大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 31

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


疏sớ/sơ 。 初sơ 來lai 意ý 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 標tiêu 。 後hậu 通thông 。 謂vị 下hạ 釋thích 。 通thông 中trung 二nhị 。 一nhất 分phần/phân 來lai 意ý 直trực 盡tận 第đệ 七thất 會hội 來lai 。 二nhị 生sanh 解giải 因nhân 中trung 。 下hạ 唯duy 明minh 下hạ 三tam 品phẩm 來lai 意ý 。 於ư 中trung 二nhị 意ý 。 一nhất 依y 古cổ 德đức 信tín 住trụ 合hợp 明minh 。 二nhị 又hựu 正chánh 答đáp 十thập 信tín 下hạ 。 即tức 疏sớ/sơ 意ý 別biệt 明minh 唯duy 答đáp 十thập 信tín 。 以dĩ 第đệ 二nhị 會hội 。 初sơ 十thập 問vấn 之chi 中trung 脫thoát 十thập 信tín 問vấn 故cố 。 今kim 三tam 品phẩm 答đáp 之chi 不bất 答đáp 住trụ 也dã 。 然nhiên 賢hiền 首thủ 意ý 。 始thỉ 教giáo 別biệt 開khai 信tín 位vị 。 如như 梁lương 攝nhiếp 論luận 云vân 。 如như 須Tu 陀Đà 洹Hoàn 見kiến 道đạo 前tiền 四tứ 位vị 。 謂vị 燸nhu 頂đảnh 忍nhẫn 世thế 第đệ 一nhất 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 前tiền 四tứ 位vị 亦diệc 爾nhĩ 。 謂vị 十thập 信tín 十thập 住trụ 十thập 行hành 十thập 迴hồi 向hướng 。 又hựu 彼bỉ 論luận 及cập 佛Phật 性tánh 論luận 。 皆giai 云vân 地địa 前tiền 修tu 四tứ 種chủng 行hành 。 謂vị 十thập 信tín 修tu 信tín 樂nhạo 大Đại 乘Thừa 行hành 。 十thập 解giải 修tu 般Bát 若Nhã 行hành 。 十thập 行hành 修tu 三tam 昧muội 行hành 。 十thập 迴hồi 向hướng 修tu 大đại 悲bi 行hành 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 即tức 是thị 四tứ 位vị 故cố 。 又hựu 為vi 除trừ 四tứ 類loại 障chướng 正chánh 使sử 故cố 。 即tức 此thử 四tứ 位vị 。 謂vị 初sơ 除trừ 闡xiển 提đề 不bất 信tín 障chướng 。 二nhị 除trừ 外ngoại 道đạo 我ngã 執chấp 障chướng 。 三tam 除trừ 聲Thanh 聞Văn 畏úy 苦khổ 障chướng 。 四tứ 除trừ 獨Độc 覺Giác 捨xả 大đại 悲bi 障chướng 。 又hựu 信tín 成thành 淨tịnh 德đức 因nhân 種chủng 。 解giải 成thành 我ngã 德đức 因nhân 種chủng 。 行hành 成thành 樂nhạo/nhạc/lạc 德đức 因nhân 種chủng 。 迴hồi 向hướng 成thành 常thường 德đức 因nhân 種chủng 。 又hựu 仁nhân 王vương 經kinh 寄ký 四tứ 輪Luân 王Vương 。 謂vị 鐵thiết 銅đồng 銀ngân 金kim 。 以dĩ 上thượng 教giáo 義nghĩa 。 故cố 知tri 十thập 信tín 亦diệc 成thành 位vị 也dã 。 若nhược 終chung 教giáo 。 十thập 信tín 但đãn 是thị 十thập 住trụ 。 方phương 便tiện 自tự 無vô 別biệt 位vị 。 謂vị 仁nhân 王vương 釋thích 三tam 賢hiền 云vân 十thập 信tín 十thập 止chỉ 十thập 堅kiên 心tâm 。 十thập 信tín 即tức 住trụ 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 不bất 論luận 成thành 位vị 不bất 成thành 位vị 。 皆giai 以dĩ 三tam 品phẩm 別biệt 答đáp 信tín 問vấn 。 別biệt 一nhất 會hội 答đáp 合hợp 有hữu 問vấn 故cố 。 已dĩ 如như 前tiền 說thuyết 。 疏sớ/sơ 二nhị 釋thích 名danh 疏sớ/sơ 文văn 二nhị 。 先tiên 得đắc 名danh 。 後hậu 雖tuy 諸chư 下hạ 釋thích 名danh 。 前tiền 中trung 先tiên 總tổng 釋thích 。 後hậu 然nhiên 問vấn 有hữu 二nhị 下hạ 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 一nhất 。 約ước 論luận 通thông 。 二nhị 分phần 賓tân 主chủ 。 三tam 約ước 法pháp 理lý 。 今kim 初sơ 問vấn 即tức 是thị 難nạn/nan 。 明minh 即tức 是thị 答đáp 。 今kim 對đối 彼bỉ 難nạn/nan 問vấn 故cố 答đáp 稱xưng 明minh 。 此thử 明minh 局cục 在tại 答đáp 者giả 。 而nhi 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 顯hiển 理lý 為vi 明minh 。 此thử 明minh 屬thuộc 自tự 。 二nhị 明minh 亦diệc 已dĩ 下hạ 。 破phá 闇ám 為vi 明minh 。 此thử 約ước 答đáp 他tha 。 令linh 他tha 明minh 故cố 。 疏sớ/sơ 又hựu 長trường/trưởng 行hành 下hạ 。 第đệ 二nhị 約ước 賓tân 主chủ 問vấn 。 唯duy 屬thuộc 問vấn 明minh 通thông 問vấn 答đáp 。 言ngôn 使sử 答đáp 者giả 亡vong 言ngôn 者giả 。 如như 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 中trung 問vấn 云vân 。 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 何hà 以dĩ 種chủng 種chủng 。 若nhược 云vân 緣duyên 令linh 種chủng 種chủng 。 何hà 以dĩ 復phục 不bất 相tương 知tri 逆nghịch 遮già 其kỳ 救cứu 使sử 其kỳ 亡vong 言ngôn 。 言ngôn 使sử 答đáp 者giả 易dị 釋thích 者giả 。 謂vị 問vấn 意ý 言ngôn 。 既ký 是thị 一nhất 性tánh 何hà 以dĩ 種chủng 種chủng 。 欲dục 言ngôn 種chủng 種chủng 復phục 不bất 相tương 知tri 故cố 。 答đáp 意ý 云vân 。 由do 不bất 相tương 知tri 能năng 成thành 種chủng 種chủng 。 種chủng 種chủng 無vô 性tánh 即tức 不bất 相tương 知tri 故cố 不bất 乖quai 一nhất 性tánh 。 即tức 答đáp 者giả 易dị 釋thích 也dã 。 疏sớ/sơ 又hựu 明minh 即tức 法pháp 明minh 下hạ 。 第đệ 三tam 約ước 法pháp 理lý 釋thích 。 亦diệc 是thị 約ước 教giáo 義nghĩa 說thuyết 。 謂vị 問vấn 即tức 是thị 教giáo 。 釋thích 有hữu 往vãng 復phục 。 故cố 明minh 即tức 法pháp 。 明minh 是thị 義nghĩa 所sở 攝nhiếp 。 謂vị 十thập 甚thậm 深thâm 為vi 十thập 種chủng 法pháp 明minh 。 就tựu 此thử 法pháp 明minh 。 又hựu 約ước 心tâm 境cảnh 。 法pháp 即tức 是thị 境cảnh 。 明minh 即tức 是thị 心tâm 。 以dĩ 智trí 慧tuệ 明minh 。 照chiếu 二nhị 諦đế 法pháp 。 故cố 云vân 法pháp 明minh 。 第đệ 四tứ 釋thích 文văn 。 疏sớ/sơ 前tiền 中trung 以dĩ 十thập 菩Bồ 薩Tát 各các 主chủ 一nhất 門môn 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 約ước 十thập 甚thậm 深thâm 。 次thứ 示thị 別biệt 理lý 。 後hậu 正chánh 釋thích 文văn 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 列liệt 十thập 名danh 。 然nhiên 此thử 十thập 甚thậm 深thâm 。 即tức 遷thiên 禪thiền 師sư 所sở 立lập 。 今kim 古cổ 同đồng 遵tuân 。 後hậu 此thử 十thập 甚thậm 深thâm 下hạ 。 明minh 次thứ 第đệ 。 言ngôn 緣duyên 起khởi 深thâm 理lý 總tổng 該cai 諸chư 法pháp 者giả 。 若nhược 染nhiễm 若nhược 淨tịnh 。 染nhiễm 淨tịnh 交giao 徹triệt 無vô 不bất 攝nhiếp 。 故cố 攝nhiếp 論luận 中trung 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 初sơ 學học 應ưng 先tiên 觀quán 諸chư 法pháp 如như 實thật 因nhân 緣duyên 。 以dĩ 成thành 正chánh 信tín 及cập 正chánh 解giải 故cố 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 此thử 十thập 種chủng 下hạ 。 第đệ 二nhị 示thị 別biệt 理lý 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 一nhất 配phối 十thập 信tín 。 二nhị 配phối 信tín 德đức 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 正chánh 配phối 釋thích 。 然nhiên 十thập 信tín 心tâm 。 謂vị 一nhất 信tín 。 二nhị 進tiến 。 三tam 念niệm 。 四tứ 定định 。 五ngũ 慧tuệ 。 六lục 不bất 退thoái 。 七thất 戒giới 。 八bát 護hộ 法Pháp 。 九cửu 願nguyện 。 十thập 迴hồi 向hướng 。 配phối 文văn 可khả 知tri 。 後hậu 以dĩ 是thị 圓viên 融dung 下hạ 。 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 信tín 進tiến 等đẳng 相tương/tướng 釋thích 處xứ 易dị 知tri 。 今kim 十thập 甚thậm 深thâm 文văn 義nghĩa 兼kiêm 廣quảng 。 何hà 得đắc 而nhi 是thị 十thập 信tín 等đẳng 耶da 。 故cố 為vi 此thử 答đáp 。 疏sớ/sơ 又hựu 亦diệc 攝nhiếp 十thập 信tín 之chi 德đức 者giả 。 信tín 有hữu 十thập 德đức 。 一nhất 親thân 近cận 善thiện 友hữu 。 二nhị 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 三tam 修tu 習tập 善thiện 根căn 。 四tứ 志chí 求cầu 勝thắng 法Pháp 。 五ngũ 心tâm 常thường 柔nhu 和hòa 。 六lục 遭tao 苦khổ 能năng 忍nhẫn 。 七thất 慈từ 悲bi 深thâm 厚hậu 。 八bát 身thân 心tâm 平bình 等đẳng 。 九cửu 愛ái 樂nhạo 大Đại 乘Thừa 。 十thập 求cầu 佛Phật 智trí 慧tuệ 。 配phối 十thập 甚thậm 深thâm 者giả 。 一nhất 則tắc 正chánh 教giáo 甚thậm 深thâm 。 近cận 佛Phật 善thiện 友hữu 聞văn 教giáo 法pháp 故cố 。 二nhị 即tức 福phước 田điền 甚thậm 深thâm 。 三tam 即tức 業nghiệp 果quả 甚thậm 深thâm 。 四tứ 即tức 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 五ngũ 即tức 正chánh 行hạnh 。 六lục 即tức 助trợ 道đạo 。 七thất 即tức 教giáo 化hóa 。 八bát 即tức 一nhất 道đạo 。 九cửu 即tức 說thuyết 法Pháp 。 十thập 即tức 佛Phật 境cảnh 。 通thông 說thuyết 佛Phật 智trí 為vi 所sở 信tín 故cố 。 既ký 有hữu 多đa 含hàm 故cố 文văn 義nghĩa 兼kiêm 廣quảng 。 疏sớ/sơ 且thả 為vi 十thập 甚thậm 深thâm 下hạ 。 第đệ 三tam 釋thích 文văn 。 疏sớ/sơ 妙diệu 慧tuệ 通thông 於ư 眾chúng 行hành 者giả 。 文Văn 殊Thù 為vi 妙diệu 慧tuệ 。 九cửu 首thủ 為vi 眾chúng 行hành 。 各các 主chủ 一nhất 門môn 故cố 。 而nhi 問vấn 為vi 能năng 成thành 。 答đáp 為vi 所sở 成thành 。 故cố 妙diệu 慧tuệ 眾chúng 行hành 互hỗ 為vi 能năng 所sở 。 疏sớ/sơ 。 此thử 二nhị 不bất 二nhị 。 成thành 信tín 中trung 之chi 觀quán 解giải 者giả 。 融dung 上thượng 二nhị 也dã 。 謂vị 行hành 與dữ 法pháp 不bất 二nhị 。 了liễu 法pháp 成thành 行hành 。 行hành 契khế 法pháp 故cố 。 又hựu 衍diễn 法Pháp 師sư 云vân 。 一nhất 人nhân 問vấn 多đa 。 表biểu 一nhất 中trung 解giải 無vô 量lượng 故cố 。 多đa 人nhân 問vấn 一nhất 。 表biểu 無vô 量lượng 中trung 解giải 一nhất 故cố 。 又hựu 文Văn 殊Thù 是thị 主chủ 。 餘dư 九cửu 是thị 伴bạn 故cố 。 文Văn 殊Thù 是thị 總tổng 。 餘dư 九cửu 是thị 別biệt 。 不bất 是thị 全toàn 要yếu 故cố 略lược 不bất 出xuất 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 顯hiển 深thâm 理lý 者giả 。


疏sớ/sơ 。 文văn 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 正chánh 明minh 令linh 始thỉ 涉thiệp 者giả 便tiện 悟ngộ 心tâm 性tánh 超siêu 乎hồ 大đại 方phương 。 故cố 云vân 始thỉ 終chung 皆giai 實thật 。 故cố 起khởi 信tín 論luận 云vân 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 。 於ư 中trung 四tứ 。 初sơ 至chí 應ưng 說thuyết 。 是thị 論luận 初sơ 標tiêu 文văn 。 二nhị 從tùng 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 即tức 立lập 義nghĩa 分phần/phân 。 又hựu 論luận 云vân 。 次thứ 說thuyết 立lập 義nghĩa 分phần/phân 。 摩Ma 訶Ha 衍Diên 者giả 。 總tổng 說thuyết 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 法pháp 。 二nhị 者giả 義nghĩa 。 所sở 言ngôn 法pháp 者giả 。 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 。 是thị 心tâm 即tức 攝nhiếp 一nhất 切thiết 世thế 間gian 法pháp 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 。 依y 於ư 此thử 心tâm 。 顯hiển 示thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 義nghĩa 。


何hà 以dĩ 故cố 。 是thị 心tâm 真Chân 如Như 相tương/tướng 。 即tức 是thị 摩Ma 訶Ha 衍Diên 體thể 故cố 。 是thị 心tâm 生sanh 滅diệt 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 。 能năng 示thị 摩ma 訶ha 衍diễn 自tự 體thể 相tướng 用dụng 故cố 。 釋thích 曰viết 。 法pháp 通thông 軌quỹ 持trì 。 亦diệc 能năng 顯hiển 下hạ 義nghĩa 。 故cố 稱xưng 為vi 法pháp 。 該cai 於ư 染nhiễm 淨tịnh 大đại 位vị 在tại 因nhân 。 故cố 言ngôn 謂vị 眾chúng 生sanh 心tâm 。 為vi 染nhiễm 淨tịnh 依y 。 故cố 攝nhiếp 世thế 出xuất 世thế 。 何hà 以dĩ 故cố 下hạ 。 出xuất 攝nhiếp 所sở 以dĩ 。 以dĩ 有hữu 三tam 大đại 故cố 。 三tam 大đại 即tức 義nghĩa 大đại 位vị 在tại 果quả 。 今kim 取thủ 通thông 為vi 。 緣duyên 起khởi 之chi 本bổn 。 故cố 但đãn 引dẫn 法pháp 以dĩ 證chứng 真chân 心tâm 隨tùy 緣duyên 。 三tam 從tùng 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 真Chân 如Như 門môn 及cập 生sanh 滅diệt 門môn 即tức 義nghĩa 引dẫn 解giải 釋thích 分phần/phân 顯hiển 示thị 正chánh 義nghĩa 中trung 文văn 。 以dĩ 釋thích 前tiền 法pháp 。 論luận 云vân 。 顯hiển 示thị 正chánh 義nghĩa 者giả 。 依y 一nhất 心tâm 法pháp 有hữu 二nhị 種chủng 門môn 。 一nhất 者giả 心tâm 真Chân 如Như 門môn 。 二nhị 者giả 心tâm 生sanh 滅diệt 門môn 。 是thị 二nhị 種chủng 門môn 皆giai 各các 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 法pháp 盡tận 。 是thị 義nghĩa 云vân 何hà 。 以dĩ 是thị 二nhị 門môn 。 不bất 相tương 離ly 故cố 。 心tâm 真Chân 如Như 門môn 者giả 。 即tức 是thị 一nhất 法Pháp 界Giới 大đại 總tổng 相tương/tướng 法Pháp 門môn 體thể 。 所sở 謂vị 心tâm 性tánh 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 等đẳng 。 次thứ 下hạ 釋thích 心tâm 生sanh 滅diệt 云vân 。 心tâm 生sanh 滅diệt 者giả 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 。 所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 與dữ 生sanh 滅diệt 。 和hòa 合hợp 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 阿a 賴lại 耶da 識thức 等đẳng 。 廣quảng 如như 彼bỉ 釋thích 。 今kim 以dĩ 真Chân 如Như 證chứng 心tâm 性tánh 一nhất 。 隨tùy 緣duyên 生sanh 滅diệt 而nhi 成thành 種chủng 種chủng 。 為vi 此thử 深thâm 理lý 故cố 。 四tứ 從tùng 彼bỉ 論luận 依y 此thử 生sanh 淨tịnh 信tín 故cố 。 即tức 結kết 示thị 為vi 實thật 。 馬mã 鳴minh 依y 此thử 造tạo 論luận 。 令linh 物vật 生sanh 信tín 何hà 不bất 信tín 耶da 。 疏sớ/sơ 二nhị 述thuật 問vấn 意ý 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 前tiền 難nạn/nan 二nhị 設thiết 彼bỉ 救cứu 下hạ 釋thích 。 業nghiệp 不bất 知tri 下hạ 。 經kinh 文văn 先tiên 出xuất 伏phục 難nạn/nan 。 後hậu 為vi 遮già 此thử 救cứu 下hạ 。 舉cử 經kinh 通thông 釋thích 。 三tam 既ký 離ly 真chân 性tánh 各các 無vô 自tự 立lập 下hạ 。 結kết 成thành 本bổn 難nạn/nan 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 出xuất 所sở 以dĩ 。 後hậu 方phương 正chánh 結kết 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 各các 無vô 自tự 立lập 者giả 。 起khởi 信tín 云vân 。 若nhược 得đắc 無vô 念niệm 者giả 。 則tắc 知tri 心tâm 相tương 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 以dĩ 無vô 念niệm 等đẳng 故cố 。 而nhi 實thật 無vô 有hữu 。 始thỉ 覺giác 之chi 異dị 。 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 俱câu 時thời 而nhi 有hữu 皆giai 無vô 自tự 立lập 。 本bổn 來lai 平bình 等đẳng 同đồng 一nhất 覺giác 故cố 。


疏sớ/sơ 。 心tâm 性tánh 既ký 一nhất 下hạ 。 二nhị 正chánh 結kết 。 先tiên 以dĩ 本bổn 難nạn/nan 末mạt 。 後hậu 事sự 法pháp 既ký 多đa 下hạ 。 以dĩ 末mạt 難nạn/nan 本bổn 。 故cố 初sơ 結kết 云vân 本bổn 末mạt 相tương 違vi 。 此thử 結kết 有hữu 四tứ 。 一nhất 本bổn 末mạt 相tương 違vi 約ước 能năng 所sở 生sanh 。 二nhị 事sự 理lý 直trực 語ngữ 體thể 性tánh 。 三tam 一nhất 異dị 唯duy 語ngữ 其kỳ 相tương/tướng 。 然nhiên 一nhất 有hữu 事sự 有hữu 理lý 。 今kim 是thị 理lý 一nhất 。 四tứ 真chân 妄vọng 唯duy 語ngữ 其kỳ 體thể 。 然nhiên 真chân 亦diệc 通thông 事sự 。 如như 佛Phật 真chân 智trí 等đẳng 。 今kim 亦diệc 約ước 理lý 為vi 真chân 。 以dĩ 含hàm 義nghĩa 不bất 同đồng 。 故cố 有hữu 四tứ 結kết 。 大đại 同đồng 小tiểu 異dị 。


疏sớ/sơ 。 三tam 揀giản 定định 所sở 問vấn 者giả 。 意ý 云vân 。 此thử 是thị 假giả 名danh 法pháp 相tướng 師sư 問vấn 。 欲dục 顯hiển 法pháp 性tánh 義nghĩa 。 非phi 是thị 法pháp 性tánh 師sư 問vấn 。 顯hiển 法pháp 相tướng 義nghĩa 。 故cố 云vân 揀giản 定định 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 正chánh 揀giản 。 二nhị 遮già 救cứu 。 三tam 結kết 成thành 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 不bất 可khả 言ngôn 下hạ 。 二nhị 遮già 救cứu 也dã 。 即tức 法pháp 相tướng 師sư 救cứu 。 此thử 法pháp 性tánh 師sư 難nạn/nan 法pháp 相tướng 義nghĩa 。 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 者giả 。 八bát 識thức 心tâm 王vương 同đồng 是thị 心tâm 故cố 名danh 為vi 性tánh 一nhất 。 破phá 云vân 生sanh 於ư 種chủng 種chủng 。 即tức 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 等đẳng 。 故cố 非phi 相tướng 違vi 。 亦diệc 非phi 第đệ 八bát 下hạ 。 遮già 其kỳ 轉chuyển 救cứu 。 救cứu 云vân 。 若nhược 八bát 識thức 非phi 一nhất 。 第đệ 八bát 賴lại 耶da 此thử 是thị 一nhất 義nghĩa 故cố 。 今kim 破phá 云vân 。 汝nhữ 第đệ 八bát 正chánh 是thị 一nhất 所sở 熏huân 心tâm 體thể 。 含hàm 多đa 種chủng 子tử 熏huân 一nhất 成thành 種chủng 種chủng 。 亦diệc 非phi 相tướng 違vi 。 心tâm 性tánh 之chi 言ngôn 下hạ 。 以dĩ 理lý 正chánh 折chiết 第đệ 八bát 。 但đãn 是thị 心tâm 相tương 生sanh 滅diệt 非phi 唯duy 識thức 性tánh 。 答đáp 中trung 既ký 云vân 法pháp 性tánh 示thị 生sanh 。 不bất 言ngôn 第đệ 八bát 。 無vô 生sanh 示thị 生sanh 明minh 是thị 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 義nghĩa 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 文Văn 殊Thù 下hạ 。 三tam 結kết 成thành 也dã 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 會hội 相tương 違vi 者giả 。 此thử 門môn 躡niếp 前tiền 而nhi 起khởi 。 謂vị 若nhược 依y 上thượng 如Như 來Lai 藏tạng 隨tùy 緣duyên 成thành 立lập 。 則tắc 違vi 瑜du 伽già 等đẳng 文văn 。 故cố 今kim 會hội 之chi 。 先tiên 敘tự 所sở 違vi 。 玄huyền 談đàm 已dĩ 釋thích 後hậu 答đáp 。 瑜du 伽già 等đẳng 下hạ 。 後hậu 為vi 會hội 通thông 。 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 會hội 法pháp 相tướng 宗tông 意ý 。 後hậu 楞lăng 伽già 密mật 嚴nghiêm 下hạ 。 申thân 法pháp 性tánh 宗tông 意ý 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 結kết 成thành 。 疏sớ/sơ 故cố 密mật 嚴nghiêm 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 證chứng 。 總tổng 引dẫn 二nhị 經kinh 三tam 論luận 以dĩ 成thành 此thử 義nghĩa 。 初sơ 引dẫn 密mật 嚴nghiêm 自tự 有hữu 二nhị 文văn 。 俱câu 是thị 第đệ 三tam 卷quyển 阿a 賴lại 耶da 微vi 密mật 品phẩm 末mạt 兩lưỡng 頌tụng 。 相tương 續tục 中trung 間gian 有hữu 釋thích 。 故cố 著trước 又hựu 言ngôn 。 此thử 前tiền 更cánh 有hữu 一nhất 偈kệ 云vân 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 藏tạng 亦diệc 名danh 無vô 垢cấu 智trí 。 常thường 住trụ 始thỉ 終chung 離ly 四tứ 句cú 言ngôn 說thuyết 。 次thứ 即tức 云vân 佛Phật 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 等đẳng 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 上thượng 半bán 定định 賴lại 耶da 體thể 。 謂vị 是thị 如Như 來Lai 。 藏tạng 與dữ 妄vọng 染nhiễm 合hợp 。 名danh 阿a 賴lại 耶da 。 更cánh 無vô 別biệt 體thể 。 此thử 是thị 實thật 教giáo 所sở 說thuyết 故cố 引dẫn 佛Phật 說thuyết 。 下hạ 半bán 明minh 會hội 權quyền 教giáo 。 謂vị 彼bỉ 守thủ 權quyền 教giáo 者giả 。 不bất 能năng 了liễu 如Như 來Lai 藏tạng 作tác 賴lại 耶da 者giả 。 當đương 知tri 彼bỉ 是thị 惡ác 慧tuệ 之chi 人nhân 。 此thử 是thị 訶ha 守thủ 權quyền 之chi 人nhân 令linh 歸quy 實thật 說thuyết 。 次thứ 頌tụng 即tức 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 藏tạng 等đẳng 。 彼bỉ 疏sớ/sơ 釋thích 云vân 。 此thử 頌tụng 釋thích 成thành 前tiền 義nghĩa 上thượng 半bán 法pháp 說thuyết 。 牒điệp 舉cử 二nhị 位vị 下hạ 。 約ước 喻dụ 釋thích 成thành 。 謂vị 如như 以dĩ 金kim 作tác 於ư 指chỉ 環hoàn 。 環hoàn 相tương/tướng 虛hư 無vô 金kim 體thể 露lộ 現hiện 。 故cố 云vân 無vô 差sai 別biệt 。 如Như 來Lai 藏tạng 作tác 賴lại 耶da 。 賴lại 耶da 相tương/tướng 虛hư 藏tạng 性tánh 理lý 現hiện 。 故cố 云vân 即tức 是thị 也dã 。 亦diệc 可khả 眾chúng 生sanh 迷mê 故cố 成thành 阿a 賴lại 耶da 。 如Như 來Lai 悟ngộ 故cố 成thành 如Như 來Lai 藏tạng 。 體thể 無vô 有hữu 二nhị 故cố 云vân 無vô 差sai 。


疏sớ/sơ 。 楞lăng 伽già 中trung 真chân 識thức 現hiện 識thức 如như 泥nê 團đoàn 等đẳng 者giả 。 若nhược 具cụ 彼bỉ 文văn 亦diệc 復phục 如như 是thị 下hạ 云vân 。 大đại 慧tuệ 若nhược 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 異dị 者giả 非phi 彼bỉ 所sở 成thành 。 而nhi 實thật 彼bỉ 成thành 是thị 故cố 不bất 異dị 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 應ưng 無vô 差sai 別biệt 。 如như 是thị 轉chuyển 識thức 藏tạng 識thức 真chân 相tương/tướng 。 若nhược 異dị 者giả 藏tạng 識thức 非phi 因nhân 。 若nhược 不bất 異dị 者giả 。 轉chuyển 識thức 滅diệt 藏tạng 識thức 亦diệc 應ưng 滅diệt 。 而nhi 自tự 真chân 相tương/tướng 實thật 不bất 可khả 滅diệt 。 是thị 故cố 非phi 自tự 真chân 相tương/tướng 滅diệt 。 但đãn 業nghiệp 相tương/tướng 滅diệt 耳nhĩ 。 賢hiền 首thủ 解giải 云vân 。 此thử 中trung 真chân 相tương/tướng 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 轉chuyển 識thức 是thị 七thất 識thức 。 藏tạng 識thức 是thị 梨lê 耶da 。 此thử 解giải 甚thậm 當đương 。 但đãn 喻dụ 有hữu 二nhị 法pháp 。 謂vị 泥nê 團đoàn 微vi 塵trần 。 而nhi 合hợp 有hữu 三tam 意ý 少thiểu 難nan 見kiến 。 此thử 即tức 第đệ 一nhất 經kinh 初sơ 先tiên 明minh 識thức 三tam 相tương/tướng 。 次thứ 明minh 三tam 識thức 。 初sơ 云vân 諸chư 識thức 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 謂vị 轉chuyển 相tương/tướng 業nghiệp 相tương/tướng 真chân 相tương/tướng 。 釋thích 曰viết 。 此thử 三tam 種chủng 相tương 通thông 於ư 八bát 識thức 。 謂vị 起khởi 心tâm 名danh 轉chuyển 。 八bát 俱câu 起khởi 故cố 。 皆giai 有hữu 生sanh 滅diệt 故cố 名danh 轉chuyển 相tương/tướng 。 動động 則tắc 是thị 業nghiệp 。 如như 三tam 細tế 中trung 初sơ 業nghiệp 相tương/tướng 故cố 。 八bát 識thức 皆giai 動động 盡tận 名danh 業nghiệp 相tương/tướng 。 八bát 之chi 真chân 性tánh 盡tận 名danh 真chân 相tương/tướng 。 是thị 故cố 經Kinh 云vân 諸chư 識thức 有hữu 三tam 種chủng 相tương/tướng 。 則tắc 知tri 三tam 相tương 通thông 八bát 識thức 矣hĩ 。 次thứ 經kinh 辨biện 三tam 識thức 云vân 。 大đại 慧tuệ 略lược 說thuyết 有hữu 三tam 種chủng 識thức 。 廣quảng 說thuyết 有hữu 八bát 種chủng 相tương/tướng 。 何hà 等đẳng 為vi 三tam 。


謂vị 真chân 識thức 現hiện 識thức 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 釋thích 曰viết 。 約ước 不bất 與dữ 妄vọng 合hợp 如Như 來Lai 藏tạng 。 心tâm 為vi 真chân 識thức 。 現hiện 即tức 第đệ 八bát 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 明minh 鏡kính 。 現hiện 眾chúng 色sắc 像tượng 。 現hiện 識thức 處xứ 現hiện 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 明minh 是thị 第đệ 八bát 。 餘dư 七thất 皆giai 名danh 分phân 別biệt 事sự 識thức 。 是thị 則tắc 三tam 識thức 別biệt 為vi 三tam 類loại 。 現hiện 唯duy 第đệ 八bát 。 分phân 別biệt 唯duy 前tiền 七thất 。 真chân 相tương/tướng 約ước 佛Phật 是thị 八bát 出xuất 纏triền 。 約ước 凡phàm 在tại 第đệ 八bát 中trung 亦diệc 兼kiêm 在tại 餘dư 七thất 。 然nhiên 泥nê 團đoàn 經kinh 文văn 。 含hàm 前tiền 二nhị 段đoạn 。 意ý 明minh 三tam 識thức 。 而nhi 參tham 三tam 相tương/tướng 之chi 名danh 。 轉chuyển 識thức 即tức 轉chuyển 相tương/tướng 之chi 名danh 。 意ý 是thị 分phân 別biệt 事sự 識thức 故cố 。 唯duy 識thức 中trung 名danh 七thất 轉chuyển 識thức 。 藏tạng 識thức 即tức 是thị 現hiện 識thức 。 此thử 則tắc 可khả 知tri 真chân 相tương/tướng 即tức 是thị 真chân 識thức 。 上thượng 二nhị 取thủ 識thức 類loại 別biệt 故cố 牒điệp 識thức 名danh 。 真chân 相tương/tướng 但đãn 取thủ 通thông 八bát 識thức 之chi 真chân 。 故cố 牒điệp 相tương/tướng 名danh 。 上thượng 經kinh 文văn 言ngôn 若nhược 異dị 者giả 藏tạng 識thức 非phi 因nhân 者giả 。 謂vị 三tam 若nhược 異dị 藏tạng 識thức 。 即tức 應ưng 不bất 同đồng 真chân 相tương 及cập 轉chuyển 識thức 為vi 因nhân 。 既ký 以dĩ 轉chuyển 識thức 熏huân 故cố 。 真chân 識thức 隨tùy 緣duyên 而nhi 成thành 藏tạng 識thức 則tắc 知tri 不bất 異dị 。 非phi 以dĩ 藏tạng 識thức 為vi 二nhị 識thức 因nhân 思tư 之chi 。 故cố 下hạ 重trọng/trùng 案án 定định 云vân 非phi 自tự 真chân 相tương/tướng 滅diệt 但đãn 業nghiệp 相tương/tướng 滅diệt 。 斯tư 則tắc 三tam 事sự 備bị 矣hĩ 。 謂vị 喻dụ 中trung 有hữu 三tam 。 一nhất 塵trần 。 二nhị 水thủy 。 三tam 泥nê 。 以dĩ 水thủy 和hòa 塵trần 泥nê 團đoàn 方phương 立lập 。 以dĩ 業nghiệp 熏huân 真chân 相tương/tướng 。 藏tạng 識thức 便tiện 生sanh 業nghiệp 。 以dĩ 合hợp 水thủy 但đãn 水thủy 滅diệt 而nhi 塵trần 在tại 故cố 。 業nghiệp 亡vong 而nhi 真chân 存tồn 。 經Kinh 云vân 若nhược 自tự 真chân 相tương/tướng 滅diệt 者giả 藏tạng 識thức 則tắc 滅diệt 者giả 。 反phản 顯hiển 藏tạng 識thức 以dĩ 真chân 妄vọng 。 和hòa 合hợp 而nhi 成thành 。 但đãn 其kỳ 妄vọng 滅diệt 而nhi 真chân 體thể 不bất 無vô 。 故cố 下hạ 以dĩ 水thủy 喻dụ 如Như 來Lai 藏tạng 。 波ba 喻dụ 七thất 識thức 。 合hợp 成thành 動động 。 海hải 即tức 為vi 藏tạng 識thức 。 但đãn 波ba 相tương/tướng 滅diệt 。 濕thấp 性tánh 不bất 壞hoại 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。 不bất 異dị 之chi 義nghĩa 易dị 知tri 。 言ngôn 皆giai 此thử 義nghĩa 者giả 。 皆giai 是thị 如Như 來Lai 。 藏tạng 隨tùy 緣duyên 成thành 識thức 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 云vân 自tự 真chân 相tương/tướng 者giả 。 十thập 卷quyển 但đãn 云vân 自tự 相tương/tướng 。 曉hiểu 公công 釋thích 云vân 。 本bổn 覺giác 之chi 心tâm 不bất 藉tạ 妄vọng 緣duyên 。 性tánh 自tự 神thần 解giải 名danh 自tự 真chân 相tương/tướng 。 約ước 不bất 一nhất 義nghĩa 說thuyết 。 又hựu 隨tùy 無vô 明minh 風phong 作tác 生sanh 滅diệt 時thời 。 神thần 解giải 之chi 性tánh 。 與dữ 本bổn 不bất 異dị 。 亦diệc 名danh 自tự 真chân 相tương/tướng 。 是thị 依y 不bất 異dị 義nghĩa 說thuyết 。 疏sớ/sơ 又hựu 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 如Như 來Lai 藏tạng 識thức 。 為vi 無vô 始thỉ 惡ác 習tập 所sở 熏huân 。 名danh 為vi 識thức 藏tạng 者giả 。 上thượng 辨biện 與dữ 七thất 和hòa 合hợp 為vi 藏tạng 識thức 。 今kim 明minh 無vô 始thỉ 。 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 故cố 論luận 下hạ 文văn 中trung 無vô 明minh 為vi 因nhân 生sanh 三tam 細tế 。 境cảnh 界giới 為vi 緣duyên 生sanh 六lục 麁thô 。 此thử 中trung 正chánh 取thủ 無vô 明minh 為vi 因nhân 。 生sanh 於ư 三tam 細tế 。 三tam 細tế 既ký 屬thuộc 賴lại 耶da 。 已dĩ 成thành 識thức 藏tạng 。 即tức 第đệ 四tứ 經kinh 文văn 具cụ 云vân 。 大đại 慧tuệ 如Như 來Lai 藏tạng 是thị 。 善thiện 不bất 善thiện 因nhân 。 能năng 遍biến 興hưng 造tạo 一nhất 切thiết 趣thú 生sanh 。 譬thí 如như 伎kỹ 兒nhi 。 變biến 現hiện 諸chư 趣thú 。 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 不bất 覺giác 彼bỉ 故cố 三tam 緣duyên 和hòa 合hợp 方phương 便tiện 而nhi 生sanh 。 外ngoại 道đạo 不bất 覺giác 。 計kế 著trước 作tác 者giả 。 為vi 無vô 始thỉ 虛hư 偽ngụy 惡ác 習tập 所sở 熏huân 名danh 為vi 識thức 藏tạng 。 生sanh 無vô 明minh 住trụ 地địa 。 與dữ 七thất 識thức 俱câu 。 如như 海hải 浪lãng 生sanh 常thường 生sanh 不bất 斷đoạn 。 離ly 無vô 常thường 生sanh 過quá 。 離ly 於ư 我ngã 論luận 等đẳng 。 疏sớ/sơ 又hựu 入nhập 楞lăng 伽già 云vân 下hạ 。 前tiền 引dẫn 楞lăng 伽già 與dữ 七thất 識thức 俱câu 。 次thứ 引dẫn 楞lăng 伽già 為vi 惡ác 習tập 熏huân 。 今kim 則tắc 雙song 具cụ 故cố 復phục 引dẫn 之chi 。 大đại 意ý 無vô 異dị 。 言ngôn 而nhi 與dữ 無vô 明minh 七thất 識thức 共cộng 俱câu 者giả 。 與dữ 無vô 明minh 俱câu 即tức 前tiền 第đệ 二nhị 意ý 。 與dữ 七thất 識thức 俱câu 即tức 第đệ 一nhất 意ý 。 疏sớ/sơ 又hựu 起khởi 信tín 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 於ư 三tam 論luận 。 初sơ 直trực 引dẫn 起khởi 信tín 。 後hậu 雙song 引dẫn 二nhị 論luận 。 今kim 初sơ 。 即tức 二nhị 門môn 之chi 中trung 生sanh 滅diệt 門môn 初sơ 。 具cụ 云vân 心tâm 生sanh 滅diệt 者giả 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 滅diệt 心tâm 。 所sở 謂vị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 與dữ 生sanh 滅diệt 和hòa 合hợp 。 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 名danh 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 釋thích 曰viết 。 初sơ 二nhị 句cú 標tiêu 。 所sở 謂vị 不bất 生sanh 滅diệt 下hạ 。 辯biện 相tương/tướng 。 不bất 生sanh 滅diệt 者giả 。 是thị 如Như 來Lai 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 心tâm 。 因nhân 無vô 明minh 風phong 動động 。 舉cử 體thể 隨tùy 緣duyên 作tác 生sanh 滅diệt 心tâm 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 故cố 云vân 和hòa 合hợp 。 非phi 謂vị 別biệt 有hữu 生sanh 滅diệt 來lai 與dữ 真chân 合hợp 。 此thử 心tâm 所sở 以dĩ 生sanh 滅diệt 者giả 。 因nhân 無vô 明minh 生sanh 。 此thử 生sanh 滅diệt 心tâm 原nguyên 從tùng 本bổn 覺giác 而nhi 起khởi 。 故cố 有hữu 二nhị 義nghĩa 而nhi 無vô 二nhị 體thể 。 故cố 下hạ 論luận 云vân 。 如như 大đại 海hải 水thủy 。 因nhân 風phong 波ba 動động 。 水thủy 相tương/tướng 風phong 相tương/tướng 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 此thử 中trung 動động 是thị 風phong 相tương/tướng 。 濕thấp 是thị 水thủy 相tương/tướng 。 以dĩ 水thủy 舉cử 體thể 動động 故cố 。 水thủy 不bất 離ly 於ư 風phong 相tương/tướng 。 無vô 動động 而nhi 非phi 濕thấp 故cố 。 動động 不bất 離ly 於ư 水thủy 相tương/tướng 。 心tâm 亦diệc 如như 是thị 。 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 舉cử 體thể 動động 故cố 心tâm 不bất 離ly 生sanh 滅diệt 相tương/tướng 。 生sanh 滅diệt 之chi 相tướng 。 無vô 非phi 真chân 故cố 。 生sanh 滅diệt 不bất 離ly 於ư 心tâm 相tương/tướng 。 如như 是thị 名danh 為vi 和hòa 合hợp 。 此thử 是thị 不bất 生sanh 滅diệt 心tâm 與dữ 生sanh 滅diệt 合hợp 。 以dĩ 是thị 隨tùy 緣duyên 門môn 故cố 。 非phi 是thị 生sanh 滅diệt 與dữ 不bất 生sanh 滅diệt 合hợp 。 以dĩ 此thử 不bất 是thị 向hướng 本bổn 真Chân 如Như 門môn 故cố 。 言ngôn 非phi 一nhất 非phi 異dị 者giả 。 真Chân 如Như 全toàn 體thể 動động 故cố 心tâm 與dữ 生sanh 滅diệt 非phi 異dị 。 而nhi 恆hằng 不bất 變biến 真chân 性tánh 故cố 與dữ 生sanh 滅diệt 不bất 一nhất 。 此thử 約ước 三tam 細tế 以dĩ 為vi 生sanh 滅diệt 。 則tắc 第đệ 八bát 中trung 已dĩ 含hàm 動động 靜tĩnh 。 若nhược 楞lăng 伽già 經Kinh 云vân 。 七thất 識thức 染nhiễm 法pháp 為vi 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 如Như 來Lai 藏tạng 淨tịnh 法pháp 。 為vi 不bất 生sanh 滅diệt 。 以dĩ 此thử 二nhị 和hòa 合hợp 為vi 。 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 以dĩ 和hòa 合hợp 故cố 非phi 一nhất 非phi 異dị 者giả 。 就tựu 麁thô 顯hiển 說thuyết 。 然nhiên 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 義nghĩa 廣quảng 如như 十thập 忍nhẫn 品phẩm 如như 幻huyễn 忍nhẫn 明minh 。 又hựu 如Như 來Lai 藏tạng 名danh 初sơ 品phẩm 已dĩ 釋thích 。 言ngôn 不bất 生sanh 滅diệt 等đẳng 者giả 。 旦đán 公công 云vân 。 性tánh 該cai 始thỉ 終chung 體thể 非phi 起khởi 盡tận 。 體thể 遍biến 迷mê 悟ngộ 性tánh 非phi 解giải 惑hoặc 。 故cố 云vân 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 若nhược 不bất 覺giác 知tri 。 能năng 令linh 生sanh 死tử 。 不bất 斷đoạn 名danh 生sanh 。 始thỉ 覺giác 能năng 滅diệt 生sanh 死tử 。 故cố 名danh 為vi 滅diệt 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 如như 達đạt 磨ma 經kinh 頌tụng 下hạ 。 雙song 引dẫn 二nhị 論luận 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 舉cử 經kinh 偈kệ 。 而nhi 云vân 達đạt 磨ma 經kinh 頌tụng 者giả 。 攝nhiếp 論luận 第đệ 二nhị 釋thích 所sở 知tri 依y 中trung 云vân 。 此thử 中trung 最tối 初sơ 且thả 說thuyết 所sở 知tri 依y 即tức 阿a 賴lại 耶da 。 世Thế 尊Tôn 何hà 處xứ 說thuyết 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 名danh 阿a 賴lại 耶da 。 謂vị 薄bạc 伽già 梵Phạm 於ư 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 大Đại 乘Thừa 經Kinh 中trung 說thuyết 。 釋thích 曰viết 此thử 乃nãi 通thông 指chỉ 大Đại 乘Thừa 經Kinh 為vi 對đối 法pháp 經kinh 耳nhĩ 。 文văn 中trung 但đãn 舉cử 上thượng 半bán 。 下hạ 半bán 云vân 。 由do 此thử 有hữu 諸chư 趣thú 及cập 涅Niết 槃Bàn 證chứng 得đắc 。


疏sớ/sơ 。 攝nhiếp 論luận 等đẳng 下hạ 。 第đệ 二nhị 引dẫn 二nhị 論luận 釋thích 。 初sơ 即tức 法pháp 相tướng 宗tông 論luận 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 瑜du 伽già 雜tạp 集tập 等đẳng 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 無vô 始thỉ 者giả 初sơ 際tế 無vô 故cố 。 界giới 者giả 因nhân 義nghĩa 即tức 種chủng 子tử 也dã 。 是thị 識thức 因nhân 種chủng 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 此thử 唯duy 雜tạp 染nhiễm 。 非phi 是thị 清thanh 淨tịnh 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 等đẳng 所sở 依y 者giả 。 能năng 任nhậm 持trì 故cố 非phi 因nhân 性tánh 義nghĩa 。 所sở 依y 能năng 依y 性tánh 各các 異dị 故cố 。 若nhược 不bất 爾nhĩ 者giả 。 界giới 聲thanh 已dĩ 了liễu 無vô 假giả 依y 言ngôn 。 故cố 第đệ 三tam 論luận 云vân 。 此thử 中trung 聞văn 熏huân 習tập 為vi 是thị 阿a 賴lại 耶da 識thức 自tự 性tánh 。 為vi 非phi 阿a 賴lại 耶da 識thức 自tự 性tánh 。 下hạ 論luận 答đáp 云vân 。 此thử 聞văn 熏huân 習tập 隨tùy 在tại 一nhất 種chủng 所sở 依y 轉chuyển 處xứ 。 寄ký 在tại 異dị 熟thục 識thức 中trung 與dữ 彼bỉ 。 和hòa 合hợp 俱câu 轉chuyển 。 猶do 如như 水thủy 乳nhũ 。 然nhiên 非phi 阿a 賴lại 耶da 自tự 性tánh 是thị 彼bỉ 賴lại 耶da 。 對đối 治trị 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 種chủng 子tử 性tánh 故cố 。 下hạ 二nhị 句cú 易dị 了liễu 。 明minh 知tri 賴lại 耶da 但đãn 是thị 生sanh 滅diệt 非phi 真chân 性tánh 成thành 。


疏sớ/sơ 。 寶bảo 性tánh 論luận 翻phiên 下hạ 。 即tức 法pháp 性tánh 宗tông 論luận 。 疏sớ/sơ 中trung 一nhất 句cú 但đãn 是thị 義nghĩa 。 引dẫn 彼bỉ 論luận 具cụ 足túc 云vân 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 性tánh 。 作tác 諸chư 法pháp 依y 止chỉ 。 依y 性tánh 有hữu 諸chư 道đạo 及cập 。 證chứng 涅Niết 槃Bàn 果Quả 。 即tức 第đệ 四tứ 論luận 。 彼bỉ 論luận 釋thích 云vân 。 此thử 偈kệ 明minh 何hà 義nghĩa 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 性tánh 者giả 。 如như 經kinh 說thuyết 言ngôn 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 說thuyết 諸chư 眾chúng 生sanh 。 無vô 始thỉ 本bổn 際tế 不bất 可khả 得đắc 知tri 故cố 。 所sở 言ngôn 性tánh 者giả 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 如Như 來Lai 說thuyết 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 是thị 法Pháp 界Giới 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 法Pháp 身thân 藏tạng 。 出xuất 世thế 間gian 上thượng 上thượng 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 法Pháp 身thân 藏tạng 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 如Như 來Lai 藏tạng 故cố 。 作tác 諸chư 法pháp 依y 止chỉ 者giả 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 藏tạng 。 是thị 依y 。 是thị 持trì 。 是thị 住trụ 持trì 。 是thị 建kiến 立lập 等đẳng 。 次thứ 論luận 云vân 依y 性tánh 有hữu 諸chư 道đạo 者giả 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 生sanh 死tử 者giả 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。


世Thế 尊Tôn 。 有hữu 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 說thuyết 生sanh 死tử 。 是thị 名danh 善thiện 說thuyết 故cố 。 及cập 證chứng 涅Niết 槃Bàn 果Quả 者giả 。 如như 聖thánh 者giả 勝thắng 鬘man 經kinh 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 有hữu 生sanh 死tử 。 依y 如Như 來Lai 藏tạng 。 故cố 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 無vô 如Như 來Lai 藏tạng 者giả 。 不bất 得đắc 厭yếm 苦khổ 。 樂nhạo 求cầu 涅Niết 槃Bàn 。 不bất 欲dục 涅Niết 槃Bàn 不bất 願nguyện 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 此thử 明minh 何hà 義nghĩa 。 明minh 如Như 來Lai 藏tạng 究cứu 竟cánh 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 不bất 差sai 別biệt 。 真Chân 如Như 體thể 相tướng 畢tất 竟cánh 云vân 佛Phật 性tánh 體thể 。 於ư 一nhất 切thiết 時thời 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 身thân 中trung 。 皆giai 無vô 餘dư 盡tận 應ưng 知tri 。 疏sớ/sơ 以dĩ 此thử 等đẳng 文văn 下hạ 。 第đệ 三tam 雙song 結kết 二nhị 宗tông 。 於ư 中trung 先tiên 正chánh 結kết 。 以dĩ 上thượng 諸chư 教giáo 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 為vi 識thức 體thể 故cố 。 知tri 心tâm 體thể 性tánh 。 即tức 如Như 來Lai 藏tạng 。 此thử 外ngoại 無vô 法pháp 故cố 為vi 深thâm 也dã 。 又hựu 唯duy 識thức 下hạ 。 引dẫn 唯duy 識thức 文văn 結kết 同đồng 法pháp 性tánh 。 故cố 論luận 云vân 。 此thử 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 。 亦diệc 即tức 是thị 真Chân 如Như 。 常thường 如như 其kỳ 性tánh 故cố 。 即tức 唯duy 識thức 實thật 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 既ký 用dụng 真Chân 如Như 為vi 識thức 實thật 性tánh 。 明minh 知tri 天thiên 親thân 亦diệc 用dụng 如Như 來Lai 藏tạng 而nhi 成thành 識thức 體thể 。 但đãn 後hậu 釋thích 論luận 之chi 人nhân 。 唯duy 立lập 不bất 變biến 。 故cố 云vân 過quá 歸quy 後hậu 輩bối 。 況huống 世thế 親thân 造tạo 佛Phật 性tánh 論luận 。 廣quảng 用dụng 勝thắng 鬘man 疏sớ/sơ 。 又hựu 妄vọng 心tâm 之chi 性tánh 等đẳng 者giả 。 此thử 下hạ 一nhất 對đối 成thành 上thượng 二nhị 義nghĩa 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 如như 次thứ 成thành 上thượng 。 謂vị 妄vọng 心tâm 之chi 性tánh 成thành 心tâm 之chi 性tánh 。 以dĩ 性tánh 相tướng 不bất 同đồng 故cố 。 真chân 心tâm 之chi 性tánh 成thành 上thượng 即tức 性tánh 。 真chân 心tâm 即tức 性tánh 故cố 。 二nhị 者giả 通thông 成thành 。 謂vị 此thử 之chi 二nhị 性tánh 別biệt 名danh 二nhị 藏tạng 。 前tiền 之chi 二nhị 性tánh 皆giai 具cụ 二nhị 藏tạng 。 但đãn 為vi 妄vọng 覆phú 。 名danh 如Như 來Lai 藏tạng 。 直trực 語ngữ 藏tạng 體thể 。 即tức 自tự 性tánh 心tâm 故cố 。 此thử 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 真chân 心tâm 。 不bất 與dữ 妄vọng 合hợp 名danh 為vi 空không 藏tạng 。 具cụ 恆Hằng 沙sa 德đức 名danh 不bất 空không 藏tạng 。 前tiền 明minh 即tức 離ly 。 此thử 明minh 空không 有hữu 故cố 重trọng/trùng 出xuất 也dã 。 言ngôn 皆giai 平bình 等đẳng 無vô 二nhị 者giả 。 上thượng 二nhị 即tức 離ly 不bất 同đồng 。 由do 心tâm 之chi 性tánh 故cố 不bất 即tức 。 由do 心tâm 即tức 性tánh 故cố 不bất 離ly 。 不bất 即tức 不bất 離ly 。 為vi 心tâm 之chi 性tánh 。 後hậu 二nhị 即tức 空không 之chi 實thật 為vi 不bất 空không 。 即tức 實thật 之chi 空không 為vi 空không 藏tạng 。 空không 有hữu 不bất 二nhị 為vi 心tâm 之chi 性tánh 。 然nhiên 空không 有hữu 無vô 二nhị 之chi 性tánh 。 即tức 是thị 不bất 即tức 不bất 離ly 之chi 性tánh 。 故cố 但đãn 云vân 一nhất 也dã 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 趣thú 諸chư 根căn 總tổng 別biệt 報báo 殊thù 者giả 。 如như 持trì 五Ngũ 戒Giới 招chiêu 得đắc 人nhân 身thân 。 是thị 總tổng 報báo 業nghiệp 由do 於ư 因nhân 中trung 有hữu 瞋sân 忍nhẫn 等đẳng 。 於ư 人nhân 總tổng 報báo 而nhi 有hữu 妍nghiên 蚩xi 。 名danh 別biệt 報báo 業nghiệp 。 唯duy 識thức 亦diệc 名danh 為vi 引dẫn 滿mãn 業nghiệp 能năng 招chiêu 第đệ 八bát 。 引dẫn 異dị 熟thục 果quả 。 故cố 名danh 引dẫn 業nghiệp 。 能năng 招chiêu 第đệ 六lục 滿mãn 異dị 熟thục 果quả 。 名danh 為vi 滿mãn 業nghiệp 。 俱câu 舍xá 亦diệc 云vân 。 一nhất 業nghiệp 引dẫn 一nhất 生sanh 。 多đa 業nghiệp 能năng 圓viên 滿mãn 。 猶do 如như 繢hội 像tượng 。 先tiên 圖đồ 形hình 狀trạng 。 後hậu 填điền 眾chúng 綵thải 等đẳng 。 然nhiên 其kỳ 引dẫn 業nghiệp 能năng 造tạo 之chi 思tư 。 要yếu 是thị 第đệ 六lục 意ý 識thức 所sở 起khởi 。 若nhược 其kỳ 滿mãn 業nghiệp 能năng 造tạo 之chi 思tư 從tùng 五ngũ 識thức 起khởi 。


疏sớ/sơ 。 展triển 轉chuyển 異dị 同đồng 成thành 多đa 差sai 別biệt 者giả 。 都đô 有hữu 六lục 十thập 二nhị 句cú 。 謂vị 初sơ 對đối 是thị 善thiện 惡ác 為vi 二nhị 。 第đệ 二nhị 對đối 開khai 二nhị 成thành 四tứ 。 兼kiêm 前tiền 二nhị 成thành 六lục 。 第đệ 三tam 對đối 。 開khai 四tứ 成thành 八bát 。 配phối 前tiền 六lục 成thành 十thập 四tứ 。 第đệ 四tứ 對đối 開khai 八bát 成thành 十thập 六lục 。 兼kiêm 前tiền 十thập 四tứ 成thành 三tam 十thập 。 第đệ 五ngũ 對đối 開khai 十thập 六lục 。 成thành 三tam 十thập 二nhị 。 配phối 前tiền 三tam 十thập 成thành 六lục 十thập 二nhị 。 此thử 約ước 以dĩ 後hậu 添# 前tiền 故cố 成thành 六lục 十thập 二nhị 。 剋khắc 實thật 而nhi 言ngôn 但đãn 。 有hữu 三tam 十thập 二nhị 。 以dĩ 後hậu 開khai 前tiền 前tiền 更cánh 無vô 體thể 故cố 。 如như 開khai 善thiện 惡ác 趣thú 。 各các 成thành 滿mãn 缺khuyết 。 但đãn 有hữu 其kỳ 四tứ 耳nhĩ 。 謂vị 一nhất 善thiện 趣thú 根căn 滿mãn 。 二nhị 善thiện 趣thú 根căn 缺khuyết 。 三tam 惡ác 趣thú 根căn 滿mãn 。 四tứ 惡ác 趣thú 根căn 缺khuyết 。 此thử 四tứ 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 有hữu 別biệt 善thiện 惡ác 趣thú 故cố 。 又hựu 但đãn 若nhược 二nhị 二nhị 開khai 之chi 唯duy 。 成thành 三tam 十thập 二nhị 。 若nhược 更cánh 展triển 其kỳ 四tứ 生sanh 則tắc 復phục 成thành 多đa 句cú 。 謂vị 第đệ 三tam 對đối 先tiên 以dĩ 四tứ 生sanh 乘thừa 上thượng 四tứ 句cú 。 四tứ 四tứ 成thành 十thập 六lục 句cú 。 更cánh 有hữu 勝thắng 劣liệt 乘thừa 十thập 六lục 。 已dĩ 有hữu 三tam 十thập 二nhị 。 配phối 六lục 已dĩ 成thành 三tam 十thập 八bát 。 後hậu 後hậu 開khai 之chi 句cú 數số 更cánh 多đa 。 第đệ 四tứ 對đối 開khai 成thành 六lục 十thập 四tứ 。 第đệ 五ngũ 對đối 開khai 成thành 一nhất 百bách 二nhị 十thập 八bát 。 若nhược 從tùng 初sơ 善thiện 惡ác 開khai 為vi 六lục 趣thú 。 則tắc 句cú 數số 更cánh 多đa 。 並tịnh 可khả 思tư 準chuẩn 。 故cố 云vân 後hậu 後hậu 必tất 帶đái 前tiền 前tiền 。 展triển 轉chuyển 異dị 同đồng 成thành 多đa 差sai 別biệt 。 疏sớ/sơ 第đệ 三tam 結kết 成thành 前tiền 。 於ư 中trung 文văn 二nhị 。 先tiên 總tổng 顯hiển 文văn 意ý 。 後hậu 已dĩ 知tri 大đại 意ý 下hạ 。 釋thích 文văn 。 今kim 初sơ 。 準chuẩn 下hạ 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 問vấn 。 皆giai 有hữu 三tam 段đoạn 。 其kỳ 第đệ 三tam 段đoạn 多đa 是thị 直trực 結kết 故cố 。 次thứ 釋thích 文văn 中trung 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 約ước 本bổn 識thức 者giả 。 業nghiệp 是thị 心tâm 所sở 故cố 依y 於ư 心tâm 。 心tâm 是thị 第đệ 八bát 為vi 根căn 本bổn 依y 。 從tùng 離ly 所sở 無vô 能năng 下hạ 。 釋thích 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 以dĩ 相tương 待đãi 門môn 釋thích 。 言ngôn 離ly 所sở 無vô 能năng 者giả 。 既ký 無vô 所sở 依y 心tâm 王vương 。 亦diệc 無vô 能năng 依y 之chi 業nghiệp 。 今kim 依y 心tâm 有hữu 業nghiệp 。 業nghiệp 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 無vô 自tự 性tánh 不bất 能năng 知tri 心tâm 。 離ly 能năng 無vô 所sở 者giả 。 離ly 能năng 依y 業nghiệp 則tắc 心tâm 非phi 所sở 依y 。 今kim 由do 業nghiệp 成thành 所sở 依y 。 所sở 依y 無vô 性tánh 故cố 不bất 能năng 知tri 業nghiệp 。 以dĩ 各các 下hạ 結kết 。 謂vị 各các 從tùng 緣duyên 成thành 性tánh 。 空không 無vô 體thể 相tướng 。 依y 無vô 力lực 故cố 云vân 無vô 用dụng 。 覺giác 首thủ 亦diệc 云vân 無vô 體thể 用dụng 故cố 。 故cố 不bất 相tương 知tri 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 約ước 第đệ 六lục 識thức 。 業nghiệp 是thị 所sở 造tạo 。 心tâm 是thị 能năng 造tạo 者giả 。 即tức 以dĩ 第đệ 六lục 識thức 名danh 心tâm 。 從tùng 於ư 積tích 集tập 。 通thông 相tương/tướng 說thuyết 故cố 。 謂vị 第đệ 六lục 識thức 人nhân 執chấp 無vô 明minh 。 迷mê 真chân 實thật 義nghĩa 異dị 熟thục 理lý 故cố 。 以dĩ 善thiện 不bất 善thiện 相tướng 。 應ưng 思tư 造tạo 罪tội 等đẳng 三tam 行hành 。 熏huân 阿a 賴lại 耶da 。 能năng 感cảm 五ngũ 趣thú 愛ái 非phi 愛ái 等đẳng 種chủng 種chủng 報báo 相tương/tướng 。 但đãn 云vân 六lục 者giả 。 謂vị 五ngũ 識thức 無vô 執chấp 不bất 能năng 發phát 潤nhuận 故cố 。 非phi 迷mê 理lý 無vô 推thôi 度độ 故cố 不bất 能năng 造tạo 業nghiệp 。 雖tuy 造tạo 滿mãn 業nghiệp 亦diệc 非phi 自tự 能năng 。 但đãn 由do 意ý 引dẫn 方phương 能năng 作tác 故cố 。 後hậu 並tịnh 皆giai 速tốc 滅diệt 者giả 下hạ 。 明minh 不bất 相tương 知tri 。 通thông 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 皆giai 約ước 無vô 體thể 用dụng 故cố 。 別biệt 相tướng 而nhi 言ngôn 。 用dụng 門môn 不bất 同đồng 。 此thử 用dụng 二nhị 門môn 。 一nhất 無vô 常thường 門môn 故cố 。 言ngôn 並tịnh 皆giai 速tốc 滅diệt 。 淨tịnh 名danh 弟đệ 子tử 品phẩm 云vân 。 優ưu 波ba 離ly 。 一nhất 切thiết 法pháp 生sanh 滅diệt 不bất 住trụ 。 如như 幻huyễn 如như 電điện 。 諸chư 法pháp 不bất 相tương 待đãi 。 乃nãi 至chí 一nhất 念niệm 不bất 住trụ 。 諸chư 法pháp 皆giai 妄vọng 見kiến 故cố 。 心tâm 業nghiệp 皆giai 空không 。 下hạ 經Kinh 云vân 。 眾chúng 報báo 隨tùy 業nghiệp 生sanh 。 如như 夢mộng 不bất 真chân 實thật 。 念niệm 念niệm 常thường 滅diệt 壞hoại 。 如như 前tiền 後hậu 亦diệc 爾nhĩ 。 故cố 由do 無vô 常thường 不bất 能năng 相tương 知tri 。 從tùng 起khởi 時thời 不bất 言ngôn 我ngã 起khởi 下hạ 。 即tức 無vô 我ngã 門môn 。 約ước 法pháp 無vô 我ngã 明minh 不bất 相tương 知tri 。 故cố 淨tịnh 名danh 問vấn 疾tật 品phẩm 云vân 。 又hựu 此thử 病bệnh 所sở 起khởi 。 皆giai 由do 著trước 我ngã 。 是thị 故cố 於ư 我ngã 。 不bất 應ưng 生sanh 著trước 。 既ký 知tri 病bệnh 本bổn 。 即tức 除trừ 我ngã 想tưởng 。 及cập 眾chúng 生sanh 想tưởng 。 當đương 起khởi 法pháp 想tưởng 。 應ưng 作tác 是thị 念niệm 。 但đãn 以dĩ 眾chúng 法pháp 。 合hợp 成thành 此thử 身thân 起khởi 。 唯duy 法pháp 起khởi 。 滅diệt 唯duy 法pháp 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 以dĩ 法pháp 遣khiển 我ngã 。 次thứ 經Kinh 云vân 。 又hựu 此thử 法pháp 者giả 。 各các 不bất 相tương 知tri 。 起khởi 時thời 不bất 言ngôn 我ngã 起khởi 。 滅diệt 時thời 不bất 言ngôn 我ngã 滅diệt 。 釋thích 曰viết 。 此thử 總tổng 顯hiển 我ngã 空không 明minh 不bất 相tương 知tri 。 次thứ 經Kinh 云vân 。 彼bỉ 有hữu 疾tật 菩Bồ 薩Tát 。 為vì 滅diệt 法pháp 想tưởng 。 當đương 作tác 是thị 念niệm 。 此thử 法pháp 想tưởng 者giả 。 亦diệc 是thị 顛điên 倒đảo 。 顛điên 倒đảo 者giả 。 即tức 是thị 大đại 患hoạn 我ngã 。 應ưng 離ly 之chi 。 云vân 何hà 為vi 離ly 。 謂vị 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 云vân 何hà 離ly 我ngã 我ngã 所sở 。 謂vị 離ly 二nhị 法pháp 。 云vân 何hà 離ly 二nhị 法pháp 。 謂vị 不bất 念niệm 內nội 外ngoại 諸chư 法pháp 。 行hành 於ư 平bình 等đẳng 。 云vân 何hà 平bình 等đẳng 。 謂vị 我ngã 等đẳng 涅Niết 槃Bàn 等đẳng 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 我ngã 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 此thử 二nhị 皆giai 空không 。 以dĩ 何hà 為vi 空không 。 但đãn 以dĩ 名danh 字tự 故cố 空không 。 如như 此thử 二nhị 法pháp 。 無vô 決quyết 定định 性tánh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 破phá 法pháp 顯hiển 空không 。 今kim 但đãn 取thủ 我ngã 法pháp 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 故cố 略lược 用dụng 二nhị 句cú 。 次thứ 下hạ 經Kinh 云vân 。 得đắc 是thị 平bình 等đẳng 。 無vô 有hữu 餘dư 病bệnh 。 唯duy 有hữu 空không 病bệnh 。 空không 病bệnh 亦diệc 空không 。 釋thích 曰viết 。 此thử 以dĩ 空không 空không 破phá 空không 非phi 今kim 所sở 要yếu 。 因nhân 便tiện 引dẫn 來lai 成thành 一nhất 段đoạn 義nghĩa 畢tất 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 對đối 約ước 得đắc 報báo 果quả 時thời 難nạn/nan 能năng 所sở 受thọ 等đẳng 者giả 。 此thử 釋thích 受thọ 不bất 知tri 報báo 報báo 不bất 知tri 受thọ 。 受thọ 是thị 能năng 受thọ 之chi 因nhân 。 報báo 是thị 所sở 受thọ 之chi 報báo 。 此thử 上thượng 總tổng 明minh 。 從tùng 謂vị 受thọ 是thị 報báo 因nhân 下hạ 。 別biệt 釋thích 。 言ngôn 即tức 名danh 言ngôn 種chủng 者giả 。 唯duy 識thức 第đệ 八bát 云vân 。


復phục 次thứ 。 生sanh 死tử 相tương 續tục 。 由do 諸chư 習tập 氣khí 。 然nhiên 諸chư 習tập 氣khí 總tổng 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 。 二nhị 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 。 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 名danh 言ngôn 習tập 氣khí 者giả 。 謂vị 有hữu 為vi 法pháp 。 各các 別biệt 親thân 種chủng 。 名danh 言ngôn 有hữu 二nhị 。 一nhất 表biểu 義nghĩa 名danh 言ngôn 。 即tức 能năng 詮thuyên 義nghĩa 音âm 聲thanh 差sai 別biệt 。 二nhị 顯hiển 境cảnh 名danh 言ngôn 。 即tức 能năng 了liễu 境cảnh 。 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 隨tùy 二nhị 名danh 言ngôn 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 作tác 有hữu 為vi 法pháp 各các 別biệt 因nhân 緣duyên 。 釋thích 曰viết 。 言ngôn 各các 別biệt 親thân 種chủng 者giả 。 三tam 性tánh 種chủng 異dị 故cố 。 能năng 詮thuyên 義nghĩa 音âm 聲thanh 者giả 。 揀giản 無vô 詮thuyên 聲thanh 彼bỉ 非phi 名danh 故cố 。 名danh 是thị 聲thanh 上thượng 屈khuất 曲khúc 唯duy 無vô 記ký 性tánh 。 不bất 能năng 熏huân 成thành 色sắc 心tâm 等đẳng 種chủng 。 然nhiên 因nhân 名danh 起khởi 種chủng 。 名danh 名danh 言ngôn 種chủng 。 二nhị 顯hiển 境cảnh 名danh 言ngôn 。 即tức 七thất 識thức 見kiến 分phần/phân 等đẳng 心tâm 。 非phi 相tướng 分phần/phân 心tâm 。 相tương/tướng 分phần/phân 心tâm 者giả 。 不bất 能năng 顯hiển 境cảnh 故cố 。 此thử 見kiến 分phần/phân 等đẳng 實thật 非phi 名danh 言ngôn 。 如như 言ngôn 說thuyết 名danh 顯hiển 所sở 詮thuyên 義nghĩa 。 此thử 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 能năng 顯hiển 所sở 了liễu 境cảnh 。 如như 似tự 彼bỉ 名danh 能năng 詮thuyên 義nghĩa 故cố 。 隨tùy 二nhị 名danh 言ngôn 皆giai 熏huân 成thành 種chủng 。 二nhị 我ngã 執chấp 習tập 氣khí 。 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 並tịnh 如như 六lục 地địa 。 有hữu 支chi 即tức 是thị 今kim 文văn 為vi 業nghiệp 所sở 引dẫn 。 能năng 引dẫn 之chi 業nghiệp 故cố 。 唯duy 識thức 云vân 。 三tam 有hữu 支chi 習tập 氣khí 。 謂vị 招chiêu 三tam 界giới 異dị 熟thục 業nghiệp 種chủng 。 有hữu 支chi 有hữu 二nhị 。 一nhất 有hữu 漏lậu 善thiện 。 即tức 是thị 能năng 招chiêu 可khả 愛ái 果quả 業nghiệp 。 二nhị 諸chư 不bất 善thiện 。 即tức 是thị 能năng 招chiêu 非phi 愛ái 果quả 業nghiệp 。 隨tùy 二nhị 有hữu 支chi 所sở 熏huân 成thành 種chủng 。 令linh 異dị 熟thục 果quả 善thiện 惡ác 趣thú 別biệt 故cố 。 論luận 頌tụng 云vân 。 由do 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 俱câu 。 前tiền 異dị 熟thục 既ký 盡tận 。 復phục 生sanh 餘dư 異dị 熟thục 。 此thử 能năng 引dẫn 業nghiệp 即tức 諸chư 業nghiệp 習tập 氣khí 。 此thử 名danh 言ngôn 種chủng 即tức 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 言ngôn 為vi 業nghiệp 所sở 引dẫn 者giả 即tức 彼bỉ 俱câu 義nghĩa 。 親thân 辦biện 果quả 體thể 即tức 由do 名danh 言ngôn 。 若nhược 無vô 業nghiệp 種chủng 不bất 招chiêu 苦khổ 樂lạc 。 如như 種chủng 無vô 田điền 終chung 不bất 生sanh 芽nha 。 故cố 此thử 名danh 言ngôn 由do 業nghiệp 引dẫn 起khởi 。 方phương 受thọ 當đương 來lai 異dị 熟thục 之chi 果quả 苦khổ 樂lạc 之chi 報báo 。 故cố 六lục 地địa 云vân 。 業nghiệp 為vi 田điền 識thức 為vi 種chủng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 離ly 報báo 無vô 受thọ 下hạ 。 釋thích 不bất 相tương 知tri 亦diệc 約ước 相tương 待đãi 空không 故cố 。


疏sớ/sơ 。 三tam 約ước 名danh 言ngôn 因nhân 就tựu 能năng 所sở 依y 難nạn/nan 等đẳng 者giả 。 標tiêu 也dã 。 即tức 將tương 第đệ 二nhị 對đối 中trung 能năng 受thọ 名danh 言ngôn 之chi 因nhân 。 對đối 第đệ 一nhất 對đối 中trung 所sở 依y 本bổn 識thức 。 前tiền 以dĩ 業nghiệp 依y 識thức 難nạn/nan 。 今kim 以dĩ 種chủng 依y 現hiện 行hành 難nạn/nan 。 從tùng 謂vị 前tiền 能năng 受thọ 報báo 因nhân 下hạ 。 釋thích 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 但đãn 釋thích 受thọ 不bất 知tri 心tâm 。 不bất 解giải 心tâm 不bất 知tri 受thọ 。 故cố 結kết 云vân 餘dư 義nghĩa 同đồng 前tiền 。 若nhược 具cụ 應ưng 云vân 所sở 依y 心tâm 體thể 。 若nhược 離ly 能năng 依y 。 亦diệc 無vô 所sở 依y 。 無vô 所sở 依y 故cố 。 不bất 能năng 相tương 知tri 。 疏sớ/sơ 四tứ 約ước 因nhân 緣duyên 等đẳng 者giả 。 取thủ 前tiền 第đệ 二nhị 對đối 中trung 所sở 引dẫn 名danh 言ngôn 及cập 能năng 引dẫn 業nghiệp 。 相tương 對đối 以dĩ 明minh 。 於ư 中trung 初sơ 標tiêu 也dã 。 次thứ 所sở 謂vị 下hạ 出xuất 體thể 。 後hậu 相tương 待đãi 相tương/tướng 奪đoạt 下hạ 。 釋thích 不bất 相tương 知tri 。 言ngôn 相tương 待đãi 者giả 。 業nghiệp 無vô 識thức 種chủng 不bất 親thân 辦biện 體thể 。 識thức 無vô 業nghiệp 種chủng 不bất 招chiêu 苦khổ 樂lạc 。 既ký 互hỗ 相tương 待đãi 則tắc 各các 無vô 自tự 性tánh 。 言ngôn 相tương/tướng 奪đoạt 者giả 。 以dĩ 業nghiệp 奪đoạt 因nhân 。 唯duy 由do 業nghiệp 招chiêu 故cố 。 因nhân 如như 虛hư 空không 。 以dĩ 因nhân 奪đoạt 緣duyên 則tắc 唯duy 心tâm 為vi 體thể 。 故cố 業nghiệp 如như 虛hư 空không 。 互hỗ 奪đoạt 獨độc 立lập 亦diệc 不bất 能năng 相tương 知tri 。 互hỗ 奪đoạt 兩lưỡng 亡vong 無vô 可khả 相tương 知tri 。 次thứ 言ngôn 如như 不bất 自tự 生sanh 等đẳng 者giả 。 引dẫn 例lệ 以dĩ 釋thích 。 以dĩ 緣duyên 奪đoạt 因nhân 故cố 不bất 自tự 生sanh 。 以dĩ 因nhân 奪đoạt 緣duyên 故cố 不bất 他tha 生sanh 。 因nhân 緣duyên 合hợp 辨biện 相tương 待đãi 無vô 性tánh 故cố 不bất 共cộng 生sanh 。 互hỗ 奪đoạt 雙song 亡vong 無vô 因nhân 豈khởi 生sanh 。 以dĩ 此thử 不bất 生sanh 類loại 於ư 不bất 知tri 居cư 然nhiên 易dị 了liễu 。 即tức 以dĩ 因nhân 為vi 自tự 以dĩ 緣duyên 為vi 他tha 。 合hợp 此thử 為vi 共cộng 離ly 此thử 為vi 無vô 因nhân 。 互hỗ 有hữu 尚thượng 不bất 相tương 知tri 。 互hỗ 無vô 豈khởi 能năng 相tương 知tri 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 約ước 境cảnh 智trí 相tương 對đối 相tương 見kiến 虛hư 無vô 難nạn/nan 者giả 。 相tương/tướng 即tức 相tương/tướng 分phần/phân 。 見kiến 即tức 見kiến 分phần/phân 。 諸chư 心tâm 心tâm 所sở 略lược 有hữu 二nhị 分phần 。 廣quảng 說thuyết 有hữu 四tứ 。 如như 下hạ 當đương 辨biện 。 從tùng 謂vị 境cảnh 是thị 心tâm 變biến 下hạ 。 明minh 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 於ư 中trung 先tiên 約ước 唯duy 識thức 能năng 所sở 變biến 釋thích 。 後hậu 以dĩ 無vô 境cảnh 外ngoại 下hạ 。 約ước 於ư 當đương 經kinh 互hỗ 融dung 以dĩ 說thuyết 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 無vô 有hữu 智trí 外ngoại 如như 為vi 智trí 所sở 入nhập 。 亦diệc 無vô 如như 外ngoại 智trí 能năng 證chứng 於ư 如như 無vô 有hữu 少thiểu 法pháp 。 與dữ 法pháp 同đồng 住trụ 。 以dĩ 舉cử 心tâm 攝nhiếp 境cảnh 則tắc 無vô 心tâm 外ngoại 之chi 境cảnh 。 舉cử 境cảnh 攝nhiếp 心tâm 則tắc 無vô 境cảnh 外ngoại 之chi 心tâm 。 以dĩ 性tánh 無vô 二nhị 相tương/tướng 即tức 性tánh 故cố 。 相tương 隨tùy 性tánh 融dung 隨tùy 一nhất 皆giai 攝nhiếp 。 上thượng 約ước 真chân 心tâm 。 後hậu 心tâm 境cảnh 虛hư 妄vọng 。 下hạ 約ước 其kỳ 妄vọng 心tâm 。 真chân 則tắc 互hỗ 融dung 。 妄vọng 俱câu 無vô 體thể 故cố 。 下hạ 答đáp 中trung 云vân 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 力lực 種chủng 種chủng 法pháp 出xuất 生sanh 。 速tốc 滅diệt 不bất 暫tạm 停đình 念niệm 念niệm 悉tất 如như 是thị 。 即tức 顯hiển 妄vọng 無vô 性tánh 故cố 不bất 相tương 知tri 也dã 。 然nhiên 上thượng 五ngũ 對đối 初sơ 及cập 第đệ 四tứ 唯duy 約ước 因nhân 中trung 。 第đệ 二nhị 一nhất 對đối 因nhân 果quả 對đối 辨biện 。 第đệ 三tam 一nhất 對đối 心tâm 含hàm 因nhân 果quả 。 第đệ 五ngũ 一nhất 對đối 義nghĩa 通thông 因nhân 果quả 。 修tu 因nhân 二nhị 取thủ 即tức 名danh 言ngôn 等đẳng 故cố 。 唯duy 識thức 論luận 釋thích 二nhị 取thủ 中trung 。 總tổng 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 者giả 相tương 見kiến 。 二nhị 者giả 名danh 色sắc 。 三tam 者giả 王vương 所sở 。 四tứ 者giả 本bổn 末mạt 。 末mạt 即tức 六lục 識thức 異dị 熟thục 。 本bổn 即tức 第đệ 八bát 異dị 熟thục 。 四tứ 種chủng 二nhị 取thủ 皆giai 能năng 熏huân 發phát 。 親thân 能năng 生sanh 彼bỉ 本bổn 識thức 上thượng 功công 能năng 。 名danh 二nhị 取thủ 習tập 氣khí 。 所sở 變biến 心tâm 境cảnh 即tức 通thông 因nhân 果quả 也dã 。 又hựu 能năng 變biến 之chi 心tâm 是thị 因nhân 。 所sở 變biến 之chi 境cảnh 是thị 果quả 。 心tâm 託thác 境cảnh 生sanh 。 俱câu 通thông 因nhân 果quả 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 別biệt 觀quán 者giả 。 上thượng 云vân 通thông 觀quán 。 五ngũ 對đối 之chi 中trung 一nhất 一nhất 通thông 前tiền 善thiện 惡ác 趣thú 等đẳng 五ngũ 對đối 本bổn 難nạn/nan 。 今kim 即tức 以dĩ 斯tư 五ngũ 對đối 。 別biệt 對đối 前tiền 五ngũ 而nhi 前tiền 後hậu 鉤câu 鎖tỏa 。 但đãn 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 細tế 尋tầm 可khả 見kiến 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 初sơ 二nhị 對đối 結kết 趣thú 善thiện 惡ác 者giả 標tiêu 也dã 。 次thứ 云vân 趣thú 善thiện 惡ác 者giả 。 正chánh 由do 業nghiệp 熏huân 是thị 第đệ 一nhất 對đối 。 業nghiệp 不bất 知tri 心tâm 心tâm 不bất 知tri 業nghiệp 此thử 對đối 為vi 因nhân 。 次thứ 云vân 受thọ 總tổng 報báo 故cố 即tức 第đệ 二nhị 對đối 。 受thọ 不bất 知tri 報báo 報báo 不bất 知tri 受thọ 。 初sơ 。 對đối 為vi 因nhân 受thọ 第đệ 二nhị 對đối 報báo 。 總tổng 報báo 即tức 是thị 趣thú 善thiện 惡ác 故cố 。 疏sớ/sơ 二nhị 復phục 以dĩ 第đệ 二nhị 及cập 第đệ 三tam 對đối 結kết 受thọ 生sanh 同đồng 異dị 者giả 。 鉤câu 取thủ 前tiền 二nhị 對đối 中trung 第đệ 二nhị 對đối 。 即tức 重trọng/trùng 明minh 受thọ 不bất 知tri 報báo 報báo 不bất 知tri 受thọ 。 受thọ 即tức 名danh 言ngôn 種chủng 故cố 云vân 初sơ 對đối 。 以dĩ 名danh 言ngôn 種chủng 對đối 所sở 生sanh 處xứ 。 謂vị 亦diệc 由do 識thức 種chủng 往vãng 所sở 生sanh 處xứ 故cố 。 初Sơ 地Địa 云vân 。 於ư 三tam 界giới 田điền 中trung 復phục 生sanh 苦khổ 芽nha 。 次thứ 對đối 以dĩ 名danh 言ngôn 種chủng 對đối 能năng 依y 本bổn 識thức 者giả 。 即tức 心tâm 不bất 知tri 受thọ 受thọ 不bất 知tri 心tâm 。 受thọ 即tức 名danh 言ngôn 種chủng 。 心tâm 即tức 能năng 依y 本bổn 識thức 者giả 。 依y 名danh 言ngôn 種chủng 招chiêu 現hiện 行hành 識thức 故cố 。 識thức 為vi 能năng 依y 則tắc 此thử 心tâm 言ngôn 通thông 因nhân 及cập 果quả 。 上thượng 約ước 因nhân 中trung 本bổn 識thức 故cố 為vi 所sở 依y 。 今kim 約ước 果quả 中trung 故cố 為vi 能năng 依y 。 疏sớ/sơ 三tam 復phục 以dĩ 第đệ 三tam 及cập 第đệ 四tứ 對đối 。 結kết 苦khổ 樂lạc 不bất 同đồng 及cập 端đoan 正chánh 醜xú 陋lậu 者giả 。 即tức 通thông 以dĩ 此thử 二nhị 對đối 。 雙song 結kết 前tiền 二nhị 對đối 。 言ngôn 初sơ 對đối 觀quán 現hiện 受thọ 時thời 者giả 。 即tức 心tâm 不bất 知tri 受thọ 受thọ 不bất 知tri 心tâm 對đối 。 謂vị 亦diệc 由do 受thọ 因nhân 受thọ 苦khổ 樂lạc 體thể 及cập 妍nghiên 媸# 故cố 。 若nhược 無vô 識thức 種chủng 本bổn 識thức 。 此thử 二nhị 亦diệc 無vô 所sở 依y 。 次thứ 對đối 觀quán 苦khổ 樂lạc 因nhân 及cập 彼bỉ 妍nghiên 媸# 。 皆giai 由do 緣duyên 令linh 異dị 者giả 。 即tức 因nhân 不bất 知tri 緣duyên 緣duyên 不bất 知tri 因nhân 。 謂vị 損tổn 益ích 下hạ 。 別biệt 示thị 二nhị 對đối 之chi 相tướng 。 由do 損tổn 他tha 業nghiệp 感cảm 於ư 苦khổ 報báo 。 由do 益ích 他tha 業nghiệp 感cảm 於ư 樂lạc 報báo 。 以dĩ 嗔sân 恚khuể 業nghiệp 感cảm 於ư 醜xú 陋lậu 。 由do 忍nhẫn 辱nhục 業nghiệp 感cảm 於ư 端đoan 正chánh 。 此thử 中trung 言ngôn 因nhân 詺# 緣duyên 為vi 因nhân 。 此thử 中trung 言ngôn 果quả 是thị 別biệt 報báo 果quả 。 疏sớ/sơ 四tứ 復phục 以dĩ 第đệ 四tứ 及cập 第đệ 五ngũ 對đối 。 結kết 諸chư 根căn 滿mãn 缺khuyết 者giả 。 此thử 上thượng 總tổng 明minh 。 從tùng 亦diệc 由do 滿mãn 業nghiệp 下hạ 。 別biệt 說thuyết 其kỳ 相tương/tướng 。 滿mãn 業nghiệp 即tức 第đệ 四tứ 對đối 。 因nhân 不bất 知tri 緣duyên 緣duyên 不bất 知tri 因nhân 。 緣duyên 即tức 是thị 業nghiệp 。 唯duy 取thủ 滿mãn 業nghiệp 。 由do 損tổn 他tha 眼nhãn 耳nhĩ 成thành 盲manh 聾lung 等đẳng 。 由do 益ích 他tha 六lục 根căn 等đẳng 成thành 六lục 處xứ 滿mãn 足túc 。 次thứ 云vân 又hựu 由do 內nội 根căn 有hữu 滿mãn 缺khuyết 故cố 。 於ư 分phân 別biệt 位vị 了liễu 境cảnh 不bất 同đồng 者giả 。 即tức 第đệ 五ngũ 對đối 。 智trí 不bất 知tri 境cảnh 境cảnh 不bất 知tri 智trí 。 謂vị 智trí 於ư 境cảnh 有hữu 信tín 進tiến 念niệm 定định 慧tuệ 之chi 滿mãn 足túc 。 則tắc 受thọ 果quả 中trung 亦diệc 具cụ 五ngũ 根căn 明minh 利lợi 勝thắng 上thượng 。 若nhược 智trí 於ư 境cảnh 信tín 等đẳng 隨tùy 闕khuyết 。 或hoặc 非phi 深thâm 厚hậu 則tắc 得đắc 果quả 時thời 五ngũ 根căn 隨tùy 缺khuyết 。 或hoặc 成thành 下hạ 品phẩm 。 疏sớ/sơ 並tịnh 皆giai 無vô 性tánh 下hạ 。 上thượng 別biệt 釋thích 中trung 。 但đãn 出xuất 能năng 對đối 所sở 對đối 二nhị 種chủng 法pháp 體thể 。 今kim 則tắc 總tổng 明minh 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 在tại 文văn 易dị 了liễu 。 意ý 云vân 並tịnh 各các 相tương 依y 從tùng 緣duyên 無vô 性tánh 。 何hà 有hữu 能năng 所sở 熏huân 等đẳng 而nhi 能năng 相tương 知tri 。 既ký 不bất 相tương 知tri 。 誰thùy 令linh 種chủng 種chủng 。 此thử 但đãn 約ước 第đệ 一nhất 直trực 問vấn 意ý 結kết 。 亦diệc 應ưng 帶đái 疑nghi 云vân 。 為vi 是thị 種chủng 種chủng 為vi 是thị 一nhất 性tánh 。 結kết 成thành 難nạn/nan 云vân 。 一nhất 性tánh 隨tùy 於ư 種chủng 種chủng 則tắc 失thất 真Chân 諦Đế 。 種chủng 種chủng 隨tùy 於ư 一nhất 性tánh 則tắc 失thất 俗tục 諦đế 。 一nhất 性tánh 即tức 不bất 相tương 知tri 。 亦diệc 應ưng 結kết 云vân 種chủng 種chủng 隨tùy 不bất 相tương 知tri 則tắc 失thất 俗tục 諦đế 。 不bất 相tương 知tri 隨tùy 於ư 種chủng 種chủng 則tắc 失thất 真Chân 諦Đế 等đẳng 。 第đệ 二nhị 覺giác 首thủ 答đáp 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 。 意ý 云vân 。 特đặc 由do 從tùng 緣duyên 種chủng 種chủng 故cố 不bất 相tương 知tri 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 顯hiển 偈kệ 意ý 。 二nhị 即tức 此thử 偈kệ 上thượng 半bán 下hạ 別biệt 示thị 義nghĩa 理lý 。 三tam 言ngôn 諸chư 法pháp 下hạ 。 委ủy 釋thích 經kinh 文văn 。 二nhị 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 以dĩ 因nhân 明minh 立lập 量lượng 示thị 。 二nhị 以dĩ 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 示thị 。 三tam 結kết 示thị 緣duyên 起khởi 深thâm 旨chỉ 。 今kim 初sơ 。 懸huyền 指chỉ 後hậu 四tứ 。 以dĩ 為vi 同đồng 喻dụ 。 則tắc 此thử 偈kệ 中trung 但đãn 有hữu 宗tông 因nhân 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 門môn 下hạ 釋thích 者giả 。 第đệ 二nhị 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 示thị 。 然nhiên 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 。 具cụ 力lực 無vô 力lực 。 及cập 有hữu 體thể 無vô 體thể 。 今kim 顯hiển 不bất 相tương 知tri 理lý 。 但đãn 明minh 無vô 力lực 無vô 體thể 。 又hựu 因nhân 中trung 亦diệc 有hữu 無vô 體thể 義nghĩa 。 今kim 取thủ 義nghĩa 便tiện 。 因nhân 緣duyên 相tương/tướng 假giả 但đãn 明minh 無vô 力lực 。 謂vị 因nhân 假giả 緣duyên 故cố 因nhân 無vô 力lực 。 緣duyên 假giả 因nhân 。 故cố 緣duyên 無vô 力lực 。 果quả 上thượng 亦diệc 有hữu 無vô 力lực 義nghĩa 。 今kim 取thủ 義nghĩa 顯hiển 。 但đãn 明minh 無vô 體thể 。 謂vị 全toàn 攬lãm 因nhân 成thành 緣duyên 成thành 無vô 性tánh 。 故cố 云vân 含hàm 虛hư 無vô 體thể 。 下hạ 四tứ 喻dụ 中trung 皆giai 有hữu 無vô 體thể 用dụng 義nghĩa 。 故cố 指chỉ 下hạ 明minh 。


疏sớ/sơ 。 是thị 故cố 虛hư 妄vọng 緣duyên 起khởi 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 緣duyên 起khởi 深thâm 旨chỉ 。 然nhiên 此thử 正chánh 結kết 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 由do 明minh 。 兼kiêm 結kết 上thượng 因nhân 明minh 立lập 量lượng 。 以dĩ 立lập 量lượng 中trung 亦diệc 說thuyết 不bất 相tương 知tri 為vi 宗tông 故cố 。 即tức 三tam 義nghĩa 中trung 初sơ 義nghĩa 。 言ngôn 現hiện 文văn 但đãn 有hữu 初sơ 後hậu 二nhị 意ý 者giả 。 全toàn 取thủ 一nhất 偈kệ 即tức 是thị 初sơ 。 意ý 唯duy 取thủ 不bất 相tương 知tri 言ngôn 。 即tức 是thị 後hậu 意ý 其kỳ 第đệ 二nhị 意ý 。 至chí 後hậu 五ngũ 偈kệ 答đáp 本bổn 難nạn/nan 。 中trung 方phương 用dụng 斯tư 義nghĩa 。 疏sớ/sơ 言ngôn 諸chư 法pháp 者giả 下hạ 。 第đệ 三tam 委ủy 釋thích 經kinh 文văn 。 言ngôn 果quả 從tùng 因nhân 生sanh 等đẳng 者giả 。 上thượng 取thủ 義nghĩa 便tiện 。 但đãn 因nhân 無vô 力lực 說thuyết 果quả 無vô 體thể 。 今kim 欲dục 盡tận 理lý 故cố 具cụ 舉cử 之chi 。 則tắc 上thượng 句cú 諸chư 法pháp 通thông 於ư 因nhân 果quả 。 於ư 中trung 先tiên 以dĩ 因nhân 緣duyên 門môn 。 明minh 因nhân 果quả 俱câu 無vô 體thể 。 從tùng 因nhân 無vô 性tánh 故cố 何hà 有hữu 感cảm 果quả 之chi 用dụng 。 下hạ 以dĩ 上thượng 無vô 體thể 釋thích 成thành 因nhân 果quả 無vô 用dụng 。 體thể 尚thượng 不bất 立lập 用dụng 安an 得đắc 存tồn 。 從tùng 又hựu 互hỗ 相tương 待đãi 下hạ 。 以dĩ 相tương 待đãi 門môn 明minh 無vô 體thể 用dụng 。 先tiên 明minh 因nhân 果quả 無vô 用dụng 故cố 云vân 無vô 力lực 。 後hậu 以dĩ 他tha 為vi 自tự 。 下hạ 明minh 因nhân 果quả 無vô 體thể 。 既ký 全toàn 攬lãm 他tha 故cố 無vô 自tự 體thể 。 疏sớ/sơ 今kim 初sơ 喻dụ 中trung 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 釋thích 喻dụ 。 二nhị 釋thích 法pháp 。 三tam 對đối 問vấn 會hội 通thông 。 四tứ 傍bàng 顯hiển 水thủy 義nghĩa 。 初sơ 中trung 三tam 重trọng/trùng 。 即tức 為vi 三tam 別biệt 。 初sơ 唯duy 流lưu 中trung 文văn 有hữu 六lục 段đoạn 。 一nhất 標tiêu 章chương 。 二nhị 別biệt 示thị 不bất 相tương 知tri 相tương/tướng 。 三tam 結kết 示thị 正chánh 理lý 。 四tứ 引dẫn 他tha 證chứng 成thành 。 五ngũ 別biệt 釋thích 前tiền 後hậu 二nhị 字tự 。 六lục 簡giản 定định 不bất 相tương 知tri 理lý 。 今kim 初sơ 可khả 知tri 。 然nhiên 此thử 偈kệ 文văn 晉tấn 經kinh 。 云vân 譬thí 如như 駛sử 水thủy 流lưu 水thủy 流lưu 無vô 絕tuyệt 已dĩ 。 二nhị 俱câu 不bất 相tương 知tri 。 諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 今kim 文văn 小tiểu 異dị 。 義nghĩa 旨chỉ 無vô 違vi 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 此thử 流lưu 注chú 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 示thị 不bất 相tương 知tri 相tương/tướng 。 謂vị 欲dục 顯hiển 不bất 相tương 知tri 理lý 。 故cố 寄ký 前tiền 後hậu 流lưu 異dị 。 成thành 其kỳ 十thập 門môn 。 若nhược 不bất 說thuyết 前tiền 後hậu 之chi 流lưu 。 將tương 何hà 不bất 相tương 知tri 耶da 。 一nhất 河hà 之chi 水thủy 不bất 出xuất 前tiền 後hậu 。 則tắc 千thiên 里lý 九cửu 曲khúc 皆giai 悉tất 無vô 性tánh 不bất 相tương 知tri 矣hĩ 。 然nhiên 雖tuy 十thập 義nghĩa 本bổn 唯duy 二nhị 流lưu 。 成thành 兩lưỡng 重trọng/trùng 能năng 所sở 。 前tiền 流lưu 望vọng 引dẫn 為vi 能năng 。 望vọng 排bài 為vi 所sở 。 後hậu 流lưu 望vọng 排bài 為vi 能năng 。 望vọng 引dẫn 為vi 所sở 。 以dĩ 斯tư 四tứ 義nghĩa 相tương/tướng 參tham 成thành 十thập 。 初sơ 及cập 第đệ 三tam 以dĩ 為vi 所sở 故cố 無vô 性tánh 無vô 知tri 。 二nhị 四tứ 兩lưỡng 門môn 約ước 不bất 相tương 到đáo 。 五ngũ 六lục 二nhị 門môn 約ước 無vô 二nhị 體thể 。 以dĩ 後hậu 流lưu 是thị 能năng 排bài 即tức 所sở 引dẫn 故cố 。 前tiền 流lưu 是thị 所sở 排bài 即tức 能năng 引dẫn 故cố 。 七thất 八bát 約ước 緣duyên 成thành 故cố 無vô 二nhị 。 謂vị 七thất 中trung 能năng 排bài 是thị 後hậu 。 所sở 排bài 是thị 前tiền 。 言ngôn 亦diệc 無vô 二nhị 者giả 。 要yếu 有hữu 所sở 排bài 方phương 有hữu 能năng 排bài 。 此thử 二nhị 相tương/tướng 成thành 故cố 亦diệc 無vô 二nhị 。 八bát 約ước 能năng 引dẫn 亦diệc 然nhiên 。 九cửu 十thập 約ước 不bất 俱câu 故cố 無vô 知tri 者giả 。 然nhiên 其kỳ 能năng 排bài 是thị 後hậu 。 能năng 引dẫn 是thị 前tiền 。 而nhi 言ngôn 不bất 得đắc 俱câu 者giả 。 後hậu 為vi 能năng 排bài 。 前tiền 須tu 為vi 所sở 排bài 。 不bất 得đắc 即tức 此thử 名danh 為vi 能năng 引dẫn 。 義nghĩa 門môn 別biệt 故cố 名danh 為vi 不bất 俱câu 。 第đệ 十thập 句cú 例lệ 此thử 。 前tiền 流lưu 為vi 所sở 排bài 時thời 。 後hậu 流lưu 須tu 為vi 能năng 排bài 。 不bất 得đắc 為vi 所sở 引dẫn 故cố 云vân 不bất 俱câu 。


疏sớ/sơ 。 是thị 則tắc 前tiền 後hậu 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 示thị 正chánh 理lý 。


疏sớ/sơ 。 肇triệu 公công 下hạ 。 第đệ 四tứ 引dẫn 他tha 證chứng 成thành 。 則tắc 物vật 不bất 遷thiên 論luận 。 然nhiên 其kỳ 相tương 連liên 總tổng 有hữu 四tứ 句cú 。 論luận 云vân 。 既ký 無vô 往vãng 返phản 之chi 微vi 眹# 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 動động 乎hồ 。 然nhiên 則tắc 旋toàn 嵐lam 偃yển 岳nhạc 而nhi 常thường 靜tĩnh 。 江giang 河hà 競cạnh 注chú 而nhi 不bất 流lưu 。 野dã 馬mã 飄phiêu 鼓cổ 而nhi 不bất 動động 。 日nhật 月nguyệt 歷lịch 天thiên 而nhi 不bất 周chu 。 復phục 何hà 怪quái 哉tai 。 今kim 四tứ 喻dụ 中trung 但đãn 用dụng 水thủy 風phong 彼bỉ 無vô 火hỏa 地địa 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 上thượng 云vân 前tiền 後hậu 下hạ 。 第đệ 五ngũ 別biệt 釋thích 前tiền 後hậu 二nhị 字tự 。 一nhất 生sanh 滅diệt 前tiền 後hậu 者giả 。 此thử 即tức 竪thụ 說thuyết 。 如như 壯tráng 與dữ 老lão 。 謂vị 此thử 流lưu 水thủy 剎sát 那na 生sanh 。 前tiền 剎sát 那na 滅diệt 後hậu 剎sát 那na 生sanh 。 二nhị 此thử 彼bỉ 前tiền 後hậu 者giả 。 猶do 如như 二nhị 人nhân 。 同đồng 行hành 狹hiệp 徑kính 。 後hậu 人nhân 排bài 前tiền 前tiền 人nhân 引dẫn 後hậu 。 此thử 即tức 橫hoạnh/hoành 說thuyết 。 分phần 分phần 之chi 水thủy 皆giai 有hữu 前tiền 後hậu 。 乃nãi 至chí 毫hào 滴tích 亦diệc 有hữu 前tiền 毫hào 後hậu 毫hào 。 故cố 聚tụ 眾chúng 多đa 皆giai 成thành 流lưu 注chú 則tắc 無vô 性tánh 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 小Tiểu 乘Thừa 亦diệc 說thuyết 下hạ 。 第đệ 六lục 揀giản 定định 不bất 相tương 知tri 理lý 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 舉cử 小Tiểu 乘Thừa 。 後hậu 而nhi 不bất 知tri 下hạ 。 舉cử 大đại 異dị 小tiểu 。 小Tiểu 乘Thừa 即tức 俱câu 舍xá 論luận 業nghiệp 品phẩm 中trung 。 釋thích 身thân 表biểu 許hứa 別biệt 形hình 。 非phi 行hành 動động 為vi 體thể 。 以dĩ 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 有hữu 剎sát 那na 盡tận 故cố 。 論luận 文văn 初sơ 句cú 論luận 主chủ 標tiêu 有hữu 宗tông 義nghĩa 。 下hạ 三tam 句cú 破phá 正chánh 量lượng 部bộ 。 以dĩ 正chánh 量lượng 部bộ 謂vị 以dĩ 動động 身thân 為vi 身thân 表biểu 體thể 。 故cố 論luận 破phá 之chi 。 然nhiên 正chánh 量lượng 部bộ 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 則tắc 有hữu 剎sát 那na 。 此thử 之chi 動động 色sắc 無vô 有hữu 剎sát 那na 。 今kim 論luận 主chủ 明minh 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 有hữu 剎sát 那na 。 何hà 以dĩ 知tri 有hữu 後hậu 有hữu 盡tận 故cố 。 既ký 後hậu 有hữu 盡tận 知tri 前tiền 有hữu 滅diệt 。 故cố 論luận 云vân 。 若nhược 此thử 處xứ 生sanh 即tức 此thử 處xứ 滅diệt 。 無vô 容dung 從tùng 此thử 轉chuyển 至chí 餘dư 方phương 。 釋thích 曰viết 。 此thử 生sanh 此thử 滅diệt 不bất 至chí 餘dư 方phương 同đồng 不bất 遷thiên 義nghĩa 。 而nhi 有hữu 法pháp 體thể 是thị 生sanh 是thị 滅diệt 。 故cố 非phi 大Đại 乘Thừa 。 大Đại 乘Thừa 之chi 法Pháp 。 緣duyên 生sanh 無vô 性tánh 。 生sanh 即tức 不bất 生sanh 。 滅diệt 即tức 不bất 滅diệt 。 故cố 遷thiên 即tức 不bất 遷thiên 。 則tắc 其kỳ 理lý 懸huyền 隔cách 。 然nhiên 肇triệu 公công 論luận 則tắc 含hàm 二nhị 意ý 。 顯hiển 文văn 所sở 明minh 多đa 同đồng 前tiền 義nghĩa 。 故cố 云vân 。 傷thương 夫phu 人nhân 情tình 之chi 惑hoặc 久cửu 矣hĩ 。 目mục 對đối 真chân 而nhi 莫mạc 覺giác 。 既ký 知tri 往vãng 物vật 而nhi 不bất 來lai 。 而nhi 謂vị 今kim 物vật 而nhi 可khả 往vãng 。 往vãng 物vật 既ký 不bất 來lai 。 今kim 物vật 何hà 所sở 往vãng 。 何hà 則tắc 求cầu 向hướng 物vật 於ư 向hướng 。 於ư 向hướng 未vị 嘗thường 無vô 。 責trách 向hướng 物vật 於ư 今kim 。 於ư 今kim 未vị 嘗thường 有hữu 。 於ư 今kim 未vị 嘗thường 有hữu 。 以dĩ 明minh 物vật 不bất 來lai 。 於ư 向hướng 未vị 嘗thường 無vô 。 故cố 知tri 物vật 不bất 去khứ 。 覆phú 而nhi 求cầu 今kim 。 今kim 亦diệc 不bất 往vãng 。 是thị 謂vị 昔tích 物vật 自tự 在tại 昔tích 。 不bất 從tùng 今kim 以dĩ 至chí 昔tích 。 今kim 物vật 自tự 在tại 今kim 。 不bất 從tùng 昔tích 以dĩ 至chí 今kim 。 故cố 仲trọng 尼ni 曰viết 。 回hồi 也dã 。 見kiến 新tân 交giao 臂tý 非phi 故cố 。 如như 此thử 則tắc 物vật 不bất 相tương 往vãng 來lai 明minh 矣hĩ 。 既ký 無vô 往vãng 返phản 之chi 微vi 眹# 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 動động 乎hồ 。 即tức 云vân 然nhiên 則tắc 旋toàn 嵐lam 等đẳng 。 下hạ 文văn 又hựu 云vân 。 若nhược 古cổ 不bất 至chí 今kim 。 今kim 亦diệc 不bất 至chí 古cổ 。 事sự 各các 性tánh 住trụ 於ư 一nhất 世thế 。 有hữu 何hà 物vật 而nhi 可khả 去khứ 來lai 。 釋thích 曰viết 。 觀quán 肇triệu 公công 意ý 既ký 以dĩ 物vật 各các 性tánh 住trụ 而nhi 為vi 不bất 遷thiên 。 則tắc 濫lạm 小Tiểu 乘Thừa 無vô 容dung 從tùng 此thử 轉chuyển 至chí 餘dư 方phương 。 下hạ 論luận 云vân 。 故cố 談đàm 真chân 有hữu 不bất 遷thiên 之chi 稱xưng 。 導đạo 物vật 有hữu 流lưu 動động 之chi 說thuyết 。 此thử 則tắc 以dĩ 真Chân 諦Đế 為vi 不bất 遷thiên 。 而nhi 不bất 顯hiển 真Chân 諦Đế 之chi 相tướng 。 若nhược 但đãn 用dụng 於ư 物vật 各các 性tánh 住trụ 為vi 真Chân 諦Đế 相tương/tướng 。 寧ninh 非phi 性tánh 空không 無vô 可khả 遷thiên 也dã 。 不bất 真chân 空không 義nghĩa 。 方phương 顯hiển 性tánh 空không 義nghĩa 。 約ước 俗tục 諦đế 為vi 不bất 遷thiên 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 法pháp 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 法pháp 。 文văn 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 。 次thứ 初sơ 中trung 下hạ 別biệt 。 後hậu 正chánh 由do 此thử 義nghĩa 下hạ 結kết 。 妄vọng 法pháp 有hữu 即tức 非phi 有hữu 。 是thị 初sơ 義nghĩa 。 隱ẩn 即tức 非phi 隱ẩn 。 是thị 第đệ 二nhị 義nghĩa 。 以dĩ 正chánh 為vi 事sự 隱ẩn 之chi 時thời 。 而nhi 有hữu 所sở 依y 故cố 。 以dĩ 非phi 隱ẩn 為vi 隱ẩn 即tức 第đệ 三tam 義nghĩa 。 理lý 常thường 現hiện 故cố 。


疏sớ/sơ 。 此thử 上thượng 三tam 意ý 下hạ 。 第đệ 三tam 對đối 問vấn 會hội 通thông 。 言ngôn 思tư 之chi 者giả 以dĩ 易dị 見kiến 故cố 。 若nhược 具cụ 說thuyết 者giả 。 第đệ 一nhất 妄vọng 法pháp 有hữu 而nhi 非phi 有hữu 。 答đáp 前tiền 直trực 問vấn 既ký 有hữu 種chủng 種chủng 。 何hà 緣duyên 不bất 相tương 知tri 。 謂vị 種chủng 種chủng 是thị 妄vọng 。 有hữu 體thể 即tức 非phi 有hữu 故cố 不bất 相tương 知tri 。 二nhị 答đáp 懷hoài 疑nghi 為vi 是thị 種chủng 種chủng 為vi 不bất 相tương 知tri 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 能năng 依y 妄vọng 法pháp 依y 所sở 依y 真chân 。 妄vọng 常thường 種chủng 種chủng 。 真chân 常thường 無vô 知tri 故cố 。 三tam 答đáp 結kết 成thành 難nạn/nan 者giả 。 即tức 妄vọng 即tức 真chân 故cố 。 種chủng 種chủng 不bất 乖quai 不bất 相tương 知tri 也dã 。


疏sớ/sơ 。 何hà 故cố 以dĩ 水thủy 喻dụ 真chân 心tâm 下hạ 。 第đệ 四tứ 傍bàng 顯hiển 水thủy 義nghĩa 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 依y 火hỏa 中trung 者giả 。 下hạ 之chi 三tam 喻dụ 文văn 勢thế 稍sảo 略lược 。 隨tùy 其kỳ 三tam 義nghĩa 便tiện 以dĩ 法pháp 合hợp 。 今kim 初sơ 。 唯duy 焰diễm 喻dụ 中trung 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 明minh 後hậu 不bất 知tri 前tiền 。 二nhị 明minh 前tiền 不bất 知tri 後hậu 。 二nhị 妄vọng 法pháp 亦diệc 爾nhĩ 下hạ 。 法pháp 合hợp 於ư 中trung 先tiên 總tổng 。 後hậu 謂vị 已dĩ 滅diệt 下hạ 別biệt 。 然nhiên 法pháp 喻dụ 俱câu 用dụng 生sanh 滅diệt 門môn 釋thích 。 而nhi 有hữu 小tiểu 異dị 。 喻dụ 中trung 用dụng 前tiền 念niệm 滅diệt 後hậu 念niệm 生sanh 釋thích 。 今kim 法pháp 。 合hợp 中trung 亦diệc 用dụng 前tiền 滅diệt 後hậu 生sanh 。 正chánh 合hợp 前tiền 焰diễm 後hậu 焰diễm 兼kiêm 三tam 時thời 門môn 。 今kim 初sơ 已dĩ 滅diệt 者giả 。 前tiền 念niệm 也dã 。 未vị 生sanh 者giả 。 後hậu 念niệm 也dã 。 故cố 此thử 二nhị 念niệm 一nhất 向hướng 無vô 物vật 。 生sanh 已dĩ 則tắc 滅diệt 者giả 。 前tiền 後hậu 二nhị 念niệm 皆giai 。 即tức 生sanh 即tức 滅diệt 。 並tịnh 皆giai 緣duyên 生sanh 故cố 言ngôn 無vô 體thể 。 體thể 無vô 實thật 故cố 。 言ngôn 兼kiêm 三tam 時thời 門môn 者giả 。 謂vị 一nhất 念niệm 之chi 上thượng 即tức 有hữu 三tam 時thời 。 已dĩ 滅diệt 為vi 已dĩ 生sanh 。 未vị 生sanh 為vi 未vị 生sanh 。 生sanh 已dĩ 即tức 滅diệt 是thị 生sanh 時thời 。 故cố 淨tịnh 名danh 云vân 。 若nhược 過quá 去khứ 生sanh 。 過quá 去khứ 生sanh 已dĩ 滅diệt 。 若nhược 未vị 來lai 生sanh 。 未vị 來lai 生sanh 未vị 至chí 。 若nhược 現hiện 在tại 生sanh 。 現hiện 在tại 生sanh 無vô 住trụ 。 經Kinh 云vân 。 比Bỉ 丘Khâu 汝nhữ 今kim 即tức 時thời 。 亦diệc 生sanh 亦diệc 老lão 亦diệc 滅diệt 。 故cố 三tam 時thời 無vô 體thể 無vô 可khả 相tương 知tri 也dã 。


疏sớ/sơ 。 斯tư 則tắc 流lưu 金kim 爍thước 石thạch 而nhi 不bất 熱nhiệt 者giả 。 即tức 莊trang 子tử 中trung 意ý 說thuyết 。 於ư 至chí 人nhân 大đại 水thủy 稽khể 天thiên 而nhi 不bất 溺nịch 。 大đại 旱hạn 金kim 石thạch 流lưu 火hỏa 山sơn 燋tiều 而nhi 不bất 熱nhiệt 。 然nhiên 其kỳ 本bổn 意ý 。 非phi 是thị 水thủy 不bất 能năng 溺nịch 。 火hỏa 不bất 能năng 燒thiêu 。 意ý 云vân 。 乘thừa 時thời 處xứ 順thuận 不bất 以dĩ 水thủy 火hỏa 而nhi 為vi 患hoạn 也dã 。 亦diệc 不bất 橫hoạnh/hoành 為vi 其kỳ 所sở 燒thiêu 溺nịch 也dã 。 正chánh 同đồng 今kim 意ý 燒thiêu 而nhi 不bất 燒thiêu 。 但đãn 彼bỉ 約ước 順thuận 時thời 。 此thử 約ước 無vô 性tánh 。 理lý 懸huyền 隔cách 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 依y 所sở 依y 者giả 。 亦diệc 先tiên 喻dụ 。 後hậu 合hợp 。 然nhiên 與dữ 水thủy 喻dụ 釋thích 有hữu 影ảnh 略lược 。 水thủy 喻dụ 以dĩ 水thủy 為vi 所sở 依y 。 今kim 以dĩ 焰diễm 無vô 體thể 用dụng 而nhi 為vi 所sở 依y 。 若nhược 例lệ 前tiền 流lưu 依y 於ư 水thủy 者giả 。 應ưng 以dĩ 火hỏa 為vi 所sở 依y 。 火hỏa 是thị 熱nhiệt 性tánh 身thân 所sở 觸xúc 故cố 。 焰diễm 是thị 色sắc 動động 有hữu 形hình 顯hiển 故cố 。 若nhược 依y 此thử 釋thích 應ưng 云vân 前tiền 焰diễm 後hậu 焰diễm 皆giai 依y 於ư 火hỏa 。 以dĩ 無vô 性tánh 故cố 無vô 相tướng 知tri 。 是thị 則tắc 依y 水thủy 依y 火hỏa 。 明minh 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 不bất 空không 真chân 理lý 以dĩ 為vi 所sở 依y 。 若nhược 無vô 體thể 用dụng 為vi 所sở 依y 者giả 。 則tắc 顯hiển 依y 他tha 無vô 性tánh 即tức 是thị 圓viên 成thành 。 二nhị 空không 真chân 理lý 以dĩ 為vi 所sở 依y 。 顯hiển 義nghĩa 無vô 方phương 故cố 有hữu 影ảnh 略lược 。 下hạ 唯duy 所sở 依y 亦diệc 準chuẩn 斯tư 釋thích 。 又hựu 若nhược 例lệ 後hậu 風phong 喻dụ 。 風phong 依y 物vật 動động 。 則tắc 火hỏa 依y 薪tân 有hữu 。 薪tân 為vi 可khả 然nhiên 。 火hỏa 是thị 能năng 然nhiên 。 故cố 以dĩ 然nhiên 因nhân 可khả 然nhiên 。 則tắc 然nhiên 無vô 體thể 。 可khả 然nhiên 因nhân 然nhiên 。 則tắc 可khả 然nhiên 無vô 體thể 。 則tắc 以dĩ 無vô 性tánh 可khả 然nhiên 而nhi 為vi 所sở 依y 。


疏sớ/sơ 。 是thị 則tắc 無vô 妄vọng 法pháp 之chi 有hữu 下hạ 。 結kết 上thượng 三tam 義nghĩa 也dã 。 然nhiên 有hữu 無vô 有hữu 二nhị 。 一nhất 定định 性tánh 有hữu 無vô 。 二nhị 真chân 空không 妙diệu 有hữu 。 今kim 無vô 妄vọng 法pháp 之chi 有hữu 。 則tắc 無vô 定định 性tánh 之chi 有hữu 。 則tắc 非phi 斷đoạn 無vô 矣hĩ 。 有hữu 妄vọng 法pháp 之chi 無vô 是thị 真chân 空không 之chi 無vô 。 便tiện 為vi 妙diệu 有hữu 。 是thị 故cố 若nhược 舉cử 妄vọng 取thủ 真chân 則tắc 妄vọng 有hữu 真chân 空không 。 如như 三tam 論luận 說thuyết 。 若nhược 真chân 妄vọng 對đối 辨biện 則tắc 妄vọng 空không 真chân 有hữu 。 如như 涅Niết 槃Bàn 明minh 。 遂toại 令linh 緣duyên 起khởi 之chi 相tướng 下hạ 。 覆phú 成thành 上thượng 義nghĩa 。 上thượng 句cú 成thành 無vô 妄vọng 法pháp 之chi 有hữu 。 下hạ 句cú 成thành 有hữu 妄vọng 法pháp 之chi 無vô 。 相tương/tướng 無vô 不bất 盡tận 是thị 初sơ 門môn 。 理lý 無vô 不bất 現hiện 是thị 第đệ 三tam 門môn 。 合hợp 上thượng 二nhị 句cú 為vi 第đệ 二nhị 門môn 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 三tam 義nghĩa 中trung 。 下hạ 第đệ 三tam 對đối 問vấn 會hội 通thông 。 唯duy 焰diễm 無vô 性tánh 故cố 不bất 相tương 知tri 。 答đáp 直trực 問vấn 也dã 。 能năng 依y 種chủng 種chủng 所sở 依y 無vô 二nhị 。 答đáp 懷hoài 疑nghi 也dã 。 即tức 事sự 同đồng 真chân 故cố 不bất 相tương 違vi 。 答đáp 設thiết 難nạn/nan 也dã 。 在tại 義nghĩa 易dị 了liễu 故cố 云vân 準chuẩn 知tri 。 若nhược 賢hiền 首thủ 意ý 。 問vấn 者giả 據cứ 其kỳ 初sơ 義nghĩa 。 答đáp 者giả 用dụng 其kỳ 後hậu 二nhị 亦diệc 是thị 一nhất 理lý 。 是thị 則tắc 初sơ 義nghĩa 。 兩lưỡng 家gia 共cộng 用dụng 下hạ 當đương 重trọng/trùng 明minh 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 依y 風phong 有hữu 動động 作tác 喻dụ 。 有hữu 標tiêu 釋thích 結kết 而nhi 無vô 對đối 問vấn 。 即tức 以dĩ 水thủy 樹thụ 等đẳng 而nhi 為vi 所sở 依y 。 餘dư 大đại 同đồng 前tiền 。 但đãn 云vân 斯tư 則tắc 旋toàn 嵐lam 偃yển 岳nhạc 而nhi 常thường 靜tĩnh 者giả 。 即tức 肇triệu 公công 言ngôn 。 亦diệc 云vân 隨tùy 嵐lam 。 皆giai 梵Phạm 音âm 輕khinh 重trọng 。 即tức 興hưng 雲vân 之chi 風phong 北bắc 方phương 風phong 也dã 。 亦diệc 是thị 壞hoại 劫kiếp 時thời 風phong 。 是thị 故cố 妄vọng 法pháp 下hạ 結kết 。 文văn 有hữu 兩lưỡng 對đối 。 具cụ 上thượng 三tam 門môn 。 妄vọng 法pháp 全toàn 盡tận 而nhi 不bất 滅diệt 者giả 。 單đơn 取thủ 妄vọng 法pháp 全toàn 盡tận 是thị 初sơ 門môn 。 將tương 上thượng 而nhi 不bất 滅diệt 對đối 下hạ 真chân 性tánh 全toàn 隱ẩn 為vi 第đệ 二nhị 門môn 。 以dĩ 不bất 滅diệt 為vi 能năng 依y 。 全toàn 隱ẩn 為vi 所sở 依y 故cố 。 下hạ 句cú 中trung 而nhi 恆hằng 露lộ 現hiện 即tức 第đệ 三tam 門môn 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 四tứ 依y 地địa 有hữu 任nhậm 持trì 者giả 。 有hữu 標tiêu 釋thích 結kết 。 二nhị 中trung 三tam 義nghĩa 。 初sơ 義nghĩa 立lập 名danh 與dữ 前tiền 小tiểu 異dị 。 前tiền 云vân 一nhất 唯duy 流lưu 唯duy 焰diễm 唯duy 動động 。 今kim 初sơ 云vân 地địa 界giới 因nhân 依y 。 即tức 喻dụ 勢thế 小tiểu 異dị 。 言ngôn 一nhất 約ước 自tự 類loại 者giả 。 猶do 如như 累lũy/lụy/luy 墼kích 。 餘dư 並tịnh 可khả 知tri 。 言ngôn 斯tư 則tắc 厚hậu 載tái 萬vạn 物vật 而nhi 不bất 仁nhân 者giả 。 不bất 恃thị 仁nhân 德đức 也dã 。 老lão 子tử 云vân 。 天thiên 地địa 不bất 仁nhân 以dĩ 萬vạn 物vật 為vi 芻sô 狗cẩu 。 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 大đại 地địa 。 荷hà 四tứ 重trọng/trùng 任nhậm 。 而nhi 無vô 疲bì 厭yếm 也dã 。 次thứ 肇triệu 公công 下hạ 。 亦diệc 不bất 遷thiên 論luận 。 末mạt 總tổng 結kết 云vân 。 然nhiên 則tắc 乾can/kiền/càn 坤# 倒đảo 覆phú 無vô 謂vị 不bất 靜tĩnh 。 洪hồng 流lưu 滔thao 天thiên 無vô 謂vị 其kỳ 動động 。 苟cẩu 能năng 契khế 神thần 於ư 即tức 物vật 。 斯tư 不bất 遠viễn 而nhi 可khả 知tri 矣hĩ 。 坤# 即tức 是thị 地địa 故cố 得đắc 引dẫn 之chi 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 約ước 異dị 類loại 者giả 。 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 四tứ 輪luân 相tương 依y 喻dụ 。 然nhiên 其kỳ 合hợp 文văn 與dữ 此thử 不bất 同đồng 。 今kim 但đãn 借tá 其kỳ 四tứ 輪luân 用dụng 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 餘dư 義nghĩa 同đồng 前tiền 者giả 。 第đệ 三tam 總tổng 結kết 例lệ 也dã 。 然nhiên 餘dư 義nghĩa 有hữu 二nhị 。 一nhất 者giả 結kết 前tiền 三tam 門môn 應ưng 云vân 一nhất 。 妄vọng 無vô 不bất 盡tận 是thị 初sơ 門môn 。 理lý 無vô 不bất 現hiện 是thị 第đệ 三tam 。 合hợp 二nhị 為vi 第đệ 二nhị 。 二nhị 三tam 合hợp 在tại 第đệ 三tam 。 唯duy 所sở 依y 中trung 故cố 。 故cố 云vân 餘dư 義nghĩa 。 二nhị 者giả 對đối 上thượng 三tam 問vấn 以dĩ 為vi 餘dư 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 別biệt 對đối 諸chư 不bất 相tương 知tri 等đẳng 者giả 。 上thượng 之chi 四tứ 喻dụ 通thông 喻dụ 五ngũ 對đối 不bất 相tương 知tri 義nghĩa 。 今kim 則tắc 別biệt 對đối 。 言ngôn 及cập 別biệt 通thông 前tiền 難nạn/nan 者giả 。 即tức 往vãng 善thiện 趣thú 等đẳng 五ngũ 對đối 難nạn/nan 也dã 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 水thủy 流lưu 喻dụ 前tiền 二nhị 對đối 者giả 。 即tức 業nghiệp 不bất 知tri 心tâm 。 心tâm 不bất 知tri 業nghiệp 。 受thọ 不bất 知tri 報báo 。 報báo 不bất 知tri 受thọ 。 答đáp 趣thú 善thiện 惡ác 者giả 。 上thượng 云vân 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 。 云vân 何hà 見kiến 往vãng 。 善thiện 趣thú 惡ác 趣thú 。 答đáp 云vân 善thiện 趣thú 惡ác 趣thú 。 即tức 是thị 總tổng 報báo 。 由do 業nghiệp 熏huân 心tâm 受thọ 所sở 受thọ 報báo 。 如như 水thủy 漂phiêu 流lưu 。 言ngôn 流lưu 轉chuyển 體thể 者giả 。 體thể 即tức 賴lại 耶da 。 故cố 唯duy 識thức 云vân 。 恆hằng 轉chuyển 如như 瀑bộc 流lưu 。 釋thích 論luận 云vân 。 如như 瀑bộc 流lưu 水thủy 。 非phi 斷đoạn 非phi 常thường 。 相tương 續tục 長trường 時thời 有hữu 所sở 漂phiêu 溺nịch 。 此thử 識thức 亦diệc 爾nhĩ 。 從tùng 無vô 始thỉ 來lai 。 剎sát 那na 剎sát 那na 。 果quả 生sanh 因nhân 滅diệt 。 果quả 生sanh 故cố 非phi 斷đoạn 。 因nhân 滅diệt 故cố 非phi 常thường 。 漂phiêu 溺nịch 有hữu 情tình 。 令linh 不bất 出xuất 離ly 。 亦diệc 如như 起khởi 信tín 云vân 。 如như 大đại 海hải 水thủy 。 因nhân 風phong 波ba 動động 。 楞lăng 伽già 云vân 。 藏tạng 識thức 海hải 常thường 住trụ 境cảnh 界giới 風phong 所sở 動động 等đẳng 。 二nhị 地địa 經Kinh 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 為vi 大đại 瀑bộc 水thủy 波ba 浪lãng 所sở 沒một 等đẳng 。 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 大đại 火hỏa 喻dụ 。 第đệ 二nhị 三tam 對đối 者giả 。 此thử 亦diệc 鉤câu 鎖tỏa 。 第đệ 二nhị 對đối 前tiền 已dĩ 用dụng 竟cánh 。 今kim 復phục 喻dụ 之chi 。 謂vị 受thọ 不bất 知tri 報báo 。 報báo 不bất 知tri 受thọ 。 及cập 心tâm 不bất 知tri 受thọ 。 受thọ 不bất 知tri 心tâm 。 答đáp 前tiền 諸chư 根căn 受thọ 生sanh 者giả 。 答đáp 前tiền 二nhị 難nạn/nan 。 由do 前tiền 問vấn 云vân 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 何hà 以dĩ 見kiến 有hữu 諸chư 根căn 滿mãn 缺khuyết 及cập 受thọ 生sanh 同đồng 異dị 故cố 。 今kim 答đáp 云vân 。 諸chư 根căn 滿mãn 缺khuyết 受thọ 生sanh 同đồng 異dị 皆giai 由do 識thức 種chủng 。 受thọ 所sở 受thọ 報báo 亦diệc 依y 於ư 心tâm 。 如như 火hỏa 依y 薪tân 。


疏sớ/sơ 。 此thử 以dĩ 長trường/trưởng 風phong 等đẳng 者giả 。 唯duy 喻dụ 一nhất 對đối 。 謂vị 因nhân 不bất 知tri 緣duyên 。 緣duyên 不bất 知tri 因nhân 。 答đáp 前tiền 好hảo 醜xú 者giả 。 謂vị 前tiền 問vấn 云vân 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 云vân 何hà 見kiến 有hữu 。 端đoan 正chánh 醜xú 陋lậu 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 今kim 所sở 受thọ 報báo 。 有hữu 妍nghiên 媸# 者giả 。 皆giai 由do 業nghiệp 緣duyên 異dị 令linh 報báo 好hảo 醜xú 。 如như 風phong 東đông 西tây 令linh 物vật 偃yển 仰ngưỡng 。 相tương/tướng 各các 不bất 同đồng 。


疏sớ/sơ 。 答đáp 苦khổ 樂lạc 者giả 。 喻dụ 不bất 相tương 知tri 則tắc 同đồng 於ư 風phong 。 答đáp 前tiền 苦khổ 樂lạc 則tắc 不bất 同đồng 風phong 。 謂vị 上thượng 問vấn 言ngôn 心tâm 性tánh 是thị 一nhất 云vân 何hà 見kiến 有hữu 受thọ 苦khổ 受thọ 樂lạc 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 善thiện 因nhân 樂nhạo/nhạc/lạc 果quả 。 惡ác 業nghiệp 苦khổ 報báo 。 苦khổ 樂lạc 多đa 種chủng 。 如như 地địa 輕khinh 重trọng 。 言ngôn 又hựu 喻dụ 前tiền 境cảnh 智trí 者giả 。 前tiền 以dĩ 風phong 地địa 二nhị 喻dụ 。 同đồng 喻dụ 因nhân 緣duyên 一nhất 不bất 相tương 知tri 。 今kim 一nhất 地địa 喻dụ 喻dụ 二nhị 不bất 相tương 知tri 。 答đáp 前tiền 諸chư 根căn 者giả 。 以dĩ 諸chư 根căn 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 眼nhãn 等đẳng 諸chư 根căn 。 則tắc 火hỏa 喻dụ 已dĩ 答đáp 二nhị 信tín 等đẳng 諸chư 根căn 。 今kim 地địa 喻dụ 已dĩ 答đáp 地địa 雖tuy 是thị 一nhất 隨tùy 種chủng 生sanh 芽nha 。 心tâm 性tánh 雖tuy 一nhất 隨tùy 根căn 成thành 異dị 故cố 。 故cố 信tín 進tiến 等đẳng 。 各các 各các 不bất 同đồng 。 第đệ 二nhị 五ngũ 偈kệ 答đáp 前tiền 設thiết 難nạn/nan 。


疏sớ/sơ 。 今kim 初sơ 。 前tiền 問vấn 有hữu 三tam 下hạ 。 即tức 先tiên 明minh 大đại 意ý 。 於ư 中trung 二nhị 。 第đệ 一nhất 總tổng 彰chương 偈kệ 意ý 。 第đệ 二nhị 通thông 明minh 緣duyên 起khởi 之chi 義nghĩa 。 前tiền 中trung 疏sớ/sơ 然nhiên 此thử 四tứ 因nhân 下hạ 。 上thượng 別biệt 明minh 。 此thử 下hạ 融dung 會hội 。 言ngôn 諸chư 宗tông 者giả 。 上thượng 四tứ 因nhân 中trung 。 初sơ 一nhất 通thông 性tánh 相tướng 二nhị 宗tông 。 二nhị 即tức 法pháp 相tướng 宗tông 。 三tam 即tức 無vô 相tướng 宗tông 。 四tứ 即tức 法pháp 性tánh 宗tông 。 據cứ 其kỳ 實thật 義nghĩa 。 四tứ 因nhân 不bất 缺khuyết 。 方phương 成thành 緣duyên 起khởi 甚thậm 深thâm 之chi 趣thú 。 隨tùy 情tình 執chấp 見kiến 則tắc 乖quai 聖thánh 旨chỉ 。 如như 盲manh 摸mạc 象tượng 不bất 全toàn 見kiến 象tượng 然nhiên 不bất 離ly 象tượng 。 盲manh 不bất 識thức 乳nhũ 則tắc 一nhất 向hướng 奪đoạt 之chi 。 今kim 盲manh 摸mạc 象tượng 則tắc 乃nãi 是thị 分phần/phân 奪đoạt 。 取thủ 其kỳ 不bất 離ly 並tịnh 順thuận 聖thánh 教giáo 。 此thử 喻dụ 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 第đệ 三tam 十thập 二nhị 。 南nam 經kinh 三tam 十thập 。 答đáp 師sư 子tử 吼hống 。 眾chúng 生sanh 若nhược 有hữu 佛Phật 性tánh 。 不bất 須tu 修tu 道Đạo 自tự 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 答đáp 意ý 云vân 。 眾chúng 生sanh 有hữu 者giả 定định 當đương 得đắc 故cố 。 後hậu 舉cử 此thử 喻dụ 云vân 。


善thiện 男nam 子tử 。 譬thí 如như 有hữu 王vương 。 告cáo 一nhất 大đại 臣thần 。 汝nhữ 牽khiên 一nhất 象tượng 以dĩ 示thị 眾chúng 盲manh 。


爾nhĩ 時thời 大đại 臣thần 。 受thọ 王vương 勅sắc 已dĩ 。 多đa 集tập 眾chúng 盲manh 。 以dĩ 象tượng 示thị 之chi 。


時thời 彼bỉ 眾chúng 盲manh 。 各các 以dĩ 手thủ 觸xúc 。 大đại 臣thần 即tức 還hoàn 。 而nhi 白bạch 王vương 言ngôn 。 臣thần 已dĩ 示thị 竟cánh 。


爾nhĩ 時thời 大đại 王vương 。 即tức 呼hô 眾chúng 盲manh 。 各các 各các 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 見kiến 象tượng 耶da 。 眾chúng 盲manh 各các 言ngôn 。 我ngã 已dĩ 得đắc 見kiến 。 王vương 言ngôn 象tượng 為vi 何hà 類loại 。 其kỳ 觸xúc 牙nha 者giả 即tức 言ngôn 。 象tượng 形hình 如như 蘆lô 菔bặc 根căn 。 其kỳ 觸xúc 耳nhĩ 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 箕ki 。 其kỳ 觸xúc 頭đầu 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 石thạch 。 其kỳ 觸xúc 鼻tị 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 杵xử 。 其kỳ 觸xúc 脚cước 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 木mộc 臼cữu 。 其kỳ 觸xúc 脊tích 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 床sàng 其kỳ 觸xúc 腹phúc 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 甕úng 。 其kỳ 觸xúc 尾vĩ 者giả 言ngôn 。 象tượng 如như 蛇xà 。


善thiện 男nam 子tử 。 彼bỉ 眾chúng 盲manh 不bất 說thuyết 象tượng 體thể 。 亦diệc 非phi 不bất 說thuyết 。 若nhược 是thị 眾chúng 相tướng 悉tất 非phi 象tượng 者giả 。 離ly 是thị 之chi 外ngoại 更cánh 無vô 有hữu 象tượng 。


善thiện 男nam 子tử 。 王vương 喻dụ 如Như 來Lai 正chánh 遍biến 知tri 也dã 。 臣thần 喻dụ 方Phương 等Đẳng 大đại 涅Niết 槃Bàn 經kinh 。 象tượng 喻dụ 佛Phật 性tánh 。 盲manh 喻dụ 一nhất 切thiết 無vô 明minh 眾chúng 生sanh 。 是thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 聞văn 佛Phật 說thuyết 已dĩ 。 或hoặc 作tác 是thị 言ngôn 。 色sắc 是thị 佛Phật 性tánh 等đẳng 。 釋thích 曰viết 。 彼bỉ 經kinh 喻dụ 意ý 。 明minh 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 雖tuy 有hữu 佛Phật 性tánh 見kiến 不bất 明minh 了liễu 互hỗ 執chấp 不bất 同đồng 。 然nhiên 非phi 全toàn 離ly 。 所sở 執chấp 之chi 法pháp 皆giai 佛Phật 性tánh 故cố 。 而nhi 非phi 全toàn 見kiến 。 今kim 借tá 此thử 喻dụ 以dĩ 況huống 聖thánh 教giáo 深thâm 旨chỉ 。 總tổng 喻dụ 於ư 象tượng 。 諸chư 宗tông 異dị 見kiến 如như 盲manh 所sở 觸xúc 。 並tịnh 合hợp 聖thánh 理lý 故cố 云vân 不bất 離ly 。 然nhiên 非phi 圓viên 了liễu 故cố 云vân 非phi 是thị 說thuyết 象tượng 。 故cố 脇hiếp 尊tôn 者giả 云vân 。 依y 之chi 修tu 行hành 。 無vô 不bất 獲hoạch 益ích 。 言ngôn 受thọ 一nhất 非phi 餘dư 斯tư 為vi 偏thiên 見kiến 者giả 。 言ngôn 象tượng 如như 箕ki 不bất 信tín 如như 臼cữu 。 斯tư 為vi 大đại 迷mê 。 但đãn 信tín 諸chư 識thức 不bất 信tín 無vô 性tánh 。 真Chân 如Như 隨tùy 緣duyên 故cố 為vi 偏thiên 見kiến 。 離ly 世thế 間gian 品phẩm 云vân 。 受thọ 一nhất 非phi 餘dư 魔ma 所sở 攝nhiếp 持trì 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 三tam 十thập 一nhất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 31

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016