大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 三tam
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 33
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
疏sớ/sơ 。 又hựu 後hậu 三tam 偈kệ 下hạ 。 第đệ 二nhị 襵# 疊điệp 重trọng/trùng 釋thích 。 上thượng 之chi 十thập 偈kệ 從tùng 後hậu 漸tiệm 收thu 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 收thu 後hậu 結kết 歎thán 。 前tiền 中trung 自tự 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 第đệ 一nhất 收thu 後hậu 三tam 偈kệ 。 為vi 三tam 無vô 性tánh 觀quán 者giả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 即tức 依y 此thử 三tam 性tánh 。 立lập 彼bỉ 三tam 無vô 性tánh 。 初sơ 則tắc 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 無vô 自tự 然nhiên 性tánh 。 後hậu 由do 遠viễn 離ly 前tiền 。 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 依y 遍biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 。 說thuyết 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 由do 彼bỉ 體thể 相tướng 畢tất 竟cánh 非phi 有hữu 。 猶do 如như 空không 中trung 。 華hoa 繩thằng 上thượng 蛇xà 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 一nhất 切thiết 空không 無vô 。 性tánh 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 有hữu 。 次thứ 依y 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 立lập 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 此thử 如như 幻huyễn 事sự 託thác 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 無vô 始thỉ 妄vọng 執chấp 自tự 然nhiên 性tánh 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 如như 理lý 而nhi 觀quán 察sát 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 性tánh 。 後hậu 依y 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 立lập 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 謂vị 即tức 勝thắng 義nghĩa 。 由do 遠viễn 離ly 前tiền 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 我ngã 法pháp 性tánh 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 若nhược 實thật 非phi 實thật 。 若nhược 妄vọng 非phi 妄vọng 。 皆giai 是thị 假giả 說thuyết 。 實thật 即tức 圓viên 成thành 。 非phi 妄vọng 即tức 契khế 圓viên 成thành 之chi 智trí 。 圓viên 成thành 之chi 智trí 成thành 於ư 出xuất 世thế 。 並tịnh 是thị 假giả 名danh 。 實thật 尚thượng 不bất 存tồn 。 何hà 況huống 非phi 實thật 。 舉cử 況huống 總tổng 結kết 。 故cố 云vân 其kỳ 非phi 實thật 妄vọng 及cập 世thế 間gian 。 一nhất 時thời 總tổng 遣khiển 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 五ngũ 偈kệ 下hạ 。 第đệ 二nhị 合hợp 前tiền 四tứ 喻dụ 。 由do 依y 此thử 義nghĩa 十thập 偈kệ 正chánh 答đáp 。 亦diệc 可khả 分phần/phân 四tứ 。 初sơ 諸chư 法pháp 無vô 體thể 性tánh 一nhất 偈kệ 法pháp 說thuyết 宗tông 因nhân 。 次thứ 四tứ 偈kệ 舉cử 四tứ 同đồng 喻dụ 。 三tam 有hữu 四tứ 偈kệ 別biệt 合hợp 前tiền 喻dụ 。 四tứ 者giả 末mạt 後hậu 一nhất 偈kệ 結kết 成thành 前tiền 義nghĩa 。 則tắc 五ngũ 分phần/phân 具cụ 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 五ngũ 偈kệ 下hạ 。 第đệ 三tam 重trọng/trùng 總tổng 結kết 。 十thập 偈kệ 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 文Văn 殊Thù 一nhất 問vấn 下hạ 。 第đệ 二nhị 結kết 歎thán 。 以dĩ 緣duyên 起khởi 深thâm 理lý 幽u 玄huyền 該cai 博bác 故cố 。 問vấn 答đáp 包bao 含hàm 。 今kim 釋thích 竭kiệt 愚ngu 發phát 揚dương 玄huyền 旨chỉ 。 勿vật 以dĩ 經kinh 少thiểu 責trách 疏sớ/sơ 文văn 繁phồn 。 第đệ 二nhị 財tài 首thủ 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 餘dư 準chuẩn 此thử 知tri 者giả 。 上thượng 三tam 各các 顯hiển 二nhị 義nghĩa 。 下hạ 七thất 不bất 欲dục 繁phồn 文văn 。 故cố 令linh 例lệ 知tri 。 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。 行hành 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 隨tùy 修tu 何hà 行hành 時thời 。 二nhị 以dĩ 何hà 行hành 化hóa 之chi 。 其kỳ 能năng 化hóa 行hành 與dữ 所sở 行hàng 行hàng 未vị 必tất 全toàn 同đồng 。 如như 行hành 施thi 行hành 時thời 。 或hoặc 以dĩ 施thi 行hành 化hóa 。 或hoặc 以dĩ 禪thiền 慧tuệ 行hành 化hóa 故cố 。 解giải 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 隨tùy 有hữu 深thâm 淺thiển 之chi 解giải 。 二nhị 說thuyết 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 解giải 化hóa 故cố 。 言ngôn 論luận 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 何hà 國quốc 俗tục 言ngôn 說thuyết 。 二nhị 宜nghi 用dụng 何hà 等đẳng 言ngôn 辭từ 化hóa 故cố 。 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 希hy 求cầu 何hà 法pháp 。 二nhị 稱xưng 根căn 為vi 說thuyết 諸chư 願nguyện 樂nhạo 故cố 。 方phương 便tiện 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 何hà 進tiến 趣thú 時thời 。 二nhị 隨tùy 用dụng 何hà 善thiện 巧xảo 等đẳng 化hóa 故cố 。 思tư 惟duy 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 思tư 求cầu 何hà 義nghĩa 。 二nhị 宜nghi 說thuyết 云vân 何hà 思tư 化hóa 故cố 。 觀quán 察sát 二nhị 者giả 。 一nhất 如như 說thuyết 修tu 學học 時thời 。 二nhị 稱xưng 宜nghi 為vì 說thuyết 觀quán 察sát 相tương/tướng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 準chuẩn 諸chư 深thâm 經Kinh 及cập 此thử 偈kệ 文văn 略lược 有hữu 四tứ 意ý 者giả 標tiêu 也dã 。 下hạ 別biệt 釋thích 四tứ 中trung 。 前tiền 三tam 別biệt 明minh 。 後hậu 一nhất 總tổng 攝nhiếp 。 就tựu 前tiền 三tam 中trung 。 一nhất 佛Phật 見kiến 下hạ 。 初sơ 一nhất 空không 不bất 礙ngại 化hóa 答đáp 。 二nhị 佛Phật 知tri 下hạ 。 智trí 不bất 礙ngại 悲bi 答đáp 。 三tam 隨tùy 化hóa 下hạ 。 化hóa 不bất 違vi 空không 答đáp 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 融dung 上thượng 諸chư 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 即tức 總tổng 攝nhiếp 上thượng 三tam 共cộng 為vi 一nhất 致trí 也dã 。 然nhiên 前tiền 三tam 中trung 。 初sơ 後hậu 即tức 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 。 中trung 一nhất 乃nãi 悲bi 智trí 雙song 運vận 。 故cố 今kim 融dung 成thành 悲bi 智trí 性tánh 相tướng 。 皆giai 無vô 障chướng 礙ngại 。 就tựu 文văn 更cánh 三tam 。 初sơ 明minh 所sở 化hóa 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 即tức 前tiền 第đệ 一nhất 意ý 。 二nhị 從tùng 以dĩ 斯tư 義nghĩa 故cố 下hạ 。 躡niếp 前tiền 初sơ 意ý 以dĩ 辨biện 能năng 化hóa 。 即tức 前tiền 第đệ 二nhị 意ý 。 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 。 悲bi 對đối 前tiền 事sự 。 智trí 對đối 前tiền 理lý 。 三tam 今kim 以dĩ 寂tịch 滅diệt 非phi 無vô 下hạ 。 更cánh 融dung 前tiền 能năng 所sở 。 兼kiêm 具cụ 前tiền 第đệ 三tam 意ý 方phương 成thành 一nhất 味vị 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 。 後hậu 結kết 釋thích 。 前tiền 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 融dung 所sở 化hóa 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 以dĩ 成thành 能năng 化hóa 。 無vô 化hóa 而nhi 化hóa 。 即tức 前tiền 第đệ 一nhất 意ý 。 二nhị 以dĩ 通thông 緣duyên 非phi 有hữu 下hạ 。 即tức 融dung 其kỳ 能năng 化hóa 。 以dĩ 成thành 前tiền 第đệ 三tam 化hóa 不bất 失thất 空không 。 三tam 所sở 化hóa 既ký 空không 有hữu 無vô 二nhị 下hạ 。 對đối 於ư 所sở 化hóa 。 成thành 前tiền 第đệ 二nhị 能năng 化hóa 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 之chi 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 不bất 礙ngại 有hữu 而nhi 觀quán 空không 下hạ 。 第đệ 二nhị 結kết 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 五ngũ 。 一nhất 既ký 云vân 不bất 礙ngại 有hữu 而nhi 觀quán 空không 方phương 能năng 入nhập 理lý 。 結kết 成thành 問vấn 意ý 。 則tắc 前tiền 以dĩ 空không 難nạn/nan 。 隨tùy 化hóa 非phi 得đắc 意ý 也dã 。 二nhị 不bất 動động 下hạ 。 既ký 云vân 不bất 動động 真chân 而nhi 隨tùy 化hóa 。 結kết 成thành 答đáp 意ý 。 三tam 從tùng 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 此thử 理lý 下hạ 。 結kết 成thành 化hóa 意ý 。 四tứ 從tùng 非phi 直trực 下hạ 。 正chánh 結kết 無vô 違vi 。 非phi 但đãn 無vô 違vi 。 兼kiêm 能năng 相tương/tướng 成thành 。 五ngũ 故cố 淨tịnh 名danh 下hạ 引dẫn 證chứng 。 但đãn 證chứng 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 如như 斯tư 法pháp 。 即tức 觀quán 眾chúng 生sanh 品phẩm 。 維duy 摩ma 詰cật 問vấn 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 云vân 何hà 觀quán 於ư 眾chúng 生sanh 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 答đáp 言ngôn 。 我ngã 觀quán 眾chúng 生sanh 。 如như 第đệ 五ngũ 大đại 。 如như 第đệ 六lục 陰ấm 。 如như 第đệ 七thất 情tình 。 如như 第đệ 十thập 三tam 入nhập 等đẳng 。 意ý 明minh 畢tất 竟cánh 空không 。 故cố 次thứ 淨tịnh 名danh 問vấn 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 行hành 慈từ 。
答đáp 曰viết 。
當đương 為vì 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 如như 斯tư 法Pháp 。 是thị 即tức 名danh 為vi 。 真chân 實thật 慈từ 也dã 。 然nhiên 上thượng 云vân 寂tịch 滅diệt 非phi 無vô 之chi 眾chúng 生sanh 者giả 。 體thể 雖tuy 寂tịch 滅diệt 不bất 無vô 。 眾chúng 生sanh 之chi 相tướng 。 由do 寂tịch 滅diệt 故cố 恆hằng 不bất 異dị 真chân 。 由do 非phi 無vô 故cố 而nhi 恆hằng 成thành 立lập 。 是thị 故cố 不bất 動động 真chân 際tế 等đẳng 者giả 。 即tức 智trí 論luận 意ý 。 謂vị 不bất 動động 真chân 際tế 而nhi 。 建kiến 立lập 諸chư 法pháp 。 不bất 壞hoại 假giả 名danh 而nhi 說thuyết 實thật 相tướng 。 細tế 尋tầm 可khả 見kiến 。
疏sớ/sơ 。 大đại 經kinh 亦diệc 云vân 若nhược 知tri 如Như 來Lai 常thường 不bất 說thuyết 法Pháp 即tức 二nhị 十thập 六lục 經kinh 。 教giáo 體thể 中trung 已dĩ 辯biện 。
疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 。 三tam 頌tụng 若nhược 著trước 我ngã 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 標tiêu 二nhị 觀quán 。 後hậu 總tổng 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 下hạ 釋thích 經kinh 文văn 於ư 中trung 先tiên 依y 二nhị 空không 觀quán 釋thích 。 後hậu 依y 念niệm 處xứ 觀quán 釋thích 。 今kim 初sơ 。 即tức 二nhị 空không 觀quán 者giả 。 謂vị 界giới 分phân 別biệt 及cập 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 皆giai 明minh 二nhị 空không 故cố 。 故cố 便tiện 以dĩ 二nhị 空không 科khoa 判phán 經kinh 文văn 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 一nhất 我ngã 空không 下hạ 。 即tức 界giới 分phân 別biệt 觀quán 。 謂vị 十thập 八bát 界giới 等đẳng 中trung 。 求cầu 我ngã 不bất 得đắc 故cố 。 言ngôn 上thượng 半bán 尋tầm 思tư 觀quán 者giả 。 斯tư 為vi 方phương 便tiện 。 即tức 顯hiển 下hạ 半bán 是thị 如như 實thật 觀quán 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 攬lãm 緣duyên 假giả 立lập 者giả 。 此thử 釋thích 初sơ 句cú 。 次thứ 來lai 無vô 所sở 從tùng 下hạ 。 釋thích 次thứ 句cú 。 虛hư 假giả 似tự 立lập 下hạ 。 雙song 結kết 二nhị 句cú 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 身thân 觀quán 身thân 者giả 。 即tức 借tá 老lão 子tử 之chi 言ngôn 。 彼bỉ 云vân 以dĩ 身thân 觀quán 身thân 。 以dĩ 家gia 觀quán 家gia 。 以dĩ 國quốc 觀quán 國quốc 。 以dĩ 天thiên 下hạ 觀quán 天thiên 下hạ 。 彼bỉ 意ý 令linh 近cận 取thủ 諸chư 身thân 遠viễn 取thủ 諸chư 物vật 。 如như 觀quán 一nhất 葉diệp 落lạc 知tri 天thiên 下hạ 秋thu 。 雖tuy 不bất 知tri 空không 寂tịch 例lệ 知tri 同đồng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 此thử 觀quán 亦diệc 寂tịch 故cố 不bất 起khởi 心tâm 者giả 。 此thử 釋thích 不bất 起khởi 心tâm 分phân 別biệt 。 然nhiên 此thử 句cú 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 既ký 物vật 我ngã 皆giai 虛hư 故cố 。 不bất 分phân 別biệt 物vật 我ngã 之chi 異dị 。 此thử 意ý 即tức 淺thiển 故cố 略lược 不bất 出xuất 。 今kim 明minh 知tri 空không 之chi 心tâm 。 即tức 是thị 此thử 觀quán 二nhị 我ngã 既ký 寂tịch 。 觀quán 何hà 由do 生sanh 。 若nhược 觀quán 不bất 忘vong 非phi 見kiến 空không 矣hĩ 。 則tắc 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 能năng 所sở 雙song 寂tịch 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 內nội 身thân 揀giản 於ư 外ngoại 器khí 及cập 他tha 身thân 者giả 。 釋thích 初sơ 偈kệ 內nội 身thân 二nhị 字tự 以dĩ 念niệm 處xứ 。 然nhiên 四tứ 地địa 中trung 有hữu 於ư 三Tam 身Thân 。 然nhiên 智trí 論luận 瑜du 伽già 各các 有hữu 解giải 釋thích 。 今kim 即tức 瑜du 伽già 意ý 。 一nhất 以dĩ 自tự 身thân 為vi 內nội 身thân 。 二nhị 以dĩ 器khí 物vật 缾bình 衣y 車xa 乘thừa 等đẳng 為vi 外ngoại 身thân 。 三tam 以dĩ 外ngoại 有hữu 情tình 妻thê 子tử 男nam 女nữ 。 等đẳng 為vi 內nội 外ngoại 身thân 。 故cố 今kim 揀giản 於ư 後hậu 二nhị 。
疏sớ/sơ 。 念niệm 處xứ 有hữu 二nhị 下hạ 。 釋thích 第đệ 二nhị 此thử 中trung 誰thùy 是thị 我ngã 句cú 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 準chuẩn 念niệm 處xứ 觀quán 。 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 今kim 何hà 觀quán 身thân 。 為vi 無vô 我ngã 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 上thượng 以dĩ 別biệt 難nạn/nan 。 今kim 約ước 通thông 說thuyết 。 故cố 於ư 觀quán 身thân 得đắc 作tác 無vô 我ngã 及cập 苦khổ 無vô 常thường 。 不bất 淨tịnh 之chi 觀quán 。 今kim 但đãn 舉cử 無vô 我ngã 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 小tiểu 二nhị 大đại 下hạ 。 通thông 釋thích 一nhất 偈kệ 。 以dĩ 為vi 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 下hạ 。 既ký 別biệt 觀quán 受thọ 及cập 心tâm 法pháp 。 法pháp 應ưng 無vô 我ngã 何hà 無vô 不bất 淨tịnh 苦khổ 等đẳng 觀quán 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 約ước 大Đại 乘Thừa 說thuyết 故cố 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 中trung 具cụ 有hữu 二nhị 觀quán 。 謂vị 約ước 世thế 諦đế 則tắc 觀quán 身thân 等đẳng 為vi 不bất 淨tịnh 等đẳng 。 約ước 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 則tắc 觀quán 身thân 等đẳng 同đồng 虛hư 空không 等đẳng 。 今kim 約ước 大đại 小tiểu 對đối 辯biện 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 等đẳng 唯duy 屬thuộc 小Tiểu 乘Thừa 。 觀quán 身thân 性tánh 相tướng 同đồng 虛hư 空không 等đẳng 唯duy 屬thuộc 於ư 大đại 。
疏sớ/sơ 。 誰thùy 是thị 我ngã 言ngôn 已dĩ 兼kiêm 二nhị 我ngã 者giả 。 上thượng 約ước 界giới 分phân 別biệt 觀quán 釋thích 誰thùy 是thị 我ngã 。 但đãn 遣khiển 人nhân 我ngã 。 次thứ 第đệ 二nhị 偈kệ 方phương 遣khiển 法pháp 我ngã 。 今kim 約ước 大Đại 乘Thừa 念niệm 處xứ 故cố 兼kiêm 二nhị 我ngã 。 謂vị 於ư 四tứ 大đại 五ngũ 蘊uẩn 。 求cầu 其kỳ 主chủ 宰tể 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 蘊uẩn 等đẳng 合hợp 即tức 無vô 人nhân 我ngã 。 觀quán 蘊uẩn 等đẳng 相tương/tướng 緣duyên 成thành 故cố 。 空không 則tắc 無vô 法pháp 我ngã 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 別biệt 則tắc 身thân 受thọ 不bất 同đồng 等đẳng 者giả 。 此thử 亦diệc 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 大đại 小tiểu 二nhị 觀quán 皆giai 觀quán 。 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 今kim 何hà 三tam 偈kệ 皆giai 有hữu 身thân 言ngôn 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 以dĩ 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 但đãn 合hợp 五ngũ 蘊uẩn 。 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 身thân 故cố 。 亦diệc 猶do 淨tịnh 名danh 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 。 是thị 身thân 如như 聚tụ 沫mạt 。 不bất 可khả 撮toát 磨ma 。 是thị 身thân 如như 泡bào 。 不bất 得đắc 久cửu 立lập 。 是thị 身thân 如như 焰diễm 。 從tùng 渴khát 愛ái 生sanh 。 是thị 身thân 如như 芭ba 蕉tiêu 。 中trung 無vô 有hữu 堅kiên 。 是thị 身thân 如như 幻huyễn 。 從tùng 顛điên 倒đảo 起khởi 。 此thử 則tắc 如như 次thứ 喻dụ 於ư 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 名danh 是thị 身thân 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 應ưng 言ngôn 是thị 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 如như 水thủy 上thượng 泡bào 。 想tưởng 如như 熱nhiệt 時thời 焰diễm 。 諸chư 行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 諸chư 識thức 猶do 如như 幻huyễn 。 今kim 皆giai 言ngôn 身thân 明minh 知tri 四tứ 處xứ 皆giai 得đắc 稱xưng 身thân 。 故cố 云vân 通thông 則tắc 受thọ 等đẳng 皆giai 身thân 。
疏sớ/sơ 。 前tiền 問vấn 意ý 下hạ 。 結kết 成thành 前tiền 問vấn 。
疏sớ/sơ 。 命mạng 謂vị 命mạng 根căn 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 上thượng 半bán 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 釋thích 壽thọ 命mạng 二nhị 字tự 。 後hậu 總tổng 釋thích 兩lưỡng 句cú 。 今kim 初sơ 。 先tiên 依y 小Tiểu 乘Thừa 。 即tức 俱câu 舍xá 根căn 品phẩm 偈kệ 云vân 。 命mạng 根căn 體thể 即tức 壽thọ 。 能năng 持trì 燸nhu 及cập 識thức 。 論luận 引dẫn 對đối 法pháp 云vân 。 云vân 何hà 命mạng 根căn 。 謂vị 三tam 界giới 壽thọ 。 謂vị 有hữu 別biệt 法pháp 能năng 持trì 燸nhu 識thức 說thuyết 名danh 命mạng 根căn 。 此thử 有hữu 三tam 法pháp 。 壽thọ 為vi 能năng 持trì 故cố 名danh 為vi 體thể 。 疏sớ/sơ 云vân 色sắc 心tâm 色sắc 即tức 是thị 燸nhu 。 燸nhu 必tất 依y 色sắc 故cố 。
疏sớ/sơ 。 實thật 謂vị 由do 業nghiệp 種chủng 力lực 下hạ 。 約ước 大Đại 乘Thừa 釋thích 。 即tức 唯duy 識thức 第đệ 一nhất 廣quảng 破phá 小Tiểu 乘Thừa 離ly 色sắc 心tâm 外ngoại 別biệt 有hữu 命mạng 根căn 竟cánh 。 示thị 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 親thân 生sanh 此thử 識thức 種chủng 子tử 。 由do 業nghiệp 所sở 引dẫn 功công 能năng 差sai 別biệt 住trụ 時thời 。 決quyết 定định 假giả 立lập 命mạng 根căn 。 而nhi 疏sớ/sơ 云vân 。 引dẫn 一nhất 期kỳ 報báo 眾chúng 同đồng 分phần/phân 體thể 者giả 。 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 大Đại 乘Thừa 是thị 假giả 。 小Tiểu 乘Thừa 是thị 實thật 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 依y 同đồng 分phần/phân 及cập 命mệnh 令linh 心tâm 等đẳng 相tương 續tục 。 又hựu 云vân 。 同đồng 分phần/phân 有hữu 情tình 等đẳng 。 同đồng 謂vị 身thân 形hình 等đẳng 同đồng 互hỗ 相tương 似tự 故cố 。 分phần/phân 者giả 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 由do 此thử 分phần/phân 能năng 令linh 有hữu 情tình 。 身thân 形hình 等đẳng 同đồng 。 言ngôn 有hữu 情tình 者giả 。 同đồng 分phần/phân 所sở 依y 揀giản 非phi 情tình 也dã 。 等đẳng 者giả 。 揀giản 於ư 不bất 等đẳng 。 正chánh 顯hiển 能năng 依y 同đồng 分phần/phân 義nghĩa 也dã 。 論luận 云vân 。 別biệt 有hữu 實thật 物vật 名danh 為vi 同đồng 分phần/phân 。 彼bỉ 言ngôn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 者giả 。 眾chúng 多đa 同đồng 分phần/phân 故cố 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 唯duy 識thức 廣quảng 破phá 竟cánh 示thị 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 有hữu 情tình 身thân 心tâm 相tương 似tự 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 假giả 立lập 同đồng 分phần/phân 。 即tức 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 具cụ 如như 疏sớ/sơ 文văn 。
疏sớ/sơ 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 起khởi 下hạ 。 二nhị 通thông 顯hiển 上thượng 半bán 。 先tiên 以dĩ 因nhân 緣duyên 門môn 釋thích 。 後hậu 況huống 剎sát 那na 下hạ 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 門môn 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 喻dụ 以dĩ 火hỏa 輪luân 下hạ 。 釋thích 偈kệ 下hạ 半bán 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 三tam 意ý 。 初sơ 二nhị 皆giai 喻dụ 上thượng 生sanh 滅diệt 門môn 。 而nhi 初sơ 就tựu 所sở 知tri 。 二nhị 就tựu 能năng 知tri 。 第đệ 三tam 意ý 喻dụ 上thượng 因nhân 緣duyên 門môn 。 然nhiên 上thượng 法pháp 說thuyết 因nhân 果quả 對đối 明minh 。 今kim 合hợp 喻dụ 中trung 能năng 所sở 對đối 說thuyết 。 命mạng 為vi 能năng 依y 。 心tâm 為vi 所sở 依y 。 依y 心tâm 假giả 立lập 故cố 。 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 公công 云vân 。 如như 杖trượng 薪tân 之chi 火hỏa 。 旋toàn 之chi 成thành 輪luân 。 輪luân 必tất 資tư 火hỏa 而nhi 成thành 照chiếu 。 情tình 亦diệc 如như 之chi 必tất 資tư 心tâm 而nhi 成thành 用dụng 也dã 。 以dĩ 彼bỉ 情tình 依y 於ư 心tâm 。 類loại 此thử 命mạng 依y 於ư 心tâm 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 無vô 常thường 等đẳng 經kinh 論luận 異dị 說thuyết 。 淨tịnh 名danh 涅Niết 槃Bàn 諸chư 經kinh 皆giai 說thuyết 。 下hạ 第đệ 三tam 住trụ 當đương 廣quảng 示thị 之chi 。 今kim 依y 中trung 邊biên 蓋cái 是thị 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 即tức 第đệ 二nhị 論luận 。 彼bỉ 論luận 具cụ 有hữu 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 論luận 云vân 。 無vô 常thường 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 無vô 常thường 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 常thường 無vô 故cố 。 二nhị 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 有hữu 起khởi 盡tận 故cố 。 三tam 垢cấu 淨tịnh 無vô 常thường 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 位vị 轉chuyển 變biến 故cố 。 苦khổ 三tam 種chủng 者giả 。 一nhất 所sở 取thủ 苦khổ 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 是thị 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 我ngã 執chấp 所sở 取thủ 故cố 。 二nhị 事sự 相tướng 苦khổ 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 三tam 苦khổ 相tương/tướng 故cố 。 三tam 和hòa 合hợp 苦khổ 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 苦khổ 相tương/tướng 合hợp 故cố 。 空không 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 空không 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 無vô 理lý 趣thú 可khả 說thuyết 為vi 有hữu 。 由do 此thử 非phi 有hữu 說thuyết 為vi 空không 故cố 。 二nhị 異dị 性tánh 空không 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 以dĩ 妄vọng 所sở 執chấp 不bất 如như 實thật 有hữu 。 非phi 一nhất 切thiết 種chủng 。 性tánh 全toàn 無vô 故cố 。 三tam 自tự 性tánh 空không 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 無vô 我ngã 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 相tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 相tương/tướng 本bổn 無vô 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 即tức 此thử 無vô 相tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 二nhị 異dị 相tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 此thử 相tương/tướng 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 如như 彼bỉ 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 故cố 名danh 異dị 相tướng 。 即tức 此thử 異dị 相tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 三tam 自tự 相tương/tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 以dĩ 為vi 自tự 相tương/tướng 。 即tức 此thử 自tự 相tương/tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 彼bỉ 論luận 結kết 云vân 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 四tứ 種chủng 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 依y 根căn 本bổn 真chân 實thật 各các 分phần/phân 三tam 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 根căn 本bổn 真chân 實thật 者giả 。 上thượng 論luận 云vân 。 謂vị 三tam 自tự 性tánh 所sở 以dĩ 名danh 真chân 實thật 者giả 。 偈kệ 云vân 。 許hứa 於ư 三tam 自tự 性tánh 。 唯duy 一nhất 常thường 非phi 有hữu 。 一nhất 有hữu 而nhi 非phi 真chân 。 一nhất 有hữu 無vô 真chân 實thật 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 論luận 具cụ 釋thích 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 一nhất 常thường 非phi 有hữu 即tức 是thị 遍biến 計kế 。 一nhất 有hữu 非phi 真chân 即tức 是thị 依y 他tha 。 一nhất 有hữu 無vô 真chân 實thật 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 釋thích 此thử 句cú 云vân 。 唯duy 圓viên 成thành 實thật 亦diệc 有hữu 非phi 有hữu 。 唯duy 有hữu 非phi 有hữu 。 於ư 此thử 性tánh 中trung 許hứa 為vi 真chân 實thật 。 釋thích 曰viết 。 論luận 意ý 云vân 。 具cụ 有hữu 具cụ 無vô 。 有hữu 此thử 非phi 有hữu 。 故cố 為vi 真chân 實thật 。 其kỳ 無vô 字tự 屬thuộc 上thượng 。 非phi 是thị 無vô 真chân 實thật 也dã 。 意ý 明minh 二nhị 性tánh 皆giai 依y 於ư 此thử 真chân 實thật 上thượng 立lập 。 今kim 經kinh 無vô 苦khổ 而nhi 有hữu 無vô 相tướng 故cố 。 疏sớ/sơ 依y 三tam 無vô 我ngã 開khai 三tam 無vô 相tướng 。 故cố 彼bỉ 論luận 釋thích 無vô 我ngã 之chi 中trung 皆giai 有hữu 無vô 相tướng 。 又hựu 亦diệc 依y 此thử 三tam 種chủng 無vô 相tướng 對đối 於ư 三tam 苦khổ 。 以dĩ 論luận 對đối 疏sớ/sơ 廣quảng 略lược 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 然nhiên 皆giai 融dung 攝nhiếp 下hạ 。 通thông 妨phương 。 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 唯duy 識thức 略lược 有hữu 二nhị 分phần 者giả 。 以dĩ 唯duy 識thức 第đệ 二nhị 四tứ 師sư 不bất 同đồng 。 謂vị 安an 慧tuệ 唯duy 立lập 一nhất 。 自tự 證chứng 分phần/phân 。 二nhị 難Nan 陀Đà 立lập 二nhị 。 謂vị 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 三tam 陳trần 那na 立lập 三tam 。 加gia 自tự 證chứng 分phần/phân 。 四tứ 護hộ 法Pháp 立lập 四tứ 。 於ư 前tiền 三tam 上thượng 加gia 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 依y 彼bỉ 論luận 宗tông 。 即tức 以dĩ 四tứ 分phần/phân 而nhi 為vi 正chánh 義nghĩa 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 略lược 有hữu 二nhị 分phần 。 以dĩ 諸chư 經kinh 論luận 及cập 彼bỉ 論luận 文văn 多đa 說thuyết 二nhị 故cố 謂vị 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 等đẳng 故cố 。 而nhi 論luận 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 明minh 立lập 二nhị 。 二nhị 明minh 立lập 三tam 。 三Tam 明Minh 立lập 四tứ 。 而nhi 安an 慧tuệ 一nhất 分phần/phân 於ư 二nhị 分phần 中trung 破phá 之chi 。 傍bàng 出xuất 初sơ 立lập 二nhị 分phần 。 論luận 云vân 。 然nhiên 有hữu 漏lậu 識thức 自tự 體thể 生sanh 時thời 。 皆giai 似tự 所sở 緣duyên 能năng 緣duyên 相tương/tướng 現hiện 。 彼bỉ 相tương 應ứng 法pháp 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 似tự 所sở 緣duyên 相tương/tướng 說thuyết 名danh 相tướng 分phần/phân 。 似tự 能năng 緣duyên 相tương/tướng 說thuyết 名danh 見kiến 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 依y 他tha 二nhị 分phần 似tự 遍biến 計kế 所sở 執chấp 二nhị 分phần 。 又hựu 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 行hành 相tương/tướng 。 能năng 取thủ 所sở 緣duyên 故cố 。 見kiến 分phần/phân 名danh 事sự 。 是thị 心tâm 心tâm 所sở 自tự 體thể 相tướng 故cố 。 今kim 似tự 其kỳ 心tâm 外ngoại 之chi 境cảnh 名danh 似tự 所sở 緣duyên 。 是thị 心tâm 外ngoại 法pháp 此thử 中trung 無vô 故cố 。 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 緣duyên 耳nhĩ 。 若nhược 明minh 相tướng 分phần/phân 未vị 是thị 顛điên 倒đảo 。 向hướng 心tâm 外ngoại 取thủ 方phương 為vi 倒đảo 耳nhĩ 。 又hựu 言ngôn 見kiến 者giả 。 是thị 能năng 緣duyên 境cảnh 義nghĩa 通thông 心tâm 心tâm 所sở 。 非phi 推thôi 求cầu 義nghĩa 。 推thôi 求cầu 義nghĩa 者giả 。 唯duy 慧tuệ 能năng 。 故cố 次thứ 破phá 安an 慧tuệ 唯duy 立lập 自tự 證chứng 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 若nhược 心tâm 心tâm 所sở 無vô 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 自tự 所sở 緣duyên 境cảnh 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 緣duyên 色sắc 之chi 心tâm 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 色sắc 。 論luận 或hoặc 應ưng 一nhất 一nhất 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 隨tùy 一nhất 識thức 等đẳng 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 。 以dĩ 眼nhãn 識thức 無vô 所sở 緣duyên 。 而nhi 能năng 緣duyên 於ư 色sắc 。 餘dư 識thức 無vô 色sắc 緣duyên 。 亦diệc 應ưng 能năng 緣duyên 色sắc 。 既ký 餘dư 不bất 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 。 明minh 知tri 無vô 所sở 緣duyên 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 此thử 中trung 正chánh 義nghĩa 緣duyên 自tự 境cảnh 時thời 。 心tâm 上thượng 必tất 有hữu 帶đái 境cảnh 之chi 相tướng 。 如như 鏡kính 面diện 上thượng 似tự 面diện 相tương 生sanh 。 次thứ 破phá 無vô 能năng 緣duyên 。 論luận 云vân 。 若nhược 心tâm 心tâm 所sở 。 無vô 能năng 緣duyên 相tương/tướng 。 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 。 如như 虛hư 空không 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 同đồng 於ư 虛hư 空không 。 不bất 能năng 緣duyên 故cố 。 論luận 云vân 。 或hoặc 虛hư 空không 等đẳng 亦diệc 是thị 能năng 緣duyên 。 釋thích 曰viết 。 此thử 反phản 難nạn/nan 云vân 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 法pháp 無vô 能năng 緣duyên 而nhi 。 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 此thử 虛hư 空không 等đẳng 無vô 能năng 緣duyên 。 亦diệc 應ưng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 論luận 云vân 。 故cố 心tâm 心tâm 所sở 必tất 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 唯duy 有hữu 覺giác 所sở 覺giác 義nghĩa 皆giai 無vô 。 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 分phần/phân 各các 自tự 然nhiên 而nhi 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 厚hậu 嚴nghiêm 經kinh 。 上thượng 半bán 明minh 無vô 外ngoại 境cảnh 。 下hạ 半bán 明minh 有hữu 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 各các 各các 自tự 從tùng 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 名danh 自tự 然nhiên 而nhi 轉chuyển 。 下hạ 結kết 正chánh 義nghĩa 。 論luận 云vân 。 達đạt 無vô 離ly 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 則tắc 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 。 見kiến 分phần/phân 名danh 自tự 行hành 相tương/tướng 。 相tương 見kiến 所sở 依y 自tự 體thể 名danh 事sự 。 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 雖tuy 是thị 立lập 二nhị 分phần 家gia 義nghĩa 。 已dĩ 有hữu 三tam 故cố 。 次thứ 論luận 云vân 。 若nhược 無vô 此thử 者giả 。 應ưng 不bất 自tự 憶ức 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 如như 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 必tất 不bất 能năng 憶ức 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 明minh 有hữu 自tự 證chứng 分phần/phân 。 意ý 云vân 。 相tương 離ly 於ư 見kiến 無vô 別biệt 自tự 體thể 。 但đãn 二nhị 功công 能năng 故cố 。 應ưng 別biệt 有hữu 一nhất 所sở 依y 體thể 。 若nhược 無vô 自tự 證chứng 應ưng 不bất 自tự 憶ức 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 如như 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 必tất 不bất 能năng 憶ức 。 謂vị 如như 見kiến 分phần/phân 不bất 更cánh 相tương 分phân 之chi 境cảnh 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 要yếu 曾tằng 更canh 之chi 方phương 能năng 憶ức 之chi 。 若nhược 無vô 自tự 證chứng 已dĩ 滅diệt 心tâm 心tâm 所sở 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 以dĩ 曾tằng 不bất 為vi 自tự 證chứng 緣duyên 故cố 。 則tắc 如như 見kiến 分phần/phân 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 今kim 能năng 憶ức 之chi 。 明minh 先tiên 有hữu 自tự 證chứng 已dĩ 曾tằng 緣duyên 故cố 。 如như 於ư 見kiến 分phần/phân 憶ức 曾tằng 更canh 境cảnh 故cố 。 次thứ 下hạ 立lập 三tam 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 然nhiên 心tâm 心tâm 所sở 一nhất 一nhất 生sanh 時thời 。 以dĩ 理lý 推thôi 徵trưng 各các 有hữu 三tam 分phần/phân 。 所sở 量lượng 能năng 量lượng 量lượng 果quả 別biệt 故cố 。 相tương 見kiến 必tất 有hữu 所sở 依y 體thể 故cố 。 釋thích 曰viết 。 所sở 量lượng 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 。 能năng 量lượng 是thị 見kiến 分phần/phân 。 量lượng 果quả 是thị 自tự 證chứng 分phần/phân 。 自tự 證chứng 分phần/phân 與dữ 相tương 見kiến 。 為vi 所sở 依y 故cố 。 如như 集tập 量lượng 論luận 伽già 陀đà 中trung 說thuyết 。 似tự 境cảnh 相tướng 所sở 量lượng 。 一nhất 能năng 取thủ 相tương/tướng 。 二nhị 自tự 證chứng 。 三tam 即tức 能năng 量lượng 及cập 果quả 。 此thử 三tam 體thể 無vô 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 所sở 量lượng 如như 絹quyên 。 能năng 量lượng 如như 尺xích 。 量lượng 果quả 如như 解giải 。 數số 智trí 果quả 是thị 何hà 義nghĩa 。 成thành 滿mãn 因nhân 義nghĩa 。 言ngôn 無vô 別biệt 體thể 者giả 。 同đồng 一nhất 識thức 故cố 。 則tắc 離ly 心tâm 無vô 境cảnh 。 次thứ 立lập 四tứ 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 又hựu 心tâm 心tâm 所sở 若nhược 細tế 分phân 別biệt 應ưng 有hữu 四tứ 分phần/phân 。 三tam 分phần/phân 如như 前tiền 。 第đệ 四tứ 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 誰thùy 證chứng 第đệ 三tam 。 心tâm 分phần/phân 既ký 同đồng 。 應ưng 皆giai 證chứng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 見kiến 分phân 是thị 心tâm 分phần/phân 。 須tu 有hữu 自tự 證chứng 分phần/phân 自tự 證chứng 是thị 心tâm 分phần/phân 。 應ưng 有hữu 第đệ 四tứ 證chứng 。 論luận 云vân 。 又hựu 自tự 證chứng 分phần/phân 應ưng 無vô 有hữu 果quả 。 諸chư 能năng 量lượng 者giả 皆giai 有hữu 果quả 故cố 。 釋thích 曰viết 。 見kiến 分phân 是thị 能năng 量lượng 。 須tu 有hữu 自tự 證chứng 果Quả 。 自tự 證chứng 量lượng 見kiến 分phần/phân 。 須tu 有hữu 第đệ 四Tứ 果Quả 。 恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 。 卻khước 用dụng 見kiến 分phân 為vi 第đệ 三tam 果quả 故cố 。 次thứ 論luận 云vân 。 不bất 應ưng 見kiến 分phân 是thị 第đệ 三tam 果quả 。 見kiến 分phần/phân 或hoặc 時thời 非phi 量lượng 攝nhiếp 故cố 。 由do 此thử 見kiến 分phần/phân 不bất 證chứng 第đệ 三tam 。 證chứng 自tự 體thể 者giả 。 必tất 現hiện 量lượng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 意ý 明minh 見kiến 分phần/phân 通thông 於ư 三tam 量lượng 。 三tam 量lượng 者giả 。 謂vị 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 非phi 量lượng 。 即tức 明minh 見kiến 緣duyên 相tương/tướng 時thời 。 或hoặc 量lượng 非phi 量lượng 不bất 可khả 非phi 量lượng 法pháp 為vi 現hiện 量lượng 果quả 。 或hoặc 見kiến 緣duyên 相tương/tướng 。 是thị 於ư 比tỉ 量lượng 及cập 緣duyên 自tự 證chứng 。 復phục 是thị 現hiện 量lượng 故cố 。 自tự 證chứng 是thị 心tâm 體thể 。 得đắc 與dữ 比tỉ 量lượng 非phi 量lượng 而nhi 為vi 果quả 。 見kiến 分phần/phân 非phi 心tâm 體thể 不bất 得đắc 與dữ 自tự 證chứng 而nhi 為vi 其kỳ 量lượng 果quả 。 故cố 不bất 得đắc 見kiến 分phần/phân 證chứng 於ư 第đệ 三tam 。 證chứng 自tự 體thể 者giả 。 必tất 現hiện 量lượng 故cố 。 第đệ 三tam 四tứ 分phần/phân 既ký 是thị 現hiện 量lượng 。 故cố 得đắc 相tương/tướng 證chứng 。 無vô 無vô 窮cùng 失thất 矣hĩ 。 意ý 云vân 若nhược 以dĩ 見kiến 分phân 為vi 能năng 量lượng 。 但đãn 用dụng 三tam 分phần/phân 亦diệc 得đắc 足túc 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 見kiến 分phân 為vi 所sở 量lượng 。 必tất 須tu 第đệ 四tứ 為vi 量lượng 果quả 。 若nhược 通thông 作tác 喻dụ 者giả 。 絹quyên 如như 所sở 量lượng 。 尺xích 如như 能năng 量lượng 。 智trí 為vi 量lượng 果quả 。 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 。 若nhược 尺xích 為vi 所sở 使sử 智trí 為vi 能năng 使sử 。 何hà 物vật 用dụng 智trí 。 即tức 是thị 於ư 人nhân 如như 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 人nhân 能năng 用dụng 智trí 。 智trí 能năng 使sử 人nhân 。 故cố 能năng 更cánh 證chứng 。 亦diệc 如như 明minh 鏡kính 。 鏡kính 像tượng 為vi 相tương/tướng 。 鏡kính 明minh 為vi 見kiến 。 鏡kính 面diện 如như 自tự 證chứng 。 鏡kính 背bối/bội 如như 證chứng 自tự 證chứng 。 面diện 依y 於ư 背bối/bội 。 背bối/bội 復phục 依y 面diện 。 故cố 得đắc 互hỗ 證chứng 。 亦diệc 可khả 以dĩ 銅đồng 為vi 證chứng 自tự 證chứng 。 鏡kính 依y 於ư 銅đồng 。 銅đồng 依y 於ư 鏡kính 。 此thử 上thượng 四tứ 分phần/phân 即tức 護hộ 法Pháp 之chi 後hậu 方phương 有hữu 此thử 義nghĩa 。 論luận 如như 是thị 四tứ 分phần 。 或hoặc 攝nhiếp 為vi 三tam 。 第đệ 四tứ 攝nhiếp 入nhập 自tự 證chứng 分phần/phân 故cố 。 果quả 體thể 一nhất 故cố 。 論luận 或hoặc 攝nhiếp 為vi 二nhị 。 後hậu 三tam 俱câu 是thị 能năng 緣duyên 性tánh 故cố 。 攝nhiếp 論luận 為vi 二nhị 。 亦diệc 攝nhiếp 入nhập 見kiến 故cố 。 論luận 或hoặc 攝nhiếp 為vi 一nhất 。 體thể 無vô 別biệt 故cố 。 如như 入nhập 楞lăng 伽già 伽già 陀đà 中trung 說thuyết 。 由do 自tự 心tâm 執chấp 著trước 。 心tâm 似tự 外ngoại 境cảnh 轉chuyển 。 彼bỉ 所sở 見kiến 非phi 有hữu 。 是thị 故cố 說thuyết 唯duy 心tâm 。 如như 是thị 處xứ 處xứ 說thuyết 唯duy 一nhất 心tâm 。 此thử 一nhất 心tâm 言ngôn 亦diệc 攝nhiếp 心tâm 所sở 故cố 。 識thức 行hành 相tương/tướng 即tức 是thị 了liễu 別biệt 。 了liễu 別biệt 即tức 是thị 識thức 之chi 見kiến 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 論luận 文văn 釋thích 偈kệ 了liễu 字tự 。 雖tuy 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 今kim 但đãn 略lược 舉cử 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 故cố 彼bỉ 論luận 初sơ 便tiện 立lập 二nhị 分phần 。 處xứ 處xứ 多đa 說thuyết 相tương 及cập 見kiến 。 故cố 若nhược 了liễu 相tương/tướng 分phần/phân 唯duy 心tâm 所sở 變biến 此thử 非phi 顛điên 倒đảo 。 謂vị 相tương/tướng 為vi 外ngoại 心tâm 外ngoại 取thủ 故cố 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 。 故cố 上thượng 釋thích 云vân 依y 他tha 二nhị 分phần 似tự 於ư 遍biến 計kế 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 今kim 約ước 遍biến 計kế 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 上thượng 之chi 四tứ 分phần/phân 文văn 則tắc 似tự 橫hoạnh/hoành 法pháp 相tướng 之chi 要yếu 。 故cố 以dĩ 引dẫn 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 令linh 尋tầm 伺tứ 名danh 等đẳng 者giả 。 入nhập 如như 實thật 觀quán 者giả 。 此thử 借tá 加gia 行hành 位vị 中trung 。 四tứ 尋tầm 伺tứ 觀quán 。 四tứ 如như 實thật 觀quán 。 以dĩ 解giải 經kinh 文văn 。 四tứ 尋tầm 伺tứ 者giả 。 一nhất 名danh 。 二nhị 義nghĩa 。 三tam 自tự 性tánh 四tứ 差sai 別biệt 。 今kim 云vân 名danh 等đẳng 等đẳng 取thủ 下hạ 三tam 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 了liễu 名danh 等đẳng 下hạ 。 即tức 以dĩ 意ý 言ngôn 釋thích 尋tầm 伺tứ 觀quán 相tương/tướng 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 今kim 初sơ 總tổng 釋thích 。 二nhị 意ý 即tức 意ý 識thức 下hạ 。 即tức 引dẫn 攝nhiếp 論luận 第đệ 七thất 。 釋thích 意ý 言ngôn 相tương/tướng 。 論luận 云vân 。 意ý 謂vị 意ý 識thức 。 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 。 但đãn 緣duyên 名danh 言ngôn 分phân 別biệt 。 無vô 別biệt 有hữu 義nghĩa 可khả 緣duyên 。 又hựu 必tất 依y 名danh 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 故cố 云vân 意ý 言ngôn 分phân 別biệt 。 三tam 名danh 言ngôn 既ký 唯duy 下hạ 。 會hội 論luận 釋thích 經kinh 。 顯hiển 四tứ 尋tầm 伺tứ 相tương/tướng 。 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 。 名danh 句cú 皆giai 名danh 自tự 性tánh 。 差sai 別biệt 皆giai 義nghĩa 故cố 但đãn 云vân 名danh 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 既ký 隨tùy 分phân 別biệt 下hạ 。 二nhị 別biệt 釋thích 下hạ 半bán 。 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 得đắc 入nhập 於ư 法pháp 性tánh 。 然nhiên 此thử 句cú 牒điệp 上thượng 攝nhiếp 論luận 及cập 經kinh 一nhất 切thiết 是thị 分phân 別biệt 言ngôn 。 故cố 云vân 既ký 隨tùy 分phân 別biệt 則tắc 妄vọng 計kế 意ý 流lưu 者giả 。 即tức 引dẫn 楞lăng 伽già 釋thích 成thành 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 三tam 。 因nhân 說thuyết 破phá 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 皆giai 是thị 世thế 論luận 。 末mạt 後hậu 婆Bà 羅La 門Môn 問vấn 言ngôn 。 癡si 愛ái 業nghiệp 因nhân 故cố 有hữu 三tam 有hữu 耶da 。 為vi 無vô 因nhân 耶da 。 我ngã 時thời 報báo 言ngôn 。 此thử 二nhị 者giả 亦diệc 是thị 世thế 論luận 。 彼bỉ 復phục 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 耶da 。 我ngã 復phục 報báo 言ngôn 。 此thử 二nhị 亦diệc 是thị 世thế 論luận 。 婆Bà 羅La 門Môn 云vân 。 乃nãi 至chí 意ý 流lưu 妄vọng 計kế 外ngoại 塵trần 皆giai 是thị 世thế 論luận 故cố 云vân 妄vọng 計kế 意ý 流lưu 。
疏sớ/sơ 。 尚thượng 未vị 了liễu 唯duy 心tâm 者giả 。 上thượng 躡niếp 前tiền 分phân 別biệt 之chi 義nghĩa 。 為vi 不bất 入nhập 法pháp 性tánh 之chi 由do 。 此thử 下hạ 舉cử 況huống 釋thích 不bất 入nhập 義nghĩa 然nhiên 其kỳ 要yếu 觀quán 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 二nhị 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 唯duy 心tâm 觀quán 淺thiển 尚thượng 未vị 能năng 了liễu 。 真Chân 如Như 觀quán 妙diệu 彼bỉ 安an 能năng 入nhập 。 法pháp 性tánh 即tức 是thị 真Chân 如Như 異dị 名danh 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 能năng 如như 是thị 。 自tự 覺giác 通thông 達đạt 下hạ 。 上thượng 來lai 順thuận 釋thích 經kinh 文văn 不bất 入nhập 之chi 義nghĩa 。 今kim 此thử 反phản 顯hiển 能năng 入nhập 之chi 義nghĩa 。 即tức 如như 實thật 觀quán 。 於ư 中trung 先tiên 入nhập 。 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 言ngôn 自tự 覺giác 者giả 。 對đối 上thượng 楞lăng 伽già 。 楞lăng 伽già 云vân 。 彼bỉ 婆Bà 羅La 門Môn 又hựu 問vấn 。 頗phả 有hữu 非phi 世thế 論luận 不phủ 。 佛Phật 答đáp 。 云vân 有hữu 。 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 於ư 外ngoại 性tánh 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 虛hư 偽ngụy 計kế 著trước 故cố 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 覺giác 了liễu 有hữu 無vô 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 不bất 受thọ 外ngoại 塵trần 。 妄vọng 想tưởng 永vĩnh 息tức 是thị 名danh 非phi 世thế 論luận 。 此thử 是thị 我ngã 法pháp 非phi 汝nhữ 有hữu 也dã 。 今kim 言ngôn 自tự 覺giác 略lược 其kỳ 大đại 意ý 。 令linh 覺giác 自tự 心tâm 耳nhĩ 。 其kỳ 通thông 達đạt 之chi 言ngôn 即tức 攝nhiếp 論luận 意ý 。 通thông 達đạt 唯duy 是thị 意ý 言ngôn 。 分phân 別biệt 無vô 有hữu 實thật 法pháp 。 即tức 為vi 入nhập 唯duy 識thức 方phương 便tiện 。 不bất 取thủ 外ngoại 相tướng 即tức 入nhập 唯duy 心tâm 。 疏sớ/sơ 即tức 復phục 此thử 心tâm 下hạ 。 引dẫn 起khởi 信tín 論luận 成thành 。 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 心tâm 若nhược 馳trì 散tán 即tức 當đương 攝nhiếp 來lai 令linh 住trụ 正chánh 念niệm 。 其kỳ 正chánh 念niệm 者giả 。 當đương 知tri 唯duy 心tâm 無vô 外ngoại 境cảnh 界giới 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 次thứ 云vân 即tức 復phục 此thử 心tâm 亦diệc 無vô 自tự 相tương/tướng 。 念niệm 念niệm 不bất 可khả 得đắc 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 言ngôn 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 亦diệc 楞lăng 伽già 經kinh 。 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。 便tiện 入nhập 法pháp 性tánh 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 上thượng 約ước 心tâm 乖quai 體thể 非phi 不bất 即tức 者giả 。 通thông 難nạn/nan 重trọng/trùng 釋thích 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 如như 淨tịnh 名danh 等đẳng 一nhất 切thiết 皆giai 如như 。 文văn 字tự 性tánh 離ly 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 下hạ 經kinh 亦diệc 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 如như 。 諸chư 佛Phật 境cảnh 亦diệc 然nhiên 。 三tam 毒độc 四tứ 倒đảo 。 皆giai 亦diệc 清thanh 淨tịnh 。 如như 何hà 言ngôn 說thuyết 不bất 入nhập 法pháp 性tánh 。 今kim 通thông 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 修tu 行hành 人nhân 心tâm 不bất 入nhập 理lý 。 非phi 約ước 法pháp 體thể 。 不bất 即tức 法pháp 性tánh 。 二nhị 約ước 所sở 觀quán 。 亦diệc 無vô 可khả 入nhập 故cố 。 下hạ 文văn 云vân 。 如Như 來Lai 深thâm 境cảnh 界giới 其kỳ 量lượng 等đẳng 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 入nhập 而nhi 實thật 無vô 所sở 入nhập 。
疏sớ/sơ 。 六lục 一nhất 偈kệ 通thông 結kết 者giả 。 通thông 結kết 五ngũ 段đoạn 。 令linh 離ly 能năng 所sở 言ngôn 。 亦diệc 可khả 近cận 結kết 前tiền 二nhị 偈kệ 者giả 。 能năng 所sở 相tương/tướng 顯hiển 故cố 。 初sơ 明minh 前tiền 偈kệ 。 又hựu 觀quán 一nhất 切thiết 下hạ 明minh 後hậu 偈kệ 。 以dĩ 意ý 言ngôn 觀quán 縱túng/tung 成thành 如như 實thật 。 亦diệc 有hữu 能năng 所sở 云vân 未vị 除trừ 遣khiển 。 加gia 行hành 偈kệ 云vân 現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 故cố 。 但đãn 為vi 唯duy 識thức 方phương 便tiện 。 得đắc 通thông 達đạt 位vị 方phương 入nhập 唯duy 心tâm 。
疏sớ/sơ 。 此thử 相tương 見kiến 二nhị 分phần 由do 無vô 始thỉ 數số 習tập 有hữu 種chủng 種chủng 似tự 相tương 似tự 生sanh 者giả 。 即tức 唯duy 識thức 意ý 。 而nhi 言ngôn 似tự 者giả 。 顯hiển 其kỳ 無vô 真chân 但đãn 似tự 二nhị 相tương/tướng 。 若nhược 執chấp 有hữu 實thật 便tiện 成thành 遍biến 計kế 。
疏sớ/sơ 。 起khởi 法pháp 必tất 滅diệt 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 然nhiên 躡niếp 上thượng 半bán 起khởi 。 上thượng 既ký 心tâm 境cảnh 相tướng 藉tạ 即tức 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 。 生sanh 法pháp 必tất 滅diệt 一nhất 向hướng 絕tuyệt 故cố 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 故cố 云vân 安an 得đắc 暫tạm 停đình 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 了liễu 相tương/tướng 無vô 相tướng 下hạ 。 正chánh 顯hiển 偈kệ 意ý 。 上thượng 順thuận 釋thích 偈kệ 文văn 明minh 二nhị 取thủ 之chi 失thất 。 今kim 令linh 了liễu 之chi 。 則tắc 令linh 離ly 二nhị 取thủ 。 是thị 經Kinh 之chi 意ý 是thị 則tắc 反phản 釋thích 經kinh 文văn 。 而nhi 順thuận 經kinh 意ý 則tắc 了liễu 唯duy 心tâm 成thành 。 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 若nhược 了liễu 無vô 性tánh 下hạ 。 成thành 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 亡vong 則tắc 住trụ 無vô 分phân 別biệt 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 。 通thông 達đạt 位vị 偈kệ 云vân 若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 智trí 。 都đô 無vô 所sở 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 自tự 覺giác 智trí 境cảnh 即tức 楞lăng 伽già 意ý 。 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 意ý 。 文Văn 殊Thù 室thất 利lợi 分phần/phân 云vân 。 繫hệ 緣duyên 法Pháp 界Giới 。 一nhất 念niệm 法Pháp 界Giới 。 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 知tri 真chân 法Pháp 界Giới 。 不bất 應ưng 動động 搖dao 。 謂vị 若nhược 言ngôn 我ngã 入nhập 法Pháp 界Giới 已dĩ 動động 法Pháp 界Giới 。 能năng 所sở 兩lưỡng 亡vong 入nhập 相tương/tướng 斯tư 寂tịch 。 故cố 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 是thị 入nhập 法pháp 性tánh 。
疏sớ/sơ 。 故cố 末mạt 後hậu 偈kệ 結kết 上thượng 諸chư 觀quán 下hạ 。 總tổng 出xuất 此thử 偈kệ 意ý 明minh 通thông 結kết 前tiền 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 如như 是thị 化hóa 下hạ 。 總tổng 顯hiển 答đáp 意ý 。 第đệ 三tam 業nghiệp 果quả 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 等đẳng 者giả 。 即tức 淨tịnh 名danh 第đệ 二nhị 云vân 。 四tứ 大đại 合hợp 故cố 。 假giả 名danh 為vi 身thân 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 。 身thân 亦diệc 無vô 我ngã 。 又hựu 此thử 病bệnh 起khởi 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 是thị 故cố 於ư 我ngã 。 不bất 應ưng 生sanh 著trước 。 今kim 取thủ 彼bỉ 文văn 以dĩ 釋thích 今kim 經kinh 。
疏sớ/sơ 。 能năng 造tạo 能năng 受thọ 是thị 謂vị 為vi 我ngã 者giả 。 我ngã 在tại 因nhân 中trung 即tức 為vi 能năng 造tạo 。 業nghiệp 為vi 所sở 造tạo 。 我ngã 在tại 果quả 中trung 即tức 為vi 能năng 受thọ 。 報báo 為vi 所sở 受thọ 。 此thử 中trung 且thả 順thuận 我ngã 我ngã 所sở 言ngôn 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 無vô 我ngã 無vô 造tạo 無vô 受thọ 者giả 。 若nhược 僧Tăng 伽già 師sư 能năng 造tạo 但đãn 是thị 冥minh 性tánh 。 我ngã 是thị 受thọ 者giả 。 而nhi 非phi 造tạo 者giả 。 若nhược 衛vệ 世thế 師sư 我ngã 為vi 能năng 造tạo 亦diệc 為vi 能năng 受thọ 。
疏sớ/sơ 。 此thử 問vấn 所sở 以dĩ 也dã 者giả 。 此thử 中trung 取thủ 前tiền 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 三tam 重trùng 問vấn 意ý 以dĩ 釋thích 今kim 文văn 。
疏sớ/sơ 。 業nghiệp 報báo 攬lãm 緣duyên 下hạ 。 上thượng 以dĩ 業nghiệp 遣khiển 我ngã 。 此thử 下hạ 以dĩ 緣duyên 遣khiển 於ư 我ngã 所sở 。
疏sớ/sơ 。 由do 法pháp 無vô 我ngã 下hạ 。 上thượng 明minh 二nhị 我ngã 俱câu 空không 。 此thử 下hạ 明minh 不bất 壞hoại 業nghiệp 果quả 之chi 相tướng 。 空không 有hữu 無vô 礙ngại 二nhị 諦đế 雙song 存tồn 。 是thị 正chánh 理lý 量lượng 聖thánh 教giáo 所sở 明minh 即tức 聖thánh 言ngôn 量lượng 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 說thuyết 法Pháp 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 生sanh 。 無vô 我ngã 無vô 造tạo 無vô 受thọ 者giả 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 亦diệc 不bất 亡vong 。 中trung 論luận 云vân 。 雖tuy 空không 而nhi 不bất 斷đoạn 。 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 常thường 。 罪tội 福phước 亦diệc 不bất 失thất 。 是thị 名danh 佛Phật 所sở 說thuyết 。 言ngôn 不bất 違vi 現hiện 事sự 者giả 。 即tức 是thị 現hiện 量lượng 。 以dĩ 現hiện 見kiến 苦khổ 樂lạc 等đẳng 報báo 。 舉cử 體thể 即tức 空không 不bất 壞hoại 事sự 故cố 。
疏sớ/sơ 。 法pháp 若nhược 定định 有hữu 下hạ 。 反phản 以dĩ 釋thích 成thành 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 無vô 空không 義nghĩa 者giả 。 一nhất 切thiết 則tắc 不bất 成thành 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 無vô 所sở 有hữu 言ngôn 該cai 上thượng 業nghiệp 果quả 者giả 。 案án 文văn 但đãn 云vân 作tác 者giả 無vô 所sở 有hữu 。 以dĩ 偈kệ 文văn 窄# 故cố 。 實thật 乃nãi 作tác 者giả 所sở 作tác 。 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。
疏sớ/sơ 。 今kim 依y 法pháp 性tánh 宗tông 亦diệc 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 為vi 鏡kính 者giả 。 疏sớ/sơ 中trung 分phần/phân 二nhị 。 第đệ 一nhất 釋thích 文văn 。 第đệ 二nhị 顯hiển 義nghĩa 。 前tiền 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 辨biện 定định 鏡kính 體thể 。 二nhị 顯hiển 喻dụ 相tương/tướng 。 三tam 出xuất 業nghiệp 性tánh 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 亦diệc 以dĩ 者giả 。 非phi 揀giản 本bổn 識thức 。 識thức 亦diệc 喻dụ 於ư 鏡kính 故cố 。 楞lăng 伽già 云vân 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 眾chúng 色sắc 像tượng 。 現hiện 識thức 處xứ 現hiện 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 但đãn 法pháp 相tướng 宗tông 不bất 用dụng 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 鏡kính 。 今kim 雙song 用dụng 二nhị 義nghĩa 故cố 致trí 亦diệc 言ngôn 。 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 鏡kính 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 釋thích 本bổn 覺giác 內nội 體thể 相tướng 合hợp 明minh 中trung 云vân 。
復phục 次thứ 覺giác 體thể 相tướng 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 大đại 義nghĩa 。 與dữ 虛hư 空không 等đẳng 。 猶do 如như 淨tịnh 鏡kính 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 一nhất 者giả 如như 實thật 空không 鏡kính 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 心tâm 境cảnh 界giới 相tương/tướng 。 無vô 法pháp 可khả 現hiện 。 非phi 覺giác 照chiếu 義nghĩa 故cố 。 二nhị 者giả 因nhân 熏huân 習tập 鏡kính 。 謂vị 如như 實thật 不bất 空không 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 境cảnh 界giới 悉tất 於ư 中trung 現hiện 。 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。 不bất 失thất 不bất 壞hoại 。 常thường 住trụ 一nhất 心tâm 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 真chân 實thật 性tánh 故cố 。 又hựu 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 所sở 不bất 能năng 染nhiễm 。 智trí 體thể 不bất 動động 。 具cụ 足túc 無vô 漏lậu 。 熏huân 眾chúng 生sanh 故cố 。 三tam 者giả 法pháp 出xuất 離ly 鏡kính 。 謂vị 不bất 空không 法pháp 出xuất 煩phiền 惱não 。 礙ngại 智trí 礙ngại 。 離ly 和hòa 合hợp 相tương/tướng 。 淳thuần 淨tịnh 明minh 故cố 。 四tứ 者giả 緣duyên 熏huân 習tập 鏡kính 。 謂vị 依y 法pháp 出xuất 離ly 故cố 遍biến 照chiếu 。 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 令linh 修tu 善thiện 根căn 隨tùy 念niệm 示thị 現hiện 故cố 。 釋thích 曰viết 。 四tứ 鏡kính 之chi 名danh 者giả 。 一nhất 空không 鏡kính 。 謂vị 離ly 一nhất 切thiết 。 外ngoại 物vật 之chi 體thể 。 二nhị 不bất 空không 鏡kính 。 謂vị 鏡kính 體thể 不bất 無vô 。 能năng 現hiện 萬vạn 像tượng 故cố 。 三tam 淨tịnh 鏡kính 。 謂vị 已dĩ 磨ma 治trị 。 離ly 塵trần 垢cấu 故cố 。 四tứ 受thọ 用dụng 鏡kính 。 謂vị 置trí 之chi 高cao 臺đài 須tu 者giả 受thọ 用dụng 。 四tứ 中trung 前tiền 二nhị 自tự 性tánh 淨tịnh 。 後hậu 二nhị 離ly 垢cấu 淨tịnh 。 又hựu 初sơ 二nhị 就tựu 因nhân 隱ẩn 時thời 說thuyết 。 後hậu 二nhị 就tựu 果quả 顯hiển 時thời 說thuyết 。 又hựu 前tiền 二nhị 約ước 空không 不bất 空không 為vi 二nhị 。 後hậu 二nhị 約ước 體thể 用dụng 為vi 二nhị 。 又hựu 前tiền 二nhị 體thể 。 後hậu 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 云vân 覺giác 體thể 相tướng 者giả 。 今kim 約ước 眾chúng 生sanh 。 即tức 前tiền 二nhị 鏡kính 合hợp 而nhi 用dụng 之chi 。 以dĩ 第đệ 二nhị 為vi 能năng 現hiện 。 以dĩ 第đệ 一nhất 顯hiển 本bổn 淨tịnh 故cố 。 後hậu 之chi 二nhị 鏡kính 既ký 在tại 果quả 位vị 。 約ước 佛Phật 為vi 境cảnh 。 故cố 於ư 福phước 田điền 甚thậm 深thâm 中trung 用dụng 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 二nhị 顯hiển 喻dụ 相tương/tướng 有hữu 三tam 事sự 。 一nhất 鏡kính 。 二nhị 本bổn 質chất 。 三tam 影ảnh 像tượng 。 以dĩ 喻dụ 就tựu 法pháp 鏡kính 則tắc 無vô 二nhị 。 質chất 影ảnh 各các 二nhị 。 謂vị 一nhất 是thị 因nhân 影ảnh 。 境cảnh 界giới 為vi 質chất 故cố 。 合hợp 云vân 業nghiệp 性tánh 。 二nhị 是thị 果quả 影ảnh 。 業nghiệp 緣duyên 為vi 質chất 故cố 。 法pháp 說thuyết 云vân 果quả 報báo 生sanh 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 身thân 如như 影ảnh 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 現hiện 。 是thị 故cố 結kết 云vân 二nhị 文văn 影ảnh 略lược 下hạ 。 引dẫn 中trung 論luận 重trọng/trùng 化hóa 之chi 義nghĩa 。 正chánh 顯hiển 因nhân 果quả 俱câu 從tùng 緣duyên 空không 。
疏sớ/sơ 。 合hợp 云vân 業nghiệp 者giả 。 謂vị 善thiện 惡ác 等đẳng 三tam 下hạ 。 第đệ 三tam 出xuất 業nghiệp 體thể 。 等đẳng 取thủ 無vô 記ký 。 及cập 等đẳng 不bất 動động 各các 成thành 三tam 類loại 。 言ngôn 不bất 失thất 業nghiệp 果quả 。 之chi 相tướng 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 者giả 。 上thượng 是thị 理lý 性tánh 此thử 即tức 事sự 性tánh 。 如như 火hỏa 熱nhiệt 性tánh 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 由do 無vô 性tánh 故cố 下hạ 。 第đệ 二nhị 顯hiển 義nghĩa 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 顯hiển 中trung 道đạo 。 後hậu 明minh 染nhiễm 淨tịnh 。 今kim 初sơ 。 即tức 融dung 上thượng 理lý 事sự 二nhị 性tánh 。 交giao 徹triệt 無vô 礙ngại 以dĩ 成thành 中trung 道đạo 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 如như 。 鏡kính 現hiện 穢uế 像tượng 下hạ 。 第đệ 二nhị 約ước 染nhiễm 淨tịnh 。 上thượng 及cập 此thử 段đoạn 俱câu 證chứng 。 由do 不bất 壞hoại 相tương/tướng 方phương 顯hiển 真chân 空không 。 此thử 段đoạn 亦diệc 中trung 道đạo 義nghĩa 相tương/tướng 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 略lược 明minh 。 後hậu 此thử 有hữu 四tứ 位vị 下hạ 。 開khai 章chương 廣quảng 釋thích 。 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 正chánh 顯hiển 染nhiễm 淨tịnh 。 後hậu 兼kiêm 明minh 一nhất 異dị 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 但đãn 知tri 。 以dĩ 鏡kính 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 影ảnh 喻dụ 生sanh 死tử 業nghiệp 果quả 。 則tắc 法pháp 喻dụ 昭chiêu 然nhiên 。 一nhất 由do 真chân 淨tịnh 故cố 能năng 現hiện 者giả 。 即tức 四tứ 鏡kính 中trung 第đệ 二nhị 鏡kính 義nghĩa 。 二nhị 由do 真chân 淨tịnh 故cố 不bất 為vi 污ô 。 即tức 第đệ 一nhất 鏡kính 義nghĩa 。 亦diệc 前tiền 即tức 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 二nhị 即tức 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 。 又hựu 前tiền 即tức 能năng 隨tùy 緣duyên 。 二nhị 即tức 體thể 不bất 變biến 。 然nhiên 二nhị 皆giai 是thị 能năng 現hiện 之chi 德đức 。 如như 玉ngọc 之chi 性tánh 雖tuy 染nhiễm 不bất 污ô 。 若nhược 第đệ 三tam 相tương 對đối 方phương 顯hiển 正chánh 在tại 泥nê 中trung 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 也dã 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 所sở 現hiện 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 依y 他tha 無vô 性tánh 義nghĩa 。 二nhị 無vô 性tánh 緣duyên 成thành 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 三tam 相tương 對đối 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 即tức 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 。 能năng 成thành 萬vạn 法pháp 方phương 是thị 真Chân 如Như 。 二nhị 即tức 真Chân 如Như 不bất 變biến 。 方phương 能năng 現hiện 染nhiễm 。 若nhược 變biến 性tánh 淨tịnh 不bất 能năng 現hiện 染nhiễm 。 若nhược 不bất 現hiện 染nhiễm 無vô 隨tùy 緣duyên 德đức 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 真chân 淨tịnh 虛hư 染nhiễm 鎔dong 融dung 一nhất 味vị 者giả 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 。 舉cử 體thể 成thành 生sanh 死tử 。 如Như 來Lai 藏tạng 外ngoại 無vô 生sanh 死tử 故cố 。 生sanh 死tử 即tức 空không 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 離ly 生sanh 死tử 外ngoại 無vô 。 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 如như 波ba 與dữ 水thủy 一nhất 味vị 無vô 差sai 。
疏sớ/sơ 。 此thử 約ước 染nhiễm 淨tịnh 下hạ 。 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 如như 真Chân 如Như 現hiện 依y 他tha 時thời 。 設thiết 有hữu 淨tịnh 分phần/phân 亦diệc 名danh 為vi 染nhiễm 。 如như 鏡kính 現hiện 像tượng 不bất 揀giản 淨tịnh 穢uế 。 皆giai 非phi 鏡kính 體thể 故cố 。 唯duy 能năng 現hiện 得đắc 名danh 為vi 淨tịnh 所sở 現hiện 皆giai 染nhiễm 。
疏sớ/sơ 。 更cánh 約ước 喻dụ 中trung 下hạ 。 二nhị 約ước 一nhất 異dị 門môn 言ngôn 鏡kính 是thị 定định 一nhất 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 唯duy 一nhất 味vị 故cố 。 所sở 現hiện 定định 異dị 者giả 。 生sanh 死tử 緣duyên 差sai 故cố 。
疏sớ/sơ 。 染nhiễm 淨tịnh 雖tuy 虛hư 下hạ 。 通thông 難nạn/nan 釋thích 成thành 。 先tiên 通thông 異dị 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 虛hư 豈khởi 非phi 一nhất 耶da 。 此thử 約ước 喻dụ 難nạn/nan 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 虛hư 寂tịch 豈khởi 非phi 一nhất 耶da 。 此thử 約ước 法pháp 難nạn/nan 故cố 。 此thử 釋thích 云vân 不bất 相tương 攝nhiếp 故cố 。 此thử 通thông 法pháp 喻dụ 。 如như 所sở 現hiện 像tượng 男nam 不bất 攝nhiếp 女nữ 故cố 。 生sanh 死tử 不bất 能năng 攝nhiếp 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 以dĩ 相tương/tướng 就tựu 性tánh 故cố 說thuyết 生sanh 死tử 。 及cập 與dữ 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 空không 寂tịch 一nhất 際tế 無vô 差sai 。 以dĩ 性tánh 就tựu 相tương/tướng 。 有hữu 染nhiễm 有hữu 淨tịnh 。 以dĩ 有hữu 諍tranh 故cố 說thuyết 於ư 生sanh 死tử 。 以dĩ 無vô 諍tranh 故cố 。 說thuyết 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 煩phiền 惱não 時thời 非phi 無vô 煩phiền 惱não 故cố 。 就tựu 虛hư 相tương/tướng 而nhi 說thuyết 異dị 耳nhĩ 。 欲dục 令linh 一nhất 者giả 。 要yếu 如Như 來Lai 藏tạng 而nhi 以dĩ 統thống 之chi 。 是thị 第đệ 三tam 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 鏡kính 現hiện 染nhiễm 處xứ 下hạ 。 二nhị 通thông 一nhất 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 鏡kính 能năng 現hiện 染nhiễm 。 復phục 能năng 現hiện 淨tịnh 。 豈khởi 非phi 異dị 耶da 。 如Như 來Lai 藏tạng 能năng 成thành 生sanh 死tử 。 復phục 能năng 成thành 涅Niết 槃Bàn 。 豈khởi 非phi 異dị 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 現hiện 染nhiễm 淨tịnh 處xứ 。 無vô 異dị 體thể 故cố 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 性tánh 現hiện 故cố 。
疏sớ/sơ 。 三tam 像tượng 不bất 異dị 鏡kính 是thị 非phi 異dị 者giả 。 謂vị 像tượng 本bổn 是thị 異dị 。 鏡kính 本bổn 是thị 一nhất 。 今kim 像tượng 同đồng 鏡kính 故cố 非phi 異dị 也dã 。 故cố 釋thích 云vân 鏡kính 外ngoại 無vô 像tượng 故cố 。 同đồng 鏡kính 一nhất 異dị 相tướng 便tiện 無vô 。 生sanh 死tử 本bổn 異dị 。 如Như 來Lai 藏tạng 本bổn 一nhất 。 今kim 生sanh 死tử 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 生sanh 死tử 非phi 異dị 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 外ngoại 無vô 生sanh 死tử 故cố 。 疏sớ/sơ 。 鏡kính 不bất 異dị 像tượng 是thị 非phi 一nhất 義nghĩa 者giả 。 鏡kính 本bổn 是thị 一nhất 。 像tượng 本bổn 非phi 一nhất 。 今kim 鏡kính 同đồng 像tượng 故cố 非phi 一nhất 也dã 。 正chánh 現hiện 像tượng 時thời 去khứ 像tượng 亦diệc 失thất 鏡kính 者giả 。 釋thích 成thành 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 去khứ 像tượng 失thất 鏡kính 明minh 鏡kính 同đồng 像tượng 。 言ngôn 同đồng 像tượng 者giả 。 同đồng 像tượng 非phi 一nhất 。 非phi 是thị 約ước 鏡kính 與dữ 像tượng 一nhất 也dã 。 思tư 之chi 。 如Như 來Lai 藏tạng 本bổn 是thị 一nhất 。 生sanh 死tử 非phi 一nhất 。 今kim 如Như 來Lai 藏tạng 全toàn 體thể 。 為vì 生sanh 死tử 故cố 。 同đồng 生sanh 死tử 之chi 萬vạn 差sai 。 正chánh 成thành 生sanh 死tử 時thời 。 若nhược 去khứ 生sanh 死tử 即tức 無vô 如Như 來Lai 藏tạng 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 同đồng 生sanh 死tử 之chi 差sai 。 非phi 約ước 與dữ 生sanh 死tử 一nhất 故cố 是thị 非phi 一nhất 義nghĩa 也dã 。 第đệ 四tứ 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 門môn 者giả 。 但đãn 約ước 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 則tắc 一nhất 異dị 歷lịch 然nhiên 耳nhĩ 。 四tứ 門môn 一nhất 揆quỹ 。 則tắc 一nhất 異dị 無vô 礙ngại 。 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 融dung 。 方phương 為vi 事sự 事sự 無vô 礙ngại 之chi 鏡kính 像tượng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 田điền 喻dụ 業nghiệp 緣duyên 也dã 者giả 。 即tức 六lục 地địa 經Kinh 云vân 。 業nghiệp 為vi 田điền 。 識thức 為vi 種chủng 。 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 愛ái 水thủy 為vi 潤nhuận 。 見kiến 網võng 增tăng 長trưởng 我ngã 慢mạn 溉cái 灌quán 。 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 謂vị 若nhược 不bất 造tạo 業nghiệp 識thức 不bất 成thành 種chủng 。 如như 穀cốc 不bất 入nhập 田điền 終chung 不bất 生sanh 故cố 。 疏sớ/sơ 亦diệc 本bổn 識thức 為vi 田điền 名danh 言ngôn 為vi 種chủng 者giả 。 上thượng 約ước 因nhân 緣duyên 合hợp 辨biện 。 故cố 以dĩ 業nghiệp 為vi 田điền 。 今kim 但đãn 約ước 本bổn 識thức 含hàm 於ư 種chủng 子tử 能năng 起khởi 現hiện 行hành 故cố 。 以dĩ 本bổn 識thức 為vi 田điền 。 若nhược 初Sơ 地Địa 中trung 。 亦diệc 云vân 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 。 則tắc 約ước 當đương 果quả 生sanh 處xứ 亦diệc 得đắc 名danh 田điền 。 顯hiển 義nghĩa 無vô 方phương 也dã 。 成thành 不bất 相tương 知tri 類loại 前tiền 可khả 解giải 。
疏sớ/sơ 。 三tam 幻huyễn 師sư 現hiện 幻huyễn 喻dụ 。 喻dụ 所sở 生sanh 者giả 。 所sở 生sanh 通thông 因nhân 果quả 。 從tùng 若nhược 幻huyễn 色sắc 喻dụ 報báo 下hạ 別biệt 釋thích 。 先tiên 明minh 果quả 為vi 所sở 生sanh 。 後hậu 若nhược 幻huyễn 色sắc 喻dụ 業nghiệp 下hạ 。 辨biện 業nghiệp 為vi 所sở 生sanh 。 業nghiệp 亦diệc 緣duyên 生sanh 者giả 。 如như 人nhân 受thọ 五Ngũ 戒Giới 為vi 人nhân 業nghiệp 。 必tất 假giả 戒giới 師sư 言ngôn 教giáo 。 三tam 業nghiệp 之chi 具cụ 方phương 成thành 業nghiệp 。 故cố 業nghiệp 亦diệc 緣duyên 生sanh 。
疏sớ/sơ 。 故cố 中trung 論luận 中trung 下hạ 。 義nghĩa 引dẫn 論luận 文văn 證chứng 業nghiệp 果quả 俱câu 空không 。 彼bỉ 論luận 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 復phục 作tác 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 如như 初sơ 幻huyễn 化hóa 人nhân 是thị 則tắc 名danh 為vi 業nghiệp 。 幻huyễn 化hóa 人nhân 所sở 作tác 則tắc 名danh 為vi 業nghiệp 果quả 。 既ký 業nghiệp 果quả 皆giai 幻huyễn 故cố 知tri 並tịnh 空không 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 幻huyễn 唯duy 喻dụ 報báo 下hạ 。 反phản 成thành 上thượng 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 衢cù 喻dụ 四tứ 識thức 住trụ 者giả 。 瑜du 伽già 八bát 十thập 四tứ 云vân 。 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 此thử 之chi 四tứ 蘊uẩn 是thị 識thức 蘊uẩn 所sở 住trụ 。
疏sớ/sơ 。 如như 鳥điểu 在tại 殼xác 者giả 。 殼xác 為vi 鳥điểu 卵noãn 。 為vi 母mẫu 所sở 附phụ 者giả 。 言ngôn 含hàm 聲thanh 未vị 吐thổ 者giả 。 庾dữu 信tín 云vân 。 團đoàn 團đoàn 竹trúc 上thượng 禽cầm 。 白bạch 玉ngọc 裏lý 黃hoàng 金kim 。 裏lý 有hữu 思tư 晨thần 鳥điểu 。 含hàm 聲thanh 未vị 吐thổ 音âm 。 借tá 其kỳ 言ngôn 用dụng 。
疏sớ/sơ 。 輪Luân 王Vương 七thất 寶bảo 喻dụ 。 增tăng 上thượng 業nghiệp 果quả 者giả 。 非phi 在tại 身thân 內nội 故cố 。 言ngôn 無vô 來lai 處xứ 者giả 。 輪Luân 王Vương 登đăng 位vị 從tùng 空không 忽hốt 來lai 。 言ngôn 七thất 寶bảo 者giả 。 一nhất 輪luân 寶bảo 。 大đại 如như 一nhất 由do 旬tuần 。 或hoặc 云vân 四tứ 俱câu 盧lô 舍xá 。 三tam 輪luân 各các 減giảm 。 一nhất 俱câu 盧lô 舍xá 。 二nhị 珠châu 寶bảo 。 其kỳ 狀trạng 八bát 楞lăng 。 大đại 如như 人nhân 脾tì 三tam 象tượng 寶bảo 。 即tức 金Kim 脇Hiếp 山Sơn 中trung 。 八bát 千thiên 象tượng 中trung 。 之chi 最tối 下hạ 者giả 。 四tứ 馬mã 寶bảo 。 即tức 帝Đế 釋Thích 廐cứu 中trung 者giả 。 五ngũ 兵binh 寶bảo 。 即tức 是thị 夜dạ 叉xoa 。 六lục 主chủ 藏tạng 臣thần 寶bảo 。 即tức 地địa 神thần 。 七thất 女nữ 寶bảo 上thượng 即tức 帝Đế 釋Thích 賜tứ 。 下hạ 者giả 人nhân 間gian 或hoặc 乾càn 闥thát 婆bà 女nữ 輪luân 。 即tức 北bắc 方phương 天thiên 王vương 。 令linh 四tứ 夜dạ 叉xoa 持trì 之chi 。 歸quy 則tắc 在tại 門môn 之chi 上thượng 。 一nhất 由do 旬tuần 住trụ 。 帝Đế 釋Thích 所sở 賜tứ 。 若nhược 依y 此thử 說thuyết 則tắc 有hữu 來lai 處xứ 。 多đa 是thị 約ước 教giáo 有hữu 殊thù 。 故cố 小Tiểu 乘Thừa 中trung 說thuyết 輪Luân 王Vương 歿một 後hậu 收thu 在tại 。 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 間gian 。 又hựu 有hữu 相tương 似tự 七thất 寶bảo 。 謂vị 一nhất 劍kiếm 寶bảo 。 二nhị 皮bì 寶bảo 。 三tam 殿điện 寶bảo 。 四tứ 床sàng 寶bảo 。 五ngũ 林lâm 寶bảo 。 六lục 衣y 寶bảo 。 七thất 履lý 寶bảo 。 如như 智trí 論luận 及cập 薩tát 遮già 尼ni 乾kiền 。 經kinh 第đệ 三tam 說thuyết 。 第đệ 四tứ 說thuyết 法Pháp 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 為vi 一nhất 耶da 多đa 耶da 。 此thử 亦diệc 有hữu 三tam 重trùng 問vấn 意ý 。 此thử 上thượng 即tức 直trực 問vấn 所sở 以dĩ 。 二nhị 云vân 偏thiên 取thủ 互hỗ 乖quai 者giả 。 是thị 第đệ 二nhị 帶đái 疑nghi 問vấn 。 由do 滯trệ 一nhất 多đa 二nhị 途đồ 不bất 知tri 何hà 據cứ 。 三tam 云vân 並tịnh 立lập 相tương 違vi 者giả 。 即tức 第đệ 三tam 成thành 難nạn/nan 問vấn 也dã 。 證chứng 一nhất 乖quai 於ư 說thuyết 多đa 。 說thuyết 多đa 違vi 於ư 證chứng 一nhất 故cố 。
疏sớ/sơ 。 能năng 證chứng 所sở 證chứng 既ký 並tịnh 不bất 殊thù 者giả 。 能năng 證chứng 即tức 前tiền 案án 定định 。 所sở 證chứng 即tức 釋thích 成thành 中trung 法pháp 性tánh 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 者giả 所sở 悟ngộ 一nhất 法pháp 即tức 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 等đẳng 者giả 。 上thượng 之chi 一nhất 意ý 以dĩ 法pháp 就tựu 機cơ 。 許hứa 其kỳ 有hữu 一nhất 有hữu 多đa 。 出xuất 多đa 所sở 以dĩ 。 是thị 答đáp 直trực 耳nhĩ 問vấn 意ý 也dã 。 此thử 下hạ 唯duy 就tựu 法pháp 。 體thể 常thường 一nhất 常thường 多đa 。 遣khiển 其kỳ 第đệ 二nhị 懷hoài 疑nghi 及cập 第đệ 三tam 難nạn/nan 。 上thượng 疑nghi 意ý 云vân 。 為vi 是thị 一nhất 耶da 為vi 是thị 多đa 耶da 。 今kim 云vân 亦diệc 一nhất 亦diệc 多đa 。 上thượng 第đệ 三tam 難nạn/nan 云vân 並tịnh 立lập 相tương 違vi 。 今kim 云vân 相tương/tướng 即tức 故cố 不bất 相tương 違vi 。 又hựu 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 有hữu 一nhất 多đa 。 豈khởi 唯duy 不bất 違vi 下hạ 。 重trọng/trùng 成thành 第đệ 三tam 答đáp 難nạn/nan 之chi 意ý 尚thượng 能năng 相tương/tướng 成thành 。 豈khởi 相tương 違vi 耶da 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 九cửu 喻dụ 等đẳng 下hạ 。 上thượng 總tổng 顯hiển 偈kệ 意ý 。 此thử 下hạ 別biệt 釋thích 偈kệ 文văn 。 古cổ 但đãn 直trực 釋thích 。 今kim 將tương 配phối 問vấn 。 言ngôn 總tổng 答đáp 境cảnh 界giới 無vô 量lượng 者giả 。 下hạ 之chi 九cửu 事sự 。 皆giai 佛Phật 分phân 齊tề 之chi 境cảnh 故cố 。 境cảnh 界giới 為vi 總tổng 句cú 故cố 。
疏sớ/sơ 。 不bất 分phân 而nhi 遍biến 彌di 法Pháp 界Giới 故cố 者giả 。 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 意ý 。 彼bỉ 身thân 業nghiệp 中trung 云vân 。 譬thí 如như 梵Phạm 王Vương 。 住trụ 自tự 宮cung 普phổ 現hiện 三tam 千thiên 諸chư 梵Phạm 處xứ 。 一nhất 切thiết 天thiên 人nhân 咸hàm 得đắc 見kiến 。 實thật 不bất 分phân 身thân 向hướng 於ư 彼bỉ 。 諸chư 佛Phật 現hiện 身thân 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 十thập 方phương 無vô 不bất 遍biến 。 其kỳ 身thân 無vô 數số 不bất 可khả 稱xưng 。 亦diệc 不bất 分phân 身thân 不bất 分phân 別biệt 。 略lược 引dẫn 一nhất 文văn 。 餘dư 可khả 例lệ 取thủ 故cố 。 將tương 頌tụng 文văn 別biệt 對đối 前tiền 問vấn 文văn 理lý 分phân 明minh 。 第đệ 五ngũ 福phước 田điền 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 約ước 眾chúng 生sanh 。 由do 器khí 有hữu 大đại 別biệt 心tâm 有hữu 輕khinh 重trọng 故cố 者giả 。 俱câu 舍xá 等đẳng 。 說thuyết 由do 主chủ 財tài 田điền 異dị 故cố 施thí 果quả 差sai 財tài 。 前tiền 難nạn/nan 約ước 田điền 。 今kim 答đáp 約ước 財tài 主chủ 。 然nhiên 第đệ 一nhất 意ý 正chánh 約ước 主chủ 異dị 含hàm 於ư 心tâm 異dị 。 謂vị 多đa 財tài 重trọng/trùng 心tâm 少thiểu 財tài 輕khinh 心tâm 等đẳng 故cố 。 然nhiên 器khí 約ước 觀quán 解giải 淺thiển 深thâm 。 假giả 之chi 輕khinh 重trọng 復phục 通thông 深thâm 淺thiển 。 約ước 佛Phật 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 體thể 外ngoại 方phương 便tiện 者giả 。 無vô 而nhi 別biệt 設thiết 。 如như 無vô 三tam 說thuyết 三tam 等đẳng 。 體thể 外ngoại 方phương 便tiện 者giả 即tức 佛Phật 權quyền 智trí 鑒giám 事sự 差sai 餘dư 。 即tức 體thể 上thượng 大đại 用dụng 為vi 體thể 內nội 方phương 便tiện 。
疏sớ/sơ 。 與dữ 前tiền 鏡kính 喻dụ 因nhân 緣duyên 不bất 同đồng 也dã 。 義nghĩa 無vô 別biệt 者giả 前tiền 業nghiệp 果quả 中trung 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 約ước 其kỳ 自tự 心tâm 故cố 是thị 因nhân 外ngoại 。 今kim 將tương 喻dụ 佛Phật 是thị 喻dụ 緣duyên 。 故cố 起khởi 信tín 云vân 。 真Chân 如Như 內nội 熏huân 為vi 因nhân 。 善thiện 友hữu 習tập 熏huân 為vi 緣duyên 。 約ước 四tứ 鏡kính 中trung 即tức 後hậu 二nhị 鏡kính 已dĩ 出xuất 纏triền 故cố 。 正chánh 取thủ 緣duyên 熏huân 小tiểu 鏡kính 義nghĩa 兼kiêm 法pháp 出xuất 離ly 鏡kính 。 以dĩ 法pháp 出xuất 離ly 是thị 緣duyên 熏huân 習tập 鏡kính 之chi 體thể 故cố 。 義nghĩa 如như 前tiền 引dẫn 。 言ngôn 餘dư 義nghĩa 無vô 別biệt 者giả 。 亦diệc 有hữu 一nhất 異dị 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 義nghĩa 。 則tắc 以dĩ 佛Phật 為vi 淨tịnh 。 以dĩ 生sanh 為vi 染nhiễm 。 自tự 他tha 相tương 望vọng 而nhi 論luận 一nhất 異dị 。 謂vị 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 普phổ 去khứ 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 故cố 者giả 。 阿a 伽già 陀đà 。 此thử 云vân 普phổ 去khứ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 五ngũ 喻dụ 下hạ 。 覆phú 疎sơ 重trọng/trùng 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 五ngũ 偈kệ 。 後hậu 前tiền 四tứ 即tức 善thiện 巧xảo 下hạ 。 二nhị 總tổng 彰chương 答đáp 意ý 。 今kim 初sơ 阿a 伽già 陀đà 喻dụ 滅diệt 惑hoặc 障chướng 。 日nhật 破phá 闇ám 喻dụ 。 喻dụ 滅diệt 智trí 障chướng 。 月nguyệt 光quang 普phổ 照chiếu 喻dụ 。 喻dụ 至chí 平bình 等đẳng 智trí 地địa 。 平bình 等đẳng 智trí 地địa 即tức 法pháp 華hoa 意ý 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 究cứu 竟cánh 至chí 於ư 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 地địa 。 風phong 喻dụ 普phổ 動động 諸chư 有hữu 。 火hỏa 喻dụ 皆giai 證chứng 無vô 為vi 至chí 智trí 地địa 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 是thị 滅diệt 智trí 障chướng 果quả 。 證chứng 無vô 為vi 是thị 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 滅diệt 惑hoặc 障chướng 果quả 。 二nhị 因nhân 無vô 礙ngại 二nhị 果quả 亦diệc 融dung 動động 諸chư 有hữu 者giả 。 即tức 所sở 化hóa 生sanh 。 普phổ 令linh 眾chúng 生sanh 。 滅diệt 二nhị 障chướng 之chi 病bệnh 證chứng 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 。 是thị 此thử 意ý 也dã 。 前tiền 四tứ 已dĩ 下hạ 總tổng 彰chương 答đáp 意ý 。 第đệ 六lục 正chánh 教giáo 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 對đối 初sơ 義nghĩa 者giả 。 謂vị 約ước 一nhất 人nhân 豎thụ 論luận 。 教giáo 能năng 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 見kiến 即tức 合hợp 斷đoạn 惑hoặc 。 何hà 以dĩ 久cửu 而nhi 不bất 斷đoạn 。 二nhị 對đối 後hậu 義nghĩa 。 後hậu 義nghĩa 約ước 多đa 人nhân 橫hoạnh/hoành 說thuyết 。 同đồng 見kiến 斷đoạn 惑hoặc 佛Phật 教giáo 是thị 一nhất 。 何hà 以dĩ 一nhất 斷đoạn 一nhất 不bất 斷đoạn 耶da 。 悉tất 者giả 俱câu 合hợp 斷đoạn 故cố 。
疏sớ/sơ 。 修tu 有hữu 勤cần 惰nọa 等đẳng 者giả 。 先tiên 答đáp 初sơ 意ý 。 總tổng 有hữu 六lục 對đối 。 略lược 收thu 下hạ 喻dụ 。 勤cần 惰nọa 是thị 總tổng 意ý 。 障chướng 有hữu 淺thiển 深thâm 是thị 樵tiều 濕thấp 喻dụ 。 機cơ 有hữu 生sanh 熟thục 亦diệc 是thị 上thượng 喻dụ 及cập 鑽toàn 火hỏa 喻dụ 。 未vị 熱nhiệt 數sổ 息tức 是thị 機cơ 生sanh 故cố 。 緣duyên 有hữu 具cụ 闕khuyết 即tức 闕khuyết 緣duyên 求cầu 火hỏa 下hạ 三tam 喻dụ 。 功công 有hữu 厚hậu 薄bạc 即tức 毛mao 滴tích 下hạ 三tam 喻dụ 。
疏sớ/sơ 。 修tu 與dữ 不bất 修tu 。 下hạ 對đối 後hậu 難nạn/nan 意ý 。 雖tuy 多đa 人nhân 同đồng 見kiến 不bất 修tu 不bất 益ích 。 修tu 則tắc 有hữu 益ích 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 即tức 瑜du 伽già 論luận 八bát 十thập 五ngũ 說thuyết 。 彼bỉ 云vân 。 又hựu 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 速tốc 證chứng 通thông 慧tuệ 。 謂vị 有hữu 勢thế 力lực 者giả 。 由do 被bị 甲giáp 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 精tinh 進tấn 者giả 。 由do 加gia 行hành 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 勇dũng 捍hãn 者giả 。 由do 廣quảng 大đại 法pháp 中trung 無vô 怯khiếp 劣liệt 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 堅kiên 猛mãnh 者giả 。 由do 寒hàn 熱nhiệt 蚊văn 虻manh 。 等đẳng 所sở 不bất 能năng 動động 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 不bất 捨xả 善thiện 軛ách 者giả 。 由do 於ư 無vô 下hạ 劣liệt 無vô 喜hỷ 足túc 精tinh 進tấn 故cố 。 今kim 但đãn 次thứ 不bất 同đồng 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 此thử 喻dụ 約ước 聞văn 下hạ 。 別biệt 釋thích 此thử 喻dụ 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 通thông 明minh 三tam 慧tuệ 釋thích 。 二nhị 約ước 修tu 消tiêu 經kinh 。 三tam 結kết 勸khuyến 。 四tứ 示thị 不bất 息tức 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 聖thánh 道Đạo 如như 火hỏa 等đẳng 者giả 。 二nhị 約ước 修tu 消tiêu 經kinh 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 文văn 。 謂vị 聖thánh 道Đạo 如như 火hỏa 能năng 燒thiêu 惑hoặc 薪tân 。 道đạo 火hỏa 前tiền 相tương/tướng 故cố 名danh 為vi 燸nhu 。
疏sớ/sơ 。 燸nhu 頂đảnh 已dĩ 前tiền 者giả 。 謂vị 七thất 方phương 便tiện 中trung 前tiền 三tam 方phương 便tiện 。 即tức 五ngũ 停đình 心tâm 觀quán 。 別biệt 相tướng 念niệm 觀quán 。 總tổng 相tương/tướng 念niệm 觀quán 也dã 。 以dĩ 燸nhu 法pháp 為vi 熱nhiệt 故cố 。 燸nhu 頂đảnh 忍nhẫn 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 此thử 四tứ 方phương 便tiện 為vi 四tứ 善thiện 根căn 。 是thị 加gia 行hành 位vị 。 然nhiên 大đại 小Tiểu 乘Thừa 釋thích 小tiểu 有hữu 不bất 同đồng 。 大Đại 乘Thừa 之chi 義nghĩa 至chí 初Sơ 地Địa 廣quảng 釋thích 。 言ngôn 已dĩ 熟thục 而nhi 息tức 者giả 。 謂vị 燸nhu 必tất 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 頂đảnh 終chung 不bất 斷đoạn 善thiện 。 忍nhẫn 不bất 墮đọa 惡ác 趣thú 。 第đệ 一nhất 入nhập 離ly 生sanh 。 至chí 於ư 燸nhu 位vị 猶do 尚thượng 斷đoạn 善thiện 。 故cố 云vân 已dĩ 熱nhiệt 而nhi 息tức 。 未vị 入nhập 見kiến 道đạo 為vi 火hỏa 向hướng 不bất 生sanh 。 未vị 熱nhiệt 數sổ 息tức 即tức 前tiền 三tam 方phương 便tiện 。 更cánh 加gia 懈giải 怠đãi 何hà 由do 造tạo 證chứng 。
疏sớ/sơ 。 故cố 遺di 教giáo 經kinh 對đối 此thử 明minh 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 者giả 。 即tức 是thị 彼bỉ 經kinh 八bát 大đại 人nhân 覺giác 。 中trung 釋thích 精tinh 進tấn 相tương/tướng 。 經Kinh 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 若nhược 勤cần 精tinh 進tấn 。 則tắc 事sự 無vô 難nạn 者giả 。 是thị 故cố 汝nhữ 等đẳng 。 當đương 勤cần 精tinh 進tấn 。 譬thí 如như 小tiểu 水thủy 常thường 流lưu 即tức 能năng 穿xuyên 石thạch 。 若nhược 行hành 者giả 之chi 心tâm 。 數sác 數sác 懈giải 廢phế 。 譬thí 如như 鑽toàn 火hỏa 。 未vị 熱nhiệt 而nhi 息tức 。 雖tuy 欲dục 得đắc 火hỏa 。 火hỏa 難nan 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 精tinh 進tấn 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 以dĩ 鑽toàn 火hỏa 數sổ 息tức 以dĩ 況huống 懈giải 怠đãi 。 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 以dĩ 比tỉ 精tinh 進tấn 故cố 。 云vân 對đối 此thử 名danh 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 。
疏sớ/sơ 。 禪thiền 宗tông 六lục 祖tổ 共cộng 傳truyền 斯tư 喻dụ 下hạ 。 三tam 結kết 勸khuyến 。 初sơ 引dẫn 內nội 教giáo 結kết 勸khuyến 。 自tự 達đạt 磨ma 教giáo 可khả 即tức 用dụng 此thử 喻dụ 。 展triển 轉chuyển 相tương 承thừa 。 但đãn 云vân 六lục 者giả 後hậu 分phần/phân 南nam 北bắc 。 多đa 紛phân 競cạnh 故cố 。 疏sớ/sơ 。 願nguyện 諸chư 學học 者giả 銘minh 心tâm 書thư 紳# 者giả 。 二nhị 引dẫn 外ngoại 典điển 結kết 勸khuyến 。 言ngôn 銘minh 心tâm 者giả 。 猶do 如như 刻khắc 銘minh 長trường/trưởng 記ký 不bất 滅diệt 。 言ngôn 書thư 紳# 者giả 。 即tức 論luận 語ngữ 第đệ 七thất 。 子tử 張trương 問vấn 行hành 。 子tử 曰viết 。 言ngôn 忠trung 信tín 行hành 篤đốc 敬kính 雖tuy 蠻# 貊# 之chi 邦bang 行hành 矣hĩ 。 言ngôn 不bất 忠trung 信tín 行hành 不bất 篤đốc 敬kính 。 雖tuy 州châu 里lý 行hành 乎hồ 哉tai 。 立lập 則tắc 見kiến 其kỳ 參tham 於ư 前tiền 也dã 。 輿dư 則tắc 見kiến 其kỳ 倚ỷ 於ư 衡hành 也dã 。 夫phu 然nhiên 後hậu 行hành 。 子tử 張trương 書thư 諸chư 紳# 。 注chú 孔khổng 曰viết 。 紳# 大đại 帶đái 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 直trực 就tựu 下hạ 。 四tứ 示thị 不bất 息tức 相tương/tướng 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 鑽toàn 注chú 於ư 一nhất 境cảnh 等đẳng 者giả 。 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 名danh 之chi 為vi 定định 。 一nhất 境cảnh 之chi 言ngôn 通thông 於ư 事sự 理lý 。 故cố 遺di 教giáo 經Kinh 云vân 制chế 之chi 一nhất 處xứ 。 無vô 事sự 不bất 辦biện 。 下hạ 經Kinh 云vân 禪thiền 定định 持trì 心tâm 常thường 一nhất 緣duyên 等đẳng 。 如như 了liễu 法pháp 無vô 生sanh 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 無vô 生sanh 即tức 境cảnh 。 此thử 理lý 一nhất 境cảnh 。 了liễu 即tức 智trí 慧tuệ 。 無vô 住trụ 住trụ 故cố 。 名danh 注chú 一nhất 境cảnh 。 則tắc 能năng 入nhập 理lý 。 言ngôn 方phương 便tiện 繩thằng 者giả 。 帶đái 空không 涉thiệp 有hữu 。 照chiếu 事sự 照chiếu 理lý 。 喻dụ 之chi 以dĩ 繩thằng 。 有hữu 動động 用dụng 故cố 。 善thiện 巧xảo 迴hồi 轉chuyển 者giả 。 若nhược 了liễu 無vô 生sanh 而nhi 入nhập 理lý 者giả 。 或hoặc 觀quán 生sanh 法pháp 。 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 。 或hoặc 忘vong 能năng 了liễu 入nhập 無vô 念niệm 門môn 。 或hoặc 起khởi 大đại 悲bi 方phương 能năng 入nhập 理lý 。 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 若nhược 事sự 若nhược 理lý 名danh 巧xảo 迴hồi 轉chuyển 。 言ngôn 心tâm 智trí 無vô 住trụ 者giả 。 亦diệc 通thông 事sự 理lý 。 且thả 約ước 理lý 者giả 。 若nhược 以dĩ 心tâm 知tri 如như 是thị 心tâm 住trụ 境cảnh 。 若nhược 以dĩ 智trí 了liễu 心tâm 是thị 智trí 住trụ 心tâm 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 皆giai 名danh 為vi 住trụ 。 若nhược 住trụ 無vô 住trụ 亦diệc 名danh 為vi 住trụ 。 故cố 經Kinh 云vân 若nhược 心tâm 有hữu 住trụ 。 則tắc 為vi 非phi 住trụ 。 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 生sanh 其kỳ 心tâm 。 謂vị 生sanh 無vô 所sở 住trụ 心tâm 。 則tắc 非phi 有hữu 無vô 住trụ 可khả 生sanh 。 不bất 生sanh 於ư 心tâm 。 則tắc 無vô 住trụ 心tâm 生sanh 。 即tức 此thử 契khế 理lý 亦diệc 名danh 方phương 便tiện 。 故cố 大đại 品phẩm 云vân 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 若nhược 不bất 住trụ 事sự 。 理lý 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 事sự 理lý 無vô 礙ngại 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 四tứ 儀nghi 無vô 間gian 者giả 。 設thiết 爾nhĩ 有hữu 斷đoạn 亦diệc 須tu 知tri 斷đoạn 。 若nhược 不bất 斷đoạn 時thời 亦diệc 知tri 無vô 斷đoạn 常thường 。 無vô 念niệm 知tri 則tắc 無vô 間gian 矣hĩ 。 瞥miết 然nhiên 起khởi 心tâm 即tức 失thất 止chỉ 也dã 。 又hựu 違vi 北bắc 宗tông 。 暫tạm 時thời 忘vong 照chiếu 即tức 失thất 觀quán 也dã 。 亦diệc 違vi 南nam 宗tông 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 即tức 無vô 斯tư 過quá 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 三tam
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 33
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 33
唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật
疏sớ/sơ 。 又hựu 後hậu 三tam 偈kệ 下hạ 。 第đệ 二nhị 襵# 疊điệp 重trọng/trùng 釋thích 。 上thượng 之chi 十thập 偈kệ 從tùng 後hậu 漸tiệm 收thu 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 收thu 後hậu 結kết 歎thán 。 前tiền 中trung 自tự 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 第đệ 一nhất 收thu 後hậu 三tam 偈kệ 。 為vi 三tam 無vô 性tánh 觀quán 者giả 。 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 即tức 依y 此thử 三tam 性tánh 。 立lập 彼bỉ 三tam 無vô 性tánh 。 初sơ 則tắc 相tương/tướng 無vô 性tánh 。 次thứ 無vô 自tự 然nhiên 性tánh 。 後hậu 由do 遠viễn 離ly 前tiền 。 所sở 執chấp 我ngã 法pháp 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 依y 遍biến 計kế 所sở 執chấp 性tánh 。 說thuyết 相tướng 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 由do 彼bỉ 體thể 相tướng 畢tất 竟cánh 非phi 有hữu 。 猶do 如như 空không 中trung 。 華hoa 繩thằng 上thượng 蛇xà 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 一nhất 切thiết 空không 無vô 。 性tánh 妄vọng 心tâm 分phân 別biệt 有hữu 。 次thứ 依y 依y 他tha 起khởi 性tánh 。 立lập 生sanh 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 此thử 如như 幻huyễn 事sự 託thác 眾chúng 緣duyên 生sanh 。 無vô 始thỉ 妄vọng 執chấp 自tự 然nhiên 性tánh 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 如như 理lý 而nhi 觀quán 察sát 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 性tánh 。 後hậu 依y 圓viên 成thành 實thật 性tánh 。 立lập 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 謂vị 即tức 勝thắng 義nghĩa 。 由do 遠viễn 離ly 前tiền 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 我ngã 法pháp 性tánh 故cố 。 故cố 今kim 偈kệ 云vân 若nhược 實thật 非phi 實thật 。 若nhược 妄vọng 非phi 妄vọng 。 皆giai 是thị 假giả 說thuyết 。 實thật 即tức 圓viên 成thành 。 非phi 妄vọng 即tức 契khế 圓viên 成thành 之chi 智trí 。 圓viên 成thành 之chi 智trí 成thành 於ư 出xuất 世thế 。 並tịnh 是thị 假giả 名danh 。 實thật 尚thượng 不bất 存tồn 。 何hà 況huống 非phi 實thật 。 舉cử 況huống 總tổng 結kết 。 故cố 云vân 其kỳ 非phi 實thật 妄vọng 及cập 世thế 間gian 。 一nhất 時thời 總tổng 遣khiển 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 五ngũ 偈kệ 下hạ 。 第đệ 二nhị 合hợp 前tiền 四tứ 喻dụ 。 由do 依y 此thử 義nghĩa 十thập 偈kệ 正chánh 答đáp 。 亦diệc 可khả 分phần/phân 四tứ 。 初sơ 諸chư 法pháp 無vô 體thể 性tánh 一nhất 偈kệ 法pháp 說thuyết 宗tông 因nhân 。 次thứ 四tứ 偈kệ 舉cử 四tứ 同đồng 喻dụ 。 三tam 有hữu 四tứ 偈kệ 別biệt 合hợp 前tiền 喻dụ 。 四tứ 者giả 末mạt 後hậu 一nhất 偈kệ 結kết 成thành 前tiền 義nghĩa 。 則tắc 五ngũ 分phần/phân 具cụ 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 前tiền 五ngũ 偈kệ 下hạ 。 第đệ 三tam 重trọng/trùng 總tổng 結kết 。 十thập 偈kệ 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 文Văn 殊Thù 一nhất 問vấn 下hạ 。 第đệ 二nhị 結kết 歎thán 。 以dĩ 緣duyên 起khởi 深thâm 理lý 幽u 玄huyền 該cai 博bác 故cố 。 問vấn 答đáp 包bao 含hàm 。 今kim 釋thích 竭kiệt 愚ngu 發phát 揚dương 玄huyền 旨chỉ 。 勿vật 以dĩ 經kinh 少thiểu 責trách 疏sớ/sơ 文văn 繁phồn 。 第đệ 二nhị 財tài 首thủ 菩Bồ 薩Tát 。
疏sớ/sơ 。 餘dư 準chuẩn 此thử 知tri 者giả 。 上thượng 三tam 各các 顯hiển 二nhị 義nghĩa 。 下hạ 七thất 不bất 欲dục 繁phồn 文văn 。 故cố 令linh 例lệ 知tri 。 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。 行hành 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 隨tùy 修tu 何hà 行hành 時thời 。 二nhị 以dĩ 何hà 行hành 化hóa 之chi 。 其kỳ 能năng 化hóa 行hành 與dữ 所sở 行hàng 行hàng 未vị 必tất 全toàn 同đồng 。 如như 行hành 施thi 行hành 時thời 。 或hoặc 以dĩ 施thi 行hành 化hóa 。 或hoặc 以dĩ 禪thiền 慧tuệ 行hành 化hóa 故cố 。 解giải 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 隨tùy 有hữu 深thâm 淺thiển 之chi 解giải 。 二nhị 說thuyết 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 之chi 解giải 化hóa 故cố 。 言ngôn 論luận 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 何hà 國quốc 俗tục 言ngôn 說thuyết 。 二nhị 宜nghi 用dụng 何hà 等đẳng 言ngôn 辭từ 化hóa 故cố 。 心tâm 樂nhạo/nhạc/lạc 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 希hy 求cầu 何hà 法pháp 。 二nhị 稱xưng 根căn 為vi 說thuyết 諸chư 願nguyện 樂nhạo 故cố 。 方phương 便tiện 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 何hà 進tiến 趣thú 時thời 。 二nhị 隨tùy 用dụng 何hà 善thiện 巧xảo 等đẳng 化hóa 故cố 。 思tư 惟duy 二nhị 者giả 。 一nhất 隨tùy 思tư 求cầu 何hà 義nghĩa 。 二nhị 宜nghi 說thuyết 云vân 何hà 思tư 化hóa 故cố 。 觀quán 察sát 二nhị 者giả 。 一nhất 如như 說thuyết 修tu 學học 時thời 。 二nhị 稱xưng 宜nghi 為vì 說thuyết 觀quán 察sát 相tương/tướng 故cố 。
疏sớ/sơ 。 準chuẩn 諸chư 深thâm 經Kinh 及cập 此thử 偈kệ 文văn 略lược 有hữu 四tứ 意ý 者giả 標tiêu 也dã 。 下hạ 別biệt 釋thích 四tứ 中trung 。 前tiền 三tam 別biệt 明minh 。 後hậu 一nhất 總tổng 攝nhiếp 。 就tựu 前tiền 三tam 中trung 。 一nhất 佛Phật 見kiến 下hạ 。 初sơ 一nhất 空không 不bất 礙ngại 化hóa 答đáp 。 二nhị 佛Phật 知tri 下hạ 。 智trí 不bất 礙ngại 悲bi 答đáp 。 三tam 隨tùy 化hóa 下hạ 。 化hóa 不bất 違vi 空không 答đáp 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 融dung 上thượng 諸chư 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 即tức 總tổng 攝nhiếp 上thượng 三tam 共cộng 為vi 一nhất 致trí 也dã 。 然nhiên 前tiền 三tam 中trung 。 初sơ 後hậu 即tức 性tánh 相tướng 交giao 徹triệt 。 中trung 一nhất 乃nãi 悲bi 智trí 雙song 運vận 。 故cố 今kim 融dung 成thành 悲bi 智trí 性tánh 相tướng 。 皆giai 無vô 障chướng 礙ngại 。 就tựu 文văn 更cánh 三tam 。 初sơ 明minh 所sở 化hóa 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 。 即tức 前tiền 第đệ 一nhất 意ý 。 二nhị 從tùng 以dĩ 斯tư 義nghĩa 故cố 下hạ 。 躡niếp 前tiền 初sơ 意ý 以dĩ 辨biện 能năng 化hóa 。 即tức 前tiền 第đệ 二nhị 意ý 。 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 。 悲bi 對đối 前tiền 事sự 。 智trí 對đối 前tiền 理lý 。 三tam 今kim 以dĩ 寂tịch 滅diệt 非phi 無vô 下hạ 。 更cánh 融dung 前tiền 能năng 所sở 。 兼kiêm 具cụ 前tiền 第đệ 三tam 意ý 方phương 成thành 一nhất 味vị 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 。 後hậu 結kết 釋thích 。 前tiền 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 融dung 所sở 化hóa 性tánh 相tướng 無vô 礙ngại 以dĩ 成thành 能năng 化hóa 。 無vô 化hóa 而nhi 化hóa 。 即tức 前tiền 第đệ 一nhất 意ý 。 二nhị 以dĩ 通thông 緣duyên 非phi 有hữu 下hạ 。 即tức 融dung 其kỳ 能năng 化hóa 。 以dĩ 成thành 前tiền 第đệ 三tam 化hóa 不bất 失thất 空không 。 三tam 所sở 化hóa 既ký 空không 有hữu 無vô 二nhị 下hạ 。 對đối 於ư 所sở 化hóa 。 成thành 前tiền 第đệ 二nhị 能năng 化hóa 悲bi 智trí 無vô 礙ngại 之chi 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 不bất 礙ngại 有hữu 而nhi 觀quán 空không 下hạ 。 第đệ 二nhị 結kết 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 五ngũ 。 一nhất 既ký 云vân 不bất 礙ngại 有hữu 而nhi 觀quán 空không 方phương 能năng 入nhập 理lý 。 結kết 成thành 問vấn 意ý 。 則tắc 前tiền 以dĩ 空không 難nạn/nan 。 隨tùy 化hóa 非phi 得đắc 意ý 也dã 。 二nhị 不bất 動động 下hạ 。 既ký 云vân 不bất 動động 真chân 而nhi 隨tùy 化hóa 。 結kết 成thành 答đáp 意ý 。 三tam 從tùng 眾chúng 生sanh 不bất 知tri 此thử 理lý 下hạ 。 結kết 成thành 化hóa 意ý 。 四tứ 從tùng 非phi 直trực 下hạ 。 正chánh 結kết 無vô 違vi 。 非phi 但đãn 無vô 違vi 。 兼kiêm 能năng 相tương/tướng 成thành 。 五ngũ 故cố 淨tịnh 名danh 下hạ 引dẫn 證chứng 。 但đãn 證chứng 為vì 眾chúng 生sanh 說thuyết 如như 斯tư 法pháp 。 即tức 觀quán 眾chúng 生sanh 品phẩm 。 維duy 摩ma 詰cật 問vấn 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 菩Bồ 薩Tát 云vân 。 云vân 何hà 觀quán 於ư 眾chúng 生sanh 。 文Văn 殊Thù 師Sư 利Lợi 答đáp 言ngôn 。 我ngã 觀quán 眾chúng 生sanh 。 如như 第đệ 五ngũ 大đại 。 如như 第đệ 六lục 陰ấm 。 如như 第đệ 七thất 情tình 。 如như 第đệ 十thập 三tam 入nhập 等đẳng 。 意ý 明minh 畢tất 竟cánh 空không 。 故cố 次thứ 淨tịnh 名danh 問vấn 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 云vân 何hà 行hành 慈từ 。
答đáp 曰viết 。
當đương 為vì 眾chúng 生sanh 。 說thuyết 如như 斯tư 法Pháp 。 是thị 即tức 名danh 為vi 。 真chân 實thật 慈từ 也dã 。 然nhiên 上thượng 云vân 寂tịch 滅diệt 非phi 無vô 之chi 眾chúng 生sanh 者giả 。 體thể 雖tuy 寂tịch 滅diệt 不bất 無vô 。 眾chúng 生sanh 之chi 相tướng 。 由do 寂tịch 滅diệt 故cố 恆hằng 不bất 異dị 真chân 。 由do 非phi 無vô 故cố 而nhi 恆hằng 成thành 立lập 。 是thị 故cố 不bất 動động 真chân 際tế 等đẳng 者giả 。 即tức 智trí 論luận 意ý 。 謂vị 不bất 動động 真chân 際tế 而nhi 。 建kiến 立lập 諸chư 法pháp 。 不bất 壞hoại 假giả 名danh 而nhi 說thuyết 實thật 相tướng 。 細tế 尋tầm 可khả 見kiến 。
疏sớ/sơ 。 大đại 經kinh 亦diệc 云vân 若nhược 知tri 如Như 來Lai 常thường 不bất 說thuyết 法Pháp 即tức 二nhị 十thập 六lục 經kinh 。 教giáo 體thể 中trung 已dĩ 辯biện 。
疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 。 三tam 頌tụng 若nhược 著trước 我ngã 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 標tiêu 二nhị 觀quán 。 後hậu 總tổng 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 下hạ 釋thích 經kinh 文văn 於ư 中trung 先tiên 依y 二nhị 空không 觀quán 釋thích 。 後hậu 依y 念niệm 處xứ 觀quán 釋thích 。 今kim 初sơ 。 即tức 二nhị 空không 觀quán 者giả 。 謂vị 界giới 分phân 別biệt 及cập 四Tứ 念Niệm 處Xứ 。 皆giai 明minh 二nhị 空không 故cố 。 故cố 便tiện 以dĩ 二nhị 空không 科khoa 判phán 經kinh 文văn 。
疏sớ/sơ 。 初sơ 一nhất 我ngã 空không 下hạ 。 即tức 界giới 分phân 別biệt 觀quán 。 謂vị 十thập 八bát 界giới 等đẳng 中trung 。 求cầu 我ngã 不bất 得đắc 故cố 。 言ngôn 上thượng 半bán 尋tầm 思tư 觀quán 者giả 。 斯tư 為vi 方phương 便tiện 。 即tức 顯hiển 下hạ 半bán 是thị 如như 實thật 觀quán 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 攬lãm 緣duyên 假giả 立lập 者giả 。 此thử 釋thích 初sơ 句cú 。 次thứ 來lai 無vô 所sở 從tùng 下hạ 。 釋thích 次thứ 句cú 。 虛hư 假giả 似tự 立lập 下hạ 。 雙song 結kết 二nhị 句cú 。
疏sớ/sơ 。 以dĩ 身thân 觀quán 身thân 者giả 。 即tức 借tá 老lão 子tử 之chi 言ngôn 。 彼bỉ 云vân 以dĩ 身thân 觀quán 身thân 。 以dĩ 家gia 觀quán 家gia 。 以dĩ 國quốc 觀quán 國quốc 。 以dĩ 天thiên 下hạ 觀quán 天thiên 下hạ 。 彼bỉ 意ý 令linh 近cận 取thủ 諸chư 身thân 遠viễn 取thủ 諸chư 物vật 。 如như 觀quán 一nhất 葉diệp 落lạc 知tri 天thiên 下hạ 秋thu 。 雖tuy 不bất 知tri 空không 寂tịch 例lệ 知tri 同đồng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 此thử 觀quán 亦diệc 寂tịch 故cố 不bất 起khởi 心tâm 者giả 。 此thử 釋thích 不bất 起khởi 心tâm 分phân 別biệt 。 然nhiên 此thử 句cú 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 既ký 物vật 我ngã 皆giai 虛hư 故cố 。 不bất 分phân 別biệt 物vật 我ngã 之chi 異dị 。 此thử 意ý 即tức 淺thiển 故cố 略lược 不bất 出xuất 。 今kim 明minh 知tri 空không 之chi 心tâm 。 即tức 是thị 此thử 觀quán 二nhị 我ngã 既ký 寂tịch 。 觀quán 何hà 由do 生sanh 。 若nhược 觀quán 不bất 忘vong 非phi 見kiến 空không 矣hĩ 。 則tắc 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 能năng 所sở 雙song 寂tịch 矣hĩ 。
疏sớ/sơ 。 內nội 身thân 揀giản 於ư 外ngoại 器khí 及cập 他tha 身thân 者giả 。 釋thích 初sơ 偈kệ 內nội 身thân 二nhị 字tự 以dĩ 念niệm 處xứ 。 然nhiên 四tứ 地địa 中trung 有hữu 於ư 三Tam 身Thân 。 然nhiên 智trí 論luận 瑜du 伽già 各các 有hữu 解giải 釋thích 。 今kim 即tức 瑜du 伽già 意ý 。 一nhất 以dĩ 自tự 身thân 為vi 內nội 身thân 。 二nhị 以dĩ 器khí 物vật 缾bình 衣y 車xa 乘thừa 等đẳng 為vi 外ngoại 身thân 。 三tam 以dĩ 外ngoại 有hữu 情tình 妻thê 子tử 男nam 女nữ 。 等đẳng 為vi 內nội 外ngoại 身thân 。 故cố 今kim 揀giản 於ư 後hậu 二nhị 。
疏sớ/sơ 。 念niệm 處xứ 有hữu 二nhị 下hạ 。 釋thích 第đệ 二nhị 此thử 中trung 誰thùy 是thị 我ngã 句cú 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 準chuẩn 念niệm 處xứ 觀quán 。 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 觀quán 受thọ 是thị 苦khổ 。 觀quán 心tâm 無vô 常thường 。 觀quán 法pháp 無vô 我ngã 。 今kim 何hà 觀quán 身thân 。 為vi 無vô 我ngã 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 有hữu 通thông 有hữu 別biệt 。 上thượng 以dĩ 別biệt 難nạn/nan 。 今kim 約ước 通thông 說thuyết 。 故cố 於ư 觀quán 身thân 得đắc 作tác 無vô 我ngã 及cập 苦khổ 無vô 常thường 。 不bất 淨tịnh 之chi 觀quán 。 今kim 但đãn 舉cử 無vô 我ngã 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。
復phục 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 小tiểu 二nhị 大đại 下hạ 。 通thông 釋thích 一nhất 偈kệ 。 以dĩ 為vi 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 下hạ 。 既ký 別biệt 觀quán 受thọ 及cập 心tâm 法pháp 。 法pháp 應ưng 無vô 我ngã 何hà 無vô 不bất 淨tịnh 苦khổ 等đẳng 觀quán 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 約ước 大Đại 乘Thừa 說thuyết 故cố 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 中trung 具cụ 有hữu 二nhị 觀quán 。 謂vị 約ước 世thế 諦đế 則tắc 觀quán 身thân 等đẳng 為vi 不bất 淨tịnh 等đẳng 。 約ước 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 則tắc 觀quán 身thân 等đẳng 同đồng 虛hư 空không 等đẳng 。 今kim 約ước 大đại 小tiểu 對đối 辯biện 觀quán 身thân 不bất 淨tịnh 。 等đẳng 唯duy 屬thuộc 小Tiểu 乘Thừa 。 觀quán 身thân 性tánh 相tướng 同đồng 虛hư 空không 等đẳng 唯duy 屬thuộc 於ư 大đại 。
疏sớ/sơ 。 誰thùy 是thị 我ngã 言ngôn 已dĩ 兼kiêm 二nhị 我ngã 者giả 。 上thượng 約ước 界giới 分phân 別biệt 觀quán 釋thích 誰thùy 是thị 我ngã 。 但đãn 遣khiển 人nhân 我ngã 。 次thứ 第đệ 二nhị 偈kệ 方phương 遣khiển 法pháp 我ngã 。 今kim 約ước 大Đại 乘Thừa 念niệm 處xứ 故cố 兼kiêm 二nhị 我ngã 。 謂vị 於ư 四tứ 大đại 五ngũ 蘊uẩn 。 求cầu 其kỳ 主chủ 宰tể 。 了liễu 不bất 可khả 得đắc 。 但đãn 蘊uẩn 等đẳng 合hợp 即tức 無vô 人nhân 我ngã 。 觀quán 蘊uẩn 等đẳng 相tương/tướng 緣duyên 成thành 故cố 。 空không 則tắc 無vô 法pháp 我ngã 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 別biệt 則tắc 身thân 受thọ 不bất 同đồng 等đẳng 者giả 。 此thử 亦diệc 通thông 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 大đại 小tiểu 二nhị 觀quán 皆giai 觀quán 。 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 今kim 何hà 三tam 偈kệ 皆giai 有hữu 身thân 言ngôn 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 以dĩ 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 但đãn 合hợp 五ngũ 蘊uẩn 。 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 身thân 故cố 。 亦diệc 猶do 淨tịnh 名danh 方phương 便tiện 品phẩm 云vân 。 是thị 身thân 如như 聚tụ 沫mạt 。 不bất 可khả 撮toát 磨ma 。 是thị 身thân 如như 泡bào 。 不bất 得đắc 久cửu 立lập 。 是thị 身thân 如như 焰diễm 。 從tùng 渴khát 愛ái 生sanh 。 是thị 身thân 如như 芭ba 蕉tiêu 。 中trung 無vô 有hữu 堅kiên 。 是thị 身thân 如như 幻huyễn 。 從tùng 顛điên 倒đảo 起khởi 。 此thử 則tắc 如như 次thứ 喻dụ 於ư 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 名danh 是thị 身thân 。 若nhược 別biệt 說thuyết 者giả 。 應ưng 言ngôn 是thị 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 如như 水thủy 上thượng 泡bào 。 想tưởng 如như 熱nhiệt 時thời 焰diễm 。 諸chư 行hành 如như 芭ba 蕉tiêu 。 諸chư 識thức 猶do 如như 幻huyễn 。 今kim 皆giai 言ngôn 身thân 明minh 知tri 四tứ 處xứ 皆giai 得đắc 稱xưng 身thân 。 故cố 云vân 通thông 則tắc 受thọ 等đẳng 皆giai 身thân 。
疏sớ/sơ 。 前tiền 問vấn 意ý 下hạ 。 結kết 成thành 前tiền 問vấn 。
疏sớ/sơ 。 命mạng 謂vị 命mạng 根căn 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 釋thích 上thượng 半bán 。 於ư 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 釋thích 壽thọ 命mạng 二nhị 字tự 。 後hậu 總tổng 釋thích 兩lưỡng 句cú 。 今kim 初sơ 。 先tiên 依y 小Tiểu 乘Thừa 。 即tức 俱câu 舍xá 根căn 品phẩm 偈kệ 云vân 。 命mạng 根căn 體thể 即tức 壽thọ 。 能năng 持trì 燸nhu 及cập 識thức 。 論luận 引dẫn 對đối 法pháp 云vân 。 云vân 何hà 命mạng 根căn 。 謂vị 三tam 界giới 壽thọ 。 謂vị 有hữu 別biệt 法pháp 能năng 持trì 燸nhu 識thức 說thuyết 名danh 命mạng 根căn 。 此thử 有hữu 三tam 法pháp 。 壽thọ 為vi 能năng 持trì 故cố 名danh 為vi 體thể 。 疏sớ/sơ 云vân 色sắc 心tâm 色sắc 即tức 是thị 燸nhu 。 燸nhu 必tất 依y 色sắc 故cố 。
疏sớ/sơ 。 實thật 謂vị 由do 業nghiệp 種chủng 力lực 下hạ 。 約ước 大Đại 乘Thừa 釋thích 。 即tức 唯duy 識thức 第đệ 一nhất 廣quảng 破phá 小Tiểu 乘Thừa 離ly 色sắc 心tâm 外ngoại 別biệt 有hữu 命mạng 根căn 竟cánh 。 示thị 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 親thân 生sanh 此thử 識thức 種chủng 子tử 。 由do 業nghiệp 所sở 引dẫn 功công 能năng 差sai 別biệt 住trụ 時thời 。 決quyết 定định 假giả 立lập 命mạng 根căn 。 而nhi 疏sớ/sơ 云vân 。 引dẫn 一nhất 期kỳ 報báo 眾chúng 同đồng 分phần/phân 體thể 者giả 。 通thông 大đại 小Tiểu 乘Thừa 。 大Đại 乘Thừa 是thị 假giả 。 小Tiểu 乘Thừa 是thị 實thật 。 故cố 俱câu 舍xá 云vân 。 依y 同đồng 分phần/phân 及cập 命mệnh 令linh 心tâm 等đẳng 相tương 續tục 。 又hựu 云vân 。 同đồng 分phần/phân 有hữu 情tình 等đẳng 。 同đồng 謂vị 身thân 形hình 等đẳng 同đồng 互hỗ 相tương 似tự 故cố 。 分phần/phân 者giả 因nhân 義nghĩa 。 謂vị 由do 此thử 分phần/phân 能năng 令linh 有hữu 情tình 。 身thân 形hình 等đẳng 同đồng 。 言ngôn 有hữu 情tình 者giả 。 同đồng 分phần/phân 所sở 依y 揀giản 非phi 情tình 也dã 。 等đẳng 者giả 。 揀giản 於ư 不bất 等đẳng 。 正chánh 顯hiển 能năng 依y 同đồng 分phần/phân 義nghĩa 也dã 。 論luận 云vân 。 別biệt 有hữu 實thật 物vật 名danh 為vi 同đồng 分phần/phân 。 彼bỉ 言ngôn 眾chúng 同đồng 分phần/phân 者giả 。 眾chúng 多đa 同đồng 分phần/phân 故cố 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 唯duy 識thức 廣quảng 破phá 竟cánh 示thị 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 有hữu 情tình 身thân 心tâm 相tương 似tự 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 假giả 立lập 同đồng 分phần/phân 。 即tức 大Đại 乘Thừa 義nghĩa 具cụ 如như 疏sớ/sơ 文văn 。
疏sớ/sơ 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 起khởi 下hạ 。 二nhị 通thông 顯hiển 上thượng 半bán 。 先tiên 以dĩ 因nhân 緣duyên 門môn 釋thích 。 後hậu 況huống 剎sát 那na 下hạ 。 以dĩ 生sanh 滅diệt 門môn 釋thích 。
疏sớ/sơ 。 喻dụ 以dĩ 火hỏa 輪luân 下hạ 。 釋thích 偈kệ 下hạ 半bán 。
疏sớ/sơ 。 有hữu 三tam 意ý 。 初sơ 二nhị 皆giai 喻dụ 上thượng 生sanh 滅diệt 門môn 。 而nhi 初sơ 就tựu 所sở 知tri 。 二nhị 就tựu 能năng 知tri 。 第đệ 三tam 意ý 喻dụ 上thượng 因nhân 緣duyên 門môn 。 然nhiên 上thượng 法pháp 說thuyết 因nhân 果quả 對đối 明minh 。 今kim 合hợp 喻dụ 中trung 能năng 所sở 對đối 說thuyết 。 命mạng 為vi 能năng 依y 。 心tâm 為vi 所sở 依y 。 依y 心tâm 假giả 立lập 故cố 。 是thị 因nhân 緣duyên 故cố 。 生sanh 公công 云vân 。 如như 杖trượng 薪tân 之chi 火hỏa 。 旋toàn 之chi 成thành 輪luân 。 輪luân 必tất 資tư 火hỏa 而nhi 成thành 照chiếu 。 情tình 亦diệc 如như 之chi 必tất 資tư 心tâm 而nhi 成thành 用dụng 也dã 。 以dĩ 彼bỉ 情tình 依y 於ư 心tâm 。 類loại 此thử 命mạng 依y 於ư 心tâm 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 無vô 常thường 等đẳng 經kinh 論luận 異dị 說thuyết 。 淨tịnh 名danh 涅Niết 槃Bàn 諸chư 經kinh 皆giai 說thuyết 。 下hạ 第đệ 三tam 住trụ 當đương 廣quảng 示thị 之chi 。 今kim 依y 中trung 邊biên 蓋cái 是thị 一nhất 義nghĩa 耳nhĩ 。 即tức 第đệ 二nhị 論luận 。 彼bỉ 論luận 具cụ 有hữu 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 。 論luận 云vân 。 無vô 常thường 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 無vô 常thường 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 常thường 無vô 故cố 。 二nhị 生sanh 滅diệt 無vô 常thường 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 有hữu 起khởi 盡tận 故cố 。 三tam 垢cấu 淨tịnh 無vô 常thường 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 位vị 轉chuyển 變biến 故cố 。 苦khổ 三tam 種chủng 者giả 。 一nhất 所sở 取thủ 苦khổ 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 是thị 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。 我ngã 執chấp 所sở 取thủ 故cố 。 二nhị 事sự 相tướng 苦khổ 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 三tam 苦khổ 相tương/tướng 故cố 。 三tam 和hòa 合hợp 苦khổ 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 苦khổ 相tương/tướng 合hợp 故cố 。 空không 有hữu 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 性tánh 空không 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 無vô 理lý 趣thú 可khả 說thuyết 為vi 有hữu 。 由do 此thử 非phi 有hữu 說thuyết 為vi 空không 故cố 。 二nhị 異dị 性tánh 空không 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 以dĩ 妄vọng 所sở 執chấp 不bất 如như 實thật 有hữu 。 非phi 一nhất 切thiết 種chủng 。 性tánh 全toàn 無vô 故cố 。 三tam 自tự 性tánh 空không 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 無vô 我ngã 三tam 者giả 。 一nhất 無vô 相tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 此thử 相tương/tướng 本bổn 無vô 故cố 名danh 無vô 相tướng 。 即tức 此thử 無vô 相tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 二nhị 異dị 相tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 依y 他tha 起khởi 。 此thử 相tương/tướng 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 如như 彼bỉ 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 故cố 名danh 異dị 相tướng 。 即tức 此thử 異dị 相tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 三tam 自tự 相tương/tướng 無vô 我ngã 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 。 無vô 我ngã 所sở 顯hiển 以dĩ 為vi 自tự 相tương/tướng 。 即tức 此thử 自tự 相tương/tướng 說thuyết 為vi 無vô 我ngã 。 彼bỉ 論luận 結kết 云vân 。 如như 是thị 所sở 說thuyết 。 無vô 常thường 苦khổ 空không 無vô 我ngã 四tứ 種chủng 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 依y 根căn 本bổn 真chân 實thật 各các 分phần/phân 三tam 種chủng 。 釋thích 曰viết 。 根căn 本bổn 真chân 實thật 者giả 。 上thượng 論luận 云vân 。 謂vị 三tam 自tự 性tánh 所sở 以dĩ 名danh 真chân 實thật 者giả 。 偈kệ 云vân 。 許hứa 於ư 三tam 自tự 性tánh 。 唯duy 一nhất 常thường 非phi 有hữu 。 一nhất 有hữu 而nhi 非phi 真chân 。 一nhất 有hữu 無vô 真chân 實thật 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 論luận 具cụ 釋thích 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 一nhất 常thường 非phi 有hữu 即tức 是thị 遍biến 計kế 。 一nhất 有hữu 非phi 真chân 即tức 是thị 依y 他tha 。 一nhất 有hữu 無vô 真chân 實thật 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 釋thích 此thử 句cú 云vân 。 唯duy 圓viên 成thành 實thật 亦diệc 有hữu 非phi 有hữu 。 唯duy 有hữu 非phi 有hữu 。 於ư 此thử 性tánh 中trung 許hứa 為vi 真chân 實thật 。 釋thích 曰viết 。 論luận 意ý 云vân 。 具cụ 有hữu 具cụ 無vô 。 有hữu 此thử 非phi 有hữu 。 故cố 為vi 真chân 實thật 。 其kỳ 無vô 字tự 屬thuộc 上thượng 。 非phi 是thị 無vô 真chân 實thật 也dã 。 意ý 明minh 二nhị 性tánh 皆giai 依y 於ư 此thử 真chân 實thật 上thượng 立lập 。 今kim 經kinh 無vô 苦khổ 而nhi 有hữu 無vô 相tướng 故cố 。 疏sớ/sơ 依y 三tam 無vô 我ngã 開khai 三tam 無vô 相tướng 。 故cố 彼bỉ 論luận 釋thích 無vô 我ngã 之chi 中trung 皆giai 有hữu 無vô 相tướng 。 又hựu 亦diệc 依y 此thử 三tam 種chủng 無vô 相tướng 對đối 於ư 三tam 苦khổ 。 以dĩ 論luận 對đối 疏sớ/sơ 廣quảng 略lược 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 然nhiên 皆giai 融dung 攝nhiếp 下hạ 。 通thông 妨phương 。 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 唯duy 識thức 略lược 有hữu 二nhị 分phần 者giả 。 以dĩ 唯duy 識thức 第đệ 二nhị 四tứ 師sư 不bất 同đồng 。 謂vị 安an 慧tuệ 唯duy 立lập 一nhất 。 自tự 證chứng 分phần/phân 。 二nhị 難Nan 陀Đà 立lập 二nhị 。 謂vị 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 三tam 陳trần 那na 立lập 三tam 。 加gia 自tự 證chứng 分phần/phân 。 四tứ 護hộ 法Pháp 立lập 四tứ 。 於ư 前tiền 三tam 上thượng 加gia 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 依y 彼bỉ 論luận 宗tông 。 即tức 以dĩ 四tứ 分phần/phân 而nhi 為vi 正chánh 義nghĩa 。 故cố 今kim 疏sớ/sơ 。 云vân 略lược 有hữu 二nhị 分phần 。 以dĩ 諸chư 經kinh 論luận 及cập 彼bỉ 論luận 文văn 多đa 說thuyết 二nhị 故cố 謂vị 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 等đẳng 故cố 。 而nhi 論luận 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 明minh 立lập 二nhị 。 二nhị 明minh 立lập 三tam 。 三Tam 明Minh 立lập 四tứ 。 而nhi 安an 慧tuệ 一nhất 分phần/phân 於ư 二nhị 分phần 中trung 破phá 之chi 。 傍bàng 出xuất 初sơ 立lập 二nhị 分phần 。 論luận 云vân 。 然nhiên 有hữu 漏lậu 識thức 自tự 體thể 生sanh 時thời 。 皆giai 似tự 所sở 緣duyên 能năng 緣duyên 相tương/tướng 現hiện 。 彼bỉ 相tương 應ứng 法pháp 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 似tự 所sở 緣duyên 相tương/tướng 說thuyết 名danh 相tướng 分phần/phân 。 似tự 能năng 緣duyên 相tương/tướng 說thuyết 名danh 見kiến 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 依y 他tha 二nhị 分phần 似tự 遍biến 計kế 所sở 執chấp 二nhị 分phần 。 又hựu 以dĩ 小Tiểu 乘Thừa 相tương/tướng 分phần/phân 名danh 行hành 相tương/tướng 。 能năng 取thủ 所sở 緣duyên 故cố 。 見kiến 分phần/phân 名danh 事sự 。 是thị 心tâm 心tâm 所sở 自tự 體thể 相tướng 故cố 。 今kim 似tự 其kỳ 心tâm 外ngoại 之chi 境cảnh 名danh 似tự 所sở 緣duyên 。 是thị 心tâm 外ngoại 法pháp 此thử 中trung 無vô 故cố 。 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 為vi 所sở 緣duyên 耳nhĩ 。 若nhược 明minh 相tướng 分phần/phân 未vị 是thị 顛điên 倒đảo 。 向hướng 心tâm 外ngoại 取thủ 方phương 為vi 倒đảo 耳nhĩ 。 又hựu 言ngôn 見kiến 者giả 。 是thị 能năng 緣duyên 境cảnh 義nghĩa 通thông 心tâm 心tâm 所sở 。 非phi 推thôi 求cầu 義nghĩa 。 推thôi 求cầu 義nghĩa 者giả 。 唯duy 慧tuệ 能năng 。 故cố 次thứ 破phá 安an 慧tuệ 唯duy 立lập 自tự 證chứng 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 若nhược 心tâm 心tâm 所sở 無vô 所sở 緣duyên 相tương/tướng 。 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 自tự 所sở 緣duyên 境cảnh 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 緣duyên 色sắc 之chi 心tâm 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 色sắc 。 論luận 或hoặc 應ưng 一nhất 一nhất 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 。 釋thích 曰viết 。 謂vị 隨tùy 一nhất 識thức 等đẳng 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 。 以dĩ 眼nhãn 識thức 無vô 所sở 緣duyên 。 而nhi 能năng 緣duyên 於ư 色sắc 。 餘dư 識thức 無vô 色sắc 緣duyên 。 亦diệc 應ưng 能năng 緣duyên 色sắc 。 既ký 餘dư 不bất 能năng 緣duyên 一nhất 切thiết 。 明minh 知tri 無vô 所sở 緣duyên 者giả 。 是thị 義nghĩa 不bất 然nhiên 。 此thử 中trung 正chánh 義nghĩa 緣duyên 自tự 境cảnh 時thời 。 心tâm 上thượng 必tất 有hữu 帶đái 境cảnh 之chi 相tướng 。 如như 鏡kính 面diện 上thượng 似tự 面diện 相tương 生sanh 。 次thứ 破phá 無vô 能năng 緣duyên 。 論luận 云vân 。 若nhược 心tâm 心tâm 所sở 。 無vô 能năng 緣duyên 相tương/tướng 。 應ưng 不bất 能năng 緣duyên 。 如như 虛hư 空không 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 同đồng 於ư 虛hư 空không 。 不bất 能năng 緣duyên 故cố 。 論luận 云vân 。 或hoặc 虛hư 空không 等đẳng 亦diệc 是thị 能năng 緣duyên 。 釋thích 曰viết 。 此thử 反phản 難nạn/nan 云vân 。 謂vị 心tâm 心tâm 所sở 。 法pháp 無vô 能năng 緣duyên 而nhi 。 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 此thử 虛hư 空không 等đẳng 無vô 能năng 緣duyên 。 亦diệc 應ưng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 論luận 云vân 。 故cố 心tâm 心tâm 所sở 必tất 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 一nhất 切thiết 唯duy 有hữu 覺giác 所sở 覺giác 義nghĩa 皆giai 無vô 。 能năng 覺giác 所sở 覺giác 。 分phần/phân 各các 自tự 然nhiên 而nhi 轉chuyển 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 厚hậu 嚴nghiêm 經kinh 。 上thượng 半bán 明minh 無vô 外ngoại 境cảnh 。 下hạ 半bán 明minh 有hữu 見kiến 相tương/tướng 二nhị 分phần 。 各các 各các 自tự 從tùng 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 。 名danh 自tự 然nhiên 而nhi 轉chuyển 。 下hạ 結kết 正chánh 義nghĩa 。 論luận 云vân 。 達đạt 無vô 離ly 識thức 所sở 緣duyên 境cảnh 者giả 。 則tắc 所sở 變biến 相tương/tướng 分phân 是thị 所sở 緣duyên 。 見kiến 分phần/phân 名danh 自tự 行hành 相tương/tướng 。 相tương 見kiến 所sở 依y 自tự 體thể 名danh 事sự 。 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 此thử 中trung 雖tuy 是thị 立lập 二nhị 分phần 家gia 義nghĩa 。 已dĩ 有hữu 三tam 故cố 。 次thứ 論luận 云vân 。 若nhược 無vô 此thử 者giả 。 應ưng 不bất 自tự 憶ức 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 如như 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 必tất 不bất 能năng 憶ức 故cố 。 釋thích 曰viết 。 此thử 明minh 有hữu 自tự 證chứng 分phần/phân 。 意ý 云vân 。 相tương 離ly 於ư 見kiến 無vô 別biệt 自tự 體thể 。 但đãn 二nhị 功công 能năng 故cố 。 應ưng 別biệt 有hữu 一nhất 所sở 依y 體thể 。 若nhược 無vô 自tự 證chứng 應ưng 不bất 自tự 憶ức 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 如như 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 必tất 不bất 能năng 憶ức 。 謂vị 如như 見kiến 分phần/phân 不bất 更cánh 相tương 分phân 之chi 境cảnh 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 要yếu 曾tằng 更canh 之chi 方phương 能năng 憶ức 之chi 。 若nhược 無vô 自tự 證chứng 已dĩ 滅diệt 心tâm 心tâm 所sở 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 以dĩ 曾tằng 不bất 為vi 自tự 證chứng 緣duyên 故cố 。 則tắc 如như 見kiến 分phần/phân 不bất 曾tằng 更canh 境cảnh 則tắc 不bất 能năng 憶ức 。 今kim 能năng 憶ức 之chi 。 明minh 先tiên 有hữu 自tự 證chứng 已dĩ 曾tằng 緣duyên 故cố 。 如như 於ư 見kiến 分phần/phân 憶ức 曾tằng 更canh 境cảnh 故cố 。 次thứ 下hạ 立lập 三tam 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 然nhiên 心tâm 心tâm 所sở 一nhất 一nhất 生sanh 時thời 。 以dĩ 理lý 推thôi 徵trưng 各các 有hữu 三tam 分phần/phân 。 所sở 量lượng 能năng 量lượng 量lượng 果quả 別biệt 故cố 。 相tương 見kiến 必tất 有hữu 所sở 依y 體thể 故cố 。 釋thích 曰viết 。 所sở 量lượng 是thị 相tương/tướng 分phần/phân 。 能năng 量lượng 是thị 見kiến 分phần/phân 。 量lượng 果quả 是thị 自tự 證chứng 分phần/phân 。 自tự 證chứng 分phần/phân 與dữ 相tương 見kiến 。 為vi 所sở 依y 故cố 。 如như 集tập 量lượng 論luận 伽già 陀đà 中trung 說thuyết 。 似tự 境cảnh 相tướng 所sở 量lượng 。 一nhất 能năng 取thủ 相tương/tướng 。 二nhị 自tự 證chứng 。 三tam 即tức 能năng 量lượng 及cập 果quả 。 此thử 三tam 體thể 無vô 別biệt 。 釋thích 曰viết 。 所sở 量lượng 如như 絹quyên 。 能năng 量lượng 如như 尺xích 。 量lượng 果quả 如như 解giải 。 數số 智trí 果quả 是thị 何hà 義nghĩa 。 成thành 滿mãn 因nhân 義nghĩa 。 言ngôn 無vô 別biệt 體thể 者giả 。 同đồng 一nhất 識thức 故cố 。 則tắc 離ly 心tâm 無vô 境cảnh 。 次thứ 立lập 四tứ 分phần/phân 。 論luận 云vân 。 又hựu 心tâm 心tâm 所sở 若nhược 細tế 分phân 別biệt 應ưng 有hữu 四tứ 分phần/phân 。 三tam 分phần/phân 如như 前tiền 。 第đệ 四tứ 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 誰thùy 證chứng 第đệ 三tam 。 心tâm 分phần/phân 既ký 同đồng 。 應ưng 皆giai 證chứng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 見kiến 分phân 是thị 心tâm 分phần/phân 。 須tu 有hữu 自tự 證chứng 分phần/phân 自tự 證chứng 是thị 心tâm 分phần/phân 。 應ưng 有hữu 第đệ 四tứ 證chứng 。 論luận 云vân 。 又hựu 自tự 證chứng 分phần/phân 應ưng 無vô 有hữu 果quả 。 諸chư 能năng 量lượng 者giả 皆giai 有hữu 果quả 故cố 。 釋thích 曰viết 。 見kiến 分phân 是thị 能năng 量lượng 。 須tu 有hữu 自tự 證chứng 果Quả 。 自tự 證chứng 量lượng 見kiến 分phần/phân 。 須tu 有hữu 第đệ 四Tứ 果Quả 。 恐khủng 彼bỉ 救cứu 云vân 。 卻khước 用dụng 見kiến 分phân 為vi 第đệ 三tam 果quả 故cố 。 次thứ 論luận 云vân 。 不bất 應ưng 見kiến 分phân 是thị 第đệ 三tam 果quả 。 見kiến 分phần/phân 或hoặc 時thời 非phi 量lượng 攝nhiếp 故cố 。 由do 此thử 見kiến 分phần/phân 不bất 證chứng 第đệ 三tam 。 證chứng 自tự 體thể 者giả 。 必tất 現hiện 量lượng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 意ý 明minh 見kiến 分phần/phân 通thông 於ư 三tam 量lượng 。 三tam 量lượng 者giả 。 謂vị 現hiện 量lượng 比tỉ 量lượng 非phi 量lượng 。 即tức 明minh 見kiến 緣duyên 相tương/tướng 時thời 。 或hoặc 量lượng 非phi 量lượng 不bất 可khả 非phi 量lượng 法pháp 為vi 現hiện 量lượng 果quả 。 或hoặc 見kiến 緣duyên 相tương/tướng 。 是thị 於ư 比tỉ 量lượng 及cập 緣duyên 自tự 證chứng 。 復phục 是thị 現hiện 量lượng 故cố 。 自tự 證chứng 是thị 心tâm 體thể 。 得đắc 與dữ 比tỉ 量lượng 非phi 量lượng 而nhi 為vi 果quả 。 見kiến 分phần/phân 非phi 心tâm 體thể 不bất 得đắc 與dữ 自tự 證chứng 而nhi 為vi 其kỳ 量lượng 果quả 。 故cố 不bất 得đắc 見kiến 分phần/phân 證chứng 於ư 第đệ 三tam 。 證chứng 自tự 體thể 者giả 。 必tất 現hiện 量lượng 故cố 。 第đệ 三tam 四tứ 分phần/phân 既ký 是thị 現hiện 量lượng 。 故cố 得đắc 相tương/tướng 證chứng 。 無vô 無vô 窮cùng 失thất 矣hĩ 。 意ý 云vân 若nhược 以dĩ 見kiến 分phân 為vi 能năng 量lượng 。 但đãn 用dụng 三tam 分phần/phân 亦diệc 得đắc 足túc 矣hĩ 。 若nhược 以dĩ 見kiến 分phân 為vi 所sở 量lượng 。 必tất 須tu 第đệ 四tứ 為vi 量lượng 果quả 。 若nhược 通thông 作tác 喻dụ 者giả 。 絹quyên 如như 所sở 量lượng 。 尺xích 如như 能năng 量lượng 。 智trí 為vi 量lượng 果quả 。 即tức 自tự 證chứng 分phần/phân 。 若nhược 尺xích 為vi 所sở 使sử 智trí 為vi 能năng 使sử 。 何hà 物vật 用dụng 智trí 。 即tức 是thị 於ư 人nhân 如như 證chứng 自tự 證chứng 分phần/phân 。 人nhân 能năng 用dụng 智trí 。 智trí 能năng 使sử 人nhân 。 故cố 能năng 更cánh 證chứng 。 亦diệc 如như 明minh 鏡kính 。 鏡kính 像tượng 為vi 相tương/tướng 。 鏡kính 明minh 為vi 見kiến 。 鏡kính 面diện 如như 自tự 證chứng 。 鏡kính 背bối/bội 如như 證chứng 自tự 證chứng 。 面diện 依y 於ư 背bối/bội 。 背bối/bội 復phục 依y 面diện 。 故cố 得đắc 互hỗ 證chứng 。 亦diệc 可khả 以dĩ 銅đồng 為vi 證chứng 自tự 證chứng 。 鏡kính 依y 於ư 銅đồng 。 銅đồng 依y 於ư 鏡kính 。 此thử 上thượng 四tứ 分phần/phân 即tức 護hộ 法Pháp 之chi 後hậu 方phương 有hữu 此thử 義nghĩa 。 論luận 如như 是thị 四tứ 分phần 。 或hoặc 攝nhiếp 為vi 三tam 。 第đệ 四tứ 攝nhiếp 入nhập 自tự 證chứng 分phần/phân 故cố 。 果quả 體thể 一nhất 故cố 。 論luận 或hoặc 攝nhiếp 為vi 二nhị 。 後hậu 三tam 俱câu 是thị 能năng 緣duyên 性tánh 故cố 。 攝nhiếp 論luận 為vi 二nhị 。 亦diệc 攝nhiếp 入nhập 見kiến 故cố 。 論luận 或hoặc 攝nhiếp 為vi 一nhất 。 體thể 無vô 別biệt 故cố 。 如như 入nhập 楞lăng 伽già 伽già 陀đà 中trung 說thuyết 。 由do 自tự 心tâm 執chấp 著trước 。 心tâm 似tự 外ngoại 境cảnh 轉chuyển 。 彼bỉ 所sở 見kiến 非phi 有hữu 。 是thị 故cố 說thuyết 唯duy 心tâm 。 如như 是thị 處xứ 處xứ 說thuyết 唯duy 一nhất 心tâm 。 此thử 一nhất 心tâm 言ngôn 亦diệc 攝nhiếp 心tâm 所sở 故cố 。 識thức 行hành 相tương/tướng 即tức 是thị 了liễu 別biệt 。 了liễu 別biệt 即tức 是thị 識thức 之chi 見kiến 分phần/phân 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 論luận 文văn 釋thích 偈kệ 了liễu 字tự 。 雖tuy 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 今kim 但đãn 略lược 舉cử 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 故cố 彼bỉ 論luận 初sơ 便tiện 立lập 二nhị 分phần 。 處xứ 處xứ 多đa 說thuyết 相tương 及cập 見kiến 。 故cố 若nhược 了liễu 相tương/tướng 分phần/phân 唯duy 心tâm 所sở 變biến 此thử 非phi 顛điên 倒đảo 。 謂vị 相tương/tướng 為vi 外ngoại 心tâm 外ngoại 取thủ 故cố 是thị 名danh 顛điên 倒đảo 。 故cố 上thượng 釋thích 云vân 依y 他tha 二nhị 分phần 似tự 於ư 遍biến 計kế 相tương 見kiến 二nhị 分phần 。 今kim 約ước 遍biến 計kế 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 上thượng 之chi 四tứ 分phần/phân 文văn 則tắc 似tự 橫hoạnh/hoành 法pháp 相tướng 之chi 要yếu 。 故cố 以dĩ 引dẫn 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 令linh 尋tầm 伺tứ 名danh 等đẳng 者giả 。 入nhập 如như 實thật 觀quán 者giả 。 此thử 借tá 加gia 行hành 位vị 中trung 。 四tứ 尋tầm 伺tứ 觀quán 。 四tứ 如như 實thật 觀quán 。 以dĩ 解giải 經kinh 文văn 。 四tứ 尋tầm 伺tứ 者giả 。 一nhất 名danh 。 二nhị 義nghĩa 。 三tam 自tự 性tánh 四tứ 差sai 別biệt 。 今kim 云vân 名danh 等đẳng 等đẳng 取thủ 下hạ 三tam 。
疏sớ/sơ 。 謂vị 了liễu 名danh 等đẳng 下hạ 。 即tức 以dĩ 意ý 言ngôn 釋thích 尋tầm 伺tứ 觀quán 相tương/tướng 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 今kim 初sơ 總tổng 釋thích 。 二nhị 意ý 即tức 意ý 識thức 下hạ 。 即tức 引dẫn 攝nhiếp 論luận 第đệ 七thất 。 釋thích 意ý 言ngôn 相tương/tướng 。 論luận 云vân 。 意ý 謂vị 意ý 識thức 。 覺giác 觀quán 思tư 惟duy 。 但đãn 緣duyên 名danh 言ngôn 分phân 別biệt 。 無vô 別biệt 有hữu 義nghĩa 可khả 緣duyên 。 又hựu 必tất 依y 名danh 。 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 故cố 云vân 意ý 言ngôn 分phân 別biệt 。 三tam 名danh 言ngôn 既ký 唯duy 下hạ 。 會hội 論luận 釋thích 經kinh 。 顯hiển 四tứ 尋tầm 伺tứ 相tương/tướng 。 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 。 名danh 句cú 皆giai 名danh 自tự 性tánh 。 差sai 別biệt 皆giai 義nghĩa 故cố 但đãn 云vân 名danh 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 既ký 隨tùy 分phân 別biệt 下hạ 。 二nhị 別biệt 釋thích 下hạ 半bán 。 未vị 曾tằng 有hữu 一nhất 法pháp 得đắc 入nhập 於ư 法pháp 性tánh 。 然nhiên 此thử 句cú 牒điệp 上thượng 攝nhiếp 論luận 及cập 經kinh 一nhất 切thiết 是thị 分phân 別biệt 言ngôn 。 故cố 云vân 既ký 隨tùy 分phân 別biệt 則tắc 妄vọng 計kế 意ý 流lưu 者giả 。 即tức 引dẫn 楞lăng 伽già 釋thích 成thành 。 彼bỉ 經kinh 第đệ 三tam 。 因nhân 說thuyết 破phá 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 皆giai 是thị 世thế 論luận 。 末mạt 後hậu 婆Bà 羅La 門Môn 問vấn 言ngôn 。 癡si 愛ái 業nghiệp 因nhân 故cố 有hữu 三tam 有hữu 耶da 。 為vi 無vô 因nhân 耶da 。 我ngã 時thời 報báo 言ngôn 。 此thử 二nhị 者giả 亦diệc 是thị 世thế 論luận 。 彼bỉ 復phục 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 入nhập 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 耶da 。 我ngã 復phục 報báo 言ngôn 。 此thử 二nhị 亦diệc 是thị 世thế 論luận 。 婆Bà 羅La 門Môn 云vân 。 乃nãi 至chí 意ý 流lưu 妄vọng 計kế 外ngoại 塵trần 皆giai 是thị 世thế 論luận 故cố 云vân 妄vọng 計kế 意ý 流lưu 。
疏sớ/sơ 。 尚thượng 未vị 了liễu 唯duy 心tâm 者giả 。 上thượng 躡niếp 前tiền 分phân 別biệt 之chi 義nghĩa 。 為vi 不bất 入nhập 法pháp 性tánh 之chi 由do 。 此thử 下hạ 舉cử 況huống 釋thích 不bất 入nhập 義nghĩa 然nhiên 其kỳ 要yếu 觀quán 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 二nhị 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 唯duy 心tâm 觀quán 淺thiển 尚thượng 未vị 能năng 了liễu 。 真Chân 如Như 觀quán 妙diệu 彼bỉ 安an 能năng 入nhập 。 法pháp 性tánh 即tức 是thị 真Chân 如Như 異dị 名danh 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 能năng 如như 是thị 。 自tự 覺giác 通thông 達đạt 下hạ 。 上thượng 來lai 順thuận 釋thích 經kinh 文văn 不bất 入nhập 之chi 義nghĩa 。 今kim 此thử 反phản 顯hiển 能năng 入nhập 之chi 義nghĩa 。 即tức 如như 實thật 觀quán 。 於ư 中trung 先tiên 入nhập 。 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 言ngôn 自tự 覺giác 者giả 。 對đối 上thượng 楞lăng 伽già 。 楞lăng 伽già 云vân 。 彼bỉ 婆Bà 羅La 門Môn 又hựu 問vấn 。 頗phả 有hữu 非phi 世thế 論luận 不phủ 。 佛Phật 答đáp 。 云vân 有hữu 。 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 知tri 。 以dĩ 於ư 外ngoại 性tánh 不bất 實thật 妄vọng 想tưởng 虛hư 偽ngụy 計kế 著trước 故cố 。 謂vị 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 覺giác 了liễu 有hữu 無vô 。 自tự 心tâm 現hiện 量lượng 。 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 不bất 受thọ 外ngoại 塵trần 。 妄vọng 想tưởng 永vĩnh 息tức 是thị 名danh 非phi 世thế 論luận 。 此thử 是thị 我ngã 法pháp 非phi 汝nhữ 有hữu 也dã 。 今kim 言ngôn 自tự 覺giác 略lược 其kỳ 大đại 意ý 。 令linh 覺giác 自tự 心tâm 耳nhĩ 。 其kỳ 通thông 達đạt 之chi 言ngôn 即tức 攝nhiếp 論luận 意ý 。 通thông 達đạt 唯duy 是thị 意ý 言ngôn 。 分phân 別biệt 無vô 有hữu 實thật 法pháp 。 即tức 為vi 入nhập 唯duy 識thức 方phương 便tiện 。 不bất 取thủ 外ngoại 相tướng 即tức 入nhập 唯duy 心tâm 。 疏sớ/sơ 即tức 復phục 此thử 心tâm 下hạ 。 引dẫn 起khởi 信tín 論luận 成thành 。 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 心tâm 若nhược 馳trì 散tán 即tức 當đương 攝nhiếp 來lai 令linh 住trụ 正chánh 念niệm 。 其kỳ 正chánh 念niệm 者giả 。 當đương 知tri 唯duy 心tâm 無vô 外ngoại 境cảnh 界giới 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 次thứ 云vân 即tức 復phục 此thử 心tâm 亦diệc 無vô 自tự 相tương/tướng 。 念niệm 念niệm 不bất 可khả 得đắc 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 言ngôn 妄vọng 想tưởng 不bất 生sanh 。 亦diệc 楞lăng 伽già 經kinh 。 已dĩ 如như 前tiền 引dẫn 。 便tiện 入nhập 法pháp 性tánh 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 上thượng 約ước 心tâm 乖quai 體thể 非phi 不bất 即tức 者giả 。 通thông 難nạn/nan 重trọng/trùng 釋thích 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 如như 淨tịnh 名danh 等đẳng 一nhất 切thiết 皆giai 如như 。 文văn 字tự 性tánh 離ly 。 即tức 是thị 解giải 脫thoát 。 下hạ 經kinh 亦diệc 云vân 。 一nhất 切thiết 法pháp 皆giai 如như 。 諸chư 佛Phật 境cảnh 亦diệc 然nhiên 。 三tam 毒độc 四tứ 倒đảo 。 皆giai 亦diệc 清thanh 淨tịnh 。 如như 何hà 言ngôn 說thuyết 不bất 入nhập 法pháp 性tánh 。 今kim 通thông 有hữu 二nhị 。 一nhất 約ước 修tu 行hành 人nhân 心tâm 不bất 入nhập 理lý 。 非phi 約ước 法pháp 體thể 。 不bất 即tức 法pháp 性tánh 。 二nhị 約ước 所sở 觀quán 。 亦diệc 無vô 可khả 入nhập 故cố 。 下hạ 文văn 云vân 。 如Như 來Lai 深thâm 境cảnh 界giới 其kỳ 量lượng 等đẳng 虛hư 空không 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 入nhập 而nhi 實thật 無vô 所sở 入nhập 。
疏sớ/sơ 。 六lục 一nhất 偈kệ 通thông 結kết 者giả 。 通thông 結kết 五ngũ 段đoạn 。 令linh 離ly 能năng 所sở 言ngôn 。 亦diệc 可khả 近cận 結kết 前tiền 二nhị 偈kệ 者giả 。 能năng 所sở 相tương/tướng 顯hiển 故cố 。 初sơ 明minh 前tiền 偈kệ 。 又hựu 觀quán 一nhất 切thiết 下hạ 明minh 後hậu 偈kệ 。 以dĩ 意ý 言ngôn 觀quán 縱túng/tung 成thành 如như 實thật 。 亦diệc 有hữu 能năng 所sở 云vân 未vị 除trừ 遣khiển 。 加gia 行hành 偈kệ 云vân 現hiện 前tiền 立lập 少thiểu 物vật 。 謂vị 是thị 唯duy 識thức 性tánh 。 以dĩ 有hữu 所sở 得đắc 故cố 。 非phi 實thật 住trụ 唯duy 識thức 故cố 。 但đãn 為vi 唯duy 識thức 方phương 便tiện 。 得đắc 通thông 達đạt 位vị 方phương 入nhập 唯duy 心tâm 。
疏sớ/sơ 。 此thử 相tương 見kiến 二nhị 分phần 由do 無vô 始thỉ 數số 習tập 有hữu 種chủng 種chủng 似tự 相tương 似tự 生sanh 者giả 。 即tức 唯duy 識thức 意ý 。 而nhi 言ngôn 似tự 者giả 。 顯hiển 其kỳ 無vô 真chân 但đãn 似tự 二nhị 相tương/tướng 。 若nhược 執chấp 有hữu 實thật 便tiện 成thành 遍biến 計kế 。
疏sớ/sơ 。 起khởi 法pháp 必tất 滅diệt 下hạ 。 釋thích 下hạ 半bán 。 然nhiên 躡niếp 上thượng 半bán 起khởi 。 上thượng 既ký 心tâm 境cảnh 相tướng 藉tạ 即tức 皆giai 從tùng 緣duyên 生sanh 。 生sanh 法pháp 必tất 滅diệt 一nhất 向hướng 絕tuyệt 故cố 。 剎sát 那na 不bất 住trụ 。 故cố 云vân 安an 得đắc 暫tạm 停đình 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 了liễu 相tương/tướng 無vô 相tướng 下hạ 。 正chánh 顯hiển 偈kệ 意ý 。 上thượng 順thuận 釋thích 偈kệ 文văn 明minh 二nhị 取thủ 之chi 失thất 。 今kim 令linh 了liễu 之chi 。 則tắc 令linh 離ly 二nhị 取thủ 。 是thị 經Kinh 之chi 意ý 是thị 則tắc 反phản 釋thích 經kinh 文văn 。 而nhi 順thuận 經kinh 意ý 則tắc 了liễu 唯duy 心tâm 成thành 。 唯duy 心tâm 識thức 觀quán 。 若nhược 了liễu 無vô 性tánh 下hạ 。 成thành 真Chân 如Như 實thật 觀quán 。 心tâm 境cảnh 兩lưỡng 亡vong 則tắc 住trụ 無vô 分phân 別biệt 。 如như 上thượng 所sở 引dẫn 。 通thông 達đạt 位vị 偈kệ 云vân 若nhược 時thời 於ư 所sở 緣duyên 智trí 。 都đô 無vô 所sở 得đắc 。
爾nhĩ 時thời 住trụ 唯duy 識thức 離ly 二nhị 取thủ 相tương/tướng 故cố 。 自tự 覺giác 智trí 境cảnh 即tức 楞lăng 伽già 意ý 。 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 即tức 大đại 般Bát 若Nhã 意ý 。 文Văn 殊Thù 室thất 利lợi 分phần/phân 云vân 。 繫hệ 緣duyên 法Pháp 界Giới 。 一nhất 念niệm 法Pháp 界Giới 。 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 知tri 真chân 法Pháp 界Giới 。 不bất 應ưng 動động 搖dao 。 謂vị 若nhược 言ngôn 我ngã 入nhập 法Pháp 界Giới 已dĩ 動động 法Pháp 界Giới 。 能năng 所sở 兩lưỡng 亡vong 入nhập 相tương/tướng 斯tư 寂tịch 。 故cố 不bất 動động 法Pháp 界Giới 。 是thị 入nhập 法pháp 性tánh 。
疏sớ/sơ 。 故cố 末mạt 後hậu 偈kệ 結kết 上thượng 諸chư 觀quán 下hạ 。 總tổng 出xuất 此thử 偈kệ 意ý 明minh 通thông 結kết 前tiền 。
疏sớ/sơ 。 佛Phật 如như 是thị 化hóa 下hạ 。 總tổng 顯hiển 答đáp 意ý 。 第đệ 三tam 業nghiệp 果quả 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 等đẳng 者giả 。 即tức 淨tịnh 名danh 第đệ 二nhị 云vân 。 四tứ 大đại 合hợp 故cố 。 假giả 名danh 為vi 身thân 。 四tứ 大đại 無vô 主chủ 。 身thân 亦diệc 無vô 我ngã 。 又hựu 此thử 病bệnh 起khởi 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 是thị 故cố 於ư 我ngã 。 不bất 應ưng 生sanh 著trước 。 今kim 取thủ 彼bỉ 文văn 以dĩ 釋thích 今kim 經kinh 。
疏sớ/sơ 。 能năng 造tạo 能năng 受thọ 是thị 謂vị 為vi 我ngã 者giả 。 我ngã 在tại 因nhân 中trung 即tức 為vi 能năng 造tạo 。 業nghiệp 為vi 所sở 造tạo 。 我ngã 在tại 果quả 中trung 即tức 為vi 能năng 受thọ 。 報báo 為vi 所sở 受thọ 。 此thử 中trung 且thả 順thuận 我ngã 我ngã 所sở 言ngôn 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 無vô 我ngã 無vô 造tạo 無vô 受thọ 者giả 。 若nhược 僧Tăng 伽già 師sư 能năng 造tạo 但đãn 是thị 冥minh 性tánh 。 我ngã 是thị 受thọ 者giả 。 而nhi 非phi 造tạo 者giả 。 若nhược 衛vệ 世thế 師sư 我ngã 為vi 能năng 造tạo 亦diệc 為vi 能năng 受thọ 。
疏sớ/sơ 。 此thử 問vấn 所sở 以dĩ 也dã 者giả 。 此thử 中trung 取thủ 前tiền 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 三tam 重trùng 問vấn 意ý 以dĩ 釋thích 今kim 文văn 。
疏sớ/sơ 。 業nghiệp 報báo 攬lãm 緣duyên 下hạ 。 上thượng 以dĩ 業nghiệp 遣khiển 我ngã 。 此thử 下hạ 以dĩ 緣duyên 遣khiển 於ư 我ngã 所sở 。
疏sớ/sơ 。 由do 法pháp 無vô 我ngã 下hạ 。 上thượng 明minh 二nhị 我ngã 俱câu 空không 。 此thử 下hạ 明minh 不bất 壞hoại 業nghiệp 果quả 之chi 相tướng 。 空không 有hữu 無vô 礙ngại 二nhị 諦đế 雙song 存tồn 。 是thị 正chánh 理lý 量lượng 聖thánh 教giáo 所sở 明minh 即tức 聖thánh 言ngôn 量lượng 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 說thuyết 法Pháp 不bất 有hữu 亦diệc 不bất 無vô 。 以dĩ 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 生sanh 。 無vô 我ngã 無vô 造tạo 無vô 受thọ 者giả 。 善thiện 惡ác 之chi 業nghiệp 亦diệc 不bất 亡vong 。 中trung 論luận 云vân 。 雖tuy 空không 而nhi 不bất 斷đoạn 。 雖tuy 有hữu 而nhi 不bất 常thường 。 罪tội 福phước 亦diệc 不bất 失thất 。 是thị 名danh 佛Phật 所sở 說thuyết 。 言ngôn 不bất 違vi 現hiện 事sự 者giả 。 即tức 是thị 現hiện 量lượng 。 以dĩ 現hiện 見kiến 苦khổ 樂lạc 等đẳng 報báo 。 舉cử 體thể 即tức 空không 不bất 壞hoại 事sự 故cố 。
疏sớ/sơ 。 法pháp 若nhược 定định 有hữu 下hạ 。 反phản 以dĩ 釋thích 成thành 。 故cố 中trung 論luận 云vân 。 若nhược 無vô 空không 義nghĩa 者giả 。 一nhất 切thiết 則tắc 不bất 成thành 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 無vô 所sở 有hữu 言ngôn 該cai 上thượng 業nghiệp 果quả 者giả 。 案án 文văn 但đãn 云vân 作tác 者giả 無vô 所sở 有hữu 。 以dĩ 偈kệ 文văn 窄# 故cố 。 實thật 乃nãi 作tác 者giả 所sở 作tác 。 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。
疏sớ/sơ 。 今kim 依y 法pháp 性tánh 宗tông 亦diệc 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 性tánh 為vi 鏡kính 者giả 。 疏sớ/sơ 中trung 分phần/phân 二nhị 。 第đệ 一nhất 釋thích 文văn 。 第đệ 二nhị 顯hiển 義nghĩa 。 前tiền 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 辨biện 定định 鏡kính 體thể 。 二nhị 顯hiển 喻dụ 相tương/tướng 。 三tam 出xuất 業nghiệp 性tánh 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 亦diệc 以dĩ 者giả 。 非phi 揀giản 本bổn 識thức 。 識thức 亦diệc 喻dụ 於ư 鏡kính 故cố 。 楞lăng 伽già 云vân 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 眾chúng 色sắc 像tượng 。 現hiện 識thức 處xứ 現hiện 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 但đãn 法pháp 相tướng 宗tông 不bất 用dụng 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 鏡kính 。 今kim 雙song 用dụng 二nhị 義nghĩa 故cố 致trí 亦diệc 言ngôn 。 言ngôn 如Như 來Lai 藏tạng 為vi 鏡kính 者giả 。 起khởi 信tín 論luận 釋thích 本bổn 覺giác 內nội 體thể 相tướng 合hợp 明minh 中trung 云vân 。
復phục 次thứ 覺giác 體thể 相tướng 者giả 。 有hữu 四tứ 種chủng 大đại 義nghĩa 。 與dữ 虛hư 空không 等đẳng 。 猶do 如như 淨tịnh 鏡kính 。 云vân 何hà 為vi 四tứ 。 一nhất 者giả 如như 實thật 空không 鏡kính 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 心tâm 境cảnh 界giới 相tương/tướng 。 無vô 法pháp 可khả 現hiện 。 非phi 覺giác 照chiếu 義nghĩa 故cố 。 二nhị 者giả 因nhân 熏huân 習tập 鏡kính 。 謂vị 如như 實thật 不bất 空không 一nhất 切thiết 世thế 間gian 。 境cảnh 界giới 悉tất 於ư 中trung 現hiện 。 不bất 出xuất 不bất 入nhập 。 不bất 失thất 不bất 壞hoại 。 常thường 住trụ 一nhất 心tâm 。 以dĩ 一nhất 切thiết 法pháp 。 即tức 真chân 實thật 性tánh 故cố 。 又hựu 一nhất 切thiết 染nhiễm 法pháp 。 所sở 不bất 能năng 染nhiễm 。 智trí 體thể 不bất 動động 。 具cụ 足túc 無vô 漏lậu 。 熏huân 眾chúng 生sanh 故cố 。 三tam 者giả 法pháp 出xuất 離ly 鏡kính 。 謂vị 不bất 空không 法pháp 出xuất 煩phiền 惱não 。 礙ngại 智trí 礙ngại 。 離ly 和hòa 合hợp 相tương/tướng 。 淳thuần 淨tịnh 明minh 故cố 。 四tứ 者giả 緣duyên 熏huân 習tập 鏡kính 。 謂vị 依y 法pháp 出xuất 離ly 故cố 遍biến 照chiếu 。 眾chúng 生sanh 之chi 心tâm 。 令linh 修tu 善thiện 根căn 隨tùy 念niệm 示thị 現hiện 故cố 。 釋thích 曰viết 。 四tứ 鏡kính 之chi 名danh 者giả 。 一nhất 空không 鏡kính 。 謂vị 離ly 一nhất 切thiết 。 外ngoại 物vật 之chi 體thể 。 二nhị 不bất 空không 鏡kính 。 謂vị 鏡kính 體thể 不bất 無vô 。 能năng 現hiện 萬vạn 像tượng 故cố 。 三tam 淨tịnh 鏡kính 。 謂vị 已dĩ 磨ma 治trị 。 離ly 塵trần 垢cấu 故cố 。 四tứ 受thọ 用dụng 鏡kính 。 謂vị 置trí 之chi 高cao 臺đài 須tu 者giả 受thọ 用dụng 。 四tứ 中trung 前tiền 二nhị 自tự 性tánh 淨tịnh 。 後hậu 二nhị 離ly 垢cấu 淨tịnh 。 又hựu 初sơ 二nhị 就tựu 因nhân 隱ẩn 時thời 說thuyết 。 後hậu 二nhị 就tựu 果quả 顯hiển 時thời 說thuyết 。 又hựu 前tiền 二nhị 約ước 空không 不bất 空không 為vi 二nhị 。 後hậu 二nhị 約ước 體thể 用dụng 為vi 二nhị 。 又hựu 前tiền 二nhị 體thể 。 後hậu 二nhị 相tương/tướng 故cố 。 云vân 覺giác 體thể 相tướng 者giả 。 今kim 約ước 眾chúng 生sanh 。 即tức 前tiền 二nhị 鏡kính 合hợp 而nhi 用dụng 之chi 。 以dĩ 第đệ 二nhị 為vi 能năng 現hiện 。 以dĩ 第đệ 一nhất 顯hiển 本bổn 淨tịnh 故cố 。 後hậu 之chi 二nhị 鏡kính 既ký 在tại 果quả 位vị 。 約ước 佛Phật 為vi 境cảnh 。 故cố 於ư 福phước 田điền 甚thậm 深thâm 中trung 用dụng 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 二nhị 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 二nhị 顯hiển 喻dụ 相tương/tướng 有hữu 三tam 事sự 。 一nhất 鏡kính 。 二nhị 本bổn 質chất 。 三tam 影ảnh 像tượng 。 以dĩ 喻dụ 就tựu 法pháp 鏡kính 則tắc 無vô 二nhị 。 質chất 影ảnh 各các 二nhị 。 謂vị 一nhất 是thị 因nhân 影ảnh 。 境cảnh 界giới 為vi 質chất 故cố 。 合hợp 云vân 業nghiệp 性tánh 。 二nhị 是thị 果quả 影ảnh 。 業nghiệp 緣duyên 為vi 質chất 故cố 。 法pháp 說thuyết 云vân 果quả 報báo 生sanh 也dã 。 淨tịnh 名danh 云vân 。 是thị 身thân 如như 影ảnh 。 從tùng 業nghiệp 緣duyên 現hiện 。 是thị 故cố 結kết 云vân 二nhị 文văn 影ảnh 略lược 下hạ 。 引dẫn 中trung 論luận 重trọng/trùng 化hóa 之chi 義nghĩa 。 正chánh 顯hiển 因nhân 果quả 俱câu 從tùng 緣duyên 空không 。
疏sớ/sơ 。 合hợp 云vân 業nghiệp 者giả 。 謂vị 善thiện 惡ác 等đẳng 三tam 下hạ 。 第đệ 三tam 出xuất 業nghiệp 體thể 。 等đẳng 取thủ 無vô 記ký 。 及cập 等đẳng 不bất 動động 各các 成thành 三tam 類loại 。 言ngôn 不bất 失thất 業nghiệp 果quả 。 之chi 相tướng 而nhi 為vi 其kỳ 性tánh 者giả 。 上thượng 是thị 理lý 性tánh 此thử 即tức 事sự 性tánh 。 如như 火hỏa 熱nhiệt 性tánh 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 由do 無vô 性tánh 故cố 下hạ 。 第đệ 二nhị 顯hiển 義nghĩa 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 顯hiển 中trung 道đạo 。 後hậu 明minh 染nhiễm 淨tịnh 。 今kim 初sơ 。 即tức 融dung 上thượng 理lý 事sự 二nhị 性tánh 。 交giao 徹triệt 無vô 礙ngại 以dĩ 成thành 中trung 道đạo 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 如như 。 鏡kính 現hiện 穢uế 像tượng 下hạ 。 第đệ 二nhị 約ước 染nhiễm 淨tịnh 。 上thượng 及cập 此thử 段đoạn 俱câu 證chứng 。 由do 不bất 壞hoại 相tương/tướng 方phương 顯hiển 真chân 空không 。 此thử 段đoạn 亦diệc 中trung 道đạo 義nghĩa 相tương/tướng 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 略lược 明minh 。 後hậu 此thử 有hữu 四tứ 位vị 下hạ 。 開khai 章chương 廣quảng 釋thích 。 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 正chánh 顯hiển 染nhiễm 淨tịnh 。 後hậu 兼kiêm 明minh 一nhất 異dị 。 今kim 初sơ 。 然nhiên 但đãn 知tri 。 以dĩ 鏡kính 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 影ảnh 喻dụ 生sanh 死tử 業nghiệp 果quả 。 則tắc 法pháp 喻dụ 昭chiêu 然nhiên 。 一nhất 由do 真chân 淨tịnh 故cố 能năng 現hiện 者giả 。 即tức 四tứ 鏡kính 中trung 第đệ 二nhị 鏡kính 義nghĩa 。 二nhị 由do 真chân 淨tịnh 故cố 不bất 為vi 污ô 。 即tức 第đệ 一nhất 鏡kính 義nghĩa 。 亦diệc 前tiền 即tức 不bất 染nhiễm 而nhi 染nhiễm 二nhị 即tức 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 。 又hựu 前tiền 即tức 能năng 隨tùy 緣duyên 。 二nhị 即tức 體thể 不bất 變biến 。 然nhiên 二nhị 皆giai 是thị 能năng 現hiện 之chi 德đức 。 如như 玉ngọc 之chi 性tánh 雖tuy 染nhiễm 不bất 污ô 。 若nhược 第đệ 三tam 相tương 對đối 方phương 顯hiển 正chánh 在tại 泥nê 中trung 染nhiễm 而nhi 不bất 染nhiễm 也dã 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 所sở 現hiện 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 依y 他tha 無vô 性tánh 義nghĩa 。 二nhị 無vô 性tánh 緣duyên 成thành 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 三tam 相tương 對đối 二nhị 義nghĩa 者giả 。 一nhất 即tức 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 。 能năng 成thành 萬vạn 法pháp 方phương 是thị 真Chân 如Như 。 二nhị 即tức 真Chân 如Như 不bất 變biến 。 方phương 能năng 現hiện 染nhiễm 。 若nhược 變biến 性tánh 淨tịnh 不bất 能năng 現hiện 染nhiễm 。 若nhược 不bất 現hiện 染nhiễm 無vô 隨tùy 緣duyên 德đức 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 真chân 淨tịnh 虛hư 染nhiễm 鎔dong 融dung 一nhất 味vị 者giả 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 。 舉cử 體thể 成thành 生sanh 死tử 。 如Như 來Lai 藏tạng 外ngoại 無vô 生sanh 死tử 故cố 。 生sanh 死tử 即tức 空không 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 離ly 生sanh 死tử 外ngoại 無vô 。 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 如như 波ba 與dữ 水thủy 一nhất 味vị 無vô 差sai 。
疏sớ/sơ 。 此thử 約ước 染nhiễm 淨tịnh 下hạ 。 結kết 成thành 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 如như 真Chân 如Như 現hiện 依y 他tha 時thời 。 設thiết 有hữu 淨tịnh 分phần/phân 亦diệc 名danh 為vi 染nhiễm 。 如như 鏡kính 現hiện 像tượng 不bất 揀giản 淨tịnh 穢uế 。 皆giai 非phi 鏡kính 體thể 故cố 。 唯duy 能năng 現hiện 得đắc 名danh 為vi 淨tịnh 所sở 現hiện 皆giai 染nhiễm 。
疏sớ/sơ 。 更cánh 約ước 喻dụ 中trung 下hạ 。 二nhị 約ước 一nhất 異dị 門môn 言ngôn 鏡kính 是thị 定định 一nhất 者giả 。 謂vị 如Như 來Lai 藏tạng 唯duy 一nhất 味vị 故cố 。 所sở 現hiện 定định 異dị 者giả 。 生sanh 死tử 緣duyên 差sai 故cố 。
疏sớ/sơ 。 染nhiễm 淨tịnh 雖tuy 虛hư 下hạ 。 通thông 難nạn/nan 釋thích 成thành 。 先tiên 通thông 異dị 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 虛hư 豈khởi 非phi 一nhất 耶da 。 此thử 約ước 喻dụ 難nạn/nan 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 虛hư 寂tịch 豈khởi 非phi 一nhất 耶da 。 此thử 約ước 法pháp 難nạn/nan 故cố 。 此thử 釋thích 云vân 不bất 相tương 攝nhiếp 故cố 。 此thử 通thông 法pháp 喻dụ 。 如như 所sở 現hiện 像tượng 男nam 不bất 攝nhiếp 女nữ 故cố 。 生sanh 死tử 不bất 能năng 攝nhiếp 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 以dĩ 相tương/tướng 就tựu 性tánh 故cố 說thuyết 生sanh 死tử 。 及cập 與dữ 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 俱câu 空không 寂tịch 一nhất 際tế 無vô 差sai 。 以dĩ 性tánh 就tựu 相tương/tướng 。 有hữu 染nhiễm 有hữu 淨tịnh 。 以dĩ 有hữu 諍tranh 故cố 說thuyết 於ư 生sanh 死tử 。 以dĩ 無vô 諍tranh 故cố 。 說thuyết 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 煩phiền 惱não 時thời 非phi 無vô 煩phiền 惱não 故cố 。 就tựu 虛hư 相tương/tướng 而nhi 說thuyết 異dị 耳nhĩ 。 欲dục 令linh 一nhất 者giả 。 要yếu 如Như 來Lai 藏tạng 而nhi 以dĩ 統thống 之chi 。 是thị 第đệ 三tam 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 鏡kính 現hiện 染nhiễm 處xứ 下hạ 。 二nhị 通thông 一nhất 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 鏡kính 能năng 現hiện 染nhiễm 。 復phục 能năng 現hiện 淨tịnh 。 豈khởi 非phi 異dị 耶da 。 如Như 來Lai 藏tạng 能năng 成thành 生sanh 死tử 。 復phục 能năng 成thành 涅Niết 槃Bàn 。 豈khởi 非phi 異dị 耶da 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 現hiện 染nhiễm 淨tịnh 處xứ 。 無vô 異dị 體thể 故cố 。 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 性tánh 現hiện 故cố 。
疏sớ/sơ 。 三tam 像tượng 不bất 異dị 鏡kính 是thị 非phi 異dị 者giả 。 謂vị 像tượng 本bổn 是thị 異dị 。 鏡kính 本bổn 是thị 一nhất 。 今kim 像tượng 同đồng 鏡kính 故cố 非phi 異dị 也dã 。 故cố 釋thích 云vân 鏡kính 外ngoại 無vô 像tượng 故cố 。 同đồng 鏡kính 一nhất 異dị 相tướng 便tiện 無vô 。 生sanh 死tử 本bổn 異dị 。 如Như 來Lai 藏tạng 本bổn 一nhất 。 今kim 生sanh 死tử 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 生sanh 死tử 非phi 異dị 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 外ngoại 無vô 生sanh 死tử 故cố 。 疏sớ/sơ 。 鏡kính 不bất 異dị 像tượng 是thị 非phi 一nhất 義nghĩa 者giả 。 鏡kính 本bổn 是thị 一nhất 。 像tượng 本bổn 非phi 一nhất 。 今kim 鏡kính 同đồng 像tượng 故cố 非phi 一nhất 也dã 。 正chánh 現hiện 像tượng 時thời 去khứ 像tượng 亦diệc 失thất 鏡kính 者giả 。 釋thích 成thành 上thượng 義nghĩa 。 謂vị 去khứ 像tượng 失thất 鏡kính 明minh 鏡kính 同đồng 像tượng 。 言ngôn 同đồng 像tượng 者giả 。 同đồng 像tượng 非phi 一nhất 。 非phi 是thị 約ước 鏡kính 與dữ 像tượng 一nhất 也dã 。 思tư 之chi 。 如Như 來Lai 藏tạng 本bổn 是thị 一nhất 。 生sanh 死tử 非phi 一nhất 。 今kim 如Như 來Lai 藏tạng 全toàn 體thể 。 為vì 生sanh 死tử 故cố 。 同đồng 生sanh 死tử 之chi 萬vạn 差sai 。 正chánh 成thành 生sanh 死tử 時thời 。 若nhược 去khứ 生sanh 死tử 即tức 無vô 如Như 來Lai 藏tạng 。 此thử 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 同đồng 生sanh 死tử 之chi 差sai 。 非phi 約ước 與dữ 生sanh 死tử 一nhất 故cố 是thị 非phi 一nhất 義nghĩa 也dã 。 第đệ 四tứ 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 門môn 者giả 。 但đãn 約ước 不bất 壞hoại 性tánh 相tướng 。 則tắc 一nhất 異dị 歷lịch 然nhiên 耳nhĩ 。 四tứ 門môn 一nhất 揆quỹ 。 則tắc 一nhất 異dị 無vô 礙ngại 。 染nhiễm 淨tịnh 相tương/tướng 融dung 。 方phương 為vi 事sự 事sự 無vô 礙ngại 之chi 鏡kính 像tượng 也dã 。
疏sớ/sơ 。 田điền 喻dụ 業nghiệp 緣duyên 也dã 者giả 。 即tức 六lục 地địa 經Kinh 云vân 。 業nghiệp 為vi 田điền 。 識thức 為vi 種chủng 。 無vô 明minh 所sở 覆phú 。 愛ái 水thủy 為vi 潤nhuận 。 見kiến 網võng 增tăng 長trưởng 我ngã 慢mạn 溉cái 灌quán 。 生sanh 名danh 色sắc 芽nha 。 謂vị 若nhược 不bất 造tạo 業nghiệp 識thức 不bất 成thành 種chủng 。 如như 穀cốc 不bất 入nhập 田điền 終chung 不bất 生sanh 故cố 。 疏sớ/sơ 亦diệc 本bổn 識thức 為vi 田điền 名danh 言ngôn 為vi 種chủng 者giả 。 上thượng 約ước 因nhân 緣duyên 合hợp 辨biện 。 故cố 以dĩ 業nghiệp 為vi 田điền 。 今kim 但đãn 約ước 本bổn 識thức 含hàm 於ư 種chủng 子tử 能năng 起khởi 現hiện 行hành 故cố 。 以dĩ 本bổn 識thức 為vi 田điền 。 若nhược 初Sơ 地Địa 中trung 。 亦diệc 云vân 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 。 則tắc 約ước 當đương 果quả 生sanh 處xứ 亦diệc 得đắc 名danh 田điền 。 顯hiển 義nghĩa 無vô 方phương 也dã 。 成thành 不bất 相tương 知tri 類loại 前tiền 可khả 解giải 。
疏sớ/sơ 。 三tam 幻huyễn 師sư 現hiện 幻huyễn 喻dụ 。 喻dụ 所sở 生sanh 者giả 。 所sở 生sanh 通thông 因nhân 果quả 。 從tùng 若nhược 幻huyễn 色sắc 喻dụ 報báo 下hạ 別biệt 釋thích 。 先tiên 明minh 果quả 為vi 所sở 生sanh 。 後hậu 若nhược 幻huyễn 色sắc 喻dụ 業nghiệp 下hạ 。 辨biện 業nghiệp 為vi 所sở 生sanh 。 業nghiệp 亦diệc 緣duyên 生sanh 者giả 。 如như 人nhân 受thọ 五Ngũ 戒Giới 為vi 人nhân 業nghiệp 。 必tất 假giả 戒giới 師sư 言ngôn 教giáo 。 三tam 業nghiệp 之chi 具cụ 方phương 成thành 業nghiệp 。 故cố 業nghiệp 亦diệc 緣duyên 生sanh 。
疏sớ/sơ 。 故cố 中trung 論luận 中trung 下hạ 。 義nghĩa 引dẫn 論luận 文văn 證chứng 業nghiệp 果quả 俱câu 空không 。 彼bỉ 論luận 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 復phục 作tác 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 如như 初sơ 幻huyễn 化hóa 人nhân 是thị 則tắc 名danh 為vi 業nghiệp 。 幻huyễn 化hóa 人nhân 所sở 作tác 則tắc 名danh 為vi 業nghiệp 果quả 。 既ký 業nghiệp 果quả 皆giai 幻huyễn 故cố 知tri 並tịnh 空không 。
疏sớ/sơ 。 若nhược 幻huyễn 唯duy 喻dụ 報báo 下hạ 。 反phản 成thành 上thượng 義nghĩa 。
疏sớ/sơ 。 四tứ 衢cù 喻dụ 四tứ 識thức 住trụ 者giả 。 瑜du 伽già 八bát 十thập 四tứ 云vân 。 謂vị 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 此thử 之chi 四tứ 蘊uẩn 是thị 識thức 蘊uẩn 所sở 住trụ 。
疏sớ/sơ 。 如như 鳥điểu 在tại 殼xác 者giả 。 殼xác 為vi 鳥điểu 卵noãn 。 為vi 母mẫu 所sở 附phụ 者giả 。 言ngôn 含hàm 聲thanh 未vị 吐thổ 者giả 。 庾dữu 信tín 云vân 。 團đoàn 團đoàn 竹trúc 上thượng 禽cầm 。 白bạch 玉ngọc 裏lý 黃hoàng 金kim 。 裏lý 有hữu 思tư 晨thần 鳥điểu 。 含hàm 聲thanh 未vị 吐thổ 音âm 。 借tá 其kỳ 言ngôn 用dụng 。
疏sớ/sơ 。 輪Luân 王Vương 七thất 寶bảo 喻dụ 。 增tăng 上thượng 業nghiệp 果quả 者giả 。 非phi 在tại 身thân 內nội 故cố 。 言ngôn 無vô 來lai 處xứ 者giả 。 輪Luân 王Vương 登đăng 位vị 從tùng 空không 忽hốt 來lai 。 言ngôn 七thất 寶bảo 者giả 。 一nhất 輪luân 寶bảo 。 大đại 如như 一nhất 由do 旬tuần 。 或hoặc 云vân 四tứ 俱câu 盧lô 舍xá 。 三tam 輪luân 各các 減giảm 。 一nhất 俱câu 盧lô 舍xá 。 二nhị 珠châu 寶bảo 。 其kỳ 狀trạng 八bát 楞lăng 。 大đại 如như 人nhân 脾tì 三tam 象tượng 寶bảo 。 即tức 金Kim 脇Hiếp 山Sơn 中trung 。 八bát 千thiên 象tượng 中trung 。 之chi 最tối 下hạ 者giả 。 四tứ 馬mã 寶bảo 。 即tức 帝Đế 釋Thích 廐cứu 中trung 者giả 。 五ngũ 兵binh 寶bảo 。 即tức 是thị 夜dạ 叉xoa 。 六lục 主chủ 藏tạng 臣thần 寶bảo 。 即tức 地địa 神thần 。 七thất 女nữ 寶bảo 上thượng 即tức 帝Đế 釋Thích 賜tứ 。 下hạ 者giả 人nhân 間gian 或hoặc 乾càn 闥thát 婆bà 女nữ 輪luân 。 即tức 北bắc 方phương 天thiên 王vương 。 令linh 四tứ 夜dạ 叉xoa 持trì 之chi 。 歸quy 則tắc 在tại 門môn 之chi 上thượng 。 一nhất 由do 旬tuần 住trụ 。 帝Đế 釋Thích 所sở 賜tứ 。 若nhược 依y 此thử 說thuyết 則tắc 有hữu 來lai 處xứ 。 多đa 是thị 約ước 教giáo 有hữu 殊thù 。 故cố 小Tiểu 乘Thừa 中trung 說thuyết 輪Luân 王Vương 歿một 後hậu 收thu 在tại 。 鐵Thiết 圍Vi 山Sơn 間gian 。 又hựu 有hữu 相tương 似tự 七thất 寶bảo 。 謂vị 一nhất 劍kiếm 寶bảo 。 二nhị 皮bì 寶bảo 。 三tam 殿điện 寶bảo 。 四tứ 床sàng 寶bảo 。 五ngũ 林lâm 寶bảo 。 六lục 衣y 寶bảo 。 七thất 履lý 寶bảo 。 如như 智trí 論luận 及cập 薩tát 遮già 尼ni 乾kiền 。 經kinh 第đệ 三tam 說thuyết 。 第đệ 四tứ 說thuyết 法Pháp 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 為vi 一nhất 耶da 多đa 耶da 。 此thử 亦diệc 有hữu 三tam 重trùng 問vấn 意ý 。 此thử 上thượng 即tức 直trực 問vấn 所sở 以dĩ 。 二nhị 云vân 偏thiên 取thủ 互hỗ 乖quai 者giả 。 是thị 第đệ 二nhị 帶đái 疑nghi 問vấn 。 由do 滯trệ 一nhất 多đa 二nhị 途đồ 不bất 知tri 何hà 據cứ 。 三tam 云vân 並tịnh 立lập 相tương 違vi 者giả 。 即tức 第đệ 三tam 成thành 難nạn/nan 問vấn 也dã 。 證chứng 一nhất 乖quai 於ư 說thuyết 多đa 。 說thuyết 多đa 違vi 於ư 證chứng 一nhất 故cố 。
疏sớ/sơ 。 能năng 證chứng 所sở 證chứng 既ký 並tịnh 不bất 殊thù 者giả 。 能năng 證chứng 即tức 前tiền 案án 定định 。 所sở 證chứng 即tức 釋thích 成thành 中trung 法pháp 性tánh 。
疏sớ/sơ 。 二nhị 者giả 所sở 悟ngộ 一nhất 法pháp 即tức 無vô 礙ngại 法Pháp 界Giới 等đẳng 者giả 。 上thượng 之chi 一nhất 意ý 以dĩ 法pháp 就tựu 機cơ 。 許hứa 其kỳ 有hữu 一nhất 有hữu 多đa 。 出xuất 多đa 所sở 以dĩ 。 是thị 答đáp 直trực 耳nhĩ 問vấn 意ý 也dã 。 此thử 下hạ 唯duy 就tựu 法pháp 。 體thể 常thường 一nhất 常thường 多đa 。 遣khiển 其kỳ 第đệ 二nhị 懷hoài 疑nghi 及cập 第đệ 三tam 難nạn/nan 。 上thượng 疑nghi 意ý 云vân 。 為vi 是thị 一nhất 耶da 為vi 是thị 多đa 耶da 。 今kim 云vân 亦diệc 一nhất 亦diệc 多đa 。 上thượng 第đệ 三tam 難nạn/nan 云vân 並tịnh 立lập 相tương 違vi 。 今kim 云vân 相tương/tướng 即tức 故cố 不bất 相tương 違vi 。 又hựu 不bất 壞hoại 相tương/tướng 故cố 有hữu 一nhất 多đa 。 豈khởi 唯duy 不bất 違vi 下hạ 。 重trọng/trùng 成thành 第đệ 三tam 答đáp 難nạn/nan 之chi 意ý 尚thượng 能năng 相tương/tướng 成thành 。 豈khởi 相tương 違vi 耶da 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 九cửu 喻dụ 等đẳng 下hạ 。 上thượng 總tổng 顯hiển 偈kệ 意ý 。 此thử 下hạ 別biệt 釋thích 偈kệ 文văn 。 古cổ 但đãn 直trực 釋thích 。 今kim 將tương 配phối 問vấn 。 言ngôn 總tổng 答đáp 境cảnh 界giới 無vô 量lượng 者giả 。 下hạ 之chi 九cửu 事sự 。 皆giai 佛Phật 分phân 齊tề 之chi 境cảnh 故cố 。 境cảnh 界giới 為vi 總tổng 句cú 故cố 。
疏sớ/sơ 。 不bất 分phân 而nhi 遍biến 彌di 法Pháp 界Giới 故cố 者giả 。 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 意ý 。 彼bỉ 身thân 業nghiệp 中trung 云vân 。 譬thí 如như 梵Phạm 王Vương 。 住trụ 自tự 宮cung 普phổ 現hiện 三tam 千thiên 諸chư 梵Phạm 處xứ 。 一nhất 切thiết 天thiên 人nhân 咸hàm 得đắc 見kiến 。 實thật 不bất 分phân 身thân 向hướng 於ư 彼bỉ 。 諸chư 佛Phật 現hiện 身thân 亦diệc 如như 是thị 。 一nhất 切thiết 十thập 方phương 無vô 不bất 遍biến 。 其kỳ 身thân 無vô 數số 不bất 可khả 稱xưng 。 亦diệc 不bất 分phân 身thân 不bất 分phân 別biệt 。 略lược 引dẫn 一nhất 文văn 。 餘dư 可khả 例lệ 取thủ 故cố 。 將tương 頌tụng 文văn 別biệt 對đối 前tiền 問vấn 文văn 理lý 分phân 明minh 。 第đệ 五ngũ 福phước 田điền 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 約ước 眾chúng 生sanh 。 由do 器khí 有hữu 大đại 別biệt 心tâm 有hữu 輕khinh 重trọng 故cố 者giả 。 俱câu 舍xá 等đẳng 。 說thuyết 由do 主chủ 財tài 田điền 異dị 故cố 施thí 果quả 差sai 財tài 。 前tiền 難nạn/nan 約ước 田điền 。 今kim 答đáp 約ước 財tài 主chủ 。 然nhiên 第đệ 一nhất 意ý 正chánh 約ước 主chủ 異dị 含hàm 於ư 心tâm 異dị 。 謂vị 多đa 財tài 重trọng/trùng 心tâm 少thiểu 財tài 輕khinh 心tâm 等đẳng 故cố 。 然nhiên 器khí 約ước 觀quán 解giải 淺thiển 深thâm 。 假giả 之chi 輕khinh 重trọng 復phục 通thông 深thâm 淺thiển 。 約ước 佛Phật 可khả 知tri 。
疏sớ/sơ 。 體thể 外ngoại 方phương 便tiện 者giả 。 無vô 而nhi 別biệt 設thiết 。 如như 無vô 三tam 說thuyết 三tam 等đẳng 。 體thể 外ngoại 方phương 便tiện 者giả 即tức 佛Phật 權quyền 智trí 鑒giám 事sự 差sai 餘dư 。 即tức 體thể 上thượng 大đại 用dụng 為vi 體thể 內nội 方phương 便tiện 。
疏sớ/sơ 。 與dữ 前tiền 鏡kính 喻dụ 因nhân 緣duyên 不bất 同đồng 也dã 。 義nghĩa 無vô 別biệt 者giả 前tiền 業nghiệp 果quả 中trung 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 約ước 其kỳ 自tự 心tâm 故cố 是thị 因nhân 外ngoại 。 今kim 將tương 喻dụ 佛Phật 是thị 喻dụ 緣duyên 。 故cố 起khởi 信tín 云vân 。 真Chân 如Như 內nội 熏huân 為vi 因nhân 。 善thiện 友hữu 習tập 熏huân 為vi 緣duyên 。 約ước 四tứ 鏡kính 中trung 即tức 後hậu 二nhị 鏡kính 已dĩ 出xuất 纏triền 故cố 。 正chánh 取thủ 緣duyên 熏huân 小tiểu 鏡kính 義nghĩa 兼kiêm 法pháp 出xuất 離ly 鏡kính 。 以dĩ 法pháp 出xuất 離ly 是thị 緣duyên 熏huân 習tập 鏡kính 之chi 體thể 故cố 。 義nghĩa 如như 前tiền 引dẫn 。 言ngôn 餘dư 義nghĩa 無vô 別biệt 者giả 。 亦diệc 有hữu 一nhất 異dị 染nhiễm 淨tịnh 等đẳng 義nghĩa 。 則tắc 以dĩ 佛Phật 為vi 淨tịnh 。 以dĩ 生sanh 為vi 染nhiễm 。 自tự 他tha 相tương 望vọng 而nhi 論luận 一nhất 異dị 。 謂vị 心tâm 佛Phật 眾chúng 生sanh 三tam 無vô 差sai 別biệt 等đẳng 。
疏sớ/sơ 。 普phổ 去khứ 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 故cố 者giả 。 阿a 伽già 陀đà 。 此thử 云vân 普phổ 去khứ 故cố 。
疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 五ngũ 喻dụ 下hạ 。 覆phú 疎sơ 重trọng/trùng 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 五ngũ 偈kệ 。 後hậu 前tiền 四tứ 即tức 善thiện 巧xảo 下hạ 。 二nhị 總tổng 彰chương 答đáp 意ý 。 今kim 初sơ 阿a 伽già 陀đà 喻dụ 滅diệt 惑hoặc 障chướng 。 日nhật 破phá 闇ám 喻dụ 。 喻dụ 滅diệt 智trí 障chướng 。 月nguyệt 光quang 普phổ 照chiếu 喻dụ 。 喻dụ 至chí 平bình 等đẳng 智trí 地địa 。 平bình 等đẳng 智trí 地địa 即tức 法pháp 華hoa 意ý 。 故cố 彼bỉ 經Kinh 云vân 究cứu 竟cánh 至chí 於ư 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 地địa 。 風phong 喻dụ 普phổ 動động 諸chư 有hữu 。 火hỏa 喻dụ 皆giai 證chứng 無vô 為vi 至chí 智trí 地địa 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 是thị 滅diệt 智trí 障chướng 果quả 。 證chứng 無vô 為vi 是thị 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 是thị 滅diệt 惑hoặc 障chướng 果quả 。 二nhị 因nhân 無vô 礙ngại 二nhị 果quả 亦diệc 融dung 動động 諸chư 有hữu 者giả 。 即tức 所sở 化hóa 生sanh 。 普phổ 令linh 眾chúng 生sanh 。 滅diệt 二nhị 障chướng 之chi 病bệnh 證chứng 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 之chi 果quả 。 是thị 此thử 意ý 也dã 。 前tiền 四tứ 已dĩ 下hạ 總tổng 彰chương 答đáp 意ý 。 第đệ 六lục 正chánh 教giáo 甚thậm 深thâm 。
疏sớ/sơ 。 一nhất 對đối 初sơ 義nghĩa 者giả 。 謂vị 約ước 一nhất 人nhân 豎thụ 論luận 。 教giáo 能năng 斷đoạn 惑hoặc 亦diệc 見kiến 即tức 合hợp 斷đoạn 惑hoặc 。 何hà 以dĩ 久cửu 而nhi 不bất 斷đoạn 。 二nhị 對đối 後hậu 義nghĩa 。 後hậu 義nghĩa 約ước 多đa 人nhân 橫hoạnh/hoành 說thuyết 。 同đồng 見kiến 斷đoạn 惑hoặc 佛Phật 教giáo 是thị 一nhất 。 何hà 以dĩ 一nhất 斷đoạn 一nhất 不bất 斷đoạn 耶da 。 悉tất 者giả 俱câu 合hợp 斷đoạn 故cố 。
疏sớ/sơ 。 修tu 有hữu 勤cần 惰nọa 等đẳng 者giả 。 先tiên 答đáp 初sơ 意ý 。 總tổng 有hữu 六lục 對đối 。 略lược 收thu 下hạ 喻dụ 。 勤cần 惰nọa 是thị 總tổng 意ý 。 障chướng 有hữu 淺thiển 深thâm 是thị 樵tiều 濕thấp 喻dụ 。 機cơ 有hữu 生sanh 熟thục 亦diệc 是thị 上thượng 喻dụ 及cập 鑽toàn 火hỏa 喻dụ 。 未vị 熱nhiệt 數sổ 息tức 是thị 機cơ 生sanh 故cố 。 緣duyên 有hữu 具cụ 闕khuyết 即tức 闕khuyết 緣duyên 求cầu 火hỏa 下hạ 三tam 喻dụ 。 功công 有hữu 厚hậu 薄bạc 即tức 毛mao 滴tích 下hạ 三tam 喻dụ 。
疏sớ/sơ 。 修tu 與dữ 不bất 修tu 。 下hạ 對đối 後hậu 難nạn/nan 意ý 。 雖tuy 多đa 人nhân 同đồng 見kiến 不bất 修tu 不bất 益ích 。 修tu 則tắc 有hữu 益ích 。
疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 等đẳng 者giả 。 即tức 瑜du 伽già 論luận 八bát 十thập 五ngũ 說thuyết 。 彼bỉ 云vân 。 又hựu 有hữu 五ngũ 相tương/tướng 發phát 勤cần 精tinh 進tấn 。 速tốc 證chứng 通thông 慧tuệ 。 謂vị 有hữu 勢thế 力lực 者giả 。 由do 被bị 甲giáp 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 精tinh 進tấn 者giả 。 由do 加gia 行hành 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 勇dũng 捍hãn 者giả 。 由do 廣quảng 大đại 法pháp 中trung 無vô 怯khiếp 劣liệt 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 堅kiên 猛mãnh 者giả 。 由do 寒hàn 熱nhiệt 蚊văn 虻manh 。 等đẳng 所sở 不bất 能năng 動động 精tinh 進tấn 故cố 。 有hữu 不bất 捨xả 善thiện 軛ách 者giả 。 由do 於ư 無vô 下hạ 劣liệt 無vô 喜hỷ 足túc 精tinh 進tấn 故cố 。 今kim 但đãn 次thứ 不bất 同đồng 耳nhĩ 。
疏sớ/sơ 。 此thử 喻dụ 約ước 聞văn 下hạ 。 別biệt 釋thích 此thử 喻dụ 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 通thông 明minh 三tam 慧tuệ 釋thích 。 二nhị 約ước 修tu 消tiêu 經kinh 。 三tam 結kết 勸khuyến 。 四tứ 示thị 不bất 息tức 相tương/tướng 。
疏sớ/sơ 。 聖thánh 道Đạo 如như 火hỏa 等đẳng 者giả 。 二nhị 約ước 修tu 消tiêu 經kinh 。 即tức 俱câu 舍xá 論luận 文văn 。 謂vị 聖thánh 道Đạo 如như 火hỏa 能năng 燒thiêu 惑hoặc 薪tân 。 道đạo 火hỏa 前tiền 相tương/tướng 故cố 名danh 為vi 燸nhu 。
疏sớ/sơ 。 燸nhu 頂đảnh 已dĩ 前tiền 者giả 。 謂vị 七thất 方phương 便tiện 中trung 前tiền 三tam 方phương 便tiện 。 即tức 五ngũ 停đình 心tâm 觀quán 。 別biệt 相tướng 念niệm 觀quán 。 總tổng 相tương/tướng 念niệm 觀quán 也dã 。 以dĩ 燸nhu 法pháp 為vi 熱nhiệt 故cố 。 燸nhu 頂đảnh 忍nhẫn 世Thế 第Đệ 一Nhất 法Pháp 。 此thử 四tứ 方phương 便tiện 為vi 四tứ 善thiện 根căn 。 是thị 加gia 行hành 位vị 。 然nhiên 大đại 小Tiểu 乘Thừa 釋thích 小tiểu 有hữu 不bất 同đồng 。 大Đại 乘Thừa 之chi 義nghĩa 至chí 初Sơ 地Địa 廣quảng 釋thích 。 言ngôn 已dĩ 熟thục 而nhi 息tức 者giả 。 謂vị 燸nhu 必tất 至chí 涅Niết 槃Bàn 。 頂đảnh 終chung 不bất 斷đoạn 善thiện 。 忍nhẫn 不bất 墮đọa 惡ác 趣thú 。 第đệ 一nhất 入nhập 離ly 生sanh 。 至chí 於ư 燸nhu 位vị 猶do 尚thượng 斷đoạn 善thiện 。 故cố 云vân 已dĩ 熱nhiệt 而nhi 息tức 。 未vị 入nhập 見kiến 道đạo 為vi 火hỏa 向hướng 不bất 生sanh 。 未vị 熱nhiệt 數sổ 息tức 即tức 前tiền 三tam 方phương 便tiện 。 更cánh 加gia 懈giải 怠đãi 何hà 由do 造tạo 證chứng 。
疏sớ/sơ 。 故cố 遺di 教giáo 經kinh 對đối 此thử 明minh 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 者giả 。 即tức 是thị 彼bỉ 經kinh 八bát 大đại 人nhân 覺giác 。 中trung 釋thích 精tinh 進tấn 相tương/tướng 。 經Kinh 云vân 。 汝nhữ 等đẳng 比Bỉ 丘Khâu 。 若nhược 勤cần 精tinh 進tấn 。 則tắc 事sự 無vô 難nạn 者giả 。 是thị 故cố 汝nhữ 等đẳng 。 當đương 勤cần 精tinh 進tấn 。 譬thí 如như 小tiểu 水thủy 常thường 流lưu 即tức 能năng 穿xuyên 石thạch 。 若nhược 行hành 者giả 之chi 心tâm 。 數sác 數sác 懈giải 廢phế 。 譬thí 如như 鑽toàn 火hỏa 。 未vị 熱nhiệt 而nhi 息tức 。 雖tuy 欲dục 得đắc 火hỏa 。 火hỏa 難nan 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 精tinh 進tấn 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 以dĩ 鑽toàn 火hỏa 數sổ 息tức 以dĩ 況huống 懈giải 怠đãi 。 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 以dĩ 比tỉ 精tinh 進tấn 故cố 。 云vân 對đối 此thử 名danh 小tiểu 水thủy 長trường 流lưu 。
疏sớ/sơ 。 禪thiền 宗tông 六lục 祖tổ 共cộng 傳truyền 斯tư 喻dụ 下hạ 。 三tam 結kết 勸khuyến 。 初sơ 引dẫn 內nội 教giáo 結kết 勸khuyến 。 自tự 達đạt 磨ma 教giáo 可khả 即tức 用dụng 此thử 喻dụ 。 展triển 轉chuyển 相tương 承thừa 。 但đãn 云vân 六lục 者giả 後hậu 分phần/phân 南nam 北bắc 。 多đa 紛phân 競cạnh 故cố 。 疏sớ/sơ 。 願nguyện 諸chư 學học 者giả 銘minh 心tâm 書thư 紳# 者giả 。 二nhị 引dẫn 外ngoại 典điển 結kết 勸khuyến 。 言ngôn 銘minh 心tâm 者giả 。 猶do 如như 刻khắc 銘minh 長trường/trưởng 記ký 不bất 滅diệt 。 言ngôn 書thư 紳# 者giả 。 即tức 論luận 語ngữ 第đệ 七thất 。 子tử 張trương 問vấn 行hành 。 子tử 曰viết 。 言ngôn 忠trung 信tín 行hành 篤đốc 敬kính 雖tuy 蠻# 貊# 之chi 邦bang 行hành 矣hĩ 。 言ngôn 不bất 忠trung 信tín 行hành 不bất 篤đốc 敬kính 。 雖tuy 州châu 里lý 行hành 乎hồ 哉tai 。 立lập 則tắc 見kiến 其kỳ 參tham 於ư 前tiền 也dã 。 輿dư 則tắc 見kiến 其kỳ 倚ỷ 於ư 衡hành 也dã 。 夫phu 然nhiên 後hậu 行hành 。 子tử 張trương 書thư 諸chư 紳# 。 注chú 孔khổng 曰viết 。 紳# 大đại 帶đái 也dã 。 疏sớ/sơ 若nhược 直trực 就tựu 下hạ 。 四tứ 示thị 不bất 息tức 相tương/tướng 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 鑽toàn 注chú 於ư 一nhất 境cảnh 等đẳng 者giả 。 心tâm 一nhất 境cảnh 性tánh 。 名danh 之chi 為vi 定định 。 一nhất 境cảnh 之chi 言ngôn 通thông 於ư 事sự 理lý 。 故cố 遺di 教giáo 經Kinh 云vân 制chế 之chi 一nhất 處xứ 。 無vô 事sự 不bất 辦biện 。 下hạ 經Kinh 云vân 禪thiền 定định 持trì 心tâm 常thường 一nhất 緣duyên 等đẳng 。 如như 了liễu 法pháp 無vô 生sanh 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 無vô 生sanh 即tức 境cảnh 。 此thử 理lý 一nhất 境cảnh 。 了liễu 即tức 智trí 慧tuệ 。 無vô 住trụ 住trụ 故cố 。 名danh 注chú 一nhất 境cảnh 。 則tắc 能năng 入nhập 理lý 。 言ngôn 方phương 便tiện 繩thằng 者giả 。 帶đái 空không 涉thiệp 有hữu 。 照chiếu 事sự 照chiếu 理lý 。 喻dụ 之chi 以dĩ 繩thằng 。 有hữu 動động 用dụng 故cố 。 善thiện 巧xảo 迴hồi 轉chuyển 者giả 。 若nhược 了liễu 無vô 生sanh 而nhi 入nhập 理lý 者giả 。 或hoặc 觀quán 生sanh 法pháp 。 求cầu 生sanh 不bất 得đắc 。 或hoặc 忘vong 能năng 了liễu 入nhập 無vô 念niệm 門môn 。 或hoặc 起khởi 大đại 悲bi 方phương 能năng 入nhập 理lý 。 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 若nhược 事sự 若nhược 理lý 名danh 巧xảo 迴hồi 轉chuyển 。 言ngôn 心tâm 智trí 無vô 住trụ 者giả 。 亦diệc 通thông 事sự 理lý 。 且thả 約ước 理lý 者giả 。 若nhược 以dĩ 心tâm 知tri 如như 是thị 心tâm 住trụ 境cảnh 。 若nhược 以dĩ 智trí 了liễu 心tâm 是thị 智trí 住trụ 心tâm 。 若nhược 內nội 若nhược 外ngoại 。 皆giai 名danh 為vi 住trụ 。 若nhược 住trụ 無vô 住trụ 亦diệc 名danh 為vi 住trụ 。 故cố 經Kinh 云vân 若nhược 心tâm 有hữu 住trụ 。 則tắc 為vi 非phi 住trụ 。 應ưng 無vô 所sở 住trụ 。 而nhi 生sanh 其kỳ 心tâm 。 謂vị 生sanh 無vô 所sở 住trụ 心tâm 。 則tắc 非phi 有hữu 無vô 住trụ 可khả 生sanh 。 不bất 生sanh 於ư 心tâm 。 則tắc 無vô 住trụ 心tâm 生sanh 。 即tức 此thử 契khế 理lý 亦diệc 名danh 方phương 便tiện 。 故cố 大đại 品phẩm 云vân 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 。 而nhi 為vi 方phương 便tiện 。 若nhược 不bất 住trụ 事sự 。 理lý 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 則tắc 事sự 理lý 無vô 礙ngại 之chi 方phương 便tiện 也dã 。 四tứ 儀nghi 無vô 間gian 者giả 。 設thiết 爾nhĩ 有hữu 斷đoạn 亦diệc 須tu 知tri 斷đoạn 。 若nhược 不bất 斷đoạn 時thời 亦diệc 知tri 無vô 斷đoạn 常thường 。 無vô 念niệm 知tri 則tắc 無vô 間gian 矣hĩ 。 瞥miết 然nhiên 起khởi 心tâm 即tức 失thất 止chỉ 也dã 。 又hựu 違vi 北bắc 宗tông 。 暫tạm 時thời 忘vong 照chiếu 即tức 失thất 觀quán 也dã 。 亦diệc 違vi 南nam 宗tông 。 寂tịch 照chiếu 雙song 流lưu 即tức 無vô 斯tư 過quá 。
大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 三tam
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 33
❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016