 下hạ 。 結kết 成thành 邪tà 正chánh 。 言ngôn 知tri 依y 竪thụ 義nghĩa 半bán 了liễu 半bán 不bất 了liễu 者giả 。 總tổng 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 盡tận 皆giai 不bất 了liễu 無vô 盡tận 皆giai 了liễu 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 三tam 釋thích 之chi 中trung 初sơ 一nhất 皆giai 了liễu 。 二nhị 中trung 言ngôn 永vĩnh 盡tận 滅diệt 是thị 邪tà 是thị 權quyền 。 言ngôn 不bất 永vĩnh 滅diệt 是thị 正chánh 是thị 實thật 。 三tam 中trung 依y 權quyền 宗tông 實thật 則tắc 盡tận 為vi 不bất 了liễu 。 不bất 盡tận 為vi 了liễu 。 若nhược 約ước 當đương 宗tông 隨tùy 宜nghi 之chi 說thuyết 二nhị 俱câu 是thị 了liễu 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 相tương 待đãi 下hạ 。 雙song 拂phất 二nhị 迹tích 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 此thử 大đại 同đồng 地địa 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 行hành 對đối 治trị 者giả 。 即tức 是thị 七thất 地địa 。 由do 六lục 地địa 般Bát 若Nhã 常thường 樂nhạo/nhạc/lạc 無vô 作tác 。 今kim 起khởi 十thập 行hành 以dĩ 為vi 能năng 治trị 。 法pháp 之chi 有hữu 本bổn 不bất 得đắc 不bất 知tri 。 全toàn 引dẫn 彼bỉ 文văn 恐khủng 成thành 繁phồn 長trường/trưởng 。 要yếu 自tự 尋tầm 檢kiểm 。 疏sớ/sơ 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 說thuyết 無vô 量lượng 故cố 。 此thử 對đối 即tức 法pháp 華hoa 第đệ 一nhất 中trung 意ý 。 故cố 經Kinh 云vân 。 諸chư 佛Phật 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 。 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 又hựu 云vân 。 吾ngô 從tùng 成thành 佛Phật 已dĩ 來lai 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 種chủng 種chủng 譬thí 喻dụ 。 無vô 量lượng 方phương 便tiện 。 引dẫn 導đạo 眾chúng 生sanh 。 即tức 從tùng 本bổn 流lưu 末mạt 。 言ngôn 雖tuy 有hữu 眾chúng 多đa 皆giai 佛Phật 因nhân 者giả 。 即tức 攝nhiếp 末mạt 歸quy 本bổn 。 故cố 彼bỉ 經kinh 中trung 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 皆giai 云vân 。 以dĩ 無vô 量lượng 無vô 數số 方phương 便tiện 。 演diễn 說thuyết 諸chư 法pháp 。 是thị 法Pháp 皆giai 為vì 。 一nhất 佛Phật 乘Thừa 故cố 。 第đệ 三tam 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 所sở 行hành 。 是thị 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 又hựu 云vân 。 究cứu 竟cánh 至chí 於ư 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 故cố 皆giai 佛Phật 因nhân 。 是thị 知tri 依y 實thật 開khai 權quyền 。 說thuyết 一nhất 即tức 多đa 會hội 權quyền 歸quy 實thật 。 說thuyết 多đa 即tức 一nhất 。


疏sớ/sơ 。 轉chuyển 變biến 密mật 意ý 者giả 。 即tức 文văn 同đồng 義nghĩa 異dị 也dã 。 如như 一nhất 名danh 四tứ 實thật 九cửu 義nghĩa 瞿cù 聲thanh 。 如như 一nhất 無vô 常thường 之chi 言ngôn 。 小Tiểu 乘Thừa 即tức 以dĩ 生sanh 滅diệt 為vi 義nghĩa 。 大Đại 乘Thừa 即tức 以dĩ 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 而nhi 為vi 其kỳ 義nghĩa 。 在tại 遍biến 計kế 性tánh 則tắc 無vô 可khả 常thường 。 在tại 依y 他tha 性tánh 即tức 說thuyết 生sanh 滅diệt 。 在tại 圓viên 成thành 性tánh 則tắc 以dĩ 轉chuyển 變biến 。 染nhiễm 淨tịnh 為vi 義nghĩa 。 故cố 云vân 轉chuyển 變biến 。 言ngôn 密mật 意ý 者giả 則tắc 如như 前tiền 引dẫn 攝nhiếp 論luận 之chi 中trung 。 以dĩ 異dị 言ngôn 詞từ 說thuyết 異dị 法pháp 等đẳng 。 言ngôn 即tức 如như 初sơ 句cú 下hạ 。 即tức 指chỉ 初sơ 句cú 為vi 文văn 隨tùy 於ư 義nghĩa 。 一nhất 多đa 言ngôn 同đồng 而nhi 有hữu 三tam 義nghĩa 故cố 。


疏sớ/sơ 。 義nghĩa 隨tùy 於ư 文văn 顯hiển 了liễu 直trực 說thuyết 下hạ 。 釋thích 後hậu 句cú 也dã 。 顯hiển 了liễu 對đối 上thượng 密mật 意ý 。 直trực 說thuyết 對đối 上thượng 轉chuyển 變biến 。 言ngôn 即tức 下hạ 三tam 對đối 者giả 。 明minh 下hạ 三tam 對đối 唯duy 是thị 義nghĩa 隨tùy 於ư 文văn 。 但đãn 得đắc 釋thích 為vi 事sự 理lý 無vô 礙ngại 。 不bất 得đắc 通thông 於ư 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 及cập 約ước 權quyền 實thật 如như 初sơ 句cú 故cố 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 望vọng 下hạ 。 偈kệ 云vân 。 下hạ 重trọng/trùng 會hội 前tiền 義nghĩa 。 前tiền 中trung 文văn 隨tùy 於ư 義nghĩa 。 但đãn 約ước 所sở 詮thuyên 有hữu 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 未vị 明minh 文văn 望vọng 於ư 義nghĩa 相tương 望vọng 無vô 礙ngại 。 今kim 由do 文văn 成thành 義nghĩa 則tắc 文văn 有hữu 力lực 全toàn 攝nhiếp 於ư 義nghĩa 。 由do 義nghĩa 成thành 文văn 則tắc 義nghĩa 有hữu 力lực 全toàn 攝nhiếp 於ư 文văn 等đẳng 。 故cố 成thành 事sự 事sự 無vô 礙ngại 也dã 。 以dĩ 下hạ 偈kệ 云vân 知tri 。 一nhất 即tức 多đa 。 多đa 即tức 一nhất 文văn 隨tùy 於ư 義nghĩa 。 義nghĩa 隨tùy 文văn 。 於ư 是thị 一nhất 切thiết 展triển 轉chuyển 成thành 。 此thử 不bất 退thoái 人nhân 應ưng 為vi 說thuyết 即tức 其kỳ 文văn 也dã 。


疏sớ/sơ 。 三tam 遍biến 計kế 情tình 有hữu 理lý 無vô 者giả 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 兩lưỡng 重trọng/trùng 。 第đệ 一nhất 別biệt 約ước 三tam 性tánh 以dĩ 明minh 事sự 理lý 。 若nhược 法pháp 相tướng 宗tông 。 遍biến 計kế 依y 他tha 所sở 明minh 二nhị 義nghĩa 唯duy 約ước 於ư 事sự 。 圓viên 成thành 二nhị 義nghĩa 方phương 是thị 於ư 理lý 。 今kim 法pháp 性tánh 宗tông 。 遍biến 計kế 理lý 無vô 。 依y 他tha 無vô 性tánh 。 即tức 是thị 於ư 理lý 。 非phi 有hữu 即tức 有hữu 是thị 理lý 徹triệt 於ư 事sự 。 有hữu 即tức 非phi 有hữu 即tức 事sự 徹triệt 於ư 理lý 等đẳng 。 其kỳ 圓viên 成thành 二nhị 義nghĩa 即tức 就tựu 理lý 。 上thượng 自tự 論luận 無vô 礙ngại 。 下hạ 第đệ 三tam 無vô 性tánh 對đối 。 於ư 圓viên 成thành 亦diệc 然nhiên 。 揀giản 非phi 事sự 事sự 無vô 礙ngại 及cập 權quyền 實thật 等đẳng 。 故cố 上thượng 云vân 三tam 對đối 但đãn 顯hiển 事sự 理lý 無vô 礙ngại 。 疏sớ/sơ 又hựu 上thượng 三tam 中trung 。 第đệ 二nhị 重trọng/trùng 釋thích 。 則tắc 初sơ 三tam 對đối 。 以dĩ 遍biến 計kế 依y 他tha 為vi 事sự 。 二nhị 無vô 性tánh 為vi 理lý 事sự 理lý 交giao 徹triệt 。 非phi 有hữu 即tức 有hữu 者giả 。 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 有hữu 即tức 非phi 有hữu 者giả 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 即tức 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 對đối 例lệ 知tri 。 三tam 如như 前tiền 釋thích 。 第đệ 八bát 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 永vĩnh 離ly 習tập 氣khí 唯duy 佛Phật 得đắc 之chi 者giả 。 即tức 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 。 中trung 之chi 三tam 也dã 。 如như 淨tịnh 行hạnh 品phẩm 。


疏sớ/sơ 。 無vô 十thập 不bất 善thiện 失thất 者giả 。 此thử 是thị 過quá 失thất 之chi 失thất 。 下hạ 錯thác 謬mậu 者giả 。 是thị 誤ngộ 失thất 之chi 失thất 。


疏sớ/sơ 。 頓đốn 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 此thử 法pháp 性tánh 宗tông 。 若nhược 法pháp 相tướng 宗tông 頓đốn 悟ngộ 八bát 地địa 方phương 受thọ 變biến 易dị 。 漸tiệm 悟ngộ 菩Bồ 薩Tát 地địa 前tiền 許hứa 受thọ 變biến 易dị 者giả 。 此thử 法pháp 性tánh 宗tông 。 若nhược 法pháp 相tướng 宗tông 漸tiệm 悟ngộ 初Sơ 地Địa 許hứa 受thọ 變biến 易dị 。 變biến 易dị 是thị 一nhất 故cố 開khai 則tắc 為vi 二nhị 。 意ý 生sanh 身thân 者giả 如như 迴hồi 向hướng 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 即tức 十Thập 力Lực 智trí 之chi 四Tứ 智Trí 者giả 。 解giải 與dữ 樂nhạo 欲dục 本bổn 是thị 一nhất 故cố 開khai 即tức 為vi 二nhị 。


疏sớ/sơ 。 此thử 同đồng 八bát 地địa 若nhược 色sắc 若nhược 土thổ/độ 皆giai 自tự 在tại 者giả 。 八bát 地địa 得đắc 色sắc 自tự 在tại 。 一nhất 身thân 多đa 身thân 等đẳng 十thập 自tự 在tại 有hữu 淨tịnh 土độ 分phần/phân 。 第đệ 九cửu 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 知tri 九cửu 種chủng 命mạng 終chung 者giả 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 第đệ 三tam 。 三tam 界giới 命mạng 終chung 各các 起khởi 三tam 界giới 心tâm 故cố 。 如như 欲dục 界giới 命mạng 終chung 三tam 者giả 。 一nhất 還hoàn 起khởi 欲dục 界giới 心tâm 。 二nhị 起khởi 色sắc 界giới 心tâm 。 三tam 起khởi 無vô 色sắc 界giới 心tâm 。 餘dư 二nhị 界giới 命mạng 終chung 起khởi 三tam 類loại 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 習tập 氣khí 有hữu 四tứ 如như 九cửu 地địa 說thuyết 者giả 。 一nhất 因nhân 習tập 氣khí 。 二nhị 果quả 習tập 氣khí 。 三tam 道đạo 習tập 氣khí 。 四tứ 餘dư 殘tàn 習tập 氣khí 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 四tứ 多đa 同đồng 九cửu 地địa 十thập 種chủng 稠trù 林lâm 者giả 。 初sơ 一nhất 攝nhiếp 二nhị 。 謂vị 一nhất 眾chúng 生sanh 字tự 即tức 第đệ 一nhất 眾chúng 生sanh 心tâm 稠trù 林lâm 。 二nhị 受thọ 生sanh 字tự 即tức 第đệ 九cửu 受thọ 生sanh 稠trù 林lâm 。 二nhị 煩phiền 惱não 現hiện 起khởi 。 即tức 彼bỉ 第đệ 二nhị 煩phiền 惱não 稠trù 林lâm 。 三tam 習tập 氣khí 相tương 續tục 。 攝nhiếp 二nhị 稠trù 林lâm 。 一nhất 習tập 氣khí 即tức 是thị 種chủng 子tử 。 即tức 當đương 第đệ 八bát 隨tùy 眠miên 稠trù 林lâm 。 二nhị 即tức 第đệ 十thập 習tập 氣khí 稠trù 林lâm 。 四tứ 所sở 行hành 方phương 便tiện 。 攝nhiếp 六lục 稠trù 林lâm 。 一nhất 攝nhiếp 第đệ 三tam 業nghiệp 。 二nhị 攝nhiếp 第đệ 四tứ 根căn 。 三tam 攝nhiếp 第đệ 五ngũ 解giải 。 四tứ 攝nhiếp 第đệ 六lục 性tánh 。 五ngũ 攝nhiếp 第đệ 七thất 樂nhạo 欲dục 。 六lục 攝nhiếp 第đệ 十thập 三tam 聚tụ 差sai 別biệt 。 以dĩ 三tam 聚tụ 稠trù 林lâm 依y 根căn 解giải 性tánh 樂nhạo 欲dục 說thuyết 故cố 。 釋thích 中trung 略lược 已dĩ 含hàm 具cụ 。 謂vị 諸chư 乘thừa 即tức 根căn 解giải 性tánh 欲dục 。 作tác 業nghiệp 即tức 業nghiệp 所sở 入nhập 法Pháp 門môn 。 亦diệc 即tức 三tam 聚tụ 言ngôn 及cập 善thiện 巧xảo 故cố 者giả 。 即tức 此thử 經Kinh 方phương 便tiện 所sở 攝nhiếp 六lục 林lâm 。 皆giai 是thị 涉thiệp 事sự 為vi 方phương 便tiện 故cố 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 知tri 法pháp 藥dược 是thị 智trí 成thành 就tựu 義nghĩa 者giả 。 即tức 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 住trụ 此thử 善thiện 慧tuệ 地địa 。 如như 實thật 知tri 善thiện 不bất 善thiện 。 無vô 記ký 法pháp 行hành 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 行hành 。 世thế 間gian 出xuất 世thế 間gian 法pháp 行hành 。 思tư 議nghị 不bất 思tư 議nghị 法Pháp 行hành 。 定định 不bất 定định 法pháp 行hành 。 聲Thanh 聞Văn 獨Độc 覺Giác 法Pháp 行hành 。 菩Bồ 薩Tát 法pháp 行hành 。 如Như 來Lai 地Địa 法Pháp 行hành 。 有hữu 為vi 無vô 為vi 法Pháp 行hành 故cố 。 今kim 云vân 無vô 量lượng 法pháp 也dã 。


疏sớ/sơ 。 六lục 知tri 法Pháp 師sư 軌quỹ 儀nghi 者giả 。 即tức 口khẩu 業nghiệp 成thành 就tựu 中trung 具cụ 說thuyết 之chi 德đức 故cố 。 經Kinh 云vân 。 為vi 大đại 法Pháp 師sư 。 具cụ 法Pháp 師sư 行hành 。 論luận 說thuyết 二nhị 十thập 法Pháp 師sư 。 是thị 七thất 知tri 所sở 化hóa 處xứ 者giả 即tức 法Pháp 師sư 自tự 在tại 成thành 就tựu 。 中trung 說thuyết 成thành 就tựu 。 經Kinh 云vân 。 處xử 於ư 法Pháp 座tòa 。 為vi 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 於ư 大Đại 千Thiên 世Thế 界Giới 。 滿mãn 中trung 眾chúng 生sanh 。 隨tùy 其kỳ 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 差sai 別biệt 為vi 說thuyết 是thị 也dã 。 八bát 知tri 化hóa 時thời 等đẳng 者giả 。 亦diệc 即tức 說thuyết 成thành 就tựu 。 亦diệc 最tối 初sơ 經Kinh 云vân 。 住trụ 此thử 地Địa 已dĩ 。 了liễu 知tri 眾chúng 生sanh 。 諸chư 行hành 差sai 別biệt 。 教giáo 化hóa 調điều 伏phục 。 令linh 得đắc 解giải 脫thoát 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 依y 二nhị 諦đế 說thuyết 者giả 。 即tức 口khẩu 業nghiệp 。 得đắc 四tứ 十thập 無vô 礙ngại 辯biện 才tài 。 不bất 出xuất 二nhị 諦đế 故cố 。 彼bỉ 文văn 云vân 。 詞từ 無Vô 礙Ngại 智Trí 以dĩ 世thế 智trí 差sai 別biệt 說thuyết 。 樂nhạo 說thuyết 無vô 礙ngại 。 智trí 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 智trí 善thiện 巧xảo 說thuyết 等đẳng 。 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 依y 二nhị 諦đế 。 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 法Pháp 。


疏sớ/sơ 。 菩Bồ 薩Tát 入nhập 則tắc 觀quán 佛Phật 教giáo 理lý 下hạ 。 佛Phật 合hợp 上thượng 父phụ 。 教giáo 合hợp 前tiền 聲thanh 。 色sắc 合hợp 前tiền 理lý 。 顯hiển 然nhiên 可khả 見kiến 故cố 。 可khả 化hóa 曰viết 賢hiền 。 不bất 可khả 化hóa 如như 愚ngu 。


疏sớ/sơ 。 菩Bồ 薩Tát 六Lục 度Độ 。 四Tứ 等Đẳng 萬vạn 行hạnh 總tổng 持trì 皆giai 力lực 義nghĩa 者giả 。 次thứ 第đệ 合hợp 上thượng 。 施thí 合hợp 聚tụ 人nhân 以dĩ 財tài 。 尸thi 羅la 合hợp 慎thận 危nguy 以dĩ 戒giới 。 乃nãi 至chí 般Bát 若Nhã 合hợp 智trí 。 四Tứ 等Đẳng 合hợp 仁nhân 。 愍mẫn 傷thương 不bất 殺sát 以dĩ 為vi 仁nhân 故cố 。 萬vạn 行hạnh 總tổng 持trì 合hợp 上thượng 制chế 敵địch 以dĩ 眾chúng 。


疏sớ/sơ 。 持trì 財tài 以dĩ 儉kiệm 等đẳng 者giả 。 上thượng 來lai 釋thích 力lực 。 此thử 下hạ 釋thích 持trì 。 略lược 舉cử 其kỳ 四tứ 。 儉kiệm 則tắc 財tài 不bất 散tán 故cố 不bất 可khả 貪tham 也dã 。 無vô 信tín 於ư 物vật 。 人nhân 皆giai 遠viễn 之chi 故cố 信tín 及cập 豚đồn 魚ngư 。 況huống 於ư 人nhân 乎hồ 。 大đại 車xa 無vô 輗# 小tiểu 車xa 無vô 軏# 其kỳ 何hà 以dĩ 行hành 之chi 哉tai 。 故cố 可khả 去khứ 食thực 去khứ 兵binh 。 不bất 可khả 去khứ 信tín 。 持trì 安an 以dĩ 不bất 憍kiêu 者giả 。 在tại 上thượng 不bất 憍kiêu 。 高cao 而nhi 不bất 危nguy 則tắc 長trường/trưởng 守thủ 富phú 貴quý 斯tư 則tắc 安an 矣hĩ 。 故cố 百bá 姓tánh 者giả 水thủy 。 聖thánh 人nhân 者giả 舟chu 。 水thủy 能năng 載tái 舟chu 亦diệc 能năng 覆phú 舟chu 。 是thị 故cố 不bất 可khả 。 不bất 慎thận 危nguy 也dã 。 若nhược 人nhân 奢xa 侈xỉ 則tắc 力lực 竭kiệt 也dã 。


疏sớ/sơ 。 為vi 上thượng 勿vật 亢kháng 者giả 。 周chu 易dị 乾can/kiền/càn 卦# 云vân 。 上thượng 九cửu 亢kháng 龍long 有hữu 悔hối 。 謂vị 亢kháng 極cực 則tắc 憂ưu 悔hối 至chí 焉yên 。 桀# 紂# 是thị 也dã 。 孝hiếu 經Kinh 云vân 。 在tại 醜xú 不bất 諍tranh 則tắc 無vô 兵binh 畏úy 醜xú 者giả 背bối/bội 也dã 。 類loại 也dã 。 疏sớ/sơ 菩Bồ 薩Tát 入nhập 定định 。 同đồng 佛Phật 不bất 過quá 明minh 以dĩ 耽đam 其kỳ 味vị 者giả 。 合hợp 上thượng 晝trú 無vô 故cố 不bất 內nội 宴yến 。 晝trú 宴yến 則tắc 耽đam 其kỳ 味vị 。 明minh 合hợp 上thượng 晝trú 。 過quá 明minh 者giả 慧tuệ 增tăng 定định 少thiểu 也dã 。 言ngôn 不bất 昏hôn 沈trầm 以dĩ 滯trệ 於ư 境cảnh 者giả 。 合hợp 上thượng 夜dạ 無vô 故cố 不bất 外ngoại 寢tẩm 。 昏hôn 沈trầm 合hợp 夜dạ 。 滯trệ 境cảnh 合hợp 外ngoại 寢tẩm 。 無vô 幽u 不bất 得đắc 其kỳ 味vị 。 合hợp 宴yến 於ư 側trắc 室thất 。 正chánh 定định 不bất 易dị 其kỳ 心tâm 。 合hợp 寢tẩm 於ư 正chánh 處xứ 。


疏sớ/sơ 。 情tình 詣nghệ 於ư 理lý 下hạ 。 合hợp 讚tán 音âm 宜nghi 和hòa 樂nhạo/nhạc/lạc 。 歎thán 音âm 宜nghi 哀ai 思tư 。 合hợp 哀ai 即tức 哀ai 。 合hợp 樂nhạo/nhạc/lạc 即tức 樂nhạo/nhạc/lạc 。 是thị 詣nghệ 理lý 也dã 。 使sử 其kỳ 欣hân 厭yếm 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 成thành 上thượng 厭yếm 其kỳ 哀ai 欣hân 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 。 厭yếm 生sanh 死tử 苦khổ 。 欣hân 涅Niết 槃Bàn 樂nhạo/nhạc/lạc 。 二nhị 者giả 合hợp 上thượng 其kỳ 情tình 切thiết 其kỳ 辭từ 文văn 。 文văn 故cố 可khả 欣hân 。 切thiết 故cố 可khả 厭yếm 。 第đệ 十thập 住trụ 。


疏sớ/sơ 。 多đa 同đồng 大đại 盡tận 分phần/phân 智trí 成thành 就tựu 說thuyết 者giả 。 大đại 盡tận 分phần/phân 則tắc 第đệ 十Thập 地Địa 八bát 分phân 之chi 中trung 第đệ 四tứ 分phần/phân 。 此thử 分phần/phân 有hữu 五ngũ 種chủng 大đại 。 一nhất 智trí 大đại 。 二nhị 解giải 脫thoát 大đại 。 三tam 三tam 昧muội 大đại 。 四tứ 陀đà 羅la 尼ni 大đại 。 五ngũ 神thần 通thông 大đại 。 今kim 經kinh 前tiền 五ngũ 即tức 神thần 通thông 兼kiêm 解giải 脫thoát 大đại 。 即tức 作tác 用dụng 解giải 脫thoát 故cố 。 後hậu 五ngũ 攝nhiếp 餘dư 三tam 大đại 。 多đa 同đồng 智trí 大đại 故cố 。 故cố 智trí 成thành 就tựu 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 皆giai 神thần 通thông 力lực 有hữu 上thượng 無vô 上thượng 分phần/phân 者giả 。 即tức 第đệ 六lục 分phần 其kỳ 勝thắng 進tiến 十thập 法pháp 。 即tức 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 已dĩ 能năng 安an 住trụ 如như 是thị 智trí 。 諸chư 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 復phục 更cánh 為vi 說thuyết 三tam 世thế 智trí 。 法Pháp 界Giới 差sai 別biệt 智trí 。 遍biến 一nhất 切thiết 世thế 界giới 智trí 。 照chiếu 一nhất 切thiết 世thế 界giới 智trí 。 慈từ 念niệm 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 智trí 。 舉cử 要yếu 言ngôn 之chi 。 乃nãi 至chí 為vi 說thuyết 。 得đắc 一Nhất 切Thiết 智Trí 智trí 。


疏sớ/sơ 。 問vấn 此thử 經Kinh 何hà 要yếu 十thập 方phương 同đồng 說thuyết 者giả 。 此thử 下hạ 料liệu 揀giản 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 問vấn 法pháp 同đồng 。 二nhị 問vấn 處xứ 遍biến 。 三tam 論luận 文văn 次thứ 。 今kim 初sơ 問vấn 何hà 要yếu 。 此thử 彼bỉ 同đồng 說thuyết 十thập 住trụ 。 那na 不bất 或hoặc 有hữu 國quốc 土độ 說thuyết 一Nhất 乘Thừa 。 或hoặc 有hữu 國quốc 土độ 。 說thuyết 二nhị 三tam 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 問vấn 說thuyết 此thử 經Kinh 處xứ 何hà 要yếu 遍biến 者giả 。 第đệ 二nhị 問vấn 處xứ 遍biến 。 上thượng 約ước 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 同đồng 。 此thử 明minh 所sở 說thuyết 之chi 處xứ 遍biến 。 又hựu 前tiền 明minh 彼bỉ 此thử 同đồng 說thuyết 。 今kim 明minh 一nhất 說thuyết 即tức 遍biến 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 云vân 。 此thử 上thượng 瑞thụy 應ứng 下hạ 。 三tam 辯biện 文văn 次thứ 。 即tức 刊# 定định 難nạn/nan 經kinh 。 偈kệ 中trung 疏sớ/sơ 。 一nhất 位vị 不bất 退thoái 等đẳng 者giả 。 初sơ 一nhất 不bất 退thoái 為vi 二Nhị 乘Thừa 。 二nhị 已dĩ 得đắc 不bất 退thoái 。 三tam 未vị 得đắc 不bất 退thoái 。 十thập 住trụ 品phẩm 竟cánh 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 八bát
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 38

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016