阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 俱câu 舍xá 論luận 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị
尊tôn 者giả 世thế 親thân 造tạo
三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
分Phân 別Biệt 賢Hiền 聖Thánh 。 品Phẩm 第đệ 六lục 之chi 一nhất
☸ Phẩm 1:
如như 是thị 已dĩ 說thuyết 煩phiền 惱não 等đẳng 斷đoạn 於ư 九cửu 勝thắng 位vị 得đắc 遍biến 知tri 名danh 。 然nhiên 斷đoạn 必tất 由do 道Đạo 力lực 故cố 得đắc 。 此thử 所sở 由do 道đạo 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
已dĩ 說thuyết 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 由do 見kiến 諦Đế 修tu 故cố 。
見kiến 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 種chủng 。
論luận 曰viết 。 前tiền 已dĩ 廣quảng 說thuyết 諸chư 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 由do 見kiến 諦Đế 道đạo 及cập 修tu 道Đạo 故cố 。 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 亦diệc 有hữu 漏lậu 耶da 。 見kiến 道đạo 應ưng 知tri 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 見kiến 道đạo 速tốc 能năng 治trị 三tam 界giới 故cố 。 頓đốn 斷đoạn 九cửu 品phẩm 見kiến 所sở 斷đoạn 故cố 。 非phi 世thế 間gian 道đạo 有hữu 此thử 堪kham 能năng 。 故cố 見kiến 位vị 中trung 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 有hữu 異dị 故cố 通thông 二nhị 種chủng 。 如như 向hướng 所sở 言ngôn 。 由do 見kiến 諦Đế 故cố 。 此thử 所sở 見kiến 諦Đế 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
諦đế 四tứ 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 謂vị 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。
彼bỉ 自tự 體thể 亦diệc 然nhiên 。 次thứ 第đệ 隨tùy 現hiện 觀quán 。
論luận 曰viết 。 諦đế 有hữu 四tứ 種chủng 。 名danh 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 於ư 何hà 處xứ 說thuyết 。 謂vị 初sơ 品phẩm 中trung 分phân 別biệt 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 處xứ 。 彼bỉ 如như 何hà 說thuyết 。 謂vị 彼bỉ 頌tụng 言ngôn 。 無vô 漏lậu 謂vị 聖thánh 道Đạo 。 此thử 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 擇trạch 滅diệt 謂vị 離ly 繫hệ 。 此thử 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 。 此thử 說thuyết 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 四Tứ 諦Đế 次thứ 第đệ 如như 彼bỉ 說thuyết 耶da 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 。 如như 今kim 所sở 列liệt 。 一nhất 苦khổ 二nhị 集tập 三tam 滅diệt 四tứ 道đạo 。 四Tứ 諦Đế 自tự 體thể 亦diệc 有hữu 異dị 耶da 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 。 如như 先tiên 所sở 辯biện 。 為vi 顯hiển 體thể 同đồng 彼bỉ 故cố 說thuyết 亦diệc 然nhiên 聲thanh 。 四Tứ 諦Đế 何hà 緣duyên 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 隨tùy 現hiện 觀quán 位vị 先tiên 後hậu 而nhi 說thuyết 。 謂vị 現hiện 觀quán 中trung 先tiên 所sở 觀quán 者giả 便tiện 在tại 先tiên 說thuyết 。 若nhược 異dị 此thử 者giả 應ưng 先tiên 說thuyết 因nhân 後hậu 方phương 說thuyết 果quả 。 然nhiên 或hoặc 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 生sanh 。 如như 念niệm 住trụ 等đẳng 。 或hoặc 復phục 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 便tiện 。 如như 正chánh 勝thắng 等đẳng 。 謂vị 此thử 中trung 無vô 決quyết 定định 理lý 趣thú 起khởi 。 如như 是thị 欲dục 先tiên 斷đoạn 已dĩ 生sanh 後hậu 遮già 未vị 生sanh 。 但đãn 隨tùy 言ngôn 便tiện 。 今kim 說thuyết 四Tứ 諦Đế 隨tùy 瑜du 伽già 師sư 現hiện 觀quán 位vị 中trung 先tiên 後hậu 次thứ 第đệ 。 何hà 緣duyên 現hiện 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 然nhiên 。 加gia 行hành 位vị 中trung 如như 是thị 觀quán 故cố 。 何hà 緣duyên 加gia 行hành 必tất 如như 是thị 觀quán 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 是thị 愛ái 著trước 處xứ 能năng 作tác 逼bức 惱não 。 為vi 求cầu 脫thoát 因nhân 。 此thử 法pháp 理lý 應ưng 最tối 初sơ 觀quán 察sát 。 故cố 修tu 行hành 者giả 加gia 行hành 位vị 中trung 最tối 初sơ 觀quán 苦khổ 。 苦khổ 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 次thứ 復phục 觀quán 苦khổ 以dĩ 誰thùy 為vi 因nhân 。 便tiện 觀quán 苦khổ 因nhân 。 因nhân 即tức 集Tập 諦Đế 。 次thứ 復phục 觀quán 苦khổ 以dĩ 誰thùy 為vi 滅diệt 。 便tiện 觀quán 苦khổ 滅diệt 。 滅diệt 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 後hậu 觀quán 苦khổ 滅diệt 以dĩ 誰thùy 為vi 道đạo 。 便tiện 觀quán 滅diệt 道đạo 。 道đạo 即tức 道Đạo 諦Đế 。 如như 見kiến 病bệnh 已dĩ 次thứ 尋tầm 病bệnh 因nhân 。 續tục 思tư 病bệnh 愈dũ 後hậu 求cầu 良lương 藥dược 。 契Khế 經Kinh 亦diệc 說thuyết 諦đế 次thứ 第đệ 喻dụ 。 何hà 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 謂vị 良lương 醫y 經kinh 。 如như 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。 夫phu 醫y 王vương 者giả 。 謂vị 具cụ 四tứ 德đức 能năng 拔bạt 毒độc 箭tiễn 。 一nhất 善thiện 知tri 病bệnh 狀trạng 。 二nhị 善thiện 知tri 病bệnh 因nhân 。 三tam 善thiện 知tri 病bệnh 愈dũ 。 四tứ 善thiện 知tri 良lương 藥dược 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 大đại 醫y 王vương 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 故cố 加gia 行hành 位vị 如như 是thị 次thứ 觀quán 。 現hiện 觀quán 位vị 中trung 次thứ 第đệ 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 加gia 行hành 力lực 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 如như 已dĩ 觀quán 地địa 縱túng/tung 馬mã 奔bôn 馳trì 。 此thử 現hiện 觀quán 名danh 。 為vi 目mục 何hà 義nghĩa 。 應ưng 知tri 此thử 目mục 現hiện 等đẳng 覺giác 義nghĩa 。 何hà 緣duyên 說thuyết 此thử 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 對đối 向hướng 涅Niết 槃Bàn 正chánh 覺giác 境cảnh 故cố 。 此thử 覺giác 真chân 淨tịnh 故cố 得đắc 正chánh 名danh 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 果quả 性tánh 取thủ 蘊uẩn 。 名danh 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 因nhân 性tánh 取thủ 蘊uẩn 。 名danh 為vi 集Tập 諦Đế 。 是thị 能năng 集tập 故cố 。 由do 此thử 苦khổ 集tập 因nhân 果quả 性tánh 分phần/phân 。 名danh 雖tuy 有hữu 殊thù 非phi 物vật 有hữu 異dị 。 滅diệt 道đạo 二nhị 諦đế 物vật 亦diệc 有hữu 殊thù 。 何hà 義nghĩa 經kinh 中trung 說thuyết 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 是thị 聖thánh 者giả 諦đế 故cố 得đắc 聖thánh 名danh 。 於ư 非phi 聖thánh 者giả 此thử 豈khởi 成thành 妄vọng 。 於ư 一nhất 切thiết 是thị 諦đế 性tánh 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 然nhiên 唯duy 聖thánh 者giả 實thật 見kiến 非phi 餘dư 。 是thị 故cố 經Kinh 中trung 。 但đãn 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 非phi 非phi 聖Thánh 諦Đế 顛điên 倒đảo 見kiến 故cố 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 聖thánh 者giả 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 聖thánh 說thuyết 為vi 苦khổ 。 聖thánh 者giả 說thuyết 為vi 苦khổ 。 非phi 聖thánh 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。
有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 二nhị 唯duy 聖Thánh 諦Đế 。 餘dư 二nhị 通thông 是thị 聖thánh 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 唯duy 受thọ 一nhất 分phân 是thị 苦khổ 自tự 體thể 。 所sở 餘dư 並tịnh 非phi 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 頌tụng 曰viết 。
苦khổ 由do 三tam 苦khổ 合hợp 。 如như 所sở 應ưng 一nhất 切thiết 。
可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 。 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。
論luận 曰viết 。 有hữu 三tam 苦khổ 性tánh 。 一nhất 苦khổ 苦khổ 性tánh 。 二nhị 行hành 苦khổ 性tánh 。 三tam 壞hoại 苦khổ 性tánh 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 與dữ 此thử 三tam 種chủng 苦khổ 性tánh 合hợp 故cố 。 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 此thử 中trung 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 壞hoại 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 諸chư 非phi 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 苦khổ 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 除trừ 此thử 所sở 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 行hành 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 何hà 謂vị 為vi 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 餘dư 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 受thọ 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 由do 三tam 受thọ 力lực 令linh 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 得đắc 可khả 意ý 等đẳng 名danh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 由do 壞hoại 成thành 苦khổ 性tánh 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 壞hoại 時thời 苦khổ 。 若nhược 諸chư 苦khổ 受thọ 由do 體thể 成thành 苦khổ 性tánh 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 住trụ 時thời 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 由do 行hành 成thành 苦khổ 性tánh 。 眾chúng 緣duyên 造tạo 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 若nhược 非phi 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 如như 受thọ 順thuận 受thọ 諸chư 行hành 亦diệc 然nhiên 。 有hữu 餘dư 師sư 釋thích 。 苦khổ 即tức 苦khổ 性tánh 名danh 苦khổ 苦khổ 性tánh 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 行hành 。 即tức 苦khổ 性tánh 名danh 行hành 苦khổ 性tánh 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 說thuyết 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 為vi 壞hoại 苦khổ 苦khổ 苦khổ 者giả 。 由do 不bất 共cộng 故cố 。 理lý 實thật 一nhất 切thiết 行hành 苦khổ 故cố 苦khổ 。 此thử 唯duy 聖thánh 者giả 所sở 能năng 觀quán 見kiến 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
如như 以dĩ 一nhất 睫tiệp 毛mao 。 置trí 掌chưởng 人nhân 不bất 覺giác 。
若nhược 置trí 眼nhãn 睛tình 上thượng 。 為vi 損tổn 及cập 不bất 安an 。
愚ngu 夫phu 如như 手thủ 掌chưởng 。 不bất 覺giác 行hành 苦khổ 睫tiệp 。
智trí 者giả 如như 眼nhãn 睛tình 。 緣duyên 極cực 生sanh 厭yếm 怖bố 。
以dĩ 諸chư 愚ngu 夫phu 於ư 無Vô 間Gián 獄Ngục 受thọ 劇kịch 苦khổ 蘊uẩn 生sanh 苦khổ 怖bố 心tâm 。 不bất 如như 眾chúng 聖thánh 於ư 有hữu 頂đảnh 蘊uẩn 。 道Đạo 諦Đế 亦diệc 應ưng 是thị 行hành 苦khổ 攝nhiếp 。 有hữu 為vi 性tánh 故cố 。 道Đạo 諦Đế 非phi 苦khổ 。 違vi 逆nghịch 聖thánh 心tâm 是thị 行hành 苦khổ 相tương/tướng 。 非phi 聖thánh 道Đạo 起khởi 違vi 逆nghịch 聖thánh 心tâm 。 由do 此thử 能năng 引dẫn 眾chúng 苦khổ 盡tận 故cố 。 若nhược 觀quán 諸chư 有hữu 為vi 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 靜tĩnh 者giả 。 亦diệc 由do 先tiên 見kiến 彼bỉ 法pháp 是thị 苦khổ 後hậu 觀quán 彼bỉ 滅diệt 以dĩ 。 為vì 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 有hữu 為vi 言ngôn 唯duy 顯hiển 有hữu 漏lậu 。 若nhược 諸chư 法Pháp 中trung 。 亦diệc 許hứa 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 何hà 緣duyên 但đãn 說thuyết 苦khổ 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 有hữu 一nhất 類loại 釋thích 。 由do 樂lạc 少thiểu 故cố 。 如như 置trí 綠lục 豆đậu 烏ô 豆đậu 聚tụ 中trung 。 以dĩ 少thiểu 從tùng 多đa 。 名danh 烏ô 豆đậu 聚tụ 。 誰thùy 有hữu 智trí 者giả 。 瀝lịch 水thủy 澆kiêu 癰ung 有hữu 少thiểu 樂lạc 生sanh 計kế 癰ung 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 有hữu 餘dư 於ư 此thử 以dĩ 頌tụng 釋thích 言ngôn 。
能năng 為vi 苦khổ 因nhân 故cố 。 能năng 集tập 眾chúng 苦khổ 故cố 。
有hữu 苦khổ 希hy 彼bỉ 故cố 。 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 名danh 苦khổ 。
理lý 實thật 應ưng 言ngôn 。 聖thánh 者giả 觀quán 察sát 諸chư 有hữu 及cập 樂nhạo/nhạc/lạc 體thể 皆giai 是thị 苦khổ 。 以dĩ 就tựu 行hành 苦khổ 。 同đồng 一nhất 味vị 故cố 。 由do 此thử 立lập 苦khổ 為vi 諦đế 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 何hà 亦diệc 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。 由do 性tánh 非phi 常thường 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 。 如như 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 色sắc 等đẳng 時thời 非phi 彼bỉ 苦khổ 相tương/tướng 一nhất 如như 苦khổ 受thọ 。 有hữu 謂vị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 苦khổ 因nhân 故cố 。 諸chư 聖thánh 亦diệc 觀quán 彼bỉ 為vi 苦khổ 者giả 。 此thử 釋thích 非phi 理lý 。 能năng 為vi 苦khổ 因nhân 是thị 集tập 行hành 相tương/tướng 。 豈khởi 關quan 於ư 苦khổ 。 又hựu 諸chư 聖thánh 者giả 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 。 緣duyên 彼bỉ 如như 何hà 有hữu 苦khổ 想tưởng 轉chuyển 。 非phi 彼bỉ 諸chư 蘊uẩn 為vi 苦khổ 受thọ 因nhân 。 又hựu 經kinh 復phục 說thuyết 行hành 苦khổ 何hà 用dụng 。 若nhược 由do 非phi 常thường 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 非phi 常thường 苦khổ 觀quán 行hành 相tương/tướng 何hà 別biệt 。 生sanh 滅diệt 法pháp 故cố 。 觀quán 為vi 非phi 常thường 。 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 觀quán 之chi 為vi 苦khổ 。 但đãn 見kiến 非phi 常thường 知tri 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 非phi 常thường 行hành 相tương/tướng 能năng 引dẫn 苦khổ 行hạnh 相tương/tướng 。 有hữu 餘dư 部bộ 師sư 作tác 如như 是thị 執chấp 。 定định 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 唯duy 是thị 苦khổ 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 由do 教giáo 理lý 故cố 。 云vân 何hà 由do 教giáo 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 汝nhữ 應ưng 以dĩ 苦khổ 。 觀quán 於ư 樂lạc 受thọ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 於ư 苦khổ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 。 云vân 何hà 由do 理lý 。 以dĩ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 皆giai 不bất 定định 故cố 。 謂vị 諸chư 所sở 有hữu 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 。 冷lãnh 煖noãn 等đẳng 事sự 。 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 許hứa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 此thử 若nhược 非phi 時thời 過quá 量lượng 受thọ 用dụng 便tiện 能năng 生sanh 苦khổ 。 復phục 成thành 苦khổ 因nhân 不bất 應ưng 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 於ư 增tăng 盛thịnh 位vị 或hoặc 雖tuy 平bình 等đẳng 但đãn 由do 非phi 時thời 便tiện 成thành 苦khổ 因nhân 能năng 生sanh 於ư 苦khổ 。 故cố 知tri 衣y 等đẳng 本bổn 是thị 苦khổ 因nhân 。 苦khổ 增tăng 盛thịnh 時thời 其kỳ 相tương/tướng 方phương 顯hiển 。 威uy 儀nghi 易dị 脫thoát 理lý 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 又hựu 治trị 苦khổ 時thời 方phương 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 及cập 苦khổ 易dị 脫thoát 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 乃nãi 生sanh 。 謂vị 若nhược 未vị 遭tao 飢cơ 渴khát 寒hàn 熱nhiệt 。 疲bì 欲dục 等đẳng 苦khổ 所sở 逼bức 迫bách 時thời 。 不bất 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 生sanh 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 故cố 於ư 對đối 治trị 重trọng/trùng 苦khổ 因nhân 中trung 。 愚ngu 夫phu 妄vọng 計kế 此thử 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 實thật 無vô 決quyết 定định 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 苦khổ 易dị 脫thoát 中trung 愚ngu 夫phu 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 荷hà 重trọng 擔đảm 暫tạm 易dị 肩kiên 等đẳng 。 故cố 受thọ 唯duy 苦khổ 。 定định 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 有hữu 。 此thử 言ngôn 應ưng 理lý 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 且thả 應ưng 反phản 徵trưng 撥bát 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 何hà 名danh 為vi 苦khổ 。 若nhược 謂vị 逼bức 迫bách 既ký 有hữu 適thích 悅duyệt 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 損tổn 害hại 既ký 有hữu 饒nhiêu 益ích 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 非phi 愛ái 既ký 有hữu 可khả 愛ái 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 可khả 愛ái 體thể 非phi 成thành 實thật 。 以dĩ 諸chư 聖thánh 者giả 。 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 可khả 愛ái 復phục 成thành 非phi 可khả 愛ái 故cố 。 不bất 爾nhĩ 。 可khả 愛ái 聖thánh 離ly 染nhiễm 時thời 。 由do 異dị 門môn 觀quán 為vi 非phi 愛ái 故cố 。 謂vị 若nhược 有hữu 受thọ 自tự 相tương/tướng 可khả 愛ái 。 此thử 受thọ 未vị 常thường 成thành 非phi 可khả 愛ái 。 然nhiên 諸chư 聖thánh 者giả 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 。 以dĩ 餘dư 行hành 相tương/tướng 厭yếm 患hoạn 此thử 受thọ 。 謂vị 觀quán 此thử 受thọ 是thị 放phóng 逸dật 處xứ 。 要yếu 由do 廣quảng 大đại 功công 力lực 所sở 成thành 變biến 壞hoại 無vô 常thường 。 故cố 非phi 可khả 愛ái 。 非phi 彼bỉ 自tự 相tương/tướng 是thị 非phi 愛ái 法pháp 。 若nhược 彼bỉ 自tự 體thể 是thị 非phi 可khả 愛ái 不bất 應ưng 於ư 中trung 有hữu 起khởi 愛ái 者giả 。 若nhược 不bất 起khởi 愛ái 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 聖thánh 者giả 不bất 應ưng 以dĩ 餘dư 行hành 相tương/tướng 觀quán 察sát 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 深thâm 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 故cố 由do 自tự 相tương/tướng 有hữu 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 然nhiên 世Thế 尊Tôn 言ngôn 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 苦khổ 者giả 。 佛Phật 自tự 釋thích 通thông 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。
佛Phật 告cáo 慶khánh 喜hỷ 。
我ngã 依y 諸chư 行hành 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 及cập 諸chư 有hữu 為vi 。 皆giai 是thị 變biến 壞hoại 。 密mật 作tác 是thị 說thuyết 。 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 不bất 依y 苦khổ 苦khổ 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 由do 自tự 相tương/tướng 說thuyết 受thọ 皆giai 苦khổ 。 何hà 緣duyên 慶khánh 喜hỷ 。 作tác 是thị 問vấn 言ngôn 。 佛Phật 於ư 餘dư 經kinh 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 依y 何hà 密mật 意ý 。 此thử 經Kinh 復phục 言ngôn 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 慶khánh 喜hỷ 但đãn 應ưng 作tác 如như 是thị 問vấn 。 依y 何hà 密mật 意ý 。 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 應ưng 但đãn 作tác 是thị 答đáp 。 我ngã 依y 此thử 密mật 意ý 故cố 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 經kinh 中trung 既ký 無vô 如như 是thị 問vấn 答đáp 。 故cố 由do 自tự 相tương/tướng 實thật 有hữu 三tam 受thọ 。 世Thế 尊Tôn 既ký 言ngôn 我ngã 密mật 意ý 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 即tức 已dĩ 顯hiển 示thị 此thử 所sở 說thuyết 經Kinh 依y 別biệt 意ý 說thuyết 非phi 真chân 了liễu 義nghĩa 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 汝nhữ 應ưng 以dĩ 苦khổ 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 者giả 。 應ưng 知tri 此thử 經Kinh 意ý 顯hiển 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 有hữu 二nhị 種chủng 性tánh 。 一nhất 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 。 謂vị 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 依y 自tự 相tương/tướng 門môn 是thị 可khả 愛ái 故cố 。 二nhị 有hữu 苦khổ 性tánh 。 謂vị 依y 異dị 門môn 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 變biến 壞hoại 法pháp 故cố 。 然nhiên 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 能năng 為vi 繫hệ 縛phược 。 諸chư 有hữu 貪tham 者giả 噉đạm 此thử 味vị 故cố 。 若nhược 觀quán 苦khổ 時thời 。 能năng 令linh 解giải 脫thoát 。 如như 是thị 觀quán 者giả 。 得đắc 離ly 貪tham 故cố 。 佛Phật 以dĩ 觀quán 苦khổ 能năng 令linh 解giải 脫thoát 故cố 。 勸khuyến 有hữu 情tình 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 如như 何hà 知tri 此thử 自tự 相tương/tướng 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 佛Phật 正chánh 遍biến 覺giác 。 知tri 諸chư 行hành 非phi 常thường 。
及cập 有hữu 為vi 變biến 壞hoại 。 故cố 說thuyết 受thọ 皆giai 苦khổ 。
又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 於ư 苦khổ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 顛điên 倒đảo 者giả 。 此thử 別biệt 意ý 說thuyết 。 以dĩ 諸chư 世thế 間gian 。 於ư 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 妙diệu 欲dục 諸chư 有hữu 一nhất 分phần/phân 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 一nhất 向hướng 計kế 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 謂vị 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 若nhược 依y 異dị 門môn 亦diệc 有hữu 苦khổ 性tánh 。 然nhiên 諸chư 世thế 間gian 唯duy 觀quán 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 諸chư 妙diệu 欲dục 境cảnh 。 樂lạc 少thiểu 苦khổ 多đa 。 唯duy 觀quán 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 諸chư 有hữu 亦diệc 然nhiên 。 故cố 不bất 由do 此thử 能năng 證chứng 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 無vô 實thật 理lý 成thành 。 若nhược 受thọ 自tự 相tương/tướng 實thật 皆giai 苦khổ 者giả 。 佛Phật 說thuyết 三tam 受thọ 有hữu 何hà 勝thắng 利lợi 。 若nhược 謂vị 世Thế 尊Tôn 隨tùy 俗tục 說thuyết 者giả 。 不bất 應ưng 正chánh 理lý 。 以dĩ 世Thế 尊Tôn 言ngôn 我ngã 密mật 說thuyết 受thọ 無vô 非phi 苦khổ 故cố 。 又hựu 於ư 觀quán 五ngũ 受thọ 說thuyết 如như 實thật 言ngôn 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 所sở 有hữu 喜hỷ 根căn 應ưng 知tri 此thử 二nhị 皆giai 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 若nhược 以dĩ 正chánh 慧tuệ 如như 實thật 觀quán 見kiến 如như 是thị 五ngũ 根căn 。 三tam 結kết 永vĩnh 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 又hựu 佛Phật 如như 何hà 於ư 一nhất 苦khổ 受thọ 。 隨tùy 順thuận 世thế 俗tục 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 若nhược 謂vị 世thế 間gian 於ư 下hạ 上thượng 中trung 苦khổ 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 覺giác 。 佛Phật 隨tùy 順thuận 彼bỉ 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 三tam 故cố 。 應ưng 於ư 下hạ 等đẳng 三tam 苦khổ 唯duy 起khởi 上thượng 等đẳng 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 又hựu 受thọ 殊thù 勝thắng 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 有hữu 何hà 下hạ 苦khổ 而nhi 世thế 於ư 中trung 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 覺giác 。 若nhược 許hứa 爾nhĩ 時thời 有hữu 下hạ 苦khổ 者giả 。 如như 是thị 下hạ 苦khổ 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 。 世thế 應ưng 爾nhĩ 時thời 有hữu 極cực 樂lạc 覺giác 。 此thử 位vị 眾chúng 苦khổ 都đô 無vô 有hữu 故cố 。 受thọ 欲dục 樂lạc 時thời 。 徵trưng 問vấn 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 下hạ 品phẩm 受thọ 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 許hứa 受thọ 分phân 明minh 猛mãnh 利lợi 可khả 取thủ 。 許hứa 中trung 品phẩm 受thọ 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 如như 何hà 應ưng 理lý 。 又hựu 下hạ 三tam 定định 說thuyết 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 應ưng 有hữu 下hạ 苦khổ 。 以dĩ 上thượng 諸chư 地địa 說thuyết 有hữu 捨xả 故cố 。 應ưng 有hữu 中trung 苦khổ 。 定định 勝thắng 苦khổ 增tăng 。 豈khởi 應ưng 正chánh 理lý 。 故cố 不bất 應ưng 依y 下hạ 等đẳng 三tam 苦khổ 如như 次thứ 建kiến 立lập 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 受thọ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 。
佛Phật 告cáo 大đại 名danh 。
若nhược 色sắc 一nhất 向hướng 是thị 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 隨tùy 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 故cố 知tri 定định 有hữu 少thiểu 分phần 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 是thị 且thả 辯biện 彼bỉ 所sở 引dẫn 教giáo 顯hiển 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 證chứng 不bất 成thành 。 所sở 立lập 理lý 言ngôn 亦diệc 不bất 成thành 證chứng 。 且thả 以dĩ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 皆giai 不bất 定định 故cố 者giả 。 此thử 非phi 正chánh 理lý 。 迷mê 因nhân 義nghĩa 故cố 。 謂vị 觀quán 所sở 依y 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 諸chư 外ngoại 境cảnh 界giới 方phương 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 或hoặc 為vi 苦khổ 因nhân 。 非phi 唯duy 外ngoại 境cảnh 。 若nhược 此thử 外ngoại 境cảnh 至chí 此thử 所sở 依y 如như 是thị 分phần/phân 位vị 能năng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 未vị 嘗thường 至chí 此thử 不bất 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 非phi 不bất 決quyết 定định 。 如như 世thế 間gian 火hỏa 觀quán 所sở 煮chử 炙chích 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 為vi 美mỹ 熟thục 因nhân 或hoặc 為vi 違vi 因nhân 非phi 唯duy 彼bỉ 火hỏa 。 若nhược 此thử 火hỏa 至chí 此thử 所sở 煮chử 炙chích 如như 是thị 分phần/phân 位vị 。 為vi 美mỹ 熟thục 因nhân 。 未vị 嘗thường 至chí 此thử 非phi 美mỹ 熟thục 因nhân 故cố 美mỹ 熟thục 因nhân 。 非phi 不bất 決quyết 定định 。 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 決quyết 定định 理lý 成thành 。 又hựu 三tam 靜tĩnh 慮lự 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 豈khởi 不bất 定định 。 彼bỉ 因nhân 無vô 時thời 能năng 生sanh 苦khổ 故cố 。 又hựu 彼bỉ 所sở 說thuyết 要yếu 治trị 苦khổ 時thời 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 者giả 。 准chuẩn 前tiền 已dĩ 破phá 。 謂vị 受thọ 殊thù 勝thắng 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 對đối 治trị 何hà 苦khổ 而nhi 世thế 於ư 中trung 起khởi 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 設thiết 許hứa 爾nhĩ 時thời 治trị 麁thô 苦khổ 者giả 。 此thử 能năng 治trị 苦khổ 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 。
爾nhĩ 時thời 轉chuyển 應ưng 生sanh 極cực 樂lạc 覺giác 。 又hựu 靜tĩnh 慮lự 樂nhạo/nhạc/lạc 治trị 何hà 故cố 生sanh 。 如như 是thị 等đẳng 破phá 准chuẩn 前tiền 應ưng 說thuyết 。 又hựu 彼bỉ 所sở 說thuyết 苦khổ 易dị 脫thoát 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 乃nãi 生sanh 如như 易dị 肩kiên 者giả 。 此thử 身thân 分phần/phân 位vị 實thật 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 乃nãi 至chí 身thân 如như 是thị 分phần/phân 位vị 未vị 滅diệt 前tiền 必tất 有hữu 樂nhạo 生sanh 。 滅diệt 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 若nhược 異dị 此thử 者giả 此thử 位vị 後hậu 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 轉chuyển 增tăng 。 苦khổ 漸tiệm 微vi 故cố 。 如như 是thị 易dị 脫thoát 身thân 四tứ 威uy 儀nghi 。 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 解giải 勞lao 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 先tiên 無vô 苦khổ 於ư 最tối 後hậu 時thời 何hà 為vi 欻hốt 然nhiên 生sanh 於ư 苦khổ 覺giác 。 由do 身thân 變biến 易dị 分phần/phân 位vị 別biệt 故cố 。 如như 酒tửu 等đẳng 後hậu 時thời 有hữu 甘cam 醋thố 味vị 起khởi 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 實thật 有hữu 理lý 成thành 。 由do 此thử 定định 知tri 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 三tam 苦khổ 合hợp 故cố 如như 應ưng 名danh 苦khổ 。 即tức 苦khổ 行hạnh 體thể 亦diệc 名danh 集Tập 諦Đế 。 此thử 說thuyết 必tất 定định 違vi 越việt 契Khế 經Kinh 。 契Khế 經Kinh 唯duy 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 故cố 。 經kinh 就tựu 勝thắng 故cố 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 。 理lý 實thật 所sở 餘dư 亦diệc 是thị 集Tập 諦Đế 。 如như 是thị 理lý 趣thú 由do 何hà 證chứng 知tri 。 餘dư 契Khế 經Kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 餘dư 故cố 。 如như 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 伽già 他tha 中trung 言ngôn 。
業nghiệp 愛ái 及cập 無vô 明minh 。 為vi 因nhân 招chiêu 後hậu 行hành 。
令linh 諸chư 有hữu 相tương 續tục 。 名danh 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。
又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 五ngũ 種chủng 種chủng 子tử 。 此thử 即tức 別biệt 名danh 說thuyết 有hữu 取thủ 識thức 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 說thuyết 置trí 地địa 界giới 中trung 。 此thử 即tức 別biệt 名danh 說thuyết 四tứ 識thức 住trụ 。 故cố 經kinh 所sở 說thuyết 是thị 密mật 意ý 言ngôn 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 依y 法pháp 相tướng 說thuyết 。 然nhiên 經kinh 中trung 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 者giả 。 偏thiên 說thuyết 起khởi 因nhân 。 伽già 他tha 中trung 說thuyết 業nghiệp 愛ái 無vô 明minh 皆giai 為vi 因nhân 者giả 。 具cụ 說thuyết 生sanh 起khởi 及cập 彼bỉ 因nhân 因nhân 。 云vân 何hà 知tri 爾nhĩ 。 業nghiệp 為vi 生sanh 因nhân 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 經kinh 所sở 說thuyết 故cố 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 中trung 次thứ 第đệ 顯hiển 示thị 後hậu 行hành 業nghiệp 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 有hữu 緒tự 故cố 。 為vi 別biệt 建kiến 立lập 種chủng 子tử 及cập 田điền 說thuyết 有hữu 取thủ 識thức 及cập 四tứ 識thức 住trụ 。 故cố 非phi 唯duy 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 體thể 。 何hà 法pháp 名danh 生sanh 。 何hà 法pháp 名danh 起khởi 。 界giới 趣thú 生sanh 等đẳng 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 自tự 體thể 出xuất 現hiện 。 說thuyết 名danh 為vi 生sanh 。 若nhược 無vô 差sai 別biệt 。 後hậu 有hữu 相tương 續tục 。 說thuyết 名danh 為vi 起khởi 。 業nghiệp 與dữ 有hữu 愛ái 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 為vi 彼bỉ 二nhị 因nhân 。 譬thí 如như 種chủng 子tử 。 與dữ 穀cốc 麥mạch 等đẳng 別biệt 種chủng 類loại 芽nha 為vi 能năng 生sanh 因nhân 。 水thủy 與dữ 一nhất 切thiết 無vô 差sai 別biệt 芽nha 為vi 能năng 起khởi 因nhân 。 業nghiệp 及cập 有hữu 愛ái 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 何hà 理lý 為vi 證chứng 。 離ly 愛ái 後hậu 有hữu 必tất 不bất 起khởi 故cố 。 謂vị 有hữu 愛ái 離ly 愛ái 二nhị 俱câu 命mạng 終chung 。 唯duy 見kiến 有hữu 愛ái 者giả 後hậu 有hữu 更cánh 起khởi 。 由do 此thử 理lý 證chứng 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 起khởi 有hữu 起khởi 無vô 定định 隨tùy 愛ái 故cố 。 又hựu 由do 愛ái 故cố 相tương 續tục 趣thú 後hậu 。 現hiện 見kiến 若nhược 於ư 是thị 處xứ 有hữu 愛ái 。 則tắc 心tâm 相tương 續tục 數số 趣thú 於ư 彼bỉ 。 由do 此thử 比tỉ 知tri 。 以dĩ 有hữu 愛ái 故cố 能năng 令linh 相tương 續tục 馳trì 趣thú 後hậu 有hữu 。 又hựu 取thủ 後hậu 身thân 。 更cánh 無vô 有hữu 法pháp 。 封phong 執chấp 堅kiên 著trước 如như 貪tham 愛ái 者giả 。 如như 蓽tất 豆đậu 屑tiết 於ư 澡táo 浴dục 時thời 和hòa 水thủy 塗đồ 身thân 至chí 乾can/kiền/càn 燥táo 位vị 著trước 身thân 難nan 離ly 餘dư 無vô 以dĩ 加gia 。 如như 是thị 無vô 有hữu 。 餘dư 為vi 因nhân 法pháp 執chấp 取thủ 後hậu 身thân 如như 我ngã 愛ái 者giả 。 由do 此thử 理lý 證chứng 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 諦đế 有hữu 四tứ 。 餘dư 經kinh 復phục 說thuyết 。 諦đế 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 世thế 俗tục 諦đế 。 二nhị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 是thị 二nhị 諦đế 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
彼bỉ 覺giác 破phá 便tiện 無vô 。 慧tuệ 析tích 餘dư 亦diệc 爾nhĩ 。
如như 瓶bình 水thủy 世thế 俗tục 。 異dị 此thử 名danh 勝thắng 義nghĩa 。
論luận 曰viết 。 若nhược 彼bỉ 物vật 覺giác 彼bỉ 破phá 便tiện 無vô 。 彼bỉ 物vật 應ưng 知tri 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 如như 瓶bình 被bị 破phá 為vi 碎toái 凡phàm 時thời 瓶bình 覺giác 則tắc 無vô 。 衣y 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 若nhược 有hữu 物vật 以dĩ 慧tuệ 析tích 除trừ 彼bỉ 覺giác 便tiện 無vô 亦diệc 是thị 世thế 俗tục 。 如như 水thủy 被bị 慧tuệ 析tích 色sắc 等đẳng 時thời 水thủy 覺giác 則tắc 無vô 。 火hỏa 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 即tức 於ư 彼bỉ 物vật 未vị 破phá 析tích 時thời 以dĩ 世thế 想tưởng 名danh 施thi 設thiết 為vi 彼bỉ 。 施thi 設thiết 有hữu 故cố 名danh 為vi 世thế 俗tục 。 依y 世thế 俗tục 理lý 說thuyết 有hữu 瓶bình 等đẳng 。 是thị 實thật 非phi 虛hư 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 若nhược 物vật 異dị 此thử 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 謂vị 彼bỉ 物vật 覺giác 彼bỉ 破phá 不bất 無vô 及cập 慧tuệ 析tích 餘dư 彼bỉ 覺giác 仍nhưng 有hữu 。 應ưng 知tri 彼bỉ 物vật 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 色sắc 等đẳng 物vật 碎toái 至chí 極cực 微vi 。 或hoặc 以dĩ 勝thắng 慧tuệ 析tích 除trừ 味vị 等đẳng 。 彼bỉ 覺giác 恆hằng 有hữu 。 受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 此thử 真chân 實thật 有hữu 故cố 名danh 勝thắng 義nghĩa 。 依y 勝thắng 義nghĩa 理lý 說thuyết 有hữu 色sắc 等đẳng 。 是thị 實thật 非phi 虛hư 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 先tiên 軌quỹ 範phạm 師sư 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 如như 出xuất 世thế 智trí 及cập 此thử 後hậu 得đắc 世thế 間gian 正chánh 智trí 所sở 取thủ 諸chư 法pháp 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 此thử 餘dư 智trí 所sở 聚tụ 諸chư 法pháp 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 已dĩ 辯biện 諸chư 諦đế 。 應ưng 說thuyết 云vân 何hà 方phương 便tiện 。 勤cần 修tu 趣thú 見kiến 諦Đế 道đạo 。 頌tụng 曰viết 。
將tương 趣thú 見kiến 諦Đế 道đạo 。 應ưng 住trụ 戒giới 勤cần 修tu 。
聞văn 思tư 修tu 所sở 成thành 。 謂vị 名danh 俱câu 義nghĩa 境cảnh 。
論luận 曰viết 。 諸chư 有hữu 發phát 心tâm 。 將tương 趣thú 見kiến 諦Đế 。 應ưng 先tiên 安an 住trụ 清thanh 淨tịnh 尸thi 羅la 。 然nhiên 後hậu 勤cần 修tu 聞văn 所sở 成thành 等đẳng 。 謂vị 先tiên 攝nhiếp 受thọ 順thuận 見kiến 諦Đế 聞văn 。 聞văn 已dĩ 勤cần 求cầu 。 所sở 聞văn 法Pháp 義nghĩa 。 聞văn 法Pháp 義nghĩa 已dĩ 無vô 倒đảo 思tư 惟duy 。 思tư 已dĩ 方phương 能năng 依y 定định 修tu 習tập 。 行hành 者giả 如như 是thị 。 住trụ 戒giới 勤cần 修tu 。 依y 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 起khởi 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 依y 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 起khởi 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 此thử 三tam 慧tuệ 相tương/tướng 差sai 別biệt 云vân 何hà 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 謂vị 。 三tam 慧tuệ 相tương/tướng 緣duyên 名danh 俱câu 義nghĩa 。 如như 次thứ 有hữu 別biệt 。 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 唯duy 緣duyên 名danh 境cảnh 。 未vị 能năng 捨xả 文văn 而nhi 觀quán 義nghĩa 故cố 。 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 緣duyên 名danh 義nghĩa 境cảnh 。 有hữu 時thời 由do 文văn 引dẫn 義nghĩa 。 有hữu 時thời 由do 義nghĩa 引dẫn 文văn 。 未vị 全toàn 捨xả 文văn 而nhi 觀quán 義nghĩa 故cố 。 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 唯duy 緣duyên 義nghĩa 境cảnh 。 已dĩ 能năng 捨xả 文văn 唯duy 觀quán 義nghĩa 故cố 。 譬thí 若nhược 有hữu 人nhân 。 浮phù 深thâm 駛sử 水thủy 。 曾tằng 未vị 學học 者giả 不bất 捨xả 所sở 依y 。 曾tằng 學học 未vị 成thành 或hoặc 捨xả 或hoặc 執chấp 。 曾tằng 善thiện 學học 者giả 不bất 待đãi 所sở 依y 。 自tự 力lực 浮phù 渡độ 。 三tam 慧tuệ 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 言ngôn 。 若nhược 爾nhĩ 思tư 慧tuệ 不bất 成thành 。 謂vị 此thử 既ký 通thông 緣duyên 名danh 緣duyên 義nghĩa 。 如như 次thứ 應ưng 是thị 聞văn 修tu 所sở 成thành 。 今kim 詳tường 三tam 相tương/tướng 無vô 過quá 別biệt 者giả 。 謂vị 修tu 行hành 者giả 依y 聞văn 至chí 教giáo 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 聞văn 所sở 成thành 。 依y 思tư 正chánh 理lý 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 思tư 所sở 成thành 。 依y 修tu 等đẳng 持trì 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 修tu 所sở 成thành 。 說thuyết 所sở 成thành 言ngôn 顯hiển 三tam 勝thắng 慧tuệ 是thị 聞văn 思tư 等đẳng 三tam 因nhân 所sở 成thành 。 猶do 如như 世thế 間gian 。 於ư 命mạng 牛ngưu 等đẳng 如như 次thứ 說thuyết 是thị 食thực 草thảo 所sở 成thành 。 諸chư 有hữu 欲dục 於ư 修tu 精tinh 勤cần 學học 者giả 。 如như 何hà 淨tịnh 身thân 器khí 令linh 修tu 速tốc 成thành 。 頌tụng 曰viết 。
具cụ 身thân 心tâm 遠viễn 離ly 。 無vô 不bất 足túc 大đại 欲dục 。
謂vị 已dĩ 得đắc 未vị 得đắc 。 多đa 求cầu 名danh 所sở 無vô 。
治trị 相tương 違vi 界giới 三tam 。 無vô 漏lậu 無vô 貪tham 性tánh 。
四tứ 聖thánh 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 前tiền 三tam 唯duy 喜hỷ 足túc 。
三tam 生sanh 具cụ 後hậu 業nghiệp 。 為vi 治trị 四tứ 愛ái 生sanh 。
我ngã 所sở 我ngã 事sự 欲dục 。 暫tạm 息tức 永vĩnh 除trừ 故cố 。
論luận 曰viết 。 身thân 器khí 清thanh 淨tịnh 略lược 由do 三tam 因nhân 。 何hà 等đẳng 謂vị 三tam 因nhân 。 一nhất 身thân 心tâm 遠viễn 離ly 。 二nhị 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 。 三tam 住trụ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 身thân 遠viễn 離ly 者giả 。 離ly 相tương/tướng 雜tạp 住trụ 。 心tâm 遠viễn 離ly 者giả 。 離ly 不bất 善thiện 尋tầm 。 此thử 二nhị 易dị 可khả 成thành 。 由do 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 。 言ngôn 喜hỷ 足túc 者giả 無vô 不bất 喜hỷ 足túc 。 少thiểu 欲dục 者giả 無vô 大đại 欲dục 。 所sở 無vô 二nhị 種chủng 差sai 別biệt 云vân 何hà 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 咸hàm 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 已dĩ 得đắc 妙diệu 衣y 服phục 等đẳng 更cánh 多đa 求cầu 名danh 不bất 喜hỷ 足túc 。 於ư 未vị 得đắc 妙diệu 衣y 等đẳng 多đa 希hy 求cầu 名danh 大đại 欲dục 。 豈khởi 不bất 更cánh 求cầu 亦diệc 緣duyên 未vị 得đắc 。 此thử 二nhị 差sai 別biệt 便tiện 應ưng 不bất 成thành 。 是thị 故cố 此thử 中trung 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 所sở 已dĩ 得đắc 不bất 妙diệu 不bất 多đa 悵trướng 望vọng 不bất 歡hoan 名danh 不bất 喜hỷ 足túc 。 於ư 所sở 未vị 得đắc 衣y 服phục 等đẳng 事sự 求cầu 妙diệu 求cầu 多đa 名danh 為vi 大đại 欲dục 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 能năng 治trị 此thử 故cố 與dữ 此thử 相tương 違vi 應ưng 知tri 差sai 別biệt 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 通thông 三tam 界giới 無vô 漏lậu 。 所sở 治trị 二nhị 種chủng 唯duy 欲dục 界giới 所sở 繫hệ 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 體thể 是thị 無vô 貪tham 。 所sở 治trị 二nhị 種chủng 欲dục 貪tham 為vi 性tánh 。 能năng 生sanh 眾chúng 聖thánh 故cố 名danh 聖thánh 種chủng 。 四tứ 聖thánh 種chủng 體thể 亦diệc 是thị 無vô 貪tham 。 四tứ 中trung 前tiền 三tam 體thể 唯duy 喜hỷ 足túc 。 謂vị 於ư 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 臥ngọa 具cụ 。 隨tùy 所sở 得đắc 中trung 皆giai 生sanh 喜hỷ 足túc 。 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 斷đoạn 修tu 。 如như 何hà 亦diệc 用dụng 無vô 貪tham 為vi 體thể 。 以dĩ 能năng 棄khí 捨xả 有hữu 欲dục 貪tham 故cố 。 為vi 顯hiển 何hà 義nghĩa 立lập 四tứ 聖thánh 種chủng 。 以dĩ 諸chư 弟đệ 子tử 捨xả 俗tục 生sanh 具cụ 及cập 俗tục 事sự 業nghiệp 。 為vì 求cầu 解giải 脫thoát 。 歸quy 佛Phật 出xuất 家gia 。 法Pháp 主Chủ 世Thế 尊Tôn 。 愍mẫn 彼bỉ 安an 立lập 助trợ 道đạo 二nhị 事sự 。 一nhất 者giả 生sanh 具cụ 。 二nhị 者giả 事sự 業nghiệp 。 前tiền 三tam 即tức 是thị 助trợ 道đạo 生sanh 具cụ 。 最tối 後hậu 即tức 是thị 助trợ 道đạo 事sự 業nghiệp 。 汝nhữ 等đẳng 若nhược 能năng 。 依y 前tiền 生sanh 具cụ 作tác 後hậu 事sự 業nghiệp 解giải 脫thoát 非phi 久cửu 。 何hà 故cố 安an 立lập 如như 是thị 二nhị 事sự 。 為vi 欲dục 對đối 治trị 四tứ 種chủng 愛ái 生sanh 故cố 。 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 苾Bật 芻Sô 諦đế 聽thính 。 愛ái 因nhân 衣y 服phục 應ưng 生sanh 時thời 生sanh 。 應ưng 住trụ 時thời 住trụ 。 應ưng 執chấp 時thời 執chấp 。 如như 是thị 愛ái 因nhân 飲ẩm 食thực 臥ngọa 具cụ 。 及cập 有hữu 無vô 有hữu 。 皆giai 如như 是thị 說thuyết 。 為vi 治trị 此thử 四tứ 說thuyết 四tứ 聖thánh 種chủng 。 即tức 依y 此thử 義nghĩa 更cánh 異dị 門môn 說thuyết 。 謂vị 佛Phật 為vi 欲dục 暫tạm 息tức 永vĩnh 除trừ 我ngã 所sở 我ngã 事sự 欲dục 故cố 說thuyết 四tứ 聖thánh 種chủng 。 我ngã 所sở 事sự 者giả 謂vị 衣y 服phục 等đẳng 。 我ngã 事sự 者giả 謂vị 自tự 身thân 。 緣duyên 彼bỉ 貪tham 名danh 為vi 欲dục 。 為vi 暫tạm 止chỉ 息tức 前tiền 三tam 貪tham 故cố 說thuyết 前tiền 三tam 聖thánh 種chủng 。 為vi 永vĩnh 滅diệt 除trừ 四tứ 種chủng 貪tham 故cố 說thuyết 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 修tu 所sở 依y 器khí 。 由do 何hà 門môn 故cố 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 頌tụng 曰viết 。
入nhập 修tu 要yếu 二nhị 門môn 。 不bất 淨tịnh 觀quán 息tức 念niệm 。
貪tham 尋tầm 增tăng 上thượng 者giả 。 如như 次thứ 第đệ 應ưng 修tu 。
論luận 曰viết 。 正chánh 入nhập 修tu 門môn 要yếu 者giả 有hữu 二nhị 。 一nhất 不bất 淨tịnh 觀quán 。 二nhị 持trì 息tức 念niệm 。 誰thùy 於ư 何hà 門môn 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 貪tham 尋tầm 增tăng 者giả 。 謂vị 貪tham 猛mãnh 盛thịnh 數số 現hiện 在tại 前tiền 。 如như 是thị 有hữu 情tình 。 名danh 貪tham 行hành 者giả 。 彼bỉ 觀quán 不bất 淨tịnh 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 尋tầm 多đa 亂loạn 心tâm 名danh 尋tầm 行hành 者giả 。 彼bỉ 依y 息tức 念niệm 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 此thử 持trì 息tức 念niệm 非phi 多đa 緣duyên 故cố 能năng 止chỉ 亂loạn 尋tầm 。 不bất 淨tịnh 多đa 緣duyên 顯hiển 形hình 差sai 別biệt 引dẫn 多đa 尋tầm 故cố 治trị 彼bỉ 無vô 能năng 。 有hữu 餘dư 復phục 言ngôn 。 此thử 時thời 息tức 念niệm 內nội 門môn 轉chuyển 故cố 能năng 止chỉ 亂loạn 尋tầm 。 不bất 淨tịnh 多đa 於ư 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。 猶do 如như 眼nhãn 識thức 治trị 彼bỉ 無vô 能năng 。 此thử 中trung 先tiên 應ưng 辯biện 不bất 淨tịnh 觀quán 。 如như 是thị 觀quán 相tương/tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
為vi 通thông 治trị 四tứ 貪tham 。 且thả 辯biện 觀quán 骨cốt 鎖tỏa 。
廣quảng 至chí 海hải 復phục 略lược 。 名danh 初sơ 習tập 業nghiệp 位vị 。
除trừ 足túc 至chí 頭đầu 半bán 。 名danh 為vi 已dĩ 熟thục 修tu 。
繫hệ 心tâm 在tại 眉mi 間gian 。 名danh 超siêu 作tác 意ý 位vị 。
論luận 曰viết 。 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 正chánh 為vi 治trị 貪tham 。 然nhiên 貪tham 差sai 別biệt 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 顯hiển 色sắc 貪tham 。 二nhị 形hình 色sắc 貪tham 。 三tam 妙diệu 觸xúc 貪tham 。 四tứ 供cung 奉phụng 貪tham 。 緣duyên 青thanh 瘀ứ 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 一nhất 貪tham 。 緣duyên 彼bỉ 食thực 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 二nhị 貪tham 。 緣duyên 蟲trùng 蛆thư 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 三tam 貪tham 。 緣duyên 屍thi 不bất 動động 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 四tứ 貪tham 。 若nhược 緣duyên 骨cốt 鎖tỏa 。 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 通thông 能năng 對đối 治trị 如như 是thị 四tứ 貪tham 。 以dĩ 骨cốt 鎖tỏa 中trung 無vô 四tứ 貪tham 境cảnh 故cố 。 應ưng 且thả 辯biện 修tu 骨cốt 鎖tỏa 觀quán 。 此thử 唯duy 勝thắng 解giải 作tác 意ý 攝nhiếp 故cố 。 少thiểu 分phần 緣duyên 故cố 。 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 唯duy 能năng 制chế 伏phục 令linh 不bất 現hiện 行hành 。 然nhiên 瑜du 伽già 師sư 修tu 骨cốt 鎖tỏa 觀quán 總tổng 有hữu 三tam 位vị 。 一nhất 初sơ 習tập 業nghiệp 。 二nhị 已dĩ 熟thục 修tu 。 三tam 超siêu 作tác 意ý 。 謂vị 觀quán 行hành 者giả 。 欲dục 修tu 如như 是thị 不bất 淨tịnh 觀quán 時thời 。 應ưng 先tiên 繫hệ 心tâm 於ư 自tự 身thân 分phần/phân 。 或hoặc 於ư 足túc 指chỉ 或hoặc 額ngạch 或hoặc 餘dư 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 心tâm 得đắc 住trụ 已dĩ 。 依y 勝thắng 解giải 力lực 於ư 自tự 身thân 分phần/phân 假giả 想tưởng 思tư 惟duy 。 皮bì 肉nhục 爛lạn 墮đọa 漸tiệm 令linh 骨cốt 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 具cụ 觀quán 全toàn 身thân 骨cốt 鎖tỏa 。 見kiến 一nhất 具cụ 已dĩ 復phục 觀quán 第đệ 二nhị 。 如như 是thị 漸tiệm 次thứ 。 廣quảng 至chí 一nhất 房phòng 一nhất 寺tự 一nhất 園viên 一nhất 村thôn 一nhất 國quốc 。 乃nãi 至chí 遍biến 地địa 以dĩ 海hải 為vi 邊biên 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 骨cốt 鎖tỏa 充sung 滿mãn 。 為vi 令linh 勝thắng 解giải 得đắc 增tăng 長trưởng 故cố 。 於ư 所sở 廣quảng 事sự 漸tiệm 略lược 而nhi 觀quán 。 乃nãi 至chí 唯duy 觀quán 一nhất 具cụ 骨cốt 鎖tỏa 。 齊tề 此thử 漸tiệm 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 初sơ 習tập 業nghiệp 位vị 。 為vi 令linh 略lược 觀quán 勝thắng 解giải 力lực 增tăng 於ư 一nhất 具cụ 中trung 先tiên 除trừ 足túc 骨cốt 思tư 惟duy 餘dư 骨cốt 繫hệ 心tâm 而nhi 住trụ 。 漸tiệm 次thứ 乃nãi 至chí 除trừ 頭đầu 半bán 骨cốt 思tư 惟duy 半bán 骨cốt 繫hệ 心tâm 而nhi 住trụ 。 齊tề 此thử 轉chuyển 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 已dĩ 熟thục 修tu 位vị 。 為vi 令linh 略lược 觀quán 勝thắng 解giải 自tự 在tại 除trừ 半bán 頭đầu 骨cốt 繫hệ 心tâm 眉mi 間gian 。 專chuyên 注chú 一nhất 緣duyên 。 湛trạm 然nhiên 而nhi 住trụ 。 齊tề 此thử 極cực 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 超siêu 作tác 意ý 位vị 。 有hữu 不bất 淨tịnh 觀quán 由do 所sở 緣duyên 小tiểu 非phi 自tự 在tại 小tiểu 應ưng 作tác 四tứ 句cú 。 此thử 由do 作tác 意ý 已dĩ 熟thục 未vị 熟thục 未vị 熟thục 已dĩ 熟thục 。 及cập 由do 所sở 緣duyên 自tự 身thân 至chí 海hải 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 此thử 不bất 淨tịnh 觀quán 何hà 性tánh 。 幾kỷ 地địa 緣duyên 何hà 境cảnh 。 何hà 處xứ 生sanh 。 何hà 行hành 相tương/tướng 。 緣duyên 何hà 世thế 。 為vi 有hữu 漏lậu 。 為vi 無vô 漏lậu 。 為vi 離ly 染nhiễm 得đắc 。 為vi 加gia 行hành 得đắc 。 頌tụng 曰viết 。
無vô 貪tham 性tánh 十Thập 地Địa 。 緣duyên 欲dục 色sắc 人nhân 生sanh 。
不bất 淨tịnh 自tự 世thế 緣duyên 。 有hữu 漏lậu 通thông 二nhị 得đắc 。
論luận 曰viết 。 如như 先tiên 所sở 問vấn 今kim 次thứ 第đệ 答đáp 。 謂vị 此thử 觀quán 以dĩ 無vô 貪tham 為vi 性tánh 通thông 依y 十Thập 地Địa 。 謂vị 四tứ 靜tĩnh 慮lự 及cập 四tứ 近cận 分phần/phân 中trung 間gian 欲dục 界giới 。 唯duy 緣duyên 欲dục 界giới 所sở 見kiến 色sắc 境cảnh 。 所sở 見kiến 者giả 何hà 。 謂vị 顯hiển 形hình 色sắc 。 緣duyên 義nghĩa 為vi 境cảnh 。 由do 此thử 已dĩ 成thành 。 唯duy 人nhân 趣thú 生sanh 。 三tam 洲châu 除trừ 北bắc 。 尚thượng 非phi 餘dư 趣thú 。 況huống 餘dư 界giới 生sanh 。 既ký 立lập 不bất 淨tịnh 名danh 。 唯duy 不bất 淨tịnh 行hạnh 相tương/tướng 。 隨tùy 在tại 何hà 世thế 緣duyên 自tự 世thế 境cảnh 。 若nhược 不bất 生sanh 法pháp 通thông 緣duyên 三tam 世thế 。 既ký 唯duy 勝thắng 解giải 作tác 意ý 相tương 應ứng 。 此thử 觀quán 理lý 應ưng 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 。 通thông 離ly 染nhiễm 得đắc 及cập 加gia 行hành 得đắc 。 由do 有hữu 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 故cố 。 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 相tương/tướng 差sai 別biệt 已dĩ 。 次thứ 應ưng 辯biện 持trì 息tức 念niệm 。 此thử 差sai 別biệt 相tương/tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
息tức 念niệm 慧tuệ 五ngũ 地địa 。 緣duyên 風phong 依y 欲dục 身thân 。
二nhị 得đắc 實thật 外ngoại 無vô 。 有hữu 六lục 謂vị 數số 等đẳng 。
論luận 曰viết 。 言ngôn 息tức 念niệm 者giả 。 即tức 契Khế 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 阿a 那na 阿a 波ba 那na 念niệm 。 言ngôn 阿a 那na 者giả 。 謂vị 持trì 息tức 入nhập 。 是thị 引dẫn 外ngoại 風phong 令linh 入nhập 身thân 義nghĩa 。 阿a 波ba 那na 者giả 。 謂vị 持trì 息tức 出xuất 。 是thị 引dẫn 內nội 風phong 令linh 出xuất 身thân 義nghĩa 。 慧tuệ 由do 念niệm 力lực 觀quán 此thử 為vi 境cảnh 故cố 名danh 阿a 那na 阿a 波ba 那na 念niệm 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 性tánh 。 而nhi 說thuyết 念niệm 者giả 。 念niệm 力lực 持trì 故cố 於ư 境cảnh 分phân 明minh 。 所sở 作tác 事sự 成thành 。 如như 念niệm 住trụ 故cố 。 通thông 於ư 五ngũ 地địa 。 謂vị 初sơ 二nhị 三tam 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 中trung 間gian 欲dục 界giới 。 此thử 念niệm 唯duy 與dữ 捨xả 相tương 應ứng 故cố 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 受thọ 能năng 順thuận 引dẫn 尋tầm 。 此thử 念niệm 治trị 尋tầm 故cố 不bất 俱câu 起khởi 。 喜hỷ 樂lạc 二nhị 受thọ 能năng 違vi 專chuyên 注chú 。 此thử 念niệm 於ư 境cảnh 專chuyên 注chú 故cố 成thành 。 由do 此thử 相tương 違vi 故cố 不bất 俱câu 起khởi 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 本bổn 下hạ 三tam 靜tĩnh 慮lự 中trung 亦diệc 有hữu 捨xả 受thọ 。 彼bỉ 說thuyết 依y 八bát 地địa 。 上thượng 定định 現hiện 前tiền 息tức 無vô 有hữu 故cố 。 此thử 定định 緣duyên 風phong 。 依y 欲dục 身thân 起khởi 。 唯duy 人nhân 天thiên 趣thú 除trừ 北bắc 俱câu 盧lô 。 通thông 離ly 染nhiễm 得đắc 及cập 加gia 行hành 得đắc 。 唯duy 與dữ 真chân 實thật 作tác 意ý 相tương 應ứng 。 正Chánh 法Pháp 有hữu 情tình 方phương 能năng 修tu 習tập 。 外ngoại 道đạo 無vô 有hữu 。 無vô 說thuyết 者giả 故cố 。 自tự 不bất 能năng 覺giác 微vi 細tế 法pháp 故cố 。 此thử 相tương/tướng 圓viên 滿mãn 由do 具cụ 六lục 因nhân 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 轉chuyển 六lục 淨tịnh 。 數số 謂vị 繫hệ 心tâm 緣duyên 入nhập 出xuất 息tức 。 不bất 作tác 加gia 行hành 。 放phóng 捨xả 身thân 心tâm 唯duy 念niệm 憶ức 持trì 入nhập 出xuất 息tức 數số 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 不bất 減giảm 不bất 增tăng 。 恐khủng 心tâm 於ư 現hiện 。 極cực 聚tụ 散tán 故cố 。 然nhiên 於ư 此thử 中trung 。 容dung 有hữu 三tam 失thất 。 一nhất 數số 減giảm 失thất 。 於ư 二nhị 謂vị 一nhất 。 二nhị 數số 增tăng 失thất 。 於ư 一nhất 謂vị 二nhị 。 三tam 雜tạp 亂loạn 失thất 。 於ư 入nhập 謂vị 出xuất 於ư 出xuất 謂vị 入nhập 。 若nhược 離ly 如như 是thị 三tam 種chủng 。 過quá 失thất 名danh 為vi 正chánh 數số 。 若nhược 十thập 中trung 間gian 心tâm 散tán 亂loạn 者giả 。 復phục 應ưng 從tùng 一nhất 次thứ 第đệ 數số 之chi 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 乃nãi 至chí 得đắc 定định 。 隨tùy 謂vị 繫hệ 心tâm 緣duyên 入nhập 出xuất 息tức 不bất 作tác 加gia 行hành 。 隨tùy 息tức 而nhi 行hành 。 念niệm 息tức 入nhập 出xuất 時thời 各các 遠viễn 至chí 何hà 所sở 。 謂vị 念niệm 息tức 入nhập 。 為vi 行hành 遍biến 身thân 。 為vi 行hành 一nhất 分phần/phân 。 隨tùy 彼bỉ 息tức 入nhập 行hành 至chí 喉hầu 心tâm 臍tề 髖# 髀bễ 脛hĩnh 。 乃nãi 至chí 足túc 指chỉ 念niệm 恆hằng 隨tùy 逐trục 。 若nhược 念niệm 息tức 出xuất 離ly 身thân 為vi 至chí 一nhất 磔trách 一nhất 尋tầm 。 隨tùy 所sở 至chí 方phương 。 念niệm 恆hằng 隨tùy 逐trục 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 息tức 出xuất 極cực 遠viễn 乃nãi 至chí 風phong 輪luân 或hoặc 吠phệ 嵐lam 婆bà 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 。 此thử 念niệm 真chân 實thật 作tác 意ý 俱câu 故cố 。 止chỉ 謂vị 繫hệ 念niệm 唯duy 在tại 鼻tị 端đoan 。 或hoặc 在tại 眉mi 間gian 乃nãi 至chí 足túc 指chỉ 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 安an 止chỉ 其kỳ 心tâm 。 觀quán 息tức 住trụ 身thân 如như 珠châu 中trung 縷lũ 。 為vi 冷lãnh 為vi 煖noãn 為vi 損tổn 為vi 益ích 。 觀quán 謂vị 觀quán 察sát 此thử 息tức 風phong 已dĩ 。 兼kiêm 觀quán 息tức 俱câu 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 及cập 依y 色sắc 住trụ 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 具cụ 觀quán 五ngũ 蘊uẩn 以dĩ 為vi 境cảnh 界giới 。 轉chuyển 謂vị 移di 轉chuyển 緣duyên 息tức 風phong 覺giác 安an 置trí 後hậu 後hậu 勝thắng 善thiện 根căn 中trung 乃nãi 至chí 世thế 間gian 。 第đệ 一nhất 法pháp 位vị 。 淨tịnh 謂vị 昇thăng 進tiến 入nhập 見kiến 道đạo 等đẳng 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 念niệm 住trụ 為vi 初sơ 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 為vi 後hậu 名danh 轉chuyển 。 盡tận 智trí 等đẳng 方phương 名danh 淨tịnh 。 為vi 攝nhiếp 六lục 相tương/tướng 故cố 。 說thuyết 頌tụng 言ngôn 。
持trì 息tức 念niệm 應ưng 知tri 。 有hữu 六lục 種chủng 異dị 相tướng 。
謂vị 數số 隨tùy 止Chỉ 觀Quán 。 轉chuyển 淨tịnh 相tương/tướng 差sai 別biệt 。
息tức 相tương/tướng 差sai 別biệt 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 頌tụng 曰viết 。
入nhập 出xuất 息tức 隨tùy 身thân 。 依y 二nhị 差sai 別biệt 轉chuyển 。
情tình 數số 非phi 執chấp 受thọ 。 等đẳng 流lưu 非phi 下hạ 緣duyên 。
論luận 曰viết 。 隨tùy 身thân 生sanh 地địa 息tức 彼bỉ 地địa 攝nhiếp 。 以dĩ 息tức 是thị 身thân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 此thử 入nhập 出xuất 息tức 轉chuyển 依y 身thân 心tâm 差sai 別biệt 。 以dĩ 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 及cập 羯yết 剌lạt 藍lam 等đẳng 并tinh 入nhập 無vô 心tâm 定định 及cập 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 。 此thử 息tức 於ư 彼bỉ 皆giai 不bất 轉chuyển 故cố 。 謂vị 要yếu 身thân 中trung 有hữu 諸chư 孔khổng 隙khích 。 入nhập 出xuất 息tức 地địa 心tâm 正chánh 現hiện 前tiền 息tức 於ư 爾nhĩ 時thời 方phương 得đắc 轉chuyển 故cố 。 出xuất 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 及cập 初sơ 生sanh 時thời 息tức 最tối 先tiên 入nhập 。 入nhập 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 及cập 後hậu 死tử 時thời 息tức 最tối 後hậu 出xuất 。 息tức 有hữu 情tình 數số 攝nhiếp 。 有hữu 情tình 身thân 分phần/phân 故cố 。 非phi 有hữu 執chấp 受thọ 。 與dữ 根căn 相tướng 離ly 故cố 。 是thị 等đẳng 流lưu 性tánh 。 同đồng 類loại 因nhân 生sanh 故cố 。 非phi 所sở 長trưởng 養dưỡng 。 身thân 增tăng 長trưởng 時thời 彼bỉ 損tổn 減giảm 故cố 。 非phi 異dị 熟thục 生sanh 。 斷đoạn 已dĩ 後hậu 時thời 更cánh 相tương 續tục 故cố 。 餘dư 異dị 熟thục 色sắc 無vô 如như 是thị 故cố 。 唯duy 自tự 上thượng 地địa 心tâm 之chi 所sở 緣duyên 。 非phi 下hạ 地địa 威uy 儀nghi 通thông 果quả 心tâm 境cảnh 故cố 。
說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 俱câu 舍xá 論luận 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị
❖
Phiên âm: 14/3/2016 ◊ Cập nhật: 14/3/2016
尊tôn 者giả 世thế 親thân 造tạo
三Tam 藏Tạng 法Pháp 師sư 玄huyền 奘tráng 奉phụng 。 詔chiếu 譯dịch 。
分Phân 別Biệt 賢Hiền 聖Thánh 。 品Phẩm 第đệ 六lục 之chi 一nhất
☸ Phẩm 1:
如như 是thị 已dĩ 說thuyết 煩phiền 惱não 等đẳng 斷đoạn 於ư 九cửu 勝thắng 位vị 得đắc 遍biến 知tri 名danh 。 然nhiên 斷đoạn 必tất 由do 道Đạo 力lực 故cố 得đắc 。 此thử 所sở 由do 道đạo 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
已dĩ 說thuyết 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 由do 見kiến 諦Đế 修tu 故cố 。
見kiến 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 種chủng 。
論luận 曰viết 。 前tiền 已dĩ 廣quảng 說thuyết 諸chư 煩phiền 惱não 斷đoạn 。 由do 見kiến 諦Đế 道đạo 及cập 修tu 道Đạo 故cố 。 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 亦diệc 有hữu 漏lậu 耶da 。 見kiến 道đạo 應ưng 知tri 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 通thông 二nhị 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 見kiến 道đạo 速tốc 能năng 治trị 三tam 界giới 故cố 。 頓đốn 斷đoạn 九cửu 品phẩm 見kiến 所sở 斷đoạn 故cố 。 非phi 世thế 間gian 道đạo 有hữu 此thử 堪kham 能năng 。 故cố 見kiến 位vị 中trung 道đạo 唯duy 無vô 漏lậu 。 修tu 道Đạo 有hữu 異dị 故cố 通thông 二nhị 種chủng 。 如như 向hướng 所sở 言ngôn 。 由do 見kiến 諦Đế 故cố 。 此thử 所sở 見kiến 諦Đế 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
諦đế 四tứ 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 謂vị 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。
彼bỉ 自tự 體thể 亦diệc 然nhiên 。 次thứ 第đệ 隨tùy 現hiện 觀quán 。
論luận 曰viết 。 諦đế 有hữu 四tứ 種chủng 。 名danh 先tiên 已dĩ 說thuyết 。 於ư 何hà 處xứ 說thuyết 。 謂vị 初sơ 品phẩm 中trung 分phân 別biệt 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 法pháp 處xứ 。 彼bỉ 如như 何hà 說thuyết 。 謂vị 彼bỉ 頌tụng 言ngôn 。 無vô 漏lậu 謂vị 聖thánh 道Đạo 。 此thử 說thuyết 道Đạo 諦đế 。 擇trạch 滅diệt 謂vị 離ly 繫hệ 。 此thử 說thuyết 滅Diệt 諦Đế 。 及cập 苦khổ 集tập 世thế 間gian 。 此thử 說thuyết 苦khổ 集Tập 諦Đế 。 四Tứ 諦Đế 次thứ 第đệ 如như 彼bỉ 說thuyết 耶da 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 。 如như 今kim 所sở 列liệt 。 一nhất 苦khổ 二nhị 集tập 三tam 滅diệt 四tứ 道đạo 。 四Tứ 諦Đế 自tự 體thể 亦diệc 有hữu 異dị 耶da 。 不bất 爾nhĩ 。 云vân 何hà 。 如như 先tiên 所sở 辯biện 。 為vi 顯hiển 體thể 同đồng 彼bỉ 故cố 說thuyết 亦diệc 然nhiên 聲thanh 。 四Tứ 諦Đế 何hà 緣duyên 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 隨tùy 現hiện 觀quán 位vị 先tiên 後hậu 而nhi 說thuyết 。 謂vị 現hiện 觀quán 中trung 先tiên 所sở 觀quán 者giả 便tiện 在tại 先tiên 說thuyết 。 若nhược 異dị 此thử 者giả 應ưng 先tiên 說thuyết 因nhân 後hậu 方phương 說thuyết 果quả 。 然nhiên 或hoặc 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 生sanh 。 如như 念niệm 住trụ 等đẳng 。 或hoặc 復phục 有hữu 法pháp 說thuyết 次thứ 隨tùy 便tiện 。 如như 正chánh 勝thắng 等đẳng 。 謂vị 此thử 中trung 無vô 決quyết 定định 理lý 趣thú 起khởi 。 如như 是thị 欲dục 先tiên 斷đoạn 已dĩ 生sanh 後hậu 遮già 未vị 生sanh 。 但đãn 隨tùy 言ngôn 便tiện 。 今kim 說thuyết 四Tứ 諦Đế 隨tùy 瑜du 伽già 師sư 現hiện 觀quán 位vị 中trung 先tiên 後hậu 次thứ 第đệ 。 何hà 緣duyên 現hiện 觀quán 次thứ 第đệ 必tất 然nhiên 。 加gia 行hành 位vị 中trung 如như 是thị 觀quán 故cố 。 何hà 緣duyên 加gia 行hành 必tất 如như 是thị 觀quán 。 謂vị 若nhược 有hữu 法pháp 是thị 愛ái 著trước 處xứ 能năng 作tác 逼bức 惱não 。 為vi 求cầu 脫thoát 因nhân 。 此thử 法pháp 理lý 應ưng 最tối 初sơ 觀quán 察sát 。 故cố 修tu 行hành 者giả 加gia 行hành 位vị 中trung 最tối 初sơ 觀quán 苦khổ 。 苦khổ 即tức 苦Khổ 諦Đế 。 次thứ 復phục 觀quán 苦khổ 以dĩ 誰thùy 為vi 因nhân 。 便tiện 觀quán 苦khổ 因nhân 。 因nhân 即tức 集Tập 諦Đế 。 次thứ 復phục 觀quán 苦khổ 以dĩ 誰thùy 為vi 滅diệt 。 便tiện 觀quán 苦khổ 滅diệt 。 滅diệt 即tức 滅Diệt 諦Đế 。 後hậu 觀quán 苦khổ 滅diệt 以dĩ 誰thùy 為vi 道đạo 。 便tiện 觀quán 滅diệt 道đạo 。 道đạo 即tức 道Đạo 諦Đế 。 如như 見kiến 病bệnh 已dĩ 次thứ 尋tầm 病bệnh 因nhân 。 續tục 思tư 病bệnh 愈dũ 後hậu 求cầu 良lương 藥dược 。 契Khế 經Kinh 亦diệc 說thuyết 諦đế 次thứ 第đệ 喻dụ 。 何hà 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 謂vị 良lương 醫y 經kinh 。 如như 彼bỉ 經kinh 言ngôn 。 夫phu 醫y 王vương 者giả 。 謂vị 具cụ 四tứ 德đức 能năng 拔bạt 毒độc 箭tiễn 。 一nhất 善thiện 知tri 病bệnh 狀trạng 。 二nhị 善thiện 知tri 病bệnh 因nhân 。 三tam 善thiện 知tri 病bệnh 愈dũ 。 四tứ 善thiện 知tri 良lương 藥dược 。 如Như 來Lai 亦diệc 爾nhĩ 。 為vi 大đại 醫y 王vương 。 如như 實thật 了liễu 知tri 。 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。 故cố 加gia 行hành 位vị 如như 是thị 次thứ 觀quán 。 現hiện 觀quán 位vị 中trung 次thứ 第đệ 亦diệc 爾nhĩ 。 由do 加gia 行hành 力lực 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 如như 已dĩ 觀quán 地địa 縱túng/tung 馬mã 奔bôn 馳trì 。 此thử 現hiện 觀quán 名danh 。 為vi 目mục 何hà 義nghĩa 。 應ưng 知tri 此thử 目mục 現hiện 等đẳng 覺giác 義nghĩa 。 何hà 緣duyên 說thuyết 此thử 唯duy 是thị 無vô 漏lậu 。 對đối 向hướng 涅Niết 槃Bàn 正chánh 覺giác 境cảnh 故cố 。 此thử 覺giác 真chân 淨tịnh 故cố 得đắc 正chánh 名danh 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 果quả 性tánh 取thủ 蘊uẩn 。 名danh 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 因nhân 性tánh 取thủ 蘊uẩn 。 名danh 為vi 集Tập 諦Đế 。 是thị 能năng 集tập 故cố 。 由do 此thử 苦khổ 集tập 因nhân 果quả 性tánh 分phần/phân 。 名danh 雖tuy 有hữu 殊thù 非phi 物vật 有hữu 異dị 。 滅diệt 道đạo 二nhị 諦đế 物vật 亦diệc 有hữu 殊thù 。 何hà 義nghĩa 經kinh 中trung 說thuyết 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 是thị 聖thánh 者giả 諦đế 故cố 得đắc 聖thánh 名danh 。 於ư 非phi 聖thánh 者giả 此thử 豈khởi 成thành 妄vọng 。 於ư 一nhất 切thiết 是thị 諦đế 性tánh 。 無vô 顛điên 倒đảo 故cố 。 然nhiên 唯duy 聖thánh 者giả 實thật 見kiến 非phi 餘dư 。 是thị 故cố 經Kinh 中trung 。 但đãn 名danh 聖Thánh 諦Đế 。 非phi 非phi 聖Thánh 諦Đế 顛điên 倒đảo 見kiến 故cố 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。 聖thánh 者giả 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 非phi 聖thánh 說thuyết 為vi 苦khổ 。 聖thánh 者giả 說thuyết 為vi 苦khổ 。 非phi 聖thánh 說thuyết 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。
有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 二nhị 唯duy 聖Thánh 諦Đế 。 餘dư 二nhị 通thông 是thị 聖thánh 非phi 聖Thánh 諦Đế 。 唯duy 受thọ 一nhất 分phân 是thị 苦khổ 自tự 體thể 。 所sở 餘dư 並tịnh 非phi 。 如như 何hà 可khả 言ngôn 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 頌tụng 曰viết 。
苦khổ 由do 三tam 苦khổ 合hợp 。 如như 所sở 應ưng 一nhất 切thiết 。
可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 。 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 。
論luận 曰viết 。 有hữu 三tam 苦khổ 性tánh 。 一nhất 苦khổ 苦khổ 性tánh 。 二nhị 行hành 苦khổ 性tánh 。 三tam 壞hoại 苦khổ 性tánh 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 如như 其kỳ 所sở 應ứng 。 與dữ 此thử 三tam 種chủng 苦khổ 性tánh 合hợp 故cố 。 皆giai 是thị 苦Khổ 諦Đế 。 亦diệc 無vô 有hữu 失thất 。 此thử 中trung 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 壞hoại 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 諸chư 非phi 可khả 意ý 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 苦khổ 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 除trừ 此thử 所sở 餘dư 有hữu 漏lậu 行hành 法pháp 與dữ 行hành 苦khổ 合hợp 。 故cố 名danh 為vi 苦khổ 。 何hà 謂vị 為vi 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 餘dư 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 受thọ 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 由do 三tam 受thọ 力lực 令linh 順thuận 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 等đẳng 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 得đắc 可khả 意ý 等đẳng 名danh 。
所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 若nhược 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 由do 壞hoại 成thành 苦khổ 性tánh 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 生sanh 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 壞hoại 時thời 苦khổ 。 若nhược 諸chư 苦khổ 受thọ 由do 體thể 成thành 苦khổ 性tánh 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 諸chư 苦khổ 受thọ 生sanh 時thời 苦khổ 住trụ 時thời 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 受thọ 。 由do 行hành 成thành 苦khổ 性tánh 。 眾chúng 緣duyên 造tạo 故cố 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 若nhược 非phi 常thường 即tức 是thị 苦khổ 。 如như 受thọ 順thuận 受thọ 諸chư 行hành 亦diệc 然nhiên 。 有hữu 餘dư 師sư 釋thích 。 苦khổ 即tức 苦khổ 性tánh 名danh 苦khổ 苦khổ 性tánh 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 行hành 。 即tức 苦khổ 性tánh 名danh 行hành 苦khổ 性tánh 。 應ưng 知tri 此thử 中trung 說thuyết 可khả 意ý 非phi 可khả 意ý 為vi 壞hoại 苦khổ 苦khổ 苦khổ 者giả 。 由do 不bất 共cộng 故cố 。 理lý 實thật 一nhất 切thiết 行hành 苦khổ 故cố 苦khổ 。 此thử 唯duy 聖thánh 者giả 所sở 能năng 觀quán 見kiến 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
如như 以dĩ 一nhất 睫tiệp 毛mao 。 置trí 掌chưởng 人nhân 不bất 覺giác 。
若nhược 置trí 眼nhãn 睛tình 上thượng 。 為vi 損tổn 及cập 不bất 安an 。
愚ngu 夫phu 如như 手thủ 掌chưởng 。 不bất 覺giác 行hành 苦khổ 睫tiệp 。
智trí 者giả 如như 眼nhãn 睛tình 。 緣duyên 極cực 生sanh 厭yếm 怖bố 。
以dĩ 諸chư 愚ngu 夫phu 於ư 無Vô 間Gián 獄Ngục 受thọ 劇kịch 苦khổ 蘊uẩn 生sanh 苦khổ 怖bố 心tâm 。 不bất 如như 眾chúng 聖thánh 於ư 有hữu 頂đảnh 蘊uẩn 。 道Đạo 諦Đế 亦diệc 應ưng 是thị 行hành 苦khổ 攝nhiếp 。 有hữu 為vi 性tánh 故cố 。 道Đạo 諦Đế 非phi 苦khổ 。 違vi 逆nghịch 聖thánh 心tâm 是thị 行hành 苦khổ 相tương/tướng 。 非phi 聖thánh 道Đạo 起khởi 違vi 逆nghịch 聖thánh 心tâm 。 由do 此thử 能năng 引dẫn 眾chúng 苦khổ 盡tận 故cố 。 若nhược 觀quán 諸chư 有hữu 為vi 。 涅Niết 槃Bàn 寂tịch 靜tĩnh 者giả 。 亦diệc 由do 先tiên 見kiến 彼bỉ 法pháp 是thị 苦khổ 後hậu 觀quán 彼bỉ 滅diệt 以dĩ 。 為vì 寂tịch 靜tĩnh 故cố 。 有hữu 為vi 言ngôn 唯duy 顯hiển 有hữu 漏lậu 。 若nhược 諸chư 法Pháp 中trung 。 亦diệc 許hứa 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 。 何hà 緣duyên 但đãn 說thuyết 苦khổ 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 有hữu 一nhất 類loại 釋thích 。 由do 樂lạc 少thiểu 故cố 。 如như 置trí 綠lục 豆đậu 烏ô 豆đậu 聚tụ 中trung 。 以dĩ 少thiểu 從tùng 多đa 。 名danh 烏ô 豆đậu 聚tụ 。 誰thùy 有hữu 智trí 者giả 。 瀝lịch 水thủy 澆kiêu 癰ung 有hữu 少thiểu 樂lạc 生sanh 計kế 癰ung 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 有hữu 餘dư 於ư 此thử 以dĩ 頌tụng 釋thích 言ngôn 。
能năng 為vi 苦khổ 因nhân 故cố 。 能năng 集tập 眾chúng 苦khổ 故cố 。
有hữu 苦khổ 希hy 彼bỉ 故cố 。 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 名danh 苦khổ 。
理lý 實thật 應ưng 言ngôn 。 聖thánh 者giả 觀quán 察sát 諸chư 有hữu 及cập 樂nhạo/nhạc/lạc 體thể 皆giai 是thị 苦khổ 。 以dĩ 就tựu 行hành 苦khổ 。 同đồng 一nhất 味vị 故cố 。 由do 此thử 立lập 苦khổ 為vi 諦đế 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 何hà 亦diệc 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 為vi 苦khổ 。 由do 性tánh 非phi 常thường 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 。 如như 以dĩ 苦khổ 相tương/tướng 觀quán 色sắc 等đẳng 時thời 非phi 彼bỉ 苦khổ 相tương/tướng 一nhất 如như 苦khổ 受thọ 。 有hữu 謂vị 。 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 是thị 苦khổ 因nhân 故cố 。 諸chư 聖thánh 亦diệc 觀quán 彼bỉ 為vi 苦khổ 者giả 。 此thử 釋thích 非phi 理lý 。 能năng 為vi 苦khổ 因nhân 是thị 集tập 行hành 相tương/tướng 。 豈khởi 關quan 於ư 苦khổ 。 又hựu 諸chư 聖thánh 者giả 生sanh 色sắc 無vô 色sắc 。 緣duyên 彼bỉ 如như 何hà 有hữu 苦khổ 想tưởng 轉chuyển 。 非phi 彼bỉ 諸chư 蘊uẩn 為vi 苦khổ 受thọ 因nhân 。 又hựu 經kinh 復phục 說thuyết 行hành 苦khổ 何hà 用dụng 。 若nhược 由do 非phi 常thường 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 非phi 常thường 苦khổ 觀quán 行hành 相tương/tướng 何hà 別biệt 。 生sanh 滅diệt 法pháp 故cố 。 觀quán 為vi 非phi 常thường 。 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 觀quán 之chi 為vi 苦khổ 。 但đãn 見kiến 非phi 常thường 知tri 違vi 聖thánh 心tâm 故cố 非phi 常thường 行hành 相tương/tướng 能năng 引dẫn 苦khổ 行hạnh 相tương/tướng 。 有hữu 餘dư 部bộ 師sư 作tác 如như 是thị 執chấp 。 定định 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 唯duy 是thị 苦khổ 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 由do 教giáo 理lý 故cố 。 云vân 何hà 由do 教giáo 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 汝nhữ 應ưng 以dĩ 苦khổ 。 觀quán 於ư 樂lạc 受thọ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 於ư 苦khổ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 為vi 顛điên 倒đảo 。 云vân 何hà 由do 理lý 。 以dĩ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 皆giai 不bất 定định 故cố 。 謂vị 諸chư 所sở 有hữu 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 。 冷lãnh 煖noãn 等đẳng 事sự 。 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 許hứa 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 此thử 若nhược 非phi 時thời 過quá 量lượng 受thọ 用dụng 便tiện 能năng 生sanh 苦khổ 。 復phục 成thành 苦khổ 因nhân 不bất 應ưng 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 於ư 增tăng 盛thịnh 位vị 或hoặc 雖tuy 平bình 等đẳng 但đãn 由do 非phi 時thời 便tiện 成thành 苦khổ 因nhân 能năng 生sanh 於ư 苦khổ 。 故cố 知tri 衣y 等đẳng 本bổn 是thị 苦khổ 因nhân 。 苦khổ 增tăng 盛thịnh 時thời 其kỳ 相tương/tướng 方phương 顯hiển 。 威uy 儀nghi 易dị 脫thoát 理lý 亦diệc 應ưng 然nhiên 。 又hựu 治trị 苦khổ 時thời 方phương 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 及cập 苦khổ 易dị 脫thoát 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 乃nãi 生sanh 。 謂vị 若nhược 未vị 遭tao 飢cơ 渴khát 寒hàn 熱nhiệt 。 疲bì 欲dục 等đẳng 苦khổ 所sở 逼bức 迫bách 時thời 。 不bất 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 生sanh 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 故cố 於ư 對đối 治trị 重trọng/trùng 苦khổ 因nhân 中trung 。 愚ngu 夫phu 妄vọng 計kế 此thử 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 實thật 無vô 決quyết 定định 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 苦khổ 易dị 脫thoát 中trung 愚ngu 夫phu 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 荷hà 重trọng 擔đảm 暫tạm 易dị 肩kiên 等đẳng 。 故cố 受thọ 唯duy 苦khổ 。 定định 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 言ngôn 樂nhạo/nhạc/lạc 實thật 有hữu 。 此thử 言ngôn 應ưng 理lý 。 云vân 何hà 知tri 然nhiên 。 且thả 應ưng 反phản 徵trưng 撥bát 無vô 樂nhạo/nhạc/lạc 者giả 何hà 名danh 為vi 苦khổ 。 若nhược 謂vị 逼bức 迫bách 既ký 有hữu 適thích 悅duyệt 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 損tổn 害hại 既ký 有hữu 饒nhiêu 益ích 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 非phi 愛ái 既ký 有hữu 可khả 愛ái 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 成thành 。 若nhược 謂vị 可khả 愛ái 體thể 非phi 成thành 實thật 。 以dĩ 諸chư 聖thánh 者giả 。 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 可khả 愛ái 復phục 成thành 非phi 可khả 愛ái 故cố 。 不bất 爾nhĩ 。 可khả 愛ái 聖thánh 離ly 染nhiễm 時thời 。 由do 異dị 門môn 觀quán 為vi 非phi 愛ái 故cố 。 謂vị 若nhược 有hữu 受thọ 自tự 相tương/tướng 可khả 愛ái 。 此thử 受thọ 未vị 常thường 成thành 非phi 可khả 愛ái 。 然nhiên 諸chư 聖thánh 者giả 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 。 以dĩ 餘dư 行hành 相tương/tướng 厭yếm 患hoạn 此thử 受thọ 。 謂vị 觀quán 此thử 受thọ 是thị 放phóng 逸dật 處xứ 。 要yếu 由do 廣quảng 大đại 功công 力lực 所sở 成thành 變biến 壞hoại 無vô 常thường 。 故cố 非phi 可khả 愛ái 。 非phi 彼bỉ 自tự 相tương/tướng 是thị 非phi 愛ái 法pháp 。 若nhược 彼bỉ 自tự 體thể 是thị 非phi 可khả 愛ái 不bất 應ưng 於ư 中trung 有hữu 起khởi 愛ái 者giả 。 若nhược 不bất 起khởi 愛ái 於ư 離ly 染nhiễm 時thời 聖thánh 者giả 不bất 應ưng 以dĩ 餘dư 行hành 相tương/tướng 觀quán 察sát 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 深thâm 生sanh 厭yếm 患hoạn 。 故cố 由do 自tự 相tương/tướng 有hữu 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 然nhiên 世Thế 尊Tôn 言ngôn 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 苦khổ 者giả 。 佛Phật 自tự 釋thích 通thông 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。
佛Phật 告cáo 慶khánh 喜hỷ 。
我ngã 依y 諸chư 行hành 。 皆giai 是thị 無vô 常thường 。 及cập 諸chư 有hữu 為vi 。 皆giai 是thị 變biến 壞hoại 。 密mật 作tác 是thị 說thuyết 。 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 故cố 知tri 此thử 經Kinh 不bất 依y 苦khổ 苦khổ 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 若nhược 由do 自tự 相tương/tướng 說thuyết 受thọ 皆giai 苦khổ 。 何hà 緣duyên 慶khánh 喜hỷ 。 作tác 是thị 問vấn 言ngôn 。 佛Phật 於ư 餘dư 經kinh 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 及cập 苦khổ 。 不bất 苦khổ 不bất 樂lạc 。 依y 何hà 密mật 意ý 。 此thử 經Kinh 復phục 言ngôn 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 慶khánh 喜hỷ 但đãn 應ưng 作tác 如như 是thị 問vấn 。 依y 何hà 密mật 意ý 。 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 世Thế 尊Tôn 亦diệc 應ưng 但đãn 作tác 是thị 答đáp 。 我ngã 依y 此thử 密mật 意ý 故cố 說thuyết 有hữu 三tam 受thọ 。 經kinh 中trung 既ký 無vô 如như 是thị 問vấn 答đáp 。 故cố 由do 自tự 相tương/tướng 實thật 有hữu 三tam 受thọ 。 世Thế 尊Tôn 既ký 言ngôn 我ngã 密mật 意ý 說thuyết 諸chư 所sở 有hữu 受thọ 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 即tức 已dĩ 顯hiển 示thị 此thử 所sở 說thuyết 經Kinh 依y 別biệt 意ý 說thuyết 非phi 真chân 了liễu 義nghĩa 。 又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 汝nhữ 應ưng 以dĩ 苦khổ 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 者giả 。 應ưng 知tri 此thử 經Kinh 意ý 顯hiển 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 有hữu 二nhị 種chủng 性tánh 。 一nhất 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 性tánh 。 謂vị 此thử 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 依y 自tự 相tương/tướng 門môn 是thị 可khả 愛ái 故cố 。 二nhị 有hữu 苦khổ 性tánh 。 謂vị 依y 異dị 門môn 亦diệc 是thị 無vô 常thường 。 變biến 壞hoại 法pháp 故cố 。 然nhiên 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 能năng 為vi 繫hệ 縛phược 。 諸chư 有hữu 貪tham 者giả 噉đạm 此thử 味vị 故cố 。 若nhược 觀quán 苦khổ 時thời 。 能năng 令linh 解giải 脫thoát 。 如như 是thị 觀quán 者giả 。 得đắc 離ly 貪tham 故cố 。 佛Phật 以dĩ 觀quán 苦khổ 能năng 令linh 解giải 脫thoát 故cố 。 勸khuyến 有hữu 情tình 觀quán 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 如như 何hà 知tri 此thử 自tự 相tương/tướng 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。
諸chư 佛Phật 正chánh 遍biến 覺giác 。 知tri 諸chư 行hành 非phi 常thường 。
及cập 有hữu 為vi 變biến 壞hoại 。 故cố 說thuyết 受thọ 皆giai 苦khổ 。
又hựu 契Khế 經Kinh 言ngôn 於ư 苦khổ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 名danh 顛điên 倒đảo 者giả 。 此thử 別biệt 意ý 說thuyết 。 以dĩ 諸chư 世thế 間gian 。 於ư 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 妙diệu 欲dục 諸chư 有hữu 一nhất 分phần/phân 樂nhạo/nhạc/lạc 中trung 一nhất 向hướng 計kế 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 謂vị 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 若nhược 依y 異dị 門môn 亦diệc 有hữu 苦khổ 性tánh 。 然nhiên 諸chư 世thế 間gian 唯duy 觀quán 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 諸chư 妙diệu 欲dục 境cảnh 。 樂lạc 少thiểu 苦khổ 多đa 。 唯duy 觀quán 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 成thành 顛điên 倒đảo 。 諸chư 有hữu 亦diệc 然nhiên 。 故cố 不bất 由do 此thử 能năng 證chứng 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 無vô 實thật 理lý 成thành 。 若nhược 受thọ 自tự 相tương/tướng 實thật 皆giai 苦khổ 者giả 。 佛Phật 說thuyết 三tam 受thọ 有hữu 何hà 勝thắng 利lợi 。 若nhược 謂vị 世Thế 尊Tôn 隨tùy 俗tục 說thuyết 者giả 。 不bất 應ưng 正chánh 理lý 。 以dĩ 世Thế 尊Tôn 言ngôn 我ngã 密mật 說thuyết 受thọ 無vô 非phi 苦khổ 故cố 。 又hựu 於ư 觀quán 五ngũ 受thọ 說thuyết 如như 實thật 言ngôn 故cố 。 謂vị 契Khế 經Kinh 說thuyết 。 所sở 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 根căn 所sở 有hữu 喜hỷ 根căn 應ưng 知tri 此thử 二nhị 皆giai 是thị 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 復phục 作tác 是thị 說thuyết 。 若nhược 以dĩ 正chánh 慧tuệ 如như 實thật 觀quán 見kiến 如như 是thị 五ngũ 根căn 。 三tam 結kết 永vĩnh 斷đoạn 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 又hựu 佛Phật 如như 何hà 於ư 一nhất 苦khổ 受thọ 。 隨tùy 順thuận 世thế 俗tục 。 分phân 別biệt 說thuyết 三tam 。 若nhược 謂vị 世thế 間gian 於ư 下hạ 上thượng 中trung 苦khổ 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 覺giác 。 佛Phật 隨tùy 順thuận 彼bỉ 說thuyết 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 。 理lý 亦diệc 不bất 然nhiên 。 樂nhạo/nhạc/lạc 亦diệc 三tam 故cố 。 應ưng 於ư 下hạ 等đẳng 三tam 苦khổ 唯duy 起khởi 上thượng 等đẳng 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 又hựu 受thọ 殊thù 勝thắng 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 有hữu 何hà 下hạ 苦khổ 而nhi 世thế 於ư 中trung 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 覺giác 。 若nhược 許hứa 爾nhĩ 時thời 有hữu 下hạ 苦khổ 者giả 。 如như 是thị 下hạ 苦khổ 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 。 世thế 應ưng 爾nhĩ 時thời 有hữu 極cực 樂lạc 覺giác 。 此thử 位vị 眾chúng 苦khổ 都đô 無vô 有hữu 故cố 。 受thọ 欲dục 樂lạc 時thời 。 徵trưng 問vấn 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 下hạ 品phẩm 受thọ 。 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 許hứa 受thọ 分phân 明minh 猛mãnh 利lợi 可khả 取thủ 。 許hứa 中trung 品phẩm 受thọ 現hiện 在tại 前tiền 時thời 。 與dữ 此thử 相tương 違vi 。 如như 何hà 應ưng 理lý 。 又hựu 下hạ 三tam 定định 說thuyết 有hữu 樂nhạo/nhạc/lạc 故cố 。 應ưng 有hữu 下hạ 苦khổ 。 以dĩ 上thượng 諸chư 地địa 說thuyết 有hữu 捨xả 故cố 。 應ưng 有hữu 中trung 苦khổ 。 定định 勝thắng 苦khổ 增tăng 。 豈khởi 應ưng 正chánh 理lý 。 故cố 不bất 應ưng 依y 下hạ 等đẳng 三tam 苦khổ 如như 次thứ 建kiến 立lập 樂nhạo/nhạc/lạc 等đẳng 三tam 受thọ 。 又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 。
佛Phật 告cáo 大đại 名danh 。
若nhược 色sắc 一nhất 向hướng 是thị 苦khổ 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 非phi 樂nhạo/nhạc/lạc 所sở 隨tùy 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 故cố 知tri 定định 有hữu 少thiểu 分phần 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 。 如như 是thị 且thả 辯biện 彼bỉ 所sở 引dẫn 教giáo 顯hiển 無vô 實thật 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 證chứng 不bất 成thành 。 所sở 立lập 理lý 言ngôn 亦diệc 不bất 成thành 證chứng 。 且thả 以dĩ 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 皆giai 不bất 定định 故cố 者giả 。 此thử 非phi 正chánh 理lý 。 迷mê 因nhân 義nghĩa 故cố 。 謂vị 觀quán 所sở 依y 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 諸chư 外ngoại 境cảnh 界giới 方phương 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 或hoặc 為vi 苦khổ 因nhân 。 非phi 唯duy 外ngoại 境cảnh 。 若nhược 此thử 外ngoại 境cảnh 至chí 此thử 所sở 依y 如như 是thị 分phần/phân 位vị 能năng 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 未vị 嘗thường 至chí 此thử 不bất 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 。 非phi 不bất 決quyết 定định 。 如như 世thế 間gian 火hỏa 觀quán 所sở 煮chử 炙chích 分phần/phân 位vị 差sai 別biệt 為vi 美mỹ 熟thục 因nhân 或hoặc 為vi 違vi 因nhân 非phi 唯duy 彼bỉ 火hỏa 。 若nhược 此thử 火hỏa 至chí 此thử 所sở 煮chử 炙chích 如như 是thị 分phần/phân 位vị 。 為vi 美mỹ 熟thục 因nhân 。 未vị 嘗thường 至chí 此thử 非phi 美mỹ 熟thục 因nhân 故cố 美mỹ 熟thục 因nhân 。 非phi 不bất 決quyết 定định 。 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 亦diệc 爾nhĩ 。 決quyết 定định 理lý 成thành 。 又hựu 三tam 靜tĩnh 慮lự 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 因nhân 豈khởi 不bất 定định 。 彼bỉ 因nhân 無vô 時thời 能năng 生sanh 苦khổ 故cố 。 又hựu 彼bỉ 所sở 說thuyết 要yếu 治trị 苦khổ 時thời 起khởi 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 者giả 。 准chuẩn 前tiền 已dĩ 破phá 。 謂vị 受thọ 殊thù 勝thắng 香hương 味vị 觸xúc 等đẳng 。 所sở 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 時thời 。 對đối 治trị 何hà 苦khổ 而nhi 世thế 於ư 中trung 起khởi 於ư 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 。 設thiết 許hứa 爾nhĩ 時thời 治trị 麁thô 苦khổ 者giả 。 此thử 能năng 治trị 苦khổ 已dĩ 滅diệt 未vị 生sanh 。
爾nhĩ 時thời 轉chuyển 應ưng 生sanh 極cực 樂lạc 覺giác 。 又hựu 靜tĩnh 慮lự 樂nhạo/nhạc/lạc 治trị 何hà 故cố 生sanh 。 如như 是thị 等đẳng 破phá 准chuẩn 前tiền 應ưng 說thuyết 。 又hựu 彼bỉ 所sở 說thuyết 苦khổ 易dị 脫thoát 中trung 樂nhạo/nhạc/lạc 覺giác 乃nãi 生sanh 如như 易dị 肩kiên 者giả 。 此thử 身thân 分phần/phân 位vị 實thật 能năng 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 。 乃nãi 至chí 身thân 如như 是thị 分phần/phân 位vị 未vị 滅diệt 前tiền 必tất 有hữu 樂nhạo 生sanh 。 滅diệt 則tắc 不bất 爾nhĩ 。 若nhược 異dị 此thử 者giả 此thử 位vị 後hậu 時thời 樂nhạo/nhạc/lạc 應ưng 轉chuyển 增tăng 。 苦khổ 漸tiệm 微vi 故cố 。 如như 是thị 易dị 脫thoát 身thân 四tứ 威uy 儀nghi 。 生sanh 樂nhạo/nhạc/lạc 解giải 勞lao 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 若nhược 先tiên 無vô 苦khổ 於ư 最tối 後hậu 時thời 何hà 為vi 欻hốt 然nhiên 生sanh 於ư 苦khổ 覺giác 。 由do 身thân 變biến 易dị 分phần/phân 位vị 別biệt 故cố 。 如như 酒tửu 等đẳng 後hậu 時thời 有hữu 甘cam 醋thố 味vị 起khởi 。 是thị 故cố 樂nhạo/nhạc/lạc 受thọ 實thật 有hữu 理lý 成thành 。 由do 此thử 定định 知tri 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 三tam 苦khổ 合hợp 故cố 如như 應ưng 名danh 苦khổ 。 即tức 苦khổ 行hạnh 體thể 亦diệc 名danh 集Tập 諦Đế 。 此thử 說thuyết 必tất 定định 違vi 越việt 契Khế 經Kinh 。 契Khế 經Kinh 唯duy 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 故cố 。 經kinh 就tựu 勝thắng 故cố 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 。 理lý 實thật 所sở 餘dư 亦diệc 是thị 集Tập 諦Đế 。 如như 是thị 理lý 趣thú 由do 何hà 證chứng 知tri 。 餘dư 契Khế 經Kinh 中trung 亦diệc 說thuyết 餘dư 故cố 。 如như 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 伽già 他tha 中trung 言ngôn 。
業nghiệp 愛ái 及cập 無vô 明minh 。 為vi 因nhân 招chiêu 後hậu 行hành 。
令linh 諸chư 有hữu 相tương 續tục 。 名danh 補bổ 特đặc 伽già 羅la 。
又hựu 契Khế 經Kinh 說thuyết 五ngũ 種chủng 種chủng 子tử 。 此thử 即tức 別biệt 名danh 說thuyết 有hữu 取thủ 識thức 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 說thuyết 置trí 地địa 界giới 中trung 。 此thử 即tức 別biệt 名danh 說thuyết 四tứ 識thức 住trụ 。 故cố 經kinh 所sở 說thuyết 是thị 密mật 意ý 言ngôn 。 阿a 毘tỳ 達đạt 磨ma 依y 法pháp 相tướng 說thuyết 。 然nhiên 經kinh 中trung 說thuyết 愛ái 為vi 集tập 者giả 。 偏thiên 說thuyết 起khởi 因nhân 。 伽già 他tha 中trung 說thuyết 業nghiệp 愛ái 無vô 明minh 皆giai 為vi 因nhân 者giả 。 具cụ 說thuyết 生sanh 起khởi 及cập 彼bỉ 因nhân 因nhân 。 云vân 何hà 知tri 爾nhĩ 。 業nghiệp 為vi 生sanh 因nhân 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 經kinh 所sở 說thuyết 故cố 。 又hựu 彼bỉ 經kinh 中trung 次thứ 第đệ 顯hiển 示thị 後hậu 行hành 業nghiệp 有hữu 因nhân 有hữu 緣duyên 有hữu 緒tự 故cố 。 為vi 別biệt 建kiến 立lập 種chủng 子tử 及cập 田điền 說thuyết 有hữu 取thủ 識thức 及cập 四tứ 識thức 住trụ 。 故cố 非phi 唯duy 愛ái 為vi 集Tập 諦Đế 體thể 。 何hà 法pháp 名danh 生sanh 。 何hà 法pháp 名danh 起khởi 。 界giới 趣thú 生sanh 等đẳng 品phẩm 類loại 差sai 別biệt 。 自tự 體thể 出xuất 現hiện 。 說thuyết 名danh 為vi 生sanh 。 若nhược 無vô 差sai 別biệt 。 後hậu 有hữu 相tương 續tục 。 說thuyết 名danh 為vi 起khởi 。 業nghiệp 與dữ 有hữu 愛ái 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 為vi 彼bỉ 二nhị 因nhân 。 譬thí 如như 種chủng 子tử 。 與dữ 穀cốc 麥mạch 等đẳng 別biệt 種chủng 類loại 芽nha 為vi 能năng 生sanh 因nhân 。 水thủy 與dữ 一nhất 切thiết 無vô 差sai 別biệt 芽nha 為vi 能năng 起khởi 因nhân 。 業nghiệp 及cập 有hữu 愛ái 為vi 生sanh 起khởi 因nhân 。 應ưng 知tri 亦diệc 爾nhĩ 。 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 何hà 理lý 為vi 證chứng 。 離ly 愛ái 後hậu 有hữu 必tất 不bất 起khởi 故cố 。 謂vị 有hữu 愛ái 離ly 愛ái 二nhị 俱câu 命mạng 終chung 。 唯duy 見kiến 有hữu 愛ái 者giả 後hậu 有hữu 更cánh 起khởi 。 由do 此thử 理lý 證chứng 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 起khởi 有hữu 起khởi 無vô 定định 隨tùy 愛ái 故cố 。 又hựu 由do 愛ái 故cố 相tương 續tục 趣thú 後hậu 。 現hiện 見kiến 若nhược 於ư 是thị 處xứ 有hữu 愛ái 。 則tắc 心tâm 相tương 續tục 數số 趣thú 於ư 彼bỉ 。 由do 此thử 比tỉ 知tri 。 以dĩ 有hữu 愛ái 故cố 能năng 令linh 相tương 續tục 馳trì 趣thú 後hậu 有hữu 。 又hựu 取thủ 後hậu 身thân 。 更cánh 無vô 有hữu 法pháp 。 封phong 執chấp 堅kiên 著trước 如như 貪tham 愛ái 者giả 。 如như 蓽tất 豆đậu 屑tiết 於ư 澡táo 浴dục 時thời 和hòa 水thủy 塗đồ 身thân 至chí 乾can/kiền/càn 燥táo 位vị 著trước 身thân 難nan 離ly 餘dư 無vô 以dĩ 加gia 。 如như 是thị 無vô 有hữu 。 餘dư 為vi 因nhân 法pháp 執chấp 取thủ 後hậu 身thân 如như 我ngã 愛ái 者giả 。 由do 此thử 理lý 證chứng 愛ái 為vi 起khởi 因nhân 。 如như 是thị 世Thế 尊Tôn 。 說thuyết 諦đế 有hữu 四tứ 。 餘dư 經kinh 復phục 說thuyết 。 諦đế 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 世thế 俗tục 諦đế 。 二nhị 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 是thị 二nhị 諦đế 。 其kỳ 相tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
彼bỉ 覺giác 破phá 便tiện 無vô 。 慧tuệ 析tích 餘dư 亦diệc 爾nhĩ 。
如như 瓶bình 水thủy 世thế 俗tục 。 異dị 此thử 名danh 勝thắng 義nghĩa 。
論luận 曰viết 。 若nhược 彼bỉ 物vật 覺giác 彼bỉ 破phá 便tiện 無vô 。 彼bỉ 物vật 應ưng 知tri 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 如như 瓶bình 被bị 破phá 為vi 碎toái 凡phàm 時thời 瓶bình 覺giác 則tắc 無vô 。 衣y 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 又hựu 若nhược 有hữu 物vật 以dĩ 慧tuệ 析tích 除trừ 彼bỉ 覺giác 便tiện 無vô 亦diệc 是thị 世thế 俗tục 。 如như 水thủy 被bị 慧tuệ 析tích 色sắc 等đẳng 時thời 水thủy 覺giác 則tắc 無vô 。 火hỏa 等đẳng 亦diệc 爾nhĩ 。 即tức 於ư 彼bỉ 物vật 未vị 破phá 析tích 時thời 以dĩ 世thế 想tưởng 名danh 施thi 設thiết 為vi 彼bỉ 。 施thi 設thiết 有hữu 故cố 名danh 為vi 世thế 俗tục 。 依y 世thế 俗tục 理lý 說thuyết 有hữu 瓶bình 等đẳng 。 是thị 實thật 非phi 虛hư 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 若nhược 物vật 異dị 此thử 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 謂vị 彼bỉ 物vật 覺giác 彼bỉ 破phá 不bất 無vô 及cập 慧tuệ 析tích 餘dư 彼bỉ 覺giác 仍nhưng 有hữu 。 應ưng 知tri 彼bỉ 物vật 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 色sắc 等đẳng 物vật 碎toái 至chí 極cực 微vi 。 或hoặc 以dĩ 勝thắng 慧tuệ 析tích 除trừ 味vị 等đẳng 。 彼bỉ 覺giác 恆hằng 有hữu 。 受thọ 等đẳng 亦diệc 然nhiên 。 此thử 真chân 實thật 有hữu 故cố 名danh 勝thắng 義nghĩa 。 依y 勝thắng 義nghĩa 理lý 說thuyết 有hữu 色sắc 等đẳng 。 是thị 實thật 非phi 虛hư 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 先tiên 軌quỹ 範phạm 師sư 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 如như 出xuất 世thế 智trí 及cập 此thử 後hậu 得đắc 世thế 間gian 正chánh 智trí 所sở 取thủ 諸chư 法pháp 名danh 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 如như 此thử 餘dư 智trí 所sở 聚tụ 諸chư 法pháp 名danh 世thế 俗tục 諦đế 。 已dĩ 辯biện 諸chư 諦đế 。 應ưng 說thuyết 云vân 何hà 方phương 便tiện 。 勤cần 修tu 趣thú 見kiến 諦Đế 道đạo 。 頌tụng 曰viết 。
將tương 趣thú 見kiến 諦Đế 道đạo 。 應ưng 住trụ 戒giới 勤cần 修tu 。
聞văn 思tư 修tu 所sở 成thành 。 謂vị 名danh 俱câu 義nghĩa 境cảnh 。
論luận 曰viết 。 諸chư 有hữu 發phát 心tâm 。 將tương 趣thú 見kiến 諦Đế 。 應ưng 先tiên 安an 住trụ 清thanh 淨tịnh 尸thi 羅la 。 然nhiên 後hậu 勤cần 修tu 聞văn 所sở 成thành 等đẳng 。 謂vị 先tiên 攝nhiếp 受thọ 順thuận 見kiến 諦Đế 聞văn 。 聞văn 已dĩ 勤cần 求cầu 。 所sở 聞văn 法Pháp 義nghĩa 。 聞văn 法Pháp 義nghĩa 已dĩ 無vô 倒đảo 思tư 惟duy 。 思tư 已dĩ 方phương 能năng 依y 定định 修tu 習tập 。 行hành 者giả 如như 是thị 。 住trụ 戒giới 勤cần 修tu 。 依y 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 起khởi 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 依y 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 起khởi 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 此thử 三tam 慧tuệ 相tương/tướng 差sai 別biệt 云vân 何hà 。 毘tỳ 婆bà 沙sa 師sư 謂vị 。 三tam 慧tuệ 相tương/tướng 緣duyên 名danh 俱câu 義nghĩa 。 如như 次thứ 有hữu 別biệt 。 聞văn 所sở 成thành 慧tuệ 。 唯duy 緣duyên 名danh 境cảnh 。 未vị 能năng 捨xả 文văn 而nhi 觀quán 義nghĩa 故cố 。 思tư 所sở 成thành 慧tuệ 。 緣duyên 名danh 義nghĩa 境cảnh 。 有hữu 時thời 由do 文văn 引dẫn 義nghĩa 。 有hữu 時thời 由do 義nghĩa 引dẫn 文văn 。 未vị 全toàn 捨xả 文văn 而nhi 觀quán 義nghĩa 故cố 。 修tu 所sở 成thành 慧tuệ 。 唯duy 緣duyên 義nghĩa 境cảnh 。 已dĩ 能năng 捨xả 文văn 唯duy 觀quán 義nghĩa 故cố 。 譬thí 若nhược 有hữu 人nhân 。 浮phù 深thâm 駛sử 水thủy 。 曾tằng 未vị 學học 者giả 不bất 捨xả 所sở 依y 。 曾tằng 學học 未vị 成thành 或hoặc 捨xả 或hoặc 執chấp 。 曾tằng 善thiện 學học 者giả 不bất 待đãi 所sở 依y 。 自tự 力lực 浮phù 渡độ 。 三tam 慧tuệ 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 言ngôn 。 若nhược 爾nhĩ 思tư 慧tuệ 不bất 成thành 。 謂vị 此thử 既ký 通thông 緣duyên 名danh 緣duyên 義nghĩa 。 如như 次thứ 應ưng 是thị 聞văn 修tu 所sở 成thành 。 今kim 詳tường 三tam 相tương/tướng 無vô 過quá 別biệt 者giả 。 謂vị 修tu 行hành 者giả 依y 聞văn 至chí 教giáo 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 聞văn 所sở 成thành 。 依y 思tư 正chánh 理lý 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 思tư 所sở 成thành 。 依y 修tu 等đẳng 持trì 所sở 生sanh 勝thắng 慧tuệ 名danh 修tu 所sở 成thành 。 說thuyết 所sở 成thành 言ngôn 顯hiển 三tam 勝thắng 慧tuệ 是thị 聞văn 思tư 等đẳng 三tam 因nhân 所sở 成thành 。 猶do 如như 世thế 間gian 。 於ư 命mạng 牛ngưu 等đẳng 如như 次thứ 說thuyết 是thị 食thực 草thảo 所sở 成thành 。 諸chư 有hữu 欲dục 於ư 修tu 精tinh 勤cần 學học 者giả 。 如như 何hà 淨tịnh 身thân 器khí 令linh 修tu 速tốc 成thành 。 頌tụng 曰viết 。
具cụ 身thân 心tâm 遠viễn 離ly 。 無vô 不bất 足túc 大đại 欲dục 。
謂vị 已dĩ 得đắc 未vị 得đắc 。 多đa 求cầu 名danh 所sở 無vô 。
治trị 相tương 違vi 界giới 三tam 。 無vô 漏lậu 無vô 貪tham 性tánh 。
四tứ 聖thánh 種chủng 亦diệc 爾nhĩ 。 前tiền 三tam 唯duy 喜hỷ 足túc 。
三tam 生sanh 具cụ 後hậu 業nghiệp 。 為vi 治trị 四tứ 愛ái 生sanh 。
我ngã 所sở 我ngã 事sự 欲dục 。 暫tạm 息tức 永vĩnh 除trừ 故cố 。
論luận 曰viết 。 身thân 器khí 清thanh 淨tịnh 略lược 由do 三tam 因nhân 。 何hà 等đẳng 謂vị 三tam 因nhân 。 一nhất 身thân 心tâm 遠viễn 離ly 。 二nhị 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 。 三tam 住trụ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 身thân 遠viễn 離ly 者giả 。 離ly 相tương/tướng 雜tạp 住trụ 。 心tâm 遠viễn 離ly 者giả 。 離ly 不bất 善thiện 尋tầm 。 此thử 二nhị 易dị 可khả 成thành 。 由do 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 。 言ngôn 喜hỷ 足túc 者giả 無vô 不bất 喜hỷ 足túc 。 少thiểu 欲dục 者giả 無vô 大đại 欲dục 。 所sở 無vô 二nhị 種chủng 差sai 別biệt 云vân 何hà 。 對đối 法pháp 諸chư 師sư 咸hàm 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 已dĩ 得đắc 妙diệu 衣y 服phục 等đẳng 更cánh 多đa 求cầu 名danh 不bất 喜hỷ 足túc 。 於ư 未vị 得đắc 妙diệu 衣y 等đẳng 多đa 希hy 求cầu 名danh 大đại 欲dục 。 豈khởi 不bất 更cánh 求cầu 亦diệc 緣duyên 未vị 得đắc 。 此thử 二nhị 差sai 別biệt 便tiện 應ưng 不bất 成thành 。 是thị 故cố 此thử 中trung 。 應ưng 作tác 是thị 說thuyết 。 於ư 所sở 已dĩ 得đắc 不bất 妙diệu 不bất 多đa 悵trướng 望vọng 不bất 歡hoan 名danh 不bất 喜hỷ 足túc 。 於ư 所sở 未vị 得đắc 衣y 服phục 等đẳng 事sự 求cầu 妙diệu 求cầu 多đa 名danh 為vi 大đại 欲dục 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 能năng 治trị 此thử 故cố 與dữ 此thử 相tương 違vi 應ưng 知tri 差sai 別biệt 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 通thông 三tam 界giới 無vô 漏lậu 。 所sở 治trị 二nhị 種chủng 唯duy 欲dục 界giới 所sở 繫hệ 。 喜hỷ 足túc 少thiểu 欲dục 體thể 是thị 無vô 貪tham 。 所sở 治trị 二nhị 種chủng 欲dục 貪tham 為vi 性tánh 。 能năng 生sanh 眾chúng 聖thánh 故cố 名danh 聖thánh 種chủng 。 四tứ 聖thánh 種chủng 體thể 亦diệc 是thị 無vô 貪tham 。 四tứ 中trung 前tiền 三tam 體thể 唯duy 喜hỷ 足túc 。 謂vị 於ư 衣y 服phục 飲ẩm 食thực 臥ngọa 具cụ 。 隨tùy 所sở 得đắc 中trung 皆giai 生sanh 喜hỷ 足túc 。 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 斷đoạn 修tu 。 如như 何hà 亦diệc 用dụng 無vô 貪tham 為vi 體thể 。 以dĩ 能năng 棄khí 捨xả 有hữu 欲dục 貪tham 故cố 。 為vi 顯hiển 何hà 義nghĩa 立lập 四tứ 聖thánh 種chủng 。 以dĩ 諸chư 弟đệ 子tử 捨xả 俗tục 生sanh 具cụ 及cập 俗tục 事sự 業nghiệp 。 為vì 求cầu 解giải 脫thoát 。 歸quy 佛Phật 出xuất 家gia 。 法Pháp 主Chủ 世Thế 尊Tôn 。 愍mẫn 彼bỉ 安an 立lập 助trợ 道đạo 二nhị 事sự 。 一nhất 者giả 生sanh 具cụ 。 二nhị 者giả 事sự 業nghiệp 。 前tiền 三tam 即tức 是thị 助trợ 道đạo 生sanh 具cụ 。 最tối 後hậu 即tức 是thị 助trợ 道đạo 事sự 業nghiệp 。 汝nhữ 等đẳng 若nhược 能năng 。 依y 前tiền 生sanh 具cụ 作tác 後hậu 事sự 業nghiệp 解giải 脫thoát 非phi 久cửu 。 何hà 故cố 安an 立lập 如như 是thị 二nhị 事sự 。 為vi 欲dục 對đối 治trị 四tứ 種chủng 愛ái 生sanh 故cố 。 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 苾Bật 芻Sô 諦đế 聽thính 。 愛ái 因nhân 衣y 服phục 應ưng 生sanh 時thời 生sanh 。 應ưng 住trụ 時thời 住trụ 。 應ưng 執chấp 時thời 執chấp 。 如như 是thị 愛ái 因nhân 飲ẩm 食thực 臥ngọa 具cụ 。 及cập 有hữu 無vô 有hữu 。 皆giai 如như 是thị 說thuyết 。 為vi 治trị 此thử 四tứ 說thuyết 四tứ 聖thánh 種chủng 。 即tức 依y 此thử 義nghĩa 更cánh 異dị 門môn 說thuyết 。 謂vị 佛Phật 為vi 欲dục 暫tạm 息tức 永vĩnh 除trừ 我ngã 所sở 我ngã 事sự 欲dục 故cố 說thuyết 四tứ 聖thánh 種chủng 。 我ngã 所sở 事sự 者giả 謂vị 衣y 服phục 等đẳng 。 我ngã 事sự 者giả 謂vị 自tự 身thân 。 緣duyên 彼bỉ 貪tham 名danh 為vi 欲dục 。 為vi 暫tạm 止chỉ 息tức 前tiền 三tam 貪tham 故cố 說thuyết 前tiền 三tam 聖thánh 種chủng 。 為vi 永vĩnh 滅diệt 除trừ 四tứ 種chủng 貪tham 故cố 說thuyết 第đệ 四tứ 聖thánh 種chủng 。 如như 是thị 已dĩ 說thuyết 修tu 所sở 依y 器khí 。 由do 何hà 門môn 故cố 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 頌tụng 曰viết 。
入nhập 修tu 要yếu 二nhị 門môn 。 不bất 淨tịnh 觀quán 息tức 念niệm 。
貪tham 尋tầm 增tăng 上thượng 者giả 。 如như 次thứ 第đệ 應ưng 修tu 。
論luận 曰viết 。 正chánh 入nhập 修tu 門môn 要yếu 者giả 有hữu 二nhị 。 一nhất 不bất 淨tịnh 觀quán 。 二nhị 持trì 息tức 念niệm 。 誰thùy 於ư 何hà 門môn 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 如như 次thứ 應ưng 知tri 。 貪tham 尋tầm 增tăng 者giả 。 謂vị 貪tham 猛mãnh 盛thịnh 數số 現hiện 在tại 前tiền 。 如như 是thị 有hữu 情tình 。 名danh 貪tham 行hành 者giả 。 彼bỉ 觀quán 不bất 淨tịnh 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 尋tầm 多đa 亂loạn 心tâm 名danh 尋tầm 行hành 者giả 。 彼bỉ 依y 息tức 念niệm 能năng 正chánh 入nhập 修tu 。 有hữu 餘dư 師sư 言ngôn 。 此thử 持trì 息tức 念niệm 非phi 多đa 緣duyên 故cố 能năng 止chỉ 亂loạn 尋tầm 。 不bất 淨tịnh 多đa 緣duyên 顯hiển 形hình 差sai 別biệt 引dẫn 多đa 尋tầm 故cố 治trị 彼bỉ 無vô 能năng 。 有hữu 餘dư 復phục 言ngôn 。 此thử 時thời 息tức 念niệm 內nội 門môn 轉chuyển 故cố 能năng 止chỉ 亂loạn 尋tầm 。 不bất 淨tịnh 多đa 於ư 外ngoại 門môn 轉chuyển 故cố 。 猶do 如như 眼nhãn 識thức 治trị 彼bỉ 無vô 能năng 。 此thử 中trung 先tiên 應ưng 辯biện 不bất 淨tịnh 觀quán 。 如như 是thị 觀quán 相tương/tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
為vi 通thông 治trị 四tứ 貪tham 。 且thả 辯biện 觀quán 骨cốt 鎖tỏa 。
廣quảng 至chí 海hải 復phục 略lược 。 名danh 初sơ 習tập 業nghiệp 位vị 。
除trừ 足túc 至chí 頭đầu 半bán 。 名danh 為vi 已dĩ 熟thục 修tu 。
繫hệ 心tâm 在tại 眉mi 間gian 。 名danh 超siêu 作tác 意ý 位vị 。
論luận 曰viết 。 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 正chánh 為vi 治trị 貪tham 。 然nhiên 貪tham 差sai 別biệt 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 顯hiển 色sắc 貪tham 。 二nhị 形hình 色sắc 貪tham 。 三tam 妙diệu 觸xúc 貪tham 。 四tứ 供cung 奉phụng 貪tham 。 緣duyên 青thanh 瘀ứ 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 一nhất 貪tham 。 緣duyên 彼bỉ 食thực 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 二nhị 貪tham 。 緣duyên 蟲trùng 蛆thư 等đẳng 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 三tam 貪tham 。 緣duyên 屍thi 不bất 動động 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 治trị 第đệ 四tứ 貪tham 。 若nhược 緣duyên 骨cốt 鎖tỏa 。 修tu 不bất 淨tịnh 觀quán 。 通thông 能năng 對đối 治trị 如như 是thị 四tứ 貪tham 。 以dĩ 骨cốt 鎖tỏa 中trung 無vô 四tứ 貪tham 境cảnh 故cố 。 應ưng 且thả 辯biện 修tu 骨cốt 鎖tỏa 觀quán 。 此thử 唯duy 勝thắng 解giải 作tác 意ý 攝nhiếp 故cố 。 少thiểu 分phần 緣duyên 故cố 。 不bất 斷đoạn 煩phiền 惱não 。 唯duy 能năng 制chế 伏phục 令linh 不bất 現hiện 行hành 。 然nhiên 瑜du 伽già 師sư 修tu 骨cốt 鎖tỏa 觀quán 總tổng 有hữu 三tam 位vị 。 一nhất 初sơ 習tập 業nghiệp 。 二nhị 已dĩ 熟thục 修tu 。 三tam 超siêu 作tác 意ý 。 謂vị 觀quán 行hành 者giả 。 欲dục 修tu 如như 是thị 不bất 淨tịnh 觀quán 時thời 。 應ưng 先tiên 繫hệ 心tâm 於ư 自tự 身thân 分phần/phân 。 或hoặc 於ư 足túc 指chỉ 或hoặc 額ngạch 或hoặc 餘dư 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 心tâm 得đắc 住trụ 已dĩ 。 依y 勝thắng 解giải 力lực 於ư 自tự 身thân 分phần/phân 假giả 想tưởng 思tư 惟duy 。 皮bì 肉nhục 爛lạn 墮đọa 漸tiệm 令linh 骨cốt 淨tịnh 。 乃nãi 至chí 具cụ 觀quán 全toàn 身thân 骨cốt 鎖tỏa 。 見kiến 一nhất 具cụ 已dĩ 復phục 觀quán 第đệ 二nhị 。 如như 是thị 漸tiệm 次thứ 。 廣quảng 至chí 一nhất 房phòng 一nhất 寺tự 一nhất 園viên 一nhất 村thôn 一nhất 國quốc 。 乃nãi 至chí 遍biến 地địa 以dĩ 海hải 為vi 邊biên 。 於ư 其kỳ 中trung 間gian 。 骨cốt 鎖tỏa 充sung 滿mãn 。 為vi 令linh 勝thắng 解giải 得đắc 增tăng 長trưởng 故cố 。 於ư 所sở 廣quảng 事sự 漸tiệm 略lược 而nhi 觀quán 。 乃nãi 至chí 唯duy 觀quán 一nhất 具cụ 骨cốt 鎖tỏa 。 齊tề 此thử 漸tiệm 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 初sơ 習tập 業nghiệp 位vị 。 為vi 令linh 略lược 觀quán 勝thắng 解giải 力lực 增tăng 於ư 一nhất 具cụ 中trung 先tiên 除trừ 足túc 骨cốt 思tư 惟duy 餘dư 骨cốt 繫hệ 心tâm 而nhi 住trụ 。 漸tiệm 次thứ 乃nãi 至chí 除trừ 頭đầu 半bán 骨cốt 思tư 惟duy 半bán 骨cốt 繫hệ 心tâm 而nhi 住trụ 。 齊tề 此thử 轉chuyển 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 已dĩ 熟thục 修tu 位vị 。 為vi 令linh 略lược 觀quán 勝thắng 解giải 自tự 在tại 除trừ 半bán 頭đầu 骨cốt 繫hệ 心tâm 眉mi 間gian 。 專chuyên 注chú 一nhất 緣duyên 。 湛trạm 然nhiên 而nhi 住trụ 。 齊tề 此thử 極cực 略lược 不bất 淨tịnh 觀quán 成thành 名danh 瑜du 伽già 師sư 超siêu 作tác 意ý 位vị 。 有hữu 不bất 淨tịnh 觀quán 由do 所sở 緣duyên 小tiểu 非phi 自tự 在tại 小tiểu 應ưng 作tác 四tứ 句cú 。 此thử 由do 作tác 意ý 已dĩ 熟thục 未vị 熟thục 未vị 熟thục 已dĩ 熟thục 。 及cập 由do 所sở 緣duyên 自tự 身thân 至chí 海hải 。 有hữu 差sai 別biệt 故cố 。 此thử 不bất 淨tịnh 觀quán 何hà 性tánh 。 幾kỷ 地địa 緣duyên 何hà 境cảnh 。 何hà 處xứ 生sanh 。 何hà 行hành 相tương/tướng 。 緣duyên 何hà 世thế 。 為vi 有hữu 漏lậu 。 為vi 無vô 漏lậu 。 為vi 離ly 染nhiễm 得đắc 。 為vi 加gia 行hành 得đắc 。 頌tụng 曰viết 。
無vô 貪tham 性tánh 十Thập 地Địa 。 緣duyên 欲dục 色sắc 人nhân 生sanh 。
不bất 淨tịnh 自tự 世thế 緣duyên 。 有hữu 漏lậu 通thông 二nhị 得đắc 。
論luận 曰viết 。 如như 先tiên 所sở 問vấn 今kim 次thứ 第đệ 答đáp 。 謂vị 此thử 觀quán 以dĩ 無vô 貪tham 為vi 性tánh 通thông 依y 十Thập 地Địa 。 謂vị 四tứ 靜tĩnh 慮lự 及cập 四tứ 近cận 分phần/phân 中trung 間gian 欲dục 界giới 。 唯duy 緣duyên 欲dục 界giới 所sở 見kiến 色sắc 境cảnh 。 所sở 見kiến 者giả 何hà 。 謂vị 顯hiển 形hình 色sắc 。 緣duyên 義nghĩa 為vi 境cảnh 。 由do 此thử 已dĩ 成thành 。 唯duy 人nhân 趣thú 生sanh 。 三tam 洲châu 除trừ 北bắc 。 尚thượng 非phi 餘dư 趣thú 。 況huống 餘dư 界giới 生sanh 。 既ký 立lập 不bất 淨tịnh 名danh 。 唯duy 不bất 淨tịnh 行hạnh 相tương/tướng 。 隨tùy 在tại 何hà 世thế 緣duyên 自tự 世thế 境cảnh 。 若nhược 不bất 生sanh 法pháp 通thông 緣duyên 三tam 世thế 。 既ký 唯duy 勝thắng 解giải 作tác 意ý 相tương 應ứng 。 此thử 觀quán 理lý 應ưng 唯duy 是thị 有hữu 漏lậu 。 通thông 離ly 染nhiễm 得đắc 及cập 加gia 行hành 得đắc 。 由do 有hữu 曾tằng 得đắc 未vị 曾tằng 得đắc 故cố 。 說thuyết 不bất 淨tịnh 觀quán 。 相tương/tướng 差sai 別biệt 已dĩ 。 次thứ 應ưng 辯biện 持trì 息tức 念niệm 。 此thử 差sai 別biệt 相tương/tướng 云vân 何hà 。 頌tụng 曰viết 。
息tức 念niệm 慧tuệ 五ngũ 地địa 。 緣duyên 風phong 依y 欲dục 身thân 。
二nhị 得đắc 實thật 外ngoại 無vô 。 有hữu 六lục 謂vị 數số 等đẳng 。
論luận 曰viết 。 言ngôn 息tức 念niệm 者giả 。 即tức 契Khế 經Kinh 中trung 所sở 說thuyết 阿a 那na 阿a 波ba 那na 念niệm 。 言ngôn 阿a 那na 者giả 。 謂vị 持trì 息tức 入nhập 。 是thị 引dẫn 外ngoại 風phong 令linh 入nhập 身thân 義nghĩa 。 阿a 波ba 那na 者giả 。 謂vị 持trì 息tức 出xuất 。 是thị 引dẫn 內nội 風phong 令linh 出xuất 身thân 義nghĩa 。 慧tuệ 由do 念niệm 力lực 觀quán 此thử 為vi 境cảnh 故cố 名danh 阿a 那na 阿a 波ba 那na 念niệm 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 性tánh 。 而nhi 說thuyết 念niệm 者giả 。 念niệm 力lực 持trì 故cố 於ư 境cảnh 分phân 明minh 。 所sở 作tác 事sự 成thành 。 如như 念niệm 住trụ 故cố 。 通thông 於ư 五ngũ 地địa 。 謂vị 初sơ 二nhị 三tam 靜tĩnh 慮lự 近cận 分phần/phân 中trung 間gian 欲dục 界giới 。 此thử 念niệm 唯duy 與dữ 捨xả 相tương 應ứng 故cố 。 謂vị 苦khổ 樂lạc 受thọ 能năng 順thuận 引dẫn 尋tầm 。 此thử 念niệm 治trị 尋tầm 故cố 不bất 俱câu 起khởi 。 喜hỷ 樂lạc 二nhị 受thọ 能năng 違vi 專chuyên 注chú 。 此thử 念niệm 於ư 境cảnh 專chuyên 注chú 故cố 成thành 。 由do 此thử 相tương 違vi 故cố 不bất 俱câu 起khởi 。 有hữu 說thuyết 。 根căn 本bổn 下hạ 三tam 靜tĩnh 慮lự 中trung 亦diệc 有hữu 捨xả 受thọ 。 彼bỉ 說thuyết 依y 八bát 地địa 。 上thượng 定định 現hiện 前tiền 息tức 無vô 有hữu 故cố 。 此thử 定định 緣duyên 風phong 。 依y 欲dục 身thân 起khởi 。 唯duy 人nhân 天thiên 趣thú 除trừ 北bắc 俱câu 盧lô 。 通thông 離ly 染nhiễm 得đắc 及cập 加gia 行hành 得đắc 。 唯duy 與dữ 真chân 實thật 作tác 意ý 相tương 應ứng 。 正Chánh 法Pháp 有hữu 情tình 方phương 能năng 修tu 習tập 。 外ngoại 道đạo 無vô 有hữu 。 無vô 說thuyết 者giả 故cố 。 自tự 不bất 能năng 覺giác 微vi 細tế 法pháp 故cố 。 此thử 相tương/tướng 圓viên 滿mãn 由do 具cụ 六lục 因nhân 。 一nhất 數số 二nhị 隨tùy 。 三tam 止chỉ 四tứ 觀quán 。 五ngũ 轉chuyển 六lục 淨tịnh 。 數số 謂vị 繫hệ 心tâm 緣duyên 入nhập 出xuất 息tức 。 不bất 作tác 加gia 行hành 。 放phóng 捨xả 身thân 心tâm 唯duy 念niệm 憶ức 持trì 入nhập 出xuất 息tức 數số 。 從tùng 一nhất 至chí 十thập 。 不bất 減giảm 不bất 增tăng 。 恐khủng 心tâm 於ư 現hiện 。 極cực 聚tụ 散tán 故cố 。 然nhiên 於ư 此thử 中trung 。 容dung 有hữu 三tam 失thất 。 一nhất 數số 減giảm 失thất 。 於ư 二nhị 謂vị 一nhất 。 二nhị 數số 增tăng 失thất 。 於ư 一nhất 謂vị 二nhị 。 三tam 雜tạp 亂loạn 失thất 。 於ư 入nhập 謂vị 出xuất 於ư 出xuất 謂vị 入nhập 。 若nhược 離ly 如như 是thị 三tam 種chủng 。 過quá 失thất 名danh 為vi 正chánh 數số 。 若nhược 十thập 中trung 間gian 心tâm 散tán 亂loạn 者giả 。 復phục 應ưng 從tùng 一nhất 次thứ 第đệ 數số 之chi 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 乃nãi 至chí 得đắc 定định 。 隨tùy 謂vị 繫hệ 心tâm 緣duyên 入nhập 出xuất 息tức 不bất 作tác 加gia 行hành 。 隨tùy 息tức 而nhi 行hành 。 念niệm 息tức 入nhập 出xuất 時thời 各các 遠viễn 至chí 何hà 所sở 。 謂vị 念niệm 息tức 入nhập 。 為vi 行hành 遍biến 身thân 。 為vi 行hành 一nhất 分phần/phân 。 隨tùy 彼bỉ 息tức 入nhập 行hành 至chí 喉hầu 心tâm 臍tề 髖# 髀bễ 脛hĩnh 。 乃nãi 至chí 足túc 指chỉ 念niệm 恆hằng 隨tùy 逐trục 。 若nhược 念niệm 息tức 出xuất 離ly 身thân 為vi 至chí 一nhất 磔trách 一nhất 尋tầm 。 隨tùy 所sở 至chí 方phương 。 念niệm 恆hằng 隨tùy 逐trục 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 息tức 出xuất 極cực 遠viễn 乃nãi 至chí 風phong 輪luân 或hoặc 吠phệ 嵐lam 婆bà 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 。 此thử 念niệm 真chân 實thật 作tác 意ý 俱câu 故cố 。 止chỉ 謂vị 繫hệ 念niệm 唯duy 在tại 鼻tị 端đoan 。 或hoặc 在tại 眉mi 間gian 乃nãi 至chí 足túc 指chỉ 。 隨tùy 所sở 樂lạc 處xứ 安an 止chỉ 其kỳ 心tâm 。 觀quán 息tức 住trụ 身thân 如như 珠châu 中trung 縷lũ 。 為vi 冷lãnh 為vi 煖noãn 為vi 損tổn 為vi 益ích 。 觀quán 謂vị 觀quán 察sát 此thử 息tức 風phong 已dĩ 。 兼kiêm 觀quán 息tức 俱câu 大đại 種chủng 造tạo 色sắc 及cập 依y 色sắc 住trụ 心tâm 及cập 心tâm 所sở 。 具cụ 觀quán 五ngũ 蘊uẩn 以dĩ 為vi 境cảnh 界giới 。 轉chuyển 謂vị 移di 轉chuyển 緣duyên 息tức 風phong 覺giác 安an 置trí 後hậu 後hậu 勝thắng 善thiện 根căn 中trung 乃nãi 至chí 世thế 間gian 。 第đệ 一nhất 法pháp 位vị 。 淨tịnh 謂vị 昇thăng 進tiến 入nhập 見kiến 道đạo 等đẳng 。 有hữu 餘dư 師sư 說thuyết 。 念niệm 住trụ 為vi 初sơ 金kim 剛cang 喻dụ 定định 。 為vi 後hậu 名danh 轉chuyển 。 盡tận 智trí 等đẳng 方phương 名danh 淨tịnh 。 為vi 攝nhiếp 六lục 相tương/tướng 故cố 。 說thuyết 頌tụng 言ngôn 。
持trì 息tức 念niệm 應ưng 知tri 。 有hữu 六lục 種chủng 異dị 相tướng 。
謂vị 數số 隨tùy 止Chỉ 觀Quán 。 轉chuyển 淨tịnh 相tương/tướng 差sai 別biệt 。
息tức 相tương/tướng 差sai 別biệt 云vân 何hà 應ưng 知tri 。 頌tụng 曰viết 。
入nhập 出xuất 息tức 隨tùy 身thân 。 依y 二nhị 差sai 別biệt 轉chuyển 。
情tình 數số 非phi 執chấp 受thọ 。 等đẳng 流lưu 非phi 下hạ 緣duyên 。
論luận 曰viết 。 隨tùy 身thân 生sanh 地địa 息tức 彼bỉ 地địa 攝nhiếp 。 以dĩ 息tức 是thị 身thân 一nhất 分phần/phân 攝nhiếp 故cố 。 此thử 入nhập 出xuất 息tức 轉chuyển 依y 身thân 心tâm 差sai 別biệt 。 以dĩ 生sanh 無vô 色sắc 界giới 。 及cập 羯yết 剌lạt 藍lam 等đẳng 并tinh 入nhập 無vô 心tâm 定định 及cập 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 。 此thử 息tức 於ư 彼bỉ 皆giai 不bất 轉chuyển 故cố 。 謂vị 要yếu 身thân 中trung 有hữu 諸chư 孔khổng 隙khích 。 入nhập 出xuất 息tức 地địa 心tâm 正chánh 現hiện 前tiền 息tức 於ư 爾nhĩ 時thời 方phương 得đắc 轉chuyển 故cố 。 出xuất 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 及cập 初sơ 生sanh 時thời 息tức 最tối 先tiên 入nhập 。 入nhập 第đệ 四tứ 定định 等đẳng 及cập 後hậu 死tử 時thời 息tức 最tối 後hậu 出xuất 。 息tức 有hữu 情tình 數số 攝nhiếp 。 有hữu 情tình 身thân 分phần/phân 故cố 。 非phi 有hữu 執chấp 受thọ 。 與dữ 根căn 相tướng 離ly 故cố 。 是thị 等đẳng 流lưu 性tánh 。 同đồng 類loại 因nhân 生sanh 故cố 。 非phi 所sở 長trưởng 養dưỡng 。 身thân 增tăng 長trưởng 時thời 彼bỉ 損tổn 減giảm 故cố 。 非phi 異dị 熟thục 生sanh 。 斷đoạn 已dĩ 後hậu 時thời 更cánh 相tương 續tục 故cố 。 餘dư 異dị 熟thục 色sắc 無vô 如như 是thị 故cố 。 唯duy 自tự 上thượng 地địa 心tâm 之chi 所sở 緣duyên 。 非phi 下hạ 地địa 威uy 儀nghi 通thông 果quả 心tâm 境cảnh 故cố 。
說thuyết 一nhất 切thiết 有hữu 部bộ 俱câu 舍xá 論luận 卷quyển 。 第đệ 二nhị 十thập 二nhị
❖
Phiên âm: 14/3/2016 ◊ Cập nhật: 14/3/2016