大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Quyển 12

唐đường 清thanh 涼lương 山sơn 大đại 華hoa 嚴nghiêm 寺tự 沙Sa 門Môn 澄trừng 觀quán 述thuật


第đệ 四tứ 法pháp 性tánh 融dung 通thông 門môn 者giả 。 謂vị 真Chân 如Như 既ký 具cụ 過quá 恆Hằng 沙sa 德đức 。 如như 所sở 起khởi 事sự 亦diệc 具cụ 德đức 無vô 盡tận 。 以dĩ 真chân 法pháp 性tánh 融dung 通thông 諸chư 事sự 故cố 無vô 礙ngại 也dã 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 。 後hậu 別biệt 。 總tổng 中trung 二nhị 。 一nhất 揀giản 非phi 中trung 。 謂vị 理lý 事sự 抗kháng 行hành 。 不bất 得đắc 事sự 事sự 無vô 礙ngại 故cố 。 是thị 知tri 有hữu 言ngôn 。 須Tu 彌Di 元nguyên 不bất 有hữu 芥giới 子tử 。 舊cựu 來lai 空không 。 將tương 空không 納nạp 不bất 有hữu 。 何hà 處xứ 不bất 相tương 容dung 者giả 。 斯tư 言ngôn 未vị 當đương 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 今kim 則tắc 理lý 事sự 下hạ 。 第đệ 二nhị 顯hiển 正chánh 。 於ư 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 標tiêu 舉cử 。 後hậu 謂vị 不bất 異dị 理lý 之chi 一nhất 事sự 下hạ 。 別biệt 示thị 其kỳ 相tương/tướng 。 於ư 中trung 四tứ 。 一nhất 順thuận 明minh 。 以dĩ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 依y 於ư 理lý 。 無vô 離ly 理lý 者giả 。 今kim 一nhất 事sự 全toàn 攝nhiếp 於ư 理lý 故cố 。 帶đái 一nhất 切thiết 事sự 。 入nhập 一nhất 事sự 中trung 。 二nhị 若nhược 一nhất 中trung 。 攝nhiếp 理lý 不bất 盡tận 下hạ 。 反phản 立lập 。 謂vị 若nhược 攝nhiếp 理lý 不bất 盡tận 。 則tắc 真chân 理lý 可khả 分phần/phân 。 則tắc 有hữu 一nhất 理lý 二nhị 理lý 乃nãi 至chí 多đa 理lý 之chi 失thất 。 今kim 真chân 理lý 湛trạm 然nhiên 。 故cố 不bất 可khả 分phần/phân 。 一nhất 味vị 平bình 等đẳng 。 故cố 無vô 二nhị 理lý 。 若nhược 遮già 此thử 過quá 。 云vân 攝nhiếp 理lý 盡tận 。 而nhi 其kỳ 多đa 事sự 不bất 入nhập 一nhất 事sự 者giả 。 則tắc 不bất 入nhập 之chi 事sự 。 在tại 於ư 理lý 外ngoại 。 便tiện 令linh 理lý 離ly 於ư 事sự 。 而nhi 自tự 入nhập 一nhất 事sự 之chi 中trung 。 事sự 離ly 於ư 理lý 。 不bất 來lai 一nhất 事sự 之chi 內nội 。 然nhiên 離ly 理lý 有hữu 事sự 。 事sự 成thành 定định 性tánh 。 離ly 事sự 有hữu 理lý 。 理lý 同đồng 斷đoạn 滅diệt 。 過quá 尤vưu 深thâm 矣hĩ 。 三tam 今kim 既ký 一nhất 事sự 之chi 中trung 下hạ 。 三tam 結kết 成thành 正chánh 義nghĩa 。 既ký 離ly 可khả 分phân 之chi 過quá 。 故cố 全toàn 攝nhiếp 理lý 盡tận 。 又hựu 無vô 事sự 理lý 相tương 離ly 之chi 過quá 故cố 。 事sự 隨tùy 理lý 而nhi 頓đốn 現hiện 一nhất 事sự 之chi 中trung 。 四tứ 華hoa 藏tạng 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 斯tư 即tức 總tổng 意ý 別biệt 亦diệc 具cụ 十thập 玄huyền 門môn 者giả 。 第đệ 二nhị 別biệt 明minh 也dã 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 結kết 前tiền 生sanh 後hậu 。 後hậu 一nhất 既ký 真chân 理lý 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 下hạ 。 正chánh 顯hiển 別biệt 相tướng 。 十thập 門môn 之chi 義nghĩa 。 皆giai 依y 真Chân 如Như 別biệt 德đức 而nhi 立lập 下hạ 。 第đệ 八bát 迴hồi 向hướng 。 明minh 真Chân 如Như 具cụ 百bách 門môn 之chi 德đức 。 今kim 略lược 舉cử 十thập 四tứ 種chủng 德đức 。 成thành 十thập 玄huyền 門môn 。 一nhất 譬thí 如như 真Chân 如Như 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 而nhi 共cộng 相tương 應ứng 。 不bất 相tương 捨xả 離ly 。 德đức 成thành 第đệ 一nhất 同đồng 時thời 具cụ 足túc 相tướng 應ưng 門môn 。 二nhị 譬thí 如như 真Chân 如Như 性tánh 常thường 平bình 等đẳng 故cố 廣quảng 。 及cập 譬thí 如như 真Chân 如Như 普phổ 攝nhiếp 諸chư 法pháp 故cố 狹hiệp 。 二nhị 德đức 成thành 廣quảng 狹hiệp 門môn 。 三tam 無vô 所sở 不bất 在tại 。 德đức 成thành 相tương/tướng 入nhập 門môn 。 四tứ 譬thí 如như 真Chân 如Như 不bất 離ly 諸chư 法pháp 。 及cập 與dữ 一nhất 切thiết 。 法pháp 同đồng 其kỳ 體thể 性tánh 。 二nhị 德đức 成thành 相tương/tướng 即tức 門môn 。 五ngũ 譬thí 如như 真Chân 如Như 無vô 有hữu 分phần/phân 限hạn 。 及cập 恆hằng 守thủ 本bổn 性tánh 。 二nhị 德đức 成thành 隱ẩn 顯hiển 門môn 。 六lục 譬thí 如như 真Chân 如Như 普phổ 攝nhiếp 諸chư 法pháp 德đức 。 成thành 微vi 細tế 門môn 。 七thất 畢tất 竟cánh 無vô 盡tận 德đức 成thành 帝đế 網võng 門môn 。 八bát 譬thí 如như 真Chân 如Như 與dữ 一nhất 切thiết 法pháp 。 同đồng 其kỳ 體thể 性tánh 德đức 成thành 託thác 事sự 門môn 。 九cửu 遍biến 在tại 晝trú 夜dạ 及cập 遍biến 在tại 年niên 劫kiếp 二nhị 德đức 成thành 十thập 世thế 門môn 。 十thập 性tánh 常thường 隨tùy 順thuận 及cập 與dữ 一nhất 切thiết 。 法pháp 恆hằng 共cộng 相tương 應ưng 二nhị 德đức 成thành 主chủ 伴bạn 門môn 。 疏sớ/sơ 中trung 密mật 用dụng 經kinh 意ý 。 以dĩ 經kinh 文văn 對đối 疏sớ/sơ 。 一nhất 無vô 差sai 失thất 。 設thiết 有hữu 不bất 具cụ 經kinh 文văn 。 意ý 亦diệc 有hữu 之chi 。 文văn 中trung 先tiên 別biệt 明minh 十thập 門môn 。 後hậu 一nhất 理lý 融dung 通thông 。 十thập 門môn 具cụ 矣hĩ 者giả 。 結kết 也dã 。 文văn 並tịnh 可khả 知tri 。 五ngũ 如như 幻huyễn 夢mộng 中trung 二nhị 。 先tiên 幻huyễn 。 後hậu 夢mộng 。 前tiền 中trung 先tiên 喻dụ 。 後hậu 合hợp 。 前tiền 中trung 先tiên 正chánh 釋thích 。 後hậu 經Kinh 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 此thử 晉tấn 經kinh 賢hiền 首thủ 品phẩm 等đẳng 取thủ 下hạ 句cú 云vân 。 幻huyễn 力lực 自tự 在tại 悅duyệt 世thế 間gian 。 今kim 經Kinh 云vân 。 譬thí 如như 幻huyễn 師sư 知tri 幻huyễn 法pháp 。 能năng 現hiện 種chủng 種chủng 無vô 量lượng 事sự 。 須tu 臾du 示thị 作tác 日nhật 月nguyệt 歲tuế 。 城thành 邑ấp 豐phong 饒nhiêu 大đại 安an 樂lạc 等đẳng 。 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 云vân 。 譬thí 如như 工công 幻huyễn 師sư 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 事sự 。 其kỳ 來lai 無vô 所sở 從tùng 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 幻huyễn 性tánh 非phi 有hữu 量lượng 。 亦diệc 復phục 非phi 無vô 量lượng 。 於ư 彼bỉ 大đại 眾chúng 中trung 。 示thị 現hiện 量lượng 無vô 量lượng 等đẳng 。 四tứ 十thập 二nhị 云vân 。 佛Phật 子tử 。 譬thí 如như 幻huyễn 師sư 。 持trì 咒chú 得đắc 成thành 能năng 現hiện 種chủng 種chủng 差sai 別biệt 形hình 相tướng 。 咒chú 與dữ 幻huyễn 別biệt 而nhi 能năng 作tác 幻huyễn 。 咒chú 唯duy 是thị 聲thanh 而nhi 能năng 幻huyễn 作tác 眼nhãn 識thức 所sở 知tri 。 種chủng 種chủng 諸chư 色sắc 等đẳng 。 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 。 譬thí 如như 幻huyễn 非phi 象tượng 非phi 馬mã 。 非phi 車xa 非phi 步bộ 。 非phi 男nam 非phi 女nữ 。 非phi 童đồng 男nam 非phi 童đồng 女nữ 。 乃nãi 至chí 云vân 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 非phi 廣quảng 非phi 狹hiệp 。 非phi 多đa 非phi 少thiểu 。 非phi 量lượng 非phi 無vô 量lượng 。 非phi 麁thô 非phi 細tế 。 非phi 是thị 一nhất 切thiết 。 種chủng 種chủng 眾chúng 物vật 。 種chủng 種chủng 非phi 幻huyễn 。 幻huyễn 非phi 種chủng 種chủng 。 然nhiên 由do 幻huyễn 故cố 。 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 差sai 別biệt 之chi 事sự 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 其kỳ 處xứ 非phi 一nhất 。 疏sớ/sơ 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 業nghiệp 幻huyễn 所sở 作tác 故cố 。 一nhất 異dị 無vô 礙ngại 者giả 。 合hợp 也dã 。 華hoa 藏tạng 品phẩm 云vân 。 如như 幻huyễn 師sư 咒chú 術thuật 。 能năng 現hiện 種chủng 種chủng 事sự 。 眾chúng 生sanh 業nghiệp 力lực 故cố 。 國quốc 土độ 不bất 思tư 議nghị 。 明minh 知tri 業nghiệp 即tức 喻dụ 幻huyễn 師sư 。 又hựu 如như 中trung 論luận 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 復phục 作tác 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 如như 初sơ 幻huyễn 化hóa 人nhân 。 是thị 則tắc 名danh 為vi 業nghiệp 。 幻huyễn 化hóa 人nhân 所sở 作tác 。 是thị 名danh 為vi 業nghiệp 果quả 等đẳng 。 又hựu 十thập 忍nhẫn 品phẩm 云vân 。 佛Phật 子tử 。 此thử 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 知tri 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 如như 幻huyễn 。 從tùng 因nhân 緣duyên 起khởi 。 於ư 一nhất 法pháp 中trung 解giải 多đa 法pháp 。 於ư 多đa 法pháp 中trung 解giải 一nhất 法pháp 等đẳng 。 偈kệ 中trung 云vân 。 眾chúng 生sanh 及cập 國quốc 土độ 。 種chủng 種chủng 業nghiệp 所sở 造tạo 。 入nhập 於ư 如như 幻huyễn 際tế 。 於ư 彼bỉ 無vô 依y 著trước 。 又hựu 偈kệ 云vân 。 諸chư 業nghiệp 從tùng 心tâm 生sanh 。 故cố 說thuyết 心tâm 如như 幻huyễn 。 若nhược 離ly 此thử 分phân 別biệt 。 普phổ 滅diệt 諸chư 有hữu 趣thú 。 斯tư 則tắc 顯hiển 業nghiệp 自tự 如như 幻huyễn 矣hĩ 。 又hựu 云vân 。 度độ 脫thoát 諸chư 眾chúng 生sanh 。 令linh 知tri 法pháp 如như 幻huyễn 。 眾chúng 生sanh 不bất 異dị 幻huyễn 。 了liễu 幻huyễn 無vô 眾chúng 生sanh 等đẳng 。 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。 疏sớ/sơ 言ngôn 如như 夢mộng 等đẳng 者giả 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 二nhị 。 先tiên 喻dụ 。 後hậu 引dẫn 論luận 證chứng 。 便tiện 當đương 於ư 合hợp 初sơ 中trung 言ngôn 。 所sở 見kiến 廣quảng 大đại 未vị 離ly 枕chẩm 上thượng 者giả 。 六lục 十thập 經kinh 。 夢mộng 遊du 天thiên 宮cung 喻dụ 云vân 。 譬thí 如như 有hữu 人nhân 。 於ư 大đại 會hội 中trung 。 昏hôn 睡thụy 安an 寢tẩm 。 忽hốt 然nhiên 城thành 乃nãi 夢mộng 。 見kiến 須Tu 彌Di 山Sơn 頂đảnh 。 帝Đế 釋Thích 所sở 住trụ 善thiện 見kiến 大đại 。 至chí 云vân 。 其kỳ 人nhân 自tự 見kiến 。 著trước 天thiên 衣y 服phục 。 普phổ 於ư 其kỳ 處xứ 住trụ 止chỉ 周chu 旋toàn 。 其kỳ 大đại 會hội 中trung 。 一nhất 切thiết 諸chư 人nhân 。 雖tuy 同đồng 一nhất 處xứ 。 不bất 知tri 不bất 見kiến 。


何hà 以dĩ 故cố 。 夢mộng 中trung 所sở 見kiến 。 非phi 彼bỉ 大đại 眾chúng 所sở 能năng 見kiến 故cố 。 釋thích 曰viết 。 天thiên 宮cung 廣quảng 大đại 豈khởi 離ly 枕chẩm 上thượng 。 餘dư 類loại 此thử 知tri 。 昔tích 人nhân 云vân 。 枕chẩm 上thượng 片phiến 時thời 春xuân 夢mộng 中trung 。 行hành 盡tận 江giang 南nam 數sổ 千thiên 里lý 等đẳng 。 亦diệc 時thời 非phi 離ly 須tu 臾du 也dã 。 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 云vân 。 了liễu 達đạt 諸chư 世thế 間gian 。 假giả 名danh 無vô 有hữu 實thật 。 眾chúng 生sanh 及cập 世thế 間gian 。 如như 夢mộng 如như 光quang 影ảnh 。 於ư 諸chư 世thế 間gian 法pháp 。 不bất 生sanh 分phân 別biệt 見kiến 。 若nhược 離ly 分phân 別biệt 者giả 。 亦diệc 不bất 見kiến 分phân 別biệt 。 無vô 量lượng 無vô 數số 劫kiếp 。 解giải 之chi 即tức 一nhất 念niệm 。 知tri 念niệm 亦diệc 無vô 念niệm 。 如như 是thị 見kiến 世thế 間gian 。 無vô 量lượng 諸chư 國quốc 土độ 。 一nhất 念niệm 悉tất 超siêu 越việt 。 經kinh 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 。 不bất 離ly 於ư 本bổn 處xứ 等đẳng 。 如như 是thị 自tự 在tại 。 皆giai 由do 如như 夢mộng 。 故cố 十thập 忍nhẫn 品phẩm 。 譬thí 如như 夢mộng 中trung 見kiến 種chủng 種chủng 諸chư 異dị 相tướng 。 世thế 間gian 亦diệc 如như 是thị 。 與dữ 夢mộng 無vô 差sai 別biệt 。 又hựu 云vân 。 譬thí 如như 夢mộng 中trung 見kiến 長trường 短đoản 等đẳng 諸chư 色sắc 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 。 其kỳ 處xứ 非phi 一nhất 。 皆giai 以dĩ 如như 夢mộng 長trường 短đoản 。 即tức 無vô 長trường 短đoản 故cố 。 不bất 礙ngại 長trường 短đoản 也dã 。


疏sớ/sơ 。 故cố 論luận 云vân 。 處xử 夢mộng 謂vị 經kinh 年niên 。 覺giác 乃nãi 須tu 臾du 頃khoảnh 等đẳng 者giả 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 便tiện 當đương 合hợp 文văn 。 即tức 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 第đệ 六lục 所sở 引dẫn 。 但đãn 言ngôn 如như 有hữu 頌tụng 云vân 。 斯tư 即tức 引dẫn 經kinh 耳nhĩ 。 案án 西tây 域vực 傳truyền 云vân 。 昔tích 有hữu 隱ẩn 士sĩ 結kết 廬lư 併tinh 跡tích 。 博bác 習tập 伎kỹ 術thuật 。 究cứu 極cực 神thần 理lý 。 能năng 使sử 瓦ngõa 礫lịch 為vi 寶bảo 。 人nhân 畜súc 易dị 形hình 。 但đãn 未vị 能năng 禦ngữ 風phong 雲vân 陪bồi 仙tiên 駕giá 。 閱duyệt 圖đồ 考khảo 古cổ 更cánh 求cầu 仙tiên 術thuật 。 聞văn 其kỳ 方phương 曰viết 。 夫phu 神thần 仙tiên 者giả 。 長trường 生sanh 之chi 術thuật 也dã 。 將tương 欲dục 求cầu 學học 。 先tiên 定định 其kỳ 志chí 。 築trúc 建kiến 壇đàn 場tràng 。 命mạng 一nhất 烈liệt 士sĩ 。 執chấp 長trường/trưởng 刃nhận 立lập 壇đàn 隅ngung 。 屏bính 息tức 絕tuyệt 言ngôn 。 自tự 昏hôn 達đạt 曙# 。 求cầu 者giả 中trung 壇đàn 而nhi 坐tọa 。 手thủ 按án 長trường/trưởng 劍kiếm 。 口khẩu 誦tụng 神thần 咒chú 。 收thu 視thị 反phản 聽thính 。 達đạt 明minh 登đăng 仙tiên 。 是thị 人nhân 既ký 得đắc 仙tiên 方phương 。 而nhi 訪phỏng 烈liệt 士sĩ 。 營doanh 求cầu 曠khoáng 歲tuế 未vị 諧hài 心tâm 願nguyện 。 後hậu 得đắc 烈liệt 士sĩ 先tiên 與dữ 人nhân 傭dong 力lực 。 艱gian 辛tân 五ngũ 年niên 。 一nhất 旦đán 違vi 失thất 遂toại 被bị 笞si 撻thát 。 又hựu 無vô 所sở 得đắc 悲bi 號hào 巡tuần 路lộ 。 隱ẩn 士sĩ 既ký 見kiến 。 命mạng 以dĩ 同đồng 遊du 。 來lai 至chí 茅mao 廬lư 。 以dĩ 術thuật 力lực 故cố 化hóa 具cụ 餚hào 膳thiện 。 已dĩ 而nhi 令linh 入nhập 池trì 浴dục 服phục 以dĩ 新tân 衣y 。 又hựu 以dĩ 五ngũ 百bách 金kim 錢tiền 遺di 之chi 曰viết 。 盡tận 當đương 來lai 求cầu 幸hạnh 勿vật 外ngoại 也dã 。 自tự 時thời 厥quyết 後hậu 數số 加gia 重trọng/trùng 賂lộ 。 潛tiềm 行hành 陰ấm 德đức 感cảm 激kích 其kỳ 心tâm 。 烈liệt 士sĩ 囑chúc 求cầu 効hiệu 命mạng 以dĩ 報báo 知tri 己kỷ 。 隱ẩn 士sĩ 曰viết 。 我ngã 求cầu 烈liệt 士sĩ 彌di 歷lịch 歲tuế 時thời 幸hạnh 而nhi 會hội 遇ngộ 。 奇kỳ 貌mạo 應ưng 圖đồ 非phi 有hữu 他tha 故cố 。 願nguyện 一nhất 夕tịch 不bất 聲thanh 耳nhĩ 。 烈liệt 士sĩ 曰viết 。 死tử 尚thượng 不bất 辭từ 。 豈khởi 徒đồ 屏bính 息tức 。 於ư 是thị 設thiết 壇đàn 場tràng 受thọ 仙tiên 法pháp 方phương 行hành 其kỳ 事sự 。 坐tọa 待đãi 日nhật 昏hôn 。 昏hôn 暮mộ 之chi 後hậu 各các 司ty 其kỳ 務vụ 。 隱ẩn 士sĩ 誦tụng 神thần 咒chú 。 烈liệt 士sĩ 案án 銛# 刃nhận 。 始thỉ 將tương 曉hiểu 矣hĩ 。 忽hốt 發phát 聲thanh 大đại 叫khiếu 。 是thị 時thời 空không 中trung 。 火hỏa 下hạ 煙yên 焰diễm 雲vân 蒸chưng 。 隱ẩn 士sĩ 疾tật 行hành 引dẫn 此thử 人nhân 。 入nhập 池trì 避tị 難nạn/nan 已dĩ 。 而nhi 問vấn 曰viết 。 戒giới 子tử 無vô 聲thanh 。 何hà 以dĩ 驚kinh 叫khiếu 。 烈liệt 士sĩ 曰viết 。 受thọ 命mạng 後hậu 至chí 夜dạ 分phân 惛hôn 然nhiên 若nhược 夢mộng 。 變biến 事sự 更cánh 起khởi 。 見kiến 昔tích 事sự 主chủ 人nhân 躬cung 來lai 慰úy 謝tạ 。 感cảm 荷hà 厚hậu 恩ân 忍nhẫn 不bất 報báo 語ngữ 。 彼bỉ 人nhân 震chấn 怒nộ 遂toại 見kiến 殺sát 害hại 。 更cánh 受thọ 中trung 陰ấm 身thân 。 自tự 顧cố 歎thán 息tức 猶do 願nguyện 歷lịch 世thế 不bất 言ngôn 以dĩ 報báo 厚hậu 德đức 。 遂toại 見kiến 託thác 生sanh 南nam 印ấn 度độ 。 大đại 婆Bà 羅La 門Môn 家gia 。 乃nãi 至chí 受thọ 胎thai 備bị 經kinh 苦khổ 厄ách 。 荷hà 恩ân 荷hà 德đức 忍nhẫn 而nhi 不bất 言ngôn 。 暨kỵ 乎hồ 受thọ 業nghiệp 冠quan 婚hôn 喪táng 親thân 生sanh 子tử 。 每mỗi 念niệm 前tiền 恩ân 忍nhẫn 而nhi 不bất 語ngữ 。 家gia 中trung 親thân 戚thích 眷quyến 屬thuộc 。 咸hàm 見kiến 怪quái 異dị 。 年niên 過quá 六lục 十thập 而nhi 有hữu 一nhất 男nam 。 妻thê 謂vị 曰viết 。 汝nhữ 可khả 言ngôn 矣hĩ 。 若nhược 不bất 語ngữ 者giả 。 當đương 殺sát 汝nhữ 子tử 。 我ngã 時thời 惟duy 念niệm 。 已dĩ 隔cách 生sanh 世thế 自tự 顧cố 衰suy 老lão 。 唯duy 此thử 穉# 子tử 。 因nhân 止chỉ 其kỳ 妻thê 令linh 無vô 殺sát 害hại 。 遂toại 發phát 叫khiếu 耳nhĩ 。 隱ẩn 士sĩ 曰viết 。 我ngã 之chi 過quá 也dã 。 此thử 魔ma 嬈nhiễu 耳nhĩ 。 烈liệt 士sĩ 感cảm 歎thán 。 悲bi 事sự 不bất 成thành 。 憤phẫn 恚khuể 而nhi 死tử 。 此thử 即tức 未vị 經kinh 半bán 宵tiêu 。 已dĩ 歷lịch 二nhị 生sanh 。 況huống 年niên 月nguyệt 耶da 。 此thử 類loại 甚thậm 多đa 。 故cố 知tri 時thời 處xứ 等đẳng 皆giai 如như 夢mộng 自tự 在tại 。


疏sớ/sơ 。 亦diệc 如như 影ảnh 像tượng 等đẳng 者giả 。 文văn 亦diệc 有hữu 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 。 後hậu 引dẫn 證chứng 。 前tiền 中trung 然nhiên 約ước 鏡kính 像tượng 喻dụ 。 鏡kính 不bất 是thị 像tượng 。 像tượng 不bất 是thị 鏡kính 。 故cố 無vô 鏡kính 之chi 能năng 。 此thử 但đãn 取thủ 像tượng 。 以dĩ 況huống 性tánh 空không 虛hư 無vô 之chi 義nghĩa 。 今kim 取thủ 即tức 入nhập 自tự 在tại 。 故cố 明minh 一nhất 切thiết 具cụ 於ư 鏡kính 像tượng 二nhị 義nghĩa 。 故cố 疏sớ/sơ 結kết 云vân 。 如như 鏡kính 互hỗ 照chiếu 。 則tắc 一nhất 一nhất 法pháp 上thượng 有hữu 鏡kính 有hữu 像tượng 也dã 。 疏sớ/sơ 下hạ 經Kinh 云vân 下hạ 。 即tức 十thập 忍nhẫn 品phẩm 。 彼bỉ 云vân 。 然nhiên 諸chư 眾chúng 生sanh 。 知tri 於ư 此thử 處xứ 有hữu 是thị 影ảnh 現hiện 。 亦diệc 知tri 彼bỉ 處xứ 無vô 如như 是thị 影ảnh 。 遠viễn 物vật 近cận 物vật 雖tuy 皆giai 影ảnh 現hiện 。 影ảnh 不bất 隨tùy 物vật 而nhi 有hữu 遠viễn 近cận 。 菩Bồ 薩Tát 摩Ma 訶Ha 薩Tát 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 能năng 知tri 自tự 身thân 。 及cập 以dĩ 他tha 身thân 。 一nhất 切thiết 皆giai 是thị 。 智trí 之chi 境cảnh 界giới 。 不bất 作tác 二nhị 解giải 。 謂vị 自tự 他tha 身thân 別biệt 。 而nhi 於ư 自tự 國quốc 土độ 。 於ư 他tha 國quốc 土độ 。 各các 各các 差sai 別biệt 。 一nhất 時thời 普phổ 現hiện 。 釋thích 曰viết 。 若nhược 不bất 如như 影ảnh 何hà 得đắc 諸chư 處xứ 一nhất 時thời 頓đốn 現hiện 。 故cố 引dẫn 遠viễn 近cận 之chi 言ngôn 。 意ý 取thủ 自tự 在tại 。 偈kệ 中trung 譬thí 如như 水thủy 中trung 影ảnh 。 非phi 內nội 亦diệc 非phi 外ngoại 。 菩Bồ 薩Tát 求cầu 菩Bồ 提Đề 。 了liễu 世thế 非phi 世thế 間gian 。 不bất 於ư 世thế 住trụ 出xuất 。 如như 影ảnh 現hiện 世thế 間gian 。 入nhập 此thử 甚thậm 深thâm 義nghĩa 。 離ly 垢cấu 者giả 明minh 徹triệt 。 不bất 捨xả 本bổn 誓thệ 心tâm 。 普phổ 照chiếu 智trí 慧tuệ 燈đăng 。 世thế 間gian 無vô 邊biên 際tế 。 智trí 入nhập 悉tất 齊tề 等đẳng 。 普phổ 化hóa 諸chư 群quần 生sanh 。 令linh 其kỳ 捨xả 眾chúng 著trước 。 釋thích 曰viết 。 不bất 了liễu 如như 影ảnh 。 安an 能năng 普phổ 入nhập 無vô 邊biên 之chi 世thế 。 七thất 因nhân 無vô 限hạn 者giả 。 謂vị 因nhân 多đa 德đức 遠viễn 。 因nhân 果quả 相tương 稱xứng 故cố 。 但đãn 修tu 一nhất 緣duyên 起khởi 之chi 因nhân 。 則tắc 果quả 中trung 尚thượng 如như 緣duyên 起khởi 無vô 礙ngại 。 況huống 有hữu 無vô 限hạn 之chi 因nhân 無vô 邊biên 行hành 海hải 皆giai 備bị 修tu 耶da 。 況huống 一nhất 一nhất 行hành 自tự 復phục 無vô 盡tận 。 如như 一nhất 慈từ 門môn 即tức 有hữu 佛Phật 剎sát 塵trần 數số 。 況huống 於ư 餘dư 門môn 。 疏sớ/sơ 。 無vô 性tánh 等đẳng 觀quán 者giả 。 一nhất 近cận 等đẳng 上thượng 四tứ 。 謂vị 唯duy 心tâm 所sở 現hiện 觀quán 。 法pháp 性tánh 融dung 通thông 觀quán 。 如như 幻huyễn 夢mộng 觀quán 。 如như 影ảnh 像tượng 觀quán 。 兼kiêm 能năng 等đẳng 緣duyên 起khởi 無vô 性tánh 觀quán 。 故cố 總tổng 收thu 前tiền 六lục 。 菩Bồ 薩Tát 因nhân 中trung 皆giai 為vi 此thử 觀quán 。 觀quán 法pháp 唯duy 心tâm 。 乃nãi 至chí 觀quán 法pháp 如như 影ảnh 像tượng 。 故cố 用dụng 此thử 六lục 觀quán 該cai 一nhất 切thiết 法pháp 。 謂vị 若nhược 染nhiễm 若nhược 淨tịnh 。 若nhược 依y 若nhược 正chánh 。 若nhược 因nhân 若nhược 果quả 。 同đồng 類loại 異dị 類loại 。 是thị 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 皆giai 用dụng 六lục 觀quán 貫quán 之chi 。 故cố 令linh 成thành 果quả 。 如như 於ư 六lục 觀quán 。 自tự 在tại 無vô 礙ngại 。 二nhị 者giả 等đẳng 餘dư 諸chư 因nhân 齊tề 佛Phật 所sở 知tri 。 普phổ 賢hiền 所sở 行hành 。 十thập 方phương 三tam 世thế 無vô 盡tận 。 無vô 盡tận 所sở 有hữu 因nhân 門môn 皆giai 此thử 門môn 攝nhiếp 。 故cố 云vân 及cập 餘dư 無vô 量lượng 。 殊thù 勝thắng 因nhân 耳nhĩ 。 其kỳ 大đại 願nguyện 迴hồi 向hướng 稱xưng 法Pháp 界Giới 修tu 。 亦diệc 該cai 通thông 法Pháp 界Giới 諸chư 因nhân 。 今kim 如như 所sở 起khởi 果quả 者giả 。 如như 於ư 昔tích 因nhân 所sở 得đắc 果quả 故cố 。 八bát 佛Phật 證chứng 窮cùng 者giả 。 文văn 中trung 二nhị 。 先tiên 正chánh 釋thích 。 但đãn 得đắc 成thành 佛Phật 法pháp 爾nhĩ 能năng 爾nhĩ 。 經Kinh 云vân 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 無vô 比tỉ 功công 德đức 。 即tức 佛Phật 德đức 也dã 。 普phổ 賢hiền 行hành 品phẩm 云vân 。 世thế 間gian 及cập 如Như 來Lai 。 種chủng 種chủng 諸chư 名danh 號hiệu 。 經kinh 於ư 無vô 量lượng 劫kiếp 。 說thuyết 之chi 不bất 可khả 盡tận 。 何hà 況huống 最tối 勝thắng 智trí 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 法pháp 。 從tùng 於ư 法Pháp 界Giới 生sanh 。 充sung 滿mãn 如Như 來Lai 地địa 。 明minh 佛Phật 地địa 德đức 用dụng 不bất 可khả 說thuyết 也dã 。 又hựu 下hạ 偈kệ 云vân 。 其kỳ 中trung 人nhân 師sư 子tử 。 修tu 佛Phật 種chủng 種chủng 行hành 。 成thành 於ư 等đẳng 正chánh 覺giác 。 示thị 現hiện 諸chư 自tự 在tại 。 此thử 亦diệc 明minh 因nhân 圓viên 果quả 滿mãn 。 故cố 有hữu 大đại 用dụng 耳nhĩ 。 前tiền 即tức 德đức 相tương/tướng 。 此thử 即tức 業nghiệp 用dụng 。 九cửu 深thâm 定định 用dụng 中trung 。 先tiên 正chánh 釋thích 。 言ngôn 海hải 印ấn 定định 等đẳng 者giả 。 如như 下hạ 第đệ 六lục 十thập 一nhất 經kinh 。 略lược 說thuyết 一nhất 百bách 門môn 三tam 昧muội 及cập 智trí 論luận 五ngũ 百bách 三tam 昧muội 等đẳng 。 賢hiền 首thủ 品phẩm 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 而nhi 云vân 等đẳng 者giả 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 只chỉ 等đẳng 此thử 偈kệ 餘dư 文văn 。 文văn 云vân 。 於ư 一nhất 普phổ 現hiện 難nan 思tư 剎sát 。 彼bỉ 一nhất 塵trần 內nội 眾chúng 多đa 剎sát 。 或hoặc 有hữu 有hữu 佛Phật 或hoặc 無vô 佛Phật 。 或hoặc 有hữu 雜tạp 染nhiễm 或hoặc 清thanh 淨tịnh 。 或hoặc 有hữu 廣quảng 大đại 。 或hoặc 狹hiệp 小tiểu 等đẳng 。 即tức 是thị 三tam 昧muội 所sở 現hiện 自tự 在tại 也dã 。 二nhị 等đẳng 餘dư 經kinh 。 即tức 彼bỉ 次thứ 前tiền 偈kệ 云vân 。 眾chúng 生sanh 形hình 相tướng 各các 不bất 同đồng 。 行hành 業nghiệp 音âm 聲thanh 亦diệc 無vô 量lượng 。 如như 是thị 一nhất 切thiết 皆giai 能năng 現hiện 。 海Hải 印Ấn 三Tam 昧Muội 威uy 神thần 力lực 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 。 其kỳ 處xứ 非phi 一nhất 。 疏sớ/sơ 由do 上thượng 十thập 因nhân 下hạ 第đệ 三tam 總tổng 結kết 所sở 屬thuộc 。 正chánh 結kết 周chu 遍biến 含hàm 容dung 。 以dĩ 是thị 事sự 事sự 無vô 礙ngại 故cố 。 該cai 取thủ 前tiền 三tam 。 故cố 皆giai 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 分phân 齊tề 。 第đệ 四tứ 教giáo 所sở 被bị 機cơ 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 前tiền 中trung 。 初sơ 躡niếp 前tiền 起khởi 後hậu 。 後hậu 若nhược 明minh 下hạ 。 約ước 法pháp 揀giản 定định 。


疏sớ/sơ 。 今kim 直trực 彰chương 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 也dã 。 於ư 中trung 先tiên 標tiêu 二nhị 門môn 。 後hậu 前tiền 中trung 下hạ 。 別biệt 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。


疏sớ/sơ 。 隨tùy 聲thanh 取thủ 義nghĩa 有hữu 五ngũ 過quá 失thất 者giả 。 即tức 十Thập 地Địa 論luận 釋thích 示thị 說thuyết 分phân 齊tề 中trung 文văn 。 論luận 云vân 。 一nhất 不bất 正chánh 信tín 。 隨tùy 言ngôn 生sanh 解giải 。 不bất 稱xưng 實thật 故cố 。 二nhị 退thoái 勇dũng 猛mãnh 。 不bất 能năng 亡vong 相tương/tướng 趣thú 實thật 理lý 故cố 。 三tam 者giả 誑cuống 他tha 。 以dĩ 己kỷ 謬mậu 解giải 。 為vì 人nhân 說thuyết 故cố 。 四tứ 者giả 謗báng 佛Phật 。 指chỉ 己kỷ 謬mậu 解giải 是thị 佛Phật 說thuyết 故cố 。 五ngũ 者giả 輕khinh 法pháp 。 以dĩ 淺thiển 近cận 解giải 解giải 深thâm 旨chỉ 故cố 。 下hạ 文văn 具cụ 釋thích 。 疏sớ/sơ 下hạ 經Kinh 云vân 。 設thiết 有hữu 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 者giả 。 即tức 出xuất 現hiện 品phẩm 。 如như 前tiền 已dĩ 引dẫn 。 地địa 獄ngục 天thiên 子tử 即tức 隨tùy 好hảo/hiếu 品phẩm 。 大đại 海hải 劫kiếp 火hỏa 即tức 十Thập 地Địa 品phẩm 。 故cố 彼bỉ 偈kệ 云vân 。 雖tuy 住trụ 海hải 水thủy 劫kiếp 火hỏa 中trung 。 堪kham 受thọ 此thử 法pháp 必tất 得đắc 聞văn 。 是thị 也dã 。 疏sớ/sơ 。 約ước 未vị 悟ngộ 入nhập 故cố 名danh 為vi 兼kiêm 者giả 。 通thông 外ngoại 難nạn/nan 也dã 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 既ký 有hữu 頓đốn 超siêu 之chi 益ích 。 即tức 是thị 當đương 機cơ 。 何hà 名danh 兼kiêm 為vi 。 通thông 意ý 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 權quyền 教giáo 極cực 果quả 無vô 實thật 事sự 故cố 者giả 。 如như 有hữu 五ngũ 教giáo 唯duy 圓viên 教giáo 中trung 因nhân 果quả 俱câu 有hữu 實thật 事sự 。 前tiền 四tứ 因nhân 中trung 則tắc 有hữu 。 至chí 果quả 皆giai 無vô 。 由do 修tu 權quyền 因nhân 。 若nhược 入nhập 地địa 後hậu 即tức 入nhập 實thật 故cố 。 猶do 如như 百bách 川xuyên 浩hạo 蕩đãng 千thiên 里lý 。 亦diệc 無vô 究cứu 竟cánh 歸quy 處xứ 。 究cứu 竟cánh 歸quy 處xứ 即tức 是thị 海hải 故cố 。


疏sớ/sơ 。 或hoặc 在tại 法Pháp 會hội 而nhi 聾lung 盲manh 等đẳng 者giả 。 釋thích 其kỳ 示thị 相tương/tướng 。 略lược 有hữu 二nhị 類loại 。 上thượng 即tức 五ngũ 百bách 在tại 本bổn 會hội 中trung 或hoặc 示thị 在tại 道đạo 。 下hạ 即tức 末mạt 會hội 初sơ 。 六lục 千thiên 比Bỉ 丘Khâu 也dã 。


第đệ 五ngũ 遠viễn 為vi 中trung 。 疏sớ/sơ 文văn 有hữu 四tứ 。 一nhất 立lập 理lý 正chánh 明minh 。 二nhị 出xuất 現hiện 品phẩm 下hạ 。 引dẫn 證chứng 。 三tam 初sơ 三tam 非phi 器khí 下hạ 。 會hội 釋thích 。 四tứ 又hựu 彼bỉ 品phẩm 下hạ 。 明minh 惡ác 是thị 所sở 為vi 。 初sơ 一nhất 可khả 知tri 。 二nhị 即tức 彼bỉ 品phẩm 見kiến 聞văn 利lợi 益ích 中trung 文văn 。 疏sớ/sơ 云vân 。 前tiền 三tam 非phi 器khí 者giả 下hạ 。 三tam 會hội 釋thích 也dã 。 一nhất 不bất 信tín 。 二nhị 違vi 真chân 。 三tam 乖quai 實thật 。 然nhiên 初sơ 一nhất 正chánh 是thị 邪tà 見kiến 。 二nhị 三tam 非phi 是thị 邪tà 見kiến 。 而nhi 皆giai 配phối 入nhập 邪tà 見kiến 中trung 者giả 。 然nhiên 邪tà 見kiến 有hữu 二nhị 。 一nhất 輕khinh 二nhị 重trọng/trùng 。 初sơ 一nhất 深thâm 重trọng 邪tà 見kiến 。 二nhị 三tam 即tức 淺thiển 近cận 邪tà 見kiến 。 謂vị 但đãn 違vi 真chân 乖quai 實thật 皆giai 邪tà 見kiến 故cố 。 又hựu 以dĩ 經kinh 中trung 但đãn 揀giản 二nhị 處xứ 。 欲dục 配phối 前tiền 非phi 器khí 令linh 盡tận 。 故cố 合hợp 入nhập 邪tà 見kiến 之chi 中trung 。 第đệ 四tứ 非phi 器khí 。 即tức 前tiền 狹hiệp 劣liệt 二Nhị 乘Thừa 。 今kim 四tứ 及cập 五ngũ 者giả 。 即tức 所sở 為vi 中trung 。 四tứ 是thị 權quyền 為vi 。 五ngũ 即tức 遠viễn 為vi 。 此thử 二nhị 即tức 曾tằng 無vô 厭yếm 捨xả 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 彼bỉ 品phẩm 中trung 下hạ 。 第đệ 四tứ 明minh 惡ác 是thị 所sở 為vi 。 於ư 中trung 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 為vi 惡ác 。 後hậu 況huống 出xuất 圓viên 融dung 。 前tiền 中trung 亦diệc 二nhị 。 先tiên 引dẫn 二nhị 經kinh 。 明minh 其kỳ 為vi 惡ác 。 後hậu 引dẫn 二nhị 經kinh 。 明minh 等đẳng 有hữu 性tánh 。 前tiền 中trung 初sơ 云vân 彼bỉ 品phẩm 。 即tức 當đương 第đệ 十thập 見kiến 聞văn 利lợi 益ích 中trung 文văn 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 子tử 。 我ngã 今kim 告cáo 汝nhữ 。 設thiết 有hữu 眾chúng 生sanh 。 見kiến 聞văn 於ư 佛Phật 業nghiệp 障chướng 纏triền 覆phú 。 不bất 生sanh 信tín 樂nhạo 。 亦diệc 種chúng 善thiện 根căn 。 無vô 空không 過quá 者giả 。 乃nãi 至chí 究cứu 竟cánh 。 入nhập 於ư 涅Niết 槃Bàn 。 疏sớ/sơ 。 謂vị 謗báng 雖tuy 墮đọa 惡ác 下hạ 。 釋thích 成thành 上thượng 義nghĩa 。 謗báng 既ký 有hữu 益ích 。 應ưng 可khả 謗báng 耶da 。 釋thích 云vân 。 為vi 遠viễn 益ích 故cố 。 非phi 無vô 罪tội 也dã 。 故cố 地địa 獄ngục 天thiên 子tử 。 或hoặc 由do 謗báng 故cố 。 墮đọa 於ư 地địa 獄ngục 。 法pháp 華hoa 謗báng 常thường 。 不Bất 輕Khinh 菩Bồ 薩Tát 。 千thiên 劫kiếp 於ư 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 受thọ 大đại 苦khổ 惱não 。 畢tất 是thị 罪tội 已dĩ 。 方phương 受thọ 常thường 不bất 輕khinh 教giáo 化hóa 故cố 。 願nguyện 諸chư 後hậu 學học 勿vật 見kiến 謗báng 益ích 。 便tiện 生sanh 誹phỉ 謗báng 。 又hựu 大đại 般Bát 若Nhã 中trung 。 廣quảng 說thuyết 謗báng 法pháp 之chi 罪tội 。 謂vị 此thử 方phương 墮đọa 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 。 此thử 方phương 劫kiếp 壞hoại 罪tội 猶do 未vị 畢tất 。 移di 置trí 他tha 方phương 阿A 鼻Tỳ 地Địa 獄Ngục 中trung 。 他tha 方phương 劫kiếp 壞hoại 罪tội 亦diệc 未vị 盡tận 。 復phục 移di 他tha 方phương 。 如như 是thị 巡tuần 歷lịch 十thập 方phương 阿A 鼻Tỳ 。 各các 經kinh 劫kiếp 盡tận 。 還hoàn 生sanh 此thử 土thổ/độ 阿A 鼻Tỳ 獄Ngục 中trung 。 千thiên 佛Phật 出xuất 世thế 。 救cứu 之chi 猶do 難nạn/nan 。 若nhược 欲dục 說thuyết 其kỳ 。 所sở 受thọ 之chi 身thân 。 聞văn 者giả 當đương 吐thổ 血huyết 而nhi 死tử 。 故cố 善thiện 現hiện 請thỉnh 說thuyết 。 所sở 受thọ 之chi 身thân 。 佛Phật 竟cánh 不bất 說thuyết 。 是thị 知tri 謗báng 方Phương 等Đẳng 大đại 經kinh 。 非phi 可khả 輕khinh 也dã 。 又hựu 入nhập 大Đại 乘Thừa 論luận 第đệ 一nhất 偈kệ 云vân 。 誹phỉ 謗báng 大Đại 乘Thừa 法pháp 。 決quyết 定định 趣thú 惡ác 道đạo 。 此thử 人nhân 受thọ 業nghiệp 報báo 。 實thật 智trí 之chi 所sở 說thuyết 。 生sanh 墮đọa 地địa 獄ngục 中trung 。 大đại 火hỏa 熾sí 然nhiên 身thân 。 焚phần 燒thiêu 甚thậm 苦khổ 痛thống 。 業nghiệp 報báo 罪tội 令linh 爾nhĩ 。 熾sí 然nhiên 大đại 鐵thiết 犁lê 。 具cụ 滿mãn 五ngũ 百bách 數số 。 而nhi 耕canh 其kỳ 舌thiệt 上thượng 。 遍biến 碎toái 身thân 苦khổ 惱não 。 故cố 疏sớ/sơ 云vân 。 謗báng 雖tuy 墮đọa 惡ác 道đạo 。 疏sớ/sơ 由do 聞văn 歷lịch 耳nhĩ 者giả 。 謂vị 惡ác 道đạo 罪tội 畢tất 。 由do 昔tích 謗báng 時thời 經kinh 目mục 歷lịch 耳nhĩ 。 熏huân 成thành 其kỳ 種chủng 故cố 得đắc 益ích 耳nhĩ 。 言ngôn 終chung 自tự 醒tỉnh 悟ngộ 者giả 。 即tức 五ngũ 十thập 八bát 經Kinh 云vân 。 但đãn 以dĩ 曾tằng 發phát 菩Bồ 提Đề 心tâm 故cố 。 終chung 自tự 醒tỉnh 悟ngộ 。 疏sớ/sơ 。 又hựu 云vân 。 如như 日nhật 亦diệc 與dữ 等đẳng 者giả 。 出xuất 現hiện 身thân 業nghiệp 中trung 長trường/trưởng 行hành 文văn 廣quảng 。 今kim 當đương 引dẫn 偈kệ 。 偈kệ 云vân 。 譬thí 如như 生sanh 盲manh 不bất 見kiến 日nhật 。 日nhật 光quang 亦diệc 為vi 作tác 饒nhiêu 益ích 。 令linh 知tri 時thời 節tiết 受thọ 飲ẩm 食thực 。 永vĩnh 離ly 眾chúng 患hoạn 身thân 安an 隱ẩn 。 無vô 信tín 眾chúng 生sanh 不bất 見kiến 佛Phật 。 而nhi 佛Phật 亦diệc 為vi 興hưng 義nghĩa 利lợi 。 聞văn 名danh 及cập 以dĩ 觸xúc 光quang 明minh 。 因nhân 此thử 乃nãi 至chí 證chứng 菩Bồ 提Đề 是thị 也dã 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 如như 大đại 海hải 。 水thủy 潛tiềm 流lưu 下hạ 。 引dẫn 二nhị 經kinh 明minh 性tánh 等đẳng 有hữu 。 初sơ 明minh 具cụ 有hữu 。 後hậu 明minh 皆giai 見kiến 。 二nhị 經kinh 皆giai 是thị 出xuất 現hiện 意ý 業nghiệp 之chi 中trung 。 前tiền 亦diệc 已dĩ 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 此thử 皆giai 明minh 有hữu 自tự 性tánh 住trụ 性tánh 等đẳng 者giả 。 二nhị 正chánh 立lập 理lý 顯hiển 被bị 。 圓viên 融dung 相tương/tướng 。 舉cử 況huống 以dĩ 釋thích 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 舉cử 前tiền 況huống 後hậu 。 明minh 其kỳ 普phổ 度độ 。 謂vị 但đãn 依y 生sanh 等đẳng 有hữu 佛Phật 性tánh 。 尚thượng 皆giai 普phổ 為vi 。 況huống 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 何hà 有hữu 非phi 所sở 被bị 耶da 。 二nhị 者giả 舉cử 後hậu 況huống 前tiền 。 謂vị 約ước 圓viên 融dung 。 一nhất 即tức 一nhất 切thiết 。 則tắc 無vô 情tình 之chi 境cảnh 亦diệc 是thị 所sở 被bị 。 況huống 前tiền 等đẳng 有hữu 佛Phật 性tánh 。 而nhi 揀giản 之chi 耶da 。 言ngôn 被bị 非phi 情tình 者giả 。 以dĩ 所sở 被bị 情tình 即tức 非phi 情tình 故cố 。 一nhất 即tức 一nhất 切thiết 無vô 情tình 。 豈khởi 非phi 情tình 耶da 。 況huống 色sắc 性tánh 智trí 性tánh 本bổn 無vô 二nhị 體thể 。 無vô 有hữu 情tình 外ngoại 之chi 非phi 情tình 故cố 思tư 之chi 。


第đệ 五ngũ 教giáo 體thể 淺thiển 深thâm 中trung 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 三tam 。 初sơ 總tổng 。 次thứ 別biệt 。 後hậu 結kết 。 總tổng 中trung 亦diệc 三tam 。 初sơ 摽phiếu/phiêu 舉cử 。 言ngôn 淺thiển 深thâm 者giả 。 十thập 體thể 之chi 中trung 前tiền 前tiền 淺thiển 。 後hậu 後hậu 深thâm 。 故cố 下hạ 釋thích 云vân 。 從tùng 淺thiển 至chí 深thâm 。 雖tuy 有hữu 淺thiển 深thâm 。 融dung 通thông 並tịnh 為vi 無vô 盡tận 教giáo 體thể 。 二nhị 一nhất 音âm 聲thanh 下hạ 。 列liệt 名danh 。 至chí 文văn 自tự 顯hiển 。


疏sớ/sơ 。 十thập 中trung 前tiền 五ngũ 下hạ 。 三tam 料liệu 揀giản 。 總tổng 有hữu 四tứ 重trọng/trùng 。 一nhất 體thể 性tánh 料liệu 揀giản 。 相tương/tướng 舉cử 於ư 外ngoại 。 性tánh 主chủ 於ư 內nội 。 體thể 者giả 性tánh 相tướng 之chi 通thông 稱xưng 故cố 。 若nhược 言ngôn 體thể 者giả 通thông 其kỳ 事sự 理lý 。 若nhược 云vân 性tánh 者giả 唯duy 約ước 於ư 理lý 。 由do 後hậu 五ngũ 中trung 攝nhiếp 境cảnh 唯duy 心tâm 。 若nhược 約ước 真chân 心tâm 即tức 通thông 性tánh 故cố 。 七thất 所sở 入nhập 實thật 體thể 即tức 是thị 性tánh 故cố 。 八bát 中trung 理lý 是thị 性tánh 故cố 。 九cửu 中trung 必tất 有hữu 理lý 融dung 事sự 故cố 。 十thập 中trung 無vô 不bất 具cụ 故cố 。 是thị 則tắc 約ước 性tánh 。 亦diệc 體thể 亦diệc 性tánh 。 約ước 事sự 但đãn 可khả 稱xưng 體thể 。 二nhị 又hựu 前tiền 四tứ 下hạ 。 大đại 小Tiểu 乘Thừa 料liệu 揀giản 可khả 知tri 。 三tam 前tiền 七thất 下hạ 。 三tam 乘thừa 一Nhất 乘Thừa 料liệu 揀giản 。 以dĩ 會hội 緣duyên 入nhập 實thật 歸quy 一nhất 實thật 理lý 。 即tức 一Nhất 乘Thừa 故cố 。 下hạ 三tam 皆giai 是thị 一Nhất 乘Thừa 。 於ư 義nghĩa 可khả 知tri 。 四tứ 前tiền 八bát 約ước 同đồng 教giáo 下hạ 同đồng 教giáo 別biệt 教giáo 。 相tương 對đối 料liệu 揀giản 。 謂vị 七thất 八bát 雖tuy 是thị 一Nhất 乘Thừa 。 第đệ 七thất 多đa 明minh 頓đốn 教giáo 中trung 義nghĩa 。 第đệ 八bát 乃nãi 是thị 終chung 教giáo 中trung 義nghĩa 。 故cố 屬thuộc 同đồng 教giáo 。 前tiền 八bát 皆giai 同đồng 於ư 義nghĩa 可khả 知tri 。 同đồng 教giáo 皆giai 有hữu 故cố 。 事sự 事sự 無vô 礙ngại 。 海hải 印ấn 炳bỉnh 現hiện 。 若nhược 非phi 別biệt 教giáo 一Nhất 乘Thừa 無vô 此thử 義nghĩa 也dã 。 於ư 後hậu 三tam 重trọng/trùng 料liệu 揀giản 。 則tắc 前tiền 前tiền 無vô 後hậu 後hậu 。 後hậu 後hậu 兼kiêm 前tiền 前tiền 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 就tựu 前tiền 三tam 中trung 下hạ 。 第đệ 二nhị 別biệt 釋thích 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 合hợp 釋thích 前tiền 三tam 。 後hậu 別biệt 釋thích 後hậu 七thất 。 今kim 初sơ 。 以dĩ 大đại 小tiểu 共cộng 同đồng 故cố 合hợp 釋thích 之chi 。 於ư 中trung 三tam 。 初sơ 雙song 摽phiếu/phiêu 。 次thứ 雙song 釋thích 。 後hậu 雙song 會hội 。


疏sớ/sơ 。 小Tiểu 乘Thừa 三tam 者giả 下hạ 。 第đệ 二nhị 雙song 釋thích 。 先tiên 釋thích 小Tiểu 乘Thừa 中trung 二nhị 。 先tiên 總tổng 徵trưng 。 疏sớ/sơ 一nhất 云vân 下hạ 。 後hậu 別biệt 釋thích 三tam 釋thích 。 即tức 為vi 三tam 別biệt 。 今kim 初sơ 。 語ngữ 業nghiệp 為vi 體thể 。 是thị 標tiêu 語ngữ 即tức 聲thanh 也dã 。 謂vị 佛Phật 語ngữ 言ngôn 下hạ 。 別biệt 顯hiển 其kỳ 相tương/tướng 。 謂vị 唱xướng 號hiệu 言ngôn 詞từ 評bình 量lượng 論luận 說thuyết 言ngôn 語ngữ 音âm 者giả 。 謂vị 如như 宮cung 商thương 角giác 徵trưng 羽vũ 等đẳng 。 亦diệc 如như 西tây 方phương 十thập 四tứ 音âm 。 即tức 阿a 上thượng 聲thanh 也dã 。 阿a 去khứ 聲thanh 等đẳng 也dã 。 言ngôn 語ngữ 路lộ 者giả 。 言ngôn 所sở 行hành 處xứ 。 瑜du 伽già 九cửu 十thập 三tam 云vân 。 有hữu 情tình 增tăng 語ngữ 。 即tức 是thị 語ngữ 路lộ 。 然nhiên 瑜du 伽già 釋thích 增tăng 語ngữ 。 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 云vân 增tăng 語ngữ 是thị 名danh 。 名danh 能năng 詮thuyên 表biểu 。 增tăng 勝thắng 於ư 語ngữ 。 二nhị 云vân 有hữu 說thuyết 。 意ý 識thức 名danh 為vi 增tăng 語ngữ 。 今kim 小Tiểu 乘Thừa 不bất 取thủ 於ư 名danh 。 正chánh 用dụng 意ý 識thức 。 是thị 語ngữ 行hành 處xứ 。 亦diệc 是thị 脣thần 舌thiệt 等đẳng 。 言ngôn 語ngữ 業nghiệp 者giả 。 即tức 有hữu 業nghiệp 用dụng 。 如như 惡ác 言ngôn 既ký 為vi 惡ác 業nghiệp 用dụng 。 佛Phật 之chi 善thiện 言ngôn 即tức 善thiện 業nghiệp 用dụng 。 故cố 梵Phạm 行hạnh 品phẩm 云vân 。 若nhược 語ngữ 是thị 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 梵Phạm 行hạnh 則tắc 是thị 音âm 聲thanh 風phong 息tức 。 脣thần 舌thiệt 喉hầu 吻vẫn 吐thổ 納nạp 。 抑ức 縱túng/tung 高cao 低đê 清thanh 濁trược 。 此thử 即tức 語ngữ 音âm 語ngữ 路lộ 。 又hựu 云vân 。 若nhược 語ngữ 業nghiệp 是thị 梵Phạm 行hạnh 者giả 。 當đương 知tri 梵Phạm 行hạnh 。 則tắc 是thị 起khởi 居cư 問vấn 訊tấn 。 略lược 說thuyết 廣quảng 說thuyết 。 喻dụ 說thuyết 直trực 說thuyết 。 讚tán 說thuyết 毀hủy 說thuyết 。 隨tùy 俗tục 說thuyết 。 安an 立lập 說thuyết 。 顯hiển 了liễu 說thuyết 。 斯tư 即tức 語ngữ 業nghiệp 。 言ngôn 語ngữ 表biểu 者giả 。 表biểu 亦diệc 是thị 業nghiệp 。 然nhiên 業nghiệp 有hữu 表biểu 無vô 表biểu 別biệt 。 故cố 今kim 但đãn 云vân 表biểu 者giả 。 婆bà 沙sa 一nhất 百bách 二nhị 十thập 六lục 。 亦diệc 云vân 。 但đãn 言ngôn 語ngữ 表biểu 而nhi 非phi 無vô 表biểu 者giả 。 令linh 他tha 生sanh 正chánh 解giải 故cố 。 耳nhĩ 識thức 所sở 取thủ 故cố 。 又hựu 二nhị 識thức 所sở 取thủ 。 無vô 表biểu 唯duy 一nhất 故cố 。 又hựu 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 求cầu 此thử 表biểu 故cố 。 疏sớ/sơ 。 是thị 謂vị 佛Phật 教giáo 者giả 。 結kết 也dã 。 正chánh 出xuất 其kỳ 意ý 。 今kim 知tri 教giáo 體thể 而nhi 云vân 佛Phật 教giáo 者giả 。 一nhất 依y 根căn 本bổn 故cố 。 二nhị 依y 相tương 似tự 故cố 。 三tam 依y 隨tùy 順thuận 故cố 。 佛Phật 依y 如như 是thị 名danh 句cú 文văn 身thân 。 四tứ 法pháp 而nhi 說thuyết 。 今kim 亦diệc 隨tùy 之chi 故cố 。


疏sớ/sơ 。 其kỳ 名danh 句cú 下hạ 。 揀giản 法pháp 。 亦diệc 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 故cố 彼bỉ 論luận 中trung 自tự 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 若nhược 爾nhĩ 如như 次thứ 所sở 說thuyết 。 當đương 云vân 何hà 通thông 。 謂vị 如như 說thuyết 佛Phật 教giáo 。 名danh 為vi 何hà 法Pháp 。 謂vị 名danh 句cú 文văn 身thân 。 次thứ 第đệ 行hàng 列liệt 。 次thứ 第đệ 安an 布bố 。 次thứ 第đệ 連liên 合hợp 等đẳng 。 為vi 答đáp 此thử 難nạn/nan 故cố 。 論luận 有hữu 此thử 通thông 。 此thử 難nạn/nan 但đãn 牒điệp 後hậu 段đoạn 之chi 文văn 。 故cố 疏sớ/sơ 略lược 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 二nhị 名danh 等đẳng 為vi 體thể 等đẳng 者giả 。 此thử 句cú 摽phiếu/phiêu 。 謂vị 名danh 身thân 下hạ 。 列liệt 名danh 。 次thứ 第đệ 下hạ 。 釋thích 相tương/tướng 。 次thứ 第đệ 釋thích 上thượng 三tam 名danh 。 謂vị 行hàng 列liệt 於ư 名danh 。 安an 布bố 成thành 句cú 。 文văn 為vi 二nhị 所sở 依y 故cố 云vân 連liên 合hợp 。 名danh 等đẳng 別biệt 相tướng 次thứ 下hạ 當đương 釋thích 。


疏sớ/sơ 。 聲thanh 但đãn 下hạ 。 揀giản 法pháp 。 亦diệc 通thông 妨phương 難nạn/nan 。 謂vị 論luận 有hữu 問vấn 言ngôn 。 若nhược 爾nhĩ 此thử 文văn 所sở 說thuyết 當đương 云vân 何hà 通thông 。 如như 說thuyết 佛Phật 教giáo 云vân 何hà 答đáp 。 謂vị 佛Phật 語ngữ 。 言ngôn 唱xướng 詞từ 評bình 論luận 。 語ngữ 音âm 語ngữ 路lộ 。 語ngữ 業nghiệp 語ngữ 表biểu 。 是thị 謂vị 佛Phật 教giáo 。 為vi 答đáp 此thử 難nạn/nan 故cố 。 論luận 有hữu 此thử 通thông 。 爾nhĩ 亦diệc 以dĩ 此thử 難nạn/nan 但đãn 牒điệp 前tiền 文văn 故cố 。


疏sớ/sơ 。 略lược 耳nhĩ 聲thanh 但đãn 依y 於ư 展triển 轉chuyển 因nhân 故cố 下hạ 。 論luận 有hữu 喻dụ 云vân 。 如như 世thế 子tử 孫tôn 展triển 轉chuyển 生sanh 法pháp 。 意ý 云vân 。 從tùng 父phụ 生sanh 子tử 。 言ngôn 是thị 某mỗ 父phụ 之chi 子tử 。 雖tuy 語ngữ 父phụ 名danh 意ý 在tại 子tử 體thể 。 又hựu 子tử 生sanh 孫tôn 。 孫tôn 是thị 某mỗ 孫tôn 。 雖tuy 舉cử 其kỳ 翁ông 。 意ý 在tại 孫tôn 子tử 。 孫tôn 如như 於ư 義nghĩa 。 子tử 如như 於ư 名danh 。 父phụ 如như 於ư 聲thanh 。 則tắc 有hữu 三tam 重trọng/trùng 。 中trung 是thị 教giáo 體thể 故cố 。 下hạ 合hợp 云vân 謂vị 語ngữ 起khởi 名danh 。 名danh 能năng 詮thuyên 義nghĩa 。 是thị 即tức 名danh 為vi 。 展triển 轉chuyển 因nhân 也dã 。


疏sớ/sơ 。 評bình 家gia 意ý 取thủ 語ngữ 業nghiệp 為vi 體thể 者giả 。 評bình 論luận 家gia 釋thích 云vân 。 如như 是thị 說thuyết 者giả 。 語ngữ 業nghiệp 為vi 體thể 。 佛Phật 音âm 所sở 說thuyết 。 他tha 所sở 聞văn 故cố 。 言ngôn 評bình 家gia 者giả 。 婆bà 沙sa 。 是thị 諸chư 羅La 漢Hán 同đồng 集tập 。 而nhi 有hữu 四tứ 大đại 羅La 漢Hán 為vi 評bình 家gia 正chánh 義nghĩa 。 一nhất 世thế 友hữu 。 二nhị 妙diệu 音âm 。 三tam 法pháp 救cứu 。 四tứ 覺giác 天thiên 。


疏sớ/sơ 。 雜tạp 心tâm 論luận 同đồng 俱câu 舍xá 者giả 。 以dĩ 彼bỉ 論luận 第đệ 一nhất 有hữu 此thử 偈kệ 。 而nhi 文văn 小tiểu 異dị 耳nhĩ 。 論luận 偈kệ 云vân 。 廣quảng 說thuyết 諸chư 法Pháp 蘊uẩn 。 其kỳ 數số 有hữu 八bát 萬vạn 。 戒giới 等đẳng 及cập 餘dư 蘊uẩn 。 悉tất 是thị 五ngũ 蘊uẩn 攝nhiếp 。 長trường/trưởng 行hành 釋thích 云vân 。 八bát 萬vạn 法pháp 陰ấm 。 皆giai 色sắc 陰ấm 攝nhiếp 。 以dĩ 佛Phật 語ngữ 是thị 語ngữ 業nghiệp 性tánh 故cố 。 有hữu 說thuyết 。 名danh 性tánh 者giả 行hành 陰ấm 攝nhiếp 故cố 。 又hựu 戒giới 陰ấm 色sắc 陰ấm 攝nhiếp 。 定định 慧tuệ 等đẳng 行hành 陰ấm 攝nhiếp 。 故cố 與dữ 俱câu 舍xá 同đồng 也dã 。 疏sớ/sơ 。 俱câu 舍xá 論luận 云vân 下hạ 。 引dẫn 俱câu 舍xá 文văn 。 何hà 以dĩ 當đương 於ư 名danh 等đẳng 教giáo 中trung 而nhi 引dẫn 此thử 證chứng 。 以dĩ 其kỳ 俱câu 舍xá 情tình 無vô 去khứ 取thủ 。 二nhị 義nghĩa 隨tùy 用dụng 故cố 。 於ư 此thử 處xứ 引dẫn 雙song 證chứng 前tiền 二nhị 。 既ký 許hứa 俱câu 通thông 故cố 。 下hạ 第đệ 三tam 取thủ 為vi 四tứ 法pháp 之chi 體thể 。 在tại 文văn 易dị 了liễu 。


疏sớ/sơ 。 正chánh 理lý 論luận 中trung 意ý 符phù 名danh 等đẳng 者giả 。 正chánh 成thành 第đệ 二nhị 義nghĩa 也dã 。 故cố 彼bỉ 論luận 第đệ 三tam 。 釋thích 前tiền 頌tụng 竟cánh 者giả 。 以dĩ 正chánh 理lý 論luận 總tổng 釋thích 俱câu 舍xá 六lục 百bách 行hành 頌tụng 文văn 。 但đãn 義nghĩa 順thuận 婆bà 沙sa 正chánh 理lý 故cố 。 立lập 順thuận 正chánh 理lý 名danh 。 然nhiên 正chánh 釋thích 上thượng 頌tụng 無vô 異dị 俱câu 舍xá 。 俱câu 舍xá 則tắc 情tình 無vô 去khứ 取thủ 。 正chánh 理lý 則tắc 斷đoạn 屬thuộc 於ư 名danh 。 此thử 中trung 疏sớ/sơ 略lược 。 彼bỉ 有hữu 問vấn 曰viết 。 語ngữ 教giáo 異dị 名danh 。 教giáo 容dung 是thị 語ngữ 。 名danh 教giáo 別biệt 體thể 。 教giáo 何hà 是thị 名danh 。 注chú 中trung 釋thích 問vấn 意ý 云vân 。 教giáo 是thị 言ngôn 教giáo 。 語ngữ 為vi 教giáo 體thể 。 則tắc 異dị 汝nhữ 名danh 別biệt 有hữu 其kỳ 體thể 。 若nhược 以dĩ 名danh 為vi 體thể 。 名danh 是thị 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 非phi 言ngôn 教giáo 體thể 。 何hà 得đắc 以dĩ 名danh 等đẳng 為vi 教giáo 體thể 耶da 。 論luận 自tự 答đáp 云vân 。 彼bỉ 作tác 是thị 釋thích 。 要yếu 由do 於ư 名danh 。 乃nãi 說thuyết 為vi 教giáo 。 是thị 故cố 佛Phật 教giáo 體thể 即tức 是thị 名danh 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 詮thuyên 義nghĩa 如như 實thật 。 故cố 名danh 佛Phật 教giáo 。 下hạ 與dữ 疏sớ/sơ 全toàn 同đồng 。 此thử 答đáp 意ý 云vân 。 雖tuy 名danh 聲thanh 教giáo 。 若nhược 無vô 名danh 等đẳng 詮thuyên 其kỳ 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 獨độc 用dụng 於ư 聲thanh 。 豈khởi 成thành 於ư 教giáo 。 故cố 定định 用dụng 名danh 等đẳng 。 疏sớ/sơ 家gia 存tồn 略lược 。 但đãn 申thân 正chánh 意ý 。 足túc 顯hiển 論luận 旨chỉ 。


疏sớ/sơ 。 故cố 正chánh 理lý 十thập 四tứ 破phá 彼bỉ 師sư 云vân 。 汝nhữ 不bất 應ưng 立lập 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 即tức 聲thanh 為vi 體thể 者giả 。 引dẫn 此thử 為vi 成thành 上thượng 來lai 經kinh 部bộ 立lập 聲thanh 為vi 體thể 。 論luận 文văn 繁phồn 廣quảng 。 今kim 當đương 略lược 引dẫn 令linh 知tri 其kỳ 源nguyên 。 論luận 云vân 。 此thử 中trung 經kinh 主chủ 。 作tác 如như 是thị 言ngôn 。 豈khởi 不bất 此thử 三tam 語ngữ 為vi 性tánh 。 故cố 用dụng 聲thanh 為vi 體thể 。 色sắc 自tự 性tánh 攝nhiếp 。 如như 何hà 乃nãi 說thuyết 。 為vi 心tâm 不bất 相tương 應ứng 行hành 。 此thử 責trách 非phi 理lý 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 由do 教giáo 及cập 理lý 知tri 別biệt 有hữu 故cố 。 教giáo 謂vị 經kinh 言ngôn 語ngữ 身thân 文văn 身thân 。 若nhược 文văn 即tức 語ngữ 。 別biệt 說thuyết 何hà 為vi 。 又hựu 說thuyết 應ưng 持trì 正Chánh 法Pháp 文văn 句cú 。 又hựu 言ngôn 依y 義nghĩa 不bất 依y 於ư 文văn 。 釋thích 曰viết 下hạ 。 廣quảng 引dẫn 教giáo 證chứng 。 大đại 意ý 則tắc 同đồng 。 故cố 論luận 結kết 云vân 。 由do 此thử 等đẳng 教giáo 證chứng 知tri 別biệt 有hữu 能năng 詮thuyên 諸chư 義nghĩa 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 猶do 如như 語ngữ 聲thanh 實thật 而nhi 非phi 假giả 。 理lý 為vi 現hiện 見kiến 有hữu 時thời 得đắc 聲thanh 而nhi 不bất 得đắc 字tự 。 有hữu 時thời 得đắc 字tự 而nhi 不bất 得đắc 聲thanh 。 故cố 知tri 體thể 別biệt 。 有hữu 時thời 得đắc 聲thanh 不bất 得đắc 字tự 者giả 。 謂vị 雖tuy 聞văn 聲thanh 而nhi 不bất 了liễu 義nghĩa 。 現hiện 見kiến 有hữu 人nhân 粗thô 聞văn 他tha 語ngữ 。 而nhi 復phục 審thẩm 問vấn 汝nhữ 何hà 所sở 言ngôn 。 此thử 聞văn 語ngữ 聲thanh 不bất 了liễu 義nghĩa 者giả 。 都đô 由do 未vị 達đạt 所sở 發phát 文văn 故cố 。 如như 何hà 乃nãi 執chấp 文văn 不bất 異dị 聲thanh 。 有hữu 時thời 得đắc 字tự 不bất 得đắc 聲thanh 者giả 。 謂vị 不bất 聞văn 聲thanh 而nhi 得đắc 了liễu 義nghĩa 。 現hiện 見kiến 有hữu 人nhân 不bất 聞văn 他tha 語ngữ 。 覩đổ 脣thần 等đẳng 動động 知tri 其kỳ 所sở 說thuyết 。 此thử 不bất 聞văn 聲thanh 。 得đắc 了liễu 義nghĩa 者giả 。 都đô 由do 已dĩ 達đạt 所sở 發phát 文văn 故cố 。 由do 斯tư 理lý 證chứng 文văn 必tất 異dị 聲thanh (# 下hạ 文văn 廣quảng 說thuyết 大đại 意ý 同đồng 也dã )# 論luận 下hạ 又hựu 云vân 。 隨tùy 思tư 發phát 語ngữ 。 因nhân 語ngữ 發phát 字tự 。 字tự 復phục 發phát 名danh 。 名danh 方phương 顯hiển 義nghĩa 。 由do 依y 如như 是thị 展triển 轉chuyển 理lý 門môn 。 說thuyết 語ngữ 發phát 名danh 名danh 能năng 顯hiển 義nghĩa 。 如như 斯tư 安an 立lập 。 其kỳ 理lý 必tất 然nhiên 。 又hựu 次thứ 下hạ 云vân 。 或hoặc 如như 樹thụ 等đẳng 大đại 造tạo 合hợp 成thành 。 非phi 不bất 緣duyên 斯tư 別biệt 生sanh 於ư 影ảnh 。 影ảnh 由do 假giả 發phát 。 而nhi 體thể 非phi 假giả 。 如như 是thị 諸chư 文văn 。 亦diệc 應ưng 總tổng 集tập 別biệt 生sanh 名danh 句cú 。 而nhi 彼bỉ 名danh 句cú 。 雖tuy 由do 假giả 發phát 。 而nhi 體thể 非phi 假giả 。 此thử 為vi 善thiện 說thuyết 。 理lý 極cực 成thành 故cố 。 又hựu 下hạ 結kết 云vân 。 故cố 知tri 離ly 聲thanh 別biệt 有hữu 名danh 等đẳng 。 又hựu 下hạ 云vân 。 故cố 不bất 應ưng 立lập 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 即tức 聲thanh 為vi 體thể 。 是thị 故cố 於ư 我ngã 。 所sở 說thuyết 離ly 聲thanh 有hữu 名danh 等đẳng 三tam 。 能năng 顯hiển 義nghĩa 理lý 。 今kim 疏sớ/sơ 但đãn 引dẫn 後hậu 結kết 文văn 。 已dĩ 顯hiển 正chánh 義nghĩa 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 大Đại 乘Thừa 有hữu 三tam 下hạ 。 疏sớ/sơ 文văn 分phần/phân 三tam 。 初sơ 標tiêu 。 次thứ 釋thích 。 後hậu 以dĩ 餘dư 下hạ 。 料liệu 揀giản 。 疏sớ/sơ 一nhất 云vân 攝nhiếp 假giả 從tùng 實thật 以dĩ 聲thanh 為vi 體thể 下hạ 。 第đệ 二nhị 釋thích 也dã 。 大Đại 乘Thừa 通thông 意ý 以dĩ 聲thanh 為vi 實thật 。 名danh 句cú 文văn 但đãn 聲thanh 上thượng 假giả 立lập 。 經kinh 部bộ 師sư 義nghĩa 。 參tham 預dự 大Đại 乘Thừa 故cố 。 亦diệc 謂vị 名danh 等đẳng 依y 聲thanh 假giả 立lập 。 疏sớ/sơ 。 一nhất 契Khế 經Kinh 等đẳng 者giả 。 此thử 引dẫn 稍sảo 略lược 。 具cụ 引dẫn 應ưng 云vân 。


佛Phật 告cáo 曼Mạn 殊Thù 室Thất 利Lợi 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。


善thiện 男nam 子tử 。 如Như 來Lai 言ngôn 音âm 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 契Khế 經Kinh 。 二nhị 者giả 調điều 伏phục 。 三tam 者giả 本bổn 母mẫu 。 下hạ 廣quảng 釋thích 其kỳ 相tương/tướng 。 今kim 疏sớ/sơ 所sở 引dẫn 。 但đãn 意ý 在tại 言ngôn 音âm 兩lưỡng 字tự 耳nhĩ 。 疏sớ/sơ 。 雜tạp 集tập 論luận 云vân 。 成thành 所sở 引dẫn 聲thanh 謂vị 諸chư 聖thánh 所sở 說thuyết 者giả 。 亦diệc 證chứng 唯duy 聲thanh 為vi 教giáo 體thể 也dã 。 既ký 言ngôn 聖thánh 說thuyết 是thị 聲thanh 。 明minh 非phi 名danh 等đẳng 為vi 教giáo 體thể 也dã 。 即tức 彼bỉ 論luận 第đệ 一nhất 釋thích 外ngoại 六lục 界giới 聲thanh 塵trần 界giới 云vân 。 聲thanh 者giả 四tứ 大đại 種chủng 所sở 造tạo 。 耳nhĩ 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 若nhược 可khả 意ý 。 若nhược 不bất 可khả 意ý 。 若nhược 俱câu 相tương 違vi 。 若nhược 因nhân 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 。 若nhược 因nhân 不bất 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 。 若nhược 因nhân 俱câu 大đại 種chủng 。 若nhược 世thế 所sở 共cộng 成thành 。 若nhược 成thành 所sở 引dẫn 。 若nhược 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 若nhược 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 非phi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 如như 是thị 十thập 一nhất 種chủng 聲thanh 。 由do 五ngũ 種chủng 因nhân 之chi 所sở 建kiến 立lập 。 謂vị 相tương/tướng 故cố 。 損tổn 益ích 故cố 。 因nhân 差sai 別biệt 故cố 。 說thuyết 差sai 別biệt 故cố 。 言ngôn 差sai 別biệt 故cố 。 相tương/tướng 者giả 。 謂vị 耳nhĩ 根căn 所sở 取thủ 義nghĩa 。 說thuyết 差sai 別biệt 者giả 。 謂vị 世thế 所sở 共cộng 成thành 等đẳng 三tam 。 餘dư 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 因nhân 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 者giả 。 謂vị 語ngữ 等đẳng 聲thanh 。 因nhân 不bất 執chấp 受thọ 大đại 種chủng 者giả 。 謂vị 樹thụ 等đẳng 聲thanh 。 因nhân 俱câu 者giả 。 謂vị 手thủ 鼓cổ 等đẳng 餘dư 聲thanh 。 世thế 所sở 共cộng 成thành 者giả 。 謂vị 世thế 俗tục 語ngữ 。 所sở 攝nhiếp 成thành 所sở 引dẫn 者giả 。 謂vị 諸chư 聖thánh 所sở 說thuyết 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 者giả 。 謂vị 外ngoại 道đạo 所sở 說thuyết 。 聖thánh 言ngôn 非phi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 者giả 。 謂vị 依y 見kiến 等đẳng 八bát 種chủng 言ngôn 說thuyết 。 今kim 疏sớ/sơ 。 但đãn 引dẫn 成thành 所sở 引dẫn 聲thanh 。 以dĩ 證chứng 聲thanh 為vi 教giáo 體thể 。 然nhiên 上thượng 五ngũ 因nhân 攝nhiếp 十thập 一nhất 者giả 。 初sơ 一nhất 是thị 總tổng 。 餘dư 四tứ 是thị 別biệt 。 損tổn 益ích 攝nhiếp 初sơ 三tam 。 可khả 意ý 是thị 益ích 。 不bất 可khả 意ý 是thị 損tổn 。 俱câu 相tương 違vi 通thông 二nhị 。 因nhân 差sai 別biệt 攝nhiếp 次thứ 三tam 。 說thuyết 差sai 別biệt 攝nhiếp 次thứ 三tam 。 言ngôn 差sai 別biệt 攝nhiếp 後hậu 二nhị 。 思tư 之chi 可khả 知tri 。 言ngôn 八bát 種chủng 言ngôn 說thuyết 者giả 。 即tức 八bát 種chủng 聖thánh 語ngữ 。 一nhất 見kiến 言ngôn 見kiến 。 二nhị 不bất 見kiến 言ngôn 不bất 見kiến 。 三tam 聞văn 言ngôn 聞văn 。 四tứ 不bất 聞văn 言ngôn 不bất 聞văn 。 五ngũ 覺giác 言ngôn 覺giác 。 六lục 不bất 覺giác 言ngôn 不bất 覺giác 。 七thất 知tri 言ngôn 知tri 。 八bát 不bất 知tri 言ngôn 不bất 知tri 。 斯tư 即tức 為vi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 若nhược 見kiến 言ngôn 不bất 見kiến 等đẳng 。 則tắc 非phi 聖thánh 言ngôn 。 疏sớ/sơ 二nhị 云vân 。 以dĩ 體thể 從tùng 用dụng 名danh 等đẳng 為vi 體thể 者giả 。 義nghĩa 引dẫn 論luận 文văn 。 然nhiên 唯duy 識thức 第đệ 二nhị 。 破phá 於ư 小Tiểu 乘Thừa 名danh 等đẳng 實thật 有hữu 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 。 復phục 如như 何hà 知tri 異dị 色sắc 心tâm 等đẳng 。 有hữu 實thật 詮thuyên 表biểu 名danh 句cú 文văn 身thân 。 論luận 主chủ 問vấn 也dã 契Khế 經Kinh 說thuyết 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 佛Phật 得đắc 希hy 有hữu 名danh 句cú 文văn 身thân 。 外ngoại 人nhân 答đáp 也dã 此thử 經Kinh 不bất 說thuyết 異dị 色sắc 心tâm 等đẳng 有hữu 實thật 名danh 等đẳng 。 為vi 證chứng 不bất 成thành (# 論luận 主chủ 總tổng 非phi )# 下hạ 廣quảng 破phá 竟cánh 。 便tiện 結kết 云vân 。 語ngữ 不bất 異dị 能năng 詮thuyên 。 人nhân 天thiên 共cộng 了liễu 。 執chấp 能năng 詮thuyên 異dị 語ngữ 天thiên 受thọ 非phi 餘dư 。 下hạ 申thân 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 語ngữ 聲thanh 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 。 而nhi 假giả 建kiến 立lập 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 差sai 別biệt 。 文văn 即tức 是thị 字tự 。 為vi 二nhị 所sở 依y 。 此thử 三tam 離ly 聲thanh 雖tuy 無vô 別biệt 體thể 。 而nhi 假giả 實thật 異dị 。 亦diệc 不bất 即tức 聲thanh 。 由do 此thử 法pháp 詞từ 二nhị 無vô 礙ngại 解giải 。 境cảnh 有hữu 差sai 別biệt 。 聲thanh 與dữ 名danh 等đẳng 。 蘊uẩn 界giới 處xứ 攝nhiếp 。 亦diệc 各các 有hữu 異dị 。 上thượng 即tức 論luận 文văn 。 準chuẩn 彼bỉ 論luận 疏sớ/sơ 。 薩tát 婆bà 多đa 雖tuy 有hữu 名danh 由do 聲thanh 顯hiển 生sanh 二nhị 義nghĩa 。 論luận 主chủ 取thủ 生sanh 破phá 顯hiển 。 正chánh 理lý 師sư 救cứu 云vân 。 聲thanh 上thượng 屈khuất 曲khúc 。 是thị 名danh 句cú 文văn 。 體thể 異dị 於ư 聲thanh 。 而nhi 定định 實thật 有hữu 故cố 。 上thượng 論luận 文văn 廣quảng 破phá 異dị 聲thanh 實thật 有hữu 名danh 等đẳng 。 故cố 彼bỉ 疏sớ/sơ 破phá 竟cánh 。 結kết 云vân 。 故cố 知tri 但đãn 由do 無vô 始thỉ 慣quán 習tập 。 前tiền 前tiền 諸chư 聲thanh 分phần/phân 位vị 力lực 故cố 。 後hậu 生sanh 解giải 時thời 。 謂vị 聞văn 名danh 等đẳng 其kỳ 實thật 。 耳nhĩ 等đẳng 但đãn 能năng 取thủ 得đắc 聲thanh 之chi 自tự 性tánh 剎sát 那na 便tiện 謝tạ 。 意ý 識thức 於ư 中trung 詮thuyên 解giải 。 究cứu 竟cánh 名danh 為vi 名danh 等đẳng 。 非phi 別biệt 實thật 有hữu 。 是thị 故cố 汝nhữ 等đẳng 。 寧ninh 知tri 異dị 語ngữ 別biệt 有hữu 能năng 詮thuyên 。 次thứ 假giả 外ngoại 問vấn 云vân 。 既ký 聲thanh 體thể 即tức 是thị 能năng 詮thuyên 。 何hà 有hữu 名danh 等đẳng 。 三tam 種chủng 差sai 別biệt 。 故cố 論luận 下hạ 申thân 正chánh 義nghĩa 云vân 。 然nhiên 依y 語ngữ 聲thanh 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 等đẳng 。 於ư 中trung 有hữu 四tứ 。 一nhất 從tùng 初sơ 至chí 假giả 建kiến 立lập 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 顯hiển 假giả 差sai 別biệt 。 此thử 論luận 主chủ 解giải 。 依y 聲thanh 建kiến 立lập 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 如như 梵Phạm 音âm 斫chước 芻sô 。 此thử 翻phiên 為vi 眼nhãn 。 若nhược 但đãn 言ngôn 斫chước 。 或hoặc 唯duy 言ngôn 芻sô 。 未vị 有hữu 所sở 目mục 。 說thuyết 為vi 字tự 分phần/phân 位vị 。 若nhược 二nhị 連liên 合hợp 能năng 詮thuyên 法pháp 體thể 。 詮thuyên 於ư 眼nhãn 體thể 。 說thuyết 為vi 名danh 分phần/phân 位vị 。 然nhiên 未vị 有hữu 句cú 位vị 。 更cánh 添# 言ngôn 阿a 薩tát 剎sát 縛phược 。 名danh 為vi 眼nhãn 有hữu 漏lậu 。 說thuyết 為vi 句cú 分phần/phân 位vị 。 故cố 依y 分phần/phân 位vị 。 以dĩ 立lập 名danh 等đẳng 。 依y 一nhất 切thiết 位vị 。 非phi 自tự 在tại 故cố 。 外ngoại 人nhân 難nạn/nan 言ngôn 。 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 何hà 者giả 是thị 也dã 。 論luận 從tùng 名danh 詮thuyên 自tự 性tánh 至chí 為vi 二nhị 所sở 依y 。 述thuật 曰viết 。 二nhị 顯hiển 二nhị 用dụng 殊thù 。 名danh 詮thuyên 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 句cú 詮thuyên 諸chư 法pháp 差sai 別biệt 。 文văn 即tức 是thị 字tự 。 為vi 名danh 句cú 之chi 所sở 依y 。 不bất 能năng 詮thuyên 自tự 性tánh 及cập 差sai 別biệt 故cố 。 文văn 者giả 彰chương 義nghĩa 。 與dữ 二nhị 為vi 依y 。 彰chương 表biểu 二nhị 故cố 。 又hựu 名danh 為vi 顯hiển 。 與dữ 二nhị 為vi 依y 。 能năng 顯hiển 義nghĩa 故cố 。 而nhi 體thể 非phi 顯hiển 。 字tự 者giả 。 無vô 改cải 轉chuyển 義nghĩa 。 是thị 其kỳ 字tự 體thể 。 文văn 是thị 功công 能năng 。 功công 能năng 即tức 體thể 。 故cố 言ngôn 文văn 即tức 是thị 字tự 等đẳng 。 或hoặc 字tự 為vi 初sơ 首thủ 。 即tức 多đa 剎sát 那na 聲thanh 。 集tập 成thành 一nhất 字tự 。 集tập 多đa 字tự 為vi 所sở 依y 。 次thứ 能năng 成thành 名danh 詮thuyên 諸chư 法pháp 體thể 。 多đa 名danh 已dĩ 後hậu 方phương 成thành 句cú 身thân 。 詮thuyên 法pháp 差sai 別biệt 。 即tức 雜tạp 集tập 。 云vân 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 及cập 此thử 二nhị 言ngôn 。 如như 是thị 三tam 法Pháp 。 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 此thử 二nhị 言ngôn 者giả 。 即tức 是thị 字tự 也dã 。 字tự 即tức 語ngữ 故cố 。 說thuyết 之chi 為vi 言ngôn 。 名danh 句cú 二nhị 種chủng 。 所sở 依y 止chỉ 之chi 言ngôn 也dã 。 瑜du 伽già 論luận 云vân 。 名danh 於ư 自tự 性tánh 施thi 設thiết 。 句cú 於ư 差sai 別biệt 施thi 設thiết 。 名danh 句cú 所sở 依y 止chỉ 性tánh 。 說thuyết 之chi 為vi 字tự 。 又hựu 顯hiển 揚dương 言ngôn 。 句cú 必tất 有hữu 名danh 。 名danh 不bất 必tất 有hữu 句cú 。 名danh 必tất 有hữu 字tự 。 字tự 不bất 必tất 有hữu 名danh 。 如như 樞xu 要yếu 說thuyết 。 此thử 下hạ 廣quảng 論luận 自tự 共cộng 相tương 義nghĩa 。 略lược 不bất 錄lục 之chi 。 疏sớ/sơ 無vô 性tánh 論luận 下hạ 。 可khả 知tri 。


疏sớ/sơ 。 成thành 唯duy 識thức 下hạ 至chí 法pháp 詞từ 無vô 礙ngại 境cảnh 應ưng 無vô 別biệt 者giả 。 述thuật 曰viết 外ngoại 人nhân 問vấn 言ngôn 。 若nhược 名danh 等đẳng 即tức 聲thanh 。 法pháp 詞từ 二nhị 無vô 礙ngại 解giải 。 境cảnh 有hữu 何hà 別biệt 。


答đáp 曰viết 。

即tức 緣duyên 此thử 故cố 。 二nhị 境cảnh 有hữu 異dị 。 法pháp 無vô 礙ngại 解giải 。 緣duyên 假giả 名danh 等đẳng 。 詞từ 無vô 礙ngại 解giải 。 緣duyên 實thật 聲thanh 等đẳng 。 故cố 說thuyết 境cảnh 差sai 別biệt 非phi 二nhị 俱câu 。 緣duyên 實thật 雖tuy 二nhị 自tự 性tánh 互hỗ 不bất 相tương 離ly 。 法pháp 對đối 所sở 詮thuyên 。 故cố 但đãn 取thủ 名danh 。 詞từ 多đa 對đối 機cơ 。 故cố 但đãn 說thuyết 聲thanh 。 耳nhĩ 聞văn 聲thanh 已dĩ 。 意ý 了liễu 義nghĩa 故cố 。 以dĩ 所sở 對đối 不bất 同đồng 。 說thuyết 二nhị 有hữu 異dị 。 非phi 體thể 有hữu 異dị 也dã 。 又hựu 此thử 二nhị 境cảnh 及cập 名danh 等đẳng 三tam 。 與dữ 聲thanh 別biệt 者giả 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 攝nhiếp 亦diệc 有hữu 異dị 故cố 。 色sắc 蘊uẩn 行hành 蘊uẩn 。 聲thanh 處xứ 法pháp 處xứ 。 聲thanh 界giới 法Pháp 界Giới 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 。 攝nhiếp 聲thanh 名danh 句cú 。 問vấn 曰viết 。 聲thanh 上thượng 屈khuất 曲khúc 假giả 即tức 言ngôn 不bất 相tương 應ứng 。 色sắc 上thượng 屈khuất 曲khúc 假giả 應ưng 非phi 色sắc 處xứ 攝nhiếp 。 答đáp 聲thanh 上thượng 為vi 有hữu 教giáo 名danh 等đẳng 不bất 相tương 應ứng 。 色sắc 上thượng 為vi 無vô 教giáo 。 故cố 是thị 色sắc 處xứ 攝nhiếp 。 問vấn 曰viết 。 聲thanh 上thượng 有hữu 屈khuất 曲khúc 。 即tức 得đắc 以dĩ 為vi 教giáo 。 色sắc 上thượng 有hữu 屈khuất 曲khúc 。 即tức 亦diệc 應ưng 得đắc 為vi 教giáo 。 故cố 論luận 復phục 云vân 。 且thả 依y 此thử 土thổ/độ 說thuyết 名danh 句cú 文văn 依y 聲thanh 假giả 立lập 。 非phi 謂vị 一nhất 切thiết 。 諸chư 餘dư 佛Phật 土độ 。 亦diệc 依y 光quang 明minh 妙diệu 香hương 。 味vị 等đẳng 假giả 立lập 三tam 故cố 。 述thuật 曰viết 。 四tứ 會hội 相tương 違vi 釋thích 義nghĩa 可khả 知tri 。 所sở 引dẫn 即tức 淨tịnh 名danh 經kinh 。 而nhi 言ngôn 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 觸xúc 思tư 數số 等đẳng 。 皆giai 得đắc 假giả 立lập 名danh 等đẳng 三tam 種chủng 。 亦diệc 是thị 不bất 相tương 應ứng 。 攝nhiếp 此thử 三tam 法pháp 故cố 。 以dĩ 眾chúng 生sanh 機cơ 欲dục 對đối 待đãi 故cố 假giả 。 又hựu 梵Phạm 云vân 便tiện 善thiện 那na 。 此thử 有hữu 四tứ 義nghĩa 。 一nhất 者giả 扇thiên/phiến 。 二nhị 相tướng 好hảo 。 三tam 根căn 形hình 。 四tứ 味vị 。 此thử 即tức 是thị 鹽diêm 。 能năng 顯hiển 諸chư 物vật 中trung 味vị 故cố 。 味vị 即tức 是thị 文văn 。 如như 言ngôn 文văn 義nghĩa 巧xảo 妙diệu 等đẳng 。 目mục 之chi 為vi 便tiện 善thiện 那na 。 此thử 中trung 四tứ 義nghĩa 總tổng 是thị 一nhất 顯hiển 義nghĩa 故cố 。 古cổ 德đức 說thuyết 名danh 為vi 味vị 。 對đối 法pháp 云vân 。 此thử 文văn 名danh 顯hiển 。 能năng 顯hiển 彼bỉ 義nghĩa 。 故cố 為vi 名danh 句cú 所sở 依y 。 能năng 顯hiển 義nghĩa 故cố 。 惡ác 剎sát 那na 是thị 字tự 。 無vô 改cải 轉chuyển 義nghĩa 。 如như 對đối 法pháp 說thuyết 。 鉢bát 陀đà 是thị 迹tích 。 如như 尋tầm 象tượng 迹tích 以dĩ 覓mịch 象tượng 等đẳng 。 此thử 名danh 為vi 句cú 。 理lý 應ưng 名danh 迹tích 。 義nghĩa 之chi 迹tích 故cố 。 尋tầm 此thử 知tri 義nghĩa 也dã 。 順thuận 古cổ 所sở 翻phiên 。 稱xưng 之chi 為vi 句cú 。 今kim 疏sớ/sơ 總tổng 略lược 。 以dĩ 疏sớ/sơ 對đối 論luận 。 於ư 義nghĩa 分phân 明minh 。 疏sớ/sơ 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 此thử 三tam 離ly 聲thanh 至chí 亦diệc 不bất 即tức 聲thanh 。 述thuật 曰viết 。 三Tam 明Minh 不bất 即tức 聲thanh 不bất 離ly 聲thanh 。 論luận 主chủ 答đáp 難nạn/nan 謂vị 。 先tiên 有hữu 問vấn 言ngôn 。 上thượng 來lai 雖tuy 言ngôn 名danh 等đẳng 即tức 聲thanh 。 若nhược 名danh 等đẳng 是thị 。 不bất 相tương 應ứng 行hành 者giả 。 色sắc 上thượng 屈khuất 曲khúc 。 非phi 不bất 相tương 應ứng 。 聲thanh 何hà 故cố 爾nhĩ 耶da 。 故cố 此thử 答đáp 曰viết 。 此thử 三tam 離ly 聲thanh 雖tuy 無vô 別biệt 體thể 。 名danh 等đẳng 是thị 假giả 。 聲thanh 是thị 實thật 有hữu 。 假giả 實thật 異dị 故cố 。 故cố 名danh 等đẳng 三tam 非phi 即tức 是thị 聲thanh 。 非phi 聲thanh 所sở 攝nhiếp 。 但đãn 是thị 差sai 別biệt 之chi 聲thanh 。 義nghĩa 說thuyết 名danh 等đẳng 。 以dĩ 詮thuyên 義nghĩa 故cố 。 是thị 不bất 相tương 應ứng 無vô 別biệt 種chủng 子tử 生sanh 。 故cố 言ngôn 不bất 即tức 聲thanh 。 疏sớ/sơ 深thâm 密mật 第đệ 四tứ 至chí 而nhi 能năng 說thuyết 故cố 者giả 。 彼bỉ 無vô 故cố 字tự 。 其kỳ 說thuyết 字tự 下hạ 云vân 。 是thị 故cố 我ngã 依y 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 能năng 取thủ 諸chư 法pháp 。 無vô 自tự 性tánh 性tánh 。 意ý 云vân 。 由do 文văn 字tự 般Bát 若Nhã 。 能năng 顯hiển 實thật 相tướng 般Bát 若Nhã 。 既ký 雙song 牒điệp 言ngôn 說thuyết 文văn 字tự 。 明minh 知tri 通thông 用dụng 四tứ 法pháp 。 下hạ 引dẫn 淨tịnh 名danh 。 亦diệc 是thị 第đệ 三tam 香hương 積tích 品phẩm 文văn 。 十Thập 地Địa 論luận 中trung 音âm 聲thanh 即tức 聲thanh 。 音âm 字tự 即tức 名danh 句cú 文văn 。 故cố 下hạ 引dẫn 風phong 畫họa 二nhị 喻dụ 。 風phong 喻dụ 音âm 聲thanh 。 畫họa 喻dụ 名danh 句cú 文văn 。 義nghĩa 如như 下hạ 釋thích 。 疏sớ/sơ 以dĩ 余dư 之chi 意ý 下hạ 。 第đệ 三tam 料liệu 揀giản 雙song 會hội 。 於ư 中trung 二nhị 。 先tiên 雙song 會hội 大đại 小tiểu 四tứ 法pháp 。 後hậu 會hội 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 。 今kim 初sơ 分phần/phân 二nhị 。 初sơ 直trực 出xuất 正chánh 意ý 。 意ý 在tại 雙song 取thủ 。 二nhị 若nhược 就tựu 下hạ 。 會hội 通thông 前tiền 二nhị 。 於ư 中trung 五ngũ 。 一nhất 正chánh 明minh 去khứ 取thủ 。 二nhị 良lương 以dĩ 下hạ 。 出xuất 所sở 以dĩ 。 三tam 書thư 雖tuy 是thị 色sắc 下hạ 遮già 妨phương 難nạn/nan 。 恐khủng 有hữu 難nạn/nan 云vân 。 疏sớ/sơ 不bất 善thiện 相tương/tướng 書thư 之chi 竹trúc 帛bạch 。 非phi 名danh 句cú 文văn 。 名danh 句cú 文văn 身thân 。 是thị 不bất 相tương 應ứng 。 翰hàn 墨mặc 簡giản 牘độc 。 但đãn 是thị 色sắc 法pháp 。 何hà 得đắc 為vi 體thể 。 故cố 此thử 救cứu 云vân 。 色sắc 與dữ 名danh 等đẳng 亦diệc 為vi 所sở 依y 。 何hà 異dị 聲thanh 為vi 名danh 等đẳng 所sở 依y 。 聲thanh 是thị 色sắc 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 書thư 字tự 之chi 色sắc 。 豈khởi 非phi 色sắc 攝nhiếp 耶da 。 故cố 前tiền 唯duy 識thức 之chi 中trung 例lệ 於ư 餘dư 方phương 。 亦diệc 依y 色sắc 等đẳng 有hữu 名danh 句cú 文văn 。 亦diệc 同đồng 諸chư 法pháp 顯hiển 義nghĩa 之chi 體thể 。 顯hiển 無vô 方phương 理lý 故cố 。 不bất 取thủ 常thường 規quy 。 四tứ 前tiền 淨tịnh 名danh 下hạ 。 會hội 通thông 前tiền 文văn 。 但đãn 言ngôn 所sở 用dụng 者giả 。 用dụng 此thử 四tứ 法pháp 。 何hà 必tất 要yếu 四tứ 。 問vấn 曰viết 。 若nhược 四tứ 中trung 隨tùy 取thủ 但đãn 取thủ 名danh 等đẳng 。 豈khởi 不bất 違vi 於ư 唯duy 識thức 之chi 文văn 離ly 聲thanh 別biệt 有hữu 非phi 正chánh 義nghĩa 耶da 。 答đáp 。 彼bỉ 不bất 離ly 聲thanh 假giả 實thật 合hợp 說thuyết 。 今kim 不bất 離ly 色sắc 假giả 實thật 亦diệc 存tồn 。 未vị 爽sảng 通thông 理lý 。 疏sớ/sơ 仁nhân 王vương 云vân 下hạ 。 五ngũ 引dẫn 證chứng 成thành 立lập 。 既ký 然nhiên 但đãn 言ngôn 名danh 句cú 味vị 。 不bất 云vân 音âm 聲thanh 。 明minh 唯duy 取thủ 名danh 等đẳng 。 此thử 即tức 仁nhân 王vương 觀quán 空không 品phẩm 。 而nhi 文văn 少thiểu 略lược 。 具cụ 云vân 大đại 王vương 。 是thị 經Kinh 名danh 句cú 味vị 。 百bách 佛Phật 千thiên 佛Phật 。 百bách 千thiên 萬vạn 佛Phật 。 說thuyết 名danh 句cú 味vị 。 於ư 恆Hằng 河Hà 沙sa 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 國quốc 中trung 。 盛thịnh 無vô 量lượng 七thất 寶bảo 。 施thí 三Tam 千Thiên 大Đại 千Thiên 國Quốc 土Độ 中trung 眾chúng 生sanh 。 皆giai 得đắc 涅Niết 槃Bàn 四Tứ 果Quả 。 不bất 如như 於ư 此thử 。 經kinh 起khởi 一nhất 念niệm 淨tịnh 信tín 。 何hà 況huống 解giải 一nhất 句cú 者giả 。 句cú 非phi 句cú 非phi 非phi 句cú 故cố 。 今kim 但đãn 意ý 在tại 有hữu 名danh 句cú 味vị 。 無vô 聲thanh 之chi 言ngôn 。 故cố 不bất 全toàn 引dẫn 。


疏sớ/sơ 。 然nhiên 大đại 小tiểu 諸chư 宗tông 下hạ 。 第đệ 二nhị 會hội 通thông 四tứ 法pháp 。 大đại 小tiểu 不bất 同đồng 。 或hoặc 四tứ 皆giai 非phi 實thật 者giả 。 即tức 初sơ 教giáo 義nghĩa 名danh 等đẳng 假giả 有hữu 。 聲thanh 是thị 心tâm 變biến 故cố 。 或hoặc 四tứ 法pháp 皆giai 如như 空không 者giả 。 然nhiên 有hữu 二nhị 意ý 。 一nhất 空không 為vi 初sơ 門môn 。 即tức 屬thuộc 初sơ 教giáo 。 二nhị 頓đốn 寂tịch 諸chư 相tướng 。 即tức 屬thuộc 頓đốn 教giáo 。 今kim 正chánh 當đương 頓đốn 。 而nhi 引dẫn 三tam 經kinh 。 皆giai 成thành 頓đốn 義nghĩa 。 初sơ 引dẫn 淨tịnh 名danh 。 即tức 弟đệ 子tử 品phẩm 須Tu 菩Bồ 提Đề 章chương 。 以dĩ 其kỳ 被bị 呵ha 便tiện 置trí 鉢bát 。 欲dục 出xuất 其kỳ 舍xá 。 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 。 唯duy 須Tu 菩Bồ 提Đề 。 取thủ 鉢bát 勿vật 懼cụ 。 於ư 意ý 云vân 何hà 。 如Như 來Lai 所sở 作tác 化hóa 人nhân 。 若nhược 以dĩ 是thị 事sự 詰cật 。 寧ninh 有hữu 懼cụ 不phủ 。 我ngã 言ngôn 不phủ 也dã 。 維duy 摩ma 詰cật 言ngôn 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 如như 幻huyễn 化hóa 相tướng 。 汝nhữ 今kim 不bất 應ưng 。 有hữu 所sở 懼cụ 也dã 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 一nhất 切thiết 言ngôn 說thuyết 。 不bất 離ly 是thị 相tướng 。 至chí 於ư 智trí 者giả 。 不bất 著trước 文văn 字tự 。 故cố 。 無vô 所sở 懼cụ 。


何hà 以dĩ 故cố 。 文văn 字tự 性tánh 離ly 。 無vô 有hữu 文văn 字tự 。 是thị 則tắc 解giải 脫thoát 。 解giải 脫thoát 相tướng 者giả 。 即tức 諸chư 法pháp 也dã 。 此thử 明minh 即tức 言ngôn 亡vong 言ngôn 。 通thông 圓viên 頓đốn 意ý 。 二nhị 引dẫn 十Thập 地Địa 經kinh 論luận 。 以dĩ 風phong 畫họa 合hợp 空không 。 皆giai 不bất 可khả 取thủ 。 以dĩ 此thử 言ngôn 教giáo 皆giai 與dữ 證chứng 智trí 。 而nhi 相tương 應ứng 故cố 。 不bất 同đồng 風phong 在tại 樹thụ 葉diệp 畫họa 存tồn 於ư 壁bích 。 但đãn 就tựu 教giáo 道đạo 則tắc 可khả 見kiến 聞văn 。 三tam 引dẫn 佛Phật 藏tạng 經kinh 。 亦diệc 證chứng 頓đốn 義nghĩa 。 即tức 彼bỉ 經kinh 第đệ 一nhất 念niệm 佛Phật 品phẩm 中trung 。 取thủ 意ý 引dẫn 耳nhĩ 。 經Kinh 云vân 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 諸chư 法pháp 若nhược 有hữu 決quyết 定định 體thể 性tánh 。 如như 析tích 毛mao 髮phát 。 百bách 分phần 中trung 一nhất 分phần/phân 者giả 。 是thị 則tắc 諸chư 佛Phật 。 不bất 出xuất 於ư 世thế 。 亦diệc 終chung 不bất 說thuyết 諸chư 法pháp 性tánh 空không 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 諸chư 法pháp 實thật 空không 。 無vô 性tánh 一nhất 相tương/tướng 。 所sở 謂vị 無vô 相tướng 。 如Như 來Lai 悉tất 知tri 見kiến 。 如Như 來Lai 以dĩ 是thị 。 說thuyết 有hữu 念niệm 處xứ 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 念niệm 處xứ 名danh 為vi 。 無vô 處xứ 非phi 處xứ 。 無vô 念niệm 無vô 念niệm 業nghiệp 。 無vô 想tưởng 無vô 分phân 別biệt 。 無vô 意ý 無vô 意ý 業nghiệp 。 無vô 思tư 無vô 思tư 業nghiệp 。 無vô 法pháp 無vô 法pháp 相tướng 。 皆giai 無vô 合hợp 散tán 。 是thị 故cố 賢hiền 聖thánh 名danh 無vô 分phân 別biệt 者giả 。 是thị 名danh 念niệm 處xứ 。 上thượng 顯hiển 無vô 念niệm 承thừa 便tiện 故cố 來lai 。 下hạ 又hựu 云vân 諸chư 法pháp 畢tất 竟cánh 空không 等đẳng 者giả 。 亦diệc 是thị 取thủ 意ý 。 引dẫn 彼bỉ 經Kinh 云vân 。 何hà 以dĩ 名danh 為vi 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 所sở 謂vị 諸chư 法pháp 。 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 有hữu 。 以dĩ 是thị 畢tất 竟cánh 空không 無vô 所sở 有hữu 法pháp 念niệm 佛Phật 。


復phục 次thứ 如như 是thị 法pháp 中trung 。 乃nãi 至chí 少thiểu 念niệm 。 尚thượng 不bất 可khả 得đắc 。 是thị 名danh 念niệm 佛Phật 。 即tức 其kỳ 義nghĩa 也dã 。 疏sớ/sơ 有hữu 說thuyết 。 四tứ 皆giai 事sự 理lý 無vô 礙ngại 。 即tức 終chung 教giáo 意ý 。 下hạ 即tức 圓viên 教giáo 意ý 。 第đệ 四tứ 通thông 攝nhiếp 所sở 詮thuyên 體thể 。


疏sớ/sơ 。 依y 於ư 六lục 文văn 以dĩ 顯hiển 十thập 義nghĩa 者giả 。 瑜du 伽già 云vân 。 六lục 文văn 者giả 。 謂vị 一nhất 名danh 二nhị 句cú 三tam 字tự 四tứ 語ngữ 五ngũ 行hành 相tương/tướng 六lục 機cơ 請thỉnh 。 十thập 義nghĩa 者giả 。 一nhất 地địa 義nghĩa 二nhị 相tương/tướng 三tam 作tác 意ý 四tứ 依y 處xứ 五ngũ 過quá 患hoạn 六lục 勝thắng 劣liệt 七thất 所sở 對đối 八bát 能năng 治trị 九cửu 略lược 十thập 廣quảng 可khả 知tri 。 上thượng 證chứng 辯biện 通thông 所sở 詮thuyên 。 疏sớ/sơ 此thử 門môn 下hạ 。 出xuất 通thông 所sở 詮thuyên 所sở 以dĩ 。 疏sớ/sơ 又hựu 瑜du 伽già 下hạ 。 後hậu 又hựu 通thông 收thu 能năng 所sở 。 則tắc 有hữu 三tam 重trọng/trùng 能năng 所sở 。 一nhất 以dĩ 佛Phật 為vi 能năng 說thuyết 人nhân 。 則tắc 聲thanh 等đẳng 皆giai 所sở 說thuyết 。 二nhị 唯duy 語ngữ 為vi 能năng 說thuyết 。 則tắc 名danh 等đẳng 為vi 所sở 說thuyết 。 以dĩ 依y 語ngữ 顯hiển 屈khuất 曲khúc 故cố 。 三tam 四tứ 法pháp 皆giai 能năng 詮thuyên 。 則tắc 前tiền 義nghĩa 為vi 所sở 詮thuyên 。 故cố 皆giai 通thông 取thủ 。 下hạ 對đối 前tiền 揀giản 別biệt 。 此thử 中trung 有hữu 二nhị 義nghĩa 。 第đệ 一nhất 通thông 所sở 詮thuyên 則tắc 向hướng 下hạ 取thủ 。 第đệ 二nhị 通thông 說thuyết 者giả 則tắc 向hướng 上thượng 取thủ 。 故cố 說thuyết 皆giai 通thông 不bất 同đồng 前tiền 義nghĩa 。 剋khắc 取thủ 名danh 等đẳng 。 故cố 云vân 所sở 說thuyết 。 疏sớ/sơ 第đệ 五ngũ 諸chư 法pháp 顯hiển 義nghĩa 體thể 中trung 三tam 。 初sơ 標tiêu 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 三tam 結kết 釋thích 。 今kim 初sơ 。 摽phiếu/phiêu 舉cử 略lược 釋thích 。 聲thanh 名danh 能năng 顯hiển 義nghĩa 。 聲thanh 名danh 皆giai 為vi 教giáo 體thể 。 六lục 塵trần 能năng 顯hiển 義nghĩa 。 六lục 塵trần 皆giai 教giáo 體thể 。


疏sớ/sơ 。 淨tịnh 名danh 第đệ 三tam 下hạ 。 二nhị 引dẫn 證chứng 。 略lược 引dẫn 二nhị 經kinh 。 淨tịnh 名danh 即tức 第đệ 三tam 卷quyển 菩Bồ 薩Tát 行hành 品phẩm 。 因nhân 阿A 難Nan 聞văn 香hương 。 自tự 昔tích 未vị 有hữu 。 便tiện 問vấn 世Thế 尊Tôn 。 世Thế 尊Tôn 為vi 說thuyết 。 是thị 淨tịnh 名danh 取thủ 於ư 香hương 積tích 佛Phật 飯phạn 。 因nhân 問vấn 久cửu 如như 當đương 銷tiêu 。 佛Phật 為vi 廣quảng 說thuyết 。 乃nãi 至chí 滅diệt 除trừ 一nhất 切thiết 。 諸chư 煩phiền 惱não 毒độc 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 銷tiêu 。 因nhân 即tức 致trí 問vấn 。 阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。 未vị 曾tằng 有hữu 也dã 。


世Thế 尊Tôn 。 如như 此thử 香hương 飯phạn 。 能năng 作tác 佛Phật 事sự 。


佛Phật 言ngôn 。

如như 是thị 如như 是thị 。


阿A 難Nan 。 或hoặc 有hữu 佛Phật 土độ 。 以dĩ 佛Phật 光quang 明minh 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 佛Phật 所sở 化hóa 人nhân 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 菩Bồ 提Đề 樹thụ 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 佛Phật 衣y 服phục 臥ngọa 具cụ 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 飲ẩm 食thực 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 園viên 林lâm 臺đài 觀quán 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 三tam 十thập 二nhị 相tướng 。 八bát 十thập 隨tùy 形hình 好hảo 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 佛Phật 身thân 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 虛hư 空không 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 眾chúng 生sanh 應ưng 以dĩ 此thử 緣duyên 。 得đắc 入nhập 律luật 行hạnh 。 有hữu 以dĩ 夢mộng 幻huyễn 影ảnh 響hưởng 。 鏡kính 中trung 像tượng 。 水thủy 中trung 月nguyệt 。 熱nhiệt 時thời 炎diễm 。 如như 是thị 等đẳng 喻dụ 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 有hữu 以dĩ 音âm 聲thanh 。 語ngữ 言ngôn 文văn 字tự 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 或hoặc 有hữu 清thanh 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 寂tịch 寞mịch 無vô 言ngôn 無vô 說thuyết 。 無vô 示thị 無vô 識thức 。 無vô 作tác 無vô 為vi 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 如như 是thị 阿A 難Nan 。 諸chư 佛Phật 威uy 儀nghi 進tiến 止chỉ 。 諸chư 所sở 施thi 為vi 。 無vô 非phi 佛Phật 事sự 。


阿A 難Nan 。 有hữu 此thử 四tứ 魔ma 。 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 諸chư 煩phiền 惱não 門môn 。 而nhi 諸chư 眾chúng 生sanh 。 為vi 之chi 疲bì 勞lao 。 諸chư 佛Phật 即tức 以dĩ 此thử 法pháp 。 而nhi 作tác 佛Phật 事sự 。 是thị 名danh 入Nhập 一Nhất 切Thiết 、 諸Chư 佛Phật 法Pháp 門Môn 。 菩Bồ 薩Tát 入nhập 此thử 門môn 者giả 。 若nhược 見kiến 一nhất 切thiết 。 淨tịnh 好hảo 佛Phật 土độ 。 不bất 以dĩ 為vi 喜hỷ 。 不bất 貪tham 不bất 高cao 。 若nhược 見kiến 一nhất 切thiết 。 不bất 淨tịnh 佛Phật 土độ 。 不bất 以dĩ 為vi 憂ưu 。 不bất 礙ngại 不bất 沒một 。 今kim 疏sớ/sơ 。 但đãn 撮toát 略lược 引dẫn 耳nhĩ 。 然nhiên 生sanh 公công 云vân 。 若nhược 投đầu 藥dược 失thất 所sở 。 則tắc 藥dược 反phản 為vi 毒độc 矣hĩ 。 苟cẩu 得đắc 其kỳ 會hội 毒độc 為vi 藥dược 也dã 。 是thị 以dĩ 大Đại 聖Thánh 。 為vi 心tâm 病bệnh 之chi 醫y 王vương 。 觸xúc 事sự 皆giai 是thị 法pháp 。 之chi 良lương 藥dược 也dã 。 苟cẩu 達đạt 其kỳ 會hội 。 眾chúng 事sự 皆giai 畢tất 矣hĩ 。 菩Bồ 薩Tát 既ký 入nhập 此thử 門môn 。 便tiện 知tri 佛Phật 土độ 本bổn 是thị 就tựu 應ưng 之chi 義nghĩa 。 好hảo 惡ác 在tại 彼bỉ 。 於ư 我ngã 豈khởi 有hữu 異dị 哉tai 。 所sở 貴quý 唯duy 應ưng 但đãn 欲dục 應ưng 生sanh 之chi 寄ký 耳nhĩ 。


疏sớ/sơ 。 又hựu 十thập 卷quyển 楞lăng 伽già 者giả 。 文văn 言ngôn 稍sảo 博bác 。 大đại 意ý 無vô 殊thù 四tứ 卷quyển 中trung 義nghĩa 。 若nhược 四tứ 卷quyển 經kinh 。 當đương 其kỳ 第đệ 二nhị 大đại 慧tuệ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。


世Thế 尊Tôn 。 非phi 言ngôn 說thuyết 有hữu 性tánh 。 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 耶da 。


世Thế 尊Tôn 。 若nhược 無vô 性tánh 者giả 。 言ngôn 說thuyết 不bất 生sanh 。


世Thế 尊Tôn 。 是thị 故cố 言ngôn 說thuyết 。 有hữu 性tánh 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 。


佛Phật 告cáo 大đại 慧tuệ 。


無vô 性tánh 而nhi 作tác 言ngôn 說thuyết 。 謂vị 兔thố 角giác 龜quy 毛mao 等đẳng 。 世thế 間gian 現hiện 言ngôn 說thuyết 。 又hựu 云vân 大đại 慧tuệ 。 非phi 一nhất 切thiết 剎sát 土độ 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 言ngôn 說thuyết 者giả 。 是thị 化hóa 故cố 耳nhĩ 。 或hoặc 有hữu 佛Phật 剎sát 瞻chiêm 視thị 聽thính 法Pháp 。 或hoặc 有hữu 作tác 相tương/tướng 。 或hoặc 有hữu 揚dương 眉mi 。 或hoặc 有hữu 動động 睛tình 或hoặc 噓hư 或hoặc 吹xuy 。 或hoặc 謦khánh 咳khái 。 或hoặc 念niệm 剎sát 土độ 。 或hoặc 動động 搖dao 。 大đại 慧tuệ 。 如như 瞻chiêm 視thị 及cập 香hương 積tích 世thế 界giới 。 普Phổ 賢Hiền 如Như 來Lai 國quốc 土độ 。 但đãn 以dĩ 瞻chiêm 視thị 。 令linh 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 得đắc 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 及cập 諸chư 勝thắng 三tam 昧muội 。 是thị 故cố 非phi 言ngôn 說thuyết 有hữu 性tánh 有hữu 一nhất 切thiết 法pháp 。 大đại 慧tuệ 。 見kiến 此thử 世thế 界giới 。 故cố 蚊văn 蚋nhuế 蟲trùng 蟻nghĩ 。 是thị 等đẳng 眾chúng 生sanh 。 無vô 有hữu 言ngôn 說thuyết 。 而nhi 各các 辦biện 自tự 事sự 。 釋thích 曰viết 。 以dĩ 上thượng 所sở 引dẫn 證chứng 知tri 皆giai 教giáo 。 然nhiên 楞lăng 伽già 意ý 。 兼kiêm 又hựu 遣khiển 言ngôn 及cập 遣khiển 諸chư 法pháp 。 思tư 之chi 可khả 知tri 。 十thập 卷quyển 經kinh 中trung 大đại 同đồng 於ư 此thử 。 疏sớ/sơ 又hựu 香hương 積tích 下hạ 。 第đệ 三tam 結kết 釋thích 大đại 意ý 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 。 初sơ 引dẫn 例lệ 總tổng 收thu 。 次thứ 結kết 成thành 說thuyết 聽thính 。 後hậu 況huống 出xuất 此thử 經Kinh 。 今kim 初sơ 。 含hàm 有hữu 內nội 外ngoại 典điển 據cứ 。 香hương 積tích 世thế 界giới 飡xan 香hương 飯phạn 。 而nhi 三tam 昧muội 顯hiển 者giả 。 亦diệc 是thị 淨tịnh 名danh 經kinh 意ý 。 而nhi 是thị 香hương 積tích 品phẩm 中trung 。 又hựu 與dữ 前tiền 文văn 影ảnh 略lược 。 前tiền 說thuyết 色sắc 觸xúc 等đẳng 。 今kim 辯biện 香hương 之chi 與dữ 味vị 欲dục 。 令linh 六lục 塵trần 皆giai 作tác 佛Phật 事sự 。 故cố 經Kinh 云vân 。


爾nhĩ 時thời 維Duy 摩Ma 詰Cật 。 問vấn 香hương 積tích 菩Bồ 薩Tát 。 彼bỉ 土độ 如Như 來Lai 。 以dĩ 何hà 說thuyết 法Pháp 。 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 曰viết 。 我ngã 土độ 如Như 來Lai 。 無vô 文văn 字tự 說thuyết 。 但đãn 以dĩ 眾chúng 香hương 。 令linh 諸chư 天thiên 人nhân 。 得đắc 入nhập 律luật 行hạnh 。 菩Bồ 薩Tát 各các 各các 。 坐tọa 香hương 樹thụ 下hạ 。 聞văn 斯tư 妙diệu 香hương 。 即tức 獲hoạch 一Nhất 切Thiết 德Đức 藏Tạng 三Tam 昧Muội 。 得đắc 三tam 昧muội 者giả 。 菩Bồ 薩Tát 所sở 有hữu 功công 德đức 。 皆giai 悉tất 具cụ 足túc 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 以dĩ 香hương 顯hiển 三tam 昧muội 也dã 。 又hựu 前tiền 文văn 云vân 。 與dữ 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 方phương 共cộng 坐tọa 食thực 。 有hữu 諸chư 天thiên 子tử 。 皆giai 號hiệu 香Hương 嚴Nghiêm 。 悉tất 發phát 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 心tâm 。 即tức 食thực 味vị 之chi 益ích 也dã 。 又hựu 下hạ 菩Bồ 薩Tát 品phẩm 中trung 。 明minh 飯phạn 久cửu 如như 當đương 消tiêu 云vân 。 未vị 入nhập 正chánh 位vị 。 食thực 此thử 飯phạn 者giả 。 得đắc 入nhập 正chánh 位vị 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 消tiêu 。 又hựu 云vân 。 已dĩ 發phát 大Đại 乘Thừa 意ý 。 食thực 此thử 飯phạn 者giả 。 得đắc 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 消tiêu 。 釋thích 曰viết 。 此thử 即tức 味vị 為vi 佛Phật 事sự 故cố 。 疏sớ/sơ 統thống 收thu 經kinh 意ý 。 含hàm 於ư 二nhị 處xứ 經kinh 文văn 也dã 。 疏sớ/sơ 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 聽thính 風phong 柯kha 而nhi 正chánh 念niệm 成thành 者giả 。 即tức 彌di 陀đà 經Kinh 云vân 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 微vi 風phong 吹xuy 動động 。 諸chư 寶bảo 行hàng 樹thụ 。 及cập 寶bảo 羅la 網võng 。 出xuất 微vi 妙diệu 音âm 。 譬thí 如như 百bách 千thiên 種chủng 樂nhạc 。 同đồng 時thời 俱câu 作tác 。 聞văn 是thị 音âm 者giả 。 自tự 然nhiên 皆giai 生sanh 念niệm 佛Phật 。 念niệm 法pháp 念niệm 僧Tăng 之chi 心tâm 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 極Cực 樂Lạc 國Quốc 土Độ 。 成thành 就tựu 如như 是thị 功công 德đức 莊trang 嚴nghiêm 。 以dĩ 經kinh 對đối 疏sớ/sơ 。 文văn 義nghĩa 可khả 知tri 。 疏sớ/sơ 。 絲ti 竹trúc 可khả 以dĩ 傳truyền 心tâm 者giả 。 即tức 史sử 記ký 中trung 事sự 。 含hàm 其kỳ 多đa 事sự 。 謂vị 漏lậu 月nguyệt 傳truyền 意ý 於ư 秦tần 主chủ 。 果quả 脫thoát 荊kinh 軻kha 之chi 手thủ 。 相tương/tướng 如như 寄ký 聲thanh 於ư 卓trác 氏thị 。 終chung 獲hoạch 文văn 君quân 之chi 隨tùy 。 帝Đế 釋Thích 有hữu 法Pháp 樂lạc 之chi 臣thần 。 馬mã 鳴minh 有hữu 和hòa 羅la 之chi 伎kỹ 。 皆giai 絲ti 竹trúc 傳truyền 心tâm 也dã 。 疏sớ/sơ 。 目mục 擊kích 以dĩ 之chi 存tồn 道đạo 者giả 。 即tức 莊trang 子tử 中trung 事sự 。 夫phu 子tử 欲dục 見kiến 溫ôn 伯bá 雪tuyết 子tử 。 久cửu 而nhi 不bất 見kiến 。 及cập 見kiến 寂tịch 無vô 一nhất 言ngôn 。 及cập 出xuất 子tử 路lộ 。 怪quái 而nhi 問vấn 曰viết 。 夫phu 子tử 欲dục 見kiến 溫ôn 伯bá 雪tuyết 子tử 久cửu 矣hĩ 。 何hà 以dĩ 相tương 見kiến 。 寂tịch 無vô 一nhất 言ngôn 。 夫phu 子tử 曰viết 。 若nhược 斯tư 人nhân 者giả 。 目mục 擊kích 而nhi 道đạo 存tồn 。 亦diệc 不bất 可khả 以dĩ 。 容dung 聲thanh 者giả 矣hĩ 。


疏sớ/sơ 。 既ký 語ngữ 默mặc 下hạ 。 第đệ 二nhị 結kết 成thành 說thuyết 聽thính 。 語ngữ 默mặc 視thị 瞬thuấn 皆giai 說thuyết 。 結kết 前tiền 文văn 也dã 。 見kiến 聞văn 覺giác 知tri 盡tận 聽thính 。 顯hiển 後hậu 義nghĩa 也dã 。 覺giác 收thu 鼻tị 舌thiệt 身thân 之chi 三tam 根căn 。 上thượng 既ký 六lục 塵trần 皆giai 說thuyết 。 今kim 則tắc 六lục 根căn 皆giai 聽thính 。 疏sớ/sơ 苟cẩu 能năng 下hạ 。 釋thích 其kỳ 聽thính 義nghĩa 。 上thượng 則tắc 但đãn 能năng 顯hiển 法pháp 為vi 說thuyết 。 此thử 則tắc 但đãn 能năng 得đắc 法Pháp 為vi 聽thính 也dã 。


疏sớ/sơ 。 況huống 華hoa 嚴nghiêm 下hạ 。 第đệ 三tam 況huống 出xuất 一Nhất 乘Thừa 。 上thượng 通thông 三tam 乘thừa 內nội 外ngoại 二nhị 教giáo 。 皆giai 有hữu 此thử 理lý 。 況huống 復phục 華hoa 嚴nghiêm 一Nhất 乘Thừa 圓viên 宗tông 。 何hà 法pháp 非phi 教giáo 。 於ư 中trung 四tứ 節tiết 。 一nhất 明minh 事sự 物vật 說thuyết 法Pháp 。 雲vân 臺đài 寶bảo 網võng 者giả 。 即tức 十Thập 地Địa 經kinh 。


爾nhĩ 時thời 世Thế 尊Tôn 。 從tùng 眉mi 間gian 出xuất 清thanh 淨tịnh 光quang 明minh 。 乃nãi 至chí 云vân 。 又hựu 亦diệc 照chiếu 此thử 娑Sa 婆Bà 世Thế 界Giới 佛Phật 。 及cập 大đại 眾chúng 并tinh 金Kim 剛Cang 藏Tạng 菩Bồ 薩Tát 。 身thân 師sư 子tử 座tòa 已dĩ 。 於ư 上thượng 虛hư 空không 中trung 。 成thành 大đại 光quang 明minh 雲vân 網võng 臺đài 。


時thời 光quang 明minh 臺đài 中trung 以dĩ 諸chư 佛Phật 威uy 神thần 力lực 故cố 。 而nhi 說thuyết 頌tụng 言ngôn 。 佛Phật 無vô 等đẳng 等đẳng 如như 虛hư 空không 。 十Thập 力Lực 無vô 量lượng 勝thắng 功công 德đức 。 人nhân 間gian 最tối 勝thắng 世thế 中trung 上thượng 。 釋Thích 師Sư 子Tử 法pháp 加gia 於ư 彼bỉ 等đẳng 。 即tức 其kỳ 文văn 也dã 。 又hựu 寶bảo 網võng 者giả 。 即tức 第đệ 一nhất 經Kinh 云vân 。 其kỳ 師sư 子tử 座tòa 。 摩ma 尼ni 為vi 臺đài 。 蓮liên 華hoa 為vi 網võng 。 下hạ 云vân 。 復phục 以dĩ 諸chư 佛Phật 威uy 力lực 所sở 持trì 。 演diễn 說thuyết 如Như 來Lai 。 廣quảng 大đại 境cảnh 界giới 。 亦diệc 其kỳ 文văn 也dã 。 又hựu 言ngôn 雲vân 者giả 。 第đệ 六lục 經kinh 。 初sơ 於ư 一nhất 切thiết 供cúng 養dường 具cụ 雲vân 中trung 。 自tự 然nhiên 出xuất 聲thanh 說thuyết 法Pháp 等đẳng 。


疏sớ/sơ 。 毛mao 孔khổng 光quang 明minh 。 皆giai 能năng 說thuyết 法Pháp 者giả 。 即tức 上thượng 十Thập 地Địa 經kinh 亦diệc 光quang 明minh 說thuyết 。 又hựu 第đệ 九cửu 地địa 云vân 。 或hoặc 時thời 心tâm 欲dục 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 演diễn 說thuyết 法Pháp 門môn 。 或hoặc 時thời 心tâm 欲dục 於ư 其kỳ 身thân 上thượng 。 一nhất 一nhất 毛mao 孔khổng 。 皆giai 演diễn 法Pháp 音âm 。 又hựu 現hiện 相tướng 品phẩm 云vân 。


爾nhĩ 時thời 諸chư 菩Bồ 薩Tát 光quang 明minh 中trung 。 同đồng 時thời 發phát 聲thanh 。 說thuyết 此thử 頌tụng 言ngôn 。 諸chư 光quang 明minh 中trung 出xuất 妙diệu 音âm 。 普phổ 遍biến 十thập 方phương 一nhất 切thiết 國quốc 。 演diễn 說thuyết 佛Phật 子tử 諸chư 功công 德đức 。 能năng 入nhập 菩Bồ 提Đề 之chi 妙diệu 道đạo 等đẳng 。 又hựu 法Pháp 界Giới 品phẩm 初sơ 。 諸chư 來lai 菩Bồ 薩Tát 。 下hạ 方phương 菩Bồ 薩Tát 。 名danh 破phá 一nhất 切thiết 障chướng 勇dũng 猛mãnh 智trí 幢tràng 王vương 。 與dữ 世thế 界giới 海hải 微vi 塵trần 數số 菩Bồ 薩Tát 。 俱câu 來lai 詣nghệ 佛Phật 所sở 。 於ư 一nhất 切thiết 毛mao 孔khổng 中trung 。 出xuất 說thuyết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 語ngữ 言ngôn 海hải 音âm 聲thanh 雲vân 。 出xuất 說thuyết 一nhất 切thiết 三tam 世thế 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 方phương 便tiện 海hải 音âm 聲thanh 雲vân 等đẳng 。 其kỳ 文văn 非phi 一nhất 。


疏sớ/sơ 。 華hoa 香hương 雲vân 樹thụ 即tức 法Pháp 界Giới 之chi 法Pháp 門môn 者giả 。 第đệ 二nhị 明minh 即tức 事sự 是thị 法pháp 更cánh 何hà 論luận 說thuyết 。 以dĩ 有hữu 託thác 事sự 顯hiển 法pháp 生sanh 解giải 門môn 故cố 。


疏sớ/sơ 。 剎sát 土độ 眾chúng 生sanh 本bổn 十thập 身thân 之chi 正chánh 體thể 者giả 。 第đệ 三Tam 明Minh 即tức 事sự 是thị 能năng 說thuyết 人nhân 何hà 但đãn 顯hiển 法pháp 。 剎sát 土độ 即tức 國quốc 土độ 身thân 。 眾chúng 生sanh 即tức 眾chúng 生sanh 身thân 。 十thập 身thân 略lược 舉cử 其kỳ 二nhị 。 以dĩ 二nhị 是thị 劣liệt 尚thượng 即tức 十thập 身thân 。 況huống 餘dư 勝thắng 者giả 。 于vu 何hà 非phi 教giáo 者giả 。 正chánh 結kết 成thành 也dã 。 尚thượng 即tức 能năng 說thuyết 。 況huống 非phi 教giáo 體thể 。


大Đại 方Phương 廣Quảng 佛Phật 華Hoa 嚴Nghiêm 經Kinh 隨Tùy 疏Sớ/sơ 演Diễn 義Nghĩa 鈔Sao 卷quyển 第đệ 十thập 二nhị
Đại Phương Quảng Phật Hoa Nghiêm Kinh Tùy Sớ/sơ Diễn Nghĩa Sao ♦ Hết quyển 12

❖
Phiên âm: 23/3/2016 ◊ Cập nhật: 23/3/2016