大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 37
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
疏sớ/sơ 。 然nhiên 即tức 緣duyên 因nhân 即tức 是thị 了liễu 因nhân 下hạ 。 第đệ 二nhị 揀giản 定định 二nhị 因nhân 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 標tiêu 二nhị 別biệt 。 因nhân 有hữu 親thân 疎sơ 者giả 。 總tổng 示thị 別biệt 義nghĩa 。 疎sơ 者giả 是thị 了liễu 亦diệc 是thị 緣duyên 因nhân 。 親thân 者giả 是thị 了liễu 非phi 是thị 緣duyên 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 善thiện 友hữu 是thị 緣duyên 因nhân 而nhi 必tất 是thị 了liễu 下hạ 。 出xuất 其kỳ 二nhị 相tương/tướng 。 善thiện 友hữu 是thị 疎sơ 亦diệc 緣duyên 亦diệc 了liễu 如như 酵# 暖noãn 等đẳng 。 是thị 酪lạc 了liễu 因nhân 亦diệc 是thị 緣duyên 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 性tánh 名danh 為vi 了liễu 因nhân 未vị 必tất 是thị 緣duyên 。 此thử 約ước 智trí 慧tuệ 性tánh 故cố 者giả 顯hiển 上thượng 了liễu 因nhân 未vị 必tất 是thị 緣duyên 。 以dĩ 是thị 親thân 因nhân 故cố 。 言ngôn 智trí 慧tuệ 性tánh 故cố 者giả 。 亦diệc 是thị 了liễu 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 性tánh 本bổn 自tự 具cụ 足túc 。 本bổn 有hữu 真chân 實thật 識thức 知tri 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 故cố 。 當đương 體thể 名danh 了liễu 。 又hựu 約ước 行hành 性tánh 居cư 然nhiên 是thị 了liễu 。 又hựu 上thượng 所sở 引dẫn 生sanh 了liễu 二nhị 因nhân 中trung 。 云vân 六Lục 度Độ 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 名danh 生sanh 因nhân 。 佛Phật 性tánh 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 名danh 了liễu 因nhân 。 六Lục 度Độ 能năng 生sanh 菩Bồ 提Đề 故cố 。 為vi 菩Bồ 提Đề 生sanh 因nhân 。 佛Phật 性tánh 能năng 了liễu 菩Bồ 提Đề 故cố 為vi 菩Bồ 提Đề 了liễu 因nhân 。 明minh 知tri 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 空không 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 唯duy 是thị 正chánh 因nhân 者giả 。 揀giản 異dị 智trí 慧tuệ 性tánh 也dã 。 然nhiên 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 性tánh 者giả 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 以dĩ 為vi 佛Phật 性tánh 。 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 是thị 佛Phật 性tánh 性tánh 。 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 即tức 佛Phật 性tánh 相tướng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 不bất 在tại 智trí 慧tuệ 但đãn 名danh 法pháp 性tánh 。 由do 在tại 智trí 慧tuệ 故cố 名danh 佛Phật 性tánh 。 若nhược 以dĩ 性tánh 從tùng 相tương/tướng 。 則tắc 唯duy 眾chúng 生sanh 得đắc 有hữu 佛Phật 性tánh 。 有hữu 智trí 慧tuệ 故cố 。 牆tường 壁bích 瓦ngõa 礫lịch 。 無vô 有hữu 智trí 慧tuệ 。 故cố 無vô 佛Phật 性tánh 。 若nhược 以dĩ 相tương 從tùng 性tánh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 則tắc 牆tường 壁bích 等đẳng 皆giai 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 云vân 何hà 非phi 性tánh 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 論luận 云vân 。 以dĩ 色sắc 性tánh 即tức 智trí 性tánh 故cố 。 色sắc 體thể 無vô 形hình 。 說thuyết 名danh 智trí 身thân 。 以dĩ 智trí 性tánh 即tức 色sắc 性tánh 故cố 。 說thuyết 名danh 法Pháp 身thân 。 偏thiên 一nhất 切thiết 處xứ 明minh 體thể 本bổn 均quân 。 今kim 分phần/phân 性tánh 相tướng 故cố 分phần/phân 二nhị 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 智trí 慧tuệ 。 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 即tức 是thị 了liễu 因nhân 者giả 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 生sanh 下hạ 五ngũ 蘊uẩn 是thị 正chánh 是thị 生sanh 不bất 得đắc 名danh 了liễu 。 五ngũ 蘊uẩn 名danh 生sanh 者giả 。 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 故cố 。 名danh 生sanh 因nhân 。 今kim 因nhân 五ngũ 蘊uẩn 能năng 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 豈khởi 非phi 生sanh 因nhân 。 如như 乳nhũ 生sanh 酪lạc 。 如như 穀cốc 生sanh 芽nha 。 皆giai 生sanh 因nhân 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 復phục 生sanh 必tất 對đối 了liễu 正chánh 必tất 對đối 緣duyên 者giả 。 以dĩ 疏sớ/sơ 參tham 用dụng 為vi 順thuận 今kim 經kinh 。 依y 涅Niết 槃Bàn 明minh 義nghĩa 有hữu 二nhị 對đối 。 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。
疏sớ/sơ 。 今kim 燈đăng 一nhất 喻dụ 。 雙song 喻dụ 緣duyên 了liễu 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 喻dụ 旨chỉ 兼kiêm 指chỉ 理lý 源nguyên 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 六lục 七thất 者giả 。 此thử 是thị 南nam 經kinh 。 北bắc 經kinh 即tức 當đương 二nhị 十thập 八bát 九cửu 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 上thượng 燈đăng 喻dụ 既ký 是thị 正chánh 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 難nạn/nan 成thành 立lập 。 亦diệc 二nhị 十thập 八bát 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 引dẫn 經kinh 立lập 難nạn/nan 。 後hậu 決quyết 擇trạch 經kinh 意ý 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 師sư 子tử 吼hống 立lập 。 後hậu 如Như 來Lai 難nạn/nan 。 然nhiên 疏sớ/sơ 引dẫn 文văn 隨tùy 要yếu 略lược 引dẫn 。 若nhược 經kinh 具cụ 云vân 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 性tánh 。 性tánh 如như 乳nhũ 中trung 酪lạc 性tánh 。 若nhược 乳nhũ 無vô 酪lạc 性tánh 云vân 何hà 。 佛Phật 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 。 一nhất 者giả 正chánh 因nhân 。 二nhị 者giả 緣duyên 因nhân 。 緣duyên 因nhân 者giả 。 一nhất 酵# 二nhị 暖noãn 。 虛hư 空không 無vô 性tánh 故cố 。 無vô 緣duyên 因nhân 。
佛Phật 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 性tánh 者giả 。 何hà 須tu 緣duyên 因nhân 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 有hữu 性tánh 故cố 。 故cố 須tu 緣duyên 因nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 欲dục 明minh 見kiến 故cố 。 緣duyên 因nhân 者giả 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。
世Thế 尊Tôn 。 譬thí 如như 暗ám 中trung 先tiên 有hữu 諸chư 物vật 。 為vi 欲dục 見kiến 故cố 以dĩ 燈đăng 照chiếu 了liễu 。 若nhược 本bổn 無vô 者giả 。 燈đăng 何hà 所sở 照chiếu 。 如như 土thổ/độ 中trung 有hữu 缾bình 故cố 。 須tu 人nhân 工công 水thủy 輪luân 繩thằng 杖trượng 等đẳng 而nhi 為vi 了liễu 因nhân 。 如như 尼ni 拘câu 陀đà 子tử 。 須tu 地địa 水thủy 糞phẩn 而nhi 作tác 了liễu 因nhân 。 乳nhũ 中trung 酵# 暖noãn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 須tu 作tác 了liễu 因nhân 。 是thị 故cố 雖tuy 先tiên 有hữu 性tánh 。 要yếu 假giả 了liễu 因nhân 。 然nhiên 後hậu 得đắc 見kiến 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 定định 知tri 乳nhũ 中trung 先tiên 有hữu 酪lạc 性tánh 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 酪lạc 性tánh 者giả 。 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 。 復phục 何hà 須tu 了liễu 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 性tánh 。 自tự 了liễu 者giả 常thường 應ưng 自tự 了liễu 。 若nhược 自tự 不bất 了liễu 何hà 能năng 了liễu 他tha 。 若nhược 言ngôn 了liễu 因nhân 有hữu 二nhị 種chủng 性tánh 。 一nhất 者giả 自tự 了liễu 。 二nhị 者giả 了liễu 他tha 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 了liễu 因nhân 一nhất 法pháp 云vân 何hà 有hữu 二nhị 。 若nhược 有hữu 二nhị 者giả 。 乳nhũ 亦diệc 應ưng 二nhị 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 無vô 有hữu 二nhị 相tướng 者giả 云vân 何hà 。 了liễu 因nhân 而nhi 獨độc 有hữu 二nhị 。 師sư 子tử 吼hống 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 世thế 人nhân 言ngôn 我ngã 共cộng 八bát 人nhân 了liễu 因nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 自tự 了liễu 了liễu 他tha 。
佛Phật 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 了liễu 因nhân 若nhược 爾nhĩ 則tắc 非phi 了liễu 因nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 數số 者giả 能năng 數sổ 自tự 色sắc 他tha 色sắc 故cố 得đắc 言ngôn 八bát 。 而nhi 此thử 色sắc 性tánh 自tự 無vô 了liễu 相tương/tướng 。 無vô 了liễu 相tương/tướng 故cố 。 要yếu 須tu 智trí 性tánh 乃nãi 數số 自tự 他tha 。 是thị 故cố 了liễu 因nhân 不bất 能năng 自tự 了liễu 亦diệc 不bất 了liễu 他tha 。 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 佛Phật 性tánh 者giả 。 何hà 故cố 修tu 習tập 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 若nhược 言ngôn 修tu 習tập 是thị 了liễu 因nhân 者giả 已dĩ 同đồng 酪lạc 壞hoại 。 若nhược 言ngôn 因nhân 中trung 定định 有hữu 果quả 者giả 。 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 則tắc 無vô 增tăng 長trưởng 。 我ngã 見kiến 世thế 人nhân 本bổn 無vô 禁cấm 戒giới 。 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 從tùng 師sư 受thọ 已dĩ 。 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 益ích 。 若nhược 言ngôn 師sư 教giáo 是thị 了liễu 因nhân 者giả 。 當đương 師sư 教giáo 時thời 受thọ 者giả 未vị 有hữu 。 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 應ưng 了liễu 。 未vị 有hữu 云vân 何hà 。 乃nãi 了liễu 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 令linh 得đắc 增tăng 長trưởng 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 若nhược 了liễu 因nhân 無vô 者giả 云vân 何hà 得đắc 名danh 。 有hữu 乳nhũ 有hữu 酪lạc 。
善thiện 男nam 子tử 。 世thế 間gian 答đáp 難nạn/nan 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 轉chuyển 答đáp 。 如như 先tiên 所sở 說thuyết 。 何hà 故cố 名danh 戒giới 。 以dĩ 不bất 悔hối 故cố 。 乃nãi 至chí 為vi 得đắc 大đại 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 二nhị 者giả 默mặc 然nhiên 答đáp 。 如như 有hữu 梵Phạm 志Chí 來lai 問vấn 我ngã 言ngôn 。 我ngã 是thị 常thường 耶da 。 我ngã 時thời 默mặc 然nhiên 。 二nhị 者giả 疑nghi 答đáp 。 如như 此thử 經Kinh 中trung 若nhược 了liễu 因nhân 有hữu 二nhị 。 乳nhũ 中trung 何hà 故cố 不bất 得đắc 有hữu 二nhị 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 今kim 轉chuyển 答đáp 。 如như 世thế 人nhân 言ngôn 。 乳nhũ 有hữu 酪lạc 者giả 。 以dĩ 定định 得đắc 故cố 。 是thị 故cố 得đắc 名danh 。 乳nhũ 有hữu 酪lạc 性tánh 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 性tánh 以dĩ 當đương 見kiến 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 所sở 引dẫn 對đối 今kim 疏sớ/sơ 文văn 則tắc 知tri 。 廣quảng 略lược 。 但đãn 要yếu 何hà 須tu 了liễu 義nghĩa 。 然nhiên 澤trạch 州châu 釋thích 云vân 。 自tự 下hạ 第đệ 五ngũ 師sư 子tử 吼hống 。 以dĩ 其kỳ 緣duyên 正chánh 二nhị 因nhân 證chứng 性tánh 本bổn 有hữu 。 如Như 來Lai 對đối 破phá 。 佛Phật 破phá 有hữu 三tam 。 一nhất 就tựu 喻dụ 。 二nhị 就tựu 法pháp 。 三tam 雙song 就tựu 法pháp 喻dụ 。 初sơ 就tựu 喻dụ 中trung 云vân 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 酪lạc 性tánh 即tức 是thị 了liễu 因nhân 者giả 。 乳nhũ 中trung 既ký 得đắc 有hữu 其kỳ 酪lạc 性tánh 。 性tánh 由do 了liễu 有hữu 。 明minh 知tri 乳nhũ 中trung 即tức 有hữu 性tánh 了liễu 。 破phá 性tánh 了liễu 中trung 文văn 別biệt 有hữu 四tứ 。 一nhất 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 復phục 何hà 須tu 了liễu 者giả 以dĩ 內nội 徵trưng 外ngoại 。 乳nhũ 中trung 先tiên 自tự 有hữu 其kỳ 了liễu 因nhân 。 何hà 須tu 乳nhũ 外ngoại 酵# 暖noãn 為vi 了liễu 因nhân 。 此thử 即tức 是thị 以dĩ 外ngoại 破phá 內nội 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 。 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 佛Phật 性tánh 者giả 下hạ 。 即tức 彼bỉ 就tựu 法pháp 破phá 。 言ngôn 已dĩ 同đồng 酪lạc 壞hoại 者giả 。 難nạn/nan 破phá 須tu 了liễu 。 師sư 子tử 吼hống 立lập 意ý 性tánh 體thể 雖tuy 有hữu 須tu 修tu 了liễu 因nhân 。 了liễu 之chi 令linh 現hiện 故cố 舉cử 破phá 之chi 。 前tiền 破phá 喻dụ 中trung 若nhược 有hữu 酪lạc 性tánh 應ưng 有hữu 性tánh 了liễu 。 若nhược 有hữu 性tánh 了liễu 何hà 須tu 外ngoại 緣duyên 以dĩ 為vi 了liễu 因nhân 。 破phá 此thử 同đồng 彼bỉ 名danh 同đồng 酪lạc 壞hoại 。 喻dụ 既ký 已dĩ 破phá 法pháp 全toàn 同đồng 喻dụ 何hà 得đắc 不bất 破phá 。
疏sớ/sơ 。 結kết 正chánh 義nghĩa 云vân 下hạ 。 指chỉ 彼bỉ 最tối 後hậu 結kết 文văn 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。 但đãn 觀quán 上thượng 來lai 所sở 引dẫn 經kinh 疏sớ/sơ 。 則tắc 此thử 中trung 疏sớ/sơ 居cư 然nhiên 可khả 了liễu 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 上thượng 諸chư 義nghĩa 總tổng 有hữu 二nhị 意ý 者giả 。 第đệ 二nhị 決quyết 擇trạch 經kinh 意ý 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 前tiền 義nghĩa 即tức 澤trạch 州châu 意ý 。 後hậu 意ý 即tức 疏sớ/sơ 正chánh 意ý 。 所sở 以dĩ 更cánh 加gia 後hậu 意ý 者giả 。 若nhược 但đãn 用dụng 前tiền 意ý 猶do 招chiêu 來lai 難nạn/nan 次thứ 下hạ 當đương 明minh 。 故cố 於ư 後hậu 意ý 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 義nghĩa 。 次thứ 遮già 外ngoại 救cứu 。 後hậu 結kết 示thị 正chánh 宗tông 。 前tiền 中trung 疏sớ/sơ 。 約ước 其kỳ 體thể 性tánh 與dữ 有hữu 不bất 異dị 者giả 。 如như 鑛khoáng 有hữu 金kim 性tánh 波ba 有hữu 濕thấp 性tánh 。 約ước 其kỳ 現hiện 惑hoặc 與dữ 無vô 不bất 殊thù 者giả 。 不bất 得đắc 其kỳ 用dụng 。 如như 水thủy 成thành 氷băng 無vô 水thủy 之chi 軟nhuyễn 。 若nhược 言ngôn 定định 有hữu 名danh 為vi 執chấp 著trước 者giả 。 暗ám 引dẫn 經kinh 證chứng 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 五ngũ 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 於ư 是thị 經Kinh 中trung 。 說thuyết 如như 是thị 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 定định 有hữu 佛Phật 性tánh 。 是thị 名danh 執chấp 著trước 。 若nhược 無vô 佛Phật 性tánh 是thị 名danh 虛hư 妄vọng 。 智trí 者giả 應ưng 說thuyết 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 三tam 十thập 六lục 又hựu 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 有hữu 人nhân 說thuyết 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 定định 有hữu 佛Phật 性tánh 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 不bất 作tác 不bất 生sanh 煩phiền 惱não 。 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 謗báng 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 都đô 無vô 佛Phật 性tánh 猶do 如như 兔thố 角giác 。 從tùng 方phương 便tiện 生sanh 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 謗báng 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 非phi 有hữu 如như 虛hư 空không 。 非phi 無vô 如như 兔thố 角giác 。
何hà 以dĩ 故cố 。 虛hư 空không 常thường 故cố 。 兔thố 角giác 無vô 故cố 。 是thị 故cố 得đắc 言ngôn 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 有hữu 故cố 破phá 兔thố 角giác 。 無vô 故cố 破phá 虛hư 空không 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 不bất 謗báng 三Tam 寶Bảo 。
善thiện 男nam 子tử 。 夫phu 佛Phật 性tánh 者giả 。 不bất 名danh 一nhất 法pháp 。 不bất 名danh 十thập 法pháp 。 不bất 名danh 百bách 法pháp 。 不bất 名danh 千thiên 法pháp 。 不bất 名danh 萬vạn 法pháp 。 未vị 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 時thời 。 一nhất 切thiết 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 盡tận 名danh 佛Phật 性tánh 。 如Như 來Lai 或hoặc 時thời 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 。 是thị 名danh 如Như 來Lai 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 故cố 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 故cố 名danh 阿a 羅la 訶ha 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 。 名danh 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 眾chúng 生sanh 智trí 慧tuệ 是thị 佛Phật 性tánh 因nhân 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 遮già 於ư 外ngoại 救cứu 。 即tức 前tiền 意ý 家gia 救cứu 。 然nhiên 疏sớ/sơ 。 雖tuy 雙song 存tồn 二nhị 義nghĩa 以dĩ 後hậu 意ý 為vi 正chánh 故cố 。 假giả 以dĩ 前tiền 師sư 設thiết 難nạn/nan 救cứu 前tiền 。 救cứu 云vân 。 汝nhữ 意ý 加gia 後hậu 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 前tiền 義nghĩa 為vi 未vị 造tạo 玄huyền 。 因nhân 果quả 二nhị 性tánh 皆giai 有hữu 明minh 文văn 。 若nhược 有hữu 明minh 文văn 如như 何hà 。 不bất 許hứa 。 故cố 經Kinh 云vân 。 佛Phật 性tánh 有hữu 因nhân 有hữu 因nhân 因nhân 。 有hữu 果quả 有hữu 果quả 果quả 因nhân 者giả 即tức 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 因nhân 因nhân 者giả 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。 果quả 者giả 謂vị 大đại 菩Bồ 提Đề 。 果quả 果quả 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 既ký 有hữu 四tứ 種chủng 。 前tiền 二nhị 本bổn 有hữu 。 後hậu 二nhị 當đương 有hữu 。 文văn 理lý 昭chiêu 然nhiên 。 如như 何hà 不bất 信tín 因nhân 果quả 二nhị 性tánh 。 更cánh 別biệt 說thuyết 理lý 故cố 為vi 此thử 通thông 。 欲dục 通thông 此thử 義nghĩa 先tiên 應ưng 反phản 難nạn/nan 前tiền 師sư 云vân 。 向hướng 引dẫn 四tứ 性tánh 是thị 一nhất 處xứ 復phục 有hữu 處xứ 。 說thuyết 是thị 因nhân 非phi 果quả 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 是thị 果quả 非phi 因nhân 如như 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 因nhân 是thị 果quả 如như 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 所sở 生sanh 之chi 法pháp 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 設thiết 爾nhĩ 通thông 云vân 是thị 因nhân 非phi 果quả 是thị 初sơ 性tánh 。 是thị 果quả 非phi 因nhân 是thị 第đệ 四tứ 性tánh 。 是thị 因nhân 是thị 果quả 為vi 第đệ 三tam 者giả 理lý 亦diệc 可khả 通thông 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 如như 何hà 可khả 通thông 。 明minh 知tri 直trực 語ngữ 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 體thể 非phi 因nhân 果quả 。 因nhân 中trung 取thủ 之chi 名danh 為vi 因nhân 性tánh 。 果quả 中trung 取thủ 之chi 名danh 為vi 果quả 性tánh 。 非phi 是thị 佛Phật 性tánh 分phần/phân 成thành 因nhân 果quả 。 如như 缾bình 取thủ 空không 是thị 缾bình 中trung 空không 。 世thế 界giới 取thủ 空không 是thị 界giới 中trung 空không 。 空không 豈khởi 有hữu 異dị 。 故cố 言ngôn 眾chúng 生sanh 智trí 性tánh 是thị 佛Phật 性tánh 因nhân 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 佛Phật 性tánh 果quả 。 非phi 是thị 佛Phật 性tánh 分phần/phân 成thành 因nhân 果quả 。 故cố 結kết 正chánh 云vân 然nhiên 則tắc 佛Phật 性tánh 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 經Kinh 宗tông 下hạ 。 結kết 示thị 正chánh 宗tông 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 結kết 正chánh 義nghĩa 。 後hậu 結kết 廣quảng 勸khuyến 信tín 。 前tiền 中trung 言ngôn 宗tông 於ư 法pháp 性tánh 者giả 。 以dĩ 無vô 障chướng 礙ngại 。 法Pháp 界Giới 為vi 宗tông 。 則tắc 法pháp 性tánh 即tức 佛Phật 性tánh 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 若nhược 以dĩ 心tâm 性tánh 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 無vô 法pháp 非phi 心tâm 性tánh 則tắc 不bất 隔cách 內nội 外ngoại 。 而nhi 體thể 非phi 內nội 外ngoại 內nội 外ngoại 屬thuộc 相tương/tướng 性tánh 不bất 同đồng 相tương/tướng 何hà 有hữu 內nội 外ngoại 。 然nhiên 迷mê 一nhất 性tánh 而nhi 變biến 成thành 外ngoại 。 外ngoại 既ký 唯duy 心tâm 何hà 有hữu 非phi 佛Phật 。 所sở 變biến 無vô 實thật 故cố 說thuyết 牆tường 壁bích 言ngôn 無vô 佛Phật 性tánh 。 以dĩ 性tánh 該cai 相tương/tướng 無vô 非phi 性tánh 矣hĩ 。 加gia 煙yên 因nhân 火hỏa 煙yên 即tức 是thị 火hỏa 而nhi 煙yên 翳ế 火hỏa 。 依y 性tánh 起khởi 相tương/tướng 相tương/tướng 翳ế 於ư 性tánh 而nhi 相tương/tướng 即tức 性tánh 。 如như 水thủy 成thành 波ba 波ba 即tức 是thị 水thủy 。 境cảnh 因nhân 心tâm 變biến 境cảnh 不bất 異dị 心tâm 。 心tâm 若nhược 有hữu 性tánh 境cảnh 寧ninh 非phi 有hữu 。 況huống 心tâm 與dữ 境cảnh 皆giai 即tức 真chân 性tánh 真chân 性tánh 。 不bất 二nhị 心tâm 境cảnh 豈khởi 乖quai 。 若nhược 以dĩ 性tánh 從tùng 相tương/tướng 不bất 妨phương 內nội 外ngoại 。 若nhược 以dĩ 外ngoại 境cảnh 而nhi 例lệ 於ư 心tâm 令linh 有hữu 覺giác 知tri 。 修tu 行hành 作tác 佛Phật 即tức 是thị 邪tà 見kiến 外ngoại 道đạo 之chi 法pháp 。 故cố 須tu 常thường 照chiếu 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 無vô 所sở 惑hoặc 矣hĩ 。 故cố 云vân 即tức 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 隨tùy 物vật 迷mê 悟ngộ 強cưỡng 說thuyết 升thăng 沈trầm 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 性tánh 要yếu 義nghĩa 下hạ 。 結kết 廣quảng 勸khuyến 信tín 。
疏sớ/sơ 。 此thử 喻dụ 了liễu 因nhân 惑hoặc 俱câu 者giả 。 翳ế 喻dụ 於ư 惑hoặc 。 眼nhãn 喻dụ 了liễu 因nhân 。 但đãn 見kiến 有hữu 垢cấu 非phi 全toàn 不bất 見kiến 。 然nhiên 見kiến 空không 華hoa 無vô 而nhi 謂vị 有hữu 。 不bất 見kiến 於ư 無vô 。 即tức 不bất 見kiến 法Pháp 。
疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 性tánh 二nhị 種chủng 下hạ 引dẫn 證chứng 。 即tức 二nhị 十thập 八bát 經kinh 。 但đãn 初sơ 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 佛Phật 性tánh 。 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 從tùng 一nhất 者giả 是thị 色sắc 下hạ 。 疏sớ/sơ 全toàn 是thị 經Kinh 。 直trực 至chí 然nhiên 非phi 失thất 壞hoại 一nhất 段đoạn 終chung 畢tất 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 然nhiên 不bất 失thất 壞hoại 證chứng 強cưỡng 說thuyết 升thăng 沈trầm 。 二nhị 證chứng 可khả 見kiến 。 謂vị 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 見kiến 之chi 。 了liễu 了liễu 如như 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 言ngôn 非phi 色sắc 者giả 。 以dĩ 未vị 證chứng 如như 聞văn 他tha 說thuyết 故cố 。 故cố 云vân 聞văn 見kiến 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 七thất 經Kinh 云vân 善thiện 男nam 子tử 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 色sắc 非phi 色sắc 。 非phi 色sắc 非phi 非phi 色sắc 。 及cập 歷lịch 相tương/tướng 非phi 相tướng 常thường 非phi 常thường 等đẳng 。 下hạ 釋thích 云vân 。 色sắc 者giả 金kim 剛cang 身thân 故cố 。 非phi 色sắc 者giả 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 等đẳng 故cố 。 非phi 色sắc 非phi 非phi 色sắc 者giả 。 無vô 定định 相tương/tướng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 約ước 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 名danh 色sắc 非phi 色sắc 。 以dĩ 如Như 來Lai 身thân 。 智trí 等đẳng 皆giai 果quả 性tánh 故cố 非phi 今kim 所sở 用dụng 。 第đệ 四tứ 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 二nhị 句cú 曲khúc 徑kính 趣thú 寂tịch 迷mê 一nhất 直trực 道đạo 者giả 。 迷mê 一nhất 直trực 道đạo 凡phàm 小tiểu 俱câu 迷mê 。 曲khúc 徑kính 趣thú 寂tịch 唯duy 是thị 小Tiểu 乘Thừa 。 若nhược 超siêu 卓trác 大đại 方phương 不bất 歷lịch 二Nhị 乘Thừa 速tốc 成thành 正chánh 覺giác 。 名danh 為vi 直trực 道đạo 。 若nhược 先tiên 證chứng 二Nhị 乘Thừa 後hậu 方phương 入nhập 大đại 名danh 為vi 曲khúc 徑kính 。 曲khúc 徑kính 謂vị 其kỳ 迂# 迴hồi 。 趣thú 寂tịch 明minh 其kỳ 沈trầm 滯trệ 。 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 權quyền 教giáo 不bất 迴hồi 。 若nhược 實thật 教giáo 中trung 終chung 竟cánh 發phát 意ý 。 但đãn 動động 經kinh 八bát 萬vạn 耽đam 三tam 昧muội 酒tửu 故cố 。
疏sớ/sơ 。 次thứ 半bán 有hữu 常thường 等đẳng 倒đảo 長trường/trưởng 世thế 間gian 惡ác 者giả 。 以dĩ 上thượng 言ngôn 通thông 凡phàm 小tiểu 。 故cố 此thử 說thuyết 凡phàm 惡ác 。 下hạ 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 之chi 惡ác 。 疏sớ/sơ 三tam 乘thừa 縱túng/tung 有hữu 亦diệc 不bất 名danh 諦đế 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 見kiến 法pháp 空không 。 居cư 然nhiên 不bất 淨tịnh 。 權quyền 教giáo 大Đại 乘Thừa 謂vị 事sự 理lý 不bất 融dung 亦diệc 未vị 為vi 淨tịnh 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 拂phất 前tiền 二nhị 見kiến 以dĩ 成thành 真chân 見kiến 者giả 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 偈kệ 意ý 。 次thứ 謂vị 上thượng 半bán 下hạ 別biệt 釋thích 偈kệ 文văn 。 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 後hậu 智trí 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 論luận 通thông 釋thích 。 謂vị 第đệ 二nhị 十thập 論luận 。 彼bỉ 論luận 偈kệ 云vân 。 若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 是thị 則tắc 為vi 被bị 縛phược 。 若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 亦diệc 為vi 被bị 縛phược 。 若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 是thị 。 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。 若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 亦diệc 得đắc 解giải 脫thoát 。 脫thoát 之chi 與dữ 縛phược 俱câu 通thông 見kiến 不bất 見kiến 。 今kim 疏sớ/sơ 隨tùy 經kinh 之chi 次thứ 便tiện 以dĩ 論luận 偈kệ 隨tùy 義nghĩa 解giải 釋thích 。 初sơ 言ngôn 下hạ 半bán 意ý 者giả 。 謂vị 下hạ 半bán 。 真chân 俗tục 之chi 見kiến 不bất 忘vong 。 此thử 是thị 取thủ 著trước 之chi 見kiến 故cố 被bị 縛phược 也dã 。 言ngôn 上thượng 半bán 意ý 者giả 是thị 論luận 第đệ 三tam 句cú 。 是thị 忘vong 見kiến 之chi 見kiến 同đồng 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 故cố 得đắc 解giải 脫thoát 。
疏sớ/sơ 。 即tức 第đệ 六lục 七thất 偈kệ 者giả 。 以dĩ 第đệ 六lục 偈kệ 見kiến 佛Phật 無vô 取thủ 即tức 無vô 取thủ 而nhi 見kiến 。 是thị 見kiến 般Bát 若Nhã 得đắc 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 第đệ 七thất 偈kệ 證chứng 真chân 了liễu 俗tục 亦diệc 真chân 見kiến 般Bát 若Nhã 故cố 皆giai 解giải 脫thoát 。 疏sớ/sơ 即tức 第đệ 四tứ 偈kệ 者giả 。 第đệ 四tứ 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 。 空không 是thị 無vô 真chân 見kiến 故cố 。 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 豈khởi 不bất 縛phược 耶da 。
疏sớ/sơ 。 唯duy 忘vong 言ngôn 者giả 可khả 究cứu 斯tư 旨chỉ 者giả 。 見kiến 與dữ 不bất 見kiến 。 俱câu 通thông 縛phược 解giải 。 豈khởi 得đắc 隨tùy 於ư 見kiến 不bất 見kiến 言ngôn 。 須tu 領lãnh 見kiến 等đẳng 下hạ 意ý 。 若nhược 言ngôn 見kiến 而nhi 被bị 縛phược 。 即tức 知tri 是thị 取thủ 著trước 之chi 見kiến 。 若nhược 言ngôn 見kiến 得đắc 解giải 脫thoát 。 即tức 須tu 知tri 是thị 無vô 分phân 別biệt 見kiến 。 故cố 什thập 公công 云vân 。 唯duy 忘vong 言ngôn 者giả 可khả 與dữ 道đạo 合hợp 。 虛hư 懷hoài 者giả 可khả 與dữ 理lý 通thông 。 冥minh 心tâm 者giả 可khả 與dữ 真chân 一nhất 。 遺di 智trí 者giả 可khả 與dữ 聖thánh 同đồng 矣hĩ 。 第đệ 五ngũ 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 初sơ 三tam 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 然nhiên 此thử 中trung 明minh 於ư 三tam 性tánh 。 上thượng 修tu 三tam 無vô 性tánh 觀quán 。 言ngôn 三tam 性tánh 者giả 。 一nhất 遍biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 。 二nhị 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 三tam 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 三tam 無vô 性tánh 者giả 。 一nhất 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 二nhị 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 三tam 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 三tam 性tánh 之chi 義nghĩa 。 已dĩ 見kiến 上thượng 文văn 。 今kim 疏sớ/sơ 科khoa 文văn 名danh 中trung 一nhất 一nhất 舍xá 二nhị 。 今kim 言ngôn 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 所sở 執chấp 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 即tức 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 觀quán 。 次thứ 三tam 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 者giả 。 緣duyên 起khởi 即tức 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 古cổ 經kinh 論luận 中trung 。 亦diệc 名danh 緣duyên 起khởi 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 從tùng 簡giản 故cố 云vân 緣duyên 起khởi 。 言ngôn 無vô 生sanh 者giả 。 即tức 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 觀quán 。 後hậu 三tam 圓viên 成thành 無vô 性tánh 者giả 圓viên 成thành 即tức 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 言ngôn 無vô 性tánh 者giả 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 偏thiên 言ngôn 無vô 性tánh 者giả 。 向hướng 真chân 性tánh 上thượng 。 說thuyết 無vô 性tánh 故cố 。 亦diệc 是thị 古cổ 名danh 並tịnh 從tùng 簡giản 耳nhĩ 。 又hựu 皆giai 雙song 明minh 者giả 。 以dĩ 其kỳ 三tam 性tánh 即tức 三tam 無vô 性tánh 故cố 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 即tức 依y 此thử 三tam 性tánh 。 說thuyết 彼bỉ 三tam 無vô 性tánh 。 初sơ 則tắc 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 無vô 自tự 然nhiên 性tánh 。 後hậu 由do 遠viễn 離ly 前tiền 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 性tánh 。 故cố 二nhị 種chủng 三tam 性tánh 。 不bất 相tương 去khứ 離ly 。 然nhiên 法pháp 相tướng 宗tông 三tam 性tánh 即tức 有hữu 性tánh 。 三tam 無vô 性tánh 則tắc 無vô 性tánh 。 有hữu 無vô 義nghĩa 殊thù 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 故cố 佛Phật 密mật 意ý 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 性tánh 。 意ý 云vân 。 既ký 言ngôn 密mật 意ý 說thuyết 三tam 無vô 性tánh 則tắc 不bất 礙ngại 於ư 三tam 有hữu 性tánh 也dã 。 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 此thử 二nhị 三tam 性tánh 有hữu 無vô 無vô 礙ngại 互hỗ 奪đoạt 雙song 亡vong 皆giai 悉tất 自tự 在tại 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 一nhất 舉cử 分phân 別biệt 過quá 者giả 。 分phân 別biệt 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 也dã 。 古cổ 謂vị 為vi 分phân 別biệt 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 從tùng 簡giản 亦diệc 欲dục 辨biện 起khởi 心tâm 動động 念niệm 。 皆giai 成thành 分phân 別biệt 故cố 並tịnh 成thành 過quá 。 故cố 云vân 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 法pháp 邪tà 。 不bất 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 法pháp 正chánh 。 故cố 信tín 心tâm 銘minh 云vân 。 至chí 道Đạo 無vô 難nan 。 唯duy 嫌hiềm 揀giản 擇trạch 。 但đãn 不bất 憎tăng 愛ái 。 洞đỗng 然nhiên 明minh 白bạch 。 疏sớ/sơ 後hậu 二nhị 顯hiển 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 正chánh 修tu 三tam 無vô 性tánh 中trung 初sơ 無vô 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 離ly 所sở 取thủ 者giả 。 謂vị 二nhị 偈kệ 中trung 初sơ 一nhất 偈kệ 所sở 取thủ 。 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 也dã 。 上thượng 半bán 知tri 於ư 情tình 有hữu 者giả 。 即tức 遍biến 計kế 中trung 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 情tình 有hữu 理lý 無vô 。 今kim 知tri 情tình 有hữu 即tức 是thị 理lý 無vô 。 則tắc 知tri 此thử 性tánh 。 即tức 無vô 相tướng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 如như 迷mê 木mộc 見kiến 鬼quỷ 等đẳng 者giả 。 舉cử 喻dụ 以dĩ 明minh 。 如như 人nhân 夜dạ 行hành 雲vân 月nguyệt 朦# 朧# 。 見kiến 一nhất 杌ngột 木mộc 以dĩ 無vô 月nguyệt 光quang 。 情tình 懷hoài 怖bố 畏úy 而nhi 生sanh 鬼quỷ 想tưởng 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 行hành 生sanh 死tử 夜dạ 妄vọng 想tưởng 浮phù 雲vân 蔽tế 於ư 慧tuệ 月nguyệt 。 覩đổ 緣duyên 生sanh 法pháp 不bất 了liễu 性tánh 空không 。 謂vị 有hữu 定định 性tánh 如như 生sanh 鬼quỷ 想tưởng 。 鬼quỷ 喻dụ 遍biến 計kế 。 木mộc 喻dụ 依y 圓viên 。 若nhược 了liễu 知tri 鬼quỷ 是thị 因nhân 迷mê 有hữu 則tắc 知tri 所sở 執chấp 定định 性tánh 之chi 法pháp 皆giai 由do 妄vọng 情tình 。 是thị 人nhân 名danh 為vi 。 妄vọng 識thức 所sở 執chấp 。 故cố 名danh 悟ngộ 人nhân 如như 實thật 知tri 鬼quỷ 此thử 釋thích 上thượng 半bán 。
疏sớ/sơ 。 知tri 鬼quỷ 本bổn 無vô 舉cử 體thể 是thị 木mộc 者giả 釋thích 下hạ 半bán 也dã 。 約ước 法pháp 云vân 知tri 妄vọng 所sở 執chấp 理lý 。 本bổn 是thị 無vô 但đãn 是thị 依y 圓viên 。 為vi 舉cử 體thể 是thị 木mộc 則tắc 見kiến 依y 圓viên 故cố 名danh 見kiến 木mộc 。 故cố 知tri 妄vọng 本bổn 自tự 真chân 則tắc 鬼quỷ 是thị 木mộc 見kiến 佛Phật 則tắc 清thanh 淨tịnh 名danh 為vi 見kiến 木mộc 。
疏sớ/sơ 。 如như 若nhược 見kiến 鬼quỷ 則tắc 不bất 見kiến 木mộc 者giả 。 有hữu 妄vọng 執chấp 之chi 見kiến 如như 若nhược 見kiến 鬼quỷ 故cố 。 則tắc 為vi 垢cấu 不bất 見kiến 依y 圓viên 名danh 不bất 見kiến 木mộc 。 執chấp 有hữu 定định 性tánh 不bất 見kiến 依y 圓viên 之chi 實thật 名danh 未vị 為vi 見kiến 木mộc 。
疏sớ/sơ 。 下hạ 半bán 顯hiển 得đắc 離ly 於ư 鬼quỷ 見kiến 方phương 成thành 見kiến 木mộc 者giả 。 謂vị 離ly 於ư 定định 性tánh 執chấp 見kiến 。 則tắc 見kiến 圓viên 成thành 之chi 實thật 方phương 為vi 見kiến 木mộc 。 疏sớ/sơ 依y 他tha 二nhị 義nghĩa 者giả 。 三tam 性tánh 各các 二nhị 義nghĩa 。 依y 他tha 二nhị 者giả 。 一nhất 幻huyễn 有hữu 。 二nhị 無vô 性tánh 。 從tùng 分phân 別biệt 生sanh 。 釋thích 依y 他tha 義nghĩa 。 依y 他tha 因nhân 緣duyên 而nhi 得đắc 有hữu 故cố 。 分phân 別biệt 即tức 他tha 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 依y 他tha 起khởi 自tự 性tánh 。 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 。 今kim 言ngôn 世thế 間gian 語ngữ 言ngôn 法pháp 即tức 所sở 起khởi 之chi 法pháp 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 分phân 別biệt 即tức 是thị 能năng 生sanh 。 且thả 順thuận 三tam 性tánh 義nghĩa 釋thích 。 亦diệc 可khả 諸chư 世thế 間gian 法Pháp 。 各các 無vô 定định 性tánh 。 但đãn 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 。 謂vị 有hữu 實thật 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 者giả 無vô 性tánh 即tức 是thị 下hạ 半bán 者giả 。 知tri 世thế 皆giai 無vô 生sanh 無vô 生sanh 即tức 無vô 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 無vô 生sanh 見kiến 同đồng 世thế 非phi 實thật 者giả 。 由do 上thượng 云vân 知tri 世thế 皆giai 無vô 生sanh 。 今kim 牒điệp 此thử 言ngôn 云vân 若nhược 見kiến 見kiến 世thế 間gian 。 謂vị 見kiến 世thế 無vô 生sanh 既ký 有hữu 此thử 見kiến 。 見kiến 即tức 是thị 生sanh 故cố 同đồng 世thế 間gian 非phi 真chân 實thật 也dã 。 故cố 古cổ 人nhân 云vân 。 無vô 生sanh 終chung 不bất 住trụ 萬vạn 象tượng 徒đồ 流lưu 布bố 。 若nhược 作tác 無vô 生sanh 解giải 還hoàn 被bị 無vô 生sanh 顧cố 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。
疏sớ/sơ 。 下hạ 半bán 見kiến 等đẳng 無vô 生sanh 名danh 真chân 見kiến 者giả 。 以dĩ 經kinh 文văn 言ngôn 若nhược 見kiến 等đẳng 無vô 異dị 。 謂vị 見kiến 等đẳng 所sở 見kiến 同đồng 無vô 生sanh 故cố 。 能năng 所sở 兩lưỡng 忘vong 名danh 真chân 見kiến 者giả 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 體thể 有hữu 者giả 。 圓viên 成thành 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 體thể 有hữu 。 二nhị 相tương/tướng 無vô 。 法pháp 性tánh 本bổn 清thanh 淨tịnh 故cố 是thị 體thể 有hữu 。 如như 空không 無vô 相tướng 。 故cố 是thị 相tương/tướng 無vô 。 體thể 有hữu 即tức 是thị 相tương/tướng 無vô 。 相tương/tướng 無vô 即tức 是thị 體thể 有hữu 。 本bổn 自tự 相tương/tướng 融dung 何hà 能năng 說thuyết 之chi 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 有hữu 即tức 相tương/tướng 無vô 故cố 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 無vô 即tức 性tánh 有hữu 故cố 。 第đệ 六lục 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 智trí 離ly 所sở 知tri 心tâm 脫thoát 煩phiền 惱não 等đẳng 者giả 。 下hạ 半bán 初sơ 句cú 。 明minh 離ly 二nhị 障chướng 。 言ngôn 離ly 垢cấu 者giả 。 離ly 所sở 知tri 障chướng 。 是thị 慧tuệ 解giải 脫thoát 故cố 。 言ngôn 智trí 離ly 所sở 知tri 。 言ngôn 心tâm 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 離ly 煩phiền 惱não 障chướng 。 是thị 心tâm 解giải 脫thoát 故cố 。 云vân 心tâm 脫thoát 煩phiền 惱não 。 解giải 脫thoát 之chi 義nghĩa 通thông 二nhị 解giải 脫thoát 。 言ngôn 兼kiêm 二nhị 利lợi 者giả 。 即tức 第đệ 四tứ 句cú 自tự 度độ 能năng 度độ 彼bỉ 。 以dĩ 自tự 度độ 二nhị 障chướng 亦diệc 令linh 他tha 人nhân 。 脫thoát 二nhị 障chướng 故cố 。 則tắc 俱câu 度độ 苦khổ 海hải 也dã 。 疏sớ/sơ 二nhị 障chướng 難nạn 除trừ 下hạ 。 總tổng 舉cử 下hạ 半bán 釋thích 成thành 初sơ 句cú 。 二nhị 障chướng 難nạn 除trừ 則tắc 難nạn/nan 斷đoạn 能năng 斷đoạn 眾chúng 生sanh 難nan 度độ 。 今kim 難nan 度độ 能năng 度độ 為vi 自tự 強cường 不bất 息tức 。 是thị 希hy 有hữu 勇dũng 健kiện 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 自tự 強cường 不bất 息tức 。 即tức 周chu 易dị 乾can/kiền/càn 卦# 大đại 象tượng 。 象tượng 曰viết 。 天thiên 行hành 健kiện 。 君quân 子tử 以dĩ 自tự 強cường 不bất 息tức 。 謂vị 乾can/kiền/càn 者giả 剛cang 健kiện 之chi 象tượng 。 君quân 子tử 當đương 法pháp 天thiên 剛cang 健kiện 。 故cố 自tự 強cường 進tiến 德đức 不bất 休hưu 息tức 也dã 。 今kim 借tá 用dụng 之chi 明minh 佛Phật 勇dũng 猛mãnh 。 自tự 勵lệ 策sách 修tu 練luyện 磨ma 其kỳ 心tâm 。 得đắc 成thành 正chánh 覺giác 。 為vi 勇dũng 健kiện 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 如như 大đại 菩Bồ 薩Tát 見kiến 者giả 。 大đại 菩Bồ 薩Tát 即tức 於ư 無vô 量lượng 。 劫kiếp 積tích 智trí 之chi 者giả 。
疏sớ/sơ 。 盡tận 即tức 自tự 為vi 者giả 。 淨tịnh 名danh 第đệ 三tam 香hương 積tích 世thế 界giới 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 還hoàn 本bổn 土thổ 。 以dĩ 求cầu 少thiểu 法pháp 。 當đương 念niệm 如Như 來Lai 。
佛Phật 告cáo 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。
有hữu 盡tận 無vô 盡tận 法Pháp 門môn 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 學học 。 何hà 謂vị 有hữu 盡tận 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 何hà 謂vị 無vô 盡tận 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 如như 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 何hà 謂vị 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 謂vị 不bất 離ly 大đại 慈từ 。 不bất 捨xả 大đại 悲bi 等đẳng 。 何hà 謂vị 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 謂vị 修tu 學học 空không 。 不bất 以dĩ 空không 為vi 證chứng 。 修tu 學học 無vô 相tướng 無vô 作tác 。 不bất 以dĩ 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 為vi 證chứng 。
疏sớ/sơ 。 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 速tốc 起khởi 滅diệt 故cố 者giả 。 釋thích 成thành 盡tận 是thị 有hữu 為vi 之chi 義nghĩa 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 速tốc 起khởi 滅diệt 故cố 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 為vi 之chi 性tánh 湛trạm 若nhược 虛hư 空không 。 便tiện 是thị 無vô 為vi 體thể 常thường 遍biến 故cố 者giả 。 釋thích 其kỳ 性tánh 如như 虛hư 空không 。 故cố 說thuyết 無vô 有hữu 盡tận 。 其kỳ 性tánh 即tức 上thượng 有hữu 為vi 性tánh 故cố 。 其kỳ 性tánh 之chi 言ngôn 。 略lược 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 但đãn 約ước 無vô 性tánh 之chi 性tánh 以dĩ 有hữu 為vi 法pháp 緣duyên 生sanh 性tánh 空không 。 緣duyên 生sanh 性tánh 空không 即tức 同đồng 無vô 為vi 。 竪thụ 窮cùng 三tam 際tế 曰viết 常thường 。 橫hoạnh/hoành 無vô 不bất 周chu 曰viết 遍biến 。 故cố 是thị 無vô 為vi 。 則tắc 上thượng 淨tịnh 名danh 。 但đãn 明minh 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 二nhị 相tương/tướng 猶do 別biệt 未vị 能năng 顯hiển 為vi 即tức 無vô 為vi 矣hĩ 。 今kim 明minh 即tức 性tánh 之chi 相tướng 是thị 名danh 有hữu 為vi 。 即tức 相tương/tướng 之chi 性tánh 便tiện 是thị 無vô 為vi 故cố 是thị 玄huyền 矣hĩ 。 二nhị 者giả 其kỳ 性tánh 如như 虛hư 空không 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 體thể 離ly 斷đoạn 常thường 故cố 如như 虛hư 空không 。 故cố 勝thắng 鬘man 云vân 。 邊biên 見kiến 者giả 。 凡phàm 夫phu 於ư 五ngũ 受thọ 陰ấm 。 我ngã 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 計kế 著trước 生sanh 二nhị 見kiến 。 是thị 名danh 邊biên 見kiến 。 所sở 謂vị 常thường 見kiến 斷đoạn 見kiến 。 見kiến 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 斷đoạn 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 見kiến 涅Niết 槃Bàn 常thường 。 是thị 常thường 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 作tác 如như 是thị 見kiến 。 於ư 身thân 諸chư 根căn 。 分phân 別biệt 思tư 惟duy 。 現hiện 法pháp 見kiến 壞hoại 。 於ư 有hữu 相tương 續tục 。 不bất 見kiến 起khởi 於ư 斷đoạn 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 於ư 心tâm 相tương 續tục 。 愚ngu 暗ám 不bất 解giải 。 不bất 知tri 剎sát 那na 間gian 。 意ý 識thức 境cảnh 界giới 。 起khởi 於ư 常thường 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 又hựu 云vân 死tử 者giả 諸chư 根căn 壞hoại 。 生sanh 者giả 諸chư 根căn 起khởi 。 非phi 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 有hữu 死tử 。 如Như 來Lai 藏tạng 離ly 有hữu 為vi 相tướng 。 如Như 來Lai 藏tạng 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 。 是thị 依y 。 是thị 持trì 。 是thị 建kiến 立lập 。 釋thích 曰viết 。 據cứ 上thượng 經kinh 文văn 以dĩ 盡tận 即tức 無vô 盡tận 。 是thị 故cố 雙song 非phi 常thường 無vô 常thường 見kiến 。 故cố 次thứ 文văn 云vân 智trí 者giả 說thuyết 無vô 盡tận 此thử 。 亦diệc 無vô 所sở 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 既ký 如như 虛hư 空không 何hà 有hữu 無vô 為vi 之chi 相tướng 者giả 。 我ngã 言ngôn 無vô 盡tận 者giả 。 體thể 無vô 可khả 盡tận 故cố 如như 虛hư 空không 。 非phi 謂vị 有hữu 於ư 一nhất 物vật 。 若nhược 高cao 山sơn 之chi 出xuất 雲vân 用dụng 之chi 無vô 盡tận 也dã 。 故cố 云vân 智trí 者giả 說thuyết 無vô 盡tận 此thử 。 亦diệc 無vô 所sở 說thuyết 。 由do 盡tận 即tức 無vô 盡tận 。 即tức 非phi 盡tận 非phi 無vô 常thường 矣hĩ 。 無vô 盡tận 既ký 如như 虛hư 空không 。 則tắc 非phi 無vô 盡tận 非phi 是thị 常thường 矣hĩ 。 是thị 為vi 雙song 非phi 常thường 無vô 常thường 。 雙song 離ly 盡tận 不bất 盡tận 。 亦diệc 雙song 非phi 為vi 無vô 為vi 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 有hữu 有hữu 為vi 法pháp 則tắc 有hữu 無vô 為vi 法pháp 。 既ký 無vô 有hữu 為vi 法pháp 何hà 得đắc 有hữu 無vô 為vi 。
疏sớ/sơ 。 則tắc 不bất 壞hoại 於ư 盡tận 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 拂phất 上thượng 有hữu 為vi 。 二nhị 者giả 上thượng 來lai 雙song 遣khiển 今kim 則tắc 雙song 存tồn 。 自tự 性tánh 無vô 盡tận 則tắc 有hữu 無vô 盡tận 。 有hữu 難nan 思tư 盡tận 則tắc 有hữu 盡tận 矣hĩ 。 以dĩ 泯mẫn 不bất 礙ngại 存tồn 故cố 。 存tồn 亡vong 無vô 二nhị 方phương 曰viết 難nan 思tư 。 而nhi 向hướng 言ngôn 拂phất 上thượng 有hữu 為vi 者giả 。 謂vị 盡tận 則tắc 無vô 盡tận 故cố 非phi 盡tận 矣hĩ 。 上thượng 來lai 盡tận 即tức 無vô 盡tận 意ý 雖tuy 暗ám 拂phất 。 而nhi 以dĩ 其kỳ 性tánh 如như 空không 別biệt 示thị 無vô 為vi 。 故cố 今kim 方phương 說thuyết 拂phất 有hữu 為vi 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 但đãn 除trừ 上thượng 病bệnh 者giả 。 即tức 側trắc 用dụng 淨tịnh 名danh 第đệ 二nhị 。 但đãn 除trừ 其kỳ 病bệnh 。 而nhi 不bất 除trừ 法pháp 。 二nhị 空không 之chi 體thể 者giả 以dĩ 法pháp 性tánh 宗tông 二nhị 空không 即tức 真Chân 如Như 空không 。 及cập 所sở 顯hiển 圓viên 成thành 者giả 。 以dĩ 法pháp 相tướng 宗tông 二nhị 空không 非phi 真Chân 如Như 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 真Chân 如Như 故cố 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 然nhiên 空không 有hữu 無vô 礙ngại 故cố 。 雙song 存tồn 兩lưỡng 宗tông 。 第đệ 七thất 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 煩phiền 惱não 名danh 諍tranh 觸xúc 動động 善thiện 品phẩm 者giả 即tức 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 頌tụng 云vân 。 有hữu 漏lậu 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 亦diệc 說thuyết 為vi 有hữu 諍tranh 。 及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 見kiến 處xứ 三tam 有hữu 等đẳng 。 今kim 用dụng 第đệ 二nhị 句cú 。 從tùng 煩phiền 惱não 名danh 諍tranh 下hạ 。 至chí 有hữu 彼bỉ 諍tranh 故cố 。 全toàn 是thị 彼bỉ 文văn 。 從tùng 故cố 生sanh 死tử 者giả 有hữu 漏lậu 為vi 體thể 即tức 是thị 前tiền 段đoạn 後hậu 義nghĩa 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 後hậu 云vân 猶do 。 如như 前tiền 說thuyết 。 有hữu 彼bỉ 漏lậu 故cố 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 。 釋thích 曰viết 。 此thử 證chứng 成thành 有hữu 彼bỉ 諍tranh 故cố 。 下hạ 又hựu 結kết 云vân 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 是thị 有hữu 漏lậu 法pháp 。 差sai 別biệt 眾chúng 名danh 故cố 今kim 結kết 云vân 故cố 生sanh 死tử 者giả 有hữu 漏lậu 為vi 體thể 。 所sở 以dĩ 論luận 初sơ 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 也dã 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 二nhị 互hỗ 相tương 待đãi 故cố 俱câu 空không 等đẳng 者giả 。 謂vị 上thượng 約ước 因nhân 緣duyên 因nhân 他tha 立lập 稱xưng 。 故cố 無vô 真chân 實thật 不bất 融dung 二nhị 體thể 。 今kim 明minh 雙song 融dung 此thử 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 相tương 待đãi 。 二nhị 相tương/tướng 即tức 三tam 相tương/tướng 奪đoạt 。 今kim 初sơ 相tương 待đãi 俱câu 空không 即tức 相tương 待đãi 門môn 。 謂vị 因nhân 涅Niết 槃Bàn 方phương 說thuyết 生sanh 死tử 要yếu 。 因nhân 生sanh 死tử 方phương 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 高cao 下hạ 相tướng 形hình 。 若nhược 無vô 有hữu 高cao 則tắc 無vô 有hữu 下hạ 。 若nhược 離ly 涅Niết 槃Bàn 則tắc 生sanh 死tử 不bất 存tồn 。 若nhược 離ly 生sanh 死tử 則tắc 涅Niết 槃Bàn 不bất 立lập 。 故cố 俱câu 空không 也dã 。 次thứ 言ngôn 二nhị 互hỗ 相tương 奪đoạt 故cố 皆giai 寂tịch 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 相tương/tướng 即tức 門môn 。 生sanh 死tử 實thật 性tánh 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 涅Niết 槃Bàn 之chi 相tướng 。 假giả 說thuyết 生sanh 死tử 。 如như 波ba 與dữ 水thủy 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 故cố 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 生sanh 死tử 。 二nhị 由do 相tương/tướng 即tức 故cố 便tiện 互hỗ 相tương 奪đoạt 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 即tức 無vô 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 生sanh 死tử 則tắc 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 非phi 寂tịch 靜tĩnh 。 生sanh 死tử 亦diệc 非phi 喧huyên 故cố 皆giai 寂tịch 也dã 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 佛Phật 佛Phật 相tương 望vọng 者giả 。 如như 云vân 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 有hữu 四tứ 十thập 八bát 。 願nguyện 能năng 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 餘dư 則tắc 不bất 能năng 。 禮lễ 於ư 此thử 佛Phật 滅diệt 罪tội 則tắc 多đa 。 禮lễ 於ư 餘dư 佛Phật 滅diệt 罪tội 即tức 少thiểu 。 不bất 知tri 諸chư 佛Phật 行hạnh 願nguyện 功công 德đức 無vô 不bất 平bình 等đẳng 。 隨tùy 根căn 隨tùy 緣duyên 說thuyết 。 有hữu 優ưu 劣liệt 故cố 。 為vi 顛điên 倒đảo 。 二nhị 三Tam 身Thân 等đẳng 相tương 望vọng 者giả 。 謂vị 念niệm 佛Phật 化hóa 身thân 功công 德đức 則tắc 少thiểu 。 乃nãi 至chí 法Pháp 身thân 功công 德đức 則tắc 勝thắng 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 三Tam 身Thân 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 四tứ 身thân 。 五ngũ 身thân 。 十thập 身thân 。 無vô 量lượng 身thân 。 故cố 以dĩ 不bất 知tri 三Tam 身Thân 體thể 融dung 十thập 身thân 無vô 礙ngại 。 謂vị 有hữu 優ưu 劣liệt 故cố 為vi 顛điên 倒đảo 。 三tam 心tâm 佛Phật 相tương 望vọng 者giả 。 謂vị 佛Phật 已dĩ 成thành 道Đạo 。 功công 德đức 難nan 思tư 。 我ngã 心tâm 妄vọng 惑hoặc 則tắc 名danh 為vi 劣liệt 。 雖tuy 無vô 叨# 濫lạm 不bất 了liễu 真chân 源nguyên 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 為vi 顛điên 倒đảo 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 取thủ 知tri 能năng 知tri 寂tịch 者giả 。 此thử 即tức 用dụng 於ư 禪thiền 宗tông 知tri 識thức 之chi 偈kệ 。 偈kệ 中trung 具cụ 云vân 。 若nhược 以dĩ 知tri 知tri 寂tịch 此thử 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 如như 手thủ 執chấp 如như 意ý 非phi 無vô 如như 意ý 手thủ 若nhược 以dĩ 自tự 知tri 知tri 亦diệc 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 如như 手thủ 作tác 於ư 拳quyền 。 非phi 是thị 不bất 拳quyền 手thủ 。 亦diệc 不bất 知tri 知tri 寂tịch 亦diệc 不bất 自tự 知tri 知tri 。 不bất 可khả 謂vị 無vô 知tri 。 自tự 性tánh 了liễu 然nhiên 故cố 不bất 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 。 手thủ 不bất 執chấp 如như 意ý 。 亦diệc 不bất 自tự 作tác 拳quyền 。 不bất 可khả 謂vị 無vô 手thủ 。 以dĩ 手thủ 安an 然nhiên 故cố 不bất 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 。 斯tư 為vi 禪thiền 宗tông 之chi 妙diệu 故cố 今kim 用dụng 之chi 。 而nhi 復phục 小tiểu 異dị 以dĩ 彼bỉ 但đãn 顯hiển 無vô 緣duyên 真chân 智trí 以dĩ 為vi 真chân 道đạo 。 若nhược 奪đoạt 之chi 者giả 但đãn 顯hiển 本bổn 心tâm 不bất 隨tùy 妄vọng 心tâm 。 未vị 有hữu 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 心tâm 源nguyên 。 故cố 云vân 故cố 須tu 能năng 所sở 平bình 等đẳng 等đẳng 不bất 失thất 照chiếu 。 為vi 無vô 知tri 之chi 知tri 。 此thử 知tri 知tri 於ư 空không 寂tịch 無vô 生sanh 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 方phương 為vi 妙diệu 耳nhĩ 。 第đệ 八bát 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 序tự 昔tích 以dĩ 成thành 今kim 說thuyết 者giả 。 偈kệ 中trung 但đãn 是thị 序tự 昔tích 偈kệ 意ý 乃nãi 成thành 今kim 說thuyết 。 既ký 執chấp 我ngã 受thọ 苦khổ 。 明minh 昔tích 說thuyết 無vô 我ngã 為vi 正chánh 說thuyết 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 三tam 覺giác 妄vọng 證chứng 實thật 是thị 覺giác 察sát 義nghĩa 者giả 。 三tam 段đoạn 顯hiển 其kỳ 三tam 覺giác 也dã 。 一nhất 覺giác 察sát 者giả 如như 睡thụy 夢mộng 覺giác 。 亦diệc 如như 人nhân 覺giác 賊tặc 。 賊tặc 無vô 能năng 為vi 。 妄vọng 即tức 賊tặc 也dã 。 二nhị 覺giác 照chiếu 者giả 即tức 照chiếu 理lý 事sự 也dã 。 亦diệc 如như 蓮liên 華hoa 。 開khai 照chiếu 見kiến 自tự 心tâm 。 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 如như 其kỳ 勝thắng 義nghĩa 覺giác 諸chư 法pháp 故cố 。 三tam 妙diệu 覺giác 者giả 。 即tức 上thượng 二nhị 覺giác 離ly 覺giác 所sở 覺giác 故cố 為vi 妙diệu 耳nhĩ 。 非phi 更cánh 別biệt 覺giác 。 故cố 楞lăng 伽già 云vân 。 一nhất 切thiết 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 佛Phật 。 無vô 有hữu 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 遠viễn 離ly 覺giác 所sở 覺giác 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 有hữu 故cố 為vi 妙diệu 覺giác 。 故cố 起khởi 信tín 云vân 。 又hựu 心tâm 起khởi 者giả 無vô 有hữu 初sơ 相tương/tướng 可khả 知tri 。 而nhi 言ngôn 知tri 初sơ 相tương/tướng 者giả 即tức 謂vị 無vô 念niệm 。 此thử 明minh 非phi 覺giác 而nhi 覺giác 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 揀giản 似tự 比tỉ 量lượng 者giả 。 然nhiên 準chuẩn 因nhân 明minh 。 總tổng 有hữu 八bát 義nghĩa 。 今kim 此thử 有hữu 四tứ 故cố 。 論luận 云vân 。 能năng 立lập 與dữ 能năng 破phá 。 及cập 似tự 唯duy 悟ngộ 他tha 。 現hiện 量lượng 與dữ 比tỉ 量lượng 。 及cập 似tự 唯duy 自tự 悟ngộ 。 謂vị 能năng 立lập 能năng 破phá 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 。 此thử 之chi 四tứ 義nghĩa 各các 有hữu 真chân 似tự 故cố 成thành 八bát 耳nhĩ 。 言ngôn 八bát 義nghĩa 者giả 。 一nhất 對đối 敵địch 申thân 量lượng 。 三tam 分phần/phân 圓viên 明minh 開khai 曉hiểu 於ư 賓tân 故cố 。 名danh 能năng 立lập 。 二nhị 斥xích 量lượng 非phi 圓viên 彈đàn 支chi 有hữu 謬mậu 。 示thị 悟ngộ 於ư 主chủ 故cố 。 名danh 能năng 破phá 。 三tam 對đối 敵địch 申thân 量lượng 三tam 支chi 缺khuyết 謬mậu 。 非phi 曉hiểu 於ư 敵địch 故cố 名danh 似tự 立lập 。 四tứ 妄vọng 斥xích 非phi 圓viên 彈đàn 支chi 有hữu 謬mậu 。 不bất 悟ngộ 於ư 主chủ 故cố 名danh 似tự 破phá 。 五ngũ 於ư 色sắc 等đẳng 義nghĩa 有hữu 正chánh 智trí 生sanh 。 自tự 相tương/tướng 處xứ 轉chuyển 故cố 名danh 現hiện 量lượng 。 六lục 謂vị 籍tịch 眾chúng 相tướng 而nhi 觀quán 於ư 義nghĩa 。 相tương 應ứng 智trí 起khởi 故cố 名danh 比tỉ 量lượng 。 七thất 有hữu 分phân 別biệt 智trí 。 於ư 義nghĩa 異dị 轉chuyển 。 了liễu 缾bình 衣y 等đẳng 名danh 似tự 現hiện 量lượng 。 八bát 以dĩ 似tự 因nhân 智trí 於ư 似tự 所sở 比tỉ 相tương 違vi 解giải 起khởi 名danh 似tự 比tỉ 量lượng 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 無vô 常thường 計kế 常thường 。 即tức 是thị 第đệ 八bát 。 如như 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 知tri 從tùng 緣duyên 生sanh 剎sát 那na 滅diệt 故cố 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 此thử 籍tịch 因nhân 緣duyên 相tương 應ứng 智trí 起khởi 是thị 真chân 比tỉ 量lượng 。 今kim 以dĩ 相tương 續tục 覆phú 故cố 即tức 似tự 因nhân 智trí 起khởi 。 計kế 之chi 為vi 常thường 。 即tức 相tương 違vi 解giải 起khởi 名danh 似tự 比tỉ 量lượng 。 故cố 為vi 顛điên 倒đảo 。 今kim 云vân 於ư 法pháp 不bất 顛điên 倒đảo 故cố 。 是thị 揀giản 似tự 比tỉ 量lượng 。 疏sớ/sơ 男nam 女nữ 天thiên 地địa 等đẳng 見kiến 一nhất 合hợp 相tương/tướng 名danh 似tự 現hiện 量lượng 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 七thất 。 一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 故cố 。 如như 攬lãm 眾chúng 微vi 以dĩ 成thành 於ư 色sắc 。 合hợp 五ngũ 陰ấm 等đẳng 以dĩ 成thành 於ư 人nhân 名danh 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 是thị 有hữu 分phân 別biệt 智trí 。 於ư 義nghĩa 異dị 轉chuyển 故cố 名danh 似tự 現hiện 。 言ngôn 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 故cố 名danh 為vi 離ly 下hạ 。 顯hiển 真chân 現hiện 量lượng 。 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 即tức 金kim 剛cang 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 說thuyết 一nhất 合hợp 相tướng 。 即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。 以dĩ 從tùng 緣duyên 合hợp 即tức 無vô 性tánh 故cố 。 無vô 性tánh 之chi 性tánh 。 是thị 所sở 證chứng 理lý 。 如như 是thị 知tri 者giả 。 是thị 正chánh 智trí 生sanh 。 是thị 自tự 相tương/tướng 處xứ 轉chuyển 名danh 真chân 現hiện 量lượng 。 上thượng 來lai 離ly 於ư 所sở 覺giác 和hòa 合hợp 之chi 相tướng 。 已dĩ 為vi 現hiện 量lượng 。 非phi 唯duy 已dĩ 下hạ 。 又hựu 拂phất 能năng 所sở 證chứng 跡tích 。 為vi 真chân 現hiện 量lượng 。 謂vị 若nhược 有hữu 如như 外ngoại 之chi 智trí 與dữ 如như 合hợp 者giả 。 猶do 有hữu 所sở 得đắc 非phi 真chân 實thật 證chứng 。 能năng 所sở 兩lưỡng 亡vong 方phương 為vi 真chân 現hiện 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 智trí 。 都đô 無vô 所sở 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 。 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 無vô 有hữu 智trí 外ngoại 如như 為vi 智trí 所sở 入nhập 。 亦diệc 無vô 如như 外ngoại 智trí 能năng 證chứng 於ư 如như 。 如như 是thị 方phương 為vi 真chân 現hiện 量lượng 也dã 。 是thị 故cố 。 經Kinh 云vân 離ly 諸chư 和hòa 合hợp 相tướng 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 成thành 現hiện 觀quán 者giả 。 即tức 前tiền 真chân 現hiện 量lượng 也dã 。 現hiện 觀quán 有hữu 六lục 。 十Thập 地Địa 當đương 釋thích 。 今kim 通thông 前tiền 三tam 。
疏sớ/sơ 。 夫phu 見kiến 實thật 者giả 。 即tức 淨tịnh 名danh 經kinh 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 品phẩm 。 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 實thật 不bất 實thật 為vi 二nhị 。 見kiến 實thật 者giả 尚thượng 不bất 見kiến 實thật 。 何hà 況huống 非phi 實thật 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 肉nhục 眼nhãn 所sở 見kiến 。 慧tuệ 眼nhãn 乃nãi 能năng 見kiến 。 而nhi 此thử 慧tuệ 眼nhãn 。 無vô 見kiến 無vô 不bất 見kiến 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 此thử 明minh 實thật 者giả 。 真chân 實thật 之chi 理lý 。 非phi 實thật 者giả 緣duyên 生sanh 假giả 合hợp 。 今kim 尚thượng 不bất 得đắc 所sở 證chứng 之chi 如như 。 豈khởi 況huống 如như 外ngoại 假giả 有hữu 之chi 法pháp 。
疏sớ/sơ 。 見kiến 非phi 實thật 者giả 。 知tri 其kỳ 即tức 實thật 者giả 。 即tức 諸chư 經kinh 意ý 云vân 。 若nhược 見kiến 非phi 實thật 即tức 真chân 名danh 見kiến 。 非phi 實thật 下hạ 。 引dẫn 中trung 論luận 即tức 是thị 法pháp 品phẩm 。 前tiền 光quang 明minh 覺giác 品phẩm 已dĩ 廣quảng 引dẫn 竟cánh 。 然nhiên 實thật 有hữu 二nhị 意ý 。 且thả 就tựu 一nhất 相tương/tướng 理lý 實thật 為vi 實thật 。 事sự 相tướng 非phi 實thật 即tức 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 。 俗tục 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 俗tục 。 佛Phật 亦diệc 隨tùy 俗tục 立lập 名danh 。 真chân 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 真chân 知tri 妄vọng 本bổn 自tự 真chân 。 故cố 雙song 照chiếu 為vi 俱câu 存tồn 。 互hỗ 奪đoạt 即tức 雙song 寂tịch 。
疏sớ/sơ 。 由do 無vô 住trụ 故cố 無vô 所sở 不bất 住trụ 者giả 。 即tức 般Bát 若Nhã 中trung 意ý 。 彼bỉ 前tiền 更cánh 反phản 釋thích 云vân 。 若nhược 有hữu 所sở 住trụ 。 則tắc 有hữu 所sở 不bất 住trụ 。 從tùng 謂vị 不bất 住trụ 有hữu 下hạ 。
疏sớ/sơ 。 釋thích 上thượng 文văn 由do 無vô 住trụ 故cố 無vô 不bất 住trụ 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 能năng 住trụ 例lệ 知tri 者giả 。 上thượng 辨biện 四tứ 句cú 。 唯duy 住trụ 有hữu 句cú 具cụ 住trụ 不bất 住trụ 義nghĩa 。 下hạ 三tam 皆giai 略lược 。 若nhược 具cụ 住trụ 無vô 應ưng 云vân 亦diệc 不bất 住trụ 無vô 。 無vô 即tức 有hữu 故cố 。 故cố 能năng 住trụ 無vô 。 契khế 無vô 實thật 故cố 。 俱câu 句cú 云vân 。 故cố 能năng 住trụ 有hữu 無vô 契khế 二nhị 實thật 故cố 。 俱câu 非phi 句cú 云vân 。 故cố 能năng 住trụ 非phi 有hữu 無vô 契khế 非phi 有hữu 無vô 實thật 故cố 。
疏sớ/sơ 。 既ký 以dĩ 無vô 住trụ 為vi 住trụ 下hạ 。 釋thích 第đệ 四tứ 究cứu 竟cánh 不bất 動động 搖dao 句cú 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 曼Mạn 殊Thù 室Thất 利Lợi 。 分phần/phân 亦diệc 前tiền 已dĩ 引dẫn 。 從tùng 方phương 契khế 已dĩ 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 義nghĩa 。 結kết 歸quy 諸chư 佛Phật 住trụ 於ư 此thử 義nghĩa 。 第đệ 九cửu 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 者giả 。 前tiền 文văn 已dĩ 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 本bổn 覺giác 自tự 然nhiên 故cố 無vô 造tạo 作tác 者giả 。 即tức 將tương 第đệ 二nhị 句cú 無vô 作tác 字tự 釋thích 初sơ 句cú 處xứ 字tự 。 從tùng 悟ngộ 亦diệc 冥minh 符phù 下hạ 。 將tương 第đệ 二nhị 句cú 無vô 分phân 別biệt 字tự 囑chúc 初sơ 句cú 所sở 得đắc 字tự 。 三tam 細tế 已dĩ 下hạ 。 釋thích 三tam 四tứ 二nhị 句cú 。 即tức 起khởi 信tín 論luận 。 然nhiên 由do 無vô 明minh 為vi 因nhân 生sanh 三tam 細tế 。 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 生sanh 六lục 麁thô 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。
復phục 次thứ 依y 不bất 覺giác 故cố 。 生sanh 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 與dữ 彼bỉ 本bổn 覺giác 相tương 應ứng 不bất 離ly 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 無vô 明minh 業nghiệp 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 不bất 覺giác 故cố 。 心tâm 動động 說thuyết 名danh 為vi 業nghiệp 。 覺giác 則tắc 不bất 動động 。 動động 則tắc 有hữu 苦khổ 。 果quả 不bất 離ly 因nhân 故cố 。 二nhị 能năng 見kiến 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 動động 故cố 能năng 見kiến 。 不bất 動động 則tắc 無vô 見kiến 。 三tam 者giả 境cảnh 界giới 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 能năng 見kiến 故cố 。 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 。 離ly 見kiến 則tắc 無vô 境cảnh 界giới 。 以dĩ 有hữu 境cảnh 界giới 緣duyên 故cố 復phục 生sanh 六lục 種chủng 麁thô 相tương/tướng 。 云vân 何hà 為vi 六lục 。 一nhất 者giả 智trí 相tương/tướng 。 依y 於ư 境cảnh 界giới 心tâm 起khởi 分phân 別biệt 愛ái 與dữ 不bất 愛ái 故cố 。 二nhị 者giả 相tương 續tục 相tương/tướng 。 依y 於ư 智trí 故cố 生sanh 其kỳ 苦khổ 樂lạc 。 不bất 覺giác 起khởi 念niệm 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 。 三tam 者giả 執chấp 取thủ 相tương/tướng 。 依y 於ư 相tương 續tục 緣duyên 念niệm 境cảnh 界giới 。 住trụ 持trì 苦khổ 樂lạc 心tâm 起khởi 著trước 故cố 。 四tứ 者giả 計kế 名danh 字tự 相tương/tướng 。 依y 於ư 妄vọng 執chấp 分phân 別biệt 虛hư 假giả 名danh 言ngôn 相tương/tướng 故cố 。 五ngũ 者giả 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 。 依y 於ư 名danh 字tự 。 尋tầm 名danh 取thủ 著trước 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 故cố 。 六lục 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 業nghiệp 受thọ 果quả 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 當đương 知tri 無vô 明minh 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 以dĩ 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 皆giai 是thị 不bất 覺giác 相tương/tướng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 據cứ 此thử 則tắc 六lục 麁thô 遠viễn 亦diệc 。 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 然nhiên 就tựu 顯hiển 著trứ 說thuyết 說thuyết 境cảnh 界giới 耳nhĩ 故cố 。 楞lăng 伽già 中trung 云vân 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 。 起khởi 信tín 亦diệc 云vân 因nhân 無vô 明minh 風phong 動động 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 等đẳng 者giả 。 即tức 取thủ 淨tịnh 名danh 見kiến 阿a 閦súc 佛Phật 品phẩm 之chi 經kinh 。 釋thích 此thử 麁thô 細tế 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 有hữu 能năng 所sở 下hạ 。 此thử 中trung 三tam 重trọng/trùng 釋thích 此thử 麁thô 細tế 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 。 初sơ 約ước 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 說thuyết 。 後hậu 二nhị 約ước 反phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 說thuyết 。 而nhi 二nhị 約ước 識thức 智trí 對đối 覺giác 論luận 。 三tam 者giả 理lý 智trí 對đối 辨biện 。
疏sớ/sơ 。 次thứ 二nhị 句cú 雙song 遣khiển 性tánh 相tướng 者giả 。 二nhị 即tức 是thị 相tương/tướng 。 相tương/tướng 差sai 別biệt 故cố 。 一nhất 即tức 是thị 性tánh 。 性tánh 不bất 並tịnh 真chân 故cố 。 今kim 云vân 無vô 二nhị 。 即tức 遣khiển 相tương/tướng 也dã 。 亦diệc 復phục 無vô 一nhất 即tức 遣khiển 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 拂phất 前tiền 無vô 二nhị 之chi 跡tích 者giả 。 即tức 無vô 中trung 無vô 有hữu 二nhị 。 偈kệ 初sơ 句cú 。 牒điệp 前tiền 無vô 二nhị 之chi 跡tích 。 次thứ 句cú 遣khiển 之chi 言ngôn 無vô 二nhị 者giả 牒điệp 初sơ 句cú 也dã 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 下hạ 。 正chánh 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 而nhi 是thị 反phản 釋thích 。 若nhược 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 即tức 執chấp 藥dược 成thành 病bệnh 。 若nhược 存tồn 無vô 二nhị 下hạ 。 出xuất 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 之chi 過quá 。 從tùng 遣khiển 之chi 又hựu 遣khiển 之chi 下hạ 。 拂phất 跡tích 若nhược 不bất 得đắc 意ý 千thiên 重trọng/trùng 遣khiển 之chi 未vị 免miễn 於ư 二nhị 。 何hà 者giả 謂vị 有hữu 人nhân 聞văn 無vô 二nhị 亦diệc 復phục 無vô 。 謂vị 無vô 無vô 二nhị 為vi 是thị 。 亦diệc 有hữu 所sở 著trước 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 空không 法pháp 為vi 離ly 諸chư 有hữu 見kiến 。 若nhược 復phục 見kiến 有hữu 空không 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 。 以dĩ 楔tiết 出xuất 楔tiết 。 以dĩ 賊tặc 逐trục 賊tặc 。 無vô 有hữu 已dĩ 時thời 。 心tâm 無vô 所sở 著trước 。 當đương 法pháp 即tức 絕tuyệt 故cố 。 故cố 至chí 於ư 無vô 遣khiển 。 若nhược 以dĩ 無vô 遣khiển 為vi 是thị 亦diệc 有hữu 著trước 矣hĩ 。 此thử 亦diệc 借tá 老lão 子tử 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 。 以dĩ 至chí 於ư 無vô 為vi 之chi 言ngôn 。
疏sớ/sơ 。 悟ngộ 身thân 見kiến 起khởi 此thử 見kiến 如như 身thân 者giả 。 前tiền 釋thích 非phi 身thân 而nhi 說thuyết 身thân 。 此thử 釋thích 非phi 起khởi 而nhi 現hiện 起khởi 由do 悟ngộ 非phi 身thân 。 又hựu 生sanh 非phi 身thân 之chi 見kiến 。 此thử 見kiến 若nhược 有hữu 執chấp 復phục 隨tùy 生sanh 。 身thân 既ký 非phi 身thân 見kiến 亦diệc 非phi 見kiến 故cố 云vân 此thử 見kiến 如như 身thân 。 從tùng 身thân 見kiến 兩lưỡng 亡vong 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 身thân 見kiến 兩lưỡng 亡vong 則tắc 法Pháp 界Giới 一nhất 相tướng 。 為vi 真chân 法Pháp 身thân 也dã 。 觀quán 身thân 實thật 相tướng 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 向hướng 來lai 觀quán 身thân 是thị 菩Bồ 薩Tát 觀quán 解giải 觀quán 其kỳ 自tự 身thân 。 那na 言ngôn 是thị 佛Phật 無vô 上thượng 身thân 耶da 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 即tức 淨tịnh 名danh 觀quán 阿A 閦Súc 佛Phật 品phẩm 。 前tiền 亦diệc 已dĩ 引dẫn 第đệ 十thập 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 力lực 成thành 就tựu 。 不bất 可khả 壞hoại 故cố 者giả 。 智trí 力lực 成thành 就tựu 即tức 十thập 住trụ 中trung 第đệ 十thập 佳giai 。 智trí 慧tuệ 增tăng 故cố 。 得đắc 佛Phật 十thập 種chủng 智trí 故cố 不bất 可khả 壞hoại 。 即tức 成thành 今kim 文văn 堅kiên 固cố 之chi 名danh 。 頌tụng 意ý 已dĩ 下hạ 即tức 彼bỉ 勝thắng 進tiến 經kinh 文văn 。 文văn 云vân 已dĩ 下hạ 即tức 今kim 偈kệ 意ý 。
十Thập 住Trụ 品Phẩm 第đệ 十thập 五ngũ
☸ Phẩm 15:
疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 辨biện 所sở 依y 佛Phật 德đức 下hạ 。 上thượng 即tức 通thông 明minh 。 此thử 下hạ 別biệt 顯hiển 。 上thượng 是thị 古cổ 意ý 。 此thử 下hạ 今kim 意ý 。 如như 前tiền 已dĩ 明minh 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 得đắc 名danh 。 後hậu 總tổng 言ngôn 下hạ 釋thích 名danh 。 前tiền 中trung 然nhiên 住trụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 能năng 所sở 合hợp 釋thích 。 故cố 言ngôn 慧tuệ 住trụ 於ư 理lý 。 則tắc 理lý 是thị 所sở 住trụ 慧tuệ 是thị 能năng 住trụ 。 二nhị 唯duy 約ước 慧tuệ 釋thích 。 信tín 未vị 終chung 極cực 。 慧tuệ 未vị 安an 住trụ 。 得đắc 入nhập 正chánh 位vị 。 位vị 不bất 動động 搖dao 故cố 。 云vân 得đắc 位vị 不bất 退thoái 。 然nhiên 位vị 不bất 退thoái 復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 三tam 乘thừa 至chí 第đệ 七thất 住trụ 位vị 方phương 不bất 退thoái 。 二nhị 約ước 終chung 教giáo 入nhập 初sơ 住trụ 位vị 即tức 名danh 不bất 退thoái 異dị 輕khinh 毛mao 故cố 。 今kim 依y 後hậu 義nghĩa 則tắc 通thông 十thập 住trụ 皆giai 位vị 不bất 退thoái 。 從tùng 初sơ 受thọ 名danh 故cố 。 本bổn 業nghiệp 云vân 。 始thỉ 入nhập 空không 界giới 即tức 證chứng 初sơ 義nghĩa 。 住trụ 空không 性tánh 位vị 即tức 證chứng 後hậu 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 前tiền 會hội 無vô 勝thắng 進tiến 下hạ 。 上thượng 正chánh 科khoa 經kinh 文văn 。 此thử 下hạ 對đối 前tiền 辨biện 異dị 。 次thứ 迴hồi 向hướng 是thị 位vị 下hạ 通thông 外ngoại 難nạn/nan 。 先tiên 牒điệp 難nạn/nan 也dã 。 從tùng 三tam 賢hiền 位vị 滿mãn 下hạ 通thông 。 通thông 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 明minh 有hữu 勝thắng 進tiến 總tổng 攝nhiếp 前tiền 三tam 故cố 不bất 別biệt 立lập 。 二nhị 亦diệc 顯hiển 下hạ 。 明minh 無vô 勝thắng 進tiến 則tắc 後hậu 無vô 方phương 便tiện 。 欲dục 證chứng 無vô 分phân 別biệt 智trí 故cố 。
疏sớ/sơ 。 略lược 辨biện 六lục 意ý 者giả 。 前tiền 三tam 取thủ 下hạ 論luận 勢thế 。 然nhiên 其kỳ 三tam 意ý 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。 異dị 相tướng 云vân 何hà 。 一nhất 是thị 所sở 證chứng 法pháp 體thể 。 欲dục 說thuyết 此thử 法Pháp 要yếu 。 須tu 心tâm 冥minh 此thử 體thể 。 二nhị 非phi 證chứng 不bất 說thuyết 者giả 。 揀giản 異dị 未vị 證chứng 之chi 人nhân 。 亦diệc 許hứa 心tâm 合hợp 法pháp 故cố 。 三tam 非phi 思tư 量lượng 境cảnh 者giả 。 絕tuyệt 思tư 方phương 說thuyết 亦diệc 通thông 未vị 證chứng 故cố 。 言ngôn 大đại 同đồng 者giả 。 絕tuyệt 思tư 則tắc 證chứng 。 證chứng 則tắc 契khế 體thể 。 四tứ 觀quán 機cơ 則tắc 識thức 病bệnh 所sở 宜nghi 。 審thẩm 法pháp 則tắc 知tri 藥dược 功công 力lực 。 不bất 觀quán 人nhân 根căn 。 不bất 應ưng 說thuyết 法Pháp 。 不bất 審thẩm 而nhi 說thuyết 理lý 事sự 或hoặc 乖quai 。 應ứng 病bệnh 與dữ 藥dược 。 令linh 得đắc 服phục 行hành 矣hĩ 。 五ngũ 散tán 心tâm 不bất 堪kham 諸chư 佛Phật 加gia 故cố 。 六lục 菩Bồ 薩Tát 常thường 定định 但đãn 為vi 物vật 軌quỹ 。 菩Bồ 薩Tát 將tương 說thuyết 。 尚thượng 須tu 入nhập 定định 。 況huống 凡phàm 夫phu 耶da 。
疏sớ/sơ 。 是thị 眾chúng 首thủ 等đẳng 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 教giáo 相tương/tướng 。 云vân 是thị 眾chúng 首thủ 。 言ngôn 餘dư 入nhập 則tắc 亂loạn 者giả 。 此thử 即tức 論luận 意ý 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 豈khởi 此thử 海hải 會hội 無vô 如như 法Pháp 慧tuệ 。 故cố 應ưng 答đáp 云vân 。 眾chúng 雖tuy 德đức 齊tề 眾chúng 人nhân 爭tranh 入nhập 眾chúng 則tắc 亂loạn 故cố 。 次thứ 應ưng 問vấn 言ngôn 何hà 不bất 亂loạn 入nhập 。 答đáp 云vân 。 眾chúng 調điều 伏phục 故cố 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 餘dư 入nhập 則tắc 亂loạn 不bất 調điều 伏phục 故cố 。 二nhị 顯hiển 十thập 住trụ 下hạ 約ước 表biểu 法pháp 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 任nhậm 性tánh 能năng 知tri 下hạ 。 釋thích 方phương 便tiện 言ngôn 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 絕tuyệt 分phân 別biệt 心tâm 。 名danh 為vi 方phương 便tiện 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 初Sơ 地Địa 經kinh 中trung 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 名danh 大đại 方phương 便tiện 。 二nhị 約ước 善thiện 巧xảo 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 。 如như 常thường 所sở 明minh 。
疏sớ/sơ 。 互hỗ 為vi 增tăng 上thượng 者giả 。 前tiền 則tắc 佛Phật 加gia 為vi 入nhập 定định 緣duyên 今kim 則tắc 入nhập 定định 為vi 佛Phật 現hiện 緣duyên 。
疏sớ/sơ 。 言ngôn 望vọng 行hành 猶do 劣liệt 者giả 。 行hành 一nhất 萬vạn 故cố 。 行hành 向hướng 有hữu 前tiền 望vọng 前tiền 辨biện 過quá 。 今kim 前tiền 未vị 有hữu 故cố 望vọng 後hậu 言ngôn 劣liệt 。 餘dư 義nghĩa 多đa 同đồng 十Thập 地Địa 。 雖tuy 賢hiền 聖thánh 位vị 殊thù 儀nghi 範phạm 相tương 似tự 。 又hựu 圓viên 教giáo 十thập 住trụ 似tự 十Thập 地Địa 故cố 。
疏sớ/sơ 。 雙song 說thuyết 加gia 定định 因nhân 緣duyên 。 文văn 中trung 二nhị 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 料liệu 揀giản 同đồng 異dị 。 前tiền 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 囑chúc 四tứ 因nhân 。 後hậu 釋thích 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 。 於ư 中trung 言ngôn 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 加gia 因nhân 者giả 。 意ý 明minh 加gia 因nhân 亦diệc 四tứ 故cố 。 下hạ 正chánh 釋thích 後hậu 三tam 復phục 為vi 加gia 因nhân 。 更cánh 添# 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 四tứ 因nhân 。 然nhiên 為vi 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 入nhập 定định 故cố 下hạ 引dẫn 諸chư 會hội 。 合hợp 說thuyết 法Pháp 與dữ 定định 為vi 一nhất 。 入nhập 定định 本bổn 為vi 說thuyết 法Pháp 。 入nhập 定định 既ký 為vi 加gia 因nhân 則tắc 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 加gia 因nhân 。 故cố 初sơ 標tiêu 云vân 一nhất 讚tán 有hữu 加gia 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 十Thập 地Địa 論luận 釋thích 下hạ 。 料liệu 揀giản 同đồng 異dị 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 辨biện 加gia 定định 因nhân 緣duyên 。 二nhị 明minh 加gia 定định 先tiên 後hậu 。 前tiền 中trung 三tam 。 初sơ 引dẫn 論luận 例lệ 釋thích 。 二nhị 敘tự 昔tích 順thuận 違vi 。 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 今kim 初sơ 。 謂vị 諸chư 佛Phật 遮già 那na 皆giai 。 由do 願nguyện 力lực 故cố 。 二nhị 願nguyện 皆giai 為vi 加gia 因nhân 。 而nhi 言ngôn 四tứ 段đoạn 者giả 即tức 上thượng 四tứ 因nhân 。 謂vị 諸chư 佛Phật 有hữu 一nhất 。 遮già 那na 有hữu 二nhị 。 威uy 神thần 為vi 三tam 。 自tự 善thiện 為vi 四tứ 。 故cố 而nhi 論luận 但đãn 有hữu 二nhị 因nhân 。 今kim 以dĩ 遮già 那na 之chi 願nguyện 是thị 加gia 因nhân 。 例lệ 於ư 後hậu 二nhị 亦diệc 加gia 因nhân 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 彼bỉ 經kinh 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 敘tự 昔tích 順thuận 違vi 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 出xuất 昔tích 解giải 之chi 源nguyên 。 二nhị 正chánh 申thân 昔tích 解giải 。 三tam 辨biện 有hữu 違vi 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 具cụ 論luận 經Kinh 云vân 諸chư 佛Phật 皆giai 同đồng 一nhất 號hiệu 。 加gia 汝nhữ 威uy 神thần 。 此thử 是thị 盧Lô 舍Xá 那Na 。 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 故cố 加gia 。 二nhị 古cổ 人nhân 下hạ 正chánh 申thân 昔tích 解giải 。 昔tích 人nhân 見kiến 上thượng 諸chư 佛Phật 威uy 神thần 。 加gia 而nhi 得đắc 定định 。 下hạ 云vân 此thử 是thị 盧Lô 舍Xá 那Na 。 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 故cố 加gia 。 加gia 因nhân 分phân 明minh 故cố 分phần/phân 二nhị 因nhân 。 亦diệc 例lệ 此thử 經Kinh 後hậu 二nhị 皆giai 加gia 因nhân 耳nhĩ 。 而nhi 言ngôn 轉chuyển 為vi 加gia 因nhân 者giả 。 不bất 連liên 上thượng 因nhân 是thị 得đắc 定định 因nhân 故cố 云vân 轉chuyển 為vi 。 亦diệc 展triển 轉chuyển 義nghĩa 。 得đắc 定định 由do 諸chư 佛Phật 加gia 。 佛Phật 加gia 由do 主chủ 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 。 故cố 云vân 展triển 轉chuyển 。 三tam 便tiện 令linh 下hạ 。 辨biện 有hữu 違vi 。 違vi 相tương/tướng 云vân 何hà 。 正chánh 由do 得đắc 定định 無vô 三tam 因nhân 故cố 。 無vô 之chi 何hà 過quá 。 違vi 文văn 理lý 故cố 。 何hà 名danh 違vi 文văn 。 舉cử 其kỳ 二nhị 文văn 。 一nhất 違vi 又hựu 字tự 。 夫phu 言ngôn 又hựu 者giả 復phục 重trùng 之chi 義nghĩa 。 下hạ 之chi 所sở 列liệt 同đồng 是thị 定định 因nhân 。 則tắc 得đắc 言ngôn 又hựu 。 又hựu 是thị 此thử 因nhân 故cố 。 既ký 上thượng 是thị 定định 因nhân 。 下hạ 是thị 加gia 因nhân 。 何hà 用dụng 又hựu 字tự 。 二nhị 違vi 結kết 文văn 。 既ký 列liệt 三tam 因nhân 竟cánh 。 云vân 入nhập 此thử 三tam 昧muội 。 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 。 明minh 知tri 此thử 三tam 者giả 皆giai 定định 因nhân 也dã 。 然nhiên 此thử 經Kinh 文văn 令linh 汝nhữ 二nhị 字tự 在tại 三tam 昧muội 下hạ 。 今kim 疏sớ/sơ 。 乃nãi 安an 三tam 昧muội 上thượng 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 以dĩ 義nghĩa 迴hồi 。 既ký 云vân 善thiện 根căn 力lực 故cố 。 入nhập 此thử 三tam 昧muội 則tắc 知tri 。 令linh 汝nhữ 義nghĩa 合hợp 在tại 上thượng 。 二nhị 者giả 以dĩ 行hành 向hướng 二nhị 品phẩm 為vi 例lệ 。 十thập 行hành 亦diệc 先tiên 列liệt 四tứ 因nhân 竟cánh 。 即tức 云vân 令linh 汝nhữ 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 而nhi 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 十thập 向hướng 亦diệc 是thị 列liệt 四tứ 緣duyên 。 後hậu 即tức 云vân 令linh 汝nhữ 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 而nhi 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 以dĩ 此thử 故cố 知tri 。 理lý 必tất 後hậu 三tam 通thông 定định 因nhân 也dã 。 從tùng 非phi 唯duy 違vi 經kinh 文văn 理lý 下hạ 結kết 破phá 。 言ngôn 違vi 文văn 者giả 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 。 言ngôn 違vi 理lý 者giả 。 自tự 無vô 善thiện 根căn 主chủ 佛Phật 不bất 加gia 何hà 能năng 入nhập 定định 。 亦diệc 乖quai 論luận 釋thích 者giả 。 論luận 釋thích 同đồng 號hiệu 佛Phật 加gia 云vân 。 何hà 故cố 同đồng 號hiệu 金kim 剛cang 藏tạng 加gia 。 如Như 來Lai 願nguyện 力lực 故cố 。 何hà 故cố 如Như 來Lai 。 作tác 如như 是thị 願nguyện 。 顯hiển 示thị 多đa 佛Phật 故cố 。 又hựu 此thử 三tam 昧muội 。 是thị 法pháp 體thể 故cố 。 汝nhữ 今kim 既ký 以dĩ 願nguyện 屬thuộc 遮già 那na 。 彼bỉ 顯hiển 願nguyện 因nhân 云vân 此thử 三tam 昧muội 是thị 法pháp 體thể 。 明minh 知tri 為vi 三tam 昧muội 故cố 發phát 願nguyện 而nhi 加gia 。 則tắc 顯hiển 願nguyện 為vi 三tam 昧muội 因nhân 矣hĩ 。 下hạ 疏sớ/sơ 正chánh 釋thích 更cánh 出xuất 其kỳ 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 如như 實thật 義nghĩa 者giả 下hạ 。 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 則tắc 初sơ 一nhất 唯duy 得đắc 定định 因nhân 。 後hậu 三tam 通thông 二nhị 。 從tùng 諸chư 佛Phật 即tức 以dĩ 願nguyện 力lực 下hạ 。 此thử 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 云vân 。 前tiền 言ngôn 此thử 四tứ 皆giai 是thị 加gia 因nhân 。 今kim 何hà 加gia 因nhân 但đãn 取thủ 後hậu 三tam 。 故cố 今kim 釋thích 云vân 初sơ 。 因nhân 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 現hiện 文văn 此thử 是thị 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 共cộng 加gia 於ư 汝nhữ 即tức 是thị 加gia 相tương/tướng 。 只chỉ 得đắc 以dĩ 加gia 為vi 得đắc 定định 因nhân 。 不bất 應ưng 以dĩ 加gia 自tự 為vi 加gia 因nhân 。 若nhược 依y 論luận 云vân 諸chư 佛Phật 昔tích 願nguyện 故cố 加gia 。 則tắc 諸chư 佛Phật 亦diệc 為vi 加gia 因nhân 。 是thị 故cố 前tiền 云vân 四tứ 皆giai 加gia 因nhân 。 下hạ 引dẫn 論luận 文văn 證chứng 成thành 願nguyện 為vi 加gia 因nhân 之chi 義nghĩa 。 蓋cái 通thông 論luận 意ý 。 而nhi 其kỳ 疏sớ/sơ 意ý 。 加gia 因nhân 亦diệc 四tứ 。 自tự 以dĩ 入nhập 定định 為vi 其kỳ 一nhất 耳nhĩ 。 如như 上thượng 所sở 明minh 。
疏sớ/sơ 。 問vấn 加gia 之chi 與dữ 定định 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 加gia 定định 先tiên 後hậu 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 古cổ 人nhân 云vân 下hạ 答đáp 。 答đáp 中trung 三tam 。 初sơ 敘tự 昔tích 。 二nhị 辨biện 非phi 。 三tam 申thân 正chánh 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 此thử 解giải 亦diệc 違vi 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 非phi 先tiên 明minh 違vi 文văn 。 後hậu 若nhược 言ngôn 同đồng 時thời 下hạ 。 復phục 辨biện 違vi 理lý 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 正chánh 辨biện 。 後hậu 亦diệc 不bất 應ưng 下hạ 遮già 救cứu 。 恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 俱câu 有hữu 互hỗ 為vi 果quả 如như 大đại 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 心tâm 於ư 心tâm 隨tùy 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 俱câu 有hữu 者giả 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 也dã 。 互hỗ 為vi 果quả 者giả 釋thích 俱câu 有hữu 因nhân 義nghĩa 。 論luận 云vân 。 若nhược 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 士sĩ 用dụng 果quả 。 彼bỉ 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 。 下hạ 二nhị 句cú 指chỉ 法pháp 體thể 。 此thử 有hữu 三tam 類loại 。 一nhất 如như 大đại 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 。 互hỗ 相tương 假giả 藉tạ 生sanh 所sở 造tạo 色sắc 。 故cố 互hỗ 相tương 望vọng 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 。 二nhị 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 者giả 。 相tương/tướng 即tức 生sanh 等đẳng 四tứ 大đại 相tương/tướng 也dã 。 此thử 四tứ 大đại 相tương/tướng 與dữ 所sở 相tương/tướng 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 果quả 。 謂vị 此thử 能năng 相tương/tướng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 故cố 。 復phục 由do 所sở 相tương/tướng 能năng 相tương/tướng 轉chuyển 故cố 。 故cố 互hỗ 為vi 果quả 。 三tam 心tâm 於ư 心tâm 隨tùy 轉chuyển 者giả 。 謂vị 心tâm 王vương 與dữ 心tâm 所sở 隨tùy 轉chuyển 法pháp 亦diệc 更cánh 互hỗ 為vi 果quả 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 彼bỉ 救cứu 云vân 。 俱câu 有hữu 因nhân 果quả 既ký 得đắc 互hỗ 為vi 加gia 定định 互hỗ 為vi 。 云vân 何hà 不bất 可khả 。 故cố 今kim 遮già 云vân 。 彼bỉ 三tam 類loại 法pháp 皆giai 不bất 相tương 離ly 。 如như 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 所sở 相tương/tướng 無vô 能năng 相tương/tướng 不bất 成thành 有hữu 為vi 。 能năng 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 無vô 有hữu 依y 止chỉ 。 今kim 或hoặc 有hữu 加gia 而nhi 不bất 入nhập 定định 。 或hoặc 時thời 入nhập 定định 不bất 必tất 須tu 加gia 。 許hứa 二nhị 相tương 離ly 云vân 何hà 成thành 例lệ 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 正chánh 釋thích 下hạ 。 第đệ 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 言ngôn 展triển 轉chuyển 相tương 成thành 者giả 。 舉cử 佛Phật 願nguyện 等đẳng 為vi 得đắc 加gia 故cố 。 所sở 以dĩ 加gia 者giả 。 為vì 說thuyết 法Pháp 故cố 。 若nhược 更cánh 進tiến 釋thích 則tắc 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 諸chư 佛Phật 願nguyện 等đẳng 為vi 入nhập 三tam 昧muội 故cố 。 二nhị 入nhập 三tam 昧muội 者giả 為vi 得đắc 加gia 故cố 。 三tam 所sở 以dĩ 加gia 者giả 。 為vì 說thuyết 法Pháp 故cố 。 四tứ 說thuyết 法Pháp 為vi 何hà 。 為vi 令linh 菩Bồ 薩Tát 增tăng 長trưởng 佛Phật 智trí 等đẳng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 口khẩu 加gia 勸khuyến 說thuyết 以dĩ 增tăng 辨biện 者giả 。 此thử 中trung 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 口khẩu 加gia 標tiêu 名danh 。 二nhị 勸khuyến 說thuyết 是thị 加gia 相tương/tướng 。 三tam 以dĩ 增tăng 辨biện 是thị 加gia 意ý 。 亦diệc 加gia 益ích 下hạ 二nhị 業nghiệp 例lệ 此thử 。
疏sớ/sơ 。 論luận 名danh 不bất 著trước 辨biện 才tài 者giả 。 所sở 為vi 小tiểu 異dị 與dữ 辨biện 等đẳng 大đại 同đồng 。 故cố 得đắc 引dẫn 論luận 以dĩ 釋thích 。 今kim 經kinh 廣quảng 有hữu 義nghĩa 相tương/tướng 如như 十Thập 地Địa 疏sớ/sơ 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 三tam 加gia 同đồng 時thời 下hạ 。 上thượng 釋thích 文văn 此thử 下hạ 辨biện 次thứ 。
疏sớ/sơ 。 楞lăng 伽già 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 二nhị 云vân 。
復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 如Như 來Lai 以dĩ 二nhị 種chủng 神thần 力lực 。 建kiến 立lập 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 頂đảnh 禮lễ 諸chư 佛Phật 聽thính 受thọ 問vấn 義nghĩa 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 神thần 力lực 建kiến 立lập 。 謂vị 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 為vi 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 。 面diện 言ngôn 說thuyết 神thần 力lực 。 及cập 手thủ 摩ma 頂đảnh 神thần 力lực 。 大đại 慧tuệ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 住trụ 佛Phật 神thần 力lực 。 所sở 謂vị 入nhập 菩Bồ 薩Tát 大Đại 乘Thừa 。 照chiếu 明minh 三tam 昧muội 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 為vi 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 面diện 言ngôn 說thuyết 。 如như 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 摩ma 頂đảnh 。 及cập 餘dư 如như 是thị 相tương/tướng 。 功công 德đức 成thành 就tựu 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 下hạ 又hựu 云vân 。 大đại 慧tuệ 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 離ly 佛Phật 神thần 力lực 能năng 辨biện 說thuyết 者giả 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 亦diệc 應ưng 能năng 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 義nghĩa 引dẫn 正chánh 引dẫn 後hậu 反phản 釋thích 之chi 文văn 。 兼kiêm 取thủ 前tiền 列liệt 二nhị 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 此thử 四tứ 後hậu 後hậu 以dĩ 釋thích 前tiền 前tiền 者giả 。 亦diệc 展triển 轉chuyển 通thông 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 云vân 何hà 事sự 訖ngật 入nhập 定định 為vi 受thọ 佛Phật 加gia 。 今kim 已dĩ 得đắc 勝thắng 力lực 故cố 。 為vi 事sự 訖ngật 。 復phục 應ưng 問vấn 云vân 。 雖tuy 得đắc 勝thắng 力lực 何hà 不bất 且thả 定định 。 答đáp 云vân 。 說thuyết 法Pháp 時thời 至chí 故cố 。 次thứ 問vấn 云vân 何hà 不bất 定định 中trung 說thuyết 。 答đáp 云vân 定định 無vô 言ngôn 說thuyết 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 十thập 住trụ 體thể 等đẳng 者giả 。 然nhiên 若nhược 立lập 章chương 門môn 十thập 住trụ 略lược 以dĩ 五ngũ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 辨biện 相tương/tướng 。 四tứ 定định 位vị 。 五ngũ 諸chư 門môn 分phân 別biệt 。 今kim 經kinh 疏sớ/sơ 。 皆giai 具cụ 一nhất 名danh 中trung 有hữu 總tổng 有hữu 別biệt 。 總tổng 如như 品phẩm 初sơ 。 別biệt 名danh 如như 本bổn 分phần/phân 說thuyết 。 出xuất 體thể 即tức 今kim 文văn 。 辨biện 相tương/tướng 即tức 經kinh 文văn 。 定định 位vị 次thứ 下hạ 當đương 說thuyết 。 諸chư 門môn 分phân 別biệt 含hàm 在tại 前tiền 後hậu 文văn 中trung 。 今kim 此thử 出xuất 體thể 略lược 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。
疏sớ/sơ 。 今kim 約ước 本bổn 體thể 下hạ 釋thích 文văn 。 先tiên 案án 經kinh 釋thích 。 後hậu 今kim 依y 下hạ 。 傍bàng 論luận 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 釋thích 總tổng 句cú 。 文văn 分phân 為vi 四tứ 。 一nhất 略lược 釋thích 。 二nhị 皆giai 當đương 位vị 體thể 也dã 。 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 三tam 而nhi 得đắc 名danh 不bất 同đồng 者giả 總tổng 徵trưng 。 四tứ 然nhiên 三tam 賢hiền 下hạ 廣quảng 說thuyết 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 標tiêu 舉cử 。 二nhị 菩Bồ 提Đề 心tâm 有hữu 三tam 下hạ 。 引dẫn 論luận 辨biện 相tương/tướng 。 即tức 起khởi 信tín 修tu 行hành 信tín 心tâm 分phần/phân 中trung 。 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 中trung 辨biện 。 三tam 所sở 念niệm 真Chân 如Như 下hạ 。
疏sớ/sơ 。 釋thích 彼bỉ 論luận 。 四tứ 然nhiên 此thử 三tam 心tâm 下hạ 。 歷lịch 位vị 辨biện 差sai 。 正chánh 酬thù 總tổng 徵trưng 。 何hà 以dĩ 得đắc 名danh 。 不bất 同đồng 。 五ngũ 今kim 此thử 住trụ 位vị 下hạ 。 正chánh 釋thích 今kim 經kinh 。 四tứ 中trung 直trực 心tâm 增tăng 故cố 名danh 解giải 者giả 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 是thị 智trí 解giải 故cố 。 三tam 心tâm 等đẳng 證chứng 。 名danh 善thiện 決quyết 定định 者giả 。 證chứng 理lý 無vô 差sai 故cố 。 而nhi 大đại 悲bi 為vi 首thủ 下hạ 。 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 若nhược 總tổng 三tam 心tâm 何hà 以dĩ 地địa 體thể 名danh 願nguyện 善thiện 決quyết 定định 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 即tức 下hạ 經kinh 文văn 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 37
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 37
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
疏sớ/sơ 。 然nhiên 即tức 緣duyên 因nhân 即tức 是thị 了liễu 因nhân 下hạ 。 第đệ 二nhị 揀giản 定định 二nhị 因nhân 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 標tiêu 二nhị 別biệt 。 因nhân 有hữu 親thân 疎sơ 者giả 。 總tổng 示thị 別biệt 義nghĩa 。 疎sơ 者giả 是thị 了liễu 亦diệc 是thị 緣duyên 因nhân 。 親thân 者giả 是thị 了liễu 非phi 是thị 緣duyên 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 善thiện 友hữu 是thị 緣duyên 因nhân 而nhi 必tất 是thị 了liễu 下hạ 。 出xuất 其kỳ 二nhị 相tương/tướng 。 善thiện 友hữu 是thị 疎sơ 亦diệc 緣duyên 亦diệc 了liễu 如như 酵# 暖noãn 等đẳng 。 是thị 酪lạc 了liễu 因nhân 亦diệc 是thị 緣duyên 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 性tánh 名danh 為vi 了liễu 因nhân 未vị 必tất 是thị 緣duyên 。 此thử 約ước 智trí 慧tuệ 性tánh 故cố 者giả 顯hiển 上thượng 了liễu 因nhân 未vị 必tất 是thị 緣duyên 。 以dĩ 是thị 親thân 因nhân 故cố 。 言ngôn 智trí 慧tuệ 性tánh 故cố 者giả 。 亦diệc 是thị 了liễu 相tương/tướng 。 以dĩ 無vô 漏lậu 智trí 。 性tánh 本bổn 自tự 具cụ 足túc 。 本bổn 有hữu 真chân 實thật 識thức 知tri 遍biến 照chiếu 法Pháp 界Giới 義nghĩa 故cố 。 當đương 體thể 名danh 了liễu 。 又hựu 約ước 行hành 性tánh 居cư 然nhiên 是thị 了liễu 。 又hựu 上thượng 所sở 引dẫn 生sanh 了liễu 二nhị 因nhân 中trung 。 云vân 六Lục 度Độ 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 名danh 生sanh 因nhân 。 佛Phật 性tánh 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 是thị 名danh 了liễu 因nhân 。 六Lục 度Độ 能năng 生sanh 菩Bồ 提Đề 故cố 。 為vi 菩Bồ 提Đề 生sanh 因nhân 。 佛Phật 性tánh 能năng 了liễu 菩Bồ 提Đề 故cố 為vi 菩Bồ 提Đề 了liễu 因nhân 。 明minh 知tri 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 。 空không 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 唯duy 是thị 正chánh 因nhân 者giả 。 揀giản 異dị 智trí 慧tuệ 性tánh 也dã 。 然nhiên 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 性tánh 者giả 名danh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 以dĩ 為vi 佛Phật 性tánh 。 然nhiên 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 是thị 佛Phật 性tánh 性tánh 。 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 即tức 佛Phật 性tánh 相tướng 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 不bất 在tại 智trí 慧tuệ 但đãn 名danh 法pháp 性tánh 。 由do 在tại 智trí 慧tuệ 故cố 名danh 佛Phật 性tánh 。 若nhược 以dĩ 性tánh 從tùng 相tương/tướng 。 則tắc 唯duy 眾chúng 生sanh 得đắc 有hữu 佛Phật 性tánh 。 有hữu 智trí 慧tuệ 故cố 。 牆tường 壁bích 瓦ngõa 礫lịch 。 無vô 有hữu 智trí 慧tuệ 。 故cố 無vô 佛Phật 性tánh 。 若nhược 以dĩ 相tương 從tùng 性tánh 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 無vô 所sở 不bất 在tại 。 則tắc 牆tường 壁bích 等đẳng 皆giai 是thị 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 空không 。 云vân 何hà 非phi 性tánh 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 論luận 云vân 。 以dĩ 色sắc 性tánh 即tức 智trí 性tánh 故cố 。 色sắc 體thể 無vô 形hình 。 說thuyết 名danh 智trí 身thân 。 以dĩ 智trí 性tánh 即tức 色sắc 性tánh 故cố 。 說thuyết 名danh 法Pháp 身thân 。 偏thiên 一nhất 切thiết 處xứ 明minh 體thể 本bổn 均quân 。 今kim 分phần/phân 性tánh 相tướng 故cố 分phần/phân 二nhị 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 智trí 慧tuệ 。 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 即tức 是thị 了liễu 因nhân 者giả 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 生sanh 下hạ 五ngũ 蘊uẩn 是thị 正chánh 是thị 生sanh 不bất 得đắc 名danh 了liễu 。 五ngũ 蘊uẩn 名danh 生sanh 者giả 。 能năng 生sanh 諸chư 法pháp 故cố 。 名danh 生sanh 因nhân 。 今kim 因nhân 五ngũ 蘊uẩn 能năng 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 豈khởi 非phi 生sanh 因nhân 。 如như 乳nhũ 生sanh 酪lạc 。 如như 穀cốc 生sanh 芽nha 。 皆giai 生sanh 因nhân 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 復phục 生sanh 必tất 對đối 了liễu 正chánh 必tất 對đối 緣duyên 者giả 。 以dĩ 疏sớ/sơ 參tham 用dụng 為vi 順thuận 今kim 經kinh 。 依y 涅Niết 槃Bàn 明minh 義nghĩa 有hữu 二nhị 對đối 。 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。
疏sớ/sơ 。 今kim 燈đăng 一nhất 喻dụ 。 雙song 喻dụ 緣duyên 了liễu 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 喻dụ 旨chỉ 兼kiêm 指chỉ 理lý 源nguyên 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 六lục 七thất 者giả 。 此thử 是thị 南nam 經kinh 。 北bắc 經kinh 即tức 當đương 二nhị 十thập 八bát 九cửu 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 上thượng 燈đăng 喻dụ 既ký 是thị 正chánh 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 難nạn/nan 成thành 立lập 。 亦diệc 二nhị 十thập 八bát 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 引dẫn 經kinh 立lập 難nạn/nan 。 後hậu 決quyết 擇trạch 經kinh 意ý 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 師sư 子tử 吼hống 立lập 。 後hậu 如Như 來Lai 難nạn/nan 。 然nhiên 疏sớ/sơ 引dẫn 文văn 隨tùy 要yếu 略lược 引dẫn 。 若nhược 經kinh 具cụ 云vân 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 性tánh 。 性tánh 如như 乳nhũ 中trung 酪lạc 性tánh 。 若nhược 乳nhũ 無vô 酪lạc 性tánh 云vân 何hà 。 佛Phật 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 因nhân 。 一nhất 者giả 正chánh 因nhân 。 二nhị 者giả 緣duyên 因nhân 。 緣duyên 因nhân 者giả 。 一nhất 酵# 二nhị 暖noãn 。 虛hư 空không 無vô 性tánh 故cố 。 無vô 緣duyên 因nhân 。
佛Phật 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 性tánh 者giả 。 何hà 須tu 緣duyên 因nhân 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 有hữu 性tánh 故cố 。 故cố 須tu 緣duyên 因nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 欲dục 明minh 見kiến 故cố 。 緣duyên 因nhân 者giả 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。
世Thế 尊Tôn 。 譬thí 如như 暗ám 中trung 先tiên 有hữu 諸chư 物vật 。 為vi 欲dục 見kiến 故cố 以dĩ 燈đăng 照chiếu 了liễu 。 若nhược 本bổn 無vô 者giả 。 燈đăng 何hà 所sở 照chiếu 。 如như 土thổ/độ 中trung 有hữu 缾bình 故cố 。 須tu 人nhân 工công 水thủy 輪luân 繩thằng 杖trượng 等đẳng 而nhi 為vi 了liễu 因nhân 。 如như 尼ni 拘câu 陀đà 子tử 。 須tu 地địa 水thủy 糞phẩn 而nhi 作tác 了liễu 因nhân 。 乳nhũ 中trung 酵# 暖noãn 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 須tu 作tác 了liễu 因nhân 。 是thị 故cố 雖tuy 先tiên 有hữu 性tánh 。 要yếu 假giả 了liễu 因nhân 。 然nhiên 後hậu 得đắc 見kiến 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 定định 知tri 乳nhũ 中trung 先tiên 有hữu 酪lạc 性tánh 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 酪lạc 性tánh 者giả 。 即tức 是thị 了liễu 因nhân 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 。 復phục 何hà 須tu 了liễu 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 性tánh 。 自tự 了liễu 者giả 常thường 應ưng 自tự 了liễu 。 若nhược 自tự 不bất 了liễu 何hà 能năng 了liễu 他tha 。 若nhược 言ngôn 了liễu 因nhân 有hữu 二nhị 種chủng 性tánh 。 一nhất 者giả 自tự 了liễu 。 二nhị 者giả 了liễu 他tha 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。
何hà 以dĩ 故cố 。 了liễu 因nhân 一nhất 法pháp 云vân 何hà 有hữu 二nhị 。 若nhược 有hữu 二nhị 者giả 。 乳nhũ 亦diệc 應ưng 二nhị 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 無vô 有hữu 二nhị 相tướng 者giả 云vân 何hà 。 了liễu 因nhân 而nhi 獨độc 有hữu 二nhị 。 師sư 子tử 吼hống 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 如như 世thế 人nhân 言ngôn 我ngã 共cộng 八bát 人nhân 了liễu 因nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 自tự 了liễu 了liễu 他tha 。
佛Phật 言ngôn 。
善thiện 男nam 子tử 。 了liễu 因nhân 若nhược 爾nhĩ 則tắc 非phi 了liễu 因nhân 。
何hà 以dĩ 故cố 。 數số 者giả 能năng 數sổ 自tự 色sắc 他tha 色sắc 故cố 得đắc 言ngôn 八bát 。 而nhi 此thử 色sắc 性tánh 自tự 無vô 了liễu 相tương/tướng 。 無vô 了liễu 相tương/tướng 故cố 。 要yếu 須tu 智trí 性tánh 乃nãi 數số 自tự 他tha 。 是thị 故cố 了liễu 因nhân 不bất 能năng 自tự 了liễu 亦diệc 不bất 了liễu 他tha 。 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 佛Phật 性tánh 者giả 。 何hà 故cố 修tu 習tập 。 無vô 量lượng 功công 德đức 。 若nhược 言ngôn 修tu 習tập 是thị 了liễu 因nhân 者giả 已dĩ 同đồng 酪lạc 壞hoại 。 若nhược 言ngôn 因nhân 中trung 定định 有hữu 果quả 者giả 。 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 則tắc 無vô 增tăng 長trưởng 。 我ngã 見kiến 世thế 人nhân 本bổn 無vô 禁cấm 戒giới 。 禪thiền 定định 智trí 慧tuệ 。 從tùng 師sư 受thọ 已dĩ 。 漸tiệm 漸tiệm 增tăng 益ích 。 若nhược 言ngôn 師sư 教giáo 是thị 了liễu 因nhân 者giả 。 當đương 師sư 教giáo 時thời 受thọ 者giả 未vị 有hữu 。 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 應ưng 了liễu 。 未vị 有hữu 云vân 何hà 。 乃nãi 了liễu 戒giới 定định 智trí 慧tuệ 。 令linh 得đắc 增tăng 長trưởng 。 師Sư 子Tử 吼Hống 菩Bồ 薩Tát 言ngôn 。
世Thế 尊Tôn 。 若nhược 了liễu 因nhân 無vô 者giả 云vân 何hà 得đắc 名danh 。 有hữu 乳nhũ 有hữu 酪lạc 。
善thiện 男nam 子tử 。 世thế 間gian 答đáp 難nạn/nan 凡phàm 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 轉chuyển 答đáp 。 如như 先tiên 所sở 說thuyết 。 何hà 故cố 名danh 戒giới 。 以dĩ 不bất 悔hối 故cố 。 乃nãi 至chí 為vi 得đắc 大đại 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 二nhị 者giả 默mặc 然nhiên 答đáp 。 如như 有hữu 梵Phạm 志Chí 來lai 問vấn 我ngã 言ngôn 。 我ngã 是thị 常thường 耶da 。 我ngã 時thời 默mặc 然nhiên 。 二nhị 者giả 疑nghi 答đáp 。 如như 此thử 經Kinh 中trung 若nhược 了liễu 因nhân 有hữu 二nhị 。 乳nhũ 中trung 何hà 故cố 不bất 得đắc 有hữu 二nhị 。
善thiện 男nam 子tử 。 我ngã 今kim 轉chuyển 答đáp 。 如như 世thế 人nhân 言ngôn 。 乳nhũ 有hữu 酪lạc 者giả 。 以dĩ 定định 得đắc 故cố 。 是thị 故cố 得đắc 名danh 。 乳nhũ 有hữu 酪lạc 性tánh 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 眾chúng 生sanh 有hữu 佛Phật 性tánh 以dĩ 當đương 見kiến 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 所sở 引dẫn 對đối 今kim 疏sớ/sơ 文văn 則tắc 知tri 。 廣quảng 略lược 。 但đãn 要yếu 何hà 須tu 了liễu 義nghĩa 。 然nhiên 澤trạch 州châu 釋thích 云vân 。 自tự 下hạ 第đệ 五ngũ 師sư 子tử 吼hống 。 以dĩ 其kỳ 緣duyên 正chánh 二nhị 因nhân 證chứng 性tánh 本bổn 有hữu 。 如Như 來Lai 對đối 破phá 。 佛Phật 破phá 有hữu 三tam 。 一nhất 就tựu 喻dụ 。 二nhị 就tựu 法pháp 。 三tam 雙song 就tựu 法pháp 喻dụ 。 初sơ 就tựu 喻dụ 中trung 云vân 。 若nhược 使sử 乳nhũ 中trung 定định 有hữu 酪lạc 性tánh 即tức 是thị 了liễu 因nhân 者giả 。 乳nhũ 中trung 既ký 得đắc 有hữu 其kỳ 酪lạc 性tánh 。 性tánh 由do 了liễu 有hữu 。 明minh 知tri 乳nhũ 中trung 即tức 有hữu 性tánh 了liễu 。 破phá 性tánh 了liễu 中trung 文văn 別biệt 有hữu 四tứ 。 一nhất 若nhược 是thị 了liễu 因nhân 復phục 何hà 須tu 了liễu 者giả 以dĩ 內nội 徵trưng 外ngoại 。 乳nhũ 中trung 先tiên 自tự 有hữu 其kỳ 了liễu 因nhân 。 何hà 須tu 乳nhũ 外ngoại 酵# 暖noãn 為vi 了liễu 因nhân 。 此thử 即tức 是thị 以dĩ 外ngoại 破phá 內nội 。 今kim 疏sớ/sơ 云vân 。 又hựu 善thiện 男nam 子tử 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 有hữu 佛Phật 性tánh 者giả 下hạ 。 即tức 彼bỉ 就tựu 法pháp 破phá 。 言ngôn 已dĩ 同đồng 酪lạc 壞hoại 者giả 。 難nạn/nan 破phá 須tu 了liễu 。 師sư 子tử 吼hống 立lập 意ý 性tánh 體thể 雖tuy 有hữu 須tu 修tu 了liễu 因nhân 。 了liễu 之chi 令linh 現hiện 故cố 舉cử 破phá 之chi 。 前tiền 破phá 喻dụ 中trung 若nhược 有hữu 酪lạc 性tánh 應ưng 有hữu 性tánh 了liễu 。 若nhược 有hữu 性tánh 了liễu 何hà 須tu 外ngoại 緣duyên 以dĩ 為vi 了liễu 因nhân 。 破phá 此thử 同đồng 彼bỉ 名danh 同đồng 酪lạc 壞hoại 。 喻dụ 既ký 已dĩ 破phá 法pháp 全toàn 同đồng 喻dụ 何hà 得đắc 不bất 破phá 。
疏sớ/sơ 。 結kết 正chánh 義nghĩa 云vân 下hạ 。 指chỉ 彼bỉ 最tối 後hậu 結kết 文văn 並tịnh 如như 上thượng 引dẫn 。 但đãn 觀quán 上thượng 來lai 所sở 引dẫn 經kinh 疏sớ/sơ 。 則tắc 此thử 中trung 疏sớ/sơ 居cư 然nhiên 可khả 了liễu 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 上thượng 諸chư 義nghĩa 總tổng 有hữu 二nhị 意ý 者giả 。 第đệ 二nhị 決quyết 擇trạch 經kinh 意ý 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 前tiền 義nghĩa 即tức 澤trạch 州châu 意ý 。 後hậu 意ý 即tức 疏sớ/sơ 正chánh 意ý 。 所sở 以dĩ 更cánh 加gia 後hậu 意ý 者giả 。 若nhược 但đãn 用dụng 前tiền 意ý 猶do 招chiêu 來lai 難nạn/nan 次thứ 下hạ 當đương 明minh 。 故cố 於ư 後hậu 意ý 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 義nghĩa 。 次thứ 遮già 外ngoại 救cứu 。 後hậu 結kết 示thị 正chánh 宗tông 。 前tiền 中trung 疏sớ/sơ 。 約ước 其kỳ 體thể 性tánh 與dữ 有hữu 不bất 異dị 者giả 。 如như 鑛khoáng 有hữu 金kim 性tánh 波ba 有hữu 濕thấp 性tánh 。 約ước 其kỳ 現hiện 惑hoặc 與dữ 無vô 不bất 殊thù 者giả 。 不bất 得đắc 其kỳ 用dụng 。 如như 水thủy 成thành 氷băng 無vô 水thủy 之chi 軟nhuyễn 。 若nhược 言ngôn 定định 有hữu 名danh 為vi 執chấp 著trước 者giả 。 暗ám 引dẫn 經kinh 證chứng 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 三tam 十thập 五ngũ 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 於ư 是thị 經Kinh 中trung 。 說thuyết 如như 是thị 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 定định 有hữu 佛Phật 性tánh 。 是thị 名danh 執chấp 著trước 。 若nhược 無vô 佛Phật 性tánh 是thị 名danh 虛hư 妄vọng 。 智trí 者giả 應ưng 說thuyết 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 三tam 十thập 六lục 又hựu 云vân 。
善thiện 男nam 子tử 。 若nhược 有hữu 人nhân 說thuyết 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 定định 有hữu 佛Phật 性tánh 。 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 不bất 作tác 不bất 生sanh 煩phiền 惱não 。 因nhân 緣duyên 故cố 不bất 可khả 見kiến 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 謗báng 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 都đô 無vô 佛Phật 性tánh 猶do 如như 兔thố 角giác 。 從tùng 方phương 便tiện 生sanh 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 已dĩ 有hữu 還hoàn 無vô 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 謗báng 佛Phật 法Pháp 僧Tăng 。 若nhược 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 眾chúng 生sanh 佛Phật 性tánh 。 非phi 有hữu 如như 虛hư 空không 。 非phi 無vô 如như 兔thố 角giác 。
何hà 以dĩ 故cố 。 虛hư 空không 常thường 故cố 。 兔thố 角giác 無vô 故cố 。 是thị 故cố 得đắc 言ngôn 。 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 。 有hữu 故cố 破phá 兔thố 角giác 。 無vô 故cố 破phá 虛hư 空không 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 不bất 謗báng 三Tam 寶Bảo 。
善thiện 男nam 子tử 。 夫phu 佛Phật 性tánh 者giả 。 不bất 名danh 一nhất 法pháp 。 不bất 名danh 十thập 法pháp 。 不bất 名danh 百bách 法pháp 。 不bất 名danh 千thiên 法pháp 。 不bất 名danh 萬vạn 法pháp 。 未vị 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 時thời 。 一nhất 切thiết 善thiện 不bất 善thiện 無vô 記ký 。 盡tận 名danh 佛Phật 性tánh 。 如Như 來Lai 或hoặc 時thời 因nhân 中trung 說thuyết 果quả 。 果quả 中trung 說thuyết 因nhân 。 是thị 名danh 如Như 來Lai 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 故cố 。 名danh 為vi 如Như 來Lai 。 如Như 來Lai 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 故cố 名danh 阿a 羅la 訶ha 。 隨tùy 自tự 意ý 語ngữ 。 名danh 三Tam 藐Miệu 三Tam 佛Phật 陀Đà 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 眾chúng 生sanh 智trí 慧tuệ 是thị 佛Phật 性tánh 因nhân 者giả 。 此thử 下hạ 第đệ 二nhị 遮già 於ư 外ngoại 救cứu 。 即tức 前tiền 意ý 家gia 救cứu 。 然nhiên 疏sớ/sơ 。 雖tuy 雙song 存tồn 二nhị 義nghĩa 以dĩ 後hậu 意ý 為vi 正chánh 故cố 。 假giả 以dĩ 前tiền 師sư 設thiết 難nạn/nan 救cứu 前tiền 。 救cứu 云vân 。 汝nhữ 意ý 加gia 後hậu 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 前tiền 義nghĩa 為vi 未vị 造tạo 玄huyền 。 因nhân 果quả 二nhị 性tánh 皆giai 有hữu 明minh 文văn 。 若nhược 有hữu 明minh 文văn 如như 何hà 。 不bất 許hứa 。 故cố 經Kinh 云vân 。 佛Phật 性tánh 有hữu 因nhân 有hữu 因nhân 因nhân 。 有hữu 果quả 有hữu 果quả 果quả 因nhân 者giả 即tức 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 因nhân 因nhân 者giả 名danh 為vi 智trí 慧tuệ 。 果quả 者giả 謂vị 大đại 菩Bồ 提Đề 。 果quả 果quả 者giả 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 既ký 有hữu 四tứ 種chủng 。 前tiền 二nhị 本bổn 有hữu 。 後hậu 二nhị 當đương 有hữu 。 文văn 理lý 昭chiêu 然nhiên 。 如như 何hà 不bất 信tín 因nhân 果quả 二nhị 性tánh 。 更cánh 別biệt 說thuyết 理lý 故cố 為vi 此thử 通thông 。 欲dục 通thông 此thử 義nghĩa 先tiên 應ưng 反phản 難nạn/nan 前tiền 師sư 云vân 。 向hướng 引dẫn 四tứ 性tánh 是thị 一nhất 處xứ 復phục 有hữu 處xứ 。 說thuyết 是thị 因nhân 非phi 果quả 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 是thị 果quả 非phi 因nhân 如như 大đại 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 因nhân 是thị 果quả 如như 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 所sở 生sanh 之chi 法pháp 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 。 此thử 復phục 云vân 何hà 。 設thiết 爾nhĩ 通thông 云vân 是thị 因nhân 非phi 果quả 是thị 初sơ 性tánh 。 是thị 果quả 非phi 因nhân 是thị 第đệ 四tứ 性tánh 。 是thị 因nhân 是thị 果quả 為vi 第đệ 三tam 者giả 理lý 亦diệc 可khả 通thông 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。 名danh 為vi 佛Phật 性tánh 如như 何hà 可khả 通thông 。 明minh 知tri 直trực 語ngữ 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 體thể 非phi 因nhân 果quả 。 因nhân 中trung 取thủ 之chi 名danh 為vi 因nhân 性tánh 。 果quả 中trung 取thủ 之chi 名danh 為vi 果quả 性tánh 。 非phi 是thị 佛Phật 性tánh 分phần/phân 成thành 因nhân 果quả 。 如như 缾bình 取thủ 空không 是thị 缾bình 中trung 空không 。 世thế 界giới 取thủ 空không 是thị 界giới 中trung 空không 。 空không 豈khởi 有hữu 異dị 。 故cố 言ngôn 眾chúng 生sanh 智trí 性tánh 是thị 佛Phật 性tánh 因nhân 。 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 佛Phật 性tánh 果quả 。 非phi 是thị 佛Phật 性tánh 分phần/phân 成thành 因nhân 果quả 。 故cố 結kết 正chánh 云vân 然nhiên 則tắc 佛Phật 性tánh 。 非phi 因nhân 非phi 果quả 。
疏sớ/sơ 。 今kim 此thử 經Kinh 宗tông 下hạ 。 結kết 示thị 正chánh 宗tông 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 結kết 正chánh 義nghĩa 。 後hậu 結kết 廣quảng 勸khuyến 信tín 。 前tiền 中trung 言ngôn 宗tông 於ư 法pháp 性tánh 者giả 。 以dĩ 無vô 障chướng 礙ngại 。 法Pháp 界Giới 為vi 宗tông 。 則tắc 法pháp 性tánh 即tức 佛Phật 性tánh 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 心tâm 自tự 性tánh 。 若nhược 以dĩ 心tâm 性tánh 為vi 佛Phật 性tánh 者giả 。 無vô 法pháp 非phi 心tâm 性tánh 則tắc 不bất 隔cách 內nội 外ngoại 。 而nhi 體thể 非phi 內nội 外ngoại 內nội 外ngoại 屬thuộc 相tương/tướng 性tánh 不bất 同đồng 相tương/tướng 何hà 有hữu 內nội 外ngoại 。 然nhiên 迷mê 一nhất 性tánh 而nhi 變biến 成thành 外ngoại 。 外ngoại 既ký 唯duy 心tâm 何hà 有hữu 非phi 佛Phật 。 所sở 變biến 無vô 實thật 故cố 說thuyết 牆tường 壁bích 言ngôn 無vô 佛Phật 性tánh 。 以dĩ 性tánh 該cai 相tương/tướng 無vô 非phi 性tánh 矣hĩ 。 加gia 煙yên 因nhân 火hỏa 煙yên 即tức 是thị 火hỏa 而nhi 煙yên 翳ế 火hỏa 。 依y 性tánh 起khởi 相tương/tướng 相tương/tướng 翳ế 於ư 性tánh 而nhi 相tương/tướng 即tức 性tánh 。 如như 水thủy 成thành 波ba 波ba 即tức 是thị 水thủy 。 境cảnh 因nhân 心tâm 變biến 境cảnh 不bất 異dị 心tâm 。 心tâm 若nhược 有hữu 性tánh 境cảnh 寧ninh 非phi 有hữu 。 況huống 心tâm 與dữ 境cảnh 皆giai 即tức 真chân 性tánh 真chân 性tánh 。 不bất 二nhị 心tâm 境cảnh 豈khởi 乖quai 。 若nhược 以dĩ 性tánh 從tùng 相tương/tướng 不bất 妨phương 內nội 外ngoại 。 若nhược 以dĩ 外ngoại 境cảnh 而nhi 例lệ 於ư 心tâm 令linh 有hữu 覺giác 知tri 。 修tu 行hành 作tác 佛Phật 即tức 是thị 邪tà 見kiến 外ngoại 道đạo 之chi 法pháp 。 故cố 須tu 常thường 照chiếu 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 不bất 一nhất 不bất 異dị 。 無vô 所sở 惑hoặc 矣hĩ 。 故cố 云vân 即tức 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 隨tùy 物vật 迷mê 悟ngộ 強cưỡng 說thuyết 升thăng 沈trầm 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 性tánh 要yếu 義nghĩa 下hạ 。 結kết 廣quảng 勸khuyến 信tín 。
疏sớ/sơ 。 此thử 喻dụ 了liễu 因nhân 惑hoặc 俱câu 者giả 。 翳ế 喻dụ 於ư 惑hoặc 。 眼nhãn 喻dụ 了liễu 因nhân 。 但đãn 見kiến 有hữu 垢cấu 非phi 全toàn 不bất 見kiến 。 然nhiên 見kiến 空không 華hoa 無vô 而nhi 謂vị 有hữu 。 不bất 見kiến 於ư 無vô 。 即tức 不bất 見kiến 法Pháp 。
疏sớ/sơ 。 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 佛Phật 性tánh 二nhị 種chủng 下hạ 引dẫn 證chứng 。 即tức 二nhị 十thập 八bát 經kinh 。 但đãn 初sơ 云vân 。 善thiện 男nam 子tử 佛Phật 性tánh 。 復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 從tùng 一nhất 者giả 是thị 色sắc 下hạ 。 疏sớ/sơ 全toàn 是thị 經Kinh 。 直trực 至chí 然nhiên 非phi 失thất 壞hoại 一nhất 段đoạn 終chung 畢tất 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 非phi 內nội 非phi 外ngoại 。 然nhiên 不bất 失thất 壞hoại 證chứng 強cưỡng 說thuyết 升thăng 沈trầm 。 二nhị 證chứng 可khả 見kiến 。 謂vị 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 見kiến 之chi 。 了liễu 了liễu 如như 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 言ngôn 非phi 色sắc 者giả 。 以dĩ 未vị 證chứng 如như 聞văn 他tha 說thuyết 故cố 。 故cố 云vân 聞văn 見kiến 。 若nhược 涅Niết 槃Bàn 二nhị 十thập 七thất 經Kinh 云vân 善thiện 男nam 子tử 。 佛Phật 性tánh 亦diệc 色sắc 非phi 色sắc 。 非phi 色sắc 非phi 非phi 色sắc 。 及cập 歷lịch 相tương/tướng 非phi 相tướng 常thường 非phi 常thường 等đẳng 。 下hạ 釋thích 云vân 。 色sắc 者giả 金kim 剛cang 身thân 故cố 。 非phi 色sắc 者giả 。 十Thập 八Bát 不Bất 共Cộng 等đẳng 故cố 。 非phi 色sắc 非phi 非phi 色sắc 者giả 。 無vô 定định 相tương/tướng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 約ước 佛Phật 性tánh 之chi 體thể 名danh 色sắc 非phi 色sắc 。 以dĩ 如Như 來Lai 身thân 。 智trí 等đẳng 皆giai 果quả 性tánh 故cố 非phi 今kim 所sở 用dụng 。 第đệ 四tứ 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 二nhị 句cú 曲khúc 徑kính 趣thú 寂tịch 迷mê 一nhất 直trực 道đạo 者giả 。 迷mê 一nhất 直trực 道đạo 凡phàm 小tiểu 俱câu 迷mê 。 曲khúc 徑kính 趣thú 寂tịch 唯duy 是thị 小Tiểu 乘Thừa 。 若nhược 超siêu 卓trác 大đại 方phương 不bất 歷lịch 二Nhị 乘Thừa 速tốc 成thành 正chánh 覺giác 。 名danh 為vi 直trực 道đạo 。 若nhược 先tiên 證chứng 二Nhị 乘Thừa 後hậu 方phương 入nhập 大đại 名danh 為vi 曲khúc 徑kính 。 曲khúc 徑kính 謂vị 其kỳ 迂# 迴hồi 。 趣thú 寂tịch 明minh 其kỳ 沈trầm 滯trệ 。 入nhập 無vô 餘dư 依y 。 權quyền 教giáo 不bất 迴hồi 。 若nhược 實thật 教giáo 中trung 終chung 竟cánh 發phát 意ý 。 但đãn 動động 經kinh 八bát 萬vạn 耽đam 三tam 昧muội 酒tửu 故cố 。
疏sớ/sơ 。 次thứ 半bán 有hữu 常thường 等đẳng 倒đảo 長trường/trưởng 世thế 間gian 惡ác 者giả 。 以dĩ 上thượng 言ngôn 通thông 凡phàm 小tiểu 。 故cố 此thử 說thuyết 凡phàm 惡ác 。 下hạ 說thuyết 小Tiểu 乘Thừa 之chi 惡ác 。 疏sớ/sơ 三tam 乘thừa 縱túng/tung 有hữu 亦diệc 不bất 名danh 諦đế 者giả 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 見kiến 法pháp 空không 。 居cư 然nhiên 不bất 淨tịnh 。 權quyền 教giáo 大Đại 乘Thừa 謂vị 事sự 理lý 不bất 融dung 亦diệc 未vị 為vi 淨tịnh 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 拂phất 前tiền 二nhị 見kiến 以dĩ 成thành 真chân 見kiến 者giả 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 偈kệ 意ý 。 次thứ 謂vị 上thượng 半bán 下hạ 別biệt 釋thích 偈kệ 文văn 。 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 後hậu 智trí 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 論luận 通thông 釋thích 。 謂vị 第đệ 二nhị 十thập 論luận 。 彼bỉ 論luận 偈kệ 云vân 。 若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 是thị 則tắc 為vi 被bị 縛phược 。 若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 亦diệc 為vi 被bị 縛phược 。 若nhược 人nhân 見kiến 般Bát 若Nhã 是thị 。 則tắc 得đắc 解giải 脫thoát 。 若nhược 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 是thị 亦diệc 得đắc 解giải 脫thoát 。 脫thoát 之chi 與dữ 縛phược 俱câu 通thông 見kiến 不bất 見kiến 。 今kim 疏sớ/sơ 隨tùy 經kinh 之chi 次thứ 便tiện 以dĩ 論luận 偈kệ 隨tùy 義nghĩa 解giải 釋thích 。 初sơ 言ngôn 下hạ 半bán 意ý 者giả 。 謂vị 下hạ 半bán 。 真chân 俗tục 之chi 見kiến 不bất 忘vong 。 此thử 是thị 取thủ 著trước 之chi 見kiến 故cố 被bị 縛phược 也dã 。 言ngôn 上thượng 半bán 意ý 者giả 是thị 論luận 第đệ 三tam 句cú 。 是thị 忘vong 見kiến 之chi 見kiến 同đồng 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 故cố 得đắc 解giải 脫thoát 。
疏sớ/sơ 。 即tức 第đệ 六lục 七thất 偈kệ 者giả 。 以dĩ 第đệ 六lục 偈kệ 見kiến 佛Phật 無vô 取thủ 即tức 無vô 取thủ 而nhi 見kiến 。 是thị 見kiến 般Bát 若Nhã 得đắc 解giải 脫thoát 義nghĩa 。 第đệ 七thất 偈kệ 證chứng 真chân 了liễu 俗tục 亦diệc 真chân 見kiến 般Bát 若Nhã 故cố 皆giai 解giải 脫thoát 。 疏sớ/sơ 即tức 第đệ 四tứ 偈kệ 者giả 。 第đệ 四tứ 不bất 見kiến 諸chư 法pháp 。 空không 是thị 無vô 真chân 見kiến 故cố 。 不bất 見kiến 般Bát 若Nhã 。 豈khởi 不bất 縛phược 耶da 。
疏sớ/sơ 。 唯duy 忘vong 言ngôn 者giả 可khả 究cứu 斯tư 旨chỉ 者giả 。 見kiến 與dữ 不bất 見kiến 。 俱câu 通thông 縛phược 解giải 。 豈khởi 得đắc 隨tùy 於ư 見kiến 不bất 見kiến 言ngôn 。 須tu 領lãnh 見kiến 等đẳng 下hạ 意ý 。 若nhược 言ngôn 見kiến 而nhi 被bị 縛phược 。 即tức 知tri 是thị 取thủ 著trước 之chi 見kiến 。 若nhược 言ngôn 見kiến 得đắc 解giải 脫thoát 。 即tức 須tu 知tri 是thị 無vô 分phân 別biệt 見kiến 。 故cố 什thập 公công 云vân 。 唯duy 忘vong 言ngôn 者giả 可khả 與dữ 道đạo 合hợp 。 虛hư 懷hoài 者giả 可khả 與dữ 理lý 通thông 。 冥minh 心tâm 者giả 可khả 與dữ 真chân 一nhất 。 遺di 智trí 者giả 可khả 與dữ 聖thánh 同đồng 矣hĩ 。 第đệ 五ngũ 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 初sơ 三tam 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 然nhiên 此thử 中trung 明minh 於ư 三tam 性tánh 。 上thượng 修tu 三tam 無vô 性tánh 觀quán 。 言ngôn 三tam 性tánh 者giả 。 一nhất 遍biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 。 二nhị 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 三tam 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 三tam 無vô 性tánh 者giả 。 一nhất 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 二nhị 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 三tam 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 三tam 性tánh 之chi 義nghĩa 。 已dĩ 見kiến 上thượng 文văn 。 今kim 疏sớ/sơ 科khoa 文văn 名danh 中trung 一nhất 一nhất 舍xá 二nhị 。 今kim 言ngôn 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 所sở 執chấp 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 無vô 相tướng 即tức 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 觀quán 。 次thứ 三tam 緣duyên 起khởi 無vô 生sanh 者giả 。 緣duyên 起khởi 即tức 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 古cổ 經kinh 論luận 中trung 。 亦diệc 名danh 緣duyên 起khởi 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 文văn 從tùng 簡giản 故cố 云vân 緣duyên 起khởi 。 言ngôn 無vô 生sanh 者giả 。 即tức 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 觀quán 。 後hậu 三tam 圓viên 成thành 無vô 性tánh 者giả 圓viên 成thành 即tức 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 言ngôn 無vô 性tánh 者giả 。 即tức 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 偏thiên 言ngôn 無vô 性tánh 者giả 。 向hướng 真chân 性tánh 上thượng 。 說thuyết 無vô 性tánh 故cố 。 亦diệc 是thị 古cổ 名danh 並tịnh 從tùng 簡giản 耳nhĩ 。 又hựu 皆giai 雙song 明minh 者giả 。 以dĩ 其kỳ 三tam 性tánh 即tức 三tam 無vô 性tánh 故cố 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 即tức 依y 此thử 三tam 性tánh 。 說thuyết 彼bỉ 三tam 無vô 性tánh 。 初sơ 則tắc 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 無vô 自tự 然nhiên 性tánh 。 後hậu 由do 遠viễn 離ly 前tiền 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 性tánh 。 故cố 二nhị 種chủng 三tam 性tánh 。 不bất 相tương 去khứ 離ly 。 然nhiên 法pháp 相tướng 宗tông 三tam 性tánh 即tức 有hữu 性tánh 。 三tam 無vô 性tánh 則tắc 無vô 性tánh 。 有hữu 無vô 義nghĩa 殊thù 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 故cố 佛Phật 密mật 意ý 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 性tánh 。 意ý 云vân 。 既ký 言ngôn 密mật 意ý 說thuyết 三tam 無vô 性tánh 則tắc 不bất 礙ngại 於ư 三tam 有hữu 性tánh 也dã 。 若nhược 法pháp 性tánh 宗tông 此thử 二nhị 三tam 性tánh 有hữu 無vô 無vô 礙ngại 互hỗ 奪đoạt 雙song 亡vong 皆giai 悉tất 自tự 在tại 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 一nhất 舉cử 分phân 別biệt 過quá 者giả 。 分phân 別biệt 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 也dã 。 古cổ 謂vị 為vi 分phân 別biệt 性tánh 。 今kim 疏sớ/sơ 從tùng 簡giản 亦diệc 欲dục 辨biện 起khởi 心tâm 動động 念niệm 。 皆giai 成thành 分phân 別biệt 故cố 並tịnh 成thành 過quá 。 故cố 云vân 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 法pháp 邪tà 。 不bất 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 一nhất 切thiết 法pháp 正chánh 。 故cố 信tín 心tâm 銘minh 云vân 。 至chí 道Đạo 無vô 難nan 。 唯duy 嫌hiềm 揀giản 擇trạch 。 但đãn 不bất 憎tăng 愛ái 。 洞đỗng 然nhiên 明minh 白bạch 。 疏sớ/sơ 後hậu 二nhị 顯hiển 。 無vô 相tướng 觀quán 者giả 。 正chánh 修tu 三tam 無vô 性tánh 中trung 初sơ 無vô 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 離ly 所sở 取thủ 者giả 。 謂vị 二nhị 偈kệ 中trung 初sơ 一nhất 偈kệ 所sở 取thủ 。 即tức 遍biến 計kế 所sở 執chấp 也dã 。 上thượng 半bán 知tri 於ư 情tình 有hữu 者giả 。 即tức 遍biến 計kế 中trung 二nhị 義nghĩa 。 謂vị 情tình 有hữu 理lý 無vô 。 今kim 知tri 情tình 有hữu 即tức 是thị 理lý 無vô 。 則tắc 知tri 此thử 性tánh 。 即tức 無vô 相tướng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 如như 迷mê 木mộc 見kiến 鬼quỷ 等đẳng 者giả 。 舉cử 喻dụ 以dĩ 明minh 。 如như 人nhân 夜dạ 行hành 雲vân 月nguyệt 朦# 朧# 。 見kiến 一nhất 杌ngột 木mộc 以dĩ 無vô 月nguyệt 光quang 。 情tình 懷hoài 怖bố 畏úy 而nhi 生sanh 鬼quỷ 想tưởng 。 眾chúng 生sanh 亦diệc 爾nhĩ 。 行hành 生sanh 死tử 夜dạ 妄vọng 想tưởng 浮phù 雲vân 蔽tế 於ư 慧tuệ 月nguyệt 。 覩đổ 緣duyên 生sanh 法pháp 不bất 了liễu 性tánh 空không 。 謂vị 有hữu 定định 性tánh 如như 生sanh 鬼quỷ 想tưởng 。 鬼quỷ 喻dụ 遍biến 計kế 。 木mộc 喻dụ 依y 圓viên 。 若nhược 了liễu 知tri 鬼quỷ 是thị 因nhân 迷mê 有hữu 則tắc 知tri 所sở 執chấp 定định 性tánh 之chi 法pháp 皆giai 由do 妄vọng 情tình 。 是thị 人nhân 名danh 為vi 。 妄vọng 識thức 所sở 執chấp 。 故cố 名danh 悟ngộ 人nhân 如như 實thật 知tri 鬼quỷ 此thử 釋thích 上thượng 半bán 。
疏sớ/sơ 。 知tri 鬼quỷ 本bổn 無vô 舉cử 體thể 是thị 木mộc 者giả 釋thích 下hạ 半bán 也dã 。 約ước 法pháp 云vân 知tri 妄vọng 所sở 執chấp 理lý 。 本bổn 是thị 無vô 但đãn 是thị 依y 圓viên 。 為vi 舉cử 體thể 是thị 木mộc 則tắc 見kiến 依y 圓viên 故cố 名danh 見kiến 木mộc 。 故cố 知tri 妄vọng 本bổn 自tự 真chân 則tắc 鬼quỷ 是thị 木mộc 見kiến 佛Phật 則tắc 清thanh 淨tịnh 名danh 為vi 見kiến 木mộc 。
疏sớ/sơ 。 如như 若nhược 見kiến 鬼quỷ 則tắc 不bất 見kiến 木mộc 者giả 。 有hữu 妄vọng 執chấp 之chi 見kiến 如như 若nhược 見kiến 鬼quỷ 故cố 。 則tắc 為vi 垢cấu 不bất 見kiến 依y 圓viên 名danh 不bất 見kiến 木mộc 。 執chấp 有hữu 定định 性tánh 不bất 見kiến 依y 圓viên 之chi 實thật 名danh 未vị 為vi 見kiến 木mộc 。
疏sớ/sơ 。 下hạ 半bán 顯hiển 得đắc 離ly 於ư 鬼quỷ 見kiến 方phương 成thành 見kiến 木mộc 者giả 。 謂vị 離ly 於ư 定định 性tánh 執chấp 見kiến 。 則tắc 見kiến 圓viên 成thành 之chi 實thật 方phương 為vi 見kiến 木mộc 。 疏sớ/sơ 依y 他tha 二nhị 義nghĩa 者giả 。 三tam 性tánh 各các 二nhị 義nghĩa 。 依y 他tha 二nhị 者giả 。 一nhất 幻huyễn 有hữu 。 二nhị 無vô 性tánh 。 從tùng 分phân 別biệt 生sanh 。 釋thích 依y 他tha 義nghĩa 。 依y 他tha 因nhân 緣duyên 而nhi 得đắc 有hữu 故cố 。 分phân 別biệt 即tức 他tha 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 依y 他tha 起khởi 自tự 性tánh 。 分phân 別biệt 緣duyên 所sở 生sanh 。 今kim 言ngôn 世thế 間gian 語ngữ 言ngôn 法pháp 即tức 所sở 起khởi 之chi 法pháp 。 眾chúng 生sanh 妄vọng 分phân 別biệt 即tức 是thị 能năng 生sanh 。 且thả 順thuận 三tam 性tánh 義nghĩa 釋thích 。 亦diệc 可khả 諸chư 世thế 間gian 法Pháp 。 各các 無vô 定định 性tánh 。 但đãn 是thị 眾chúng 生sanh 。 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 。 謂vị 有hữu 實thật 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 者giả 無vô 性tánh 即tức 是thị 下hạ 半bán 者giả 。 知tri 世thế 皆giai 無vô 生sanh 無vô 生sanh 即tức 無vô 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 無vô 生sanh 見kiến 同đồng 世thế 非phi 實thật 者giả 。 由do 上thượng 云vân 知tri 世thế 皆giai 無vô 生sanh 。 今kim 牒điệp 此thử 言ngôn 云vân 若nhược 見kiến 見kiến 世thế 間gian 。 謂vị 見kiến 世thế 無vô 生sanh 既ký 有hữu 此thử 見kiến 。 見kiến 即tức 是thị 生sanh 故cố 同đồng 世thế 間gian 非phi 真chân 實thật 也dã 。 故cố 古cổ 人nhân 云vân 。 無vô 生sanh 終chung 不bất 住trụ 萬vạn 象tượng 徒đồ 流lưu 布bố 。 若nhược 作tác 無vô 生sanh 解giải 還hoàn 被bị 無vô 生sanh 顧cố 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。
疏sớ/sơ 。 下hạ 半bán 見kiến 等đẳng 無vô 生sanh 名danh 真chân 見kiến 者giả 。 以dĩ 經kinh 文văn 言ngôn 若nhược 見kiến 等đẳng 無vô 異dị 。 謂vị 見kiến 等đẳng 所sở 見kiến 同đồng 無vô 生sanh 故cố 。 能năng 所sở 兩lưỡng 忘vong 名danh 真chân 見kiến 者giả 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 體thể 有hữu 者giả 。 圓viên 成thành 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 體thể 有hữu 。 二nhị 相tương/tướng 無vô 。 法pháp 性tánh 本bổn 清thanh 淨tịnh 故cố 是thị 體thể 有hữu 。 如như 空không 無vô 相tướng 。 故cố 是thị 相tương/tướng 無vô 。 體thể 有hữu 即tức 是thị 相tương/tướng 無vô 。 相tương/tướng 無vô 即tức 是thị 體thể 有hữu 。 本bổn 自tự 相tương/tướng 融dung 何hà 能năng 說thuyết 之chi 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 有hữu 即tức 相tương/tướng 無vô 故cố 。 欲dục 言ngôn 其kỳ 無vô 即tức 性tánh 有hữu 故cố 。 第đệ 六lục 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 智trí 離ly 所sở 知tri 心tâm 脫thoát 煩phiền 惱não 等đẳng 者giả 。 下hạ 半bán 初sơ 句cú 。 明minh 離ly 二nhị 障chướng 。 言ngôn 離ly 垢cấu 者giả 。 離ly 所sở 知tri 障chướng 。 是thị 慧tuệ 解giải 脫thoát 故cố 。 言ngôn 智trí 離ly 所sở 知tri 。 言ngôn 心tâm 解giải 脫thoát 者giả 。 是thị 離ly 煩phiền 惱não 障chướng 。 是thị 心tâm 解giải 脫thoát 故cố 。 云vân 心tâm 脫thoát 煩phiền 惱não 。 解giải 脫thoát 之chi 義nghĩa 通thông 二nhị 解giải 脫thoát 。 言ngôn 兼kiêm 二nhị 利lợi 者giả 。 即tức 第đệ 四tứ 句cú 自tự 度độ 能năng 度độ 彼bỉ 。 以dĩ 自tự 度độ 二nhị 障chướng 亦diệc 令linh 他tha 人nhân 。 脫thoát 二nhị 障chướng 故cố 。 則tắc 俱câu 度độ 苦khổ 海hải 也dã 。 疏sớ/sơ 二nhị 障chướng 難nạn 除trừ 下hạ 。 總tổng 舉cử 下hạ 半bán 釋thích 成thành 初sơ 句cú 。 二nhị 障chướng 難nạn 除trừ 則tắc 難nạn/nan 斷đoạn 能năng 斷đoạn 眾chúng 生sanh 難nan 度độ 。 今kim 難nan 度độ 能năng 度độ 為vi 自tự 強cường 不bất 息tức 。 是thị 希hy 有hữu 勇dũng 健kiện 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 自tự 強cường 不bất 息tức 。 即tức 周chu 易dị 乾can/kiền/càn 卦# 大đại 象tượng 。 象tượng 曰viết 。 天thiên 行hành 健kiện 。 君quân 子tử 以dĩ 自tự 強cường 不bất 息tức 。 謂vị 乾can/kiền/càn 者giả 剛cang 健kiện 之chi 象tượng 。 君quân 子tử 當đương 法pháp 天thiên 剛cang 健kiện 。 故cố 自tự 強cường 進tiến 德đức 不bất 休hưu 息tức 也dã 。 今kim 借tá 用dụng 之chi 明minh 佛Phật 勇dũng 猛mãnh 。 自tự 勵lệ 策sách 修tu 練luyện 磨ma 其kỳ 心tâm 。 得đắc 成thành 正chánh 覺giác 。 為vi 勇dũng 健kiện 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 如như 大đại 菩Bồ 薩Tát 見kiến 者giả 。 大đại 菩Bồ 薩Tát 即tức 於ư 無vô 量lượng 。 劫kiếp 積tích 智trí 之chi 者giả 。
疏sớ/sơ 。 盡tận 即tức 自tự 為vi 者giả 。 淨tịnh 名danh 第đệ 三tam 香hương 積tích 世thế 界giới 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 欲dục 還hoàn 本bổn 土thổ 。 以dĩ 求cầu 少thiểu 法pháp 。 當đương 念niệm 如Như 來Lai 。
佛Phật 告cáo 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。
有hữu 盡tận 無vô 盡tận 法Pháp 門môn 。 汝nhữ 等đẳng 當đương 學học 。 何hà 謂vị 有hữu 盡tận 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 何hà 謂vị 無vô 盡tận 。 謂vị 無vô 為vi 法Pháp 。 如như 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 何hà 謂vị 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 謂vị 不bất 離ly 大đại 慈từ 。 不bất 捨xả 大đại 悲bi 等đẳng 。 何hà 謂vị 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 謂vị 修tu 學học 空không 。 不bất 以dĩ 空không 為vi 證chứng 。 修tu 學học 無vô 相tướng 無vô 作tác 。 不bất 以dĩ 無vô 相tướng 。 無vô 作tác 為vi 證chứng 。
疏sớ/sơ 。 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 速tốc 起khởi 滅diệt 故cố 者giả 。 釋thích 成thành 盡tận 是thị 有hữu 為vi 之chi 義nghĩa 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 云vân 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 速tốc 起khởi 滅diệt 故cố 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 為vi 之chi 性tánh 湛trạm 若nhược 虛hư 空không 。 便tiện 是thị 無vô 為vi 體thể 常thường 遍biến 故cố 者giả 。 釋thích 其kỳ 性tánh 如như 虛hư 空không 。 故cố 說thuyết 無vô 有hữu 盡tận 。 其kỳ 性tánh 即tức 上thượng 有hữu 為vi 性tánh 故cố 。 其kỳ 性tánh 之chi 言ngôn 。 略lược 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 但đãn 約ước 無vô 性tánh 之chi 性tánh 以dĩ 有hữu 為vi 法pháp 緣duyên 生sanh 性tánh 空không 。 緣duyên 生sanh 性tánh 空không 即tức 同đồng 無vô 為vi 。 竪thụ 窮cùng 三tam 際tế 曰viết 常thường 。 橫hoạnh/hoành 無vô 不bất 周chu 曰viết 遍biến 。 故cố 是thị 無vô 為vi 。 則tắc 上thượng 淨tịnh 名danh 。 但đãn 明minh 不bất 盡tận 有hữu 為vi 。 不bất 住trụ 無vô 為vi 。 二nhị 相tương/tướng 猶do 別biệt 未vị 能năng 顯hiển 為vi 即tức 無vô 為vi 矣hĩ 。 今kim 明minh 即tức 性tánh 之chi 相tướng 是thị 名danh 有hữu 為vi 。 即tức 相tương/tướng 之chi 性tánh 便tiện 是thị 無vô 為vi 故cố 是thị 玄huyền 矣hĩ 。 二nhị 者giả 其kỳ 性tánh 如như 虛hư 空không 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 體thể 離ly 斷đoạn 常thường 故cố 如như 虛hư 空không 。 故cố 勝thắng 鬘man 云vân 。 邊biên 見kiến 者giả 。 凡phàm 夫phu 於ư 五ngũ 受thọ 陰ấm 。 我ngã 見kiến 妄vọng 想tưởng 。 計kế 著trước 生sanh 二nhị 見kiến 。 是thị 名danh 邊biên 見kiến 。 所sở 謂vị 常thường 見kiến 斷đoạn 見kiến 。 見kiến 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 斷đoạn 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 見kiến 涅Niết 槃Bàn 常thường 。 是thị 常thường 見kiến 非phi 正chánh 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 作tác 如như 是thị 見kiến 。 於ư 身thân 諸chư 根căn 。 分phân 別biệt 思tư 惟duy 。 現hiện 法pháp 見kiến 壞hoại 。 於ư 有hữu 相tương 續tục 。 不bất 見kiến 起khởi 於ư 斷đoạn 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 於ư 心tâm 相tương 續tục 。 愚ngu 暗ám 不bất 解giải 。 不bất 知tri 剎sát 那na 間gian 。 意ý 識thức 境cảnh 界giới 。 起khởi 於ư 常thường 見kiến 。 妄vọng 想tưởng 見kiến 故cố 。 又hựu 云vân 死tử 者giả 諸chư 根căn 壞hoại 。 生sanh 者giả 諸chư 根căn 起khởi 。 非phi 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 有hữu 死tử 。 如Như 來Lai 藏tạng 離ly 有hữu 為vi 相tướng 。 如Như 來Lai 藏tạng 常thường 住trụ 不bất 變biến 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 。 是thị 依y 。 是thị 持trì 。 是thị 建kiến 立lập 。 釋thích 曰viết 。 據cứ 上thượng 經kinh 文văn 以dĩ 盡tận 即tức 無vô 盡tận 。 是thị 故cố 雙song 非phi 常thường 無vô 常thường 見kiến 。 故cố 次thứ 文văn 云vân 智trí 者giả 說thuyết 無vô 盡tận 此thử 。 亦diệc 無vô 所sở 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 既ký 如như 虛hư 空không 何hà 有hữu 無vô 為vi 之chi 相tướng 者giả 。 我ngã 言ngôn 無vô 盡tận 者giả 。 體thể 無vô 可khả 盡tận 故cố 如như 虛hư 空không 。 非phi 謂vị 有hữu 於ư 一nhất 物vật 。 若nhược 高cao 山sơn 之chi 出xuất 雲vân 用dụng 之chi 無vô 盡tận 也dã 。 故cố 云vân 智trí 者giả 說thuyết 無vô 盡tận 此thử 。 亦diệc 無vô 所sở 說thuyết 。 由do 盡tận 即tức 無vô 盡tận 。 即tức 非phi 盡tận 非phi 無vô 常thường 矣hĩ 。 無vô 盡tận 既ký 如như 虛hư 空không 。 則tắc 非phi 無vô 盡tận 非phi 是thị 常thường 矣hĩ 。 是thị 為vi 雙song 非phi 常thường 無vô 常thường 。 雙song 離ly 盡tận 不bất 盡tận 。 亦diệc 雙song 非phi 為vi 無vô 為vi 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 有hữu 有hữu 為vi 法pháp 則tắc 有hữu 無vô 為vi 法pháp 。 既ký 無vô 有hữu 為vi 法pháp 何hà 得đắc 有hữu 無vô 為vi 。
疏sớ/sơ 。 則tắc 不bất 壞hoại 於ư 盡tận 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 拂phất 上thượng 有hữu 為vi 。 二nhị 者giả 上thượng 來lai 雙song 遣khiển 今kim 則tắc 雙song 存tồn 。 自tự 性tánh 無vô 盡tận 則tắc 有hữu 無vô 盡tận 。 有hữu 難nan 思tư 盡tận 則tắc 有hữu 盡tận 矣hĩ 。 以dĩ 泯mẫn 不bất 礙ngại 存tồn 故cố 。 存tồn 亡vong 無vô 二nhị 方phương 曰viết 難nan 思tư 。 而nhi 向hướng 言ngôn 拂phất 上thượng 有hữu 為vi 者giả 。 謂vị 盡tận 則tắc 無vô 盡tận 故cố 非phi 盡tận 矣hĩ 。 上thượng 來lai 盡tận 即tức 無vô 盡tận 意ý 雖tuy 暗ám 拂phất 。 而nhi 以dĩ 其kỳ 性tánh 如như 空không 別biệt 示thị 無vô 為vi 。 故cố 今kim 方phương 說thuyết 拂phất 有hữu 為vi 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 但đãn 除trừ 上thượng 病bệnh 者giả 。 即tức 側trắc 用dụng 淨tịnh 名danh 第đệ 二nhị 。 但đãn 除trừ 其kỳ 病bệnh 。 而nhi 不bất 除trừ 法pháp 。 二nhị 空không 之chi 體thể 者giả 以dĩ 法pháp 性tánh 宗tông 二nhị 空không 即tức 真Chân 如Như 空không 。 及cập 所sở 顯hiển 圓viên 成thành 者giả 。 以dĩ 法pháp 相tướng 宗tông 二nhị 空không 非phi 真Chân 如Như 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 真Chân 如Như 故cố 。 真Chân 如Như 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 然nhiên 空không 有hữu 無vô 礙ngại 故cố 。 雙song 存tồn 兩lưỡng 宗tông 。 第đệ 七thất 菩Bồ 薩Tát 。 疏sớ/sơ 煩phiền 惱não 名danh 諍tranh 觸xúc 動động 善thiện 品phẩm 者giả 即tức 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 頌tụng 云vân 。 有hữu 漏lậu 名danh 取thủ 蘊uẩn 。 亦diệc 說thuyết 為vi 有hữu 諍tranh 。 及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 見kiến 處xứ 三tam 有hữu 等đẳng 。 今kim 用dụng 第đệ 二nhị 句cú 。 從tùng 煩phiền 惱não 名danh 諍tranh 下hạ 。 至chí 有hữu 彼bỉ 諍tranh 故cố 。 全toàn 是thị 彼bỉ 文văn 。 從tùng 故cố 生sanh 死tử 者giả 有hữu 漏lậu 為vi 體thể 即tức 是thị 前tiền 段đoạn 後hậu 義nghĩa 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 後hậu 云vân 猶do 。 如như 前tiền 說thuyết 。 有hữu 彼bỉ 漏lậu 故cố 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 。 釋thích 曰viết 。 此thử 證chứng 成thành 有hữu 彼bỉ 諍tranh 故cố 。 下hạ 又hựu 結kết 云vân 如như 是thị 等đẳng 類loại 。 是thị 有hữu 漏lậu 法pháp 。 差sai 別biệt 眾chúng 名danh 故cố 今kim 結kết 云vân 故cố 生sanh 死tử 者giả 有hữu 漏lậu 為vi 體thể 。 所sở 以dĩ 論luận 初sơ 名danh 為vi 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 也dã 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 二nhị 互hỗ 相tương 待đãi 故cố 俱câu 空không 等đẳng 者giả 。 謂vị 上thượng 約ước 因nhân 緣duyên 因nhân 他tha 立lập 稱xưng 。 故cố 無vô 真chân 實thật 不bất 融dung 二nhị 體thể 。 今kim 明minh 雙song 融dung 此thử 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 相tương 待đãi 。 二nhị 相tương/tướng 即tức 三tam 相tương/tướng 奪đoạt 。 今kim 初sơ 相tương 待đãi 俱câu 空không 即tức 相tương 待đãi 門môn 。 謂vị 因nhân 涅Niết 槃Bàn 方phương 說thuyết 生sanh 死tử 要yếu 。 因nhân 生sanh 死tử 方phương 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 若nhược 高cao 下hạ 相tướng 形hình 。 若nhược 無vô 有hữu 高cao 則tắc 無vô 有hữu 下hạ 。 若nhược 離ly 涅Niết 槃Bàn 則tắc 生sanh 死tử 不bất 存tồn 。 若nhược 離ly 生sanh 死tử 則tắc 涅Niết 槃Bàn 不bất 立lập 。 故cố 俱câu 空không 也dã 。 次thứ 言ngôn 二nhị 互hỗ 相tương 奪đoạt 故cố 皆giai 寂tịch 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 者giả 相tương/tướng 即tức 門môn 。 生sanh 死tử 實thật 性tánh 。 即tức 是thị 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 涅Niết 槃Bàn 之chi 相tướng 。 假giả 說thuyết 生sanh 死tử 。 如như 波ba 與dữ 水thủy 舉cử 一nhất 全toàn 收thu 故cố 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 生sanh 死tử 。 二nhị 由do 相tương/tướng 即tức 故cố 便tiện 互hỗ 相tương 奪đoạt 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 即tức 無vô 生sanh 死tử 。 涅Niết 槃Bàn 即tức 生sanh 死tử 則tắc 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 涅Niết 槃Bàn 非phi 寂tịch 靜tĩnh 。 生sanh 死tử 亦diệc 非phi 喧huyên 故cố 皆giai 寂tịch 也dã 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 佛Phật 佛Phật 相tương 望vọng 者giả 。 如như 云vân 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 有hữu 四tứ 十thập 八bát 。 願nguyện 能năng 攝nhiếp 眾chúng 生sanh 。 餘dư 則tắc 不bất 能năng 。 禮lễ 於ư 此thử 佛Phật 滅diệt 罪tội 則tắc 多đa 。 禮lễ 於ư 餘dư 佛Phật 滅diệt 罪tội 即tức 少thiểu 。 不bất 知tri 諸chư 佛Phật 行hạnh 願nguyện 功công 德đức 無vô 不bất 平bình 等đẳng 。 隨tùy 根căn 隨tùy 緣duyên 說thuyết 。 有hữu 優ưu 劣liệt 故cố 。 為vi 顛điên 倒đảo 。 二nhị 三Tam 身Thân 等đẳng 相tương 望vọng 者giả 。 謂vị 念niệm 佛Phật 化hóa 身thân 功công 德đức 則tắc 少thiểu 。 乃nãi 至chí 法Pháp 身thân 功công 德đức 則tắc 勝thắng 等đẳng 。 而nhi 言ngôn 三Tam 身Thân 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 四tứ 身thân 。 五ngũ 身thân 。 十thập 身thân 。 無vô 量lượng 身thân 。 故cố 以dĩ 不bất 知tri 三Tam 身Thân 體thể 融dung 十thập 身thân 無vô 礙ngại 。 謂vị 有hữu 優ưu 劣liệt 故cố 為vi 顛điên 倒đảo 。 三tam 心tâm 佛Phật 相tương 望vọng 者giả 。 謂vị 佛Phật 已dĩ 成thành 道Đạo 。 功công 德đức 難nan 思tư 。 我ngã 心tâm 妄vọng 惑hoặc 則tắc 名danh 為vi 劣liệt 。 雖tuy 無vô 叨# 濫lạm 不bất 了liễu 真chân 源nguyên 。 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 故cố 。 為vi 顛điên 倒đảo 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 取thủ 知tri 能năng 知tri 寂tịch 者giả 。 此thử 即tức 用dụng 於ư 禪thiền 宗tông 知tri 識thức 之chi 偈kệ 。 偈kệ 中trung 具cụ 云vân 。 若nhược 以dĩ 知tri 知tri 寂tịch 此thử 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 如như 手thủ 執chấp 如như 意ý 非phi 無vô 如như 意ý 手thủ 若nhược 以dĩ 自tự 知tri 知tri 亦diệc 非phi 無vô 緣duyên 知tri 。 如như 手thủ 作tác 於ư 拳quyền 。 非phi 是thị 不bất 拳quyền 手thủ 。 亦diệc 不bất 知tri 知tri 寂tịch 亦diệc 不bất 自tự 知tri 知tri 。 不bất 可khả 謂vị 無vô 知tri 。 自tự 性tánh 了liễu 然nhiên 故cố 不bất 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 。 手thủ 不bất 執chấp 如như 意ý 。 亦diệc 不bất 自tự 作tác 拳quyền 。 不bất 可khả 謂vị 無vô 手thủ 。 以dĩ 手thủ 安an 然nhiên 故cố 不bất 同đồng 於ư 木mộc 石thạch 。 斯tư 為vi 禪thiền 宗tông 之chi 妙diệu 故cố 今kim 用dụng 之chi 。 而nhi 復phục 小tiểu 異dị 以dĩ 彼bỉ 但đãn 顯hiển 無vô 緣duyên 真chân 智trí 以dĩ 為vi 真chân 道đạo 。 若nhược 奪đoạt 之chi 者giả 但đãn 顯hiển 本bổn 心tâm 不bất 隨tùy 妄vọng 心tâm 。 未vị 有hữu 智trí 慧tuệ 照chiếu 了liễu 心tâm 源nguyên 。 故cố 云vân 故cố 須tu 能năng 所sở 平bình 等đẳng 等đẳng 不bất 失thất 照chiếu 。 為vi 無vô 知tri 之chi 知tri 。 此thử 知tri 知tri 於ư 空không 寂tịch 無vô 生sanh 。 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 。 方phương 為vi 妙diệu 耳nhĩ 。 第đệ 八bát 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 序tự 昔tích 以dĩ 成thành 今kim 說thuyết 者giả 。 偈kệ 中trung 但đãn 是thị 序tự 昔tích 偈kệ 意ý 乃nãi 成thành 今kim 說thuyết 。 既ký 執chấp 我ngã 受thọ 苦khổ 。 明minh 昔tích 說thuyết 無vô 我ngã 為vi 正chánh 說thuyết 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 三tam 覺giác 妄vọng 證chứng 實thật 是thị 覺giác 察sát 義nghĩa 者giả 。 三tam 段đoạn 顯hiển 其kỳ 三tam 覺giác 也dã 。 一nhất 覺giác 察sát 者giả 如như 睡thụy 夢mộng 覺giác 。 亦diệc 如như 人nhân 覺giác 賊tặc 。 賊tặc 無vô 能năng 為vi 。 妄vọng 即tức 賊tặc 也dã 。 二nhị 覺giác 照chiếu 者giả 即tức 照chiếu 理lý 事sự 也dã 。 亦diệc 如như 蓮liên 華hoa 。 開khai 照chiếu 見kiến 自tự 心tâm 。 一nhất 真chân 法Pháp 界Giới 恆Hằng 沙sa 性tánh 德đức 如như 其kỳ 勝thắng 義nghĩa 覺giác 諸chư 法pháp 故cố 。 三tam 妙diệu 覺giác 者giả 。 即tức 上thượng 二nhị 覺giác 離ly 覺giác 所sở 覺giác 故cố 為vi 妙diệu 耳nhĩ 。 非phi 更cánh 別biệt 覺giác 。 故cố 楞lăng 伽già 云vân 。 一nhất 切thiết 無vô 涅Niết 槃Bàn 。 無vô 有hữu 涅Niết 槃Bàn 佛Phật 。 無vô 有hữu 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 。 遠viễn 離ly 覺giác 所sở 覺giác 。 若nhược 有hữu 若nhược 無vô 。 有hữu 故cố 為vi 妙diệu 覺giác 。 故cố 起khởi 信tín 云vân 。 又hựu 心tâm 起khởi 者giả 無vô 有hữu 初sơ 相tương/tướng 可khả 知tri 。 而nhi 言ngôn 知tri 初sơ 相tương/tướng 者giả 即tức 謂vị 無vô 念niệm 。 此thử 明minh 非phi 覺giác 而nhi 覺giác 也dã 。 疏sớ/sơ 初sơ 句cú 揀giản 似tự 比tỉ 量lượng 者giả 。 然nhiên 準chuẩn 因nhân 明minh 。 總tổng 有hữu 八bát 義nghĩa 。 今kim 此thử 有hữu 四tứ 故cố 。 論luận 云vân 。 能năng 立lập 與dữ 能năng 破phá 。 及cập 似tự 唯duy 悟ngộ 他tha 。 現hiện 量lượng 與dữ 比tỉ 量lượng 。 及cập 似tự 唯duy 自tự 悟ngộ 。 謂vị 能năng 立lập 能năng 破phá 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 。 此thử 之chi 四tứ 義nghĩa 各các 有hữu 真chân 似tự 故cố 成thành 八bát 耳nhĩ 。 言ngôn 八bát 義nghĩa 者giả 。 一nhất 對đối 敵địch 申thân 量lượng 。 三tam 分phần/phân 圓viên 明minh 開khai 曉hiểu 於ư 賓tân 故cố 。 名danh 能năng 立lập 。 二nhị 斥xích 量lượng 非phi 圓viên 彈đàn 支chi 有hữu 謬mậu 。 示thị 悟ngộ 於ư 主chủ 故cố 。 名danh 能năng 破phá 。 三tam 對đối 敵địch 申thân 量lượng 三tam 支chi 缺khuyết 謬mậu 。 非phi 曉hiểu 於ư 敵địch 故cố 名danh 似tự 立lập 。 四tứ 妄vọng 斥xích 非phi 圓viên 彈đàn 支chi 有hữu 謬mậu 。 不bất 悟ngộ 於ư 主chủ 故cố 名danh 似tự 破phá 。 五ngũ 於ư 色sắc 等đẳng 義nghĩa 有hữu 正chánh 智trí 生sanh 。 自tự 相tương/tướng 處xứ 轉chuyển 故cố 名danh 現hiện 量lượng 。 六lục 謂vị 籍tịch 眾chúng 相tướng 而nhi 觀quán 於ư 義nghĩa 。 相tương 應ứng 智trí 起khởi 故cố 名danh 比tỉ 量lượng 。 七thất 有hữu 分phân 別biệt 智trí 。 於ư 義nghĩa 異dị 轉chuyển 。 了liễu 缾bình 衣y 等đẳng 名danh 似tự 現hiện 量lượng 。 八bát 以dĩ 似tự 因nhân 智trí 於ư 似tự 所sở 比tỉ 相tương 違vi 解giải 起khởi 名danh 似tự 比tỉ 量lượng 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 無vô 常thường 計kế 常thường 。 即tức 是thị 第đệ 八bát 。 如như 色sắc 是thị 無vô 常thường 。 知tri 從tùng 緣duyên 生sanh 剎sát 那na 滅diệt 故cố 。 故cố 是thị 無vô 常thường 。 此thử 籍tịch 因nhân 緣duyên 相tương 應ứng 智trí 起khởi 是thị 真chân 比tỉ 量lượng 。 今kim 以dĩ 相tương 續tục 覆phú 故cố 即tức 似tự 因nhân 智trí 起khởi 。 計kế 之chi 為vi 常thường 。 即tức 相tương 違vi 解giải 起khởi 名danh 似tự 比tỉ 量lượng 。 故cố 為vi 顛điên 倒đảo 。 今kim 云vân 於ư 法pháp 不bất 顛điên 倒đảo 故cố 。 是thị 揀giản 似tự 比tỉ 量lượng 。 疏sớ/sơ 男nam 女nữ 天thiên 地địa 等đẳng 見kiến 一nhất 合hợp 相tương/tướng 名danh 似tự 現hiện 量lượng 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 七thất 。 一nhất 合hợp 相tướng 者giả 。 眾chúng 緣duyên 和hòa 合hợp 故cố 。 如như 攬lãm 眾chúng 微vi 以dĩ 成thành 於ư 色sắc 。 合hợp 五ngũ 陰ấm 等đẳng 以dĩ 成thành 於ư 人nhân 名danh 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 如như 是thị 見kiến 者giả 。 是thị 有hữu 分phân 別biệt 智trí 。 於ư 義nghĩa 異dị 轉chuyển 故cố 名danh 似tự 現hiện 。 言ngôn 一nhất 合hợp 相tương/tướng 。 相tướng 不bất 可khả 得đắc 故cố 。 故cố 名danh 為vi 離ly 下hạ 。 顯hiển 真chân 現hiện 量lượng 。 不bất 可khả 得đắc 者giả 。 即tức 金kim 剛cang 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 說thuyết 一nhất 合hợp 相tướng 。 即tức 非phi 一nhất 合hợp 相tướng 。 以dĩ 從tùng 緣duyên 合hợp 即tức 無vô 性tánh 故cố 。 無vô 性tánh 之chi 性tánh 。 是thị 所sở 證chứng 理lý 。 如như 是thị 知tri 者giả 。 是thị 正chánh 智trí 生sanh 。 是thị 自tự 相tương/tướng 處xứ 轉chuyển 名danh 真chân 現hiện 量lượng 。 上thượng 來lai 離ly 於ư 所sở 覺giác 和hòa 合hợp 之chi 相tướng 。 已dĩ 為vi 現hiện 量lượng 。 非phi 唯duy 已dĩ 下hạ 。 又hựu 拂phất 能năng 所sở 證chứng 跡tích 。 為vi 真chân 現hiện 量lượng 。 謂vị 若nhược 有hữu 如như 外ngoại 之chi 智trí 與dữ 如như 合hợp 者giả 。 猶do 有hữu 所sở 得đắc 非phi 真chân 實thật 證chứng 。 能năng 所sở 兩lưỡng 亡vong 方phương 為vi 真chân 現hiện 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 智trí 。 都đô 無vô 所sở 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 。 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 無vô 有hữu 智trí 外ngoại 如như 為vi 智trí 所sở 入nhập 。 亦diệc 無vô 如như 外ngoại 智trí 能năng 證chứng 於ư 如như 。 如như 是thị 方phương 為vi 真chân 現hiện 量lượng 也dã 。 是thị 故cố 。 經Kinh 云vân 離ly 諸chư 和hòa 合hợp 相tướng 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 成thành 現hiện 觀quán 者giả 。 即tức 前tiền 真chân 現hiện 量lượng 也dã 。 現hiện 觀quán 有hữu 六lục 。 十Thập 地Địa 當đương 釋thích 。 今kim 通thông 前tiền 三tam 。
疏sớ/sơ 。 夫phu 見kiến 實thật 者giả 。 即tức 淨tịnh 名danh 經kinh 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 品phẩm 。 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 實thật 不bất 實thật 為vi 二nhị 。 見kiến 實thật 者giả 尚thượng 不bất 見kiến 實thật 。 何hà 況huống 非phi 實thật 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 非phi 肉nhục 眼nhãn 所sở 見kiến 。 慧tuệ 眼nhãn 乃nãi 能năng 見kiến 。 而nhi 此thử 慧tuệ 眼nhãn 。 無vô 見kiến 無vô 不bất 見kiến 。 是thị 為vi 入nhập 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 。 此thử 明minh 實thật 者giả 。 真chân 實thật 之chi 理lý 。 非phi 實thật 者giả 緣duyên 生sanh 假giả 合hợp 。 今kim 尚thượng 不bất 得đắc 所sở 證chứng 之chi 如như 。 豈khởi 況huống 如như 外ngoại 假giả 有hữu 之chi 法pháp 。
疏sớ/sơ 。 見kiến 非phi 實thật 者giả 。 知tri 其kỳ 即tức 實thật 者giả 。 即tức 諸chư 經kinh 意ý 云vân 。 若nhược 見kiến 非phi 實thật 即tức 真chân 名danh 見kiến 。 非phi 實thật 下hạ 。 引dẫn 中trung 論luận 即tức 是thị 法pháp 品phẩm 。 前tiền 光quang 明minh 覺giác 品phẩm 已dĩ 廣quảng 引dẫn 竟cánh 。 然nhiên 實thật 有hữu 二nhị 意ý 。 且thả 就tựu 一nhất 相tương/tướng 理lý 實thật 為vi 實thật 。 事sự 相tướng 非phi 實thật 即tức 真chân 俗tục 二nhị 諦đế 。 俗tục 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 俗tục 。 佛Phật 亦diệc 隨tùy 俗tục 立lập 名danh 。 真chân 則tắc 一nhất 切thiết 皆giai 真chân 知tri 妄vọng 本bổn 自tự 真chân 。 故cố 雙song 照chiếu 為vi 俱câu 存tồn 。 互hỗ 奪đoạt 即tức 雙song 寂tịch 。
疏sớ/sơ 。 由do 無vô 住trụ 故cố 無vô 所sở 不bất 住trụ 者giả 。 即tức 般Bát 若Nhã 中trung 意ý 。 彼bỉ 前tiền 更cánh 反phản 釋thích 云vân 。 若nhược 有hữu 所sở 住trụ 。 則tắc 有hữu 所sở 不bất 住trụ 。 從tùng 謂vị 不bất 住trụ 有hữu 下hạ 。
疏sớ/sơ 。 釋thích 上thượng 文văn 由do 無vô 住trụ 故cố 無vô 不bất 住trụ 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 能năng 住trụ 例lệ 知tri 者giả 。 上thượng 辨biện 四tứ 句cú 。 唯duy 住trụ 有hữu 句cú 具cụ 住trụ 不bất 住trụ 義nghĩa 。 下hạ 三tam 皆giai 略lược 。 若nhược 具cụ 住trụ 無vô 應ưng 云vân 亦diệc 不bất 住trụ 無vô 。 無vô 即tức 有hữu 故cố 。 故cố 能năng 住trụ 無vô 。 契khế 無vô 實thật 故cố 。 俱câu 句cú 云vân 。 故cố 能năng 住trụ 有hữu 無vô 契khế 二nhị 實thật 故cố 。 俱câu 非phi 句cú 云vân 。 故cố 能năng 住trụ 非phi 有hữu 無vô 契khế 非phi 有hữu 無vô 實thật 故cố 。
疏sớ/sơ 。 既ký 以dĩ 無vô 住trụ 為vi 住trụ 下hạ 。 釋thích 第đệ 四tứ 究cứu 竟cánh 不bất 動động 搖dao 句cú 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 曼Mạn 殊Thù 室Thất 利Lợi 。 分phần/phân 亦diệc 前tiền 已dĩ 引dẫn 。 從tùng 方phương 契khế 已dĩ 下hạ 。 是thị 疏sớ/sơ 釋thích 義nghĩa 。 結kết 歸quy 諸chư 佛Phật 住trụ 於ư 此thử 義nghĩa 。 第đệ 九cửu 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 者giả 。 前tiền 文văn 已dĩ 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 本bổn 覺giác 自tự 然nhiên 故cố 無vô 造tạo 作tác 者giả 。 即tức 將tương 第đệ 二nhị 句cú 無vô 作tác 字tự 釋thích 初sơ 句cú 處xứ 字tự 。 從tùng 悟ngộ 亦diệc 冥minh 符phù 下hạ 。 將tương 第đệ 二nhị 句cú 無vô 分phân 別biệt 字tự 囑chúc 初sơ 句cú 所sở 得đắc 字tự 。 三tam 細tế 已dĩ 下hạ 。 釋thích 三tam 四tứ 二nhị 句cú 。 即tức 起khởi 信tín 論luận 。 然nhiên 由do 無vô 明minh 為vi 因nhân 生sanh 三tam 細tế 。 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 生sanh 六lục 麁thô 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。
復phục 次thứ 依y 不bất 覺giác 故cố 。 生sanh 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 與dữ 彼bỉ 本bổn 覺giác 相tương 應ứng 不bất 離ly 。 云vân 何hà 為vi 三tam 。 一nhất 者giả 無vô 明minh 業nghiệp 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 不bất 覺giác 故cố 。 心tâm 動động 說thuyết 名danh 為vi 業nghiệp 。 覺giác 則tắc 不bất 動động 。 動động 則tắc 有hữu 苦khổ 。 果quả 不bất 離ly 因nhân 故cố 。 二nhị 能năng 見kiến 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 動động 故cố 能năng 見kiến 。 不bất 動động 則tắc 無vô 見kiến 。 三tam 者giả 境cảnh 界giới 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 能năng 見kiến 故cố 。 境cảnh 界giới 妄vọng 現hiện 。 離ly 見kiến 則tắc 無vô 境cảnh 界giới 。 以dĩ 有hữu 境cảnh 界giới 緣duyên 故cố 復phục 生sanh 六lục 種chủng 麁thô 相tương/tướng 。 云vân 何hà 為vi 六lục 。 一nhất 者giả 智trí 相tương/tướng 。 依y 於ư 境cảnh 界giới 心tâm 起khởi 分phân 別biệt 愛ái 與dữ 不bất 愛ái 故cố 。 二nhị 者giả 相tương 續tục 相tương/tướng 。 依y 於ư 智trí 故cố 生sanh 其kỳ 苦khổ 樂lạc 。 不bất 覺giác 起khởi 念niệm 。 相tương 續tục 不bất 斷đoạn 故cố 。 三tam 者giả 執chấp 取thủ 相tương/tướng 。 依y 於ư 相tương 續tục 緣duyên 念niệm 境cảnh 界giới 。 住trụ 持trì 苦khổ 樂lạc 心tâm 起khởi 著trước 故cố 。 四tứ 者giả 計kế 名danh 字tự 相tương/tướng 。 依y 於ư 妄vọng 執chấp 分phân 別biệt 虛hư 假giả 名danh 言ngôn 相tương/tướng 故cố 。 五ngũ 者giả 起khởi 業nghiệp 相tương/tướng 。 依y 於ư 名danh 字tự 。 尋tầm 名danh 取thủ 著trước 。 造tạo 種chủng 種chủng 業nghiệp 故cố 。 六lục 業nghiệp 繫hệ 苦khổ 相tương/tướng 。 以dĩ 依y 業nghiệp 受thọ 果quả 。 不bất 自tự 在tại 故cố 。 當đương 知tri 無vô 明minh 能năng 生sanh 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 以dĩ 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 皆giai 是thị 不bất 覺giác 相tương/tướng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 據cứ 此thử 則tắc 六lục 麁thô 遠viễn 亦diệc 。 從tùng 無vô 明minh 生sanh 。 然nhiên 就tựu 顯hiển 著trứ 說thuyết 說thuyết 境cảnh 界giới 耳nhĩ 故cố 。 楞lăng 伽già 中trung 云vân 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 。 起khởi 信tín 亦diệc 云vân 因nhân 無vô 明minh 風phong 動động 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 不bất 可khả 以dĩ 識thức 識thức 等đẳng 者giả 。 即tức 取thủ 淨tịnh 名danh 見kiến 阿a 閦súc 佛Phật 品phẩm 之chi 經kinh 。 釋thích 此thử 麁thô 細tế 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 有hữu 能năng 所sở 下hạ 。 此thử 中trung 三tam 重trọng/trùng 釋thích 此thử 麁thô 細tế 。 此thử 當đương 第đệ 三tam 。 初sơ 約ước 迷mê 真chân 起khởi 妄vọng 說thuyết 。 後hậu 二nhị 約ước 反phản 本bổn 還hoàn 源nguyên 說thuyết 。 而nhi 二nhị 約ước 識thức 智trí 對đối 覺giác 論luận 。 三tam 者giả 理lý 智trí 對đối 辨biện 。
疏sớ/sơ 。 次thứ 二nhị 句cú 雙song 遣khiển 性tánh 相tướng 者giả 。 二nhị 即tức 是thị 相tương/tướng 。 相tương/tướng 差sai 別biệt 故cố 。 一nhất 即tức 是thị 性tánh 。 性tánh 不bất 並tịnh 真chân 故cố 。 今kim 云vân 無vô 二nhị 。 即tức 遣khiển 相tương/tướng 也dã 。 亦diệc 復phục 無vô 一nhất 即tức 遣khiển 性tánh 也dã 。
疏sớ/sơ 。 後hậu 偈kệ 拂phất 前tiền 無vô 二nhị 之chi 跡tích 者giả 。 即tức 無vô 中trung 無vô 有hữu 二nhị 。 偈kệ 初sơ 句cú 。 牒điệp 前tiền 無vô 二nhị 之chi 跡tích 。 次thứ 句cú 遣khiển 之chi 言ngôn 無vô 二nhị 者giả 牒điệp 初sơ 句cú 也dã 。 非phi 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 下hạ 。 正chánh 釋thích 第đệ 二nhị 句cú 而nhi 是thị 反phản 釋thích 。 若nhược 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 即tức 執chấp 藥dược 成thành 病bệnh 。 若nhược 存tồn 無vô 二nhị 下hạ 。 出xuất 謂vị 有hữu 無vô 二nhị 之chi 過quá 。 從tùng 遣khiển 之chi 又hựu 遣khiển 之chi 下hạ 。 拂phất 跡tích 若nhược 不bất 得đắc 意ý 千thiên 重trọng/trùng 遣khiển 之chi 未vị 免miễn 於ư 二nhị 。 何hà 者giả 謂vị 有hữu 人nhân 聞văn 無vô 二nhị 亦diệc 復phục 無vô 。 謂vị 無vô 無vô 二nhị 為vi 是thị 。 亦diệc 有hữu 所sở 著trước 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 諸chư 佛Phật 說thuyết 空không 法pháp 為vi 離ly 諸chư 有hữu 見kiến 。 若nhược 復phục 見kiến 有hữu 空không 諸chư 佛Phật 所sở 不bất 化hóa 。 以dĩ 楔tiết 出xuất 楔tiết 。 以dĩ 賊tặc 逐trục 賊tặc 。 無vô 有hữu 已dĩ 時thời 。 心tâm 無vô 所sở 著trước 。 當đương 法pháp 即tức 絕tuyệt 故cố 。 故cố 至chí 於ư 無vô 遣khiển 。 若nhược 以dĩ 無vô 遣khiển 為vi 是thị 亦diệc 有hữu 著trước 矣hĩ 。 此thử 亦diệc 借tá 老lão 子tử 損tổn 之chi 又hựu 損tổn 之chi 。 以dĩ 至chí 於ư 無vô 為vi 之chi 言ngôn 。
疏sớ/sơ 。 悟ngộ 身thân 見kiến 起khởi 此thử 見kiến 如như 身thân 者giả 。 前tiền 釋thích 非phi 身thân 而nhi 說thuyết 身thân 。 此thử 釋thích 非phi 起khởi 而nhi 現hiện 起khởi 由do 悟ngộ 非phi 身thân 。 又hựu 生sanh 非phi 身thân 之chi 見kiến 。 此thử 見kiến 若nhược 有hữu 執chấp 復phục 隨tùy 生sanh 。 身thân 既ký 非phi 身thân 見kiến 亦diệc 非phi 見kiến 故cố 云vân 此thử 見kiến 如như 身thân 。 從tùng 身thân 見kiến 兩lưỡng 亡vong 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 身thân 見kiến 兩lưỡng 亡vong 則tắc 法Pháp 界Giới 一nhất 相tướng 。 為vi 真chân 法Pháp 身thân 也dã 。 觀quán 身thân 實thật 相tướng 下hạ 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 向hướng 來lai 觀quán 身thân 是thị 菩Bồ 薩Tát 觀quán 解giải 觀quán 其kỳ 自tự 身thân 。 那na 言ngôn 是thị 佛Phật 無vô 上thượng 身thân 耶da 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 即tức 淨tịnh 名danh 觀quán 阿A 閦Súc 佛Phật 品phẩm 。 前tiền 亦diệc 已dĩ 引dẫn 第đệ 十thập 菩Bồ 薩Tát 。 智trí 力lực 成thành 就tựu 。 不bất 可khả 壞hoại 故cố 者giả 。 智trí 力lực 成thành 就tựu 即tức 十thập 住trụ 中trung 第đệ 十thập 佳giai 。 智trí 慧tuệ 增tăng 故cố 。 得đắc 佛Phật 十thập 種chủng 智trí 故cố 不bất 可khả 壞hoại 。 即tức 成thành 今kim 文văn 堅kiên 固cố 之chi 名danh 。 頌tụng 意ý 已dĩ 下hạ 即tức 彼bỉ 勝thắng 進tiến 經kinh 文văn 。 文văn 云vân 已dĩ 下hạ 即tức 今kim 偈kệ 意ý 。
十Thập 住Trụ 品Phẩm 第đệ 十thập 五ngũ
☸ Phẩm 15:
疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 辨biện 所sở 依y 佛Phật 德đức 下hạ 。 上thượng 即tức 通thông 明minh 。 此thử 下hạ 別biệt 顯hiển 。 上thượng 是thị 古cổ 意ý 。 此thử 下hạ 今kim 意ý 。 如như 前tiền 已dĩ 明minh 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 得đắc 名danh 。 後hậu 總tổng 言ngôn 下hạ 釋thích 名danh 。 前tiền 中trung 然nhiên 住trụ 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 能năng 所sở 合hợp 釋thích 。 故cố 言ngôn 慧tuệ 住trụ 於ư 理lý 。 則tắc 理lý 是thị 所sở 住trụ 慧tuệ 是thị 能năng 住trụ 。 二nhị 唯duy 約ước 慧tuệ 釋thích 。 信tín 未vị 終chung 極cực 。 慧tuệ 未vị 安an 住trụ 。 得đắc 入nhập 正chánh 位vị 。 位vị 不bất 動động 搖dao 故cố 。 云vân 得đắc 位vị 不bất 退thoái 。 然nhiên 位vị 不bất 退thoái 復phục 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 三tam 乘thừa 至chí 第đệ 七thất 住trụ 位vị 方phương 不bất 退thoái 。 二nhị 約ước 終chung 教giáo 入nhập 初sơ 住trụ 位vị 即tức 名danh 不bất 退thoái 異dị 輕khinh 毛mao 故cố 。 今kim 依y 後hậu 義nghĩa 則tắc 通thông 十thập 住trụ 皆giai 位vị 不bất 退thoái 。 從tùng 初sơ 受thọ 名danh 故cố 。 本bổn 業nghiệp 云vân 。 始thỉ 入nhập 空không 界giới 即tức 證chứng 初sơ 義nghĩa 。 住trụ 空không 性tánh 位vị 即tức 證chứng 後hậu 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 前tiền 會hội 無vô 勝thắng 進tiến 下hạ 。 上thượng 正chánh 科khoa 經kinh 文văn 。 此thử 下hạ 對đối 前tiền 辨biện 異dị 。 次thứ 迴hồi 向hướng 是thị 位vị 下hạ 通thông 外ngoại 難nạn/nan 。 先tiên 牒điệp 難nạn/nan 也dã 。 從tùng 三tam 賢hiền 位vị 滿mãn 下hạ 通thông 。 通thông 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 明minh 有hữu 勝thắng 進tiến 總tổng 攝nhiếp 前tiền 三tam 故cố 不bất 別biệt 立lập 。 二nhị 亦diệc 顯hiển 下hạ 。 明minh 無vô 勝thắng 進tiến 則tắc 後hậu 無vô 方phương 便tiện 。 欲dục 證chứng 無vô 分phân 別biệt 智trí 故cố 。
疏sớ/sơ 。 略lược 辨biện 六lục 意ý 者giả 。 前tiền 三tam 取thủ 下hạ 論luận 勢thế 。 然nhiên 其kỳ 三tam 意ý 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。 異dị 相tướng 云vân 何hà 。 一nhất 是thị 所sở 證chứng 法pháp 體thể 。 欲dục 說thuyết 此thử 法Pháp 要yếu 。 須tu 心tâm 冥minh 此thử 體thể 。 二nhị 非phi 證chứng 不bất 說thuyết 者giả 。 揀giản 異dị 未vị 證chứng 之chi 人nhân 。 亦diệc 許hứa 心tâm 合hợp 法pháp 故cố 。 三tam 非phi 思tư 量lượng 境cảnh 者giả 。 絕tuyệt 思tư 方phương 說thuyết 亦diệc 通thông 未vị 證chứng 故cố 。 言ngôn 大đại 同đồng 者giả 。 絕tuyệt 思tư 則tắc 證chứng 。 證chứng 則tắc 契khế 體thể 。 四tứ 觀quán 機cơ 則tắc 識thức 病bệnh 所sở 宜nghi 。 審thẩm 法pháp 則tắc 知tri 藥dược 功công 力lực 。 不bất 觀quán 人nhân 根căn 。 不bất 應ưng 說thuyết 法Pháp 。 不bất 審thẩm 而nhi 說thuyết 理lý 事sự 或hoặc 乖quai 。 應ứng 病bệnh 與dữ 藥dược 。 令linh 得đắc 服phục 行hành 矣hĩ 。 五ngũ 散tán 心tâm 不bất 堪kham 諸chư 佛Phật 加gia 故cố 。 六lục 菩Bồ 薩Tát 常thường 定định 但đãn 為vi 物vật 軌quỹ 。 菩Bồ 薩Tát 將tương 說thuyết 。 尚thượng 須tu 入nhập 定định 。 況huống 凡phàm 夫phu 耶da 。
疏sớ/sơ 。 是thị 眾chúng 首thủ 等đẳng 者giả 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 約ước 教giáo 相tương/tướng 。 云vân 是thị 眾chúng 首thủ 。 言ngôn 餘dư 入nhập 則tắc 亂loạn 者giả 。 此thử 即tức 論luận 意ý 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 豈khởi 此thử 海hải 會hội 無vô 如như 法Pháp 慧tuệ 。 故cố 應ưng 答đáp 云vân 。 眾chúng 雖tuy 德đức 齊tề 眾chúng 人nhân 爭tranh 入nhập 眾chúng 則tắc 亂loạn 故cố 。 次thứ 應ưng 問vấn 言ngôn 何hà 不bất 亂loạn 入nhập 。 答đáp 云vân 。 眾chúng 調điều 伏phục 故cố 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 餘dư 入nhập 則tắc 亂loạn 不bất 調điều 伏phục 故cố 。 二nhị 顯hiển 十thập 住trụ 下hạ 約ước 表biểu 法pháp 說thuyết 。
疏sớ/sơ 。 任nhậm 性tánh 能năng 知tri 下hạ 。 釋thích 方phương 便tiện 言ngôn 。 此thử 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 以dĩ 絕tuyệt 分phân 別biệt 心tâm 。 名danh 為vi 方phương 便tiện 。 如như 下hạ 文văn 云vân 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 初Sơ 地Địa 經kinh 中trung 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 名danh 大đại 方phương 便tiện 。 二nhị 約ước 善thiện 巧xảo 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 。 如như 常thường 所sở 明minh 。
疏sớ/sơ 。 互hỗ 為vi 增tăng 上thượng 者giả 。 前tiền 則tắc 佛Phật 加gia 為vi 入nhập 定định 緣duyên 今kim 則tắc 入nhập 定định 為vi 佛Phật 現hiện 緣duyên 。
疏sớ/sơ 。 言ngôn 望vọng 行hành 猶do 劣liệt 者giả 。 行hành 一nhất 萬vạn 故cố 。 行hành 向hướng 有hữu 前tiền 望vọng 前tiền 辨biện 過quá 。 今kim 前tiền 未vị 有hữu 故cố 望vọng 後hậu 言ngôn 劣liệt 。 餘dư 義nghĩa 多đa 同đồng 十Thập 地Địa 。 雖tuy 賢hiền 聖thánh 位vị 殊thù 儀nghi 範phạm 相tương 似tự 。 又hựu 圓viên 教giáo 十thập 住trụ 似tự 十Thập 地Địa 故cố 。
疏sớ/sơ 。 雙song 說thuyết 加gia 定định 因nhân 緣duyên 。 文văn 中trung 二nhị 。 一nhất 略lược 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 料liệu 揀giản 同đồng 異dị 。 前tiền 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 囑chúc 四tứ 因nhân 。 後hậu 釋thích 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 。 於ư 中trung 言ngôn 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 加gia 因nhân 者giả 。 意ý 明minh 加gia 因nhân 亦diệc 四tứ 故cố 。 下hạ 正chánh 釋thích 後hậu 三tam 復phục 為vi 加gia 因nhân 。 更cánh 添# 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 四tứ 因nhân 。 然nhiên 為vi 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 入nhập 定định 故cố 下hạ 引dẫn 諸chư 會hội 。 合hợp 說thuyết 法Pháp 與dữ 定định 為vi 一nhất 。 入nhập 定định 本bổn 為vi 說thuyết 法Pháp 。 入nhập 定định 既ký 為vi 加gia 因nhân 則tắc 說thuyết 法Pháp 即tức 是thị 加gia 因nhân 。 故cố 初sơ 標tiêu 云vân 一nhất 讚tán 有hữu 加gia 因nhân 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 十Thập 地Địa 論luận 釋thích 下hạ 。 料liệu 揀giản 同đồng 異dị 。 於ư 中trung 二nhị 。 一nhất 辨biện 加gia 定định 因nhân 緣duyên 。 二nhị 明minh 加gia 定định 先tiên 後hậu 。 前tiền 中trung 三tam 。 初sơ 引dẫn 論luận 例lệ 釋thích 。 二nhị 敘tự 昔tích 順thuận 違vi 。 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 今kim 初sơ 。 謂vị 諸chư 佛Phật 遮già 那na 皆giai 。 由do 願nguyện 力lực 故cố 。 二nhị 願nguyện 皆giai 為vi 加gia 因nhân 。 而nhi 言ngôn 四tứ 段đoạn 者giả 即tức 上thượng 四tứ 因nhân 。 謂vị 諸chư 佛Phật 有hữu 一nhất 。 遮già 那na 有hữu 二nhị 。 威uy 神thần 為vi 三tam 。 自tự 善thiện 為vi 四tứ 。 故cố 而nhi 論luận 但đãn 有hữu 二nhị 因nhân 。 今kim 以dĩ 遮già 那na 之chi 願nguyện 是thị 加gia 因nhân 。 例lệ 於ư 後hậu 二nhị 亦diệc 加gia 因nhân 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 彼bỉ 經kinh 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 敘tự 昔tích 順thuận 違vi 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 出xuất 昔tích 解giải 之chi 源nguyên 。 二nhị 正chánh 申thân 昔tích 解giải 。 三tam 辨biện 有hữu 違vi 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 具cụ 論luận 經Kinh 云vân 諸chư 佛Phật 皆giai 同đồng 一nhất 號hiệu 。 加gia 汝nhữ 威uy 神thần 。 此thử 是thị 盧Lô 舍Xá 那Na 。 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 故cố 加gia 。 二nhị 古cổ 人nhân 下hạ 正chánh 申thân 昔tích 解giải 。 昔tích 人nhân 見kiến 上thượng 諸chư 佛Phật 威uy 神thần 。 加gia 而nhi 得đắc 定định 。 下hạ 云vân 此thử 是thị 盧Lô 舍Xá 那Na 。 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 故cố 加gia 。 加gia 因nhân 分phân 明minh 故cố 分phần/phân 二nhị 因nhân 。 亦diệc 例lệ 此thử 經Kinh 後hậu 二nhị 皆giai 加gia 因nhân 耳nhĩ 。 而nhi 言ngôn 轉chuyển 為vi 加gia 因nhân 者giả 。 不bất 連liên 上thượng 因nhân 是thị 得đắc 定định 因nhân 故cố 云vân 轉chuyển 為vi 。 亦diệc 展triển 轉chuyển 義nghĩa 。 得đắc 定định 由do 諸chư 佛Phật 加gia 。 佛Phật 加gia 由do 主chủ 佛Phật 本bổn 願nguyện 力lực 。 故cố 云vân 展triển 轉chuyển 。 三tam 便tiện 令linh 下hạ 。 辨biện 有hữu 違vi 。 違vi 相tương/tướng 云vân 何hà 。 正chánh 由do 得đắc 定định 無vô 三tam 因nhân 故cố 。 無vô 之chi 何hà 過quá 。 違vi 文văn 理lý 故cố 。 何hà 名danh 違vi 文văn 。 舉cử 其kỳ 二nhị 文văn 。 一nhất 違vi 又hựu 字tự 。 夫phu 言ngôn 又hựu 者giả 復phục 重trùng 之chi 義nghĩa 。 下hạ 之chi 所sở 列liệt 同đồng 是thị 定định 因nhân 。 則tắc 得đắc 言ngôn 又hựu 。 又hựu 是thị 此thử 因nhân 故cố 。 既ký 上thượng 是thị 定định 因nhân 。 下hạ 是thị 加gia 因nhân 。 何hà 用dụng 又hựu 字tự 。 二nhị 違vi 結kết 文văn 。 既ký 列liệt 三tam 因nhân 竟cánh 。 云vân 入nhập 此thử 三tam 昧muội 。 令linh 汝nhữ 說thuyết 法Pháp 。 明minh 知tri 此thử 三tam 者giả 皆giai 定định 因nhân 也dã 。 然nhiên 此thử 經Kinh 文văn 令linh 汝nhữ 二nhị 字tự 在tại 三tam 昧muội 下hạ 。 今kim 疏sớ/sơ 。 乃nãi 安an 三tam 昧muội 上thượng 者giả 有hữu 二nhị 義nghĩa 故cố 。 一nhất 以dĩ 義nghĩa 迴hồi 。 既ký 云vân 善thiện 根căn 力lực 故cố 。 入nhập 此thử 三tam 昧muội 則tắc 知tri 。 令linh 汝nhữ 義nghĩa 合hợp 在tại 上thượng 。 二nhị 者giả 以dĩ 行hành 向hướng 二nhị 品phẩm 為vi 例lệ 。 十thập 行hành 亦diệc 先tiên 列liệt 四tứ 因nhân 竟cánh 。 即tức 云vân 令linh 汝nhữ 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 而nhi 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 十thập 向hướng 亦diệc 是thị 列liệt 四tứ 緣duyên 。 後hậu 即tức 云vân 令linh 汝nhữ 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 而nhi 演diễn 說thuyết 法Pháp 。 以dĩ 此thử 故cố 知tri 。 理lý 必tất 後hậu 三tam 通thông 定định 因nhân 也dã 。 從tùng 非phi 唯duy 違vi 經kinh 文văn 理lý 下hạ 結kết 破phá 。 言ngôn 違vi 文văn 者giả 已dĩ 如như 上thượng 說thuyết 。 言ngôn 違vi 理lý 者giả 。 自tự 無vô 善thiện 根căn 主chủ 佛Phật 不bất 加gia 何hà 能năng 入nhập 定định 。 亦diệc 乖quai 論luận 釋thích 者giả 。 論luận 釋thích 同đồng 號hiệu 佛Phật 加gia 云vân 。 何hà 故cố 同đồng 號hiệu 金kim 剛cang 藏tạng 加gia 。 如Như 來Lai 願nguyện 力lực 故cố 。 何hà 故cố 如Như 來Lai 。 作tác 如như 是thị 願nguyện 。 顯hiển 示thị 多đa 佛Phật 故cố 。 又hựu 此thử 三tam 昧muội 。 是thị 法pháp 體thể 故cố 。 汝nhữ 今kim 既ký 以dĩ 願nguyện 屬thuộc 遮già 那na 。 彼bỉ 顯hiển 願nguyện 因nhân 云vân 此thử 三tam 昧muội 是thị 法pháp 體thể 。 明minh 知tri 為vi 三tam 昧muội 故cố 發phát 願nguyện 而nhi 加gia 。 則tắc 顯hiển 願nguyện 為vi 三tam 昧muội 因nhân 矣hĩ 。 下hạ 疏sớ/sơ 正chánh 釋thích 更cánh 出xuất 其kỳ 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 如như 實thật 義nghĩa 者giả 下hạ 。 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 則tắc 初sơ 一nhất 唯duy 得đắc 定định 因nhân 。 後hậu 三tam 通thông 二nhị 。 從tùng 諸chư 佛Phật 即tức 以dĩ 願nguyện 力lực 下hạ 。 此thử 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 云vân 。 前tiền 言ngôn 此thử 四tứ 皆giai 是thị 加gia 因nhân 。 今kim 何hà 加gia 因nhân 但đãn 取thủ 後hậu 三tam 。 故cố 今kim 釋thích 云vân 初sơ 。 因nhân 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 現hiện 文văn 此thử 是thị 十thập 方phương 諸chư 佛Phật 。 共cộng 加gia 於ư 汝nhữ 即tức 是thị 加gia 相tương/tướng 。 只chỉ 得đắc 以dĩ 加gia 為vi 得đắc 定định 因nhân 。 不bất 應ưng 以dĩ 加gia 自tự 為vi 加gia 因nhân 。 若nhược 依y 論luận 云vân 諸chư 佛Phật 昔tích 願nguyện 故cố 加gia 。 則tắc 諸chư 佛Phật 亦diệc 為vi 加gia 因nhân 。 是thị 故cố 前tiền 云vân 四tứ 皆giai 加gia 因nhân 。 下hạ 引dẫn 論luận 文văn 證chứng 成thành 願nguyện 為vi 加gia 因nhân 之chi 義nghĩa 。 蓋cái 通thông 論luận 意ý 。 而nhi 其kỳ 疏sớ/sơ 意ý 。 加gia 因nhân 亦diệc 四tứ 。 自tự 以dĩ 入nhập 定định 為vi 其kỳ 一nhất 耳nhĩ 。 如như 上thượng 所sở 明minh 。
疏sớ/sơ 。 問vấn 加gia 之chi 與dữ 定định 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 加gia 定định 先tiên 後hậu 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 問vấn 。 後hậu 古cổ 人nhân 云vân 下hạ 答đáp 。 答đáp 中trung 三tam 。 初sơ 敘tự 昔tích 。 二nhị 辨biện 非phi 。 三tam 申thân 正chánh 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 此thử 解giải 亦diệc 違vi 下hạ 。 第đệ 二nhị 辨biện 非phi 先tiên 明minh 違vi 文văn 。 後hậu 若nhược 言ngôn 同đồng 時thời 下hạ 。 復phục 辨biện 違vi 理lý 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 正chánh 辨biện 。 後hậu 亦diệc 不bất 應ưng 下hạ 遮già 救cứu 。 恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 。 俱câu 有hữu 互hỗ 為vi 果quả 如như 大đại 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 心tâm 於ư 心tâm 隨tùy 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 俱câu 有hữu 者giả 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 也dã 。 互hỗ 為vi 果quả 者giả 釋thích 俱câu 有hữu 因nhân 義nghĩa 。 論luận 云vân 。 若nhược 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 士sĩ 用dụng 果quả 。 彼bỉ 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 。 下hạ 二nhị 句cú 指chỉ 法pháp 體thể 。 此thử 有hữu 三tam 類loại 。 一nhất 如như 大đại 者giả 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 。 互hỗ 相tương 假giả 藉tạ 生sanh 所sở 造tạo 色sắc 。 故cố 互hỗ 相tương 望vọng 為vi 俱câu 有hữu 因nhân 。 二nhị 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 者giả 。 相tương/tướng 即tức 生sanh 等đẳng 四tứ 大đại 相tương/tướng 也dã 。 此thử 四tứ 大đại 相tương/tướng 與dữ 所sở 相tương/tướng 法pháp 更cánh 互hỗ 為vi 果quả 。 謂vị 此thử 能năng 相tương/tướng 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 故cố 。 復phục 由do 所sở 相tương/tướng 能năng 相tương/tướng 轉chuyển 故cố 。 故cố 互hỗ 為vi 果quả 。 三tam 心tâm 於ư 心tâm 隨tùy 轉chuyển 者giả 。 謂vị 心tâm 王vương 與dữ 心tâm 所sở 隨tùy 轉chuyển 法pháp 亦diệc 更cánh 互hỗ 為vi 果quả 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 彼bỉ 救cứu 云vân 。 俱câu 有hữu 因nhân 果quả 既ký 得đắc 互hỗ 為vi 加gia 定định 互hỗ 為vi 。 云vân 何hà 不bất 可khả 。 故cố 今kim 遮già 云vân 。 彼bỉ 三tam 類loại 法pháp 皆giai 不bất 相tương 離ly 。 如như 相tương/tướng 所sở 相tương/tướng 。 所sở 相tương/tướng 無vô 能năng 相tương/tướng 不bất 成thành 有hữu 為vi 。 能năng 相tương/tướng 無vô 所sở 相tương/tướng 無vô 有hữu 依y 止chỉ 。 今kim 或hoặc 有hữu 加gia 而nhi 不bất 入nhập 定định 。 或hoặc 時thời 入nhập 定định 不bất 必tất 須tu 加gia 。 許hứa 二nhị 相tương 離ly 云vân 何hà 成thành 例lệ 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 正chánh 釋thích 下hạ 。 第đệ 三tam 申thân 今kim 正chánh 義nghĩa 。 言ngôn 展triển 轉chuyển 相tương 成thành 者giả 。 舉cử 佛Phật 願nguyện 等đẳng 為vi 得đắc 加gia 故cố 。 所sở 以dĩ 加gia 者giả 。 為vì 說thuyết 法Pháp 故cố 。 若nhược 更cánh 進tiến 釋thích 則tắc 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 諸chư 佛Phật 願nguyện 等đẳng 為vi 入nhập 三tam 昧muội 故cố 。 二nhị 入nhập 三tam 昧muội 者giả 為vi 得đắc 加gia 故cố 。 三tam 所sở 以dĩ 加gia 者giả 。 為vì 說thuyết 法Pháp 故cố 。 四tứ 說thuyết 法Pháp 為vi 何hà 。 為vi 令linh 菩Bồ 薩Tát 增tăng 長trưởng 佛Phật 智trí 等đẳng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 口khẩu 加gia 勸khuyến 說thuyết 以dĩ 增tăng 辨biện 者giả 。 此thử 中trung 有hữu 三tam 意ý 。 一nhất 口khẩu 加gia 標tiêu 名danh 。 二nhị 勸khuyến 說thuyết 是thị 加gia 相tương/tướng 。 三tam 以dĩ 增tăng 辨biện 是thị 加gia 意ý 。 亦diệc 加gia 益ích 下hạ 二nhị 業nghiệp 例lệ 此thử 。
疏sớ/sơ 。 論luận 名danh 不bất 著trước 辨biện 才tài 者giả 。 所sở 為vi 小tiểu 異dị 與dữ 辨biện 等đẳng 大đại 同đồng 。 故cố 得đắc 引dẫn 論luận 以dĩ 釋thích 。 今kim 經kinh 廣quảng 有hữu 義nghĩa 相tương/tướng 如như 十Thập 地Địa 疏sớ/sơ 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 三tam 加gia 同đồng 時thời 下hạ 。 上thượng 釋thích 文văn 此thử 下hạ 辨biện 次thứ 。
疏sớ/sơ 。 楞lăng 伽già 云vân 下hạ 引dẫn 證chứng 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 二nhị 云vân 。
復phục 次thứ 大đại 慧tuệ 如Như 來Lai 以dĩ 二nhị 種chủng 神thần 力lực 。 建kiến 立lập 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 頂đảnh 禮lễ 諸chư 佛Phật 聽thính 受thọ 問vấn 義nghĩa 。 云vân 何hà 二nhị 種chủng 。 神thần 力lực 建kiến 立lập 。 謂vị 三tam 昧muội 正chánh 受thọ 。 為vi 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 。 面diện 言ngôn 說thuyết 神thần 力lực 。 及cập 手thủ 摩ma 頂đảnh 神thần 力lực 。 大đại 慧tuệ 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 初sơ 菩Bồ 薩Tát 地địa 。 住trụ 佛Phật 神thần 力lực 。 所sở 謂vị 入nhập 菩Bồ 薩Tát 大Đại 乘Thừa 。 照chiếu 明minh 三tam 昧muội 。 入nhập 是thị 三tam 昧muội 。 十thập 方phương 世thế 界giới 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 以dĩ 神thần 通thông 力lực 。 為vi 現hiện 一nhất 切thiết 身thân 面diện 言ngôn 說thuyết 。 如như 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 摩ma 頂đảnh 。 及cập 餘dư 如như 是thị 相tương/tướng 。 功công 德đức 成thành 就tựu 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 下hạ 又hựu 云vân 。 大đại 慧tuệ 若nhược 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 離ly 佛Phật 神thần 力lực 能năng 辨biện 說thuyết 者giả 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 亦diệc 應ưng 能năng 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 今kim 疏sớ/sơ 義nghĩa 引dẫn 正chánh 引dẫn 後hậu 反phản 釋thích 之chi 文văn 。 兼kiêm 取thủ 前tiền 列liệt 二nhị 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 此thử 四tứ 後hậu 後hậu 以dĩ 釋thích 前tiền 前tiền 者giả 。 亦diệc 展triển 轉chuyển 通thông 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 云vân 何hà 事sự 訖ngật 入nhập 定định 為vi 受thọ 佛Phật 加gia 。 今kim 已dĩ 得đắc 勝thắng 力lực 故cố 。 為vi 事sự 訖ngật 。 復phục 應ưng 問vấn 云vân 。 雖tuy 得đắc 勝thắng 力lực 何hà 不bất 且thả 定định 。 答đáp 云vân 。 說thuyết 法Pháp 時thời 至chí 故cố 。 次thứ 問vấn 云vân 何hà 不bất 定định 中trung 說thuyết 。 答đáp 云vân 定định 無vô 言ngôn 說thuyết 故cố 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 十thập 住trụ 體thể 等đẳng 者giả 。 然nhiên 若nhược 立lập 章chương 門môn 十thập 住trụ 略lược 以dĩ 五ngũ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 。 二nhị 出xuất 體thể 。 三tam 辨biện 相tương/tướng 。 四tứ 定định 位vị 。 五ngũ 諸chư 門môn 分phân 別biệt 。 今kim 經kinh 疏sớ/sơ 。 皆giai 具cụ 一nhất 名danh 中trung 有hữu 總tổng 有hữu 別biệt 。 總tổng 如như 品phẩm 初sơ 。 別biệt 名danh 如như 本bổn 分phần/phân 說thuyết 。 出xuất 體thể 即tức 今kim 文văn 。 辨biện 相tương/tướng 即tức 經kinh 文văn 。 定định 位vị 次thứ 下hạ 當đương 說thuyết 。 諸chư 門môn 分phân 別biệt 含hàm 在tại 前tiền 後hậu 文văn 中trung 。 今kim 此thử 出xuất 體thể 略lược 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。
疏sớ/sơ 。 今kim 約ước 本bổn 體thể 下hạ 釋thích 文văn 。 先tiên 案án 經kinh 釋thích 。 後hậu 今kim 依y 下hạ 。 傍bàng 論luận 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 釋thích 總tổng 句cú 。 文văn 分phân 為vi 四tứ 。 一nhất 略lược 釋thích 。 二nhị 皆giai 當đương 位vị 體thể 也dã 。 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 三tam 而nhi 得đắc 名danh 不bất 同đồng 者giả 總tổng 徵trưng 。 四tứ 然nhiên 三tam 賢hiền 下hạ 廣quảng 說thuyết 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 標tiêu 舉cử 。 二nhị 菩Bồ 提Đề 心tâm 有hữu 三tam 下hạ 。 引dẫn 論luận 辨biện 相tương/tướng 。 即tức 起khởi 信tín 修tu 行hành 信tín 心tâm 分phần/phân 中trung 。 信tín 成thành 就tựu 發phát 心tâm 中trung 辨biện 。 三tam 所sở 念niệm 真Chân 如Như 下hạ 。
疏sớ/sơ 。 釋thích 彼bỉ 論luận 。 四tứ 然nhiên 此thử 三tam 心tâm 下hạ 。 歷lịch 位vị 辨biện 差sai 。 正chánh 酬thù 總tổng 徵trưng 。 何hà 以dĩ 得đắc 名danh 。 不bất 同đồng 。 五ngũ 今kim 此thử 住trụ 位vị 下hạ 。 正chánh 釋thích 今kim 經kinh 。 四tứ 中trung 直trực 心tâm 增tăng 故cố 名danh 解giải 者giả 。 正chánh 念niệm 真Chân 如Như 是thị 智trí 解giải 故cố 。 三tam 心tâm 等đẳng 證chứng 。 名danh 善thiện 決quyết 定định 者giả 。 證chứng 理lý 無vô 差sai 故cố 。 而nhi 大đại 悲bi 為vi 首thủ 下hạ 。 通thông 妨phương 。 妨phương 云vân 。 若nhược 總tổng 三tam 心tâm 何hà 以dĩ 地địa 體thể 名danh 願nguyện 善thiện 決quyết 定định 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。 大đại 悲bi 為vi 首thủ 。 即tức 下hạ 經kinh 文văn 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 37
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016