大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 17

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


序tự 曰viết 。 大đại 方Phương 廣Quảng 下hạ 。 第đệ 四tứ 別biệt 歎thán 此thử 典điển 旨chỉ 趣thú 玄huyền 微vi 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 歎thán 。 後hậu 別biệt 歎thán 。 今kim 初sơ 。 先tiên 二nhị 句cú 標tiêu 其kỳ 深thâm 廣quảng 。 後hậu 視thị 之chi 者giả 下hạ 。 成thành 上thượng 二nhị 句cú 。 既ký 為vi 祕bí 藏tạng 故cố 視thị 之chi 不bất 見kiến 。 稱xưng 為vi 性tánh 海hải 。 安an 測trắc 邊biên 涯nhai 。 挹ấp 者giả 。 珠châu 叢tùng 云vân 。 以dĩ 器khí 斟châm 酌chước 於ư 水thủy 也dã 。 故cố 文văn 選tuyển 頭đầu 陀đà 寺tự 碑bi 云vân 。 蓋cái 聞văn 挹ấp 朝triêu 夕tịch 之chi 池trì 者giả 。 無vô 以dĩ 測trắc 其kỳ 淺thiển 深thâm 。 仰ngưỡng 蒼thương 蒼thương 之chi 色sắc 者giả 。 難nan 以dĩ 知tri 其kỳ 遠viễn 近cận 。 故cố 今kim 測trắc 量lượng 者giả 。 以dĩ 管quản 窺khuy 天thiên 用dụng 蠡lễ 酌chước 海hải 也dã 。 序tự 曰viết 。 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 志chí 絕tuyệt 窺khuy 覦# 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 歎thán 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 約ước 人nhân 歎thán 。 二nhị 約ước 法pháp 歎thán 。 三tam 約ước 處xứ 歎thán 。 初sơ 中trung 二nhị 。 先tiên 對đối 劣liệt 顯hiển 勝thắng 。 後hậu 當đương 體thể 顯hiển 勝thắng 。 前tiền 中trung 初sơ 句cú 通thông 三tam 乘thừa 。 後hậu 句cú 別biệt 說thuyết 。 然nhiên 二Nhị 乘Thừa 在tại 座tòa 如như 聾lung 如như 盲manh 。 三tam 乘thừa 菩Bồ 薩Tát 積tích 行hành 多đa 劫kiếp 。 不bất 能năng 測trắc 故cố 。 窺khuy 者giả 。 左tả 傳truyền 云vân 。 謂vị 舉cử 足túc 而nhi 視thị 覦# 者giả 。 珠châu 叢tùng 云vân 。 謂vị 有hữu 所sở 冀ký 望vọng 。 後hậu 最tối 勝thắng 種chủng 智trí 下hạ 。 當đương 體thể 顯hiển 勝thắng 。 上thượng 句cú 約ước 果quả 滿mãn 。 以dĩ 滿mãn 二nhị 嚴nghiêm 成thành 種chủng 智trí 也dã 。 下hạ 句cú 云vân 普phổ 賢hiền 文Văn 殊Thù 等đẳng 者giả 。 納nạp 因nhân 圓viên 。 普Phổ 賢Hiền 之chi 行hạnh 。 文Văn 殊Thù 之chi 願nguyện 。 二nhị 皆giai 圓viên 也dã 。 亦diệc 得đắc 行hạnh 願nguyện 通thông 上thượng 二nhị 聖thánh 。 序tự 曰viết 。 一nhất 句cú 之chi 內nội 下hạ 。 第đệ 二nhị 約ước 法pháp 歎thán 。 於ư 中trung 上thượng 句cú 約ước 能năng 詮thuyên 深thâm 廣quảng 故cố 。 一nhất 句cú 之chi 義nghĩa 。 竭kiệt 海hải 墨mặc 而nhi 不bất 盡tận 。 後hậu 一nhất 豪hào 之chi 中trung 下hạ 約ước 所sở 詮thuyên 。 事sự 事sự 無vô 礙ngại 故cố 。 一nhất 豪hào 之chi 中trung 置trí 剎sát 土độ 而nhi 非phi 隘ải 。 序tự 曰viết 。 摩Ma 竭Kiệt 提Đề 國Quốc 下hạ 。 三tam 約ước 處xứ 歎thán 。 舉cử 摩ma 竭kiệt 者giả 。 九cửu 會hội 本bổn 故cố 。 不bất 起khởi 覺giác 場tràng 而nhi 周chu 遍biến 故cố 。 舉cử 普phổ 光quang 者giả 。 近cận 菩Bồ 提Đề 場Tràng 。 又hựu 說thuyết 信tín 門môn 該cai 於ư 果quả 海hải 。 故cố 云vân 爰viên 敷phu 寂tịch 滅diệt 之chi 理lý 。 序tự 曰viết 。 緬# 惟duy 奧áo 義nghĩa 下hạ 。 第đệ 五ngũ 傳truyền 譯dịch 古cổ 今kim 感cảm 慶khánh 逢phùng 遇ngộ 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 明minh 前tiền 譯dịch 多đa 闕khuyết 。 後hậu 明minh 今kim 譯dịch 多đa 具cụ 。 今kim 初sơ 。 緬# 者giả 遠viễn 也dã 。 惟duy 者giả 思tư 也dã 。 六lục 代đại 。 即tức 晉tấn 宋tống 齊tề 梁lương 陳trần 隋tùy 也dã 。 言ngôn 惟duy 啟khải 半bán 珠châu 未vị 窺khuy 全toàn 寶bảo 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 聖thánh 行hành 品phẩm 。 雪Tuyết 山Sơn 童đồng 子tử 聞văn 化hóa 羅la 剎sát 。 云vân 諸chư 行hành 無vô 常thường 。 是thị 生sanh 滅diệt 法pháp 。 驚kinh 而nhi 願nguyện 視thị 。 唯duy 見kiến 羅la 剎sát 。 問vấn 羅la 剎sát 云vân 。 大Đại 士Sĩ 。 汝nhữ 於ư 何hà 處xứ 。 得đắc 是thị 過quá 去khứ 離ly 怖bố 畏úy 者giả 。 所sở 說thuyết 半bán 偈kệ 。 大Đại 士Sĩ 。 汝nhữ 於ư 何hà 處xứ 。 而nhi 得đắc 如như 是thị 半bán 如như 意ý 珠châu 。 釋thích 曰viết 。 欠khiếm 下hạ 半bán 偈kệ 義nghĩa 未vị 全toàn 故cố 。 若nhược 得đắc 聞văn 下hạ 生sanh 滅diệt 滅diệt 已dĩ 。 寂tịch 滅diệt 為vi 樂lạc 。 即tức 全toàn 寶bảo 也dã 。 今kim 明minh 先tiên 譯dịch 既ký 多đa 闕khuyết 略lược 。 為vi 半bán 寶bảo 也dã 。 序tự 曰viết 。 朕trẫm 聞văn 其kỳ 梵Phạm 本bổn 下hạ 。 第đệ 二nhị 明minh 今kim 譯dịch 多đa 具cụ 。 即tức 全toàn 寶bảo 也dã 。 文văn 中trung 有hữu 六lục 。 一nhất 邀yêu 迎nghênh 。 二nhị 正chánh 譯dịch 。 三tam 感cảm 徵trưng 。 四tứ 事sự 畢tất 。 五ngũ 讚tán 益ích 。 六lục 慶khánh 遇ngộ 。 今kim 初sơ 。 事sự 如như 玄huyền 談đàm 。 序tự 曰viết 。 粵# 以dĩ 證chứng 聖thánh 元nguyên 年niên 下hạ 。 第đệ 二nhị 證chứng 譯dịch 也dã 。 月nguyệt 旅lữ 姑cô 洗tẩy 者giả 。 正chánh 當đương 三tam 月nguyệt 。 言ngôn 親thân 受thọ 筆bút 削tước 者giả 。 則tắc 天thiên 躬cung 自tự 刊# 削tước 。 言ngôn 筆bút 削tước 者giả 。 漢hán 書thư 衛vệ 青thanh 傳truyền 云vân 。 削tước 則tắc 削tước 。 筆bút 則tắc 筆bút 。 削tước 謂vị 刪san 去khứ 。 筆bút 謂vị 增tăng 益ích 。 有hữu 云vân 理lý 書thư 勘khám 受thọ 削tước 而nhi 注chú 之chi 。 良lương 以dĩ 古cổ 人nhân 書thư 竹trúc 木mộc 簡giản 。 以dĩ 刀đao 削tước 故cố 序tự 曰viết 。 遂toại 得đắc 甘cam 露lộ 流lưu 津tân 下hạ 。 三tam 感cảm 徵trưng 也dã 。 十thập 四tứ 日nhật 是thị 辛tân 酉dậu 。 庚canh 申thân 即tức 十thập 三tam 日nhật 。 壬nhâm 戌tuất 即tức 十thập 五ngũ 日nhật 。 前tiền 後hậu 一nhất 日nhật 各các 有hữu 感cảm 徵trưng 。 謂vị 則tắc 天thiên 於ư 十thập 三tam 日nhật 夜dạ 夢mộng 。 見kiến 遍biến 天thiên 之chi 內nội 皆giai 降giáng/hàng 甘cam 露lộ 。 十thập 四tứ 日nhật 覃# 開khai 譯dịch 經kinh 。 十thập 五ngũ 日nhật 天thiên 降giáng 甘cam 雨vũ 。 覃# 者giả 。 爾nhĩ 雅nhã 云vân 。 及cập 延diên 也dã 。 郭quách 璞# 注chú 云vân 。 謂vị 蔓mạn 延diên 相tương/tướng 被bị 及cập 也dã 。 式thức 開khai 下hạ 成thành 上thượng 徵trưng 祥tường 。 此thử 二nhị 句cú 亦diệc 可khả 通thông 上thượng 二nhị 瑞thụy 。 皆giai 一nhất 味vị 之chi 澤trạch 。 亦diệc 可khả 式thức 開khai 實thật 相tướng 成thành 上thượng 甘cam 露lộ 。 不bất 死tử 之chi 藥dược 。 況huống 實thật 相tướng 之chi 常thường 住trụ 故cố 。 一nhất 味vị 之chi 澤trạch 成thành 上thượng 膏cao 雨vũ 。 一nhất 雲vân 一nhất 雨vũ 無vô 異dị 味vị 故cố 。 式thức 者giả 用dụng 也dã 。 序tự 曰viết 。 以dĩ 聖thánh 曆lịch 二nhị 年niên 下hạ 。 第đệ 四tứ 事sự 畢tất 己kỷ 亥hợi 取thủ 於ư 乙ất 未vị 丙bính 申thân 丁đinh 酉dậu 戊# 戌tuất 己kỷ 亥hợi 首thủ 。 涉thiệp 五ngũ 年niên 繕thiện 寫tả 方phương 畢tất 。 繕thiện 者giả 。 說thuyết 文văn 云vân 補bổ 也dã 。 珠châu 叢tùng 云vân 。 治trị 故cố 造tạo 新tân 。 皆giai 謂vị 之chi 繕thiện 。 序tự 曰viết 。 添# 性tánh 海hải 之chi 波ba 瀾lan 下hạ 。 第đệ 五ngũ 讚tán 益ích 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 明minh 益ích 教giáo 理lý 。 大đại 波ba 曰viết 瀾lan 。 玄huyền 言ngôn 曰viết 。 廓khuếch 者giả 張trương 小tiểu 使sử 大đại 。 鄭trịnh 玄huyền 注chú 。 禮lễ 云vân 。 疆cương 者giả 界giới 也dã 。 說thuyết 文văn 云vân 。 域vực 者giả 封phong 也dã 。 謂vị 玄huyền 言ngôn 既ký 加gia 。 添# 足túc 性tánh 海hải 。 開khai 廓khuếch 法Pháp 界Giới 矣hĩ 。 後hậu 大Đại 乘Thừa 頓đốn 教giáo 下hạ 。 二nhị 辯biện 益ích 物vật 機cơ 。 序tự 曰viết 。 豈khởi 謂vị 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế 下hạ 。 第đệ 六lục 慶khánh 遇ngộ 也dã 。 於ư 中trung 先tiên 慶khánh 遇ngộ 。 後hậu 發phát 願nguyện 。 今kim 初sơ 。 前tiền 句cú 約ước 惡ác 時thời 得đắc 聞văn 。 是thị 一nhất 幸hạnh 也dã 。 後hậu 一nhất 句cú 約ước 惡ác 處xứ 得đắc 聞văn 。 此thử 二nhị 幸hạnh 也dã 。 初sơ 言ngôn 後hậu 五ngũ 百bách 者giả 。 如Như 來Lai 滅diệt 後hậu 。 有hữu 五ngũ 五ngũ 百bách 年niên 。 第đệ 一nhất 五ngũ 百bách 年niên 解giải 脫thoát 堅kiên 固cố 等đẳng 。 今kim 當đương 第đệ 四tứ 五ngũ 百bách 年niên 。 故cố 云vân 後hậu 也dã 。 在tại 三tam 五ngũ 之chi 後hậu 故cố 。 故cố 金kim 剛cang 經kinh 中trung 。 於ư 後hậu 五ngũ 百bách 歲tuế 。 信tín 受thọ 者giả 難nan 得đắc 。 言ngôn 俄nga 啟khải 珠châu 函hàm 之chi 祕bí 者giả 。 即tức 智trí 論luận 第đệ 六lục 十thập 四tứ 云vân 。 般Bát 若Nhã 是thị 如như 意ý 珠châu 。 舍xá 利lợi 如như 函hàm 篋khiếp 。 舍xá 利lợi 之chi 中trung 雖tuy 無vô 般Bát 若Nhã 。 而nhi 為vi 般Bát 若Nhã 所sở 熏huân 故cố 。 得đắc 一nhất 興hưng 供cúng 養dường 千thiên 反phản 生sanh 天thiên 。 今kim 用dụng 此thử 事sự 。 則tắc 如Như 來Lai 如như 函hàm 。 華hoa 嚴nghiêm 經kinh 是thị 如như 意ý 珠châu 也dã 。 序tự 曰viết 。 所sở 冀ký 闡xiển 揚dương 沙sa 界giới 下hạ 。 二nhị 發phát 願nguyện 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 雨vũ 句cú 橫hoạnh/hoành 遍biến 沙sa 界giới 。 麁thô 相tương/tướng 遍biến 也dã 。 塵trần 區khu 者giả 。 明minh 微vi 細tế 遍biến 。 遍biến 微vi 塵trần 中trung 之chi 區khu 域vực 故cố 。 後hậu 並tịnh 兩lưỡng 曜diệu 而nhi 長trường/trưởng 懸huyền 下hạ 。 二nhị 句cú 明minh 竪thụ 窮cùng 長trường/trưởng 懸huyền 永vĩnh 布bố 故cố 。 兩lưỡng 曜diệu 即tức 日nhật 月nguyệt 。 喻dụ 如Như 來Lai 根căn 本bổn 後hậu 得đắc 智trí 也dã 。 序tự 曰viết 。 一nhất 窺khuy 寶bảo 偈kệ 下hạ 。 第đệ 六lục 總tổng 彰chương 序tự 意ý 。 讚tán 理lý 自tự 謙khiêm 。 於ư 中trung 三tam 。 先tiên 兩lưỡng 句cú 正chánh 製chế 序tự 由do 。 以dĩ 披phi 尋tầm 翫ngoạn 味vị 慶khánh 喜hỷ 深thâm 故cố 。 毛mao 詩thi 注chú 云vân 。 復phục 謂vị 反phản 復phục 。 珠châu 叢tùng 云vân 。 復phục 謂vị 重trọng/trùng 審thẩm 察sát 。 即tức 是thị 南nam 容dung 三tam 復phục 白bạch 圭# 。 疏sớ/sơ 中trung 已dĩ 引dẫn 二nhị 雖tuy 則tắc 無vô 說thuyết 無vô 示thị 下hạ 。 讚tán 理lý 離ly 言ngôn 要yếu 假giả 言ngôn 顯hiển 。 無vô 說thuyết 無vô 示thị 。 則tắc 淨tịnh 名danh 目Mục 連Liên 章chương 之chi 文văn 。 不bất 二nhị 之chi 門môn 。 即tức 淨tịnh 名danh 不bất 二nhị 法Pháp 門môn 品phẩm 。 亦diệc 如như 疏sớ/sơ 說thuyết 。 因nhân 言ngôn 而nhi 顯hiển 言ngôn 者giả 。 若nhược 無vô 文Văn 殊Thù 讚tán 默mặc 之chi 言ngôn 。 安an 知tri 無vô 言ngôn 之chi 為vi 妙diệu 。 故cố 寂tịch 滅diệt 之chi 相tướng 假giả 以dĩ 言ngôn 詮thuyên 。 言ngôn 大Đại 千Thiên 之chi 義nghĩa 者giả 。 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 。 塵trần 含hàm 經Kinh 卷quyển 喻dụ 。 疏sớ/sơ 中trung 已dĩ 引dẫn 。 故cố 大Đại 千Thiên 經Kinh 卷quyển 潛tiềm 塵trần 無vô 益ích 。 聰thông 慧tuệ 者giả 開khai 便tiện 能năng 益ích 物vật 。 今kim 假giả 言ngôn 顯hiển 義nghĩa 。 當đương 開khai 塵trần 示thị 於ư 經Kinh 卷quyển 有hữu 成thành 益ích 也dã 。 三tam 輒triếp 申thân 下hạ 。 謙khiêm 己kỷ 結kết 成thành 。 上thượng 己kỷ 略lược 釋thích 序tự 竟cánh 。 其kỳ 中trung 有hữu 與dữ 理lý 相tương 應ứng 者giả 。 隨tùy 時thời 取thủ 捨xả 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 十thập 別biệt 釋thích 文văn 義nghĩa 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 。 後hậu 釋thích 經kinh 。 前tiền 中trung 三tam 。 謂vị 標tiêu 彰chương 。 列liệt 名danh 。 解giải 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 本bổn 部bộ 三tam 分phần/phân 者giả 下hạ 。 解giải 釋thích 十thập 重trọng/trùng 三tam 。 初sơ 分phần/phân 中trung 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 明minh 序tự 正chánh 。 後hậu 流lưu 通thông 。 有hữu 無vô 下hạ 。 別biệt 釋thích 流lưu 通thông 。 於ư 中trung 三tam 。 一nhất 序tự 昔tích 說thuyết 。 二nhị 序tự 昔tích 義nghĩa 。 三tam 申thân 今kim 解giải 。


疏sớ/sơ 。 此thử 上thượng 七thất 解giải 下hạ 。 二nhị 會hội 昔tích 義nghĩa 也dã 。 復phục 會hội 前tiền 七thất 師sư 融dung 成thành 四tứ 句cú 。 一nhất 即tức 第đệ 七thất 師sư 。 三tam 即tức 前tiền 六lục 師sư 。 二nhị 四tứ 義nghĩa 加gia 。 二nhị 唯duy 正chánh 宗tông 者giả 。 意ý 取thủ 悟ngộ 入nhập 顯hiển 理lý 。 為vi 正chánh 宗tông 故cố 。 故cố 河hà 西tây 道đạo 郎lang 云vân 。 若nhược 因nhân 初sơ 分phần/phân 以dĩ 得đắc 悟ngộ 。 則tắc 初sơ 分phân 為vi 正chánh 。 若nhược 因nhân 後hậu 分phần/phân 以dĩ 得đắc 悟ngộ 。 則tắc 後hậu 分phần/phân 非phi 傍bàng 即tức 斯tư 義nghĩa 也dã 。


疏sớ/sơ 。 今kim 依y 具cụ 三tam 下hạ 。 第đệ 三tam 申thân 今kim 正chánh 解giải 。 謂vị 上thượng 顯hiển 義nghĩa 理lý 包bao 含hàm 。 縱túng/tung 成thành 四tứ 句cú 。 依y 文văn 釋thích 義nghĩa 三tam 分phần/phân 可khả 依y 。 若nhược 無vô 流lưu 通thông 。 序tự 正chánh 安an 立lập 。 若nhược 唯duy 有hữu 正chánh 起khởi 盡tận 不bất 明minh 。 若nhược 約ước 無vô 言ngôn 如như 何hà 解giải 釋thích 。 就tựu 疏sớ/sơ 文văn 四tứ 。 一nhất 立lập 取thủ 源nguyên 由do 。 二nhị 所sở 以dĩ 三tam 者giả 下hạ 。 辯biện 三tam 之chi 相tướng 。 三tam 非phi 唯duy 一nhất 部bộ 下hạ 。 例lệ 成thành 前tiền 義nghĩa 。 謂vị 會hội 品phẩm 之chi 文văn 尚thượng 須tu 三tam 分phần/phân 。 何hà 況huống 一nhất 部bộ 不bất 立lập 三tam 耶da 。 四tứ 雖tuy 六lục 解giải 皆giai 通thông 下hạ 。 辯biện 定định 流lưu 通thông 。 於ư 中trung 三tam 。 先tiên 取thủ 正chánh 義nghĩa 。 次thứ 辯biện 前tiền 順thuận 違vi 。 後hậu 結kết 正chánh 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 之chi 一nhất 解giải 下hạ 。 二nhị 辯biện 前tiền 順thuận 違vi 。 出xuất 前tiền 不bất 取thủ 五ngũ 釋thích 所sở 以dĩ 。


疏sớ/sơ 。 令linh 正chánh 宗tông 中trung 闕khuyết 證chứng 入nhập 者giả 。 此thử 即tức 光quang 統thống 以dĩ 法Pháp 界Giới 品phẩm 為vi 流lưu 通thông 。 法Pháp 界Giới 是thị 證chứng 入nhập 因nhân 果quả 眾chúng 海hải 大đại 問vấn 。 新tân 眾chúng 遠viễn 集tập 。 佛Phật 自tự 入nhập 定định 。 眾chúng 海hải 頓đốn 證chứng 。 判phán 為vi 流lưu 通thông 。 已dĩ 抑ức 經kinh 文văn 。 況huống 正chánh 宗tông 中trung 但đãn 有hữu 信tín 解giải 行hành 三tam 而nhi 無vô 證chứng 入nhập 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 但đãn 屬thuộc 善thiện 財tài 一nhất 相tương/tướng 者giả 。 此thử 即tức 裕# 公công 以dĩ 法Pháp 界Giới 後hậu 偈kệ 為vi 流lưu 通thông 。 但đãn 是thị 善thiện 財tài 五ngũ 相tương/tướng 之chi 中trung 。 顯hiển 因nhân 廣quảng 大đại 相tương/tướng 之chi 一nhất 半bán 。 故cố 非phi 一nhất 部bộ 流lưu 通thông 。


疏sớ/sơ 。 後hậu 二nhị 偈kệ 下hạ 。 但đãn 言ngôn 有hữu 云vân 。 即tức 刊# 定định 記ký 主chủ 意ý 用dụng 此thử 義nghĩa 。 言ngôn 但đãn 結kết 偈kệ 中trung 佛Phật 德đức 者giả 。 以dĩ 普phổ 賢hiền 向hướng 讚tán 如Như 來Lai 。 言ngôn 不bất 能năng 盡tận 。 故cố 總tổng 結kết 云vân 。 剎sát 塵trần 心tâm 念niệm 可khả 數số 知tri 。 大đại 海hải 中trung 水thủy 可khả 飲ẩm 盡tận 。 虛hư 空không 可khả 量lượng 風phong 可khả 繫hệ 。 無vô 能năng 盡tận 說thuyết 佛Phật 功công 德đức 。 若nhược 將tương 此thử 結kết 歎thán 佛Phật 德đức 。 判phán 為vi 流lưu 通thông 。 則tắc 一nhất 部bộ 之chi 中trung 無vô 菩Bồ 薩Tát 德đức 。


疏sớ/sơ 。 十thập 行hành 等đẳng 末mạt 類loại 有hữu 此thử 偈kệ 者giả 。 上thượng 以dĩ 義nghĩa 破phá 。 此thử 以dĩ 文văn 破phá 。 彼bỉ 非phi 經kinh 終chung 而nhi 有hữu 此thử 偈kệ 。 故cố 今kim 此thử 偈kệ 。 非phi 是thị 一nhất 部bộ 用dụng 為vi 流lưu 通thông 。 但đãn 當đương 會hội 當đương 品phẩm 流lưu 通thông 意ý 耳nhĩ 。 言ngôn 十thập 行hành 末mạt 偈kệ 者giả 。 偈kệ 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 功công 德đức 無vô 有hữu 邊biên 。 一nhất 切thiết 修tu 行hành 皆giai 具cụ 足túc 。 假giả 使sử 無vô 量lượng 無vô 邊biên 佛Phật 。 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 說thuyết 不bất 盡tận 。 何hà 況huống 世thế 間gian 天thiên 及cập 人nhân 。 一nhất 切thiết 聲Thanh 聞Văn 及cập 緣Duyên 覺Giác 。 能năng 於ư 無vô 量lượng 無vô 邊biên 劫kiếp 。 讚tán 歎thán 稱xưng 揚dương 得đắc 究cứu 竟cánh 。 釋thích 曰viết 。 法Pháp 界Giới 偈kệ 末mạt 。 結kết 佛Phật 德đức 無vô 盡tận 。 此thử 結kết 十thập 行hành 菩Bồ 薩Tát 之chi 德đức 。 不bất 可khả 盡tận 耳nhĩ 。 而nhi 言ngôn 十thập 行hành 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 十thập 向hướng 十Thập 地Địa 。 十thập 向hướng 末mạt 云vân 。 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 由do 可khả 數số 。 三tam 世thế 心tâm 量lượng 亦diệc 可khả 知tri 。 如như 是thị 普Phổ 賢Hiền 諸chư 佛Phật 子tử 。 功công 德đức 邊biên 際tế 無vô 能năng 測trắc 。 一nhất 毛mao 度độ 空không 可khả 得đắc 邊biên 。 眾chúng 剎sát 為vi 塵trần 可khả 知tri 數số 。 如như 是thị 大Đại 仙Tiên 諸chư 佛Phật 子tử 。 所sở 住trụ 行hạnh 願nguyện 無vô 能năng 量lượng 。 此thử 結kết 迴hồi 向hướng 行hạnh 願nguyện 無vô 盡tận 。 十Thập 地Địa 末mạt 云vân 。 十thập 方phương 國quốc 土độ 碎toái 為vi 塵trần 。 可khả 於ư 一nhất 念niệm 知tri 其kỳ 數số 。 豪hào 末mạt 度độ 空không 可khả 知tri 量lương 。 億ức 劫kiếp 說thuyết 此thử 不bất 可khả 盡tận 。 而nhi 言ngôn 此thử 者giả 。 明minh 此thử 上thượng 十Thập 地Địa 德đức 無vô 盡tận 耳nhĩ 。 是thị 知tri 位vị 位vị 品phẩm 品phẩm 德đức 德đức 之chi 末mạt 。 皆giai 結kết 無vô 盡tận 。 故cố 非phi 一nhất 部bộ 之chi 流lưu 通thông 也dã 。


疏sớ/sơ 。 經kinh 來lai 未vị 盡tận 未vị 必tất 在tại 後hậu 者giả 。 破phá 第đệ 五ngũ 師sư 言ngôn 未vị 必tất 者giả 。 容dung 許hứa 後hậu 有hữu 但đãn 不bất 必tất 定định 耳nhĩ 。 如như 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 品phẩm 末mạt 。 或hoặc 隨tùy 好hảo/hiếu 品phẩm 末mạt 等đẳng 。 既ký 不bất 必tất 有hữu 。 故cố 難nạn/nan 取thủ 定định 。


疏sớ/sơ 。 眷quyến 屬thuộc 流lưu 通thông 但đãn 約ước 義nghĩa 故cố 者giả 。 即tức 第đệ 六lục 師sư 以dĩ 約ước 義nghĩa 理lý 。 於ư 一nhất 佛Phật 乘Thừa 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 根căn 本bổn 法Pháp 輪luân 攝nhiếp 彼bỉ 眷quyến 屬thuộc 故cố 云vân 攝nhiếp 群quần 經kinh 為vi 眷quyến 屬thuộc 。 何hà 必tất 將tương 彼bỉ 為vi 此thử 流lưu 通thông 。 此thử 中trung 有hữu 序tự 不bất 用dụng 彼bỉ 序tự 。 何hà 獨độc 用dụng 彼bỉ 為vi 此thử 流lưu 通thông 。


疏sớ/sơ 。 故cố 依y 遠viễn 公công 。 三tam 結kết 歸quy 正chánh 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 古cổ 云vân 此thử 九cửu 會hội 中trung 大đại 位vị 問vấn 答đáp 總tổng 有hữu 五ngũ 番phiên 者giả 。 疏sớ/sơ 意ý 存tồn 四tứ 故cố 舉cử 古cổ 釋thích 。 以dĩ 第đệ 五ngũ 無vô 大đại 位vị 問vấn 答đáp 故cố 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 敘tự 昔tích 。 後hậu 古cổ 德đức 以dĩ 善thiện 財tài 下hạ 。 密mật 示thị 今kim 意ý 。 意ý 有hữu 其kỳ 二nhị 。 故cố 但đãn 為vi 四tứ 。 一nhất 五ngũ 無vô 大đại 位vị 問vấn 故cố 。 二nhị 第đệ 五ngũ 屬thuộc 流lưu 通thông 故cố 。 故cố 云vân 今kim 既ký 判phán 入nhập 流lưu 通thông 。 則tắc 前tiền 唯duy 四tứ 。 第đệ 四tứ 應ưng 名danh 依y 人nhân 證chứng 入nhập 成thành 德đức 分phần/phân 。


疏sớ/sơ 。 兼kiêm 取thủ 流lưu 通thông 以dĩ 為vi 五ngũ 分phần/phân 者giả 。 順thuận 於ư 古cổ 義nghĩa 。 第đệ 一nhất 分phần/phân 中trung 既ký 攝nhiếp 一nhất 部bộ 序tự 分phần/phân 。 不bất 於ư 正chánh 宗tông 之chi 內nội 。 分phân 為vi 五ngũ 分phần 。 故cố 取thủ 流lưu 通thông 為vi 第đệ 五ngũ 分phần/phân 。 理lý 亦diệc 無vô 違vi 。 但đãn 無vô 大đại 位vị 之chi 問vấn 。 故cố 疏sớ/sơ 合hợp 為vi 四tứ 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 三tam 以dĩ 文văn 從tùng 義nghĩa 科khoa 謂vị 據cứ 現hiện 文văn 但đãn 有hữu 其kỳ 四tứ 。 四tứ 位vị 大đại 問vấn 故cố 。 就tựu 第đệ 二nhị 分phần 中trung 。 有hữu 差sai 別biệt 平bình 等đẳng 二nhị 義nghĩa 。 故cố 分phân 為vi 五ngũ 周chu 因nhân 果quả 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 五ngũ 位vị 明minh 因nhân 。 後hậu 八bát 相tương/tướng 明minh 果quả 者giả 。 且thả 依y 一nhất 相tương/tướng 。 以dĩ 八bát 相tương/tướng 是thị 應ưng 現hiện 故cố 。 故cố 屬thuộc 果quả 攝nhiếp 。 若nhược 剋khắc 實thật 而nhi 言ngôn 。 成thành 如Như 來Lai 力lực 下hạ 四tứ 門môn 。 方phương 是thị 其kỳ 果quả 。 前tiền 一nhất 百bách 九cửu 十thập 六lục 門môn 。 皆giai 屬thuộc 因nhân 攝nhiếp 。 若nhược 以dĩ 八bát 相tương/tướng 為vi 果quả 。 果quả 有hữu 一nhất 十thập 九cửu 門môn 。 餘dư 皆giai 屬thuộc 因nhân 。 言ngôn 名danh 出xuất 世thế 因nhân 果quả 者giả 。 品phẩm 名danh 離ly 世thế 間gian 故cố 。 言ngôn 亦diệc 名danh 成thành 行hành 因nhân 果quả 者giả 。 廢phế 於ư 位vị 名danh 意ý 在tại 行hành 故cố 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 前tiền 後hậu 襵# 疊điệp 科khoa 者giả 。 雖tuy 有hữu 十thập 重trọng/trùng 總tổng 為vi 二nhị 分phần 。 從tùng 後hậu 倒đảo 襵# 節tiết 節tiết 。 除trừ 後hậu 就tựu 前tiền 分phần/phân 二nhị 故cố 。


疏sớ/sơ 。 初sơ 位vị 前tiền 十thập 信tín 行hành 者giả 。 以dĩ 四tứ 十thập 二nhị 位vị 明minh 義nghĩa 。 十thập 信tín 未vị 成thành 位vị 。 但đãn 為vi 住trụ 因nhân 。 故cố 仁nhân 王vương 詺# 十thập 住trụ 為vi 十thập 信tín 。 故cố 取thủ 能năng 成thành 信tín 詺# 所sở 成thành 住trụ 故cố 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 前tiền 後hậu 鉤câu 鎖tỏa 科khoa 者giả 。 即tức 是thị 新tân 意ý 。 文văn 中trung 二nhị 。 初sơ 總tổng 標tiêu 。 二nhị 正chánh 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 第đệ 一nhất 會hội 為vi 依y 報báo 因nhân 果quả 下hạ 。 第đệ 二nhị 正chánh 釋thích 也dã 。 然nhiên 文văn 有hữu 十thập 節tiết 。 謂vị 一nhất 經kinh 初sơ 五ngũ 品phẩm 。 二nhị 毘Tỳ 盧Lô 遮Già 那Na 品phẩm 。 三tam 名danh 號hiệu 下hạ 三tam 品phẩm 。 四tứ 問vấn 明minh 至chí 住trú 處xứ 。 有hữu 二nhị 十thập 三tam 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 五ngũ 不bất 思tư 議nghị 至chí 隨tùy 好hảo/hiếu 三tam 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 六lục 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 七thất 如Như 來Lai 出xuất 現hiện 。 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 八bát 離ly 世thế 間gian 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 九cửu 入nhập 法Pháp 界Giới 品phẩm 為vi 一nhất 節tiết 。 初sơ 後hậu 不bất 重trọng/trùng 用dụng 。 但đãn 合hợp 有hữu 八bát 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 以dĩ 第đệ 九cửu 離ly 世thế 間gian 及cập 第đệ 十thập 法Pháp 界Giới 。 各các 自tự 為vi 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 。 故cố 得đắc 為vi 十thập 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 取thủ 不bất 思tư 議nghị 品phẩm 下hạ 。 此thử 一nhất 因nhân 果quả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 初sơ 正chánh 明minh 。 二nhị 解giải 妨phương 。 三tam 引dẫn 證chứng 。 四tứ 結kết 成thành 。 初sơ 文văn 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 不bất 思tư 議nghị 。 等đẳng 與dữ 前tiền 為vi 果quả 下hạ 。 二nhị 解giải 妨phương 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 差sai 別biệt 圓viên 融dung 二nhị 義nghĩa 非phi 一nhất 。 如như 何hà 前tiền 差sai 別biệt 果quả 。 得đắc 為vi 圓viên 融dung 果quả 耶da 。 故cố 通thông 意ý 云vân 。 雖tuy 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 經kinh 文văn 是thị 一nhất 。 所sở 望vọng 異dị 故cố 。 果quả 別biệt 於ư 因nhân 。 成thành 差sai 別biệt 因nhân 果quả 。 果quả 自tự 圓viên 融dung 。 得đắc 成thành 圓viên 融dung 之chi 果quả 。 言ngôn 圓viên 融dung 者giả 。 以dĩ 一nhất 一nhất 德đức 周chu 法Pháp 界Giới 故cố 。 三tam 十thập 六lục 門môn 。 門môn 門môn 之chi 中trung 。 含hàm 十thập 句cú 故cố 。 所sở 說thuyết 之chi 相tướng 難nan 測trắc 量lượng 故cố 。 品phẩm 名danh 標tiêu 為vi 。 不bất 思tư 議nghị 故cố 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 有hữu 六lục 義nghĩa 下hạ 。 三tam 引dẫn 證chứng 。 證chứng 成thành 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 三tam 品phẩm 。 為vi 普phổ 賢hiền 行hành 之chi 果quả 。 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 。 是thị 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 因nhân 。


疏sớ/sơ 。 一nhất 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 科khoa 中trung 多đa 先tiên 果quả 後hậu 因nhân 者giả 。 五ngũ 周chu 因nhân 果quả 。 所sở 信tín 證chứng 入nhập 二nhị 果quả 居cư 先tiên 。 差sai 別biệt 因nhân 前tiền 。 亦diệc 先tiên 有hữu 果quả 。 故cố 云vân 多đa 先tiên 果quả 也dã 。 今kim 亦diệc 先tiên 果quả 後hậu 因nhân 。 為vi 例lệ 同đồng 也dã 。 而nhi 言ngôn 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 科khoa 者giả 。 即tức 前tiền 第đệ 三tam 以dĩ 文văn 從tùng 義nghĩa 科khoa 也dã 。 謂vị 從tùng 因nhân 果quả 相tương/tướng 屬thuộc 之chi 義nghĩa 。 科khoa 成thành 五ngũ 故cố 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 四tứ 十thập 八bát 後hậu 未vị 有hữu 證chứng 成thành 等đẳng 者giả 。 若nhược 不bất 思tư 議nghị 至chí 隨tùy 好hảo/hiếu 。 唯duy 屬thuộc 差sai 別biệt 果quả 。 因nhân 果quả 既ký 終chung 。 合hợp 有hữu 現hiện 瑞thụy 證chứng 成thành 。 今kim 卻khước 無vô 證chứng 。 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 既ký 唯duy 屬thuộc 出xuất 現hiện 之chi 因nhân 。 既ký 未vị 說thuyết 果quả 。 何hà 得đắc 有hữu 證chứng 。 明minh 知tri 普phổ 賢hiền 行hành 竟cánh 有hữu 證chứng 結kết 屬thuộc 前tiền 來lai 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 三tam 普phổ 賢hiền 品phẩm 初sơ 無vô 別biệt 發phát 起khởi 者giả 。 若nhược 不bất 屬thuộc 前tiền 此thử 品phẩm 之chi 初sơ 。 應ưng 合hợp 別biệt 有hữu 發phát 起khởi 。 既ký 無vô 發phát 起khởi 明minh 是thị 屬thuộc 前tiền 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 以dĩ 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 果quả 德đức 難nan 思tư 。 不bất 可khả 但đãn 為vi 差sai 別biệt 果quả 故cố 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 前tiền 雖tuy 有hữu 問vấn 等đẳng 者giả 。 即tức 第đệ 二nhị 會hội 初sơ 之chi 問vấn 。 而nhi 復phục 問vấn 者giả 。 欲dục 顯hiển 不bất 思tư 議nghị 下hạ 難nan 思tư 。 是thị 圓viên 融dung 因nhân 果quả 之chi 初sơ 故cố 。


疏sớ/sơ 。 六lục 第đệ 二nhị 會hội 初sơ 已dĩ 有hữu 三tam 業nghiệp 等đẳng 者giả 。 前tiền 若nhược 無vô 果quả 。 要yếu 用dụng 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 為vi 差sai 別biệt 果quả 。 前tiền 既ký 已dĩ 有hữu 此thử 不bất 思tư 議nghị 等đẳng 全toàn 屬thuộc 於ư 後hậu 。 前tiền 段đoạn 差sai 別biệt 因nhân 果quả 亦diệc 足túc 。


疏sớ/sơ 。 由do 斯tư 六lục 義nghĩa 下hạ 第đệ 四tứ 結kết 也dã 。 三tam 通thông 釋thích 中trung 。


疏sớ/sơ 。 成thành 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 因nhân 現hiện 故cố 者giả 。 此thử 遮già 外ngoại 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 離ly 世thế 間gian 品phẩm 自tự 有hữu 因nhân 果quả 。 那na 得đắc 總tổng 為vi 出xuất 現hiện 家gia 因nhân 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。


疏sớ/sơ 。 由do 離ly 世thế 間gian 下hạ 釋thích 為vi 出xuất 現hiện 因nhân 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 八bát 離ly 世thế 間gian 等đẳng 者giả 。 當đương 會hội 自tự 成thành 因nhân 果quả 。 九cửu 全toàn 合hợp 兩lưỡng 會hội 為vi 一nhất 因nhân 果quả 。 十thập 以dĩ 入nhập 法Pháp 界Giới 當đương 會hội 自tự 成thành 因nhân 果quả 。 然nhiên 第đệ 八bát 會hội 雖tuy 不bất 鉤câu 前tiền 。 前tiền 出xuất 現hiện 品phẩm 已dĩ 曾tằng 鉤câu 此thử 第đệ 十thập 因nhân 果quả 不bất 鉤câu 第đệ 八bát 會hội 。 第đệ 八bát 會hội 已dĩ 曾tằng 鉤câu 第đệ 九cửu 。 故cố 並tịnh 得đắc 名danh 鉤câu 鎖tỏa 因nhân 果quả 。


疏sớ/sơ 。 其kỳ 善thiện 財tài 已dĩ 下hạ 等đẳng 者giả 。 善thiện 財tài 歷lịch 事sự 為vi 因nhân 。 普phổ 賢hiền 說thuyết 佛Phật 德đức 為vi 果quả 故cố 。


疏sớ/sơ 。 六lục 隨tùy 品phẩm 長trường/trưởng 分phần/phân 科khoa 者giả 。 不bất 約ước 會hội 分phần/phân 總tổng 為vi 直trực 科khoa 。 三tam 十thập 九cửu 品phẩm 以dĩ 為vi 十thập 分phần/phân 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 現hiện 相tướng 品phẩm 下hạ 。 明minh 佛Phật 果Quả 無vô 涯nhai 大đại 用dụng 分phần/phân 者giả 。 現hiện 相tướng 品phẩm 大đại 用dụng 在tại 義nghĩa 可khả 知tri 。 普phổ 賢hiền 三tam 昧muội 言ngôn 大đại 用dụng 者giả 。 同đồng 加gia 普phổ 賢hiền 不bất 來lai 而nhi 至chí 。 一nhất 多đa 延diên 促xúc 皆giai 無vô 礙ngại 故cố 。 毛mao 光quang 讚tán 德đức 無vô 不bất 周chu 故cố 。 成thành 就tựu 華hoa 藏tạng 。 皆giai 說thuyết 如Như 來Lai 遍biến 淨tịnh 法Pháp 界Giới 遍biến 應ưng 剎sát 海hải 。 令linh 依y 正chánh 相tương/tướng 入nhập 塵trần 含hàm 法Pháp 界Giới 。 皆giai 無vô 涯nhai 大đại 用dụng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 十Thập 善Thiện 財tài 下hạ 善thiện 友hữu 教giáo 證chứng 分phần/phân 者giả 。 若nhược 據cứ 標tiêu 云vân 隨tùy 其kỳ 本bổn 會hội 科khoa 。 會hội 各các 一nhất 分phần/phân 。 只chỉ 成thành 九cửu 分phần/phân 。 欲dục 顯hiển 圓viên 十thập 故cố 開khai 後hậu 一nhất 。 據cứ 實thật 合hợp 有hữu 十thập 會hội 表biểu 圓viên 。 或hoặc 經kinh 來lai 未vị 盡tận 。 且thả 案án 文văn 釋thích 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 開khai 諸chư 龍long 及cập 三tam 乘thừa 會hội 等đẳng 者giả 。 前tiền 為vi 百bách 二nhị 十thập 分phần/phân 。 則tắc 諸chư 龍long 三tam 乘thừa 。 皆giai 屬thuộc 善thiện 財tài 會hội 。 以dĩ 初sơ 至chí 福phước 城thành 本bổn 為vi 善thiện 財tài 故cố 。 故cố 不bất 別biệt 開khai 諸chư 乘thừa 等đẳng 會hội 。 今kim 約ước 雖tuy 至chí 福phước 城thành 。 城thành 中trung 善thiện 財tài 等đẳng 二nhị 千thiên 四tứ 眾chúng 尚thượng 未vị 出xuất 城thành 。 先tiên 說thuyết 普phổ 照chiếu 法Pháp 界Giới 修tu 多đa 羅la 。 利lợi 益ích 諸chư 龍long 及cập 三tam 乘thừa 人nhân 故cố 別biệt 乘thừa 之chi 。 餘dư 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 來lai 十thập 例lệ 各các 顯hiển 一nhất 理lý 。 然nhiên 亦diệc 無vô 盡tận 者giả 。 第đệ 二nhị 正chánh 釋thích 經kinh 文văn 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 結kết 前tiền 義nghĩa 二nhị 依y 三tam 分phần/phân 。 三tam 依y 四tứ 分phần/phân 消tiêu 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 常thường 用dụng 下hạ 。 二nhị 依y 三tam 分phần/phân 略lược 科khoa 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 科khoa 三tam 分phần/phân 。 後hậu 序tự 中trung 就tựu 文văn 分phần/phân 二nhị 下hạ 。 別biệt 釋thích 二nhị 序tự 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 總tổng 科khoa 。 二nhị 結kết 通thông 者giả 。 文văn 在tại 第đệ 五ngũ 卷quyển 末mạt 。 彼bỉ 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 結kết 此thử 界giới 。 次thứ 結kết 華hoa 藏tạng 內nội 。 後hậu 結kết 華hoa 藏tạng 外ngoại 。 次thứ 然nhiên 此thử 二nhị 序tự 下hạ 。 總tổng 指chỉ 在tại 餘dư 。 三tam 初sơ 證chứng 信tín 者giả 。 下hạ 文văn 分phân 為vi 三tam 。 初sơ 立lập 序tự 原nguyên 由do 。 二nhị 立lập 序tự 所sở 以dĩ 。 三tam 略lược 釋thích 序tự 文văn 。 今kim 初sơ 。 文văn 略lược 言ngôn 阿A 難Nan 請thỉnh 問vấn 等đẳng 者giả 。 智trí 論luận 第đệ 二nhị 云vân 。 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 時thời 。 於ư 拘Câu 尸Thi 那Na 國Quốc 。 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 間gian 。 北bắc 首thủ 而nhi 臥ngọa 。 一nhất 心tâm 欲dục 入nhập 涅Niết 槃Bàn 。 阿A 難Nan 親thân 屬thuộc 愛ái 心tâm 。 未vị 除trừ 未vị 離ly 欲dục 心tâm 。 心tâm 沒một 憂ưu 海hải 。 不bất 能năng 自tự 出xuất 。


爾nhĩ 時thời 長trưởng 老lão 阿a 泥nê 樓lâu 豆đậu 。 語ngứ 阿A 難Nan 言ngôn 。 汝nhữ 是thị 守thủ 佛Phật 法Pháp 藏tạng 人nhân 。 不bất 應ưng 如như 凡phàm 夫phu 自tự 沒một 憂ưu 海hải 。 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 是thị 無vô 常thường 相tương/tướng 。 汝nhữ 莫mạc 憂ưu 愁sầu 。 又hựu 佛Phật 首thủ 付phó 汝nhữ 法pháp 。 汝nhữ 今kim 愁sầu 悶muộn 失thất 所sở 付phó 事sự 。 汝nhữ 當đương 問vấn 佛Phật 。 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 我ngã 等đẳng 云vân 何hà 行hành 道Đạo 。 一nhất 誰thùy 當đương 作tác 師sư 。 二nhị 惡ác 性tánh 車Xa 匿Nặc 。 云vân 何hà 共cộng 住trú 。 三tam 佛Phật 經Kinh 初sơ 首thủ 作tác 何hà 等đẳng 語ngữ 。 四tứ 如như 是thị 種chủng 種chủng 。 未vị 來lai 要yếu 事sự 應ưng 當đương 問vấn 佛Phật 。 阿A 難Nan 聞văn 是thị 事sự 已dĩ 。 心tâm 悶muộn 小tiểu 醒tỉnh 得đắc 念niệm 道Đạo 力lực 助trợ 。 於ư 佛Phật 末mạt 後hậu 所sở 臥ngọa 床sàng 邊biên 。 以dĩ 是thị 事sự 問vấn 佛Phật 。


佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

若nhược 今kim 現hiện 在tại 。 若nhược 我ngã 過quá 去khứ 。 復phục 自tự 依y 止chỉ 念niệm 處xứ 。 莫mạc 依y 止chỉ 餘dư 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 身thân 受thọ 心tâm 法pháp 。 以dĩ 除trừ 世thế 間gian 貪tham 愛ái 。 又hựu 云vân 。 從tùng 今kim 日nhật 後hậu 。 解giải 脫thoát 戒giới 律luật 經kinh 。 是thị 汝nhữ 大đại 師sư 。 如như 解giải 脫thoát 戒giới 經kinh 說thuyết 。 身thân 口khẩu 意ý 業nghiệp 。 應ưng 如như 是thị 行hành 。 又hựu 車Xa 匿Nặc 比Bỉ 丘Khâu 。 如như 梵Phạm 天Thiên 法pháp 治trị 。 若nhược 心tâm 軟nhuyễn 後hậu 應ưng 教giáo 迦ca 旃chiên 延diên 經kinh 。 即tức 可khả 得đắc 道Đạo 。


復phục 次thứ 是thị 我ngã 三tam 阿a 僧tăng 祇kỳ 劫kiếp 。 所sở 集tập 法Pháp 寶bảo 藏tạng 。 是thị 藏tạng 初sơ 首thủ 。 應ưng 作tác 如như 是thị 說thuyết 言ngôn 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。


一nhất 時thời 佛Phật 在tại 。 某mỗ 方phương 某mỗ 國quốc 土độ 。 某mỗ 處xứ 樹thụ 林lâm 中trung 。 是thị 我ngã 法Pháp 門môn 初sơ 首thủ 。 應ưng 作tác 如như 是thị 說thuyết 。


何hà 以dĩ 故cố 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 法pháp 經kinh 首thủ 皆giai 稱xưng 是thị 語ngữ 。 今kim 我ngã 經kinh 初sơ 。 亦diệc 應ưng 稱xưng 此thử 如như 是thị 我ngã 聞văn 。 一nhất 時thời 佛Phật 在tại 等đẳng 語ngữ 。 故cố 云vân 如như 智Trí 度Độ 論luận 。


疏sớ/sơ 。 及cập 大đại 悲bi 經kinh 說thuyết 者giả 。 案án 大đại 悲bi 經kinh 第đệ 五ngũ 云vân 。


佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

我ngã 今kim 以dĩ 是thị 正Chánh 法Pháp 。 寶bảo 藏tạng 付phó 囑chúc 於ư 汝nhữ 。 勿vật 令linh 毀hủy 滅diệt 。 阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 我ngã 今kim 云vân 何hà 。 修tu 行hành 法Pháp 眼nhãn 。 乃nãi 至chí 復phục 云vân 云vân 何hà 結kết 集tập 法Pháp 眼nhãn 。


佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。

我ngã 滅diệt 度độ 後hậu 。 有hữu 諸chư 大đại 德đức 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 眾chúng 。 集tập 法pháp 毘tỳ 尼ni 時thời 。 彼bỉ 諸chư 大Đại 德đức 摩Ma 訶Ha 迦Ca 葉Diếp 。 最tối 為vi 上thượng 首thủ 。


阿A 難Nan 。 彼bỉ 諸chư 大đại 德đức 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 眾chúng 。 應ưng 如như 是thị 問vấn 。 世Thế 尊Tôn 何hà 處xứ 說thuyết 大đại 阿a 波ba 陀đà 那na 。 何hà 處xứ 說thuyết 摩ma 訶ha 尼ni 陀đà 那na 。 乃nãi 至chí 云vân 何hà 。 處xử 說thuyết 聲Thanh 聞Văn 藏tạng 緣Duyên 覺Giác 藏tạng 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 。


阿A 難Nan 。


時thời 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 。 如như 是thị 問vấn 已dĩ 。 汝nhữ 應ưng 答đáp 言ngôn 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。


一nhất 時thời 佛Phật 在tại 摩Ma 伽Già 陀Đà 國Quốc 。 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 初sơ 成thành 正chánh 覺giác 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。


一nhất 時thời 佛Phật 在tại 伽già 耶da 城thành 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 云vân 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。


一nhất 時thời 佛Phật 在tại 。 拘câu 尸thi 那na 城thành 。 力Lực 士Sĩ 生sanh 地địa 。 阿a 利lợi 羅la 跋Bạt 提Đề 河Hà 邊biên 。 娑sa 羅la 雙song 樹thụ 間gian 。 乃nãi 至chí 云vân 佛Phật 說thuyết 經Kinh 已dĩ 。 一nhất 切thiết 大đại 眾chúng 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 頂đảnh 戴đái 奉phụng 行hành 。


阿A 難Nan 。 汝nhữ 應ưng 如như 是thị 結kết 集tập 法Pháp 眼nhãn 。 餘dư 可khả 例lệ 知tri 。 上thượng 皆giai 原nguyên 由do 。 即tức 出xuất 其kỳ 原nguyên 本bổn 事sự 由do 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 覈# 其kỳ 所sở 以dĩ 意ý 有hữu 六lục 焉yên 者giả 。 第đệ 二nhị 立lập 序tự 所sở 以dĩ 也dã 。


疏sớ/sơ 。 今kim 廢phế 我ngã 從tùng 聞văn 下hạ 。 上thượng 智trí 論luận 文văn 。 此thử 下hạ 生sanh 公công 意ý 成thành 上thượng 論luận 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 準chuẩn 佛Phật 地địa 論luận 下hạ 。 第đệ 三tam 略lược 釋thích 序tự 文văn 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 引dẫn 二nhị 論luận 開khai 合hợp 不bất 同đồng 。 後hậu 然nhiên 信tín 聞văn 二nhị 事sự 下hạ 。 料liệu 揀giản 通thông 局cục 。 謂vị 如như 是thị 我ngã 聞văn 。 唯duy 經kinh 初sơ 有hữu 而nhi 義nghĩa 通thông 九cửu 會hội 。 為vi 如như 是thị 法pháp 義nghĩa 我ngã 皆giai 得đắc 聞văn 。


時thời 主chủ 俱câu 通thông 者giả 。 會hội 會hội 之chi 初sơ 。 皆giai 云vân 爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 等đẳng 。 處xử 眾chúng 俱câu 局cục 者giả 。 摩ma 竭kiệt 非phi 忉Đao 利Lợi 天thiên 等đẳng 處xứ 局cục 。 十thập 佛Phật 剎sát 菩Bồ 薩Tát 列liệt 名danh 異dị 故cố 。 新tân 舊cựu 菩Bồ 薩Tát 亦diệc 不bất 同đồng 故cố 。


疏sớ/sơ 。 隨tùy 相tương/tướng 則tắc 爾nhĩ 等đẳng 者giả 。 一nhất 會hội 即tức 一nhất 切thiết 會hội 。 何hà 有hữu 眾chúng 等đẳng 而nhi 不bất 通thông 耶da 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 來lai 略lược 依y 三tam 分phần/phân 。 下hạ 第đệ 三tam 用dụng 四tứ 分phần/phân 科khoa 以dĩ 釋thích 文văn 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 。 後hậu 就tựu 第đệ 一nhất 下hạ 別biệt 釋thích 於ư 中trung 二nhị 。 第đệ 一nhất 序tự 昔tích 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 以dĩ 義nghĩa 從tùng 文văn 且thả 分phân 為vi 三tam 下hạ 。 第đệ 二nhị 辯biện 今kim 。 已dĩ 聞văn 中trung 。


疏sớ/sơ 。 如như 是thị 一nhất 部bộ 經kinh 義nghĩa 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 序tự 昔tích 解giải 。 二nhị 明minh 去khứ 取thủ 。 前tiền 中trung 又hựu 二nhị 。 先tiên 合hợp 釋thích 信tín 聞văn 。 後hậu 離ly 釋thích 信tín 聞văn 。 前tiền 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 明minh 。 後hậu 如như 是thị 等đẳng 言ngôn 依y 四tứ 義nghĩa 轉chuyển 下hạ 。 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 一nhất 言ngôn 依y 譬thí 喻dụ 者giả 。 如như 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 富phú 貴quý 如như 毘Tỳ 沙Sa 門Môn 。 如như 是thị 所sở 傳truyền 所sở 聞văn 之chi 法pháp 。 如như 佛Phật 所sở 說thuyết 。 此thử 則tắc 以dĩ 佛Phật 所sở 說thuyết 。 如như 毘Tỳ 沙Sa 門Môn 。 我ngã 今kim 所sở 傳truyền 如như 富phú 貴quý 人nhân 。 則tắc 以dĩ 佛Phật 說thuyết 為ví 喻dụ 也dã 。 亦diệc 有hữu 說thuyết 言ngôn 。 如như 是thị 文văn 句cú 如như 我ngã 昔tích 聞văn 。 此thử 則tắc 以dĩ 昔tích 聞văn 喻dụ 今kim 聞văn 也dã 。 故cố 云vân 譬thí 喻dụ 。 故cố 有hữu 釋thích 如như 是thị 云vân 。 兩lưỡng 法pháp 相tướng 似tự 謂vị 之chi 如như 。 一nhất 法pháp 無vô 非phi 謂vị 之chi 是thị 。 相tương 似tự 即tức 譬thí 喻dụ 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 依y 教giáo 誨hối 者giả 。 謂vị 如như 是thị 當đương 聽thính 我ngã 昔tích 所sở 聞văn 。 此thử 即tức 傳truyền 法pháp 者giả 之chi 教giáo 誨hối 也dã 。 亦diệc 有hữu 云vân 即tức 佛Phật 教giáo 誨hối 。 謂vị 如như 是thị 是thị 我ngã 佛Phật 說thuyết 。 應ưng 當đương 諦đế 聽thính 。 如như 有hữu 人nhân 言ngôn 汝nhữ 當đương 如như 是thị 讀đọc 誦tụng 經kinh 論luận 。


疏sớ/sơ 。 三tam 依y 問vấn 答đáp 者giả 。 謂vị 眾chúng 問vấn 言ngôn 。 汝nhữ 當đương 所sở 說thuyết 昔tích 定định 聞văn 耶da 。 故cố 此thử 答đáp 言ngôn 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。


疏sớ/sơ 。 四tứ 依y 許hứa 可khả 者giả 。 謂vị 結kết 集tập 時thời 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 眾chúng 咸hàm 共cộng 請thỉnh 言ngôn 。 如như 汝nhữ 所sở 聞văn 。 當đương 如như 是thị 說thuyết 。 傳truyền 法pháp 菩Bồ 薩Tát 便tiện 許hứa 可khả 言ngôn 。 如như 是thị 當đương 說thuyết 。 如như 我ngã 所sở 聞văn 。 如như 是thị 說thuyết 言ngôn 。 我ngã 當đương 為vì 汝nhữ 。 如như 是thị 而nhi 思tư 。 如như 是thị 而nhi 作tác 。 如như 是thị 而nhi 說thuyết 等đẳng 。 又hựu 許hứa 可khả 者giả 或hoặc 信tín 可khả 言ngôn 是thị 事sự 如như 是thị 。 謂vị 如như 是thị 法pháp 。 我ngã 昔tích 所sở 聞văn 。 此thử 事sự 如như 是thị 。 齊tề 此thử 當đương 說thuyết 。 定định 無vô 有hữu 異dị 。 由do 四tứ 義nghĩa 故cố 。 經kinh 初sơ 皆giai 置trí 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 。 然nhiên 上thượng 總tổng 意ý 遍biến 此thử 四tứ 義nghĩa 。 非phi 別biệt 義nghĩa 也dã 。


疏sớ/sơ 。 餘dư 更cánh 有hữu 釋thích 意ý 不bất 殊thù 前tiền 者giả 。 刊# 定định 記ký 。 別biệt 開khai 有hữu 九cửu 意ý 。 一nhất 以dĩ 總tổng 釋thích 為vi 一nhất 義nghĩa 。 次thứ 用dụng 上thượng 四tứ 別biệt 。 如như 次thứ 成thành 五ngũ 義nghĩa 。 六lục 以dĩ 許hứa 可khả 中trung 第đệ 二nhị 釋thích 云vân 又hựu 許hứa 可khả 者giả 或hoặc 信tín 可khả 言ngôn 為vi 第đệ 六lục 意ý 。 此thử 是thị 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 。 重trọng/trùng 釋thích 第đệ 四tứ 許hứa 可khả 。 非phi 別biệt 義nghĩa 也dã 。 設thiết 有hữu 異dị 釋thích 大đại 同đồng 許hứa 可khả 。 又hựu 引dẫn 功công 德đức 施thí 論luận 。 為vi 第đệ 七thất 釋thích 云vân 。 如như 是thị 我ngã 聞văn 者giả 。 顯hiển 示thị 此thử 經Kinh 是thị 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 現hiện 覺giác 而nhi 演diễn 非phi 自tự 所sở 作tác 。 此thử 亦diệc 同đồng 佛Phật 地địa 總tổng 意ý 耳nhĩ 。 八bát 引dẫn 長trường/trưởng 耳nhĩ 三tam 藏tạng 依y 三Tam 寶Bảo 釋thích 。 若nhược 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 用dụng 之chi 乃nãi 是thị 離ly 釋thích 如như 是thị 。 下hạ 文văn 當đương 引dẫn 。 九cửu 引dẫn 梁lương 朝triêu 雲vân 法Pháp 師sư 。 云vân 如như 是thị 我ngã 聞văn 者giả 。 將tương 傳truyền 所sở 聞văn 之chi 法pháp 。 先tiên 當đương 標tiêu 舉cử 一nhất 部bộ 。 謂vị 如như 是thị 經Kinh 教giáo 。 我ngã 於ư 佛Phật 所sở 聞văn 者giả 。 此thử 亦diệc 全toàn 同đồng 佛Phật 地địa 總tổng 意ý 。 故cố 云vân 更cánh 有hữu 異dị 釋thích 。 意ý 不bất 殊thù 前tiền 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 離ly 釋thích 者giả 下hạ 。 第đệ 二nhị 離ly 釋thích 信tín 聞văn 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 依y 智trí 論luận 合hợp 如như 是thị 二nhị 字tự 通thông 釋thích 。 是thị 信tín 順thuận 之chi 辭từ 。 然nhiên 論luận 具cụ 云vân 。 佛Phật 法Pháp 大đại 海hải 。 信tín 為vi 能năng 入nhập 。 智trí 為vi 能năng 度độ 。 如như 是thị 者giả 即tức 是thị 淨tịnh 信tín 也dã 。 若nhược 人nhân 心tâm 中trung 有hữu 清thanh 淨tịnh 信tín 。 是thị 人nhân 能năng 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 若nhược 無vô 淨tịnh 信tín 。 當đương 知tri 是thị 人nhân 。 不bất 入nhập 佛Phật 法Pháp 。 不bất 信tín 者giả 言ngôn 是thị 事sự 不bất 如như 是thị 。 是thị 不bất 信tín 相tương/tướng 。 信tín 者giả 言ngôn 是thị 事sự 如như 是thị 。 是thị 信tín 相tương/tướng 。


疏sớ/sơ 。 故cố 肇triệu 公công 云vân 者giả 。 此thử 下hạ 肇triệu 公công 釋thích 。 但đãn 是thị 用dụng 智trí 論luận 意ý 。 非phi 是thị 別biệt 理lý 。 是thị 以dĩ 疏sớ/sơ 言ngôn 故cố 肇triệu 公công 云vân 也dã 。


復phục 有hữu 人nhân 於ư 肇triệu 上thượng 加gia 云vân 。 信tín 為vi 入nhập 法pháp 之chi 初sơ 基cơ 。 智trí 為vi 究cứu 竟cánh 之chi 玄huyền 術thuật 。 信tín 則tắc 所sở 言ngôn 之chi 理lý 順thuận 。 順thuận 則tắc 師sư 資tư 之chi 道đạo 成thành 。 由do 信tín 故cố 所sở 說thuyết 之chi 法Pháp 。 皆giai 可khả 順thuận 從tùng 。 由do 順thuận 從tùng 故cố 說thuyết 聽thính 二nhị 途đồ 師sư 資tư 建kiến 立lập 。 此thử 亦diệc 後hậu 人nhân 傍bàng 於ư 智trí 論luận 肇triệu 公công 。 復phục 後hậu 加gia 言ngôn 。 則tắc 雖tuy 多đa 亦diệc 非phi 異dị 理lý 故cố 。


疏sớ/sơ 。 收thu 其kỳ 異dị 義nghĩa 。 立lập 為vi 別biệt 釋thích 。 意ý 同đồng 言ngôn 異dị 並tịnh 略lược 不bất 存tồn 。 後hậu 人nhân 不bất 知tri 重trùng 重trùng 因nhân 循tuần 。 皆giai 列liệt 為vi 異dị 解giải 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 云vân 聖thánh 人nhân 說thuyết 法Pháp 下hạ 。 此thử 下hạ 自tự 狹hiệp 之chi 寬khoan 以dĩ 釋thích 。 此thử 第đệ 一nhất 最tối 局cục 唯duy 取thủ 如như 故cố 。 即tức 劉lưu 虬cầu 洼# 無Vô 量Lượng 義Nghĩa 經Kinh 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 云vân 如như 斯tư 之chi 言ngôn 。 此thử 下hạ 即tức 梁lương 武võ 帝Đế 釋Thích 。 此thử 約ước 能năng 詮thuyên 而nhi 通thông 詮thuyên 事sự 理lý 。


疏sớ/sơ 。 有hữu 云vân 如như 者giả 當đương 理lý 之chi 言ngôn 者giả 。 通thông 能năng 所sở 詮thuyên 含hàm 於ư 事sự 理lý 。 理lý 者giả 道Đạo 理lý 非phi 唯duy 真Chân 如Như 。 即tức 生sanh 公công 釋thích 法pháp 華hoa 經kinh 。


疏sớ/sơ 。 此thử 明minh 說thuyết 事sự 如như 事sự 下hạ 。 此thử 即tức 於ư 生sanh 公công 解giải 釋thích 中trung 。 傍bàng 出xuất 遠viễn 公công 約ước 法pháp 以dĩ 釋thích 。 意ý 明minh 生sanh 公công 即tức 遠viễn 公công 意ý 。 然nhiên 彼bỉ 具cụ 云vân 。 一nhất 約ước 法pháp 解giải 。 阿A 難Nan 道đạo 彼bỉ 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 如như 於ư 諸chư 法pháp 故cố 名danh 為vi 如như 。 說thuyết 理lý 如như 理lý 說thuyết 事sự 如như 事sự 。 說thuyết 因nhân 如như 因nhân 說thuyết 果quả 如như 果quả 。 如như 法Pháp 之chi 言ngôn 是thị 當đương 道Đạo 理lý 。 故cố 曰viết 如như 是thị 。 良lương 以dĩ 乖quai 法pháp 名danh 為vi 非phi 故cố 。 如như 法Pháp 之chi 言ngôn 得đắc 稱xưng 為vi 是thị 。 其kỳ 言ngôn 雖tuy 多đa 但đãn 是thị 道Đạo 理lý 之chi 言ngôn 耳nhĩ 。 故cố 不bất 異dị 生sanh 公công 。


疏sớ/sơ 。 融dung 云vân 如như 是thị 者giả 。 感cảm 應ứng 之chi 端đoan 也dã 。 謂vị 以dĩ 如như 字tự 為vi 佛Phật 應ưng 。 是thị 字tự 為vi 機cơ 感cảm 故cố 漸tiệm 寬khoan 前tiền 。 從tùng 經kinh 以dĩ 感cảm 應ứng 下hạ 。 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 如như 即tức 是thị 應ưng 。 是thị 即tức 為vi 感cảm 。 何hà 不bất 名danh 為vi 感cảm 應ứng 我ngã 聞văn 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 有hữu 引dẫn 此thử 為vi 注chú 法pháp 華hoa 釋thích 者giả 。 注chú 是thị 劉lưu 公công 用dụng 融dung 公công 義nghĩa 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 來lai 諸chư 釋thích 下hạ 。 第đệ 二nhị 申thân 今kim 去khứ 取thủ 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 且thả 總tổng 許hứa 。 後hậu 正chánh 申thân 去khứ 取thủ 。 前tiền 中trung 言ngôn 更cánh 有hữu 諸chư 釋thích 。 言ngôn 異dị 意ý 同đồng 者giả 。 謂vị 長trường/trưởng 耳nhĩ 三tam 藏tạng 。 就tựu 三Tam 寶Bảo 釋thích 云vân 。 一nhất 就tựu 佛Phật 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 共cộng 說thuyết 不bất 異dị 。 故cố 名danh 為vi 如như 。 以dĩ 同đồng 說thuyết 故cố 稱xưng 之chi 為vi 是thị 。 此thử 大đại 同đồng 梁lương 帝đế 。 二nhị 約ước 法pháp 。 云vân 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 今kim 古cổ 不bất 異dị 。 故cố 名danh 為vi 如như 。 如Như 來Lai 為vi 說thuyết 。 故cố 稱xưng 為vi 是thị 。 此thử 同đồng 劉lưu 公công 。 聖thánh 人nhân 說thuyết 法Pháp 但đãn 為vi 顯hiển 如như 。 三tam 約ước 僧Tăng 。 釋thích 云vân 以dĩ 阿A 難Nan 聞văn 望vọng 佛Phật 所sở 教giáo 所sở 傳truyền 不bất 異dị 。 故cố 名danh 為vi 如như 。 永vĩnh 離ly 過quá 非phi 故cố 名danh 為vi 是thị 。 此thử 同đồng 佛Phật 地địa 總tổng 意ý 。 故cố 云vân 言ngôn 異dị 意ý 同đồng 。 又hựu 寶bảo 公công 約ước 離ly 五ngũ 謗báng 釋thích 云vân 。 第đệ 一nhất 句cú 如như 是thị 。 此thử 經Kinh 離ly 執chấp 有hữu 增tăng 益ích 謗báng 。 故cố 云vân 如như 是thị 。 第đệ 二nhị 句cú 如như 是thị 。 此thử 經Kinh 離ly 第đệ 二nhị 執chấp 無vô 損tổn 減giảm 謗báng 。 第đệ 三tam 句cú 如như 是thị 。 此thử 經Kinh 離ly 第đệ 三tam 執chấp 亦diệc 有hữu 亦diệc 無vô 相tương 違vi 謗báng 。 第đệ 四tứ 句cú 如như 是thị 。 此thử 經Kinh 離ly 第đệ 四tứ 執chấp 非phi 有hữu 非phi 無vô 愚ngu 癡si 謗báng 。 第đệ 五ngũ 句cú 如như 是thị 。 此thử 經Kinh 離ly 第đệ 五ngũ 執chấp 非phi 非phi 有hữu 非phi 非phi 無vô 戲hí 論luận 謗báng 。 此thử 上thượng 五ngũ 謗báng 。 當đương 理lý 之chi 言ngôn 即tức 皆giai 攝nhiếp 盡tận 。 又hựu 真Chân 諦Đế 三tam 藏tạng 約ước 二nhị 諦đế 釋thích 。 既ký 離ly 有hữu 無vô 。 則tắc 離ly 俱câu 及cập 俱câu 非phi 等đẳng 。 故cố 亦diệc 不bất 異dị 前tiền 釋thích 。 故cố 云vân 言ngôn 異dị 意ý 同đồng 。 略lược 序tự 數số 條điều 更cánh 有hữu 多đa 釋thích 。 亦diệc 言ngôn 有hữu 異dị 意ý 則tắc 大đại 同đồng 。 恐khủng 繁phồn 不bất 序tự 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 生sanh 物vật 之chi 信tín 下hạ 。 第đệ 二nhị 正chánh 申thân 去khứ 取thủ 。 於ư 中trung 文văn 二nhị 。 先tiên 總tổng 取thủ 三tam 義nghĩa 。 後hậu 以dĩ 宗tông 揀giản 定định 。 中trung 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 言ngôn 敵địch 對đối 外ngoại 道đạo 阿a 優ưu 者giả 。 百bách 論luận 云vân 。 外ngoại 道đạo 立lập 阿a 優ưu 為vi 吉cát 。 智trí 論luận 云vân 。 梵Phạm 王Vương 昔tích 有hữu 七thất 十thập 二nhị 字tự 。 以dĩ 訓huấn 於ư 世thế 。 教giáo 化hóa 眾chúng 生sanh 。 後hậu 時thời 眾chúng 生sanh 。 福phước 德đức 轉chuyển 薄bạc 。 梵Phạm 王Vương 因nhân 茲tư 吞thôn 噉đạm 卻khước 七thất 十thập 字tự 。 在tại 口khẩu 兩lưỡng 角giác 。 各các 留lưu 一nhất 字tự 。 是thị 其kỳ 阿a 優ưu 。 亦diệc 云vân 阿a 嘔# 。 梵Phạn 語ngữ 輕khinh 重trọng 耳nhĩ 。 餘dư 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 華hoa 嚴nghiêm 宗tông 下hạ 。 第đệ 二nhị 以dĩ 宗tông 揀giản 定định 。 即tức 約ước 教giáo 以dĩ 釋thích 。 上thượng 通thông 諸chư 教giáo 。 今kim 先tiên 舉cử 圓viên 宗tông 。 後hậu 應ưng 隨tùy 教giáo 門môn 下hạ 。 依y 五ngũ 教giáo 以dĩ 釋thích 。 既ký 如như 是thị 為vi 當đương 理lý 之chi 言ngôn 。 明minh 於ư 二nhị 諦đế 。 則tắc 小Tiểu 乘Thừa 人nhân 法pháp 為vi 俗tục 。 生sanh 空không 為vi 真chân 。 始thỉ 教giáo 之chi 中trung 四tứ 重trọng/trùng 真chân 俗tục 抗kháng 行hành 。 終chung 教giáo 事sự 理lý 真chân 俗tục 二nhị 相tương 交giao 徹triệt 。 如như 真Chân 諦Đế 所sở 解giải 。 四tứ 頓đốn 教giáo 則tắc 真chân 俗tục 兩lưỡng 亡vong 。 亡vong 言ngôn 絕tuyệt 慮lự 方phương 稱xưng 當đương 理lý 。 如như 無vô 常thường 經kinh 。 應ưng 以dĩ 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 定định 可khả 厭yếm 等đẳng 。 稱xưng 為vi 當đương 理lý 之chi 言ngôn 。 異dị 此thử 所sở 明minh 不bất 得đắc 稱xưng 是thị 等đẳng 。 餘dư 教giáo 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 我ngã 聞văn 者giả 釋thích 聞văn 成thành 就tựu 等đẳng 者giả 。


疏sớ/sơ 。 文văn 有hữu 三tam 。 初sơ 總tổng 明minh 立lập 意ý 。 次thứ 我ngã 即tức 阿A 難Nan 下hạ 。 略lược 釋thích 。 後hậu 云vân 何hà 稱xưng 我ngã 下hạ 。 解giải 妨phương 重trọng/trùng 釋thích 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 先tiên 徵trưng 釋thích 我ngã 聞văn 。 後hậu 釋thích 所sở 聞văn 。 前tiền 中trung 先tiên 徵trưng 釋thích 我ngã 。 諸chư 蘊uẩn 假giả 者giả 通thông 於ư 諸chư 教giáo 。 後hậu 此thử 用dụng 何hà 聞văn 下hạ 。 徵trưng 聞văn 重trọng/trùng 釋thích 。 通thông 於ư 我ngã 聞văn 。 於ư 中trung 先tiên 徵trưng 。 後hậu 若nhược 依y 大đại 小Tiểu 乘Thừa 下hạ 。 約ước 教giáo 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 法pháp 相tướng 二nhị 無vô 相tướng 三tam 法pháp 性tánh 。 初sơ 法pháp 相tướng 中trung 含hàm 於ư 小Tiểu 乘Thừa 及cập 與dữ 始thỉ 教giáo 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 王vương 釋thích 。 後hậu 解giải 妨phương 。 今kim 初sơ 言ngôn 小Tiểu 乘Thừa 三tam 者giả 。 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 自tự 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 法pháp 救cứu 論luận 師sư 。 耳nhĩ 聞văn 非phi 識thức 。 謂vị 雖tuy 自tự 分phần/phân 識thức 依y 根căn 方phương 聞văn 。 然nhiên 聞văn 體thể 是thị 根căn 非phi 是thị 於ư 識thức 。 如như 聞văn 既ký 爾nhĩ 。 見kiến 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 故cố 雜tạp 心tâm 云vân 。 自tự 分phần/phân 眼nhãn 見kiến 色sắc 。 非phi 彼bỉ 眼nhãn 識thức 見kiến 。 非phi 慧tuệ 非phi 和hòa 合hợp 。 不bất 見kiến 障chướng 外ngoại 色sắc 故cố 。 二nhị 妙diệu 音âm 師sư 。 識thức 聞văn 非phi 耳nhĩ 根căn 無vô 覺giác 故cố 。 三tam 成thành 實thật 師sư 。 和hòa 合hợp 能năng 聞văn 。 上thượng 三tam 並tịnh 如như 俱câu 舍xá 界giới 品phẩm 。 及cập 婆bà 沙sa 第đệ 十thập 三tam 說thuyết 。 言ngôn 大Đại 乘Thừa 三tam 者giả 。 一nhất 耳nhĩ 聞văn 非phi 識thức 。 如như 雜tạp 集tập 第đệ 二nhị 云vân 。 耳nhĩ 界giới 有hữu 何hà 相tương/tướng 。 謂vị 能năng 聞văn 聲thanh 。 瑜du 伽già 三tam 十thập 五ngũ 云vân 。 數sác 數sác 於ư 聲thanh 。 作tác 意ý 至chí 能năng 聞văn 故cố 。 二nhị 識thức 聞văn 非phi 耳nhĩ 。 梁lương 攝nhiếp 論luận 云vân 。 聞văn 有hữu 三tam 義nghĩa 。 一nhất 聞văn 體thể 謂vị 耳nhĩ 識thức 。 二nhị 聞văn 資tư 糧lương 謂vị 音âm 聲thanh 。 三tam 聞văn 果quả 謂vị 即tức 聞văn 慧tuệ 。 唯duy 此thử 耳nhĩ 識thức 以dĩ 為vi 正chánh 聞văn 。 三tam 和hòa 合hợp 能năng 聞văn 。 佛Phật 地địa 論luận 云vân 。 聞văn 謂vị 耳nhĩ 根căn 發phát 識thức 領lãnh 受thọ 聲thanh 塵trần 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 聞văn 謂vị 聽thính 聞văn 即tức 是thị 耳nhĩ 根căn 。 發phát 生sanh 耳nhĩ 識thức 聞văn 受thọ 教giáo 故cố 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 或hoặc 具cụ 四tứ 緣duyên 八bát 緣duyên 者giả 。 通thông 釋thích 大đại 小Tiểu 乘Thừa 和hòa 合hợp 聞văn 義nghĩa 。 上thượng 言ngôn 和hòa 合hợp 。 但đãn 合hợp 根căn 識thức 。 今kim 取thủ 具cụ 緣duyên 。 故cố 云vân 四tứ 八bát 。 然nhiên 其kỳ 四tứ 八bát 是thị 生sanh 識thức 緣duyên 。 若nhược 取thủ 能năng 聞văn 兼kiêm 所sở 發phát 識thức 。 則tắc 或hoặc 五ngũ 或hoặc 九cửu 故cố 。


疏sớ/sơ 。 云vân 等đẳng 言ngôn 或hoặc 四tứ 者giả 。 即tức 是thị 小Tiểu 乘Thừa 。 一nhất 空không 二nhị 根căn 三tam 境cảnh 四tứ 作tác 意ý 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。


爾nhĩ 時thời 耳nhĩ 根căn 不bất 壞hoại 。 聲thanh 在tại 可khả 聞văn 處xứ 。 作tác 意ý 欲dục 聞văn 。 情tình 塵trần 意ý 合hợp 即tức 耳nhĩ 識thức 生sanh 。 隨tùy 耳nhĩ 識thức 生sanh 即tức 意ý 識thức 生sanh 。 方phương 能năng 分phân 別biệt 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 。 方phương 得đắc 聞văn 聲thanh 。 釋thích 曰viết 。 聲thanh 在tại 可khả 聞văn 處xứ 即tức 空không 。 二nhị 即tức 作tác 意ý 情tình 即tức 是thị 根căn 故cố 。 中trung 論luận 內nội 詺# 六lục 根căn 品phẩm 。 為vi 六lục 情tình 品phẩm 。 古cổ 云vân 。 根căn 含hàm 識thức 義nghĩa 目mục 之chi 為vi 情tình 。 塵trần 即tức 是thị 境cảnh 。 意ý 即tức 意ý 根căn 加gia 此thử 為vi 五ngũ 發phát 生sanh 耳nhĩ 識thức 。 言ngôn 隨tùy 耳nhĩ 識thức 生sanh 即tức 意ý 識thức 生sanh 。 即tức 同đồng 時thời 意ý 識thức 分phân 別biệt 。 非phi 是thị 緣duyên 也dã 。 若nhược 約ước 分phân 別biệt 聲thanh 塵trần 。 則tắc 同đồng 時thời 意ý 識thức 。 亦diệc 是thị 緣duyên 也dã 。 種chủng 種chủng 因nhân 緣duyên 得đắc 聞văn 。 總tổng 結kết 上thượng 也dã 。 言ngôn 八bát 緣duyên 者giả 。 於ư 前tiền 四tứ 上thượng 復phục 加gia 於ư 四tứ 。 謂vị 一nhất 空không 二nhị 根căn 三tam 境cảnh 四tứ 作tác 意ý 。 五ngũ 根căn 本bổn 依y 第đệ 八bát 識thức 。 六lục 染nhiễm 淨tịnh 依y 第đệ 七thất 識thức 。 七thất 分phần 別biệt 依y 第đệ 六lục 識thức 。 八bát 種chủng 子tử 。 種chủng 子tử 為vi 因nhân 緣duyên 依y 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 託thác 此thử 依y 。 離ly 此thử 因nhân 緣duyên 必tất 不bất 生sanh 故cố 。 分phân 別biệt 依y 者giả 即tức 第đệ 六lục 識thức 。 染nhiễm 淨tịnh 依y 者giả 即tức 第đệ 七thất 識thức 。 根căn 本bổn 依y 者giả 即tức 第đệ 八bát 識thức 。 根căn 即tức 同đồng 境cảnh 依y 故cố 。 唯duy 識thức 第đệ 四tứ 云vân 。 由do 此thử 五ngũ 識thức 俱câu 有hữu 所sở 依y 。 定định 有hữu 四tứ 種chủng 。 謂vị 五ngũ 色sắc 根căn 六lục 七thất 八bát 識thức 。 隨tùy 闕khuyết 一nhất 種chủng 必tất 不bất 轉chuyển 故cố 。 同đồng 境cảnh 分phân 別biệt 染nhiễm 淨tịnh 根căn 本bổn 所sở 依y 別biệt 故cố 。 如như 有hữu 偈kệ 云vân 。 眼nhãn 識thức 九cửu 緣duyên 生sanh 。 耳nhĩ 識thức 唯duy 從tùng 八bát 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 七thất 。 後hậu 三tam 五ngũ 三tam 四tứ 。 若nhược 加gia 等đẳng 無vô 間gian 。 於ư 前tiền 各các 加gia 一nhất 。 釋thích 曰viết 。 眼nhãn 九cửu 緣duyên 者giả 。 復phục 加gia 於ư 明minh 。 闇ám 中trung 無vô 見kiến 故cố 。 耳nhĩ 已dĩ 除trừ 明minh 。 七thất 更cánh 除trừ 空không 。 此thử 三tam 合hợp 中trung 知tri 故cố 。 後hậu 三tam 即tức 六lục 七thất 八bát 。 六lục 識thức 五ngũ 緣duyên 。 更cánh 除trừ 染nhiễm 淨tịnh 及cập 與dữ 分phân 別biệt 。 分phân 別biệt 即tức 所sở 發phát 識thức 。 染nhiễm 淨tịnh 即tức 所sở 依y 根căn 。 第đệ 七thất 識thức 或hoặc 三tam 或hoặc 四tứ 。 四tứ 謂vị 除trừ 染nhiễm 淨tịnh 。 染nhiễm 淨tịnh 即tức 所sở 發phát 識thức 故cố 。 前tiền 六lục 識thức 中trung 約ước 為vi 根căn 故cố 除trừ 。 此thử 第đệ 七thất 中trung 約ước 為vi 識thức 故cố 。 復phục 除trừ 第đệ 八bát 。 第đệ 八bát 即tức 總tổng 故cố 。 或hoặc 三tam 者giả 更cánh 除trừ 於ư 境cảnh 。 境cảnh 即tức 根căn 故cố 。 言ngôn 三tam 者giả 即tức 第đệ 八bát 。 但đãn 有hữu 種chủng 子tử 作tác 意ý 及cập 根căn 。 或hoặc 四tứ 即tức 更cánh 加gia 境cảnh 。 此thử 上thượng 諸chư 釋thích 因nhân 便tiện 故cố 來lai 。


疏sớ/sơ 。 雖tuy 因nhân 耳nhĩ 處xứ 下hạ 。 第đệ 二nhị 解giải 妨phương 。 此thử 有hữu 二nhị 妨phương 。 一nhất 有hữu 問vấn 言ngôn 。 現hiện 是thị 耳nhĩ 聞văn 。 云vân 何hà 言ngôn 我ngã 聞văn 。 故cố 為vi 此thử 通thông 。 明minh 我ngã 為vi 總tổng 。 總tổng 該cai 眼nhãn 耳nhĩ 等đẳng 諸chư 根căn 故cố 。 即tức 佛Phật 地địa 論luận 文văn 。 二nhị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 一nhất 切thiết 佛Phật 教giáo 詮thuyên 於ư 無vô 我ngã 。 阿A 難Nan 已dĩ 是thị 入nhập 理lý 聖thánh 人nhân 。 那na 同đồng 凡phàm 夫phu 而nhi 稱xưng 我ngã 聞văn 。 故cố 此thử 通thông 云vân 法pháp 雖tuy 無vô 我ngã 是thị 牒điệp 問vấn 意ý 。 後hậu 言ngôn 語ngữ 便tiện 易dị 下hạ 。 即tức 是thị 通thông 釋thích 。 於ư 中trung 先tiên 顯hiển 正chánh 。 後hậu 非phi 邪tà 慢mạn 下hạ 揀giản 非phi 。 此thử 中trung 通thông 是thị 二nhị 論luận 之chi 意ý 。 謂vị 智trí 論luận 第đệ 一nhất 有hữu 三tam 復phục 次thứ 。 以dĩ 釋thích 無vô 我ngã 說thuyết 我ngã 。 一nhất 云vân 復phục 次thứ 世thế 間gian 法pháp 中trung 說thuyết 我ngã 。 非phi 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 中trung 說thuyết 。 以dĩ 是thị 之chi 故cố 。 諸chư 法pháp 空không 無vô 我ngã 。 世thế 間gian 法pháp 故cố 雖tuy 說thuyết 於ư 我ngã 。 無vô 實thật 體thể 故cố 。 二nhị 云vân 復phục 次thứ 世thế 間gian 語ngữ 言ngôn 有hữu 三tam 根căn 本bổn 。 一nhất 邪tà 二nhị 慢mạn 三tam 名danh 字tự 。 前tiền 二nhị 不bất 淨tịnh 。 後hậu 一nhất 是thị 淨tịnh 。 一nhất 切thiết 凡phàm 夫phu 。 具cụ 三tam 種chủng 語ngữ 。 見kiến 道đạo 學học 人nhân 具cụ 二nhị 種chủng 語ngữ 。 謂vị 慢mạn 名danh 字tự 。 諸chư 聖thánh 人nhân 具cụ 一nhất 種chủng 語ngữ 。 謂vị 名danh 字tự 。 內nội 心tâm 不bất 計kế 實thật 法pháp 。 隨tùy 世thế 間gian 人nhân 共cộng 傳truyền 是thị 語ngữ 。 諸chư 佛Phật 弟đệ 子tử 。 順thuận 俗tục 故cố 說thuyết 我ngã 無vô 咎cữu 。 三tam 云vân 復phục 次thứ 若nhược 人nhân 。 著trước 無vô 我ngã 相tương/tướng 。 諸chư 法pháp 是thị 實thật 餘dư 皆giai 妄vọng 語ngữ 。 是thị 人nhân 應ưng 難nạn/nan 。 此thử 一nhất 切thiết 法pháp 。 實thật 相tướng 無vô 我ngã 。 云vân 何hà 言ngôn 如như 是thị 我ngã 聞văn 。 今kim 諸chư 佛Phật 弟đệ 子tử 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 空không 無vô 所sở 有hữu 。 是thị 中trung 心tâm 不bất 著trước 。 亦diệc 不bất 著trước 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 何hà 況huống 無vô 我ngã 中trung 。 心tâm 有hữu 所sở 著trước 。 以dĩ 是thị 義nghĩa 故cố 。 不bất 應ưng 難nan 言ngôn 。 何hà 以dĩ 說thuyết 我ngã 。 釋thích 曰viết 。 上thượng 三tam 復phục 次thứ 。 一nhất 隨tùy 世thế 間gian 故cố 。 三tam 破phá 邪tà 見kiến 故cố 。 三tam 不bất 著trước 無vô 我ngã 故cố 。 二nhị 者giả 依y 瑜du 伽già 論luận 第đệ 六lục 云vân 。 略lược 由do 四tứ 義nghĩa 故cố 稱xưng 我ngã 聞văn 。 一nhất 為vi 世thế 間gian 語ngữ 便tiện 易dị 故cố 。 二nhị 為vi 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 故cố 。 三tam 為vi 斷đoạn 除trừ 決quyết 定định 無vô 我ngã 怖bố 畏úy 故cố 。 四tứ 謂vị 宣tuyên 說thuyết 自tự 他tha 得đắc 失thất 。 令linh 生sanh 決quyết 定định 信tín 解giải 心tâm 故cố 。 顯hiển 揚dương 第đệ 九cửu 。 雜tạp 集tập 十thập 三tam 。 皆giai 同đồng 此thử 說thuyết 。 釋thích 曰viết 。 此thử 與dữ 智trí 論luận 大đại 同đồng 。 瑜du 伽già 第đệ 一nhất 智trí 論luận 略lược 無vô 易dị 故cố 不bất 出xuất 。 二nhị 即tức 智trí 論luận 第đệ 一nhất 。 三tam 即tức 智trí 論luận 第đệ 三tam 。 謂vị 著trước 無vô 我ngã 。 即tức 無vô 我ngã 怖bố 者giả 。 謂vị 若nhược 定định 無vô 我ngã 為vi 誰thùy 修tu 學học 。 若nhược 不bất 說thuyết 無vô 我ngã 。 著trước 即tức 令linh 怖bố 不bất 著trước 。 故cố 不bất 說thuyết 無vô 我ngã 。 此thử 怖bố 自tự 除trừ 。 四tứ 即tức 第đệ 二nhị 。 謂vị 隨tùy 世thế 流lưu 布bố 。 即tức 能năng 令linh 他tha 生sanh 決quyết 定định 信tín 解giải 之chi 心tâm 。 已dĩ 知tri 二nhị 論luận 言ngôn 異dị 意ý 同đồng 故cố 。 今kim 疏sớ/sơ 明minh 含hàm 於ư 二nhị 論luận 。 取thủ 其kỳ 言ngôn 同đồng 。 言ngôn 語ngữ 便tiện 易dị 。 即tức 瑜du 伽già 第đệ 一nhất 意ý 。 隨tùy 順thuận 世thế 間gian 。 即tức 瑜du 伽già 第đệ 二nhị 智trí 論luận 第đệ 一nhất 。 非phi 邪tà 慢mạn 心tâm 。 而nhi 有hữu 所sở 說thuyết 。 即tức 智trí 論luận 第đệ 二nhị 意ý 中trung 。 所sở 揀giản 二nhị 語ngữ 。 然nhiên 大Đại 乘Thừa 法Pháp 師sư 傍bàng 智trí 論luận 意ý 。 立lập 三tam 種chủng 我ngã 。 一nhất 妄vọng 執chấp 我ngã 。 即tức 此thử 邪tà 我ngã 。 二nhị 者giả 假giả 施thi 設thiết 我ngã 。 謂vị 大đại 涅Niết 槃Bàn 樂lạc 淨tịnh 常thường 我ngã 。 除trừ 二Nhị 乘Thừa 倒đảo 。 強cường/cưỡng 施thi 設thiết 故cố 。 此thử 亦diệc 即tức 是thị 智trí 論luận 名danh 字tự 中trung 收thu 。 而nhi 智trí 論luận 於ư 世thế 間gian 假giả 名danh 。 此thử 依y 出xuất 世thế 法pháp 假giả 名danh 。 三tam 世thế 流lưu 布bố 我ngã 。 正chánh 同đồng 智trí 論luận 三tam 語ngữ 之chi 中trung 名danh 字tự 我ngã 耳nhĩ 。 然nhiên 此thử 中trung 更cánh 有hữu 問vấn 言ngôn 。 為vi 佛Phật 說thuyết 法pháp 而nhi 言ngôn 我ngã 聞văn 。 為vi 不bất 說thuyết 法Pháp 而nhi 言ngôn 我ngã 聞văn 。 即tức 本bổn 質chất 影ảnh 像tượng 之chi 義nghĩa 。 已dĩ 見kiến 教giáo 體thể 中trung 。 故cố 疏sớ/sơ 不bất 問vấn 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 無vô 相tướng 下hạ 。 第đệ 二nhị 無vô 相tướng 宗tông 含hàm 於ư 三tam 教giáo 。 謂vị 始thỉ 教giáo 頓đốn 教giáo 實thật 教giáo 。 謂vị 若nhược 但đãn 云vân 我ngã 既ký 無vô 我ngã 聞văn 亦diệc 無vô 聞văn 。 即tức 大Đại 乘Thừa 初sơ 門môn 為vi 始thỉ 教giáo 意ý 。 若nhược 云vân 能năng 所sở 雙song 寂tịch 無vô 聞văn 不bất 聞văn 。 亦diệc 無vô 我ngã 不bất 我ngã 。 離ly 念niệm 頓đốn 顯hiển 即tức 頓đốn 教giáo 意ý 。 其kỳ 從tùng 緣duyên 空không 故cố 。 向hướng 上thượng 成thành 前tiền 二nhị 教giáo 無vô 我ngã 所sở 以dĩ 。 二nhị 者giả 向hướng 下hạ 成thành 不bất 壞hoại 假giả 名danh 。 即tức 不bất 聞văn 之chi 聞văn 。 為vi 實thật 教giáo 意ý 。 謂vị 事sự 理lý 無vô 礙ngại 故cố 。 聞văn 即tức 不bất 聞văn 無vô 二nhị 義nghĩa 故cố 。 故cố 智trí 論luận 云vân 。 聞văn 者giả 云vân 何hà 聞văn 。 用dụng 耳nhĩ 根căn 聞văn 耶da 。 用dụng 耳nhĩ 識thức 聞văn 耶da 。 用dụng 意ý 識thức 聞văn 耶da 。 若nhược 耳nhĩ 根căn 聞văn 耳nhĩ 根căn 無vô 覺giác 知tri 。 故cố 不bất 應ưng 聞văn 。 若nhược 耳nhĩ 識thức 聞văn 。 耳nhĩ 識thức 一nhất 念niệm 。 不bất 能năng 分phân 別biệt 。 故cố 不bất 應ưng 聞văn 。 若nhược 意ý 識thức 聞văn 。 意ý 識thức 亦diệc 不bất 能năng 聞văn 。


何hà 以dĩ 故cố 。 先tiên 五ngũ 識thức 識thức 五ngũ 塵trần 。 然nhiên 後hậu 意ý 識thức 識thức 。 意ý 識thức 不bất 能năng 識thức 現hiện 在tại 五ngũ 塵trần 。 唯duy 識thức 過quá 去khứ 未vị 來lai 五ngũ 塵trần 。 若nhược 意ý 識thức 能năng 識thức 現hiện 在tại 五ngũ 塵trần 者giả 。 盲manh 聾lung 人nhân 亦diệc 應ưng 識thức 色sắc 聲thanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 意ý 識thức 不bất 破phá 故cố 。


答đáp 曰viết 。

非phi 耳nhĩ 根căn 能năng 聞văn 。 亦diệc 非phi 耳nhĩ 識thức 亦diệc 非phi 意ý 識thức 。 是thị 聞văn 聲thanh 事sự 。 從tùng 多đa 因nhân 緣duyên 和hòa 合hợp 。 故cố 得đắc 聞văn 聲thanh 。 不bất 得đắc 言ngôn 一nhất 法pháp 能năng 聞văn 聲thanh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 耳nhĩ 根căn 無vô 覺giác 故cố 不bất 應ưng 聞văn 聲thanh 。 識thức 亦diệc 無vô 色sắc 無vô 對đối 無vô 處xứ 。 故cố 亦diệc 不bất 應ưng 聞văn 聲thanh 。 聲thanh 無vô 覺giác 亦diệc 無vô 根căn 。 故cố 不bất 能năng 知tri 聲thanh 。 釋thích 曰viết 。 此thử 上thượng 皆giai 明minh 相tướng 離ly 不bất 能năng 聞văn 。 下hạ 云vân 爾nhĩ 時thời 耳nhĩ 根căn 不bất 壞hoại 等đẳng 。 即tức 辯biện 和hòa 合hợp 能năng 聞văn 。 已dĩ 如như 前tiền 法pháp 相tướng 宗tông 中trung 引dẫn 。 今kim 明minh 和hòa 合hợp 而nhi 聞văn 。 聞văn 即tức 無vô 聞văn 。 皆giai 實thật 教giáo 意ý 。 若nhược 劉lưu 公công 注chú 法pháp 華hoa 云vân 。 陰ấm 入nhập 非phi 主chủ 為vi 我ngã 。 聽thính 受thọ 非phi 情tình 曰viết 聞văn 。 深thâm 照chiếu 緣duyên 起khởi 悟ngộ 解giải 法pháp 空không 。 若nhược 斯tư 人nhân 也dã 顧cố 命mạng 之chi 所sở 因nhân 。 然nhiên 後hậu 傳truyền 而nhi 無vô 執chấp 。 物vật 我ngã 同đồng 致trí 。 釋thích 曰viết 。 此thử 初sơ 亦diệc 始thỉ 教giáo 意ý 。 從tùng 深thâm 照chiếu 緣duyên 起khởi 下hạ 。 即tức 實thật 教giáo 意ý 。 然nhiên 皆giai 屬thuộc 無vô 相tướng 宗tông 攝nhiếp 。 又hựu 言ngôn 不bất 聞văn 聞văn 者giả 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 十thập 九cửu 。 十Thập 地Địa 品phẩm 中trung 當đương 引dẫn 大đại 意ý 。 但đãn 明minh 事sự 不bất 礙ngại 理lý 故cố 不bất 聞văn 。 約ước 理lý 不bất 礙ngại 事sự 故cố 為vi 聞văn 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 約ước 法pháp 性tánh 下hạ 。 第đệ 三tam 約ước 法pháp 性tánh 宗tông 辯biện 而nhi 但đãn 明minh 圓viên 教giáo 中trung 意ý 。 言ngôn 以dĩ 我ngã 無vô 我ngã 不bất 二nhị 之chi 真chân 我ngã 者giả 。 含hàm 兩lưỡng 經kinh 意ý 。 一nhất 者giả 淨tịnh 名danh 云vân 。 於ư 我ngã 無vô 我ngã 而nhi 不bất 二nhị 。 是thị 無vô 我ngã 義nghĩa 。 二nhị 者giả 涅Niết 槃Bàn 云vân 。 無vô 我ngã 法pháp 中trung 有hữu 真chân 我ngã 。 是thị 故cố 敬kính 禮lễ 無vô 上thượng 尊tôn 。 正chánh 當đương 今kim 意ý 。 即tức 口khẩu 順thuận 世thế 間gian 。 心tâm 造tạo 真chân 境cảnh 。 真chân 自tự 在tại 我ngã 。


疏sớ/sơ 。 根căn 境cảnh 非phi 一nhất 異dị 之chi 妙diệu 耳nhĩ 者giả 。 以dĩ 根căn 與dữ 境cảnh 共cộng 為vi 緣duyên 起khởi 。 因nhân 根căn 說thuyết 境cảnh 因nhân 境cảnh 說thuyết 根căn 。 互hỗ 相tương 融dung 即tức 故cố 曰viết 非phi 異dị 。 兩lưỡng 相tương/tướng 歷lịch 然nhiên 故cố 曰viết 非phi 一nhất 。 斯tư 為vi 妙diệu 耳nhĩ 。 何hà 所sở 不bất 聞văn 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 阿A 難Nan 所sở 不bất 聞văn 經Kinh 。 下hạ 第đệ 二nhị 釋thích 不bất 聞văn 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 阿A 難Nan 是thị 佛Phật 得đắc 道Đạo 夜dạ 生sanh 。 年niên 滿mãn 二nhị 十thập 方phương 始thỉ 出xuất 家gia 。 年niên 至chí 三tam 十thập 如Như 來Lai 方phương 命mạng 。 以dĩ 為vi 侍thị 者giả 。 自tự 三tam 十thập 年niên 前tiền 。 如Như 來Lai 所sở 說thuyết 。 阿A 難Nan 不bất 聞văn 。 何hà 以dĩ 經kinh 初sơ 皆giai 言ngôn 我ngã 聞văn 。 故cố 為vi 此thử 答đáp 。 答đáp 有hữu 四tứ 意ý 。 大đại 為vi 兩lưỡng 節tiết 。 前tiền 三tam 帶đái 權quyền 。 後hậu 一nhất 顯hiển 實thật 。 一nhất 或hoặc 云vân 展triển 轉chuyển 聞văn 者giả 。 自tự 有hữu 數số 說thuyết 。 一nhất 報báo 恩ân 第đệ 六lục 云vân 。 阿A 難Nan 所sở 不bất 聞văn 經Kinh 。 從tùng 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 邊biên 聞văn 。 或hoặc 有hữu 諸chư 天thiên 。 向hướng 阿A 難Nan 說thuyết 。 二nhị 依y 涅Niết 槃Bàn 四tứ 十thập 云vân 。 我ngã 涅Niết 槃Bàn 後hậu 。 阿A 難Nan 比Bỉ 丘Khâu 。 所sở 未vị 聞văn 者giả 。 弘hoằng 廣quảng 菩Bồ 薩Tát 當đương 廣quảng 流lưu 布bố 。 阿A 難Nan 所sở 聞văn 。 自tự 能năng 宣tuyên 通thông 。 三tam 智trí 論luận 第đệ 二nhị 云vân 。 迦Ca 葉Diếp 阿A 難Nan 於ư 王Vương 舍Xá 城Thành 。 結kết 集tập 三tam 藏tạng 。 是thị 時thời 長Trưởng 老lão 大Đại 迦Ca 葉Diếp 。 謂vị 阿A 難Nan 言ngôn 。 佛Phật 囑chúc 累lụy 汝nhữ 令linh 持trì 法Pháp 藏tạng 。 汝nhữ 應ưng 報báo 佛Phật 恩ân 。 佛Phật 在tại 何hà 處xứ 。 最tối 初sơ 說thuyết 法Pháp 。 佛Phật 諸chư 大đại 弟đệ 子tử 。 能năng 守thủ 護hộ 法Pháp 藏tạng 者giả 。 皆giai 已dĩ 滅diệt 度độ 。 唯duy 汝nhữ 一nhất 人nhân 在tại 。 汝nhữ 今kim 應ưng 隨tùy 佛Phật 心tâm 。 憐lân 愍mẫn 眾chúng 生sanh 故cố 。 集tập 佛Phật 法Pháp 藏tạng 。 是thị 時thời 阿A 難Nan 。 禮lễ 眾chúng 僧Tăng 已dĩ 坐tọa 師sư 子tử 床sàng 。 時thời 大Đại 迦Ca 葉Diếp 。 說thuyết 此thử 偈kệ 言ngôn 。


佛Phật 聖thánh 師sư 子tử 王vương 。 阿A 難Nan 是thị 佛Phật 子tử 。


師sư 子tử 座tòa 處xứ 坐tọa 。 觀quán 眾chúng 無vô 有hữu 佛Phật 。


如như 是thị 大đại 德đức 眾chúng 。 無vô 佛Phật 失thất 威uy 神thần 。


如như 夜dạ 無vô 月nguyệt 時thời 。 虛hư 空không 不bất 清thanh 淨tịnh 。


如như 大đại 智trí 人nhân 說thuyết 。 汝nhữ 佛Phật 子tử 當đương 演diễn 。


何hà 處xứ 最tối 初sơ 說thuyết 。 今kim 汝nhữ 當đương 布bố 現hiện 。


是thị 時thời 長Trưởng 老lão 阿A 難Nan 。 一nhất 心tâm 合hợp 掌chưởng 。 向hướng 佛Phật 涅Niết 槃Bàn 方phương 。 如như 是thị 說thuyết 言ngôn 。 佛Phật 初sơ 說thuyết 法Pháp 時thời 。


爾nhĩ 時thời 我ngã 不bất 見kiến 。 如như 是thị 展triển 轉chuyển 聞văn 。 佛Phật 在tại 波ba 羅la 柰nại 。 佛Phật 為vì 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 。 初sơ 開khai 甘cam 露lộ 門môn 。 說thuyết 四Tứ 聖Thánh 諦Đế 法pháp 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 諦Đế 。 阿A 若Nhã 憍Kiều 陳Trần 如Như 。 最tối 初sơ 得đắc 見kiến 道đạo 。 及cập 八bát 萬vạn 諸chư 天thiên 。 聞văn 是thị 得đắc 見kiến 道đạo 。 以dĩ 是thị 等đẳng 文văn 明minh 是thị 傳truyền 聞văn 。 故cố 云vân 或hoặc 展triển 轉chuyển 傳truyền 聞văn 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 如Như 來Lai 重trùng 說thuyết 者giả 。 報báo 恩ân 經kinh 第đệ 六lục 明minh 阿A 難Nan 佛Phật 命mạng 為vi 侍thị 者giả 。 阿A 難Nan 從tùng 佛Phật 。 請thỉnh 求cầu 三tam 願nguyện 。 一nhất 者giả 不bất 受thọ 佛Phật 故cố 衣y 。 二nhị 者giả 不bất 受thọ 佛Phật 別biệt 請thỉnh 。 三tam 者giả 所sở 未vị 聞văn 法Pháp 。 更cánh 請thỉnh 重trùng 說thuyết 。 如Như 來Lai 將tương 入nhập 涅Niết 槃Bàn 前tiền 。 更cánh 為vi 阿A 難Nan 重trùng 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 得đắc 深thâm 三tam 昧muội 。 自tự 然nhiên 通thông 達đạt 者giả 。 金kim 剛cang 華hoa 經Kinh 云vân 。 阿A 難Nan 得đắc 法Pháp 性tánh 覺giác 自tự 在tại 王vương 三tam 昧muội 故cố 。 如Như 來Lai 前tiền 所sở 說thuyết 經Kinh 。 皆giai 能năng 憶ức 持trì 。 與dữ 親thân 聞văn 無vô 異dị 涅Niết 槃Bàn 亦diệc 云vân 。 阿A 難Nan 多đa 聞văn 士sĩ 。 若nhược 在tại 若nhược 不bất 在tại 。 自tự 然nhiên 能năng 解giải 了liễu 常thường 與dữ 無vô 常thường 義nghĩa 。 法pháp 華hoa 得đắc 受thọ 記ký 竟cánh 云vân 。 世Thế 尊Tôn 甚thậm 希hy 有hữu 。 令linh 我ngã 念niệm 過quá 去khứ 。 無vô 量lượng 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 如như 今kim 日nhật 所sở 聞văn 。 我ngã 今kim 無vô 復phục 疑nghi 。 安an 住trụ 於ư 佛Phật 道Đạo 。 方phương 便tiện 為vi 侍thị 者giả 。 護hộ 持trì 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 既ký 云vân 得đắc 記ký 竟cánh 。 方phương 悟ngộ 亦diệc 帶đái 方phương 便tiện 。 據cứ 方phương 便tiện 為vi 侍thị 者giả 。 即tức 密mật 顯hiển 實thật 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 皆giai 就tựu 迹tích 而nhi 說thuyết 下hạ 。 顯hiển 實thật 。 於ư 中trung 上thượng 一nhất 句cú 是thị 結kết 前tiền 。 此thử 下hạ 正chánh 顯hiển 實thật 義nghĩa 。 言ngôn 如như 不bất 思tư 議nghị 境cảnh 界giới 經kinh 斯tư 良lương 證chứng 者giả 。 彼bỉ 經Kinh 云vân 。


爾nhĩ 時thời 復phục 有hữu 。 千thiên 億ức 菩Bồ 薩Tát 現hiện 聲Thanh 聞Văn 形hình 。 亦diệc 來lai 會hội 坐tọa 。 其kỳ 名danh 曰viết 舍Xá 利Lợi 弗Phất 目mục 犍kiền 連liên 。 乃nãi 至chí 云vân 阿A 難Nan 提Đề 婆Bà 達Đạt 多Đa 。 跋Bạt 難Nan 陀Đà 等đẳng 。 而nhi 為vi 上thượng 首thủ 。 皆giai 已dĩ 久cửu 修tu 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 。 近cận 佛Phật 菩Bồ 提Đề 。 為vì 化hóa 眾chúng 生sanh 。 於ư 雜tạp 染nhiễm 土độ 。 現hiện 聲Thanh 聞Văn 形hình 。 釋thích 曰viết 。 是thị 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 便tiện 顯hiển 本bổn 。 故cố 為vi 實thật 說thuyết 。 如như 法Pháp 華hoa 五ngũ 百bách 弟đệ 子tử 品phẩm 云vân 。 諸chư 比Bỉ 丘Khâu 諦đế 聽thính 。 佛Phật 子tử 所sở 行hành 道Đạo 。 善thiện 學học 方phương 便tiện 故cố 。 不bất 可khả 得đắc 思tư 議nghị 。 知tri 眾chúng 樂nhạo 小tiểu 法Pháp 。 而nhi 畏úy 於ư 大đại 智trí 。 是thị 故cố 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 作tác 聲Thanh 聞Văn 緣Duyên 覺Giác 。 即tức 其kỳ 文văn 也dã 。 又hựu 阿A 難Nan 章chương 中trung 云vân 。 方phương 便tiện 為vi 侍thị 者giả 。 護hộ 持trì 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 即tức 大đại 權quyền 明minh 矣hĩ 。 後hậu 去khứ 取thủ 中trung 。


疏sớ/sơ 。 但đãn 隨tùy 機cơ 教giáo 別biệt 者giả 。 此thử 亦diệc 含hàm 多đa 義nghĩa 。 一nhất 成thành 上thượng 諸chư 說thuyết 。 但đãn 隨tùy 機cơ 教giáo 故cố 。 二nhị 者giả 即tức 約ước 三tam 種chủng 阿A 難Nan 受thọ 持trì 三tam 藏tạng 。 故cố 云vân 隨tùy 機cơ 教giáo 別biệt 見kiến 聞văn 不bất 同đồng 。 三tam 種chủng 阿A 難Nan 。 即tức 大Đại 乘Thừa 集tập 法pháp 經kinh 說thuyết 玄huyền 中trung 。 已dĩ 引dẫn 金kim 剛cang 仙tiên 論luận 。 及cập 真Chân 諦Đế 般Bát 若Nhã 疏sớ/sơ 。 引dẫn 闍xà 王vương 懺sám 悔hối 經kinh 等đẳng 。 並tịnh 同đồng 此thử 說thuyết 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 二nhị 標tiêu 主chủ 時thời 處xứ 下hạ 。 釋thích 一nhất 時thời 中trung 文văn 二nhị 。 先tiên 唯duy 就tựu 一nhất 時thời 說thuyết 。 後hậu 感cảm 應ứng 合hợp 說thuyết 。 今kim 初sơ 。 言ngôn 亦diệc 隨tùy 世thế 假giả 立lập 者giả 。 謂vị 佛Phật 法Pháp 中trung 時thời 不bất 可khả 得đắc 。 中trung 論luận 云vân 。 因nhân 物vật 故cố 有hữu 時thời 。 離ly 物vật 何hà 有hữu 時thời 。 物vật 尚thượng 無vô 所sở 有hữu 。 何hà 況huống 當đương 有hữu 時thời 。 今kim 隨tùy 世thế 俗tục 說thuyết 有hữu 一nhất 時thời 。 智trí 論luận 意ý 同đồng 。 言ngôn 揀giản 異dị 餘dư 時thời 者giả 。 謂vị 趣thú 舉cử 一nhất 時thời 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 即tức 法Pháp 王Vương 啟khải 運vận 嘉gia 會hội 之chi 時thời 者giả 。 即tức 肇triệu 公công 語ngữ 意ý 亦diệc 可khả 知tri 。 啟khải 者giả 開khai 也dã 。 嘉gia 者giả 善thiện 也dã 。 易dị 云vân 。 元nguyên 者giả 善thiện 之chi 長trường/trưởng 也dã 。 享hưởng 者giả 嘉gia 之chi 會hội 也dã 。 謂vị 佛Phật 開khai 大đại 運vận 演diễn 說thuyết 真chân 乘thừa 。 即tức 嘉gia 善thiện 之chi 會hội 也dã 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 可khả 機cơ 教giáo 一nhất 時thời 下hạ 。 二nhị 感cảm 應ứng 合hợp 釋thích 。 即tức 生sanh 公công 意ý 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 佛Phật 者giả 主chủ 成thành 就tựu 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 二nhị 。 先tiên 略lược 釋thích 。 後hậu 義nghĩa 見kiến 下hạ 指chỉ 廣quảng 。 前tiền 中trung 若nhược 言ngôn 菩Bồ 提Đề 但đãn 稱xưng 為vi 覺giác 。 若nhược 云vân 佛Phật 陀Đà 此thử 云vân 覺giác 者giả 。 然nhiên 覺giác 有hữu 三tam 。 一nhất 自tự 覺giác 。 謂vị 雙song 覺giác 事sự 理lý 。 如như 睡thụy 夢mộng 覺giác 。 如như 蓮liên 華hoa 開khai 。 此thử 揀giản 凡phàm 夫phu 。 二nhị 者giả 覺giác 他tha 。 揀giản 異dị 二Nhị 乘Thừa 。 三tam 者giả 覺giác 滿mãn 。 揀giản 異dị 菩Bồ 薩Tát 。 故cố 云vân 自tự 他tha 覺giác 滿mãn 之chi 者giả 。 若nhược 禪thiền 觀quán 說thuyết 。 亦diệc 云vân 離ly 心tâm 名danh 自tự 覺giác 。 離ly 色sắc 名danh 覺giác 他tha 。 色sắc 心tâm 俱câu 離ly 為vi 覺giác 滿mãn 。 以dĩ 依y 起khởi 信tín 心tâm 體thể 離ly 念niệm 。 名danh 為vi 本bổn 覺giác 故cố 。 題đề 中trung 總tổng 有hữu 此thử 義nghĩa 釋thích 之chi 。


疏sớ/sơ 。 真chân 身thân 無vô 在tại 而nhi 無vô 不bất 在tại 故cố 次thứ 辯biện 之chi 者giả 。 總tổng 顯hiển 大đại 意ý 。 言ngôn 無vô 在tại 者giả 。 體thể 相tướng 寂tịch 寥liêu 離ly 能năng 所sở 故cố 。 無vô 不bất 在tại 者giả 。 體thể 圓viên 遍biến 故cố 。 故cố 下hạ 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 虛hư 空không 。 遍biến 至chí 一nhất 切thiết 。 色sắc 非phi 色sắc 處xứ 。 非phi 至chí 非phi 不bất 至chí 。


何hà 以dĩ 故cố 。 虛hư 空không 無vô 身thân 故cố 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 遍biến 一nhất 切thiết 法pháp 。 遍biến 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 遍biến 一nhất 切thiết 國quốc 土thổ 。 非phi 至chí 非phi 不bất 至chí 。


何hà 以dĩ 故cố 。 如Như 來Lai 身thân 無vô 身thân 故cố 。 為vì 眾chúng 生sanh 故cố 。 示thị 現hiện 其kỳ 身thân 。 又hựu 無vô 在tại 即tức 體thể 。 無vô 不bất 在tại 即tức 用dụng 。 體thể 用dụng 無vô 礙ngại 故cố 為vi 真chân 身thân 。 此thử 亦diệc 淨tịnh 名danh 身thân 子tử 答đáp 天thiên 女nữ 意ý 。 女nữ 身thân 色sắc 相tướng 。 無vô 在tại 無vô 不bất 在tại 也dã 。


疏sớ/sơ 。 為vi 表biểu 所sở 說thuyết 下hạ 。 釋thích 處xứ 所sở 。 以dĩ 表biểu 自tự 心tâm 中trung 所sở 證chứng 。 非phi 是thị 隨tùy 宜nghi 故cố 不bất 移di 證chứng 處xứ 。


疏sớ/sơ 。 第đệ 三tam 別biệt 明minh 時thời 分phần/phân 中trung 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 躡niếp 前tiền 生sanh 起khởi 。 謂vị 說thuyết 法Pháp 時thời 及cập 成thành 佛Phật 時thời 。 雙song 標tiêu 二nhị 時thời 。 後hậu 此thử 教giáo 勝thắng 下hạ 。 雙song 釋thích 二nhị 時thời 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 明minh 說thuyết 時thời 。 後hậu 釋thích 成thành 佛Phật 。 前tiền 中trung 三tam 。 初sơ 釋thích 其kỳ 所sở 以dĩ 。 次thứ 初sơ 言ngôn 尚thượng 總tổng 下hạ 。 二nhị 假giả 問vấn 徵trưng 起khởi 此thử 有hữu 二nhị 徵trưng 。 一nhất 徵trưng 初sơ 近cận 遠viễn 。 二nhị 徵trưng 初sơ 通thông 局cục 。


疏sớ/sơ 。 略lược 為vi 三tam 解giải 下hạ 。 第đệ 三tam 解giải 釋thích 。 此thử 上thượng 總tổng 標tiêu 三tam 義nghĩa 。 即tức 為vi 三tam 別biệt 。 三tam 解giải 之chi 中trung 初sơ 之chi 一nhất 解giải 徵trưng 初sơ 遠viễn 近cận 。 近cận 在tại 一nhất 念niệm 。 答đáp 初sơ 通thông 局cục 。 局cục 初sơ 五ngũ 會hội 。 第đệ 二nhị 解giải 初sơ 在tại 二nhị 七thất 之chi 後hậu 而nhi 通thông 九cửu 會hội 。 第đệ 三tam 解giải 取thủ 前tiền 師sư 。 即tức 一nhất 念niệm 之chi 初sơ 。 取thủ 後hậu 第đệ 二nhị 師sư 通thông 於ư 九cửu 會hội 。 就tựu 初sơ 解giải 中trung 三tam 。 初sơ 正chánh 明minh 時thời 分phần/phân 。 二nhị 遮già 伏phục 難nạn/nan 三tam 會hội 論luận 文văn 。 初sơ 中trung 明minh 九cửu 會hội 。 分phân 為vi 三tam 時thời 。 非phi 總tổng 初sơ 也dã 。


疏sớ/sơ 。 以dĩ 祇kỳ 園viên 身thân 子tử 皆giai 後hậu 時thời 故cố 者giả 。 出xuất 後hậu 時thời 所sở 以dĩ 。 祇kỳ 園viên 在tại 後hậu 者giả 。 佛Phật 成thành 道Đạo 後hậu 在tại 王Vương 舍Xá 城Thành 。 因nhân 長trưởng 者giả 為vi 子tử 娶thú 妻thê 。 至chí 於ư 此thử 城thành 。 聞văn 佛Phật 發phát 心tâm 方phương 造tạo 精tinh 舍xá 。 故cố 知tri 在tại 後hậu 。 身thân 子tử 等đẳng 在tại 後hậu 者giả 。 案án 報báo 恩ân 經kinh 。 初sơ 度độ 五ngũ 人nhân 。 次thứ 度độ 耶da 舍xá 門môn 徒đồ 五ngũ 十thập 人nhân 。 次thứ 度độ 優Ưu 樓Lâu 頻Tần 螺Loa 。 門môn 徒đồ 五ngũ 百bách 。 次thứ 度độ 伽già 耶da 門môn 人nhân 三tam 百bách 。 次thứ 度độ 那na 提đề 門môn 人nhân 二nhị 百bách 。 次thứ 度độ 鶖thu 子tử 門môn 徒đồ 一nhất 百bách 。 次thứ 度độ 目Mục 連Liên 門môn 徒đồ 一nhất 百bách 。 合hợp 有hữu 一nhất 千thiên 二nhị 百bách 五ngũ 十thập 五ngũ 人nhân 。 十thập 二nhị 遊du 經kinh 初sơ 成thành 道Đạo 第đệ 一nhất 年niên 。 度độ 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 。 第đệ 二nhị 年niên 化hóa 迦Ca 葉Diếp 兄huynh 弟đệ 三tam 人nhân 。 第đệ 五ngũ 年niên 度độ 身thân 子tử 目Mục 連Liên 。 五ngũ 人nhân 者giả 。 一nhất 抲# 隣lân 。 二nhị 頞át 濕thấp 鞞bệ 。 亦diệc 云vân 馬mã 星tinh 跋bạt 提đề 。 三tam 摩ma 訶ha 男nam 。 四tứ 十Thập 力Lực 迦Ca 葉Diếp 。 五ngũ 拘câu 利lợi 太thái 子tử 。 二nhị 是thị 母mẫu 親thân 。 三tam 是thị 父phụ 親thân 。 釋thích 曰viết 。 既ký 身thân 子tử 等đẳng 在tại 後hậu 。 今kim 第đệ 九cửu 會hội 有hữu 此thử 等đẳng 五ngũ 百bách 。 及cập 祇kỳ 園viên 則tắc 在tại 後hậu 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 常thường 恆hằng 之chi 說thuyết 下hạ 。 第đệ 二nhị 遮già 伏phục 難nạn/nan 。 總tổng 有hữu 四tứ 難nạn/nan 。 一nhất 云vân 華hoa 嚴nghiêm 教giáo 旨chỉ 時thời 處xứ 圓viên 融dung 。 要yếu 歷lịch 三tam 時thời 。 豈khởi 通thông 玄huyền 趣thú 。 故cố 此thử 釋thích 云vân 。 常thường 恆hằng 之chi 說thuyết 。 說thuyết 無vô 息tức 時thời 。 後hậu 時thời 不bất 談đàm 。 豈khởi 名danh 常thường 說thuyết 。 二nhị 有hữu 難nạn/nan 云vân 如Như 來Lai 圓viên 音âm 。 頓đốn 演diễn 何hà 要yếu 。 三tam 節tiết 方phương 盡tận 幽u 微vi 。 故cố 此thử 通thông 云vân 。 雖tuy 能năng 頓đốn 演diễn 表biểu 法pháp 淺thiển 深thâm 故cố 須tu 三tam 節tiết 。 三tam 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 表biểu 三tam 節tiết 。 三tam 七thất 日nhật 中trung 。 一nhất 七thất 一nhất 節tiết 。 足túc 得đắc 成thành 表biểu 。 何hà 要yếu 後hậu 時thời 。 故cố 此thử 答đáp 云vân 。 三tam 七thất 未vị 有hữu 聲Thanh 聞Văn 。 不bất 得đắc 顯hiển 於ư 不bất 共cộng 之chi 教giáo 。 故cố 須tu 後hậu 時thời 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 亦diệc 顯hiển 二Nhị 乘Thừa 絕tuyệt 見kiến 聞văn 故cố 。 四tứ 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 處xử 歷lịch 穢uế 土thổ/độ 時thời 不bất 相tương 融dung 。 豈khởi 順thuận 華hoa 嚴nghiêm 圓viên 融dung 之chi 旨chỉ 。 故cố 此thử 答đáp 云vân 。 正chánh 為vi 融dung 於ư 異dị 時thời 及cập 與dữ 穢uế 土thổ/độ 。 即tức 一nhất 剎sát 那na 即tức 是thị 淨tịnh 故cố 。 故cố 疏sớ/sơ 。 云vân 雖tuy 異dị 處xứ 別biệt 時thời 亦diệc 不bất 相tương 離ly 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 爾nhĩ 世thế 親thân 下hạ 。 第đệ 三tam 會hội 論luận 文văn 。 言ngôn 思tư 惟duy 行hành 因nhân 緣duyên 行hành 者giả 。 因nhân 謂vị 自tự 所sở 得đắc 法Pháp 。 緣duyên 謂vị 所sở 化hóa 之chi 器khí 。 欲dục 將tương 已dĩ 所sở 證chứng 法pháp 為vi 眾chúng 生sanh 說thuyết 。 名danh 為vi 行hành 因nhân 緣duyên 行hành 。 故cố 法pháp 華hoa 經Kinh 云vân 。 我ngã 所sở 得đắc 智trí 慧tuệ 。 微vi 妙diệu 最tối 第đệ 一nhất 。 眾chúng 生sanh 諸chư 根căn 鈍độn 。 著trước 樂lạc 癡si 所sở 盲manh 。 如như 斯tư 之chi 等đẳng 類loại 。 云vân 何hà 而nhi 可khả 度độ 等đẳng 。 是thị 也dã 。 彼bỉ 思tư 不bất 得đắc 一Nhất 乘Thừa 機cơ 。 今kim 思tư 即tức 得đắc 一Nhất 乘Thừa 機cơ 為vi 異dị 耳nhĩ 。 餘dư 文văn 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 順thuận 論luận 釋thích 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 三tam 約ước 實thật 圓viên 融dung 。 即tức 賢hiền 首thủ 國quốc 師sư 意ý 。 於ư 中trung 四tứ 。 初sơ 正chánh 釋thích 。 二nhị 應ứng 機cơ 出xuất 現hiện 下hạ 。 立lập 理lý 。 謂vị 若nhược 機cơ 熟thục 不bất 應ưng 便tiện 為vi 失thất 人nhân 。 未vị 熟thục 而nhi 應ưng 虛hư 心tâm 有hữu 待đãi 。 二nhị 俱câu 失thất 時thời 。


疏sớ/sơ 。 祇kỳ 園viên 身thân 子tử 下hạ 。 三tam 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 有hữu 問vấn 言ngôn 。 若nhược 初sơ 成thành 頓đốn 說thuyết 。 初sơ 成thành 未vị 度độ 身thân 子tử 等đẳng 眾chúng 。 何hà 處xứ 得đắc 有hữu 。 五ngũ 百bách 羅La 漢Hán 。 故cố 今kim 答đáp 云vân 。 九cửu 世thế 相tương/tướng 收thu 。 次thứ 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 祇kỳ 園viên 身thân 子tử 等đẳng 縱túng/tung 許hứa 九cửu 世thế 相tương/tướng 融dung 。 一nhất 念niệm 一nhất 時thời 。 何hà 有hữu 重trọng 會hội 。 前tiền 時thời 後hậu 時thời 方phương 有hữu 重trọng 故cố 。 故cố 今kim 通thông 云vân 。 重trọng/trùng 會hội 之chi 言ngôn 。 亦diệc 猶do 燈đăng 光quang 涉thiệp 入nhập 如như 點điểm 燈đăng 盞trản 。 似tự 有hữu 前tiền 後hậu 光quang 。 無vô 前tiền 後hậu 而nhi 相tương 涉thiệp 入nhập 。 今kim 重trọng/trùng 會hội 義nghĩa 但đãn 似tự 燈đăng 光quang 。 一nhất 時thời 之chi 中trung 。 不bất 妨phương 兩lưỡng 會hội 。 法pháp 則tắc 有hữu 重trọng 。


時thời 不bất 重trọng/trùng 也dã 。


疏sớ/sơ 。 故cố 法Pháp 界Giới 放phóng 光quang 下hạ 。 第đệ 四tứ 引dẫn 文văn 為vi 證chứng 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 引dẫn 法Pháp 界Giới 品phẩm 文văn 。 證chứng 是thị 初sơ 成thành 。 法Pháp 界Giới 品phẩm 內nội 見kiến 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 初sơ 成thành 正chánh 覺giác 。 明minh 知tri 法Pháp 界Giới 同đồng 初sơ 會hội 時thời 。 二nhị 故cố 此thử 經Kinh 十Thập 地Địa 下hạ 。 引dẫn 十Thập 地Địa 經kinh 。 證chứng 無vô 二nhị 七thất 故cố 。 三tam 故cố 諸chư 經kinh 論luận 下hạ 。 後hậu 會hội 諸chư 教giáo 時thời 。 明minh 二nhị 七thất 言ngôn 非phi 為vi 楷# 定định 並tịnh 隨tùy 機cơ 故cố 。 密mật 跡tích 三tam 乘thừa 玄huyền 中trung 已dĩ 說thuyết 。 普phổ 曜diệu 說thuyết 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 而nhi 三tam 乘thừa 俱câu 益ích 。 十Thập 二Nhị 因Nhân 緣Duyên 。 通thông 三tam 乘thừa 故cố 。 三tam 乘thừa 既ký 益ích 明minh 通thông 說thuyết 三tam 。


疏sớ/sơ 。 法pháp 華hoa 過quá 三tam 七thất 日nhật 。 方phương 云vân 說thuyết 小tiểu 者giả 。 經Kinh 云vân 。 我ngã 始thỉ 坐tọa 道Đạo 場Tràng 。 觀quán 樹thụ 亦diệc 經kinh 行hành 。 於ư 三tam 七thất 日nhật 中trung 。 思tư 惟duy 如như 是thị 事sự 等đẳng 。 初sơ 欲dục 說thuyết 一nhất 而nhi 無vô 一nhất 機cơ 。 次thứ 念niệm 說thuyết 權quyền 諸chư 佛Phật 皆giai 讚tán 。 乃nãi 至chí 云vân 舍Xá 利Lợi 弗Phất 當đương 知tri 。 我ngã 聞văn 聖Thánh 師Sư 子Tử 。 深thâm 淨tịnh 微vi 妙diệu 音âm 。 稱xưng 南Nam 無mô 諸chư 佛Phật 。 復phục 作tác 如như 是thị 念niệm 。 我ngã 出xuất 濁trược 惡ác 世thế 。 如như 諸chư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 我ngã 亦diệc 隨tùy 順thuận 行hành 。 思tư 惟duy 是thị 事sự 已dĩ 。 即tức 趣thú 波ba 羅la 柰nại 。 諸chư 法pháp 寂tịch 滅diệt 相tướng 。 不bất 可khả 以dĩ 言ngôn 宣tuyên 。 以dĩ 方phương 便tiện 力lực 故cố 。 為vì 五ngũ 比Bỉ 丘Khâu 說thuyết 。 是thị 名danh 轉Chuyển 法Pháp 輪Luân 。 便tiện 有hữu 涅Niết 槃Bàn 音âm 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。


時thời 既ký 不bất 定định 下hạ 。 結kết 成thành 隨tùy 宜nghi 。


疏sớ/sơ 。 約ước 佛Phật 就tựu 機cơ 下hạ 。 會hội 於ư 權quyền 實thật 。 勸khuyến 令linh 善thiện 知tri 。


疏sớ/sơ 。 上thượng 顯hiển 時thời 分phần/phân 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 成thành 佛Phật 義nghĩa 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 結kết 前tiền 總tổng 標tiêu 。 二nhị 小Tiểu 乘Thừa 已dĩ 下hạ 。 別biệt 明minh 五ngũ 教giáo 。 一nhất 小Tiểu 乘Thừa 三tam 十thập 四tứ 心tâm 者giả 。 如như 婆bà 沙sa 八bát 十thập 二nhị 說thuyết 。 俱câu 舍xá 根căn 品phẩm 云vân 。 傳truyền 說thuyết 菩Bồ 薩Tát 三tam 十thập 四tứ 心tâm 便tiện 成thành 佛Phật 故cố 。 言ngôn 三tam 十thập 四tứ 心tâm 者giả 。 見kiến 道đạo 一nhất 十thập 六lục 心tâm 。 謂vị 八bát 忍nhẫn 八bát 智trí 離ly 有hữu 頂đảnh 貪tham 有hữu 十thập 八bát 念niệm 。 謂vị 斷đoạn 有hữu 頂đảnh 惑hoặc 。 有hữu 九cửu 無vô 間gian 九cửu 解giải 脫thoát 道đạo 。 如như 是thị 十thập 八bát 足túc 前tiền 十thập 六lục 。 成thành 三tam 十thập 四tứ 。 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 決quyết 定định 。 先tiên 於ư 無vô 所sở 有hữu 處xứ 。 已dĩ 得đắc 離ly 貪tham 。 方phương 入nhập 見kiến 道đạo 。 不bất 復phục 須tu 斷đoạn 下hạ 地địa 煩phiền 惱não 。 唯duy 斷đoạn 有hữu 頂đảnh 一nhất 地địa 之chi 惑hoặc 。 但đãn 三tam 十thập 四tứ 心tâm 一nhất 坐tọa 成thành 佛Phật 。


疏sớ/sơ 。 五ngũ 分phần 法Pháp 身thân 初sơ 圓viên 者giả 。 即tức 戒giới 定định 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 知tri 見kiến 。 如như 十thập 藏tạng 品phẩm 。 是thị 實thật 非phi 化hóa 。 揀giản 異dị 大Đại 乘Thừa 。


疏sớ/sơ 。 大Đại 乘Thừa 之chi 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 始thỉ 教giáo 。


疏sớ/sơ 。 據cứ 實thật 即tức 古cổ 今kim 情tình 亡vong 下hạ 。 第đệ 三tam 終chung 教giáo 。 古cổ 今kim 情tình 亡vong 即tức 觀quán 行hành 意ý 。 但đãn 當đương 無vô 念niệm 為vi 始thỉ 成thành 故cố 。 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 。 即tức 起khởi 信tín 論luận 云vân 。 菩Bồ 薩Tát 地địa 盡tận 覺giác 心tâm 初sơ 起khởi 心tâm 無vô 初sơ 相tương/tướng 。 以dĩ 其kỳ 遠viễn 離ly 微vi 細tế 念niệm 故cố 。 得đắc 見kiến 心tâm 性tánh 。 心tâm 即tức 常thường 住trụ 名danh 竟cánh 究cứu 覺giác 。 今kim 疏sớ/sơ 雜tạp 其kỳ 語ngữ 用dụng 。


疏sớ/sơ 。 無vô 念niệm 而nhi 照chiếu 名danh 之chi 曰viết 正chánh 者giả 。 若nhược 唯duy 無vô 念niệm 寂tịch 而nhi 失thất 照chiếu 。 若nhược 但đãn 照chiếu 體thể 照chiếu 而nhi 失thất 寂tịch 。 並tịnh 稱xưng 不bất 正chánh 。 正chánh 在tại 雙song 行hành 。


疏sớ/sơ 。 見kiến 心tâm 常thường 住trụ 稱xưng 之chi 曰viết 覺giác 。 即tức 上thượng 所sở 引dẫn 起khởi 信tín 論luận 文văn 。 得đắc 見kiến 心tâm 性tánh 心tâm 即tức 常thường 住trụ 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 。


疏sớ/sơ 。 始thỉ 本bổn 無vô 二nhị 目mục 之chi 為vi 成thành 者giả 。 起khởi 信tín 云vân 。 謂vị 始thỉ 覺giác 同đồng 本bổn 覺giác 。 無vô 復phục 始thỉ 本bổn 之chi 異dị 。 名danh 究cứu 竟cánh 覺giác 即tức 是thị 成thành 義nghĩa 。


疏sớ/sơ 。 約ước 法Pháp 身thân 下hạ 。 第đệ 四tứ 頓đốn 教giáo 意ý 。 言ngôn 無vô 成thành 無vô 不bất 成thành 者giả 。 經Kinh 云vân 譬thí 如như 世thế 界giới 有hữu 成thành 壞hoại 。 而nhi 其kỳ 虛hư 空không 不bất 增tăng 減giảm 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 成thành 菩Bồ 提Đề 。 成thành 與dữ 不bất 成thành 無vô 差sai 別biệt 。 既ký 無vô 有hữu 成thành 何hà 有hữu 不bất 成thành 。 又hựu 體thể 湛trạm 寂tịch 故cố 曰viết 無vô 成thành 。 不bất 礙ngại 隨tùy 緣duyên 故cố 無vô 不bất 成thành 。 即tức 成thành 終chung 教giáo 意ý 。


疏sớ/sơ 。 若nhược 依y 此thử 經Kinh 下hạ 。 第đệ 五ngũ 圓viên 教giáo 。 言ngôn 以dĩ 十thập 佛Phật 法Pháp 界giới 之chi 身thân 雲vân 者giả 。 即tức 成thành 正chánh 覺giác 等đẳng 。 十thập 佛Phật 義nghĩa 並tịnh 如như 前tiền 。 言ngôn 念niệm 念niệm 初sơ 初sơ 為vi 物vật 而nhi 現hiện 者giả 。 即tức 體thể 之chi 應ưng 。 應ưng 無vô 盡tận 時thời 生sanh 感cảm 即tức 成thành 。 念niệm 念niệm 機cơ 感cảm 念niệm 念niệm 成thành 矣hĩ 。 成thành 既ký 不bất 已dĩ 故cố 曰viết 初sơ 初sơ 。 一nhất 成thành 一nhất 切thiết 成thành 者giả 。 事sự 事sự 無vô 礙ngại 故cố 。 故cố 出xuất 現hiện 品phẩm 云vân 。 如Như 來Lai 成thành 正chánh 覺giác 時thời 。 於ư 其kỳ 身thân 中trung 。 普phổ 見kiến 一nhất 切thiết 。 眾chúng 生sanh 成thành 正chánh 覺giác 。 故cố 如Như 來Lai 成thành 。 即tức 眾chúng 生sanh 成thành 矣hĩ 。 況huống 佛Phật 佛Phật 平bình 等đẳng 一nhất 切thiết 成thành 佛Phật 。 又hựu 於ư 一nhất 處xứ 成thành 即tức 一nhất 切thiết 處xứ 成thành 。 故cố 十Thập 地Địa 中trung 第đệ 十thập 願nguyện 云vân 。 願nguyện 於ư 一nhất 切thiết 世thế 界giới 。 成thành 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。 不bất 離ly 一nhất 毛mao 端đoan 處xứ 。 於ư 一nhất 切thiết 毛mao 端đoan 處xứ 。 皆giai 悉tất 示thị 現hiện 等đẳng 。 又hựu 云vân 。 如như 於ư 此thử 處xứ 見kiến 佛Phật 坐tọa 。 一nhất 切thiết 塵trần 中trung 亦diệc 如như 是thị 。 佛Phật 身thân 無vô 去khứ 亦diệc 無vô 來lai 。 所sở 有hữu 國quốc 土thổ 。 皆giai 明minh 現hiện 等đẳng 。 無vô 成thành 不bất 成thành 。 義nghĩa 不bất 異dị 前tiền 疏sớ/sơ 。 一nhất 覺giác 一nhất 切thiết 覺giác 者giả 。 若nhược 覺giác 一nhất 法pháp 一nhất 法pháp 之chi 中trung 。 一nhất 切thiết 具cụ 足túc 。 無vô 覺giác 者giả 遠viễn 離ly 覺giác 所sở 覺giác 故cố 。 無vô 不bất 覺giác 者giả 。 朗lãng 鑑giám 在tại 懷hoài 亦diệc 不bất 存tồn 於ư 不bất 覺giác 相tương/tướng 故cố 。 餘dư 可khả 知tri 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 十thập 七thất
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 17

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016