弘Hoằng 明Minh 集Tập 卷quyển 第đệ 五ngũ
Hoằng Minh Tập ♦ Quyển 5
梁lương 楊dương 都đô 建kiến 初sơ 寺tự 釋thích 僧Tăng 祐hựu 律luật 師sư 撰soạn
-# 羅la 君quân 章chương 更cánh 生sanh 論luận
-# 鄭trịnh 道đạo 子tử 神thần 不bất 滅diệt 論luận
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận (# 五ngũ 篇thiên )#
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 論luận (# 何hà 鎮trấn 南nam 難nạn/nan 并tinh 答đáp )#
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 答đáp 桓hoàn 玄huyền 明minh 報báo 應ứng 論luận
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 因nhân 俗tục 疑nghi 善thiện 惡ác 無vô 現hiện 驗nghiệm 三tam 報báo 論luận
更cánh 生sanh 論luận
羅la 君quân 章chương
善thiện 哉tai 向hướng 生sanh 之chi 言ngôn 。 曰viết 天thiên 者giả 何hà 。 萬vạn 物vật 之chi 總tổng 名danh 。 人nhân 者giả 何hà 。 天thiên 中trung 之chi 一nhất 物vật 。 因nhân 此thử 以dĩ 談đàm 。 今kim 萬vạn 物vật 有hữu 數số 而nhi 天thiên 地địa 無vô 窮cùng 。 然nhiên 則tắc 無vô 窮cùng 之chi 變biến 。 未vị 始thỉ 出xuất 於ư 萬vạn 物vật 。 萬vạn 物vật 不bất 更cánh 生sanh 。 則tắc 天thiên 地địa 有hữu 終chung 矣hĩ 。 天thiên 地địa 不bất 為vi 有hữu 終chung 。 則tắc 更cánh 生sanh 可khả 知tri 矣hĩ 。
尋tầm 諸chư 舊cựu 論luận 。 亦diệc 云vân 。 萬vạn 兆triệu 懸huyền 定định 群quần 生sanh 代đại 謝tạ 。 聖thánh 人nhân 作tác 易dị 已dĩ 備bị 其kỳ 極cực 。 窮cùng 神thần 知tri 化hóa 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 苟cẩu 神thần 可khả 窮cùng 有hữu 形hình 者giả 不bất 得đắc 無vô 數số 。 是thị 則tắc 人nhân 物vật 有hữu 定định 數số 彼bỉ 我ngã 有hữu 成thành 分phần/phân 。 有hữu 不bất 可khả 滅diệt 而nhi 為vi 無vô 。 彼bỉ 不bất 得đắc 化hóa 而nhi 為vi 我ngã 。 聚tụ 散tán 隱ẩn 顯hiển 。 環hoàn 轉chuyển 我ngã 無vô 窮cùng 之chi 塗đồ 。 賢hiền 愚ngu 壽thọ 夭yểu 還hoàn 復phục 其kỳ 物vật 。 自tự 然nhiên 相tương 次thứ 毫hào 分phần/phân 不bất 差sai 。 與dữ 運vận 泯mẫn 復phục 不bất 成thành 不bất 知tri 。 遐hà 哉tai 邈mạc 乎hồ 。 其kỳ 道đạo 冥minh 矣hĩ 。 天thiên 地địa 雖tuy 大đại 渾hồn 而nhi 不bất 亂loạn 。 萬vạn 物vật 雖tuy 眾chúng 區khu 已dĩ 別biệt 矣hĩ 。 各các 自tự 其kỳ 本bổn 祖tổ 宗tông 有hữu 序tự 。 本bổn 支chi 百bách 世thế 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 。 又hựu 神thần 之chi 與dữ 質chất 自tự 然nhiên 之chi 偶ngẫu 也dã 。 偶ngẫu 有hữu 離ly 合hợp 死tử 生sanh 之chi 變biến 也dã 。 質chất 有hữu 聚tụ 散tán 往vãng 復phục 之chi 勢thế 也dã 。 人nhân 物vật 變biến 化hóa 。 各các 有hữu 其kỳ 性tánh 。 性tánh 有hữu 本bổn 分phần/phân 。 故cố 復phục 有hữu 常thường 物vật 。 散tán 雖tuy 混hỗn 淆# 聚tụ 不bất 可khả 亂loạn 。 其kỳ 往vãng 彌di 遠viễn 。 故cố 其kỳ 復phục 彌di 近cận 。 又hựu 神thần 質chất 冥minh 期kỳ 符phù 契khế 自tự 合hợp 。 世thế 皆giai 悲bi 合hợp 之chi 必tất 離ly 。 而nhi 莫mạc 慰úy 離ly 之chi 必tất 合hợp 。 皆giai 知tri 聚tụ 之chi 必tất 散tán 。 而nhi 莫mạc 識thức 散tán 之chi 必tất 聚tụ 。 未vị 之chi 思tư 也dã 。 豈khởi 遠viễn 乎hồ 哉tai 者giả 。 凡phàm 今kim 生sanh 之chi 為vi 即tức 昔tích 生sanh 。 生sanh 之chi 故cố 事sự 即tức 故cố 事sự 。 於ư 體thể 無vô 所sở 厝thố 其kỳ 意ý 與dữ 已dĩ 冥minh 。 各các 不bất 自tự 覺giác 。 孰thục 云vân 覺giác 之chi 哉tai 。 今kim 談đàm 者giả 徒đồ 知tri 向hướng 我ngã 非phi 今kim 。 而nhi 不bất 知tri 今kim 我ngã 故cố 昔tích 我ngã 耳nhĩ 。 達đạt 觀quán 者giả 所sở 以dĩ 齊tề 死tử 生sanh 。 亦diệc 云vân 死tử 生sanh 為vi 寤ngụ 寐mị 。 誠thành 哉tai 是thị 言ngôn 。
孫tôn 長trường/trưởng 沙sa 書thư
安an 國quốc
省tỉnh 更cánh 生sanh 論luận 。 括quát 囊nang 變biến 化hóa 窮cùng 尋tầm 聚tụ 散tán 。 思tư 理lý 既ký 佳giai 。 又hựu 指chỉ 味vị 辭từ 致trí 亦diệc 快khoái 。 是thị 好hảo/hiếu 論luận 也dã 。 然nhiên 吾ngô 意ý 猶do 有hữu 同đồng 異dị 。 以dĩ 令linh 萬vạn 物vật 化hóa 為vi 異dị 形hình 者giả 。 不bất 可khả 勝thắng 數số 。 應ưng 理lý 不bất 失thất 。 但đãn 隱ẩn 顯hiển 有hữu 年niên 載tái 。 然nhiên 今kim 萬vạn 化hóa 猶do 應ưng 多đa 少thiểu 有hữu 。 還hoàn 得đắc 形hình 者giả 無vô 。 緣duyên 盡tận 當đương 須tu 冥minh 遠viễn 耳nhĩ 目mục 不bất 復phục 開khai 逐trục 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 復phục 其kỳ 本bổn 也dã 。 吾ngô 謂vị 形hình 既ký 粉phấn 散tán 。 知tri 亦diệc 如như 之chi 。 紛phân 錯thác 渾hồn 化hóa 為vi 異dị 物vật 。 他tha 物vật 各các 失thất 其kỳ 舊cựu 。 非phi 復phục 昔tích 日nhật 。 此thử 有hữu 情tình 者giả 所sở 以dĩ 悲bi 歎thán 。 若nhược 然nhiên 則tắc 足túc 下hạ 未vị 可khả 孤cô 以dĩ 自tự 慰úy 。
答đáp 孫tôn
獲hoạch 書thư 。 文văn 略lược 旨chỉ 辭từ 理lý 亦diệc 兼kiêm 情tình 。 雖tuy 欣hân 清thanh 酬thù 未vị 喻dụ 。 乃nãi 懷hoài 區khu 區khu 不bất 已dĩ 。 請thỉnh 尋tầm 前tiền 本bổn 。 本bổn 亦diệc 不bất 謂vị 物vật 都đô 不bất 化hóa 。 但đãn 化hóa 者giả 各các 自tự 得đắc 。 其kỳ 所sở 化hóa 頹đồi 者giả 。 亦diệc 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 體thể 。 孰thục 主chủ 陶đào 是thị 載tái 混hỗn 載tái 。 判phán 言ngôn 然nhiên 之chi 至chí 分phần/phân 而nhi 不bất 可khả 亂loạn 也dã 。 如như 此thử 豈khởi 徒đồ 一nhất 更cánh 而nhi 已dĩ 哉tai 。 將tương 與dữ 無vô 窮cùng 而nhi 長trường/trưởng 更cánh 矣hĩ 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 其kỳ 數số 歷lịch 然nhiên 。 未vị 能năng 知tri 今kim 。 安an 能năng 知tri 更cánh 。 蓋cái 積tích 悲bi 妄vọng 言ngôn 。 諮tư 求cầu 所sở 通thông 。 豈khởi 云vân 唯duy 慰úy 聊liêu 以dĩ 寄ký 散tán 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。
神thần 不bất 滅diệt 論luận
鄭trịnh 道đạo 子tử
多đa 以dĩ 形hình 神thần 同đồng 滅diệt 照chiếu 識thức 俱câu 盡tận 。 天thiên 所sở 以dĩ 然nhiên 其kỳ 可khả 言ngôn 乎hồ 一nhất 世thế 。 既ký 以dĩ 周chu 孔khổng 為vi 極cực 矣hĩ 。 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 教giáo 先tiên 結kết 其kỳ 心tâm 。 神thần 明minh 之chi 本bổn 絕tuyệt 而nhi 莫mạc 言ngôn 。 故cố 感cảm 之chi 所sở 體thể 自tự 形hình 已dĩ 還hoàn 。 佛Phật 唱xướng 至chí 言ngôn 悠du 悠du 不bất 信tín 。 余dư 墜trụy 弱nhược 喪táng 思tư 拔bạt 淪luân 溺nịch 。 仰ngưỡng 尋tầm 玄huyền 旨chỉ 研nghiên 求cầu 神thần 要yếu 。 悟ngộ 夫phu 理lý 精tinh 於ư 形hình 神thần 妙diệu 於ư 理lý 。 寄ký 象tượng 傳truyền 心tâm 粗thô 舉cử 其kỳ 證chứng 。 庶thứ 鑒giám 諸chư 將tương 悟ngộ 。 遂toại 有hữu 功công 於ư 滯trệ 惑hoặc 焉yên 。
夫phu 形hình 神thần 混hỗn 會hội 雖tuy 與dữ 生sanh 俱câu 存tồn 。 至chí 於ư 麁thô 妙diệu 分phần/phân 源nguyên 則tắc 有hữu 無vô 區khu 異dị 。 何hà 以dĩ 言ngôn 之chi 。 夫phu 形hình 也dã 五ngũ 藏tạng 六lục 府phủ 四tứ 支chi 七thất 竅khiếu 相tương/tướng 與dữ 為vi 一nhất 。 故cố 所sở 以dĩ 為vi 生sanh 當đương 其kỳ 受thọ 生sanh 則tắc 五ngũ 常thường 殊thù 授thọ 。 是thị 以dĩ 支chi 體thể 偏thiên 病bệnh 耳nhĩ 目mục 互hỗ 缺khuyết 。 無vô 奪đoạt 其kỳ 為vi 生sanh 。 一nhất 形hình 之chi 內nội 其kỳ 猶do 如như 茲tư 。 況huống 神thần 體thể 靈linh 照chiếu 妙diệu 統thống 眾chúng 形hình 。 形hình 與dữ 氣khí 息tức 俱câu 運vận 。 神thần 與dữ 妙diệu 覺giác 同đồng 流lưu 。 雖tuy 動động 靜tĩnh 相tương/tướng 資tư 而nhi 精tinh 麁thô 異dị 源nguyên 。 豈khởi 非phi 各các 有hữu 其kỳ 本bổn 相tương/tướng 因nhân 為vi 用dụng 者giả 耶da 。 近cận 取thủ 諸chư 身thân 即tức 明minh 其kỳ 理lý 。 庶thứ 可khả 悟ngộ 矣hĩ 。 一nhất 體thể 所sở 資tư 肌cơ 骨cốt 則tắc 痛thống 癢dạng 所sở 知tri 。 爪trảo 髮phát 則tắc 知tri 之chi 所sở 絕tuyệt 。 其kỳ 何hà 故cố 哉tai 。 豈khởi 非phi 肌cơ 骨cốt 所sở 以dĩ 為vi 生sanh 爪trảo 髮phát 非phi 生sanh 之chi 本bổn 耶da 。 生sanh 在tại 本bổn 則tắc 知tri 存tồn 。 生sanh 在tại 末mạt 則tắc 知tri 滅diệt 。 一nhất 形hình 之chi 用dụng 猶do 以dĩ 本bổn 末mạt 為vi 興hưng 廢phế 。 況huống 神thần 為vi 生sanh 本bổn 其kỳ 源nguyên 至chí 妙diệu 。 豈khởi 得đắc 與dữ 七thất 尺xích 同đồng 枯khô 戶hộ 牖dũ 俱câu 盡tận 者giả 哉tai 。 推thôi 此thử 理lý 也dã 。 則tắc 神thần 之chi 不bất 滅diệt 。 居cư 可khả 知tri 矣hĩ 。
客khách 難nạn/nan 曰viết 。 子tử 之chi 辯biện 神thần 形hình 盡tận 矣hĩ 。 即tức 取thủ 一nhất 形hình 之chi 內nội 。 知tri 與dữ 不bất 知tri 精tinh 矣hĩ 。 然nhiên 形hình 神thần 雖tuy 麁thô 妙diệu 異dị 源nguyên 。 俱câu 以dĩ 有hữu 為vi 分phần/phân 失thất 。 所sở 以dĩ 為vi 有hữu 則tắc 生sanh 為vi 本bổn 。 既ký 孰thục 有hữu 本bổn 已dĩ 盡tận 而nhi 資tư 乎hồ 本bổn 者giả 獨độc 得đắc 存tồn 乎hồ 。 出xuất 生sanh 之chi 表biểu 則tắc 廓khuếch 然nhiên 冥minh 盡tận 。 既ký 冥minh 盡tận 矣hĩ 。 非phi 但đãn 無vô 所sở 立lập 。 言ngôn 亦diệc 無vô 所sở 立lập 其kỳ 識thức 矣hĩ 。 識thức 不bất 立lập 則tắc 神thần 將tướng 安an 寄ký 。 既ký 無vô 所sở 寄ký 安an 得đắc 不bất 滅diệt 乎hồ 。
答đáp 曰viết 。
子tử 之chi 難nạn/nan 辯biện 則tắc 辯biện 矣hĩ 。 未vị 本bổn 諸chư 心tâm 。 故cố 有hữu 若nhược 斯tư 之chi 難nạn/nan 乎hồ 。 夫phu 萬vạn 化hóa 皆giai 有hữu 也dã 。 榮vinh 枯khô 盛thịnh 衰suy 死tử 生sanh 代đại 互hỗ 。 一nhất 形hình 盡tận 一nhất 形hình 生sanh 。 此thử 有hữu 生sanh 之chi 終chung 始thỉ 也dã 。 至chí 於ư 水thủy 火hỏa 則tắc 彌di 貫quán 群quần 生sanh 瞻chiêm 而nhi 不bất 匱quỹ 。 豈khởi 非phi 火hỏa 體thể 因nhân 物vật 水thủy 理lý 虛hư 順thuận 。 生sanh 不bất 自tự 生sanh 而nhi 為vì 眾chúng 生sanh 所sở 資tư 。 因nhân 即tức 為vi 功công 。 故cố 物vật 莫mạc 能năng 竭kiệt 乎hồ 。 同đồng 在tại 生sanh 域vực 其kỳ 妙diệu 如như 此thử 。 況huống 神thần 理lý 獨độc 絕tuyệt 。 器khí 所sở 不bất 隣lân 。 而nhi 限hạn 以dĩ 生sanh 表biểu 冥minh 盡tận 神thần 無vô 所sở 寄ký 哉tai 因nhân 斯tư 而nhi 談đàm 。 太thái 極cực 為vi 兩lưỡng 儀nghi 之chi 母mẫu 。 兩lưỡng 儀nghi 為vi 萬vạn 物vật 之chi 本bổn 。 彼bỉ 太thái 極cực 者giả 渾hồn 元nguyên 之chi 氣khí 而nhi 已dĩ 。 猶do 能năng 總tổng 此thử 化hóa 根căn 不bất 變biến 其kỳ 一nhất 。 矧# 神thần 明minh 靈linh 極cực 有hữu 無vô 兼kiêm 盡tận 者giả 耶da 。 其kỳ 為vi 不bất 滅diệt 可khả 以dĩ 悟ngộ 乎hồ 。
難nạn/nan 曰viết 。 子tử 推thôi 神thần 照chiếu 於ư 形hình 表biểu 。 指chỉ 太thái 極cực 於ư 物vật 先tiên 。 誠thành 有hữu 其kỳ 義nghĩa 。 然nhiên 理lý 貴quý 厭yếm 心tâm 。 然nhiên 後hậu 談đàm 可khả 究cứu 也dã 。 夫phu 神thần 形hình 未vị 嘗thường 一nhất 時thời 相tương 違vi 。 相tương 違vi 則tắc 無vô 神thần 矣hĩ 。 草thảo 木mộc 之chi 無vô 神thần 無vô 識thức 故cố 也dã 。 此thử 形hình 盡tận 矣hĩ 。 神thần 將tướng 安an 附phụ 而nhi 謂vị 之chi 不bất 滅diệt 哉tai 。 苟cẩu 能năng 不bất 滅diệt 則tắc 自tự 乖quai 其kỳ 靈linh 不bất 資tư 形hình 矣hĩ 。 既ký 不bất 資tư 形hình 何hà 理lý 與dữ 形hình 為vi 生sanh 。 終chung 不bất 相tương 違vi 。 不bất 能năng 相tương 違vi 則tắc 生sanh 本bổn 是thị 同đồng 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 斯tư 難nạn/nan 也dã 形hình 神thần 有hữu 源nguyên 。 請thỉnh 為vi 子tử 循tuần 本bổn 而nhi 釋thích 之chi 。 夫phu 火hỏa 因nhân 薪tân 則tắc 有hữu 火hỏa 。 無vô 薪tân 則tắc 無vô 火hỏa 。 薪tân 雖tuy 所sở 以dĩ 生sanh 火hỏa 。 而nhi 非phi 火hỏa 之chi 本bổn 。 火hỏa 本bổn 自tự 在tại 因nhân 薪tân 為vi 用dụng 耳nhĩ 。 若nhược 待đãi 薪tân 然nhiên 後hậu 有hữu 火hỏa 。 則tắc 燧toại 人nhân 之chi 前tiền 其kỳ 無vô 火hỏa 理lý 乎hồ 。 火hỏa 本bổn 至chí 陽dương 。 陽dương 為vi 火hỏa 極cực 。 故cố 薪tân 是thị 火hỏa 所sở 寄ký 。 非phi 其kỳ 本bổn 也dã 。 神thần 形hình 相tướng 資tư 亦diệc 猶do 此thử 矣hĩ 。 相tương/tướng 資tư 相tương/tướng 因nhân 生sanh 塗đồ 所sở 由do 耳nhĩ 。 安an 在tại 有hữu 形hình 則tắc 神thần 存tồn 。 無vô 形hình 則tắc 神thần 盡tận 。 其kỳ 本bổn 惚hốt 恍hoảng 不bất 可khả 言ngôn 矣hĩ 。 請thỉnh 為vi 吾ngô 子tử 廣quảng 其kỳ 類loại 以dĩ 明minh 之chi 。 當đương 薪tân 之chi 在tại 火hỏa 則tắc 火hỏa 盡tận 。 出xuất 火hỏa 則tắc 火hỏa 生sanh 。 一nhất 薪tân 未vị 改cải 而nhi 火hỏa 前tiền 期kỳ 。 神thần 不bất 賴lại 形hình 又hựu 如như 茲tư 矣hĩ 。 神thần 不bất 待đãi 形hình 。 可khả 以dĩ 悟ngộ 乎hồ 。
難nạn/nan 曰viết 。 神thần 不bất 待đãi 形hình 。 未vị 可khả 頓đốn 辯biện 。 就tựu 如như 子tử 言ngôn 。 苟cẩu 不bất 待đãi 形hình 則tắc 資tư 形hình 之chi 與dữ 獨độc 照chiếu 其kỳ 理lý 常thường 一nhất 。 雖tuy 曰viết 相tương/tướng 資tư 而nhi 本bổn 不bất 相tương 關quan 。 佛Phật 理lý 所sở 明minh 。 而nhi 必tất 陶đào 鑄chú 此thử 神thần 以dĩ 濟tế 彼bỉ 形hình 何hà 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
子tử 之chi 問vấn 。 曰viết 有hữu 心tâm 矣hĩ 。 此thử 悠du 悠du 之chi 所sở 惑hoặc 。 而nhi 未vị 暨kỵ 其kỳ 本bổn 者giả 也dã 。 神thần 雖tuy 不bất 待đãi 形hình 。 然nhiên 彼bỉ 形hình 必tất 生sanh 。 必tất 生sanh 之chi 形hình 此thử 神thần 必tất 宅trạch 。 必tất 宅trạch 必tất 生sanh 則tắc 照chiếu 感cảm 為vi 一nhất 。 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 。 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 則tắc 理lý 極cực 於ư 陶đào 鑄chú 。 陶đào 鑄chú 則tắc 功công 存tồn 。 功công 存tồn 則tắc 道Đạo 行hạnh 。 如như 四tứ 時thời 之chi 於ư 萬vạn 物vật 。 豈khởi 有hữu 心tâm 於ư 相tương 濟tế 哉tai 理lý 之chi 所sở 順thuận 。 自tự 然nhiên 之chi 所sở 至chí 耳nhĩ 。
難nạn/nan 曰viết 。 形hình 神thần 雖tuy 異dị 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 則tắc 敬kính 聞văn 矣hĩ 。 子tử 既ký 譬thí 神thần 之chi 於ư 形hình 如như 火hỏa 之chi 在tại 薪tân 。 薪tân 無vô 意ý 於ư 有hữu 火hỏa 。 火hỏa 無vô 情tình 於ư 寄ký 薪tân 。 故cố 能năng 合hợp 用dụng 無vô 窮cùng 。 自tự 與dữ 化hóa 永vĩnh 非phi 此thử 薪tân 之chi 火hỏa 移di 於ư 彼bỉ 薪tân 。 然nhiên 後hậu 為vi 火hỏa 。 而nhi 佛Phật 理lý 以dĩ 此thử 形hình 既ký 盡tận 更cánh 宅trạch 彼bỉ 形hình 。 形hình 神thần 去khứ 來lai 由do 於ư 罪tội 福phước 。 請thỉnh 問vấn 。 此thử 形hình 為vi 罪tội 為vi 是thị 形hình 耶da 。 為vi 是thị 神thần 耶da 。 若nhược 形hình 也dã 則tắc 大đại 冶dã 之chi 一nhất 物vật 耳nhĩ 。 若nhược 神thần 也dã 則tắc 神thần 不bất 自tự 濟tế 繫hệ 於ư 異dị 形hình 。 則tắc 子tử 形hình 神thần 不bất 相tương 資tư 之chi 論luận 。 於ư 此thử 而nhi 躓chí 矣hĩ 。
答đáp 曰viết 。
宜nghi 有hữu 斯tư 問vấn 然nhiên 後hậu 理lý 可khả 盡tận 也dã 。 所sở 謂vị 形hình 神thần 不bất 相tương 資tư 。 則tắc 其kỳ 異dị 本bổn 耳nhĩ 。 既ký 以dĩ 為vi 生sanh 。 生sanh 生sanh 之chi 內nội 各các 周chu 其kỳ 用dụng 。 苟cẩu 用dụng 斯tư 生sanh 以dĩ 成thành 罪tội 福phước 。 神thần 豈khởi 自tự 妙diệu 其kỳ 照chiếu 不bất 為vi 此thử 形hình 之chi 用dụng 耶da 。 若nhược 其kỳ 然nhiên 也dã 。 則tắc 有hữu 意ý 於ư 賢hiền 愚ngu 非phi 忘vong 照chiếu 而nhi 玄huyền 會hội 。 順thuận 理lý 玄huyền 會hội 順thuận 理lý 盡tận 形hình 。 化hóa 神thần 宅trạch 形hình 。 子tử 不bất 疑nghi 於ư 其kỳ 始thỉ 彼bỉ 此thử 一nhất 理lý 而nhi 性tánh 於ư 其kỳ 終chung 耶da 。
難nạn/nan 曰viết 。 神thần 即tức 形hình 為vi 照chiếu 。 形hình 因nhân 神thần 為vi 用dụng 。 斯tư 則tắc 然nhiên 矣hĩ 。 悟ngộ 既ký 由do 惑hoặc 亦diệc 不bất 在tại 神thần 。 神thần 隨tùy 此thử 形hình 。 故cố 有hữu 賢hiền 愚ngu 。 賢hiền 愚ngu 非phi 神thần 。 而nhi 神thần 為vi 形hình 用dụng 。 三tam 世thế 周chu 迴hồi 萬vạn 劫kiếp 無vô 算toán 。 賢hiền 愚ngu 靡mĩ 始thỉ 而nhi 功công 顯hiển 中trung 路lộ 。 無vô 始thỉ 之chi 理lý 玄huyền 而nhi 中trung 路lộ 之chi 功công 未vị 熟thục 。 有hữu 在tại 末mạt 之chi 功công 。 而nhi 拔bạt 無vô 始thỉ 之chi 初sơ 者giả 耶da 。 若nhược 有hữu 嘉gia 通thông 則tắc 請thỉnh 後hậu 塵trần 。
答đáp 曰viết 。
子tử 責trách 其kỳ 始thỉ 有hữu 是thị 言ngôn 矣hĩ 。 夫phu 理lý 無vô 始thỉ 終chung 玄huyền 極cực 無vô 崖nhai 。 既ký 生sanh 既ký 化hóa 。 罪tội 福phước 往vãng 復phục 自tự 然nhiên 所sở 生sanh 耳nhĩ 。 所sở 謂vị 聰thông 明minh 誠thành 由do 耳nhĩ 目mục 。 耳nhĩ 目mục 之chi 本bổn 非phi 聰thông 明minh 也dã 。 所sở 謂vị 賢hiền 愚ngu 誠thành 應ưng 有hữu 始thỉ 。 既ký 為vi 賢hiền 愚ngu 無vô 始thỉ 可khả 知tri 矣hĩ 。 夫phu 有hữu 物vật 也dã 則tắc 不bất 能năng 管quản 物vật 。 唯duy 無vô 物vật 然nhiên 後hậu 能năng 為vì 物vật 所sở 歸quy 。 若nhược 有hữu 始thỉ 也dã 則tắc 不bất 能năng 為vi 終chung 。 唯duy 無vô 始thỉ 也dã 然nhiên 後hậu 終chung 始thỉ 無vô 窮cùng 。 此thử 自tự 是thị 理lý 所sở 不bất 然nhiên 。 不bất 可khả 徵trưng 事sự 之chi 有hữu 始thỉ 而nhi 責trách 神thần 同đồng 於ư 事sự 。 神thần 道đạo 玄huyền 遠viễn 至chí 理lý 無vô 言ngôn 。 髣phảng 髴phất 其kỳ 宗tông 相tương/tướng 與dữ 為vi 悟ngộ 。 而nhi 自tự 末mạt 徵trưng 本bổn 動động 失thất 其kỳ 統thống 。 所sở 以dĩ 守thủ 此thử 一nhất 觀quán 庶thứ 階giai 其kỳ 峯phong 。 若nhược 肆tứ 辯biện 競cạnh 辭từ 。 余dư 知tri 其kỳ 息tức 矣hĩ 。
洪hồng 範phạm 說thuyết 生sanh 之chi 本bổn 。 與dữ 佛Phật 同đồng 矣hĩ 。 至chí 乎hồ 佛Phật 之chi 所sở 演diễn 。 則tắc 多đa 河hà 漢hán 。 此thử 溺nịch 於ư 日nhật 用dụng 耳nhĩ 。 商thương 臣thần 極cực 逆nghịch 後hậu 嗣tự 隆long 業nghiệp 。 顏nhan 冉nhiễm 德đức 行hạnh 早tảo 夭yểu 無vô 聞văn 。 周chu 孔khổng 之chi 教giáo 自tự 為vi 方phương 內nội 。 推thôi 此thử 理lý 也dã 其kỳ 可khả 知tri 矣hĩ 。 請thỉnh 廣quảng 其kỳ 證chứng 以dĩ 究cứu 其kỳ 詳tường 。 夫phu 稟bẩm 靈linh 乘thừa 和hòa 體thể 極cực 淳thuần 粹túy 。 堯# 生sanh 丹đan 朱chu 。 頑ngoan 凶hung 無vô 章chương 不bất 識thức 仁nhân 義nghĩa 。 瞽# 叟# 誕đản 舜thuấn 。 原nguyên 生sanh 則tắc 非phi 所sở 育dục 求cầu 理lý 應ưng 傳truyền 美mỹ 。 其kỳ 事sự 若nhược 茲tư 。 而nhi 謂vị 佛Phật 理lý 為vi 迂# 。 可khả 不bất 悟ngộ 哉tai 。
桓hoàn 君quân 山sơn 新tân 論luận 形hình 神thần (# 臣thần 證chứng 以dĩ 為vi 君quân 山sơn 未vị 聞văn 釋Thích 氏thị 之chi 教giáo 至chí 於ư 論luận 形hình 神thần 已dĩ 設thiết 薪tân 火hỏa 之chi 譬thí 後hậu 之chi 言ngôn 者giả 乃nãi 闇ám 與dữ 之chi 會hội 故cố 有hữu 取thủ 焉yên )#
余dư 嘗thường 過quá 故cố 陳trần 令linh 。 同đồng 郡quận 杜đỗ 房phòng 見kiến 其kỳ 讀đọc 老lão 子tử 書thư 言ngôn 。 老lão 子tử 用dụng 恬điềm 惔đàm 養dưỡng 性tánh 致trí 壽thọ 數số 百bách 歲tuế 今kim 。 行hành 其kỳ 道đạo 。 寧ninh 能năng 延diên 年niên 卻khước 老lão 乎hồ 余dư 應ưng 之chi 曰viết 。 雖tuy 同đồng 形hình 名danh 。 而nhi 質chất 性tánh 才tài 幹cán 乃nãi 各các 異dị 。 度độ 有hữu 強cường 弱nhược 堅kiên 毳thuế 之chi 姿tư 焉yên 。 愛ái 養dưỡng 適thích 用dụng 之chi 直trực 差sai 愈dũ 耳nhĩ 。 譬thí 猶do 衣y 履lý 器khí 物vật 愛ái 之chi 則tắc 完hoàn 全toàn 乃nãi 久cửu 。 余dư 見kiến 其kỳ 傍bàng 有hữu 麻ma 燭chúc 。 而nhi 㶦# 垂thùy 一nhất 尺xích 所sở 。 則tắc 因nhân 以dĩ 喻dụ 事sự 言ngôn 。 精tinh 神thần 居cư 形hình 體thể 。 猶do 火hỏa 之chi 然nhiên 燭chúc 矣hĩ 。 如như 善thiện 扶phù 持trì 隨tùy 火hỏa 而nhi 側trắc 之chi 。 可khả 母mẫu 減giảm 而nhi 竟cánh 燭chúc 。 燭chúc 無vô 火hỏa 亦diệc 不bất 能năng 獨độc 行hành 於ư 虛hư 空không 。 又hựu 不bất 能năng 後hậu 然nhiên 其kỳ 㶦# 㶦# 。 猶do 人nhân 之chi 耆kỳ 老lão 齒xỉ 墮đọa 髮phát 白bạch 肌cơ 肉nhục 枯khô 腊# 而nhi 精tinh 神thần 不bất 為vi 之chi 能năng 潤nhuận 澤trạch 。 內nội 外ngoại 周chu 遍biến 。 則tắc 氣khí 索sách 而nhi 死tử 。 如như 火hỏa 燭chúc 之chi 俱câu 盡tận 矣hĩ 。 人nhân 之chi 遭tao 邪tà 傷thương 病bệnh 。 而nhi 不bất 遇ngộ 共cộng 養dưỡng 良lương 醫y 者giả 或hoặc 強cường/cưỡng 死tử 。 死tử 則tắc 肌cơ 肉nhục 筋cân 骨cốt 。 當đương 若nhược 火hỏa 之chi 傾khuynh 刺thứ 風phong 而nhi 不bất 獲hoạch 救cứu 護hộ 。 亦diệc 過quá 滅diệt 則tắc 膚phu 餘dư 幹cán 長trường/trưởng 焉yên 。 余dư 嘗thường 夜dạ 坐tọa 飲ẩm 內nội 中trung 然nhiên 燭chúc 。 燭chúc 半bán 壓áp 欲dục 滅diệt 。 即tức 自tự 整chỉnh 視thị 。 見kiến 其kỳ 皮bì 有hữu 剝bác 釳hất 。 乃nãi 扶phù 持trì 轉chuyển 側trắc 。 火hỏa 遂toại 度độ 而nhi 復phục 則tắc 維duy 人nhân 身thân 或hoặc 有hữu 虧khuy 剝bác 劇kịch 。 能năng 養dưỡng 慎thận 善thiện 持trì 。 亦diệc 可khả 以dĩ 得đắc 度độ 。 又hựu 人nhân 莫mạc 能năng 識thức 其kỳ 始thỉ 生sanh 時thời 。 則tắc 老lão 亦diệc 死tử 不bất 當đương 自tự 知tri 。 夫phu 古cổ 昔tích 平bình 和hòa 之chi 世thế 。 人nhân 民dân 蒙mông 美mỹ 盛thịnh 而nhi 生sanh 。 皆giai 堅kiên 強cường 老lão 壽thọ 。 咸hàm 百bách 年niên 左tả 右hữu 乃nãi 死tử 。 死tử 時thời 忽hốt 如như 臥ngọa 出xuất 者giả 。 猶do 果quả 物vật 穀cốc 實thật 久cửu 老lão 則tắc 自tự 墮đọa 落lạc 矣hĩ 。 後hậu 世thế 遭tao 衰suy 薄bạc 惡ác 氣khí 。 娶thú 嫁giá 又hựu 不bất 時thời 。 勤cần 苦khổ 過quá 度độ 。 是thị 以dĩ 身thân 生sanh 子tử 皆giai 俱câu 傷thương 。 而nhi 筋cân 骨cốt 血huyết 氣khí 不bất 充sung 強cường/cưỡng 。 故cố 多đa 凶hung 短đoản 折chiết 中trung 年niên 夭yểu 卒thốt 。 其kỳ 遇ngộ 病bệnh 或hoặc 疾tật 痛thống 惻trắc 怛đát 。 然nhiên 後hậu 終chung 絕tuyệt 。 故cố 咨tư 嗟ta 憎tăng 惡ác 以dĩ 死tử 為vi 大đại 。 故cố 昔tích 齊tề 景cảnh 公công 美mỹ 其kỳ 國quốc 嘉gia 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 云vân 。 使sử 古cổ 而nhi 無vô 死tử 何hà 若nhược 。 晏# 子tử 曰viết 。 上thượng 帝đế 以dĩ 人nhân 之chi 歿một 為vi 善thiện 。 仁nhân 者giả 息tức 焉yên 。 不bất 仁nhân 者giả 如như 焉yên 。 今kim 不bất 思tư 勉miễn 廣quảng 日nhật 學học 自tự 通thông 。 以dĩ 趨xu 立lập 身thân 揚dương 名danh 。 如như 但đãn 貪tham 利lợi 長trường 生sanh 多đa 求cầu 延diên 壽thọ 益ích 年niên 。 則tắc 惑hoặc 之chi 不bất 解giải 者giả 也dã 。 或hoặc 難nạn/nan 曰viết 。 以dĩ 燭chúc 火hỏa 喻dụ 形hình 神thần 。 恐khủng 似tự 而nhi 非phi 焉yên 。 今kim 人nhân 之chi 肌cơ 膚phu 。
時thời 剝bác 傷thương 而nhi 自tự 愈dũ 者giả 。 血huyết 氣khí 通thông 行hành 也dã 。 彼bỉ 蒸chưng 燭chúc 缺khuyết 傷thương 。 雖tuy 有hữu 火hỏa 居cư 之chi 不bất 能năng 復phục 全toàn 。 是thị 以dĩ 神thần 氣khí 而nhi 生sanh 長trưởng 。 如như 火hỏa 燭chúc 不bất 能năng 自tự 補bổ 完hoàn 。 蓋cái 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 異dị 也dã 。 而nhi 何hà 欲dục 同đồng 之chi 。 應ưng 曰viết 。 火hỏa 則tắc 從tùng 一nhất 端đoan 起khởi 。 而nhi 人nhân 神thần 氣khí 則tắc 於ư 體thể 當đương 從tùng 內nội 稍sảo 出xuất 合hợp 於ư 外ngoại 。 若nhược 由do 外ngoại 湊thấu 達đạt 於ư 內nội 。 固cố 未vị 必tất 由do 端đoan 往vãng 也dã 。 譬thí 猶do 炭thán 火hỏa 之chi 㸐# 赤xích 如như 水thủy 過quá 度độ 之chi 。 亦diệc 小tiểu 滅diệt 然nhiên 復phục 生sanh 焉yên 。 此thử 與dữ 人nhân 血huyết 氣khí 生sanh 長trưởng 肌cơ 肉nhục 等đẳng 。 顧cố 其kỳ 終chung 極cực 或hoặc 為vi 灰hôi 或hoặc 為vi 㶦# 耳nhĩ 。 曷hạt 為vi 不bất 可khả 以dĩ 喻dụ 哉tai 。 余dư 後hậu 與dữ 伯bá 師sư 夜dạ 㸐# 脂chi 火hỏa 坐tọa 語ngữ 。 鐙đăng 中trung 脂chi 索sách 而nhi 炷chú 燋tiều 禿ngốc 將tương 滅diệt 息tức 。 則tắc 以dĩ 示thị 曉hiểu 。 伯bá 師sư 言ngôn 。 人nhân 衰suy 老lão 亦diệc 如như 彼bỉ 禿ngốc 炵# 矣hĩ 。 又hựu 為vi 言ngôn 前tiền 㸐# 麻ma 燭chúc 事sự 。 伯bá 師sư 曰viết 。 鐙đăng 燭chúc 盡tận 當đương 益ích 其kỳ 脂chi 易dị 其kỳ 燭chúc 。 人nhân 老lão 衰suy 彼bỉ 自tự 蹶quyết 纘# 。 余dư 應ưng 曰viết 。 人nhân 既ký 稟bẩm 形hình 體thể 而nhi 立lập 。 猶do 彼bỉ 持trì 鐙đăng 一nhất 燭chúc 及cập 其kỳ 盡tận 極cực 安an 能năng 自tự 盡tận 。 易dị 盡tận 易dị 之chi 乃nãi 在tại 人nhân 。 人nhân 之chi 蹶quyết 黨đảng 亦diệc 在tại 天thiên 。 天thiên 或hoặc 能năng 為vi 他tha 其kỳ 肌cơ 骨cốt 血huyết 氣khí 充sung 強cường/cưỡng 。 則tắc 形hình 神thần 枝chi 而nhi 久cửu 生sanh 惡ác 則tắc 絕tuyệt 傷thương 。 猶do 火hỏa 之chi 隨tùy 脂chi 燭chúc 多đa 少thiếu 長trưởng 短đoản 為vi 遲trì 速tốc 矣hĩ 。 欲dục 燈đăng 燭chúc 自tự 益ích 易dị 以dĩ 不bất 能năng 但đãn 從tùng 斂liểm 傍bàng 脂chi 以dĩ 染nhiễm 漬tí 其kỳ 頭đầu 。 轉chuyển 側trắc 蒸chưng 幹cán 使sử 火hỏa 得đắc 安an 居cư 。 則tắc 皆giai 復phục 明minh 焉yên 。 及cập 本bổn 盡tận 者giả 亦diệc 無vô 以dĩ 㸐# 。 今kim 人nhân 之chi 養dưỡng 性tánh 。 或hoặc 能năng 使sử 墮đọa 齒xỉ 復phục 生sanh 白bạch 髮phát 更cánh 黑hắc 肥phì 顏nhan 光quang 澤trạch 。 如như 彼bỉ 從tùng 脂chi 轉chuyển 燭chúc 者giả 至chí 壽thọ 極cực 亦diệc 獨độc 死tử 耳nhĩ 。 明minh 者giả 知tri 其kỳ 難nạn 求cầu 。 故cố 不bất 以dĩ 自tự 勞lao 。 愚ngu 者giả 欺khi 惑hoặc 而nhi 冀ký 獲hoạch 益ích 脂chi 易dị 燭chúc 之chi 力lực 。 故cố 汲cấp 汲cấp 不bất 息tức 。 又hựu 草thảo 木mộc 五ngũ 穀cốc 以dĩ 陰âm 陽dương 氣khí 生sanh 於ư 土thổ/độ 。 及cập 其kỳ 長trưởng 大đại 成thành 實thật 。 實thật 復phục 入nhập 土thổ/độ 而nhi 後hậu 能năng 生sanh 。 猶do 人nhân 之chi 與dữ 禽cầm 獸thú 昆côn 蟲trùng 皆giai 以dĩ 雄hùng 雌thư 交giao 揆quỹ 相tương 生sanh 。 生sanh 之chi 有hữu 長trường/trưởng 。 長trường/trưởng 之chi 有hữu 老lão 。 老lão 之chi 有hữu 死tử 。 若nhược 四tứ 時thời 之chi 代đại 謝tạ 矣hĩ 。 而nhi 欲dục 變biến 易dị 其kỳ 性tánh 求cầu 為vi 異dị 道đạo 。 惑hoặc 之chi 不bất 解giải 者giả 也dã 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận
遠viễn 法Pháp 師sư
晉tấn 成thành 康khang 之chi 世thế 。 車xa 騎kỵ 將tướng 軍quân 庾dữu 氷băng 。 疑nghi 諸chư 沙Sa 門Môn 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乘thừa 所sở 明minh 理lý 何hà 。 驃phiếu 騎kỵ 有hữu 答đáp (# 二nhị 家gia 論luận 名danh 在tại 本bổn 集tập )# 至chí 元nguyên 興hưng 中trung 。 太thái 尉úy 桓hoàn 公công 亦diệc 同đồng 此thử 義nghĩa 。 謂vị 庾dữu 言ngôn 之chi 未vị 盡tận 。 與dữ 八bát 座tòa 書thư 云vân 。
佛Phật 之chi 為vi 化hóa 雖tuy 誕đản 以dĩ 茫mang 浩hạo 推thôi 乎hồ 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 以dĩ 敬kính 為vi 本bổn 。 此thử 出xuất 處xứ 不bất 異dị 。 蓋cái 所sở 期kỳ 者giả 殊thù 。 非phi 敬kính 恭cung 宜nghi 廢phế 也dã 。 老lão 子tử 同đồng 王vương 侯hầu 於ư 三tam 大đại 原nguyên 。 其kỳ 所sở 重trọng/trùng 皆giai 在tại 於ư 資tư 生sanh 通thông 運vận 。 豈khởi 獨độc 以dĩ 聖thánh 人nhân 在tại 位vị 。 而nhi 比tỉ 稱xưng 二nhị 儀nghi 哉tai 。 將tương 以dĩ 天thiên 地địa 之chi 大đại 德đức 曰viết 生sanh 。 通thông 生sanh 理lý 物vật 存tồn 乎hồ 王vương 者giả 。 故cố 尊tôn 其kỳ 神thần 器khí 而nhi 禮lễ 寔thật 惟duy 隆long 。 豈khởi 是thị 虛hư 相tương/tướng 崇sùng 重trọng/trùng 義nghĩa 存tồn 君quân 御ngự 而nhi 已dĩ 。 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 國quốc 存tồn 。 亦diệc 日nhật 用dụng 於ư 理lý 命mạng 。 豈khởi 有hữu 受thọ 其kỳ 。 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 哉tai 。 于vu 時thời 朝triêu 士sĩ 名danh 賢hiền 答đáp 者giả 甚thậm 眾chúng 。 雖tuy 言ngôn 未vị 悟ngộ 時thời 。 並tịnh 互hỗ 有hữu 其kỳ 美mỹ 。 徒đồ 咸hàm 盡tận 所sở 懷hoài 而nhi 理lý 蘊uẩn 于vu 情tình 。 遂toại 令linh 無vô 上thượng 道Đạo 服phục 毀hủy 於ư 塵trần 俗tục 。 亮lượng 到đáo 之chi 心tâm 屈khuất 乎hồ 人nhân 事sự 。 悲bi 夫phu 。 斯tư 乃nãi 交giao 喪táng 之chi 所sở 由do 。 千thiên 載tái 之chi 否phủ/bĩ 運vận 。 深thâm 懼cụ 大đại 法pháp 之chi 將tương 淪luân 。 感cảm 前tiền 事sự 之chi 不bất 忘vong 。 故cố 著trước 論luận 五ngũ 篇thiên 。 究cứu 敘tự 微vi 意ý 。 豈khởi 曰viết 淵uyên 壑hác 之chi 待đãi 晨thần 露lộ 。 蓋cái 是thị 申thân 其kỳ 罔võng 極cực 。 亦diệc 庶thứ 後hậu 之chi 君quân 子tử 。 崇sùng 敬kính 佛Phật 教giáo 者giả 。 或hoặc 詳tường 覽lãm 焉yên 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 在tại 家gia 第đệ 一nhất
原nguyên 夫phu 佛Phật 教giáo 所sở 明minh 大đại 要yếu 。 以dĩ 出xuất 處xứ 為vi 異dị 。 出xuất 處xứ 之chi 人nhân 凡phàm 有hữu 四tứ 科khoa 。 其kỳ 弘hoằng 教giáo 通thông 物vật 則tắc 功công 侔mâu 帝đế 王vương 。 化hóa 兼kiêm 治trị 道đạo 。 至chí 於ư 感cảm 俗tục 悟ngộ 時thời 亦diệc 無vô 世thế 不bất 有hữu 但đãn 所sở 遇ngộ 有hữu 行hành 藏tạng 。 故cố 以dĩ 廢phế 興hưng 為vi 隱ẩn 顯hiển 耳nhĩ 。 其kỳ 中trung 可khả 得đắc 論luận 者giả 。 請thỉnh 略lược 而nhi 言ngôn 。 在tại 家gia 奉phụng 法pháp 則tắc 是thị 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 情tình 未vị 變biến 俗tục 迹tích 同đồng 方phương 內nội 。 故cố 有hữu 天thiên 屬thuộc 之chi 愛ái 奉phụng 主chủ 之chi 禮lễ 。 禮lễ 敬kính 有hữu 本bổn 遂toại 因nhân 之chi 而nhi 成thành 教giáo 本bổn 。 其kỳ 所sở 因nhân 則tắc 功công 由do 在tại 昔tích 。 是thị 故cố 因nhân 親thân 以dĩ 教giáo 愛ái 。 使sử 民dân 知tri 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 恩ân 。 因nhân 嚴nghiêm 以dĩ 教giáo 敬kính 。 使sử 民dân 知tri 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 重trọng/trùng 。 二nhị 者giả 之chi 來lai 。 寔thật 由do 冥minh 應ưng 。 應ưng 不bất 在tại 今kim 則tắc 宜nghi 尋tầm 其kỳ 本bổn 。 故cố 以dĩ 罪tội 對đối 為vi 刑hình 罰phạt 。 使sử 懼cụ 而nhi 後hậu 慎thận 。 以dĩ 天thiên 堂đường 為vi 爵tước 賞thưởng 。 使sử 悅duyệt 而nhi 後hậu 動động 。 此thử 皆giai 即tức 其kỳ 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 而nhi 明minh 於ư 教giáo 。 以dĩ 因nhân 順thuận 為vi 。 通thông 而nhi 不bất 革cách 其kỳ 自tự 然nhiên 也dã 。 何hà 者giả 夫phu 厚hậu 身thân 存tồn 生sanh 以dĩ 有hữu 封phong 為vi 滯trệ 累lũy/lụy/luy 。 根căn 深thâm 因nhân 在tại 我ngã 倒đảo 未vị 忘vong 方phương 將tương 以dĩ 情tình 欲dục 為vi 苑uyển 囿# 。 聲thanh 色sắc 為vi 遊du 觀quan 。 沈trầm 湎miện 世thế 樂lạc 不bất 能năng 自tự 免miễn 而nhi 特đặc 出xuất 。 是thị 故cố 教giáo 之chi 所sở 撿kiểm 以dĩ 此thử 為vi 崖nhai 。 而nhi 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 耳nhĩ 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 則tắc 大đại 同đồng 於ư 順thuận 化hóa 。 故cố 不bất 可khả 受thọ 其kỳ 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 。 是thị 故cố 悅duyệt 釋Thích 迦Ca 之chi 風phong 者giả 輒triếp 先tiên 奉phụng 親thân 而nhi 獻hiến 君quân 。 變biến 俗tục 投đầu 簪# 者giả 必tất 待đãi 命mạng 而nhi 順thuận 動động 。 若nhược 君quân 親thân 有hữu 疑nghi 則tắc 退thoái 求cầu 其kỳ 志chí 以dĩ 俟sĩ 同đồng 悟ngộ 。 斯tư 乃nãi 佛Phật 教giáo 之chi 所sở 以dĩ 重trọng/trùng 資tư 生sanh 助trợ 王vương 化hóa 於ư 治trị 道đạo 者giả 也dã 。 論luận 者giả 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 。 貌mạo 有hữu 所sở 同đồng 。 故cố 位vị 夫phu 內nội 外ngoại 之chi 分phần 。 以dĩ 明minh 在tại 三tam 之chi 志chí 。 略lược 敘tự 經kinh 意ý 宣tuyên 寄ký 所sở 懷hoài 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 出xuất 家gia 第đệ 二nhị
出xuất 家gia 則tắc 是thị 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 迹tích 絕tuyệt 於ư 物vật 。 其kỳ 為vi 教giáo 也dã 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 則tắc 不bất 重trọng/trùng 運vận 通thông 之chi 資tư 。 息tức 患hoạn 不bất 由do 於ư 存tồn 身thân 。 則tắc 不bất 貴quý 厚hậu 生sanh 之chi 益ích 。 此thử 理lý 之chi 與dữ 形hình 乖quai 。 道đạo 之chi 與dữ 俗tục 反phản 者giả 也dã 。 若nhược 斯tư 人nhân 者giả 。 自tự 誓thệ 始thỉ 於ư 落lạc 簪# 。 立lập 志chí 形hình 乎hồ 變biến 服phục 。 是thị 故cố 凡phàm 在tại 出xuất 家gia 。 皆giai 遯độn 世thế 以dĩ 求cầu 其kỳ 志chí 。 變biến 俗tục 以dĩ 達đạt 其kỳ 道đạo 。 變biến 俗tục 則tắc 服phục 章chương 不bất 得đắc 與dữ 世thế 典điển 同đồng 禮lễ 。 遯độn 世thế 則tắc 宜nghi 高cao 尚thượng 其kỳ 跡tích 。 夫phu 然nhiên 。 故cố 能năng 拯chửng 溺nịch 俗tục 於ư 沈trầm 流lưu 。 拔bạt 幽u 根căn 於ư 重trọng/trùng 劫kiếp 。 遠viễn 通thông 三tam 乘thừa 之chi 津tân 。 廣quảng 開khai 天thiên 人nhân 之chi 路lộ 。 如như 令linh 一nhất 夫phu 全toàn 德đức 。 則tắc 道đạo 洽hiệp 六lục 親thân 澤trạch 流lưu 天thiên 下hạ 。 雖tuy 不bất 處xứ 王vương 侯hầu 之chi 位vị 。 亦diệc 已dĩ 協hiệp 契khế 皇hoàng 極cực 在tại 宥hựu 生sanh 民dân 矣hĩ 。 是thị 故cố 內nội 乖quai 天thiên 屬thuộc 之chi 重trọng/trùng 而nhi 不bất 違vi 其kỳ 孝hiếu 。 外ngoại 闕khuyết 奉phụng 主chủ 之chi 恭cung 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 敬kính 。 從tùng 此thử 而nhi 觀quán 。 故cố 知tri 超siêu 化hóa 表biểu 以dĩ 尋tầm 宗tông 。 則tắc 理lý 深thâm 而nhi 義nghĩa 篤đốc 。 照chiếu 泰thái 息tức 以dĩ 語ngữ 仁nhân 。 則tắc 功công 末mạt 而nhi 惠huệ 淺thiển 。 若nhược 然nhiên 者giả 雖tuy 將tương 面diện 冥minh 山sơn 而nhi 旋toàn 步bộ 。 猶do 或hoặc 恥sỉ 聞văn 其kỳ 風phong 。 豈khởi 況huống 與dữ 夫phu 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 尸thi 祿lộc 之chi 賢hiền 。 同đồng 其kỳ 孝hiếu 敬kính 者giả 哉tai 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 求cầu 宗tông 不bất 順thuận 化hóa 第đệ 三tam
問vấn 曰viết 。 尋tầm 夫phu 老lão 氏thị 之chi 意ý 。 天thiên 地địa 以dĩ 得đắc 一nhất 為vi 大đại 。 王vương 侯hầu 以dĩ 體thể 順thuận 為vi 尊tôn 。 得đắc 一nhất 故cố 為vi 萬vạn 化hóa 之chi 本bổn 。 體thể 順thuận 故cố 有hữu 運vận 通thông 之chi 功công 。 然nhiên 則tắc 明minh 宗tông 必tất 存tồn 乎hồ 體thể 極cực 。 求cầu 極cực 必tất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 故cố 先tiên 賢hiền 以dĩ 為vi 美mỹ 談đàm 。 眾chúng 論luận 所sở 不bất 能năng 異dị 。 異dị 夫phu 眾chúng 論luận 者giả 則tắc 義nghĩa 無vô 所sở 取thủ 。 而nhi 云vân 不bất 順thuận 化hóa 何hà 耶da 。
答đáp 曰viết 。
凡phàm 在tại 有hữu 方phương 同đồng 稟bẩm 生sanh 於ư 大đại 化hóa 雖tuy 群quần 品phẩm 萬vạn 殊thù 精tinh 麁thô 異dị 貫quán 統thống 極cực 而nhi 言ngôn 。 有hữu 靈linh 與dữ 無vô 靈linh 耳nhĩ 。 有hữu 靈linh 則tắc 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 靈linh 則tắc 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 化hóa 畢tất 而nhi 生sanh 盡tận 。 生sanh 不bất 由do 情tình 。 故cố 形hình 朽hủ 而nhi 化hóa 滅diệt 。 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 動động 必tất 以dĩ 情tình 。 故cố 其kỳ 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 生sanh 不bất 絕tuyệt 則tắc 其kỳ 化hóa 彌di 廣quảng 而nhi 形hình 彌di 積tích 。 情tình 彌di 滯trệ 而nhi 累lũy/lụy/luy 彌di 深thâm 。 其kỳ 為vi 患hoạn 也dã 。 焉yên 可khả 勝thắng 言ngôn 哉tai 。 是thị 故cố 經kinh 稱xưng 泥Nê 洹Hoàn 不bất 變biến 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 宅trạch 。 三tam 界giới 流lưu 動động 以dĩ 罪tội 苦khổ 為vi 場tràng 。 化hóa 盡tận 則tắc 因nhân 緣duyên 永vĩnh 息tức 。 流lưu 動động 則tắc 受thọ 苦khổ 無vô 窮cùng 。 何hà 以dĩ 明minh 其kỳ 然nhiên 。 夫phù 生sanh 以dĩ 形hình 為vi 桎trất 梏cốc 。 而nhi 生sanh 由do 化hóa 有hữu 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 。 則tắc 神thần 滯trệ 其kỳ 本bổn 而nhi 智trí 昏hôn 其kỳ 照chiếu 。 介giới 然nhiên 有hữu 封phong 。 則tắc 所sở 存tồn 唯duy 己kỷ 所sở 涉thiệp 唯duy 動động 。 於ư 是thị 靈linh 轡bí 失thất 御ngự 生sanh 塗đồ 日nhật 開khai 。 方phương 隨tùy 貪tham 愛ái 於ư 長trường 流lưu 。 豈khởi 一nhất 受thọ 而nhi 已dĩ 哉tai 。 是thị 故cố 反phản 本bổn 求cầu 宗tông 者giả 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 超siêu 落lạc 塵trần 封phong 者giả 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 則tắc 生sanh 可khả 滅diệt 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 則tắc 神thần 可khả 冥minh 。 冥minh 神thần 絕tuyệt 境cảnh 。 故cố 謂vị 之chi 泥Nê 洹Hoàn 。 泥Nê 洹Hoàn 之chi 名danh 。 豈khởi 虛hư 搆câu 也dã 哉tai 。 請thỉnh 推thôi 而nhi 實thật 之chi 。 天thiên 地địa 雖tuy 以dĩ 生sanh 生sanh 為vi 大đại 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 生sanh 者giả 不bất 化hóa 。 王vương 侯hầu 雖tuy 以dĩ 存tồn 存tồn 為vi 功công 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 存tồn 者giả 無vô 患hoạn 。 是thị 故cố 前tiền 論luận 云vân 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 。 斯tư 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乘thừa 高cao 尚thượng 其kỳ 事sự 。 不bất 爵tước 王vương 侯hầu 而nhi 沾triêm 其kỳ 惠huệ 者giả 也dã 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 體thể 極cực 不bất 兼kiêm 應ưng 第đệ 四tứ
問vấn 曰viết 。 歷lịch 觀quán 前tiền 史sử 。 上thượng 皇hoàng 已dĩ 來lai 在tại 位vị 居cư 宗tông 者giả 。 未vị 始thỉ 異dị 其kỳ 原nguyên 本bổn 。 本bổn 不bất 可khả 二nhị 。 是thị 故cố 百bách 代đại 同đồng 典điển 咸hàm 一nhất 其kỳ 統thống 。 所sở 謂vị 唯duy 天thiên 為vi 大đại 唯duy 堯# 則tắc 之chi 。 如như 此thử 則tắc 非phi 智trí 有hữu 所sở 不bất 照chiếu 。 自tự 無vô 外ngoại 可khả 照chiếu 。 非phi 照chiếu 有hữu 所sở 不bất 盡tận 。 自tự 無vô 理lý 可khả 盡tận 。 以dĩ 此thử 推thôi 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 廓khuếch 無vô 所sở 寄ký 。 理lý 無vô 所sở 寄ký 則tắc 宗tông 極cực 可khả 明minh 。 今kim 諸chư 沙Sa 門Môn 不bất 悟ngộ 文văn 表biểu 之chi 意ý 。 而nhi 惑hoặc 教giáo 表biểu 之chi 旨chỉ 其kỳ 為vi 謬mậu 也dã 。 固cố 已dĩ 全toàn 矣hĩ 。 若nhược 復phục 顯hiển 然nhiên 驗nghiệm 此thử 。 乃nãi 希hy 世thế 之chi 聞văn 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 幽u 宗tông 曠khoáng 邈mạc 神thần 道đạo 精tinh 微vi 。 可khả 以dĩ 理lý 尋tầm 難nan 以dĩ 事sự 詰cật 。 既ký 涉thiệp 乎hồ 教giáo 則tắc 以dĩ 因nhân 時thời 為vi 撿kiểm 。 雖tuy 應ưng 世thế 之chi 具cụ 優ưu 劣liệt 萬vạn 差sai 。 至chí 於ư 曲khúc 成thành 在tại 用dụng 感cảm 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 其kỳ 分phần/phân 。 分phần/phân 至chí 則tắc 止chỉ 其kỳ 智trí 之chi 所sở 不bất 知tri 。 而nhi 不bất 關quan 其kỳ 外ngoại 者giả 也dã 。 若nhược 然nhiên 則tắc 非phi 體thể 極cực 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 兼kiêm 之chi 者giả 不bất 可khả 並tịnh 御ngự 耳nhĩ 。 是thị 以dĩ 古cổ 之chi 語ngữ 大Đại 道Đạo 者giả 。 五ngũ 變biến 而nhi 形hình 名danh 可khả 舉cử 。 九cửu 變biến 而nhi 賞thưởng 罰phạt 可khả 言ngôn 。 此thử 但đãn 方phương 內nội 之chi 階giai 差sai 。 而nhi 猶do 不bất 可khả 頓đốn 設thiết 。 況huống 其kỳ 外ngoại 者giả 乎hồ 。 請thỉnh 復phục 推thôi 而nhi 廣quảng 之chi 。 以dĩ 遠viễn 其kỳ 類loại 。 六lục 合hợp 之chi 外ngoại 存tồn 而nhi 不bất 論luận 者giả 。 非phi 不bất 可khả 論luận 。 論luận 之chi 或hoặc 乖quai 。 六lục 合hợp 之chi 內nội 論luận 而nhi 不bất 辯biện 者giả 。 非phi 不bất 可khả 辯biện 。 辯biện 之chi 或hoặc 疑nghi 。 春xuân 秋thu 經kinh 世thế 先tiên 王vương 之chi 志chí 辯biện 而nhi 不bất 議nghị 者giả 。 非phi 不bất 可khả 議nghị 。 議nghị 之chi 或hoặc 亂loạn 。 此thử 三tam 者giả 皆giai 即tức 其kỳ 身thân 耳nhĩ 目mục 之chi 所sở 不bất 至chí 。 以dĩ 為vi 關quan 鍵kiện 。 而nhi 不bất 關quan 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 者giả 也dã 。 因nhân 此thử 而nhi 求cầu 。 聖thánh 人nhân 之chi 意ý 。 則tắc 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 可khả 合hợp 而nhi 明minh 矣hĩ 。 常thường 以dĩ 為vi 道Đạo 法Pháp 之chi 與dữ 名danh 教giáo 。 如Như 來Lai 之chi 與dữ 堯# 孔khổng 。 發phát 致trí 雖tuy 殊thù 潛tiềm 相tương/tướng 影ảnh 響hưởng 。 出xuất 處xứ 誠thành 異dị 終chung 期kỳ 則tắc 同đồng 。 詳tường 而nhi 辯biện 之chi 指chỉ 歸quy 可khả 見kiến 。 理lý 或hoặc 有hữu 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 有hữu 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 。 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 則tắc 其kỳ 人nhân 也dã 。 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 。 歷lịch 代đại 君quân 王vương 未vị 體thể 極cực 之chi 至chí 。 斯tư 其kỳ 流lưu 也dã 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 有hữu 自tự 然nhiên 神thần 妙diệu 之chi 法pháp 。 化hóa 物vật 以dĩ 權quyền 廣quảng 隨tùy 所sở 入nhập 。 或hoặc 為vi 靈linh 仙tiên 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 帝Đế 。 或hoặc 為vi 卿khanh 相tương/tướng 。 國quốc 師sư 道Đạo 士sĩ 。 若nhược 此thử 之chi 倫luân 。 在tại 所sở 變biến 現hiện 。 諸chư 王vương 君quân 子tử 莫mạc 知tri 為vi 誰thùy 。 此thử 所sở 謂vị 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 也dã 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 創sáng/sang 大đại 業nghiệp 而nhi 功công 化hóa 未vị 就tựu 。 迹tích 有hữu 參tham 差sai 故cố 。 所sở 受thọ 不bất 同đồng 。 或hoặc 期kỳ 功công 於ư 身thân 後hậu 。 或hoặc 顯hiển 應ưng 於ư 當đương 年niên 。 聖thánh 王vương 即tức 之chi 而nhi 成thành 教giáo 者giả 。 亦diệc 不bất 可khả 稱xưng 算toán 。 雖tuy 抑ức 引dẫn 無vô 方phương 必tất 歸quy 塗đồ 有hữu 會hội 。 此thử 所sở 謂vị 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 也dã 。 若nhược 今kim 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 。 則tắc 擬nghĩ 步bộ 通thông 塗đồ 者giả 。 必tất 不bất 自tự 崖nhai 於ư 一nhất 揆quỹ 。 若nhược 今kim 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 則tắc 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 堯# 孔khổng 。 歸quy 致trí 不bất 殊thù 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。 是thị 故cố 自tự 乖quai 而nhi 求cầu 其kỳ 合hợp 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 自tự 合hợp 而nhi 求cầu 其kỳ 乖quai 。 則tắc 悟ngộ 體thể 極cực 之chi 多đa 方phương 。 但đãn 見kiến 形hình 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 故cố 或hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 耳nhĩ 。 因nhân 茲tư 而nhi 觀quán 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 功công 盡tận 於ư 運vận 化hóa 。 帝đế 王vương 之chi 德đức 理lý 極cực 於ư 順thuận 通thông 。 若nhược 以dĩ 對đối 夫phu 獨độc 絕tuyệt 之chi 教giáo 不bất 變biến 之chi 宗tông 。 故cố 不bất 得đắc 同đồng 年niên 而nhi 語ngữ 其kỳ 優ưu 劣liệt 。 亦diệc 已dĩ 明minh 矣hĩ 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 形hình 盡tận 神thần 不bất 滅diệt 第đệ 五ngũ
問vấn 曰viết 。 論luận 者giả 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 至chí 極cực 。 故cố 造tạo 極cực 者giả 必tất 違vi 化hóa 而nhi 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 以dĩ 引dẫn 歷lịch 代đại 君quân 王vương 使sử 同đồng 之chi 佛Phật 教giáo 。 令linh 體thể 極cực 之chi 至chí 以dĩ 權quyền 君quân 統thống 。 此thử 雅nhã 論luận 之chi 所sở 託thác 。 自tự 必tất 於ư 大đại 通thông 者giả 也dã 。 求cầu 之chi 實thật 當đương 理lý 則tắc 不bất 然nhiên 。 何hà 者giả 夫phu 稟bẩm 氣khí 極cực 於ư 一nhất 生sanh 。 生sanh 盡tận 則tắc 消tiêu 液dịch 而nhi 同đồng 無vô 神thần 。 雖tuy 妙diệu 物vật 故cố 是thị 陰âm 陽dương 之chi 化hóa 耳nhĩ 。 既ký 化hóa 而nhi 為vi 生sanh 。 又hựu 化hóa 而nhi 為vi 死tử 。 既ký 聚tụ 而nhi 為vi 始thỉ 。 又hựu 散tán 而nhi 為vi 終chung 。 因nhân 此thử 而nhi 推thôi 。 故cố 知tri 神thần 形hình 俱câu 化hóa 原nguyên 無vô 異dị 統thống 。 精tinh 麁thô 一nhất 氣khí 始thỉ 終chung 同đồng 宅trạch 。 宅trạch 全toàn 則tắc 氣khí 聚tụ 而nhi 有hữu 靈linh 。 宅trạch 毀hủy 則tắc 氣khí 散tán 而nhi 照chiếu 滅diệt 。 散tán 則tắc 反phản 所sở 受thọ 於ư 大đại 本bổn 。 滅diệt 則tắc 復phục 歸quy 於ư 無vô 物vật 。 反phản 覆phúc 終chung 窮cùng 皆giai 自tự 然nhiên 之chi 數số 耳nhĩ 。 孰thục 為vi 之chi 哉tai 。 若nhược 令linh 本bổn 則tắc 異dị 氣khí 數số 合hợp 則tắc 同đồng 化hóa 。 亦diệc 為vi 神thần 之chi 處xứ 形hình 。 猶do 火hỏa 之chi 在tại 木mộc 。 其kỳ 生sanh 必tất 並tịnh 其kỳ 毀hủy 必tất 滅diệt 。 形hình 離ly 則tắc 神thần 散tán 而nhi 罔võng 寄ký 。 木mộc 朽hủ 則tắc 火hỏa 寂tịch 而nhi 靡mĩ 託thác 。 理lý 之chi 然nhiên 矣hĩ 。 假giả 使sử 同đồng 異dị 之chi 分phần 昧muội 而nhi 難nạn/nan 明minh 。 有hữu 無vô 之chi 說thuyết 必tất 存tồn 乎hồ 聚tụ 散tán 。 聚tụ 散tán 氣khí 變biến 之chi 總tổng 名danh 萬vạn 化hóa 之chi 生sanh 滅diệt 。 故cố 莊trang 子tử 曰viết 。 人nhân 之chi 生sanh 氣khí 之chi 聚tụ 。 聚tụ 則tắc 為vi 生sanh 。 散tán 則tắc 為vi 死tử 。 若nhược 死tử 生sanh 為vi 彼bỉ 徒đồ 苦khổ 。 吾ngô 又hựu 何hà 患hoạn 。 古cổ 之chi 善thiện 言ngôn 道đạo 者giả 。 必tất 有hữu 以dĩ 得đắc 之chi 。 若nhược 果quả 然nhiên 耶da 。 至chí 理lý 極cực 於ư 一nhất 生sanh 。 生sanh 盡tận 不bất 化hóa 義nghĩa 可khả 尋tầm 也dã 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 神thần 者giả 何hà 耶da 。 精tinh 極cực 而nhi 為vi 靈linh 者giả 也dã 。 精tinh 極cực 則tắc 非phi 卦# 象tượng 之chi 所sở 圖đồ 。 故cố 聖thánh 人nhân 以dĩ 妙diệu 物vật 而nhi 為vi 言ngôn 。 雖tuy 有hữu 上thượng 智trí 猶do 不bất 能năng 定định 其kỳ 體thể 狀trạng 窮cùng 其kỳ 幽u 致trí 而nhi 談đàm 者giả 。 以dĩ 常thường 識thức 生sanh 疑nghi 多đa 同đồng 自tự 亂loạn 。 其kỳ 為vi 誣vu 也dã 。 亦diệc 已dĩ 深thâm 矣hĩ 。 將tương 欲dục 言ngôn 之chi 。 是thị 乃nãi 言ngôn 夫phu 不bất 可khả 言ngôn 。 今kim 於ư 不bất 可khả 言ngôn 之chi 中trung 。 復phục 相tương/tướng 與dữ 而nhi 依y 俙# 。 神thần 也dã 者giả 圓viên 應ưng 無vô 主chủ 妙diệu 盡tận 無vô 名danh 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 假giả 數số 而nhi 行hành 。 感cảm 物vật 而nhi 非phi 物vật 故cố 物vật 化hóa 而nhi 不bất 滅diệt 。 假giả 數số 而nhi 非phi 數số 。 故cố 數số 盡tận 而nhi 不bất 窮cùng 。 有hữu 情tình 則tắc 可khả 以dĩ 物vật 感cảm 。 有hữu 識thức 則tắc 可khả 以dĩ 數số 求cầu 。 數số 有hữu 精tinh 麁thô 。 故cố 其kỳ 性tánh 各các 異dị 。 智trí 有hữu 明minh 闇ám 。 故cố 其kỳ 照chiếu 不bất 同đồng 。 推thôi 此thử 而nhi 論luận 。 則tắc 知tri 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 神thần 以dĩ 化hóa 傳truyền 。 情tình 為vi 化hóa 之chi 母mẫu 。 神thần 為vi 情tình 之chi 根căn 。 情tình 有hữu 會hội 初sơ 之chi 道đạo 。 神thần 有hữu 冥minh 移di 之chi 功công 。 但đãn 悟ngộ 徹triệt 者giả 反phản 本bổn 。 惑hoặc 理lý 者giả 逐trục 物vật 耳nhĩ 。 古cổ 之chi 論luận 道đạo 者giả 。 亦diệc 未vị 有hữu 所sở 同đồng 請thỉnh 引dẫn 而nhi 明minh 之chi 。 莊trang 子tử 發phát 玄huyền 音âm 於ư 大đại 宗tông 曰viết 。 大đại 塊khối 勞lao 我ngã 以dĩ 生sanh 息tức 我ngã 以dĩ 死tử 。 又hựu 以dĩ 生sanh 為vi 人nhân 羈ki 死tử 為vi 反phản 真chân 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 為vi 大đại 患hoạn 。 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 反phản 本bổn 者giả 也dã 。 文văn 子tử 稱xưng 黃hoàng 帝đế 之chi 言ngôn 曰viết 。 形hình 有hữu 靡mĩ 而nhi 神thần 不bất 化hóa 。 以dĩ 不bất 化hóa 乘thừa 化hóa 。 其kỳ 變biến 無vô 窮cùng 。 莊trang 子tử 亦diệc 云vân 。 特đặc 犯phạm 人nhân 之chi 形hình 而nhi 猶do 喜hỷ 之chi 。 若nhược 人nhân 之chi 形hình 萬vạn 化hóa 而nhi 未vị 始thỉ 有hữu 極cực 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 不bất 盡tận 於ư 一nhất 化hóa 方phương 逐trục 物vật 而nhi 不bất 反phản 者giả 也dã 。 二nhị 子tử 之chi 論luận 。 雖tuy 未vị 究cứu 其kỳ 實thật 。 亦diệc 嘗thường 傍bàng 宗tông 而nhi 有hữu 聞văn 焉yên 。 論luận 者giả 不bất 尋tầm 方phương 生sanh 方phương 死tử 之chi 說thuyết 。 而nhi 惑hoặc 聚tụ 散tán 於ư 一nhất 化hóa 。 不bất 思tư 神thần 道đạo 有hữu 妙diệu 物vật 之chi 靈linh 。 而nhi 謂vị 精tinh 麁thô 同đồng 盡tận 。 不bất 亦diệc 悲bi 乎hồ 。 火hỏa 木mộc 之chi 喻dụ 原nguyên 自tự 聖thánh 典điển 。 失thất 其kỳ 流lưu 統thống 。 故cố 幽u 興hưng 莫mạc 尋tầm 。 微vi 言ngôn 遂toại 淪luân 於ư 常thường 教giáo 。 令linh 談đàm 者giả 資tư 之chi 以dĩ 成thành 疑nghi 。 向hướng 使sử 時thời 無vô 悟ngộ 宗tông 之chi 匠tượng 。 則tắc 不bất 知tri 有hữu 先tiên 覺giác 之chi 明minh 。 冥minh 傳truyền 之chi 巧xảo 沒một 世thế 靡mĩ 聞văn 。 何hà 者giả 夫phu 情tình 數số 相tương/tướng 感cảm 其kỳ 化hóa 無vô 端đoan 。 因nhân 緣duyên 密mật 搆câu 潛tiềm 相tương/tướng 傳truyền 寫tả 。 自tự 非phi 達đạt 觀quán 孰thục 識thức 其kỳ 變biến 。 請thỉnh 為vi 論luận 者giả 驗nghiệm 之chi 。 以dĩ 實thật 火hỏa 之chi 傳truyền 於ư 薪tân 。 猶do 神thần 之chi 傳truyền 於ư 形hình 火hỏa 之chi 傳truyền 異dị 薪tân 。 猶do 神thần 之chi 傳truyền 異dị 形hình 。 前tiền 薪tân 非phi 後hậu 薪tân 。 則tắc 知tri 指chỉ 窮cùng 之chi 術thuật 妙diệu 。 前tiền 形hình 非phi 後hậu 形hình 。 則tắc 悟ngộ 情tình 數số 之chi 感cảm 深thâm 。 惑hoặc 者giả 見kiến 形hình 朽hủ 於ư 一nhất 生sanh 。 便tiện 以dĩ 為vi 神thần 情tình 俱câu 喪táng 。 猶do 覩đổ 火hỏa 窮cùng 於ư 一nhất 木mộc 。 謂vị 終chung 期kỳ 都đô 盡tận 耳nhĩ 。 此thử 曲khúc 從tùng 養dưỡng 生sanh 之chi 談đàm 非phi 遠viễn 尋tầm 其kỳ 類loại 者giả 也dã 。 就tựu 如Như 來Lai 論luận 。 假giả 令linh 神thần 形hình 俱câu 化hóa 。 始thỉ 自tự 天thiên 本bổn 愚ngu 智trí 資tư 生sanh 同đồng 稟bẩm 所sở 受thọ 。 問vấn 所sở 受thọ 者giả 為vi 受thọ 之chi 於ư 形hình 耶da 。 為vi 受thọ 之chi 於ư 神thần 耶da 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 形hình 。 凡phàm 在tại 有hữu 形hình 皆giai 化hóa 而nhi 為vi 神thần 矣hĩ 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 神thần 。 是thị 為vi 以dĩ 神thần 傳truyền 。 神thần 則tắc 丹đan 朱chu 與dữ 帝đế 堯# 齊tề 聖thánh 。 重trọng/trùng 華hoa 與dữ 瞽# 叟# 等đẳng 靈linh 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 如như 其kỳ 不bất 可khả 。 固cố 知tri 冥minh 緣duyên 之chi 搆câu 著trước 於ư 在tại 昔tích 。 明minh 闇ám 之chi 分phần 定định 於ư 形hình 初sơ 。 雖tuy 靈linh 鈞quân 善thiện 運vận 。 猶do 不bất 能năng 變biến 性tánh 之chi 自tự 然nhiên 。 況huống 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 乎hồ 。 驗nghiệm 之chi 以dĩ 理lý 。 則tắc 微vi 言ngôn 而nhi 有hữu 徵trưng 。 効hiệu 之chi 以dĩ 事sự 。 可khả 無vô 惑hoặc 於ư 大đại 通thông 。
論luận 成thành 後hậu 。 有hữu 退thoái 居cư 之chi 賓tân 。 步bộ 朗lãng 月nguyệt 而nhi 宵tiêu 遊du 。 相tương/tướng 與dữ 共cộng 集tập 法pháp 堂đường 。 因nhân 而nhi 問vấn 曰viết 。 敬kính 尋tầm 雅nhã 論luận 。 大đại 歸quy 可khả 見kiến 。 殆đãi 無vô 所sở 間gian 。 一nhất 日nhật 試thí 重trọng/trùng 研nghiên 究cứu 。 蓋cái 所sở 未vị 盡tận 亦diệc 少thiểu 許hứa 處xứ 耳nhĩ 。 意ý 以dĩ 為vi 沙Sa 門Môn 德đức 式thức 。 是thị 變biến 俗tục 之chi 殊thù 制chế 。 道đạo 家gia 之chi 名danh 器khí 施thí 於ư 君quân 親thân 。 固cố 宜nghi 略lược 於ư 形hình 敬kính 。 今kim 所sở 疑nghi 者giả 。 謂vị 甫phủ 創sáng/sang 難nạn/nan 就tựu 之chi 業nghiệp 。 遠viễn 期kỳ 化hóa 表biểu 之chi 功công 。 潛tiềm 澤trạch 無vô 現hiện 法pháp 之chi 効hiệu 。 來lai 報báo 玄huyền 而nhi 未vị 應ưng 。 乃nãi 令linh 王vương 公công 獻hiến 供cung 信tín 士sĩ 屈khuất 體thể 。 得đắc 無vô 坐tọa 受thọ 其kỳ 德đức 陷hãm 乎hồ 早tảo 計kế 之chi 累lũy/lụy/luy 。 虛hư 沾triêm 其kỳ 惠huệ 同đồng 夫phu 素tố 飡xan 之chi 譏cơ 耶da 。 主chủ 人nhân 良lương 久cửu 乃nãi 應ưng 曰viết 。 請thỉnh 為vi 諸chư 賢hiền 近cận 取thủ 其kỳ 類loại 。 有hữu 人nhân 於ư 此thử 奉phụng 宣tuyên 時thời 命mạng 遠viễn 通thông 殊thù 方phương 九cửu 譯dịch 之chi 俗tục 。 問vấn 王vương 當đương 資tư 以dĩ 糇# 糧lương 錫tích 以dĩ 輿dư 服phục 不phủ 。 答đáp 曰viết 然nhiên 。 主chủ 人nhân 曰viết 。 類loại 可khả 尋tầm 矣hĩ 。 夫phu 稱xưng 沙Sa 門Môn 者giả 何hà 耶da 。 謂vị 其kỳ 能năng 發phát 蒙mông 俗tục 之chi 幽u 昏hôn 。 啟khải 化hóa 表biểu 之chi 玄huyền 路lộ 。 方phương 將tương 以dĩ 兼kiêm 忘vong 之chi 道đạo 與dữ 天thiên 下hạ 同đồng 往vãng 。 吏lại 希hy 高cao 者giả 挹ấp 其kỳ 遺di 風phong 。 漱thấu 流lưu 者giả 味vị 其kỳ 餘dư 津tân 。 若nhược 然nhiên 雖tuy 大đại 業nghiệp 未vị 就tựu 。 觀quán 其kỳ 超siêu 步bộ 之chi 跡tích 。 所sở 悟ngộ 固cố 已dĩ 弘hoằng 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 運vận 通thông 之chi 功công 。 資tư 存tồn 之chi 益ích 。 尚thượng 未vị 酬thù 其kỳ 始thỉ 誓thệ 之chi 心tâm 。 況huống 答đáp 三tam 業nghiệp 之chi 勞lao 乎hồ 。 又hựu 斯tư 人nhân 者giả 。 形hình 雖tuy 有hữu 待đãi 情tình 無vô 近cận 寄ký 。 視thị 夫phu 四tứ 事sự 之chi 供cung 。 若nhược 鶴hạc 蚊văn 之chi 過quá 乎hồ 其kỳ 前tiền 者giả 耳nhĩ 。 濡nhu 沫mạt 之chi 惠huệ 復phục 焉yên 足túc 語ngữ 哉tai 。 眾chúng 賓tân 於ư 是thị 始thỉ 悟ngộ 冥minh 塗đồ 以dĩ 開khai 𨅊# 為vi 功công 。 息tức 心tâm 以dĩ 淨tịnh 畢tất 為vi 道đạo 。 乃nãi 欣hân 然nhiên 怡di 衿# 詠vịnh 言ngôn 而nhi 退thoái 。
晉tấn 元nguyên 興hưng 三tam 年niên 歲tuế 次thứ 閼át 逢phùng 。 于vu 時thời 天thiên 子tử 蒙mông 塵trần 。 人nhân 百bách 其kỳ 憂ưu 。 凡phàm 我ngã 同đồng 志chí 僉thiêm 懷hoài 輟chuyết 旒lưu 之chi 歎thán 。 故cố 因nhân 述thuật 斯tư 論luận 焉yên 。
沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 論luận
遠viễn 法Pháp 師sư
或hoặc 問vấn 曰viết 。 沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 出xuất 自tự 佛Phật 教giáo 是thị 禮lễ 與dữ 。 答đáp 曰viết 然nhiên 。 問vấn 曰viết 。 三tam 代đại 殊thù 制chế 其kỳ 禮lễ 不bất 同đồng 。 質chất 文văn 之chi 變biến 備bị 於ư 前tiền 典điển 。 而nhi 佛Phật 教giáo 出xuất 乎hồ 其kỳ 外ngoại 。 論luận 者giả 咸hàm 有hữu 疑nghi 焉yên 。 若nhược 有hữu 深thâm 致trí 。 幸hạnh 誨hối 其kỳ 未vị 聞văn 。
答đáp 曰viết 。
玄huyền 古cổ 之chi 民dân 。 大đại 朴phác 未vị 虧khuy 其kỳ 禮lễ 不bất 文văn 。 三tam 王vương 應ưng 世thế 。 故cố 與dữ 時thời 而nhi 變biến 。 因nhân 茲tư 以dĩ 觀quán 。 論luận 者giả 之chi 所sở 執chấp 。 方phương 內nội 之chi 格cách 言ngôn 耳nhĩ 。 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 中trung 國quốc 之chi 所sở 無vô 。 或hoặc 得đắc 之chi 於ư 異dị 俗tục 。 其kỳ 民dân 不bất 移di 其kỳ 道đạo 未vị 止chỉ 。 是thị 以dĩ 天Thiên 竺Trúc 國quốc 法pháp 。 盡tận 敬kính 於ư 所sở 尊tôn 。 表biểu 誠thành 於ư 神thần 明minh 。 率suất 皆giai 袒đản 服phục 。 所sở 謂vị 去khứ 飾sức 之chi 甚thậm 者giả 也dã 。 雖tuy 記ký 籍tịch 末mạt 流lưu 茲tư 土thổ/độ 。 其kỳ 始thỉ 似tự 有hữu 聞văn 焉yên 。 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 因nhân 而nhi 為vi 教giáo 。 明minh 所sở 行hành 不bất 左tả 。 故cố 應ưng 右hữu 袒đản 。 何hà 者giả 。 將tương 辯biện 貴quý 賤tiện 必tất 存tồn 乎hồ 位vị 。 位vị 以dĩ 進tiến 德đức 。 則tắc 尚thượng 賢hiền 之chi 心tâm 生sanh 。 是thị 故cố 沙Sa 門Môn 越việt 名danh 分phần/phân 以dĩ 背bối/bội 時thời 。 不bất 退thoái 已dĩ 而nhi 求cầu 先tiên 。 又hựu 人nhân 之chi 所sở 能năng 。 皆giai 在tại 於ư 右hữu 。 若nhược 動động 不bất 以dĩ 順thuận 則tắc 觸xúc 事sự 生sanh 累lũy/lụy/luy 。 過quá 而nhi 能năng 復phục 雖tuy 中trung 賢hiền 猶do 未vị 得đắc 。 況huống 有hữu 下hạ 於ư 此thử 者giả 乎hồ 。 請thỉnh 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 形hình 以dĩ 左tả 右hữu 成thành 體thể 。 理lý 以dĩ 邪tà 正chánh 為vi 用dụng 。 二nhị 者giả 之chi 來lai 各các 乘thừa 其kỳ 本bổn 。 滯trệ 根căn 不bất 拔bạt 則tắc 事sự 未vị 愈dũ 。 應ưng 而nhi 形hình 理lý 相tương/tướng 資tư 其kỳ 道đạo 。 微vi 明minh 世thế 習tập 未vị 移di 應ưng 徵trưng 。 難nạn/nan 辯biện 袒đản 服phục 既ký 彰chương 則tắc 形hình 。 隨tùy 事sự 感cảm 理lý 悟ngộ 其kỳ 心tâm 。 以dĩ 御ngự 順thuận 之chi 氣khí 表biểu 誠thành 之chi 體thể 。 而nhi 邪tà 正chánh 兩lưỡng 行hành 。 非phi 其kỳ 本bổn 也dã 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 袒đản 服phục 篤đốc 其kỳ 誠thành 而nhi 閑nhàn 其kỳ 邪tà 。 使sử 名danh 實thật 有hữu 當đương 敬kính 慢mạn 不bất 雜tạp 。 然nhiên 後hậu 開khai 出xuất 要yếu 之chi 路lộ 。 導đạo 真chân 性tánh 於ư 久cửu 迷mê 。 令linh 淹yêm 世thế 之chi 賢hiền 不bất 自tự 絕tuyệt 於ư 無vô 分phần/phân 。 希hy 進tiến 之chi 流lưu 不bất 惑hoặc 塗đồ 而nhi 旋toàn 步bộ 。 於ư 是thị 服phục 膺ưng 聖thánh 門môn 者giả 。 咸hàm 履lý 正chánh 思tư 順thuận 異dị 跡tích 同đồng 軌quỹ 。 緬# 素tố 風phong 而nhi 懷hoài 古cổ 。 背bối/bội 華hoa 俗tục 以dĩ 洗tẩy 心tâm 。 專chuyên 本bổn 達đạt 變biến 即tức 近cận 悟ngộ 遠viễn 。 形hình 服phục 相tương/tướng 愧quý 理lý 深thâm 其kỳ 感cảm 。 如như 此thử 則tắc 情tình 禮lễ 專chuyên 向hướng 修tu 之chi 不bất 倦quyện 。 動động 必tất 以dĩ 順thuận 不bất 覺giác 形hình 之chi 自tự 恭cung 。 斯tư 乃nãi 如Như 來Lai 勸khuyến 誘dụ 之chi 外ngoại 因nhân 。 斂liểm 麁thô 之chi 妙diệu 跡tích 。 而nhi 眾chúng 談đàm 未vị 諭dụ 。 或hoặc 欲dục 革cách 之chi 。 反phản 古cổ 之chi 道đạo 。 何hà 其kỳ 深thâm 哉tai 。
何hà 鎮trấn 南nam 難nạn/nan
見kiến 答đáp 問vấn 袒đản 服phục 指chỉ 訓huấn 。 兼kiêm 弘hoằng 摽phiếu/phiêu 未vị 文văn 於ư 玄huyền 古cổ 資tư 形hình 。 理lý 於ư 近cận 用dụng 使sử 敬kính 慢mạn 殊thù 流lưu 。 識thức 服phục 俱câu 盡tận 殆đãi 無vô 間gian 然nhiên 。 至chí 於ư 所sở 以dĩ 明minh 順thuận 。 猶do 有hữu 未vị 同đồng 。 何hà 者giả 。 儀nghi 形hình 之chi 設thiết 。 蓋cái 在tại 時thời 而nhi 用dụng 。 是thị 以dĩ 事sự 有hữu 內nội 外ngoại 。 乃nãi 可khả 以dĩ 淺thiển 深thâm 應ưng 之chi 。 李# 釋thích 之chi 與dữ 周chu 孔khổng 。 漸tiệm 世thế 之chi 與dữ 遺di 俗tục 。 在tại 於ư 因nhân 循tuần 不bất 同đồng 。 必tất 無vô 逆nghịch 順thuận 之chi 殊thù 明minh 矣hĩ 。 故cố 老lão 明minh 兵binh 凶hung 處xứ 右hữu 禮lễ 以dĩ 喪táng 制chế 不bất 左tả 。 且thả 四Tứ 等Đẳng 窮cùng 奉phụng 親thân 之chi 至chí 。 三tam 驅khu 顯hiển 王vương 跡tích 之chi 仁nhân 。 在tại 後hậu 而nhi 要yếu 其kỳ 旨chỉ 可khả 見kiến 。 寧ninh 可khả 寄ký 至chí 順thuận 。 於ư 凶hung 事sự 表biểu 吉cát 。 誠thành 於ư 喪táng 容dung 哉tai 。 鄭trịnh 伯bá 所sở 以dĩ 肉nhục 袒đản 。 亦diệc 猶do 許hứa 男nam 輿dư 櫬# 。 皆giai 自tự 以dĩ 所sở 乘thừa 者giả 逆nghịch 。 必tất 受thọ 不bất 測trắc 之chi 罰phạt 。 以dĩ 斯tư 而nhi 證chứng 順thuận 將tương 何hà 在tại 。 故cố 率suất 所sở 懷hoài 想tưởng 更cánh 詳tường 盡tận 令linh 內nội 外ngoại 有hữu 歸quy 。
遠viễn 法Pháp 師sư 答đáp
敬kính 尋tầm 問vấn 旨chỉ 。 蓋cái 是thị 聞văn 其kỳ 遠viễn 塗đồ 照chiếu 所sở 未vị 盡tận 。 令linh 精tinh 麁thô 並tịnh 順thuận 內nội 外ngoại 有hữu 歸quy 。 三tam 復phục 斯tư 誨hối 。 所sở 悟ngộ 良lương 多đa 。 常thường 以dĩ 為vi 道đạo 訓huấn 之chi 與dữ 名danh 教giáo 。 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 周chu 孔khổng 。 發phát 致trí 雖tuy 殊thù 而nhi 潛tiềm 相tương/tướng 影ảnh 響hưởng 。 出xuất 處xứ 誠thành 異dị 終chung 期kỳ 則tắc 同đồng 。 但đãn 妙diệu 迹tích 隱ẩn 於ư 常thường 用dụng 。 指chỉ 歸quy 昧muội 而nhi 難nạn/nan 尋tầm 遂toại 令linh 至chí 言ngôn 隔cách 於ư 世thế 典điển 。 談đàm 士sĩ 發phát 殊thù 塗đồ 之chi 論luận 。 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 聖thánh 人nhân 因nhân 弋# 釣điếu 以dĩ 去khứ 其kỳ 甚thậm 。 順thuận 四tứ 時thời 以dĩ 簡giản 其kỳ 煩phiền 。 三tam 驅khu 之chi 禮lễ 。 失thất 前tiền 禽cầm 而nhi 不bất 吝lận 。 網võng 罟# 之chi 設thiết 。 必tất 待đãi 化hóa 而nhi 方phương 用dụng 。 上thượng 極cực 行hành 葦vi 之chi 仁nhân 。 內nội 延diên 釋Thích 迦Ca 之chi 慈từ 。 使sử 天thiên 下hạ 齊tề 己kỷ 物vật 我ngã 同đồng 觀quán 。 則tắc 是thị 合hợp 抱bão 之chi 一nhất 毫hào 。 豈khởi 有hữu 間gian 於ư 優ưu 劣liệt 而nhi 非phi 相tướng 與dữ 者giả 哉tai 。 然nhiên 自tự 跡tích 而nhi 尋tầm 。 猶do 大đại 同đồng 於ư 兼kiêm 愛ái 。 遠viễn 求cầu 其kỳ 實thật 則tắc 階giai 差sai 有hữu 分phần/phân 。 分phân 之chi 所sở 通thông 未vị 可khả 勝thắng 言ngôn 。 故cố 漸tiệm 慈từ 以dĩ 進tiến 德đức 。 令linh 事sự 顯hiển 於ư 君quân 親thân 。 從tùng 此thử 而nhi 觀quán 。 則tắc 內nội 外ngoại 之chi 教giáo 可khả 知tri 。 聖thánh 人nhân 之chi 情tình 可khả 見kiến 。 但đãn 歸quy 塗đồ 未vị 啟khải 。 故cố 物vật 莫mạc 之chi 識thức 。 若nhược 許hứa 其kỳ 如như 此thử 。 則tắc 袒đản 服phục 之chi 義nghĩa 理lý 不bất 容dung 疑nghi 。 來lai 告cáo 何hà 謂vị 宜nghi 更cánh 詳tường 盡tận 。 故cố 復phục 究cứu 敘tự 本bổn 懷hoài 。 原nguyên 夫phu 形hình 之chi 化hóa 也dã 。 陰âm 陽dương 陶đào 鑄chú 。 受thọ 左tả 右hữu 之chi 體thể 。 昏hôn 明minh 代đại 運vận 。 有hữu 死tử 生sanh 之chi 說thuyết 。 人nhân 情tình 咸hàm 悅duyệt 生sanh 而nhi 懼cụ 死tử 。 好hảo/hiếu 進tiến 而nhi 惡ác 退thoái 。 是thị 故cố 先tiên 王vương 即tức 順thuận 民dân 性tánh 撫phủ 其kỳ 自tự 然nhiên 。 令linh 吉cát 凶hung 殊thù 制chế 左tả 右hữu 異dị 位vị 。 由do 是thị 吉cát 事sự 尚thượng 左tả 。 進tiến 爵tước 以dĩ 厚hậu 其kỳ 生sanh 。 凶hung 事sự 尚thượng 右hữu 。 哀ai 容dung 以dĩ 毀hủy 其kỳ 性tánh 。 斯tư 皆giai 本bổn 其kỳ 所sở 受thọ 。 因nhân 順thuận 以dĩ 通thông 教giáo 。 感cảm 於ư 事sự 變biến 懷hoài 其kỳ 先tiên 德đức 者giả 也dã 。 世thế 之chi 所sở 貴quý 者giả 不bất 過quá 生sanh 存tồn 。 生sanh 存tồn 而nhi 屈khuất 申thân 進tiến 退thoái 道đạo 盡tận 於ư 此thử 。 淺thiển 深thâm 之chi 應ưng 於ư 是thị 乎hồ 在tại 。 沙Sa 門Môn 則tắc 不bất 然nhiên 。 後hậu 身thân 退thoái 己kỷ 而nhi 不bất 嫌hiềm 卑ty 。
時thời 來lai 非phi 我ngã 而nhi 不bất 辭từ 辱nhục 。 卑ty 以dĩ 自tự 牧mục 謂vị 之chi 謙khiêm 。 居cư 眾chúng 人nhân 之chi 所sở 惡ác 謂vị 之chi 順thuận 。 謙khiêm 順thuận 不bất 失thất 其kỳ 本bổn 。 則tắc 日nhật 損tổn 之chi 功công 易dị 積tích 。 出xuất 要yếu 之chi 路lộ 可khả 遊du 。 是thị 故cố 遁độn 世thế 遺di 榮vinh 反phản 俗tục 而nhi 動động 。 動động 而nhi 反phản 俗tục 者giả 。 與dữ 夫phu 方phương 內nội 之chi 賢hiền 。 雖tuy 貌mạo 同đồng 而nhi 實thật 異dị 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 凡phàm 在tại 出xuất 家gia 者giả 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 。 固cố 知tri 發phát 軫# 歸quy 塗đồ 者giả 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 超siêu 落lạc 世thế 務vụ 者giả 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 則tắc 生sanh 可khả 絕tuyệt 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 則tắc 神thần 可khả 冥minh 。 然nhiên 則tắc 向hướng 之chi 所sở 謂vị 吉cát 凶hung 成thành 禮lễ 奉phụng 親thân 事sự 君quân 者giả 。 蓋cái 是thị 一nhất 域vực 之chi 言ngôn 耳nhĩ 。 未vị 始thỉ 出xuất 於ư 有hữu 封phong 。 有hữu 封phong 未vị 出xuất 則tắc 是thị 翫ngoạn 其kỳ 文văn 而nhi 未vị 達đạt 其kỳ 變biến 。 若nhược 然nhiên 方phương 將tương 滯trệ 名danh 教giáo 以dĩ 殉# 生sanh 。 乘thừa 萬vạn 化hóa 而nhi 背bối/bội 宗tông 。 自tự 至chí 順thuận 而nhi 觀quán 。 得đắc 不bất 曰viết 逆nghịch 乎hồ 。 漸tiệm 世thế 之chi 與dữ 遺di 俗tục 指chỉ 。 存tồn 於ư 此thử 。
遠viễn 法Pháp 師sư 明minh 報báo 應ứng 論luận
答đáp 桓hoàn 南nam 郡quận
問vấn 曰viết 。 佛Phật 經Kinh 以dĩ 殺sát 生sanh 罪tội 重trọng 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 冥minh 科khoa 幽u 司ty 應ưng 若nhược 影ảnh 響hưởng 。 余dư 有hữu 疑nghi 焉yên 。 何hà 者giả 。 夫phu 四tứ 大đại 之chi 體thể 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 耳nhĩ 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 寄ký 生sanh 栖tê 照chiếu 津tân 暢sướng 明minh 識thức 。 雖tuy 託thác 之chi 以dĩ 存tồn 。 而nhi 其kỳ 理lý 天thiên 絕tuyệt 。 豈khởi 唯duy 精tinh 麁thô 之chi 間gian 。 固cố 亦diệc 無vô 受thọ 傷thương 之chi 地địa 。 滅diệt 之chi 既ký 無vô 害hại 於ư 神thần 。 亦diệc 由do 滅diệt 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 耳nhĩ 。
又hựu 問vấn 。 萬vạn 物vật 之chi 心tâm 愛ái 欲dục 森sâm 繁phồn 。 但đãn 私tư 我ngã 有hữu 己kỷ 情tình 慮lự 之chi 深thâm 者giả 耳nhĩ 。 若nhược 因nhân 情tình 致trí 報báo 乘thừa 感cảm 生sanh 。 應ưng 自tự 然nhiên 之chi 道Đạo 。 何hà 所sở 寄ký 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
意ý 謂vị 此thử 二nhị 條điều 是thị 來lai 問vấn 之chi 關quan 鍵kiện 。 立lập 言ngôn 之chi 津tân 要yếu 。 津tân 要yếu 既ký 明minh 則tắc 群quần 疑nghi 同đồng 釋thích 。 始thỉ 涉thiệp 之chi 流lưu 或hoặc 因nhân 茲tư 以dĩ 悟ngộ 。 可khả 謂vị 朗lãng 滯trệ 情tình 於ư 常thường 識thức 之chi 表biểu 。 發phát 奇kỳ 唱xướng 於ư 未vị 聞văn 之chi 前tiền 。 然nhiên 佛Phật 教giáo 深thâm 玄huyền 微vi 言ngôn 難nạn/nan 辯biện 。 苟cẩu 未vị 統thống 夫phu 旨chỉ 歸quy 亦diệc 焉yên 能năng 暢sướng 其kỳ 幽u 致trí 。 為vi 當đương 依y 傍bàng 大đại 宗tông 試thí 敘tự 所sở 懷hoài 。 推thôi 夫phu 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 以dĩ 明minh 受thọ 形hình 之chi 本bổn 。 則tắc 假giả 於ư 異dị 物vật 託thác 為vi 同đồng 體thể 。 生sanh 若nhược 遺di 塵trần 起khởi 滅diệt 一nhất 化hóa 。 此thử 則tắc 惠huệ 觀quán 之chi 所sở 入nhập 。 智trí 刃nhận 之chi 所sở 遊du 也dã 。 於ư 是thị 乘thừa 去khứ 來lai 之chi 自tự 運vận 。 雖tuy 聚tụ 散tán 而nhi 非phi 我ngã 。 寓# 群quần 形hình 於ư 大đại 夢mộng 。 實thật 處xứ 有hữu 而nhi 同đồng 無vô 。 豈khởi 復phục 有hữu 封phong 於ư 所sở 受thọ 。 有hữu 係hệ 於ư 所sở 戀luyến 哉tai 。 若nhược 斯tư 理lý 自tự 得đắc 於ư 心tâm 而nhi 外ngoại 物vật 未vị 悟ngộ 。 則tắc 悲bi 獨độc 善thiện 之chi 無vô 功công 。 感cảm 先tiên 覺giác 而nhi 興hưng 懷hoài 。 於ư 是thị 思tư 弘hoằng 道đạo 以dĩ 明minh 訓huấn 。 故cố 仁nhân 恕thứ 之chi 德đức 存tồn 焉yên 。 若nhược 彼bỉ 我ngã 同đồng 得đắc 心tâm 無vô 兩lưỡng 對đối 。 遊du 刃nhận 則tắc 泯mẫn 一nhất 玄huyền 觀quán 交giao 兵binh 則tắc 莫mạc 逆nghịch 相tương 遇ngộ 。 傷thương 之chi 豈khởi 唯duy 無vô 害hại 於ư 神thần 。 固cố 亦diệc 無vô 生sanh 可khả 。 殺sát 此thử 則tắc 文Văn 殊Thù 案án 劍kiếm 迹tích 逆nghịch 而nhi 道đạo 順thuận 。 雖tuy 復phục 終chung 日nhật 揮huy 戈qua 措thố 刃nhận 無vô 地địa 矣hĩ 。 若nhược 然nhiên 者giả 方phương 將tương 託thác 鼓cổ 舞vũ 以dĩ 盡tận 神thần 。 運vận 干can 鉞việt 而nhi 成thành 化hóa 。 雖tuy 功công 被bị 猶do 無vô 賞thưởng 。 何hà 罪tội 罰phạt 之chi 有hữu 耶da 。 若nhược 反phản 此thử 而nhi 尋tầm 其kỳ 原nguyên 。 則tắc 報báo 應ứng 可khả 得đắc 而nhi 明minh 。 推thôi 事sự 而nhi 求cầu 其kỳ 宗tông 則tắc 罪tội 罰phạt 可khả 得đắc 而nhi 論luận 矣hĩ 。 嘗thường 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 因nhân 緣duyên 之chi 所sở 感cảm 。 變biến 化hóa 之chi 所sở 生sanh 。 豈khởi 不bất 由do 其kỳ 道đạo 哉tai 。 無vô 明minh 為vi 惑hoặc 網võng 之chi 淵uyên 。 貪tham 愛ái 為vi 眾chúng 累lũy/lụy/luy 之chi 府phủ 。 二nhị 理lý 俱câu 遊du 冥minh 為vi 神thần 用dụng 。 吉cát 凶hung 悔hối 悋lận 唯duy 此thử 之chi 動động 。 無vô 用dụng 掩yểm 其kỳ 照chiếu 。 故cố 情tình 想tưởng 凝ngưng 滯trệ 於ư 外ngoại 物vật 。 貪tham 愛ái 流lưu 其kỳ 性tánh 。 故cố 四tứ 大đại 結kết 而nhi 成thành 形hình 形hình 。 結kết 則tắc 彼bỉ 我ngã 有hữu 封phong 。 情tình 滯trệ 則tắc 善thiện 惡ác 有hữu 主chủ 。 有hữu 封phong 於ư 彼bỉ 我ngã 。 則tắc 私tư 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 不bất 忘vong 。 有hữu 主chủ 於ư 善thiện 惡ác 。 則tắc 戀luyến 其kỳ 生sanh 而nhi 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 於ư 是thị 甘cam 寢tẩm 大đại 夢mộng 昏hôn 於ư 所sở 迷mê 。 抱bão 疑nghi 長trường 夜dạ 所sở 存tồn 唯duy 著trước 。 是thị 故cố 失thất 得đắc 相tương/tướng 推thôi 禍họa 福phước 相tương/tướng 襲tập 。 惡ác 積tích 而nhi 天thiên 殃ương 自tự 至chí 。 罪tội 成thành 則tắc 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 此thử 乃nãi 必tất 然nhiên 之chi 數số 。 無vô 所sở 容dung 疑nghi 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 會hội 之chi 有hữu 本bổn 則tắc 理lý 自tự 冥minh 對đối 。 兆triệu 之chi 雖tuy 微vi 勢thế 極cực 則tắc 發phát 。 是thị 故cố 心tâm 以dĩ 善thiện 惡ác 為vi 形hình 聲thanh 。 報báo 以dĩ 罪tội 福phước 為vi 影ảnh 響hưởng 。 本bổn 以dĩ 情tình 感cảm 而nhi 應ưng 自tự 來lai 。 豈khởi 有hữu 幽u 司ty 由do 御ngự 失thất 其kỳ 道đạo 也dã 。 然nhiên 則tắc 罪tội 福phước 之chi 應ưng 。 唯duy 其kỳ 所sở 感cảm 。 感cảm 之chi 而nhi 然nhiên 故cố 謂vị 之chi 自tự 然nhiên 。 自tự 然nhiên 者giả 即tức 我ngã 之chi 影ảnh 響hưởng 耳nhĩ 。 於ư 夫phu 玄huyền 宰tể 復phục 何hà 功công 哉tai 。 請thỉnh 尋tầm 來lai 問vấn 之chi 要yếu 而nhi 驗nghiệm 之chi 於ư 實thật 。 難nạn/nan 旨chỉ 全toàn 許hứa 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 此thử 則tắc 宅trạch 有hữu 主chủ 矣hĩ 。 問vấn 主chủ 之chi 居cư 宅trạch 。 有hữu 情tình 耶da 無vô 情tình 耶da 。 若nhược 云vân 無vô 情tình 。 則tắc 四tứ 大đại 之chi 結kết 非phi 主chủ 宅trạch 之chi 所sở 感cảm 。 若nhược 以dĩ 感cảm 不bất 由do 主chủ 故cố 處xứ 不bất 以dĩ 情tình 。 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 無vô 情tình 無vô 痛thống 痒dương 之chi 知tri 。 神thần 既ký 無vô 知tri 宅trạch 又hựu 無vô 痛thống 痒dương 。 以dĩ 接tiếp 物vật 則tắc 是thị 伐phạt 卉hủy 剪tiễn 林lâm 之chi 喻dụ 無vô 明minh 於ư 義nghĩa 。 若nhược 果quả 有hữu 情tình 。 四tứ 大đại 之chi 結kết 是thị 主chủ 之chi 所sở 感cảm 也dã 。 若nhược 以dĩ 感cảm 由do 於ư 主chủ 故cố 處xứ 必tất 以dĩ 情tình 。 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 不bất 得đắc 無vô 痛thống 痒dương 之chi 知tri 。 神thần 既ký 有hữu 知tri 宅trạch 又hựu 受thọ 痛thống 痒dương 。 以dĩ 接tiếp 物vật 固cố 不bất 得đắc 同đồng 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 明minh 矣hĩ 。 因nhân 茲tư 以dĩ 談đàm 。 夫phu 神thần 形hình 雖tuy 殊thù 相tương/tướng 與dữ 而nhi 化hóa 。 內nội 外ngoại 誠thành 異dị 渾hồn 為vi 一nhất 體thể 。 自tự 非phi 達đạt 觀quán 孰thục 得đắc 其kỳ 際tế 耶da 。 苟cẩu 未vị 之chi 得đắc 則tắc 愈dũ 久cửu 愈dũ 迷mê 耳nhĩ 。 凡phàm 稟bẩm 形hình 受thọ 觸xúc 莫mạc 盡tận 然nhiên 也dã 。 受thọ 之chi 既ký 然nhiên 。 各các 以dĩ 私tư 戀luyến 為vi 滯trệ 。 滯trệ 根căn 不bất 拔bạt 則tắc 生sanh 理lý 彌di 固cố 。 愛ái 源nguyên 不bất 除trừ 則tắc 保bảo 之chi 亦diệc 深thâm 。 設thiết 一nhất 理lý 逆nghịch 情tình 。 使sử 方phương 寸thốn 迷mê 亂loạn 。 而nhi 況huống 舉cử 體thể 都đô 亡vong 乎hồ 。 是thị 故cố 同đồng 逆nghịch 相tương/tướng 乘thừa 共cộng 生sanh 讎thù 隙khích 。 [禾*禺]# 心tâm 未vị 冥minh 則tắc 搆câu 怨oán 不bất 息tức 。 縱túng/tung 復phục 悅duyệt 畢tất 受thọ 惱não 情tình 無vô 遺di 憾hám 。 形hình 聲thanh 既ký 著trước 則tắc 影ảnh 響hưởng 自tự 彰chương 。 理lý 無vô 先tiên 期kỳ 數số 合hợp 使sử 然nhiên 也dã 。 雖tuy 欲dục 逃đào 之chi 其kỳ 可khả 得đắc 乎hồ 。 此thử 則tắc 因nhân 情tình 致trí 報báo 乘thừa 惑hoặc 生sanh 應ưng 。 但đãn 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 本bổn 異dị 。 故cố 其kỳ 會hội 不bất 同đồng 耳nhĩ 。
問vấn 曰viết 。 若nhược 以dĩ 物vật 情tình 重trọng/trùng 生sanh 不bất 可khả 致trí 喪táng 。 則tắc 生sanh 情tình 之chi 由do 私tư 戀luyến 之chi 惑hoặc 耳nhĩ 。 宜nghi 朗lãng 以dĩ 達đạt 觀quán 曉hiểu 以dĩ 大đại 方phương 。 豈khởi 得đắc 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 事sự 起khởi 必tất 由do 於ư 心tâm 。 報báo 應ứng 必tất 由do 於ư 事sự 。 是thị 故cố 自tự 報báo 以dĩ 觀quán 事sự 。 而nhi 事sự 可khả 變biến 。 舉cử 事sự 以dĩ 責trách 心tâm 。 而nhi 心tâm 可khả 反phản 。 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 。 則tắc 知tri 聖thánh 人nhân 因nhân 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 明minh 。 報báo 應ứng 之chi 對đối 。 不bất 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 也dã 。 何hà 者giả 。 人nhân 之chi 難nan 悟ngộ 。 其kỳ 日nhật 固cố 久cửu 。 是thị 以dĩ 佛Phật 教giáo 本bổn 其kỳ 所sở 由do 。 而nhi 訓huấn 必tất 有hữu 漸tiệm 。 知tri 久cửu 習tập 不bất 可khả 頓đốn 廢phế 。 故cố 先tiên 示thị 之chi 以dĩ 罪tội 福phước 。 罪tội 福phước 不bất 可khả 都đô 忘vong 。 故cố 使sử 權quyền 其kỳ 輕khinh 重trọng 。 輕khinh 重trọng 權quyền 於ư 罪tội 福phước 。 則tắc 銓thuyên 善thiện 惡ác 以dĩ 宅trạch 心tâm 。 善thiện 惡ác 滯trệ 於ư 私tư 戀luyến 。 則tắc 推thôi 我ngã 以dĩ 通thông 物vật 。 二nhị 理lý 兼kiêm 弘hoằng 。 情tình 無vô 所sở 係hệ 。 故cố 能năng 尊tôn 賢hiền 容dung 眾chúng 恕thứ 己kỷ 施thí 安an 。 遠viễn 尋tầm 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 。 以dĩ 釋thích 往vãng 復phục 之chi 迷mê 。 迷mê 情tình 既ký 釋thích 。 然nhiên 後hậu 大đại 方phương 之chi 言ngôn 可khả 曉hiểu 。 保bảo 生sanh 之chi 累lũy/lụy/luy 可khả 絕tuyệt 。 夫phù 生sanh 累lũy/lụy/luy 者giả 雖tuy 中trung 賢hiền 猶do 未vị 得đắc 。 豈khởi 常thường 智trí 之chi 所sở 達đạt 哉tai 。
三tam 報báo 論luận (# 因nhân 俗tục 人nhân 疑nghi 善thiện 惡ác 無vô 現hiện 驗nghiệm 作tác )#
遠viễn 法Pháp 師sư
經kinh 說thuyết 。 業nghiệp 有hữu 三tam 報báo 。 一nhất 曰viết 現hiện 報báo 。 二nhị 曰viết 生sanh 報báo 。 三tam 曰viết 後hậu 報báo 。 現hiện 報báo 者giả 善thiện 惡ác 始thỉ 於ư 此thử 身thân 即tức 此thử 身thân 受thọ 。 生sanh 報báo 者giả 來lai 生sanh 便tiện 受thọ 。 後hậu 報báo 者giả 或hoặc 經kinh 二nhị 生sanh 三tam 生sanh 。 百bách 生sanh 千thiên 生sanh 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 受thọ 。 受thọ 之chi 無vô 主chủ 。 必tất 由do 於ư 心tâm 。 心tâm 無vô 定định 司ty 。 感cảm 事sự 而nhi 應ưng 。 應ưng 有hữu 遲trì 速tốc 。 故cố 報báo 有hữu 先tiên 後hậu 。 先tiên 後hậu 雖tuy 異dị 咸hàm 隨tùy 所sở 遇ngộ 而nhi 為vi 對đối 。 對đối 有hữu 強cường 弱nhược 。 故cố 輕khinh 重trọng 不bất 同đồng 。 斯tư 乃nãi 自tự 然nhiên 之chi 賞thưởng 罰phạt 。 三tam 報báo 之chi 大đại 略lược 也dã 。 非phi 夫phu 通thông 才tài 達đạt 識thức 入nhập 要yếu 之chi 明minh 。 罕# 得đắc 其kỳ 門môn 。 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 步bộ 大đại 方phương 以dĩ 先tiên 為vi 蓍thi 龜quy 。 博bác 綜tống 內nội 籍tịch 反phản 三tam 隅ngung 於ư 未vị 聞văn 。 師sư 友hữu 仁nhân 匠tượng 習tập 以dĩ 移di 性tánh 者giả 。 差sai 可khả 得đắc 而nhi 言ngôn 。 請thỉnh 試thí 論luận 之chi 。 夫phu 善thiện 惡ác 之chi 興hưng 其kỳ 有hữu 漸tiệm 。 漸tiệm 以dĩ 之chi 極cực 則tắc 有hữu 九cửu 品phẩm 之chi 論luận 。 凡phàm 在tại 九cửu 品phẩm 非phi 現hiện 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 則tắc 現hiện 報báo 絕tuyệt 夫phu 常thường 類loại 可khả 知tri 。 類loại 非phi 九cửu 品phẩm 則tắc 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 何hà 者giả 。 若nhược 利lợi 害hại 交giao 於ư 目mục 前tiền 而nhi 頓đốn 相tương/tướng 傾khuynh 奪đoạt 。 神thần 機cơ 自tự 運vận 不bất 待đãi 慮lự 而nhi 發phát 。 發phát 不bất 待đãi 慮lự 則tắc 報báo 不bất 旋toàn 踵chủng 而nhi 應ưng 。 此thử 現hiện 報báo 之chi 一nhất 隅ngung 。 絕tuyệt 夫phu 九cửu 品phẩm 者giả 也dã 。 又hựu 三tam 業nghiệp 殊thù 體thể 自tự 同đồng 有hữu 定định 。 報báo 定định 則tắc 時thời 來lai 必tất 受thọ 。 非phi 祈kỳ 禱đảo 之chi 所sở 移di 智trí 力lực 之chi 所sở 免miễn 也dã 。 將tương 推thôi 而nhi 極cực 之chi 則tắc 義nghĩa 深thâm 數số 廣quảng 不bất 可khả 詳tường 究cứu 。 故cố 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 想tưởng 。 參tham 懷hoài 佛Phật 教giáo 者giả 以dĩ 有hữu 得đắc 之chi 。 世thế 或hoặc 有hữu 積tích 善thiện 而nhi 殃ương 集tập 。 或hoặc 有hữu 凶hung 邪tà 而nhi 致trí 慶khánh 。 此thử 皆giai 現hiện 業nghiệp 未vị 就tựu 而nhi 前tiền 行hành 始thỉ 應ưng 。 故cố 曰viết 。 貞trinh 祥tường 遇ngộ 禍họa 妖yêu 孽nghiệt 見kiến 福phước 。 疑nghi 似tự 之chi 嫌hiềm 於ư 是thị 乎hồ 在tại 。 何hà 以dĩ 謂vị 之chi 然nhiên 。 或hoặc 有hữu 欲dục 匡khuông 主chủ 救cứu 時thời 道đạo 濟tế 生sanh 民dân 擬nghĩ 步bộ 高cao 跡tích 志chí 在tại 立lập 功công 。 而nhi 大đại 業nghiệp 中trung 傾khuynh 天thiên 殃ương 頓đốn 集tập 。 或hoặc 有hữu 棲tê 遲trì 衡hành 門môn 無vô 悶muộn 於ư 世thế 。 以dĩ 安an 步bộ 為vi 輿dư 優ưu 遊du 卒tuất 歲tuế 。 而nhi 時thời 來lai 無vô 妄vọng 運vận 非phi 所sở 遇ngộ 。 道đạo 世thế 交giao 淪luân 于vu 其kỳ 閑nhàn 習tập 。 或hoặc 有hữu 名danh 冠quan 四tứ 科khoa 道đạo 在tại 入nhập 室thất 。 全toàn 愛ái 體thể 仁nhân 慕mộ 上thượng 善thiện 以dĩ 進tiến 德đức 。 若nhược 斯tư 人nhân 也dã 。 含hàm 冲# 和hòa 而nhi 納nạp 疾tật 。 履lý 信tín 順thuận 而nhi 夭yểu 年niên 。 此thử 皆giai 立lập 功công 立lập 德đức 之chi 行hành 。 變biến 疑nghi 嫌hiềm 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 也dã 。 大đại 義nghĩa 既ký 明minh 宜nghi 尋tầm 其kỳ 對đối 。 對đối 各các 有hữu 本bổn 待đãi 感cảm 而nhi 發phát 。 逆nghịch 順thuận 雖tuy 殊thù 其kỳ 揆quỹ 一nhất 耳nhĩ 。 者giả 何hà 倚ỷ 伏phục 之chi 勢thế 定định 於ư 在tại 昔tích 。 冥minh 符phù 告cáo 命mạng 潛tiềm 相tương/tướng 迴hồi 換hoán 。 故cố 令linh 禍họa 福phước 之chi 氣khí 交giao 謝tạ 於ư 六lục 道đạo 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 殊thù 錯thác 而nhi 兩lưỡng 行hành 。 是thị 使sử 事sự 應ưng 之chi 際tế 愚ngu 智trí 同đồng 惑hoặc 。 謂vị 積tích 善thiện 之chi 無vô 慶khánh 。 積tích 惡ác 之chi 無vô 殃ương 。 感cảm 神thần 明minh 而nhi 悲bi 所sở 愚ngu 。 慨khái 天thiên 喪táng 之chi 於ư 善thiện 人nhân 。 咸hàm 謂vị 名danh 教giáo 之chi 盡tận 無vô 宗tông 於ư 上thượng 。 遂toại 使sử 大Đại 道Đạo 翳ế 於ư 小tiểu 成thành 。 以dĩ 正chánh 言ngôn 為vi 善thiện 誘dụ 。 應ưng 心tâm 求cầu 實thật 必tất 至chí 理lý 之chi 無vô 此thử 。 原nguyên 其kỳ 所sở 由do 。 由do 世thế 異dị 典điển 以dĩ 一nhất 生sanh 為vi 限hạn 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 。 故cố 尋tầm 理lý 者giả 。 自tự 畢tất 於ư 視thị 聽thính 之chi 內nội 。 此thử 先tiên 王vương 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 其kỳ 分phần/phân 。 以dĩ 耳nhĩ 目mục 為vi 關quan 鍵kiện 者giả 也dã 。 如như 令linh 合hợp 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 。 以dĩ 求cầu 弘hoằng 教giáo 之chi 情tình 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 。 不bất 惑hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 。 若nhược 能năng 覽lãm 三tam 報báo 以dĩ 觀quán 窮cùng 通thông 之chi 分phần 。 則tắc 尼ni 父phụ 之chi 不bất 答đáp 仲trọng 由do 。 顏nhan 冉nhiễm 對đối 聖thánh 匠tượng 而nhi 如như 愚ngu 。 皆giai 可khả 知tri 矣hĩ 。 亦diệc 有hữu 緣duyên 起khởi 而nhi 緣duyên 生sanh 。 法pháp 雖tuy 豫dự 入nhập 諦đế 之chi 明minh 而nhi 遺di 受thọ 未vị 忘vong 。 猶do 以dĩ 三tam 報báo 為vi 華hoa 苑uyển 。 或hoặc 躍dược 而nhi 未vị 離ly 于vu 淵uyên 者giả 也dã 。 推thôi 此thử 以dĩ 觀quán 。 則tắc 知tri 有hữu 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 服phục 膺ưng 妙diệu 法Pháp 洗tẩy 心tâm 玄huyền 門môn 。 一nhất 詣nghệ 之chi 感cảm 超siêu 登đăng 上thượng 位vị 。 如như 斯tư 倫luân 匹thất 宿túc 殃ương 雖tuy 積tích 。 功công 不bất 在tại 治trị 理lý 自tự 安an 消tiêu 。 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 及cập 。 因nhân 茲tư 而nhi 言ngôn 。 佛Phật 經Kinh 所sở 以dĩ 越việt 名danh 教giáo 絕tuyệt 九cửu 流lưu 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 疏sớ/sơ 神thần 達đạt 要yếu 陶đào 鑄chú 靈linh 府phủ 窮cùng 原nguyên 盡tận 化hóa 鏡kính 萬vạn 像tượng 於ư 無vô 像tượng 者giả 也dã 。
弘Hoằng 明Minh 集Tập 卷quyển 第đệ 五ngũ
Hoằng Minh Tập ♦ Hết quyển 5
❖
Phiên âm: 13/4/2016 ◊ Cập nhật: 13/4/2016
Hoằng Minh Tập ♦ Quyển 5
梁lương 楊dương 都đô 建kiến 初sơ 寺tự 釋thích 僧Tăng 祐hựu 律luật 師sư 撰soạn
-# 羅la 君quân 章chương 更cánh 生sanh 論luận
-# 鄭trịnh 道đạo 子tử 神thần 不bất 滅diệt 論luận
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận (# 五ngũ 篇thiên )#
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 論luận (# 何hà 鎮trấn 南nam 難nạn/nan 并tinh 答đáp )#
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 答đáp 桓hoàn 玄huyền 明minh 報báo 應ứng 論luận
-# 遠viễn 法Pháp 師sư 因nhân 俗tục 疑nghi 善thiện 惡ác 無vô 現hiện 驗nghiệm 三tam 報báo 論luận
更cánh 生sanh 論luận
羅la 君quân 章chương
善thiện 哉tai 向hướng 生sanh 之chi 言ngôn 。 曰viết 天thiên 者giả 何hà 。 萬vạn 物vật 之chi 總tổng 名danh 。 人nhân 者giả 何hà 。 天thiên 中trung 之chi 一nhất 物vật 。 因nhân 此thử 以dĩ 談đàm 。 今kim 萬vạn 物vật 有hữu 數số 而nhi 天thiên 地địa 無vô 窮cùng 。 然nhiên 則tắc 無vô 窮cùng 之chi 變biến 。 未vị 始thỉ 出xuất 於ư 萬vạn 物vật 。 萬vạn 物vật 不bất 更cánh 生sanh 。 則tắc 天thiên 地địa 有hữu 終chung 矣hĩ 。 天thiên 地địa 不bất 為vi 有hữu 終chung 。 則tắc 更cánh 生sanh 可khả 知tri 矣hĩ 。
尋tầm 諸chư 舊cựu 論luận 。 亦diệc 云vân 。 萬vạn 兆triệu 懸huyền 定định 群quần 生sanh 代đại 謝tạ 。 聖thánh 人nhân 作tác 易dị 已dĩ 備bị 其kỳ 極cực 。 窮cùng 神thần 知tri 化hóa 窮cùng 理lý 盡tận 性tánh 。 苟cẩu 神thần 可khả 窮cùng 有hữu 形hình 者giả 不bất 得đắc 無vô 數số 。 是thị 則tắc 人nhân 物vật 有hữu 定định 數số 彼bỉ 我ngã 有hữu 成thành 分phần/phân 。 有hữu 不bất 可khả 滅diệt 而nhi 為vi 無vô 。 彼bỉ 不bất 得đắc 化hóa 而nhi 為vi 我ngã 。 聚tụ 散tán 隱ẩn 顯hiển 。 環hoàn 轉chuyển 我ngã 無vô 窮cùng 之chi 塗đồ 。 賢hiền 愚ngu 壽thọ 夭yểu 還hoàn 復phục 其kỳ 物vật 。 自tự 然nhiên 相tương 次thứ 毫hào 分phần/phân 不bất 差sai 。 與dữ 運vận 泯mẫn 復phục 不bất 成thành 不bất 知tri 。 遐hà 哉tai 邈mạc 乎hồ 。 其kỳ 道đạo 冥minh 矣hĩ 。 天thiên 地địa 雖tuy 大đại 渾hồn 而nhi 不bất 亂loạn 。 萬vạn 物vật 雖tuy 眾chúng 區khu 已dĩ 別biệt 矣hĩ 。 各các 自tự 其kỳ 本bổn 祖tổ 宗tông 有hữu 序tự 。 本bổn 支chi 百bách 世thế 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 。 又hựu 神thần 之chi 與dữ 質chất 自tự 然nhiên 之chi 偶ngẫu 也dã 。 偶ngẫu 有hữu 離ly 合hợp 死tử 生sanh 之chi 變biến 也dã 。 質chất 有hữu 聚tụ 散tán 往vãng 復phục 之chi 勢thế 也dã 。 人nhân 物vật 變biến 化hóa 。 各các 有hữu 其kỳ 性tánh 。 性tánh 有hữu 本bổn 分phần/phân 。 故cố 復phục 有hữu 常thường 物vật 。 散tán 雖tuy 混hỗn 淆# 聚tụ 不bất 可khả 亂loạn 。 其kỳ 往vãng 彌di 遠viễn 。 故cố 其kỳ 復phục 彌di 近cận 。 又hựu 神thần 質chất 冥minh 期kỳ 符phù 契khế 自tự 合hợp 。 世thế 皆giai 悲bi 合hợp 之chi 必tất 離ly 。 而nhi 莫mạc 慰úy 離ly 之chi 必tất 合hợp 。 皆giai 知tri 聚tụ 之chi 必tất 散tán 。 而nhi 莫mạc 識thức 散tán 之chi 必tất 聚tụ 。 未vị 之chi 思tư 也dã 。 豈khởi 遠viễn 乎hồ 哉tai 者giả 。 凡phàm 今kim 生sanh 之chi 為vi 即tức 昔tích 生sanh 。 生sanh 之chi 故cố 事sự 即tức 故cố 事sự 。 於ư 體thể 無vô 所sở 厝thố 其kỳ 意ý 與dữ 已dĩ 冥minh 。 各các 不bất 自tự 覺giác 。 孰thục 云vân 覺giác 之chi 哉tai 。 今kim 談đàm 者giả 徒đồ 知tri 向hướng 我ngã 非phi 今kim 。 而nhi 不bất 知tri 今kim 我ngã 故cố 昔tích 我ngã 耳nhĩ 。 達đạt 觀quán 者giả 所sở 以dĩ 齊tề 死tử 生sanh 。 亦diệc 云vân 死tử 生sanh 為vi 寤ngụ 寐mị 。 誠thành 哉tai 是thị 言ngôn 。
孫tôn 長trường/trưởng 沙sa 書thư
安an 國quốc
省tỉnh 更cánh 生sanh 論luận 。 括quát 囊nang 變biến 化hóa 窮cùng 尋tầm 聚tụ 散tán 。 思tư 理lý 既ký 佳giai 。 又hựu 指chỉ 味vị 辭từ 致trí 亦diệc 快khoái 。 是thị 好hảo/hiếu 論luận 也dã 。 然nhiên 吾ngô 意ý 猶do 有hữu 同đồng 異dị 。 以dĩ 令linh 萬vạn 物vật 化hóa 為vi 異dị 形hình 者giả 。 不bất 可khả 勝thắng 數số 。 應ưng 理lý 不bất 失thất 。 但đãn 隱ẩn 顯hiển 有hữu 年niên 載tái 。 然nhiên 今kim 萬vạn 化hóa 猶do 應ưng 多đa 少thiểu 有hữu 。 還hoàn 得đắc 形hình 者giả 無vô 。 緣duyên 盡tận 當đương 須tu 冥minh 遠viễn 耳nhĩ 目mục 不bất 復phục 開khai 逐trục 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 復phục 其kỳ 本bổn 也dã 。 吾ngô 謂vị 形hình 既ký 粉phấn 散tán 。 知tri 亦diệc 如như 之chi 。 紛phân 錯thác 渾hồn 化hóa 為vi 異dị 物vật 。 他tha 物vật 各các 失thất 其kỳ 舊cựu 。 非phi 復phục 昔tích 日nhật 。 此thử 有hữu 情tình 者giả 所sở 以dĩ 悲bi 歎thán 。 若nhược 然nhiên 則tắc 足túc 下hạ 未vị 可khả 孤cô 以dĩ 自tự 慰úy 。
答đáp 孫tôn
獲hoạch 書thư 。 文văn 略lược 旨chỉ 辭từ 理lý 亦diệc 兼kiêm 情tình 。 雖tuy 欣hân 清thanh 酬thù 未vị 喻dụ 。 乃nãi 懷hoài 區khu 區khu 不bất 已dĩ 。 請thỉnh 尋tầm 前tiền 本bổn 。 本bổn 亦diệc 不bất 謂vị 物vật 都đô 不bất 化hóa 。 但đãn 化hóa 者giả 各các 自tự 得đắc 。 其kỳ 所sở 化hóa 頹đồi 者giả 。 亦diệc 不bất 失thất 其kỳ 舊cựu 體thể 。 孰thục 主chủ 陶đào 是thị 載tái 混hỗn 載tái 。 判phán 言ngôn 然nhiên 之chi 至chí 分phần/phân 而nhi 不bất 可khả 亂loạn 也dã 。 如như 此thử 豈khởi 徒đồ 一nhất 更cánh 而nhi 已dĩ 哉tai 。 將tương 與dữ 無vô 窮cùng 而nhi 長trường/trưởng 更cánh 矣hĩ 。 終chung 而nhi 復phục 始thỉ 。 其kỳ 數số 歷lịch 然nhiên 。 未vị 能năng 知tri 今kim 。 安an 能năng 知tri 更cánh 。 蓋cái 積tích 悲bi 妄vọng 言ngôn 。 諮tư 求cầu 所sở 通thông 。 豈khởi 云vân 唯duy 慰úy 聊liêu 以dĩ 寄ký 散tán 而nhi 已dĩ 矣hĩ 。
神thần 不bất 滅diệt 論luận
鄭trịnh 道đạo 子tử
多đa 以dĩ 形hình 神thần 同đồng 滅diệt 照chiếu 識thức 俱câu 盡tận 。 天thiên 所sở 以dĩ 然nhiên 其kỳ 可khả 言ngôn 乎hồ 一nhất 世thế 。 既ký 以dĩ 周chu 孔khổng 為vi 極cực 矣hĩ 。 仁nhân 義nghĩa 禮lễ 教giáo 先tiên 結kết 其kỳ 心tâm 。 神thần 明minh 之chi 本bổn 絕tuyệt 而nhi 莫mạc 言ngôn 。 故cố 感cảm 之chi 所sở 體thể 自tự 形hình 已dĩ 還hoàn 。 佛Phật 唱xướng 至chí 言ngôn 悠du 悠du 不bất 信tín 。 余dư 墜trụy 弱nhược 喪táng 思tư 拔bạt 淪luân 溺nịch 。 仰ngưỡng 尋tầm 玄huyền 旨chỉ 研nghiên 求cầu 神thần 要yếu 。 悟ngộ 夫phu 理lý 精tinh 於ư 形hình 神thần 妙diệu 於ư 理lý 。 寄ký 象tượng 傳truyền 心tâm 粗thô 舉cử 其kỳ 證chứng 。 庶thứ 鑒giám 諸chư 將tương 悟ngộ 。 遂toại 有hữu 功công 於ư 滯trệ 惑hoặc 焉yên 。
夫phu 形hình 神thần 混hỗn 會hội 雖tuy 與dữ 生sanh 俱câu 存tồn 。 至chí 於ư 麁thô 妙diệu 分phần/phân 源nguyên 則tắc 有hữu 無vô 區khu 異dị 。 何hà 以dĩ 言ngôn 之chi 。 夫phu 形hình 也dã 五ngũ 藏tạng 六lục 府phủ 四tứ 支chi 七thất 竅khiếu 相tương/tướng 與dữ 為vi 一nhất 。 故cố 所sở 以dĩ 為vi 生sanh 當đương 其kỳ 受thọ 生sanh 則tắc 五ngũ 常thường 殊thù 授thọ 。 是thị 以dĩ 支chi 體thể 偏thiên 病bệnh 耳nhĩ 目mục 互hỗ 缺khuyết 。 無vô 奪đoạt 其kỳ 為vi 生sanh 。 一nhất 形hình 之chi 內nội 其kỳ 猶do 如như 茲tư 。 況huống 神thần 體thể 靈linh 照chiếu 妙diệu 統thống 眾chúng 形hình 。 形hình 與dữ 氣khí 息tức 俱câu 運vận 。 神thần 與dữ 妙diệu 覺giác 同đồng 流lưu 。 雖tuy 動động 靜tĩnh 相tương/tướng 資tư 而nhi 精tinh 麁thô 異dị 源nguyên 。 豈khởi 非phi 各các 有hữu 其kỳ 本bổn 相tương/tướng 因nhân 為vi 用dụng 者giả 耶da 。 近cận 取thủ 諸chư 身thân 即tức 明minh 其kỳ 理lý 。 庶thứ 可khả 悟ngộ 矣hĩ 。 一nhất 體thể 所sở 資tư 肌cơ 骨cốt 則tắc 痛thống 癢dạng 所sở 知tri 。 爪trảo 髮phát 則tắc 知tri 之chi 所sở 絕tuyệt 。 其kỳ 何hà 故cố 哉tai 。 豈khởi 非phi 肌cơ 骨cốt 所sở 以dĩ 為vi 生sanh 爪trảo 髮phát 非phi 生sanh 之chi 本bổn 耶da 。 生sanh 在tại 本bổn 則tắc 知tri 存tồn 。 生sanh 在tại 末mạt 則tắc 知tri 滅diệt 。 一nhất 形hình 之chi 用dụng 猶do 以dĩ 本bổn 末mạt 為vi 興hưng 廢phế 。 況huống 神thần 為vi 生sanh 本bổn 其kỳ 源nguyên 至chí 妙diệu 。 豈khởi 得đắc 與dữ 七thất 尺xích 同đồng 枯khô 戶hộ 牖dũ 俱câu 盡tận 者giả 哉tai 。 推thôi 此thử 理lý 也dã 。 則tắc 神thần 之chi 不bất 滅diệt 。 居cư 可khả 知tri 矣hĩ 。
客khách 難nạn/nan 曰viết 。 子tử 之chi 辯biện 神thần 形hình 盡tận 矣hĩ 。 即tức 取thủ 一nhất 形hình 之chi 內nội 。 知tri 與dữ 不bất 知tri 精tinh 矣hĩ 。 然nhiên 形hình 神thần 雖tuy 麁thô 妙diệu 異dị 源nguyên 。 俱câu 以dĩ 有hữu 為vi 分phần/phân 失thất 。 所sở 以dĩ 為vi 有hữu 則tắc 生sanh 為vi 本bổn 。 既ký 孰thục 有hữu 本bổn 已dĩ 盡tận 而nhi 資tư 乎hồ 本bổn 者giả 獨độc 得đắc 存tồn 乎hồ 。 出xuất 生sanh 之chi 表biểu 則tắc 廓khuếch 然nhiên 冥minh 盡tận 。 既ký 冥minh 盡tận 矣hĩ 。 非phi 但đãn 無vô 所sở 立lập 。 言ngôn 亦diệc 無vô 所sở 立lập 其kỳ 識thức 矣hĩ 。 識thức 不bất 立lập 則tắc 神thần 將tướng 安an 寄ký 。 既ký 無vô 所sở 寄ký 安an 得đắc 不bất 滅diệt 乎hồ 。
答đáp 曰viết 。
子tử 之chi 難nạn/nan 辯biện 則tắc 辯biện 矣hĩ 。 未vị 本bổn 諸chư 心tâm 。 故cố 有hữu 若nhược 斯tư 之chi 難nạn/nan 乎hồ 。 夫phu 萬vạn 化hóa 皆giai 有hữu 也dã 。 榮vinh 枯khô 盛thịnh 衰suy 死tử 生sanh 代đại 互hỗ 。 一nhất 形hình 盡tận 一nhất 形hình 生sanh 。 此thử 有hữu 生sanh 之chi 終chung 始thỉ 也dã 。 至chí 於ư 水thủy 火hỏa 則tắc 彌di 貫quán 群quần 生sanh 瞻chiêm 而nhi 不bất 匱quỹ 。 豈khởi 非phi 火hỏa 體thể 因nhân 物vật 水thủy 理lý 虛hư 順thuận 。 生sanh 不bất 自tự 生sanh 而nhi 為vì 眾chúng 生sanh 所sở 資tư 。 因nhân 即tức 為vi 功công 。 故cố 物vật 莫mạc 能năng 竭kiệt 乎hồ 。 同đồng 在tại 生sanh 域vực 其kỳ 妙diệu 如như 此thử 。 況huống 神thần 理lý 獨độc 絕tuyệt 。 器khí 所sở 不bất 隣lân 。 而nhi 限hạn 以dĩ 生sanh 表biểu 冥minh 盡tận 神thần 無vô 所sở 寄ký 哉tai 因nhân 斯tư 而nhi 談đàm 。 太thái 極cực 為vi 兩lưỡng 儀nghi 之chi 母mẫu 。 兩lưỡng 儀nghi 為vi 萬vạn 物vật 之chi 本bổn 。 彼bỉ 太thái 極cực 者giả 渾hồn 元nguyên 之chi 氣khí 而nhi 已dĩ 。 猶do 能năng 總tổng 此thử 化hóa 根căn 不bất 變biến 其kỳ 一nhất 。 矧# 神thần 明minh 靈linh 極cực 有hữu 無vô 兼kiêm 盡tận 者giả 耶da 。 其kỳ 為vi 不bất 滅diệt 可khả 以dĩ 悟ngộ 乎hồ 。
難nạn/nan 曰viết 。 子tử 推thôi 神thần 照chiếu 於ư 形hình 表biểu 。 指chỉ 太thái 極cực 於ư 物vật 先tiên 。 誠thành 有hữu 其kỳ 義nghĩa 。 然nhiên 理lý 貴quý 厭yếm 心tâm 。 然nhiên 後hậu 談đàm 可khả 究cứu 也dã 。 夫phu 神thần 形hình 未vị 嘗thường 一nhất 時thời 相tương 違vi 。 相tương 違vi 則tắc 無vô 神thần 矣hĩ 。 草thảo 木mộc 之chi 無vô 神thần 無vô 識thức 故cố 也dã 。 此thử 形hình 盡tận 矣hĩ 。 神thần 將tướng 安an 附phụ 而nhi 謂vị 之chi 不bất 滅diệt 哉tai 。 苟cẩu 能năng 不bất 滅diệt 則tắc 自tự 乖quai 其kỳ 靈linh 不bất 資tư 形hình 矣hĩ 。 既ký 不bất 資tư 形hình 何hà 理lý 與dữ 形hình 為vi 生sanh 。 終chung 不bất 相tương 違vi 。 不bất 能năng 相tương 違vi 則tắc 生sanh 本bổn 是thị 同đồng 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。
答đáp 曰viết 。
有hữu 斯tư 難nạn/nan 也dã 形hình 神thần 有hữu 源nguyên 。 請thỉnh 為vi 子tử 循tuần 本bổn 而nhi 釋thích 之chi 。 夫phu 火hỏa 因nhân 薪tân 則tắc 有hữu 火hỏa 。 無vô 薪tân 則tắc 無vô 火hỏa 。 薪tân 雖tuy 所sở 以dĩ 生sanh 火hỏa 。 而nhi 非phi 火hỏa 之chi 本bổn 。 火hỏa 本bổn 自tự 在tại 因nhân 薪tân 為vi 用dụng 耳nhĩ 。 若nhược 待đãi 薪tân 然nhiên 後hậu 有hữu 火hỏa 。 則tắc 燧toại 人nhân 之chi 前tiền 其kỳ 無vô 火hỏa 理lý 乎hồ 。 火hỏa 本bổn 至chí 陽dương 。 陽dương 為vi 火hỏa 極cực 。 故cố 薪tân 是thị 火hỏa 所sở 寄ký 。 非phi 其kỳ 本bổn 也dã 。 神thần 形hình 相tướng 資tư 亦diệc 猶do 此thử 矣hĩ 。 相tương/tướng 資tư 相tương/tướng 因nhân 生sanh 塗đồ 所sở 由do 耳nhĩ 。 安an 在tại 有hữu 形hình 則tắc 神thần 存tồn 。 無vô 形hình 則tắc 神thần 盡tận 。 其kỳ 本bổn 惚hốt 恍hoảng 不bất 可khả 言ngôn 矣hĩ 。 請thỉnh 為vi 吾ngô 子tử 廣quảng 其kỳ 類loại 以dĩ 明minh 之chi 。 當đương 薪tân 之chi 在tại 火hỏa 則tắc 火hỏa 盡tận 。 出xuất 火hỏa 則tắc 火hỏa 生sanh 。 一nhất 薪tân 未vị 改cải 而nhi 火hỏa 前tiền 期kỳ 。 神thần 不bất 賴lại 形hình 又hựu 如như 茲tư 矣hĩ 。 神thần 不bất 待đãi 形hình 。 可khả 以dĩ 悟ngộ 乎hồ 。
難nạn/nan 曰viết 。 神thần 不bất 待đãi 形hình 。 未vị 可khả 頓đốn 辯biện 。 就tựu 如như 子tử 言ngôn 。 苟cẩu 不bất 待đãi 形hình 則tắc 資tư 形hình 之chi 與dữ 獨độc 照chiếu 其kỳ 理lý 常thường 一nhất 。 雖tuy 曰viết 相tương/tướng 資tư 而nhi 本bổn 不bất 相tương 關quan 。 佛Phật 理lý 所sở 明minh 。 而nhi 必tất 陶đào 鑄chú 此thử 神thần 以dĩ 濟tế 彼bỉ 形hình 何hà 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
子tử 之chi 問vấn 。 曰viết 有hữu 心tâm 矣hĩ 。 此thử 悠du 悠du 之chi 所sở 惑hoặc 。 而nhi 未vị 暨kỵ 其kỳ 本bổn 者giả 也dã 。 神thần 雖tuy 不bất 待đãi 形hình 。 然nhiên 彼bỉ 形hình 必tất 生sanh 。 必tất 生sanh 之chi 形hình 此thử 神thần 必tất 宅trạch 。 必tất 宅trạch 必tất 生sanh 則tắc 照chiếu 感cảm 為vi 一nhất 。 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 。 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 則tắc 理lý 極cực 於ư 陶đào 鑄chú 。 陶đào 鑄chú 則tắc 功công 存tồn 。 功công 存tồn 則tắc 道Đạo 行hạnh 。 如như 四tứ 時thời 之chi 於ư 萬vạn 物vật 。 豈khởi 有hữu 心tâm 於ư 相tương 濟tế 哉tai 理lý 之chi 所sở 順thuận 。 自tự 然nhiên 之chi 所sở 至chí 耳nhĩ 。
難nạn/nan 曰viết 。 形hình 神thần 雖tuy 異dị 自tự 然nhiên 相tương 濟tế 則tắc 敬kính 聞văn 矣hĩ 。 子tử 既ký 譬thí 神thần 之chi 於ư 形hình 如như 火hỏa 之chi 在tại 薪tân 。 薪tân 無vô 意ý 於ư 有hữu 火hỏa 。 火hỏa 無vô 情tình 於ư 寄ký 薪tân 。 故cố 能năng 合hợp 用dụng 無vô 窮cùng 。 自tự 與dữ 化hóa 永vĩnh 非phi 此thử 薪tân 之chi 火hỏa 移di 於ư 彼bỉ 薪tân 。 然nhiên 後hậu 為vi 火hỏa 。 而nhi 佛Phật 理lý 以dĩ 此thử 形hình 既ký 盡tận 更cánh 宅trạch 彼bỉ 形hình 。 形hình 神thần 去khứ 來lai 由do 於ư 罪tội 福phước 。 請thỉnh 問vấn 。 此thử 形hình 為vi 罪tội 為vi 是thị 形hình 耶da 。 為vi 是thị 神thần 耶da 。 若nhược 形hình 也dã 則tắc 大đại 冶dã 之chi 一nhất 物vật 耳nhĩ 。 若nhược 神thần 也dã 則tắc 神thần 不bất 自tự 濟tế 繫hệ 於ư 異dị 形hình 。 則tắc 子tử 形hình 神thần 不bất 相tương 資tư 之chi 論luận 。 於ư 此thử 而nhi 躓chí 矣hĩ 。
答đáp 曰viết 。
宜nghi 有hữu 斯tư 問vấn 然nhiên 後hậu 理lý 可khả 盡tận 也dã 。 所sở 謂vị 形hình 神thần 不bất 相tương 資tư 。 則tắc 其kỳ 異dị 本bổn 耳nhĩ 。 既ký 以dĩ 為vi 生sanh 。 生sanh 生sanh 之chi 內nội 各các 周chu 其kỳ 用dụng 。 苟cẩu 用dụng 斯tư 生sanh 以dĩ 成thành 罪tội 福phước 。 神thần 豈khởi 自tự 妙diệu 其kỳ 照chiếu 不bất 為vi 此thử 形hình 之chi 用dụng 耶da 。 若nhược 其kỳ 然nhiên 也dã 。 則tắc 有hữu 意ý 於ư 賢hiền 愚ngu 非phi 忘vong 照chiếu 而nhi 玄huyền 會hội 。 順thuận 理lý 玄huyền 會hội 順thuận 理lý 盡tận 形hình 。 化hóa 神thần 宅trạch 形hình 。 子tử 不bất 疑nghi 於ư 其kỳ 始thỉ 彼bỉ 此thử 一nhất 理lý 而nhi 性tánh 於ư 其kỳ 終chung 耶da 。
難nạn/nan 曰viết 。 神thần 即tức 形hình 為vi 照chiếu 。 形hình 因nhân 神thần 為vi 用dụng 。 斯tư 則tắc 然nhiên 矣hĩ 。 悟ngộ 既ký 由do 惑hoặc 亦diệc 不bất 在tại 神thần 。 神thần 隨tùy 此thử 形hình 。 故cố 有hữu 賢hiền 愚ngu 。 賢hiền 愚ngu 非phi 神thần 。 而nhi 神thần 為vi 形hình 用dụng 。 三tam 世thế 周chu 迴hồi 萬vạn 劫kiếp 無vô 算toán 。 賢hiền 愚ngu 靡mĩ 始thỉ 而nhi 功công 顯hiển 中trung 路lộ 。 無vô 始thỉ 之chi 理lý 玄huyền 而nhi 中trung 路lộ 之chi 功công 未vị 熟thục 。 有hữu 在tại 末mạt 之chi 功công 。 而nhi 拔bạt 無vô 始thỉ 之chi 初sơ 者giả 耶da 。 若nhược 有hữu 嘉gia 通thông 則tắc 請thỉnh 後hậu 塵trần 。
答đáp 曰viết 。
子tử 責trách 其kỳ 始thỉ 有hữu 是thị 言ngôn 矣hĩ 。 夫phu 理lý 無vô 始thỉ 終chung 玄huyền 極cực 無vô 崖nhai 。 既ký 生sanh 既ký 化hóa 。 罪tội 福phước 往vãng 復phục 自tự 然nhiên 所sở 生sanh 耳nhĩ 。 所sở 謂vị 聰thông 明minh 誠thành 由do 耳nhĩ 目mục 。 耳nhĩ 目mục 之chi 本bổn 非phi 聰thông 明minh 也dã 。 所sở 謂vị 賢hiền 愚ngu 誠thành 應ưng 有hữu 始thỉ 。 既ký 為vi 賢hiền 愚ngu 無vô 始thỉ 可khả 知tri 矣hĩ 。 夫phu 有hữu 物vật 也dã 則tắc 不bất 能năng 管quản 物vật 。 唯duy 無vô 物vật 然nhiên 後hậu 能năng 為vì 物vật 所sở 歸quy 。 若nhược 有hữu 始thỉ 也dã 則tắc 不bất 能năng 為vi 終chung 。 唯duy 無vô 始thỉ 也dã 然nhiên 後hậu 終chung 始thỉ 無vô 窮cùng 。 此thử 自tự 是thị 理lý 所sở 不bất 然nhiên 。 不bất 可khả 徵trưng 事sự 之chi 有hữu 始thỉ 而nhi 責trách 神thần 同đồng 於ư 事sự 。 神thần 道đạo 玄huyền 遠viễn 至chí 理lý 無vô 言ngôn 。 髣phảng 髴phất 其kỳ 宗tông 相tương/tướng 與dữ 為vi 悟ngộ 。 而nhi 自tự 末mạt 徵trưng 本bổn 動động 失thất 其kỳ 統thống 。 所sở 以dĩ 守thủ 此thử 一nhất 觀quán 庶thứ 階giai 其kỳ 峯phong 。 若nhược 肆tứ 辯biện 競cạnh 辭từ 。 余dư 知tri 其kỳ 息tức 矣hĩ 。
洪hồng 範phạm 說thuyết 生sanh 之chi 本bổn 。 與dữ 佛Phật 同đồng 矣hĩ 。 至chí 乎hồ 佛Phật 之chi 所sở 演diễn 。 則tắc 多đa 河hà 漢hán 。 此thử 溺nịch 於ư 日nhật 用dụng 耳nhĩ 。 商thương 臣thần 極cực 逆nghịch 後hậu 嗣tự 隆long 業nghiệp 。 顏nhan 冉nhiễm 德đức 行hạnh 早tảo 夭yểu 無vô 聞văn 。 周chu 孔khổng 之chi 教giáo 自tự 為vi 方phương 內nội 。 推thôi 此thử 理lý 也dã 其kỳ 可khả 知tri 矣hĩ 。 請thỉnh 廣quảng 其kỳ 證chứng 以dĩ 究cứu 其kỳ 詳tường 。 夫phu 稟bẩm 靈linh 乘thừa 和hòa 體thể 極cực 淳thuần 粹túy 。 堯# 生sanh 丹đan 朱chu 。 頑ngoan 凶hung 無vô 章chương 不bất 識thức 仁nhân 義nghĩa 。 瞽# 叟# 誕đản 舜thuấn 。 原nguyên 生sanh 則tắc 非phi 所sở 育dục 求cầu 理lý 應ưng 傳truyền 美mỹ 。 其kỳ 事sự 若nhược 茲tư 。 而nhi 謂vị 佛Phật 理lý 為vi 迂# 。 可khả 不bất 悟ngộ 哉tai 。
桓hoàn 君quân 山sơn 新tân 論luận 形hình 神thần (# 臣thần 證chứng 以dĩ 為vi 君quân 山sơn 未vị 聞văn 釋Thích 氏thị 之chi 教giáo 至chí 於ư 論luận 形hình 神thần 已dĩ 設thiết 薪tân 火hỏa 之chi 譬thí 後hậu 之chi 言ngôn 者giả 乃nãi 闇ám 與dữ 之chi 會hội 故cố 有hữu 取thủ 焉yên )#
余dư 嘗thường 過quá 故cố 陳trần 令linh 。 同đồng 郡quận 杜đỗ 房phòng 見kiến 其kỳ 讀đọc 老lão 子tử 書thư 言ngôn 。 老lão 子tử 用dụng 恬điềm 惔đàm 養dưỡng 性tánh 致trí 壽thọ 數số 百bách 歲tuế 今kim 。 行hành 其kỳ 道đạo 。 寧ninh 能năng 延diên 年niên 卻khước 老lão 乎hồ 余dư 應ưng 之chi 曰viết 。 雖tuy 同đồng 形hình 名danh 。 而nhi 質chất 性tánh 才tài 幹cán 乃nãi 各các 異dị 。 度độ 有hữu 強cường 弱nhược 堅kiên 毳thuế 之chi 姿tư 焉yên 。 愛ái 養dưỡng 適thích 用dụng 之chi 直trực 差sai 愈dũ 耳nhĩ 。 譬thí 猶do 衣y 履lý 器khí 物vật 愛ái 之chi 則tắc 完hoàn 全toàn 乃nãi 久cửu 。 余dư 見kiến 其kỳ 傍bàng 有hữu 麻ma 燭chúc 。 而nhi 㶦# 垂thùy 一nhất 尺xích 所sở 。 則tắc 因nhân 以dĩ 喻dụ 事sự 言ngôn 。 精tinh 神thần 居cư 形hình 體thể 。 猶do 火hỏa 之chi 然nhiên 燭chúc 矣hĩ 。 如như 善thiện 扶phù 持trì 隨tùy 火hỏa 而nhi 側trắc 之chi 。 可khả 母mẫu 減giảm 而nhi 竟cánh 燭chúc 。 燭chúc 無vô 火hỏa 亦diệc 不bất 能năng 獨độc 行hành 於ư 虛hư 空không 。 又hựu 不bất 能năng 後hậu 然nhiên 其kỳ 㶦# 㶦# 。 猶do 人nhân 之chi 耆kỳ 老lão 齒xỉ 墮đọa 髮phát 白bạch 肌cơ 肉nhục 枯khô 腊# 而nhi 精tinh 神thần 不bất 為vi 之chi 能năng 潤nhuận 澤trạch 。 內nội 外ngoại 周chu 遍biến 。 則tắc 氣khí 索sách 而nhi 死tử 。 如như 火hỏa 燭chúc 之chi 俱câu 盡tận 矣hĩ 。 人nhân 之chi 遭tao 邪tà 傷thương 病bệnh 。 而nhi 不bất 遇ngộ 共cộng 養dưỡng 良lương 醫y 者giả 或hoặc 強cường/cưỡng 死tử 。 死tử 則tắc 肌cơ 肉nhục 筋cân 骨cốt 。 當đương 若nhược 火hỏa 之chi 傾khuynh 刺thứ 風phong 而nhi 不bất 獲hoạch 救cứu 護hộ 。 亦diệc 過quá 滅diệt 則tắc 膚phu 餘dư 幹cán 長trường/trưởng 焉yên 。 余dư 嘗thường 夜dạ 坐tọa 飲ẩm 內nội 中trung 然nhiên 燭chúc 。 燭chúc 半bán 壓áp 欲dục 滅diệt 。 即tức 自tự 整chỉnh 視thị 。 見kiến 其kỳ 皮bì 有hữu 剝bác 釳hất 。 乃nãi 扶phù 持trì 轉chuyển 側trắc 。 火hỏa 遂toại 度độ 而nhi 復phục 則tắc 維duy 人nhân 身thân 或hoặc 有hữu 虧khuy 剝bác 劇kịch 。 能năng 養dưỡng 慎thận 善thiện 持trì 。 亦diệc 可khả 以dĩ 得đắc 度độ 。 又hựu 人nhân 莫mạc 能năng 識thức 其kỳ 始thỉ 生sanh 時thời 。 則tắc 老lão 亦diệc 死tử 不bất 當đương 自tự 知tri 。 夫phu 古cổ 昔tích 平bình 和hòa 之chi 世thế 。 人nhân 民dân 蒙mông 美mỹ 盛thịnh 而nhi 生sanh 。 皆giai 堅kiên 強cường 老lão 壽thọ 。 咸hàm 百bách 年niên 左tả 右hữu 乃nãi 死tử 。 死tử 時thời 忽hốt 如như 臥ngọa 出xuất 者giả 。 猶do 果quả 物vật 穀cốc 實thật 久cửu 老lão 則tắc 自tự 墮đọa 落lạc 矣hĩ 。 後hậu 世thế 遭tao 衰suy 薄bạc 惡ác 氣khí 。 娶thú 嫁giá 又hựu 不bất 時thời 。 勤cần 苦khổ 過quá 度độ 。 是thị 以dĩ 身thân 生sanh 子tử 皆giai 俱câu 傷thương 。 而nhi 筋cân 骨cốt 血huyết 氣khí 不bất 充sung 強cường/cưỡng 。 故cố 多đa 凶hung 短đoản 折chiết 中trung 年niên 夭yểu 卒thốt 。 其kỳ 遇ngộ 病bệnh 或hoặc 疾tật 痛thống 惻trắc 怛đát 。 然nhiên 後hậu 終chung 絕tuyệt 。 故cố 咨tư 嗟ta 憎tăng 惡ác 以dĩ 死tử 為vi 大đại 。 故cố 昔tích 齊tề 景cảnh 公công 美mỹ 其kỳ 國quốc 嘉gia 其kỳ 樂nhạo/nhạc/lạc 云vân 。 使sử 古cổ 而nhi 無vô 死tử 何hà 若nhược 。 晏# 子tử 曰viết 。 上thượng 帝đế 以dĩ 人nhân 之chi 歿một 為vi 善thiện 。 仁nhân 者giả 息tức 焉yên 。 不bất 仁nhân 者giả 如như 焉yên 。 今kim 不bất 思tư 勉miễn 廣quảng 日nhật 學học 自tự 通thông 。 以dĩ 趨xu 立lập 身thân 揚dương 名danh 。 如như 但đãn 貪tham 利lợi 長trường 生sanh 多đa 求cầu 延diên 壽thọ 益ích 年niên 。 則tắc 惑hoặc 之chi 不bất 解giải 者giả 也dã 。 或hoặc 難nạn/nan 曰viết 。 以dĩ 燭chúc 火hỏa 喻dụ 形hình 神thần 。 恐khủng 似tự 而nhi 非phi 焉yên 。 今kim 人nhân 之chi 肌cơ 膚phu 。
時thời 剝bác 傷thương 而nhi 自tự 愈dũ 者giả 。 血huyết 氣khí 通thông 行hành 也dã 。 彼bỉ 蒸chưng 燭chúc 缺khuyết 傷thương 。 雖tuy 有hữu 火hỏa 居cư 之chi 不bất 能năng 復phục 全toàn 。 是thị 以dĩ 神thần 氣khí 而nhi 生sanh 長trưởng 。 如như 火hỏa 燭chúc 不bất 能năng 自tự 補bổ 完hoàn 。 蓋cái 其kỳ 所sở 以dĩ 為vi 異dị 也dã 。 而nhi 何hà 欲dục 同đồng 之chi 。 應ưng 曰viết 。 火hỏa 則tắc 從tùng 一nhất 端đoan 起khởi 。 而nhi 人nhân 神thần 氣khí 則tắc 於ư 體thể 當đương 從tùng 內nội 稍sảo 出xuất 合hợp 於ư 外ngoại 。 若nhược 由do 外ngoại 湊thấu 達đạt 於ư 內nội 。 固cố 未vị 必tất 由do 端đoan 往vãng 也dã 。 譬thí 猶do 炭thán 火hỏa 之chi 㸐# 赤xích 如như 水thủy 過quá 度độ 之chi 。 亦diệc 小tiểu 滅diệt 然nhiên 復phục 生sanh 焉yên 。 此thử 與dữ 人nhân 血huyết 氣khí 生sanh 長trưởng 肌cơ 肉nhục 等đẳng 。 顧cố 其kỳ 終chung 極cực 或hoặc 為vi 灰hôi 或hoặc 為vi 㶦# 耳nhĩ 。 曷hạt 為vi 不bất 可khả 以dĩ 喻dụ 哉tai 。 余dư 後hậu 與dữ 伯bá 師sư 夜dạ 㸐# 脂chi 火hỏa 坐tọa 語ngữ 。 鐙đăng 中trung 脂chi 索sách 而nhi 炷chú 燋tiều 禿ngốc 將tương 滅diệt 息tức 。 則tắc 以dĩ 示thị 曉hiểu 。 伯bá 師sư 言ngôn 。 人nhân 衰suy 老lão 亦diệc 如như 彼bỉ 禿ngốc 炵# 矣hĩ 。 又hựu 為vi 言ngôn 前tiền 㸐# 麻ma 燭chúc 事sự 。 伯bá 師sư 曰viết 。 鐙đăng 燭chúc 盡tận 當đương 益ích 其kỳ 脂chi 易dị 其kỳ 燭chúc 。 人nhân 老lão 衰suy 彼bỉ 自tự 蹶quyết 纘# 。 余dư 應ưng 曰viết 。 人nhân 既ký 稟bẩm 形hình 體thể 而nhi 立lập 。 猶do 彼bỉ 持trì 鐙đăng 一nhất 燭chúc 及cập 其kỳ 盡tận 極cực 安an 能năng 自tự 盡tận 。 易dị 盡tận 易dị 之chi 乃nãi 在tại 人nhân 。 人nhân 之chi 蹶quyết 黨đảng 亦diệc 在tại 天thiên 。 天thiên 或hoặc 能năng 為vi 他tha 其kỳ 肌cơ 骨cốt 血huyết 氣khí 充sung 強cường/cưỡng 。 則tắc 形hình 神thần 枝chi 而nhi 久cửu 生sanh 惡ác 則tắc 絕tuyệt 傷thương 。 猶do 火hỏa 之chi 隨tùy 脂chi 燭chúc 多đa 少thiếu 長trưởng 短đoản 為vi 遲trì 速tốc 矣hĩ 。 欲dục 燈đăng 燭chúc 自tự 益ích 易dị 以dĩ 不bất 能năng 但đãn 從tùng 斂liểm 傍bàng 脂chi 以dĩ 染nhiễm 漬tí 其kỳ 頭đầu 。 轉chuyển 側trắc 蒸chưng 幹cán 使sử 火hỏa 得đắc 安an 居cư 。 則tắc 皆giai 復phục 明minh 焉yên 。 及cập 本bổn 盡tận 者giả 亦diệc 無vô 以dĩ 㸐# 。 今kim 人nhân 之chi 養dưỡng 性tánh 。 或hoặc 能năng 使sử 墮đọa 齒xỉ 復phục 生sanh 白bạch 髮phát 更cánh 黑hắc 肥phì 顏nhan 光quang 澤trạch 。 如như 彼bỉ 從tùng 脂chi 轉chuyển 燭chúc 者giả 至chí 壽thọ 極cực 亦diệc 獨độc 死tử 耳nhĩ 。 明minh 者giả 知tri 其kỳ 難nạn 求cầu 。 故cố 不bất 以dĩ 自tự 勞lao 。 愚ngu 者giả 欺khi 惑hoặc 而nhi 冀ký 獲hoạch 益ích 脂chi 易dị 燭chúc 之chi 力lực 。 故cố 汲cấp 汲cấp 不bất 息tức 。 又hựu 草thảo 木mộc 五ngũ 穀cốc 以dĩ 陰âm 陽dương 氣khí 生sanh 於ư 土thổ/độ 。 及cập 其kỳ 長trưởng 大đại 成thành 實thật 。 實thật 復phục 入nhập 土thổ/độ 而nhi 後hậu 能năng 生sanh 。 猶do 人nhân 之chi 與dữ 禽cầm 獸thú 昆côn 蟲trùng 皆giai 以dĩ 雄hùng 雌thư 交giao 揆quỹ 相tương 生sanh 。 生sanh 之chi 有hữu 長trường/trưởng 。 長trường/trưởng 之chi 有hữu 老lão 。 老lão 之chi 有hữu 死tử 。 若nhược 四tứ 時thời 之chi 代đại 謝tạ 矣hĩ 。 而nhi 欲dục 變biến 易dị 其kỳ 性tánh 求cầu 為vi 異dị 道đạo 。 惑hoặc 之chi 不bất 解giải 者giả 也dã 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận
遠viễn 法Pháp 師sư
晉tấn 成thành 康khang 之chi 世thế 。 車xa 騎kỵ 將tướng 軍quân 庾dữu 氷băng 。 疑nghi 諸chư 沙Sa 門Môn 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乘thừa 所sở 明minh 理lý 何hà 。 驃phiếu 騎kỵ 有hữu 答đáp (# 二nhị 家gia 論luận 名danh 在tại 本bổn 集tập )# 至chí 元nguyên 興hưng 中trung 。 太thái 尉úy 桓hoàn 公công 亦diệc 同đồng 此thử 義nghĩa 。 謂vị 庾dữu 言ngôn 之chi 未vị 盡tận 。 與dữ 八bát 座tòa 書thư 云vân 。
佛Phật 之chi 為vi 化hóa 雖tuy 誕đản 以dĩ 茫mang 浩hạo 推thôi 乎hồ 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 以dĩ 敬kính 為vi 本bổn 。 此thử 出xuất 處xứ 不bất 異dị 。 蓋cái 所sở 期kỳ 者giả 殊thù 。 非phi 敬kính 恭cung 宜nghi 廢phế 也dã 。 老lão 子tử 同đồng 王vương 侯hầu 於ư 三tam 大đại 原nguyên 。 其kỳ 所sở 重trọng/trùng 皆giai 在tại 於ư 資tư 生sanh 通thông 運vận 。 豈khởi 獨độc 以dĩ 聖thánh 人nhân 在tại 位vị 。 而nhi 比tỉ 稱xưng 二nhị 儀nghi 哉tai 。 將tương 以dĩ 天thiên 地địa 之chi 大đại 德đức 曰viết 生sanh 。 通thông 生sanh 理lý 物vật 存tồn 乎hồ 王vương 者giả 。 故cố 尊tôn 其kỳ 神thần 器khí 而nhi 禮lễ 寔thật 惟duy 隆long 。 豈khởi 是thị 虛hư 相tương/tướng 崇sùng 重trọng/trùng 義nghĩa 存tồn 君quân 御ngự 而nhi 已dĩ 。 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 國quốc 存tồn 。 亦diệc 日nhật 用dụng 於ư 理lý 命mạng 。 豈khởi 有hữu 受thọ 其kỳ 。 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 哉tai 。 于vu 時thời 朝triêu 士sĩ 名danh 賢hiền 答đáp 者giả 甚thậm 眾chúng 。 雖tuy 言ngôn 未vị 悟ngộ 時thời 。 並tịnh 互hỗ 有hữu 其kỳ 美mỹ 。 徒đồ 咸hàm 盡tận 所sở 懷hoài 而nhi 理lý 蘊uẩn 于vu 情tình 。 遂toại 令linh 無vô 上thượng 道Đạo 服phục 毀hủy 於ư 塵trần 俗tục 。 亮lượng 到đáo 之chi 心tâm 屈khuất 乎hồ 人nhân 事sự 。 悲bi 夫phu 。 斯tư 乃nãi 交giao 喪táng 之chi 所sở 由do 。 千thiên 載tái 之chi 否phủ/bĩ 運vận 。 深thâm 懼cụ 大đại 法pháp 之chi 將tương 淪luân 。 感cảm 前tiền 事sự 之chi 不bất 忘vong 。 故cố 著trước 論luận 五ngũ 篇thiên 。 究cứu 敘tự 微vi 意ý 。 豈khởi 曰viết 淵uyên 壑hác 之chi 待đãi 晨thần 露lộ 。 蓋cái 是thị 申thân 其kỳ 罔võng 極cực 。 亦diệc 庶thứ 後hậu 之chi 君quân 子tử 。 崇sùng 敬kính 佛Phật 教giáo 者giả 。 或hoặc 詳tường 覽lãm 焉yên 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 在tại 家gia 第đệ 一nhất
原nguyên 夫phu 佛Phật 教giáo 所sở 明minh 大đại 要yếu 。 以dĩ 出xuất 處xứ 為vi 異dị 。 出xuất 處xứ 之chi 人nhân 凡phàm 有hữu 四tứ 科khoa 。 其kỳ 弘hoằng 教giáo 通thông 物vật 則tắc 功công 侔mâu 帝đế 王vương 。 化hóa 兼kiêm 治trị 道đạo 。 至chí 於ư 感cảm 俗tục 悟ngộ 時thời 亦diệc 無vô 世thế 不bất 有hữu 但đãn 所sở 遇ngộ 有hữu 行hành 藏tạng 。 故cố 以dĩ 廢phế 興hưng 為vi 隱ẩn 顯hiển 耳nhĩ 。 其kỳ 中trung 可khả 得đắc 論luận 者giả 。 請thỉnh 略lược 而nhi 言ngôn 。 在tại 家gia 奉phụng 法pháp 則tắc 是thị 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 情tình 未vị 變biến 俗tục 迹tích 同đồng 方phương 內nội 。 故cố 有hữu 天thiên 屬thuộc 之chi 愛ái 奉phụng 主chủ 之chi 禮lễ 。 禮lễ 敬kính 有hữu 本bổn 遂toại 因nhân 之chi 而nhi 成thành 教giáo 本bổn 。 其kỳ 所sở 因nhân 則tắc 功công 由do 在tại 昔tích 。 是thị 故cố 因nhân 親thân 以dĩ 教giáo 愛ái 。 使sử 民dân 知tri 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 恩ân 。 因nhân 嚴nghiêm 以dĩ 教giáo 敬kính 。 使sử 民dân 知tri 有hữu 自tự 然nhiên 之chi 重trọng/trùng 。 二nhị 者giả 之chi 來lai 。 寔thật 由do 冥minh 應ưng 。 應ưng 不bất 在tại 今kim 則tắc 宜nghi 尋tầm 其kỳ 本bổn 。 故cố 以dĩ 罪tội 對đối 為vi 刑hình 罰phạt 。 使sử 懼cụ 而nhi 後hậu 慎thận 。 以dĩ 天thiên 堂đường 為vi 爵tước 賞thưởng 。 使sử 悅duyệt 而nhi 後hậu 動động 。 此thử 皆giai 即tức 其kỳ 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 而nhi 明minh 於ư 教giáo 。 以dĩ 因nhân 順thuận 為vi 。 通thông 而nhi 不bất 革cách 其kỳ 自tự 然nhiên 也dã 。 何hà 者giả 夫phu 厚hậu 身thân 存tồn 生sanh 以dĩ 有hữu 封phong 為vi 滯trệ 累lũy/lụy/luy 。 根căn 深thâm 因nhân 在tại 我ngã 倒đảo 未vị 忘vong 方phương 將tương 以dĩ 情tình 欲dục 為vi 苑uyển 囿# 。 聲thanh 色sắc 為vi 遊du 觀quan 。 沈trầm 湎miện 世thế 樂lạc 不bất 能năng 自tự 免miễn 而nhi 特đặc 出xuất 。 是thị 故cố 教giáo 之chi 所sở 撿kiểm 以dĩ 此thử 為vi 崖nhai 。 而nhi 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 耳nhĩ 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 則tắc 大đại 同đồng 於ư 順thuận 化hóa 。 故cố 不bất 可khả 受thọ 其kỳ 德đức 而nhi 遺di 其kỳ 禮lễ 。 沾triêm 其kỳ 惠huệ 而nhi 廢phế 其kỳ 敬kính 。 是thị 故cố 悅duyệt 釋Thích 迦Ca 之chi 風phong 者giả 輒triếp 先tiên 奉phụng 親thân 而nhi 獻hiến 君quân 。 變biến 俗tục 投đầu 簪# 者giả 必tất 待đãi 命mạng 而nhi 順thuận 動động 。 若nhược 君quân 親thân 有hữu 疑nghi 則tắc 退thoái 求cầu 其kỳ 志chí 以dĩ 俟sĩ 同đồng 悟ngộ 。 斯tư 乃nãi 佛Phật 教giáo 之chi 所sở 以dĩ 重trọng/trùng 資tư 生sanh 助trợ 王vương 化hóa 於ư 治trị 道đạo 者giả 也dã 。 論luận 者giả 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 。 貌mạo 有hữu 所sở 同đồng 。 故cố 位vị 夫phu 內nội 外ngoại 之chi 分phần 。 以dĩ 明minh 在tại 三tam 之chi 志chí 。 略lược 敘tự 經kinh 意ý 宣tuyên 寄ký 所sở 懷hoài 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 出xuất 家gia 第đệ 二nhị
出xuất 家gia 則tắc 是thị 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 迹tích 絕tuyệt 於ư 物vật 。 其kỳ 為vi 教giáo 也dã 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 則tắc 不bất 重trọng/trùng 運vận 通thông 之chi 資tư 。 息tức 患hoạn 不bất 由do 於ư 存tồn 身thân 。 則tắc 不bất 貴quý 厚hậu 生sanh 之chi 益ích 。 此thử 理lý 之chi 與dữ 形hình 乖quai 。 道đạo 之chi 與dữ 俗tục 反phản 者giả 也dã 。 若nhược 斯tư 人nhân 者giả 。 自tự 誓thệ 始thỉ 於ư 落lạc 簪# 。 立lập 志chí 形hình 乎hồ 變biến 服phục 。 是thị 故cố 凡phàm 在tại 出xuất 家gia 。 皆giai 遯độn 世thế 以dĩ 求cầu 其kỳ 志chí 。 變biến 俗tục 以dĩ 達đạt 其kỳ 道đạo 。 變biến 俗tục 則tắc 服phục 章chương 不bất 得đắc 與dữ 世thế 典điển 同đồng 禮lễ 。 遯độn 世thế 則tắc 宜nghi 高cao 尚thượng 其kỳ 跡tích 。 夫phu 然nhiên 。 故cố 能năng 拯chửng 溺nịch 俗tục 於ư 沈trầm 流lưu 。 拔bạt 幽u 根căn 於ư 重trọng/trùng 劫kiếp 。 遠viễn 通thông 三tam 乘thừa 之chi 津tân 。 廣quảng 開khai 天thiên 人nhân 之chi 路lộ 。 如như 令linh 一nhất 夫phu 全toàn 德đức 。 則tắc 道đạo 洽hiệp 六lục 親thân 澤trạch 流lưu 天thiên 下hạ 。 雖tuy 不bất 處xứ 王vương 侯hầu 之chi 位vị 。 亦diệc 已dĩ 協hiệp 契khế 皇hoàng 極cực 在tại 宥hựu 生sanh 民dân 矣hĩ 。 是thị 故cố 內nội 乖quai 天thiên 屬thuộc 之chi 重trọng/trùng 而nhi 不bất 違vi 其kỳ 孝hiếu 。 外ngoại 闕khuyết 奉phụng 主chủ 之chi 恭cung 而nhi 不bất 失thất 其kỳ 敬kính 。 從tùng 此thử 而nhi 觀quán 。 故cố 知tri 超siêu 化hóa 表biểu 以dĩ 尋tầm 宗tông 。 則tắc 理lý 深thâm 而nhi 義nghĩa 篤đốc 。 照chiếu 泰thái 息tức 以dĩ 語ngữ 仁nhân 。 則tắc 功công 末mạt 而nhi 惠huệ 淺thiển 。 若nhược 然nhiên 者giả 雖tuy 將tương 面diện 冥minh 山sơn 而nhi 旋toàn 步bộ 。 猶do 或hoặc 恥sỉ 聞văn 其kỳ 風phong 。 豈khởi 況huống 與dữ 夫phu 順thuận 化hóa 之chi 民dân 。 尸thi 祿lộc 之chi 賢hiền 。 同đồng 其kỳ 孝hiếu 敬kính 者giả 哉tai 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 求cầu 宗tông 不bất 順thuận 化hóa 第đệ 三tam
問vấn 曰viết 。 尋tầm 夫phu 老lão 氏thị 之chi 意ý 。 天thiên 地địa 以dĩ 得đắc 一nhất 為vi 大đại 。 王vương 侯hầu 以dĩ 體thể 順thuận 為vi 尊tôn 。 得đắc 一nhất 故cố 為vi 萬vạn 化hóa 之chi 本bổn 。 體thể 順thuận 故cố 有hữu 運vận 通thông 之chi 功công 。 然nhiên 則tắc 明minh 宗tông 必tất 存tồn 乎hồ 體thể 極cực 。 求cầu 極cực 必tất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 故cố 先tiên 賢hiền 以dĩ 為vi 美mỹ 談đàm 。 眾chúng 論luận 所sở 不bất 能năng 異dị 。 異dị 夫phu 眾chúng 論luận 者giả 則tắc 義nghĩa 無vô 所sở 取thủ 。 而nhi 云vân 不bất 順thuận 化hóa 何hà 耶da 。
答đáp 曰viết 。
凡phàm 在tại 有hữu 方phương 同đồng 稟bẩm 生sanh 於ư 大đại 化hóa 雖tuy 群quần 品phẩm 萬vạn 殊thù 精tinh 麁thô 異dị 貫quán 統thống 極cực 而nhi 言ngôn 。 有hữu 靈linh 與dữ 無vô 靈linh 耳nhĩ 。 有hữu 靈linh 則tắc 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 靈linh 則tắc 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 無vô 情tình 於ư 化hóa 。 化hóa 畢tất 而nhi 生sanh 盡tận 。 生sanh 不bất 由do 情tình 。 故cố 形hình 朽hủ 而nhi 化hóa 滅diệt 。 有hữu 情tình 於ư 化hóa 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 動động 必tất 以dĩ 情tình 。 故cố 其kỳ 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 生sanh 不bất 絕tuyệt 則tắc 其kỳ 化hóa 彌di 廣quảng 而nhi 形hình 彌di 積tích 。 情tình 彌di 滯trệ 而nhi 累lũy/lụy/luy 彌di 深thâm 。 其kỳ 為vi 患hoạn 也dã 。 焉yên 可khả 勝thắng 言ngôn 哉tai 。 是thị 故cố 經kinh 稱xưng 泥Nê 洹Hoàn 不bất 變biến 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 宅trạch 。 三tam 界giới 流lưu 動động 以dĩ 罪tội 苦khổ 為vi 場tràng 。 化hóa 盡tận 則tắc 因nhân 緣duyên 永vĩnh 息tức 。 流lưu 動động 則tắc 受thọ 苦khổ 無vô 窮cùng 。 何hà 以dĩ 明minh 其kỳ 然nhiên 。 夫phù 生sanh 以dĩ 形hình 為vi 桎trất 梏cốc 。 而nhi 生sanh 由do 化hóa 有hữu 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 。 則tắc 神thần 滯trệ 其kỳ 本bổn 而nhi 智trí 昏hôn 其kỳ 照chiếu 。 介giới 然nhiên 有hữu 封phong 。 則tắc 所sở 存tồn 唯duy 己kỷ 所sở 涉thiệp 唯duy 動động 。 於ư 是thị 靈linh 轡bí 失thất 御ngự 生sanh 塗đồ 日nhật 開khai 。 方phương 隨tùy 貪tham 愛ái 於ư 長trường 流lưu 。 豈khởi 一nhất 受thọ 而nhi 已dĩ 哉tai 。 是thị 故cố 反phản 本bổn 求cầu 宗tông 者giả 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 超siêu 落lạc 塵trần 封phong 者giả 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 則tắc 生sanh 可khả 滅diệt 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 則tắc 神thần 可khả 冥minh 。 冥minh 神thần 絕tuyệt 境cảnh 。 故cố 謂vị 之chi 泥Nê 洹Hoàn 。 泥Nê 洹Hoàn 之chi 名danh 。 豈khởi 虛hư 搆câu 也dã 哉tai 。 請thỉnh 推thôi 而nhi 實thật 之chi 。 天thiên 地địa 雖tuy 以dĩ 生sanh 生sanh 為vi 大đại 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 生sanh 者giả 不bất 化hóa 。 王vương 侯hầu 雖tuy 以dĩ 存tồn 存tồn 為vi 功công 。 而nhi 未vị 能năng 令linh 。 存tồn 者giả 無vô 患hoạn 。 是thị 故cố 前tiền 論luận 云vân 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 義nghĩa 存tồn 於ư 此thử 。 斯tư 沙Sa 門Môn 之chi 所sở 以dĩ 抗kháng 禮lễ 萬vạn 乘thừa 高cao 尚thượng 其kỳ 事sự 。 不bất 爵tước 王vương 侯hầu 而nhi 沾triêm 其kỳ 惠huệ 者giả 也dã 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 體thể 極cực 不bất 兼kiêm 應ưng 第đệ 四tứ
問vấn 曰viết 。 歷lịch 觀quán 前tiền 史sử 。 上thượng 皇hoàng 已dĩ 來lai 在tại 位vị 居cư 宗tông 者giả 。 未vị 始thỉ 異dị 其kỳ 原nguyên 本bổn 。 本bổn 不bất 可khả 二nhị 。 是thị 故cố 百bách 代đại 同đồng 典điển 咸hàm 一nhất 其kỳ 統thống 。 所sở 謂vị 唯duy 天thiên 為vi 大đại 唯duy 堯# 則tắc 之chi 。 如như 此thử 則tắc 非phi 智trí 有hữu 所sở 不bất 照chiếu 。 自tự 無vô 外ngoại 可khả 照chiếu 。 非phi 照chiếu 有hữu 所sở 不bất 盡tận 。 自tự 無vô 理lý 可khả 盡tận 。 以dĩ 此thử 推thôi 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 廓khuếch 無vô 所sở 寄ký 。 理lý 無vô 所sở 寄ký 則tắc 宗tông 極cực 可khả 明minh 。 今kim 諸chư 沙Sa 門Môn 不bất 悟ngộ 文văn 表biểu 之chi 意ý 。 而nhi 惑hoặc 教giáo 表biểu 之chi 旨chỉ 其kỳ 為vi 謬mậu 也dã 。 固cố 已dĩ 全toàn 矣hĩ 。 若nhược 復phục 顯hiển 然nhiên 驗nghiệm 此thử 。 乃nãi 希hy 世thế 之chi 聞văn 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 幽u 宗tông 曠khoáng 邈mạc 神thần 道đạo 精tinh 微vi 。 可khả 以dĩ 理lý 尋tầm 難nan 以dĩ 事sự 詰cật 。 既ký 涉thiệp 乎hồ 教giáo 則tắc 以dĩ 因nhân 時thời 為vi 撿kiểm 。 雖tuy 應ưng 世thế 之chi 具cụ 優ưu 劣liệt 萬vạn 差sai 。 至chí 於ư 曲khúc 成thành 在tại 用dụng 感cảm 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 其kỳ 分phần/phân 。 分phần/phân 至chí 則tắc 止chỉ 其kỳ 智trí 之chi 所sở 不bất 知tri 。 而nhi 不bất 關quan 其kỳ 外ngoại 者giả 也dã 。 若nhược 然nhiên 則tắc 非phi 體thể 極cực 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 兼kiêm 之chi 者giả 不bất 可khả 並tịnh 御ngự 耳nhĩ 。 是thị 以dĩ 古cổ 之chi 語ngữ 大Đại 道Đạo 者giả 。 五ngũ 變biến 而nhi 形hình 名danh 可khả 舉cử 。 九cửu 變biến 而nhi 賞thưởng 罰phạt 可khả 言ngôn 。 此thử 但đãn 方phương 內nội 之chi 階giai 差sai 。 而nhi 猶do 不bất 可khả 頓đốn 設thiết 。 況huống 其kỳ 外ngoại 者giả 乎hồ 。 請thỉnh 復phục 推thôi 而nhi 廣quảng 之chi 。 以dĩ 遠viễn 其kỳ 類loại 。 六lục 合hợp 之chi 外ngoại 存tồn 而nhi 不bất 論luận 者giả 。 非phi 不bất 可khả 論luận 。 論luận 之chi 或hoặc 乖quai 。 六lục 合hợp 之chi 內nội 論luận 而nhi 不bất 辯biện 者giả 。 非phi 不bất 可khả 辯biện 。 辯biện 之chi 或hoặc 疑nghi 。 春xuân 秋thu 經kinh 世thế 先tiên 王vương 之chi 志chí 辯biện 而nhi 不bất 議nghị 者giả 。 非phi 不bất 可khả 議nghị 。 議nghị 之chi 或hoặc 亂loạn 。 此thử 三tam 者giả 皆giai 即tức 其kỳ 身thân 耳nhĩ 目mục 之chi 所sở 不bất 至chí 。 以dĩ 為vi 關quan 鍵kiện 。 而nhi 不bất 關quan 視thị 聽thính 之chi 外ngoại 者giả 也dã 。 因nhân 此thử 而nhi 求cầu 。 聖thánh 人nhân 之chi 意ý 。 則tắc 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 可khả 合hợp 而nhi 明minh 矣hĩ 。 常thường 以dĩ 為vi 道Đạo 法Pháp 之chi 與dữ 名danh 教giáo 。 如Như 來Lai 之chi 與dữ 堯# 孔khổng 。 發phát 致trí 雖tuy 殊thù 潛tiềm 相tương/tướng 影ảnh 響hưởng 。 出xuất 處xứ 誠thành 異dị 終chung 期kỳ 則tắc 同đồng 。 詳tường 而nhi 辯biện 之chi 指chỉ 歸quy 可khả 見kiến 。 理lý 或hoặc 有hữu 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 有hữu 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 。 先tiên 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 。 諸chư 佛Phật 如Như 來Lai 。 則tắc 其kỳ 人nhân 也dã 。 先tiên 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 。 歷lịch 代đại 君quân 王vương 未vị 體thể 極cực 之chi 至chí 。 斯tư 其kỳ 流lưu 也dã 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 經Kinh 云vân 。 佛Phật 有hữu 自tự 然nhiên 神thần 妙diệu 之chi 法pháp 。 化hóa 物vật 以dĩ 權quyền 廣quảng 隨tùy 所sở 入nhập 。 或hoặc 為vi 靈linh 仙tiên 轉Chuyển 輪Luân 聖Thánh 帝Đế 。 或hoặc 為vi 卿khanh 相tương/tướng 。 國quốc 師sư 道Đạo 士sĩ 。 若nhược 此thử 之chi 倫luân 。 在tại 所sở 變biến 現hiện 。 諸chư 王vương 君quân 子tử 莫mạc 知tri 為vi 誰thùy 。 此thử 所sở 謂vị 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 者giả 也dã 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 創sáng/sang 大đại 業nghiệp 而nhi 功công 化hóa 未vị 就tựu 。 迹tích 有hữu 參tham 差sai 故cố 。 所sở 受thọ 不bất 同đồng 。 或hoặc 期kỳ 功công 於ư 身thân 後hậu 。 或hoặc 顯hiển 應ưng 於ư 當đương 年niên 。 聖thánh 王vương 即tức 之chi 而nhi 成thành 教giáo 者giả 。 亦diệc 不bất 可khả 稱xưng 算toán 。 雖tuy 抑ức 引dẫn 無vô 方phương 必tất 歸quy 塗đồ 有hữu 會hội 。 此thử 所sở 謂vị 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 者giả 也dã 。 若nhược 今kim 乖quai 而nhi 後hậu 合hợp 。 則tắc 擬nghĩ 步bộ 通thông 塗đồ 者giả 。 必tất 不bất 自tự 崖nhai 於ư 一nhất 揆quỹ 。 若nhược 今kim 合hợp 而nhi 後hậu 乖quai 。 則tắc 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 堯# 孔khổng 。 歸quy 致trí 不bất 殊thù 斷đoạn 可khả 知tri 矣hĩ 。 是thị 故cố 自tự 乖quai 而nhi 求cầu 其kỳ 合hợp 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 自tự 合hợp 而nhi 求cầu 其kỳ 乖quai 。 則tắc 悟ngộ 體thể 極cực 之chi 多đa 方phương 。 但đãn 見kiến 形hình 者giả 之chi 所sở 不bất 兼kiêm 。 故cố 或hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 耳nhĩ 。 因nhân 茲tư 而nhi 觀quán 。 天thiên 地địa 之chi 道đạo 功công 盡tận 於ư 運vận 化hóa 。 帝đế 王vương 之chi 德đức 理lý 極cực 於ư 順thuận 通thông 。 若nhược 以dĩ 對đối 夫phu 獨độc 絕tuyệt 之chi 教giáo 不bất 變biến 之chi 宗tông 。 故cố 不bất 得đắc 同đồng 年niên 而nhi 語ngữ 其kỳ 優ưu 劣liệt 。 亦diệc 已dĩ 明minh 矣hĩ 。
沙Sa 門Môn 不bất 敬kính 王vương 者giả 論luận 形hình 盡tận 神thần 不bất 滅diệt 第đệ 五ngũ
問vấn 曰viết 。 論luận 者giả 以dĩ 化hóa 盡tận 為vi 至chí 極cực 。 故cố 造tạo 極cực 者giả 必tất 違vi 化hóa 而nhi 求cầu 宗tông 。 求cầu 宗tông 不bất 由do 於ư 順thuận 化hóa 。 是thị 以dĩ 引dẫn 歷lịch 代đại 君quân 王vương 使sử 同đồng 之chi 佛Phật 教giáo 。 令linh 體thể 極cực 之chi 至chí 以dĩ 權quyền 君quân 統thống 。 此thử 雅nhã 論luận 之chi 所sở 託thác 。 自tự 必tất 於ư 大đại 通thông 者giả 也dã 。 求cầu 之chi 實thật 當đương 理lý 則tắc 不bất 然nhiên 。 何hà 者giả 夫phu 稟bẩm 氣khí 極cực 於ư 一nhất 生sanh 。 生sanh 盡tận 則tắc 消tiêu 液dịch 而nhi 同đồng 無vô 神thần 。 雖tuy 妙diệu 物vật 故cố 是thị 陰âm 陽dương 之chi 化hóa 耳nhĩ 。 既ký 化hóa 而nhi 為vi 生sanh 。 又hựu 化hóa 而nhi 為vi 死tử 。 既ký 聚tụ 而nhi 為vi 始thỉ 。 又hựu 散tán 而nhi 為vi 終chung 。 因nhân 此thử 而nhi 推thôi 。 故cố 知tri 神thần 形hình 俱câu 化hóa 原nguyên 無vô 異dị 統thống 。 精tinh 麁thô 一nhất 氣khí 始thỉ 終chung 同đồng 宅trạch 。 宅trạch 全toàn 則tắc 氣khí 聚tụ 而nhi 有hữu 靈linh 。 宅trạch 毀hủy 則tắc 氣khí 散tán 而nhi 照chiếu 滅diệt 。 散tán 則tắc 反phản 所sở 受thọ 於ư 大đại 本bổn 。 滅diệt 則tắc 復phục 歸quy 於ư 無vô 物vật 。 反phản 覆phúc 終chung 窮cùng 皆giai 自tự 然nhiên 之chi 數số 耳nhĩ 。 孰thục 為vi 之chi 哉tai 。 若nhược 令linh 本bổn 則tắc 異dị 氣khí 數số 合hợp 則tắc 同đồng 化hóa 。 亦diệc 為vi 神thần 之chi 處xứ 形hình 。 猶do 火hỏa 之chi 在tại 木mộc 。 其kỳ 生sanh 必tất 並tịnh 其kỳ 毀hủy 必tất 滅diệt 。 形hình 離ly 則tắc 神thần 散tán 而nhi 罔võng 寄ký 。 木mộc 朽hủ 則tắc 火hỏa 寂tịch 而nhi 靡mĩ 託thác 。 理lý 之chi 然nhiên 矣hĩ 。 假giả 使sử 同đồng 異dị 之chi 分phần 昧muội 而nhi 難nạn/nan 明minh 。 有hữu 無vô 之chi 說thuyết 必tất 存tồn 乎hồ 聚tụ 散tán 。 聚tụ 散tán 氣khí 變biến 之chi 總tổng 名danh 萬vạn 化hóa 之chi 生sanh 滅diệt 。 故cố 莊trang 子tử 曰viết 。 人nhân 之chi 生sanh 氣khí 之chi 聚tụ 。 聚tụ 則tắc 為vi 生sanh 。 散tán 則tắc 為vi 死tử 。 若nhược 死tử 生sanh 為vi 彼bỉ 徒đồ 苦khổ 。 吾ngô 又hựu 何hà 患hoạn 。 古cổ 之chi 善thiện 言ngôn 道đạo 者giả 。 必tất 有hữu 以dĩ 得đắc 之chi 。 若nhược 果quả 然nhiên 耶da 。 至chí 理lý 極cực 於ư 一nhất 生sanh 。 生sanh 盡tận 不bất 化hóa 義nghĩa 可khả 尋tầm 也dã 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 神thần 者giả 何hà 耶da 。 精tinh 極cực 而nhi 為vi 靈linh 者giả 也dã 。 精tinh 極cực 則tắc 非phi 卦# 象tượng 之chi 所sở 圖đồ 。 故cố 聖thánh 人nhân 以dĩ 妙diệu 物vật 而nhi 為vi 言ngôn 。 雖tuy 有hữu 上thượng 智trí 猶do 不bất 能năng 定định 其kỳ 體thể 狀trạng 窮cùng 其kỳ 幽u 致trí 而nhi 談đàm 者giả 。 以dĩ 常thường 識thức 生sanh 疑nghi 多đa 同đồng 自tự 亂loạn 。 其kỳ 為vi 誣vu 也dã 。 亦diệc 已dĩ 深thâm 矣hĩ 。 將tương 欲dục 言ngôn 之chi 。 是thị 乃nãi 言ngôn 夫phu 不bất 可khả 言ngôn 。 今kim 於ư 不bất 可khả 言ngôn 之chi 中trung 。 復phục 相tương/tướng 與dữ 而nhi 依y 俙# 。 神thần 也dã 者giả 圓viên 應ưng 無vô 主chủ 妙diệu 盡tận 無vô 名danh 。 感cảm 物vật 而nhi 動động 。 假giả 數số 而nhi 行hành 。 感cảm 物vật 而nhi 非phi 物vật 故cố 物vật 化hóa 而nhi 不bất 滅diệt 。 假giả 數số 而nhi 非phi 數số 。 故cố 數số 盡tận 而nhi 不bất 窮cùng 。 有hữu 情tình 則tắc 可khả 以dĩ 物vật 感cảm 。 有hữu 識thức 則tắc 可khả 以dĩ 數số 求cầu 。 數số 有hữu 精tinh 麁thô 。 故cố 其kỳ 性tánh 各các 異dị 。 智trí 有hữu 明minh 闇ám 。 故cố 其kỳ 照chiếu 不bất 同đồng 。 推thôi 此thử 而nhi 論luận 。 則tắc 知tri 化hóa 以dĩ 情tình 感cảm 神thần 以dĩ 化hóa 傳truyền 。 情tình 為vi 化hóa 之chi 母mẫu 。 神thần 為vi 情tình 之chi 根căn 。 情tình 有hữu 會hội 初sơ 之chi 道đạo 。 神thần 有hữu 冥minh 移di 之chi 功công 。 但đãn 悟ngộ 徹triệt 者giả 反phản 本bổn 。 惑hoặc 理lý 者giả 逐trục 物vật 耳nhĩ 。 古cổ 之chi 論luận 道đạo 者giả 。 亦diệc 未vị 有hữu 所sở 同đồng 請thỉnh 引dẫn 而nhi 明minh 之chi 。 莊trang 子tử 發phát 玄huyền 音âm 於ư 大đại 宗tông 曰viết 。 大đại 塊khối 勞lao 我ngã 以dĩ 生sanh 息tức 我ngã 以dĩ 死tử 。 又hựu 以dĩ 生sanh 為vi 人nhân 羈ki 死tử 為vi 反phản 真chân 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 為vi 大đại 患hoạn 。 以dĩ 無vô 生sanh 為vi 反phản 本bổn 者giả 也dã 。 文văn 子tử 稱xưng 黃hoàng 帝đế 之chi 言ngôn 曰viết 。 形hình 有hữu 靡mĩ 而nhi 神thần 不bất 化hóa 。 以dĩ 不bất 化hóa 乘thừa 化hóa 。 其kỳ 變biến 無vô 窮cùng 。 莊trang 子tử 亦diệc 云vân 。 特đặc 犯phạm 人nhân 之chi 形hình 而nhi 猶do 喜hỷ 之chi 。 若nhược 人nhân 之chi 形hình 萬vạn 化hóa 而nhi 未vị 始thỉ 有hữu 極cực 。 此thử 所sở 謂vị 知tri 生sanh 不bất 盡tận 於ư 一nhất 化hóa 方phương 逐trục 物vật 而nhi 不bất 反phản 者giả 也dã 。 二nhị 子tử 之chi 論luận 。 雖tuy 未vị 究cứu 其kỳ 實thật 。 亦diệc 嘗thường 傍bàng 宗tông 而nhi 有hữu 聞văn 焉yên 。 論luận 者giả 不bất 尋tầm 方phương 生sanh 方phương 死tử 之chi 說thuyết 。 而nhi 惑hoặc 聚tụ 散tán 於ư 一nhất 化hóa 。 不bất 思tư 神thần 道đạo 有hữu 妙diệu 物vật 之chi 靈linh 。 而nhi 謂vị 精tinh 麁thô 同đồng 盡tận 。 不bất 亦diệc 悲bi 乎hồ 。 火hỏa 木mộc 之chi 喻dụ 原nguyên 自tự 聖thánh 典điển 。 失thất 其kỳ 流lưu 統thống 。 故cố 幽u 興hưng 莫mạc 尋tầm 。 微vi 言ngôn 遂toại 淪luân 於ư 常thường 教giáo 。 令linh 談đàm 者giả 資tư 之chi 以dĩ 成thành 疑nghi 。 向hướng 使sử 時thời 無vô 悟ngộ 宗tông 之chi 匠tượng 。 則tắc 不bất 知tri 有hữu 先tiên 覺giác 之chi 明minh 。 冥minh 傳truyền 之chi 巧xảo 沒một 世thế 靡mĩ 聞văn 。 何hà 者giả 夫phu 情tình 數số 相tương/tướng 感cảm 其kỳ 化hóa 無vô 端đoan 。 因nhân 緣duyên 密mật 搆câu 潛tiềm 相tương/tướng 傳truyền 寫tả 。 自tự 非phi 達đạt 觀quán 孰thục 識thức 其kỳ 變biến 。 請thỉnh 為vi 論luận 者giả 驗nghiệm 之chi 。 以dĩ 實thật 火hỏa 之chi 傳truyền 於ư 薪tân 。 猶do 神thần 之chi 傳truyền 於ư 形hình 火hỏa 之chi 傳truyền 異dị 薪tân 。 猶do 神thần 之chi 傳truyền 異dị 形hình 。 前tiền 薪tân 非phi 後hậu 薪tân 。 則tắc 知tri 指chỉ 窮cùng 之chi 術thuật 妙diệu 。 前tiền 形hình 非phi 後hậu 形hình 。 則tắc 悟ngộ 情tình 數số 之chi 感cảm 深thâm 。 惑hoặc 者giả 見kiến 形hình 朽hủ 於ư 一nhất 生sanh 。 便tiện 以dĩ 為vi 神thần 情tình 俱câu 喪táng 。 猶do 覩đổ 火hỏa 窮cùng 於ư 一nhất 木mộc 。 謂vị 終chung 期kỳ 都đô 盡tận 耳nhĩ 。 此thử 曲khúc 從tùng 養dưỡng 生sanh 之chi 談đàm 非phi 遠viễn 尋tầm 其kỳ 類loại 者giả 也dã 。 就tựu 如Như 來Lai 論luận 。 假giả 令linh 神thần 形hình 俱câu 化hóa 。 始thỉ 自tự 天thiên 本bổn 愚ngu 智trí 資tư 生sanh 同đồng 稟bẩm 所sở 受thọ 。 問vấn 所sở 受thọ 者giả 為vi 受thọ 之chi 於ư 形hình 耶da 。 為vi 受thọ 之chi 於ư 神thần 耶da 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 形hình 。 凡phàm 在tại 有hữu 形hình 皆giai 化hóa 而nhi 為vi 神thần 矣hĩ 。 若nhược 受thọ 之chi 於ư 神thần 。 是thị 為vi 以dĩ 神thần 傳truyền 。 神thần 則tắc 丹đan 朱chu 與dữ 帝đế 堯# 齊tề 聖thánh 。 重trọng/trùng 華hoa 與dữ 瞽# 叟# 等đẳng 靈linh 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 其kỳ 可khả 然nhiên 乎hồ 。 如như 其kỳ 不bất 可khả 。 固cố 知tri 冥minh 緣duyên 之chi 搆câu 著trước 於ư 在tại 昔tích 。 明minh 闇ám 之chi 分phần 定định 於ư 形hình 初sơ 。 雖tuy 靈linh 鈞quân 善thiện 運vận 。 猶do 不bất 能năng 變biến 性tánh 之chi 自tự 然nhiên 。 況huống 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 乎hồ 。 驗nghiệm 之chi 以dĩ 理lý 。 則tắc 微vi 言ngôn 而nhi 有hữu 徵trưng 。 効hiệu 之chi 以dĩ 事sự 。 可khả 無vô 惑hoặc 於ư 大đại 通thông 。
論luận 成thành 後hậu 。 有hữu 退thoái 居cư 之chi 賓tân 。 步bộ 朗lãng 月nguyệt 而nhi 宵tiêu 遊du 。 相tương/tướng 與dữ 共cộng 集tập 法pháp 堂đường 。 因nhân 而nhi 問vấn 曰viết 。 敬kính 尋tầm 雅nhã 論luận 。 大đại 歸quy 可khả 見kiến 。 殆đãi 無vô 所sở 間gian 。 一nhất 日nhật 試thí 重trọng/trùng 研nghiên 究cứu 。 蓋cái 所sở 未vị 盡tận 亦diệc 少thiểu 許hứa 處xứ 耳nhĩ 。 意ý 以dĩ 為vi 沙Sa 門Môn 德đức 式thức 。 是thị 變biến 俗tục 之chi 殊thù 制chế 。 道đạo 家gia 之chi 名danh 器khí 施thí 於ư 君quân 親thân 。 固cố 宜nghi 略lược 於ư 形hình 敬kính 。 今kim 所sở 疑nghi 者giả 。 謂vị 甫phủ 創sáng/sang 難nạn/nan 就tựu 之chi 業nghiệp 。 遠viễn 期kỳ 化hóa 表biểu 之chi 功công 。 潛tiềm 澤trạch 無vô 現hiện 法pháp 之chi 効hiệu 。 來lai 報báo 玄huyền 而nhi 未vị 應ưng 。 乃nãi 令linh 王vương 公công 獻hiến 供cung 信tín 士sĩ 屈khuất 體thể 。 得đắc 無vô 坐tọa 受thọ 其kỳ 德đức 陷hãm 乎hồ 早tảo 計kế 之chi 累lũy/lụy/luy 。 虛hư 沾triêm 其kỳ 惠huệ 同đồng 夫phu 素tố 飡xan 之chi 譏cơ 耶da 。 主chủ 人nhân 良lương 久cửu 乃nãi 應ưng 曰viết 。 請thỉnh 為vi 諸chư 賢hiền 近cận 取thủ 其kỳ 類loại 。 有hữu 人nhân 於ư 此thử 奉phụng 宣tuyên 時thời 命mạng 遠viễn 通thông 殊thù 方phương 九cửu 譯dịch 之chi 俗tục 。 問vấn 王vương 當đương 資tư 以dĩ 糇# 糧lương 錫tích 以dĩ 輿dư 服phục 不phủ 。 答đáp 曰viết 然nhiên 。 主chủ 人nhân 曰viết 。 類loại 可khả 尋tầm 矣hĩ 。 夫phu 稱xưng 沙Sa 門Môn 者giả 何hà 耶da 。 謂vị 其kỳ 能năng 發phát 蒙mông 俗tục 之chi 幽u 昏hôn 。 啟khải 化hóa 表biểu 之chi 玄huyền 路lộ 。 方phương 將tương 以dĩ 兼kiêm 忘vong 之chi 道đạo 與dữ 天thiên 下hạ 同đồng 往vãng 。 吏lại 希hy 高cao 者giả 挹ấp 其kỳ 遺di 風phong 。 漱thấu 流lưu 者giả 味vị 其kỳ 餘dư 津tân 。 若nhược 然nhiên 雖tuy 大đại 業nghiệp 未vị 就tựu 。 觀quán 其kỳ 超siêu 步bộ 之chi 跡tích 。 所sở 悟ngộ 固cố 已dĩ 弘hoằng 矣hĩ 。 然nhiên 則tắc 運vận 通thông 之chi 功công 。 資tư 存tồn 之chi 益ích 。 尚thượng 未vị 酬thù 其kỳ 始thỉ 誓thệ 之chi 心tâm 。 況huống 答đáp 三tam 業nghiệp 之chi 勞lao 乎hồ 。 又hựu 斯tư 人nhân 者giả 。 形hình 雖tuy 有hữu 待đãi 情tình 無vô 近cận 寄ký 。 視thị 夫phu 四tứ 事sự 之chi 供cung 。 若nhược 鶴hạc 蚊văn 之chi 過quá 乎hồ 其kỳ 前tiền 者giả 耳nhĩ 。 濡nhu 沫mạt 之chi 惠huệ 復phục 焉yên 足túc 語ngữ 哉tai 。 眾chúng 賓tân 於ư 是thị 始thỉ 悟ngộ 冥minh 塗đồ 以dĩ 開khai 𨅊# 為vi 功công 。 息tức 心tâm 以dĩ 淨tịnh 畢tất 為vi 道đạo 。 乃nãi 欣hân 然nhiên 怡di 衿# 詠vịnh 言ngôn 而nhi 退thoái 。
晉tấn 元nguyên 興hưng 三tam 年niên 歲tuế 次thứ 閼át 逢phùng 。 于vu 時thời 天thiên 子tử 蒙mông 塵trần 。 人nhân 百bách 其kỳ 憂ưu 。 凡phàm 我ngã 同đồng 志chí 僉thiêm 懷hoài 輟chuyết 旒lưu 之chi 歎thán 。 故cố 因nhân 述thuật 斯tư 論luận 焉yên 。
沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 論luận
遠viễn 法Pháp 師sư
或hoặc 問vấn 曰viết 。 沙Sa 門Môn 袒đản 服phục 出xuất 自tự 佛Phật 教giáo 是thị 禮lễ 與dữ 。 答đáp 曰viết 然nhiên 。 問vấn 曰viết 。 三tam 代đại 殊thù 制chế 其kỳ 禮lễ 不bất 同đồng 。 質chất 文văn 之chi 變biến 備bị 於ư 前tiền 典điển 。 而nhi 佛Phật 教giáo 出xuất 乎hồ 其kỳ 外ngoại 。 論luận 者giả 咸hàm 有hữu 疑nghi 焉yên 。 若nhược 有hữu 深thâm 致trí 。 幸hạnh 誨hối 其kỳ 未vị 聞văn 。
答đáp 曰viết 。
玄huyền 古cổ 之chi 民dân 。 大đại 朴phác 未vị 虧khuy 其kỳ 禮lễ 不bất 文văn 。 三tam 王vương 應ưng 世thế 。 故cố 與dữ 時thời 而nhi 變biến 。 因nhân 茲tư 以dĩ 觀quán 。 論luận 者giả 之chi 所sở 執chấp 。 方phương 內nội 之chi 格cách 言ngôn 耳nhĩ 。 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 中trung 國quốc 之chi 所sở 無vô 。 或hoặc 得đắc 之chi 於ư 異dị 俗tục 。 其kỳ 民dân 不bất 移di 其kỳ 道đạo 未vị 止chỉ 。 是thị 以dĩ 天Thiên 竺Trúc 國quốc 法pháp 。 盡tận 敬kính 於ư 所sở 尊tôn 。 表biểu 誠thành 於ư 神thần 明minh 。 率suất 皆giai 袒đản 服phục 。 所sở 謂vị 去khứ 飾sức 之chi 甚thậm 者giả 也dã 。 雖tuy 記ký 籍tịch 末mạt 流lưu 茲tư 土thổ/độ 。 其kỳ 始thỉ 似tự 有hữu 聞văn 焉yên 。 佛Phật 出xuất 於ư 世thế 。 因nhân 而nhi 為vi 教giáo 。 明minh 所sở 行hành 不bất 左tả 。 故cố 應ưng 右hữu 袒đản 。 何hà 者giả 。 將tương 辯biện 貴quý 賤tiện 必tất 存tồn 乎hồ 位vị 。 位vị 以dĩ 進tiến 德đức 。 則tắc 尚thượng 賢hiền 之chi 心tâm 生sanh 。 是thị 故cố 沙Sa 門Môn 越việt 名danh 分phần/phân 以dĩ 背bối/bội 時thời 。 不bất 退thoái 已dĩ 而nhi 求cầu 先tiên 。 又hựu 人nhân 之chi 所sở 能năng 。 皆giai 在tại 於ư 右hữu 。 若nhược 動động 不bất 以dĩ 順thuận 則tắc 觸xúc 事sự 生sanh 累lũy/lụy/luy 。 過quá 而nhi 能năng 復phục 雖tuy 中trung 賢hiền 猶do 未vị 得đắc 。 況huống 有hữu 下hạ 於ư 此thử 者giả 乎hồ 。 請thỉnh 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 形hình 以dĩ 左tả 右hữu 成thành 體thể 。 理lý 以dĩ 邪tà 正chánh 為vi 用dụng 。 二nhị 者giả 之chi 來lai 各các 乘thừa 其kỳ 本bổn 。 滯trệ 根căn 不bất 拔bạt 則tắc 事sự 未vị 愈dũ 。 應ưng 而nhi 形hình 理lý 相tương/tướng 資tư 其kỳ 道đạo 。 微vi 明minh 世thế 習tập 未vị 移di 應ưng 徵trưng 。 難nạn/nan 辯biện 袒đản 服phục 既ký 彰chương 則tắc 形hình 。 隨tùy 事sự 感cảm 理lý 悟ngộ 其kỳ 心tâm 。 以dĩ 御ngự 順thuận 之chi 氣khí 表biểu 誠thành 之chi 體thể 。 而nhi 邪tà 正chánh 兩lưỡng 行hành 。 非phi 其kỳ 本bổn 也dã 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 以dĩ 袒đản 服phục 篤đốc 其kỳ 誠thành 而nhi 閑nhàn 其kỳ 邪tà 。 使sử 名danh 實thật 有hữu 當đương 敬kính 慢mạn 不bất 雜tạp 。 然nhiên 後hậu 開khai 出xuất 要yếu 之chi 路lộ 。 導đạo 真chân 性tánh 於ư 久cửu 迷mê 。 令linh 淹yêm 世thế 之chi 賢hiền 不bất 自tự 絕tuyệt 於ư 無vô 分phần/phân 。 希hy 進tiến 之chi 流lưu 不bất 惑hoặc 塗đồ 而nhi 旋toàn 步bộ 。 於ư 是thị 服phục 膺ưng 聖thánh 門môn 者giả 。 咸hàm 履lý 正chánh 思tư 順thuận 異dị 跡tích 同đồng 軌quỹ 。 緬# 素tố 風phong 而nhi 懷hoài 古cổ 。 背bối/bội 華hoa 俗tục 以dĩ 洗tẩy 心tâm 。 專chuyên 本bổn 達đạt 變biến 即tức 近cận 悟ngộ 遠viễn 。 形hình 服phục 相tương/tướng 愧quý 理lý 深thâm 其kỳ 感cảm 。 如như 此thử 則tắc 情tình 禮lễ 專chuyên 向hướng 修tu 之chi 不bất 倦quyện 。 動động 必tất 以dĩ 順thuận 不bất 覺giác 形hình 之chi 自tự 恭cung 。 斯tư 乃nãi 如Như 來Lai 勸khuyến 誘dụ 之chi 外ngoại 因nhân 。 斂liểm 麁thô 之chi 妙diệu 跡tích 。 而nhi 眾chúng 談đàm 未vị 諭dụ 。 或hoặc 欲dục 革cách 之chi 。 反phản 古cổ 之chi 道đạo 。 何hà 其kỳ 深thâm 哉tai 。
何hà 鎮trấn 南nam 難nạn/nan
見kiến 答đáp 問vấn 袒đản 服phục 指chỉ 訓huấn 。 兼kiêm 弘hoằng 摽phiếu/phiêu 未vị 文văn 於ư 玄huyền 古cổ 資tư 形hình 。 理lý 於ư 近cận 用dụng 使sử 敬kính 慢mạn 殊thù 流lưu 。 識thức 服phục 俱câu 盡tận 殆đãi 無vô 間gian 然nhiên 。 至chí 於ư 所sở 以dĩ 明minh 順thuận 。 猶do 有hữu 未vị 同đồng 。 何hà 者giả 。 儀nghi 形hình 之chi 設thiết 。 蓋cái 在tại 時thời 而nhi 用dụng 。 是thị 以dĩ 事sự 有hữu 內nội 外ngoại 。 乃nãi 可khả 以dĩ 淺thiển 深thâm 應ưng 之chi 。 李# 釋thích 之chi 與dữ 周chu 孔khổng 。 漸tiệm 世thế 之chi 與dữ 遺di 俗tục 。 在tại 於ư 因nhân 循tuần 不bất 同đồng 。 必tất 無vô 逆nghịch 順thuận 之chi 殊thù 明minh 矣hĩ 。 故cố 老lão 明minh 兵binh 凶hung 處xứ 右hữu 禮lễ 以dĩ 喪táng 制chế 不bất 左tả 。 且thả 四Tứ 等Đẳng 窮cùng 奉phụng 親thân 之chi 至chí 。 三tam 驅khu 顯hiển 王vương 跡tích 之chi 仁nhân 。 在tại 後hậu 而nhi 要yếu 其kỳ 旨chỉ 可khả 見kiến 。 寧ninh 可khả 寄ký 至chí 順thuận 。 於ư 凶hung 事sự 表biểu 吉cát 。 誠thành 於ư 喪táng 容dung 哉tai 。 鄭trịnh 伯bá 所sở 以dĩ 肉nhục 袒đản 。 亦diệc 猶do 許hứa 男nam 輿dư 櫬# 。 皆giai 自tự 以dĩ 所sở 乘thừa 者giả 逆nghịch 。 必tất 受thọ 不bất 測trắc 之chi 罰phạt 。 以dĩ 斯tư 而nhi 證chứng 順thuận 將tương 何hà 在tại 。 故cố 率suất 所sở 懷hoài 想tưởng 更cánh 詳tường 盡tận 令linh 內nội 外ngoại 有hữu 歸quy 。
遠viễn 法Pháp 師sư 答đáp
敬kính 尋tầm 問vấn 旨chỉ 。 蓋cái 是thị 聞văn 其kỳ 遠viễn 塗đồ 照chiếu 所sở 未vị 盡tận 。 令linh 精tinh 麁thô 並tịnh 順thuận 內nội 外ngoại 有hữu 歸quy 。 三tam 復phục 斯tư 誨hối 。 所sở 悟ngộ 良lương 多đa 。 常thường 以dĩ 為vi 道đạo 訓huấn 之chi 與dữ 名danh 教giáo 。 釋Thích 迦Ca 之chi 與dữ 周chu 孔khổng 。 發phát 致trí 雖tuy 殊thù 而nhi 潛tiềm 相tương/tướng 影ảnh 響hưởng 。 出xuất 處xứ 誠thành 異dị 終chung 期kỳ 則tắc 同đồng 。 但đãn 妙diệu 迹tích 隱ẩn 於ư 常thường 用dụng 。 指chỉ 歸quy 昧muội 而nhi 難nạn/nan 尋tầm 遂toại 令linh 至chí 言ngôn 隔cách 於ư 世thế 典điển 。 談đàm 士sĩ 發phát 殊thù 塗đồ 之chi 論luận 。 何hà 以dĩ 知tri 其kỳ 然nhiên 。 聖thánh 人nhân 因nhân 弋# 釣điếu 以dĩ 去khứ 其kỳ 甚thậm 。 順thuận 四tứ 時thời 以dĩ 簡giản 其kỳ 煩phiền 。 三tam 驅khu 之chi 禮lễ 。 失thất 前tiền 禽cầm 而nhi 不bất 吝lận 。 網võng 罟# 之chi 設thiết 。 必tất 待đãi 化hóa 而nhi 方phương 用dụng 。 上thượng 極cực 行hành 葦vi 之chi 仁nhân 。 內nội 延diên 釋Thích 迦Ca 之chi 慈từ 。 使sử 天thiên 下hạ 齊tề 己kỷ 物vật 我ngã 同đồng 觀quán 。 則tắc 是thị 合hợp 抱bão 之chi 一nhất 毫hào 。 豈khởi 有hữu 間gian 於ư 優ưu 劣liệt 而nhi 非phi 相tướng 與dữ 者giả 哉tai 。 然nhiên 自tự 跡tích 而nhi 尋tầm 。 猶do 大đại 同đồng 於ư 兼kiêm 愛ái 。 遠viễn 求cầu 其kỳ 實thật 則tắc 階giai 差sai 有hữu 分phần/phân 。 分phân 之chi 所sở 通thông 未vị 可khả 勝thắng 言ngôn 。 故cố 漸tiệm 慈từ 以dĩ 進tiến 德đức 。 令linh 事sự 顯hiển 於ư 君quân 親thân 。 從tùng 此thử 而nhi 觀quán 。 則tắc 內nội 外ngoại 之chi 教giáo 可khả 知tri 。 聖thánh 人nhân 之chi 情tình 可khả 見kiến 。 但đãn 歸quy 塗đồ 未vị 啟khải 。 故cố 物vật 莫mạc 之chi 識thức 。 若nhược 許hứa 其kỳ 如như 此thử 。 則tắc 袒đản 服phục 之chi 義nghĩa 理lý 不bất 容dung 疑nghi 。 來lai 告cáo 何hà 謂vị 宜nghi 更cánh 詳tường 盡tận 。 故cố 復phục 究cứu 敘tự 本bổn 懷hoài 。 原nguyên 夫phu 形hình 之chi 化hóa 也dã 。 陰âm 陽dương 陶đào 鑄chú 。 受thọ 左tả 右hữu 之chi 體thể 。 昏hôn 明minh 代đại 運vận 。 有hữu 死tử 生sanh 之chi 說thuyết 。 人nhân 情tình 咸hàm 悅duyệt 生sanh 而nhi 懼cụ 死tử 。 好hảo/hiếu 進tiến 而nhi 惡ác 退thoái 。 是thị 故cố 先tiên 王vương 即tức 順thuận 民dân 性tánh 撫phủ 其kỳ 自tự 然nhiên 。 令linh 吉cát 凶hung 殊thù 制chế 左tả 右hữu 異dị 位vị 。 由do 是thị 吉cát 事sự 尚thượng 左tả 。 進tiến 爵tước 以dĩ 厚hậu 其kỳ 生sanh 。 凶hung 事sự 尚thượng 右hữu 。 哀ai 容dung 以dĩ 毀hủy 其kỳ 性tánh 。 斯tư 皆giai 本bổn 其kỳ 所sở 受thọ 。 因nhân 順thuận 以dĩ 通thông 教giáo 。 感cảm 於ư 事sự 變biến 懷hoài 其kỳ 先tiên 德đức 者giả 也dã 。 世thế 之chi 所sở 貴quý 者giả 不bất 過quá 生sanh 存tồn 。 生sanh 存tồn 而nhi 屈khuất 申thân 進tiến 退thoái 道đạo 盡tận 於ư 此thử 。 淺thiển 深thâm 之chi 應ưng 於ư 是thị 乎hồ 在tại 。 沙Sa 門Môn 則tắc 不bất 然nhiên 。 後hậu 身thân 退thoái 己kỷ 而nhi 不bất 嫌hiềm 卑ty 。
時thời 來lai 非phi 我ngã 而nhi 不bất 辭từ 辱nhục 。 卑ty 以dĩ 自tự 牧mục 謂vị 之chi 謙khiêm 。 居cư 眾chúng 人nhân 之chi 所sở 惡ác 謂vị 之chi 順thuận 。 謙khiêm 順thuận 不bất 失thất 其kỳ 本bổn 。 則tắc 日nhật 損tổn 之chi 功công 易dị 積tích 。 出xuất 要yếu 之chi 路lộ 可khả 遊du 。 是thị 故cố 遁độn 世thế 遺di 榮vinh 反phản 俗tục 而nhi 動động 。 動động 而nhi 反phản 俗tục 者giả 。 與dữ 夫phu 方phương 內nội 之chi 賢hiền 。 雖tuy 貌mạo 同đồng 而nhi 實thật 異dị 。 何hà 以dĩ 明minh 之chi 。 凡phàm 在tại 出xuất 家gia 者giả 。 達đạt 患hoạn 累lũy/lụy/luy 緣duyên 於ư 有hữu 身thân 。 不bất 存tồn 身thân 以dĩ 息tức 患hoạn 。 知tri 生sanh 生sanh 由do 於ư 稟bẩm 化hóa 。 不bất 順thuận 化hóa 以dĩ 求cầu 宗tông 。 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 。 固cố 知tri 發phát 軫# 歸quy 塗đồ 者giả 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 。 超siêu 落lạc 世thế 務vụ 者giả 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 。 不bất 以dĩ 情tình 累lũy/lụy/luy 其kỳ 生sanh 則tắc 生sanh 可khả 絕tuyệt 。 不bất 以dĩ 生sanh 累lũy/lụy/luy 其kỳ 神thần 則tắc 神thần 可khả 冥minh 。 然nhiên 則tắc 向hướng 之chi 所sở 謂vị 吉cát 凶hung 成thành 禮lễ 奉phụng 親thân 事sự 君quân 者giả 。 蓋cái 是thị 一nhất 域vực 之chi 言ngôn 耳nhĩ 。 未vị 始thỉ 出xuất 於ư 有hữu 封phong 。 有hữu 封phong 未vị 出xuất 則tắc 是thị 翫ngoạn 其kỳ 文văn 而nhi 未vị 達đạt 其kỳ 變biến 。 若nhược 然nhiên 方phương 將tương 滯trệ 名danh 教giáo 以dĩ 殉# 生sanh 。 乘thừa 萬vạn 化hóa 而nhi 背bối/bội 宗tông 。 自tự 至chí 順thuận 而nhi 觀quán 。 得đắc 不bất 曰viết 逆nghịch 乎hồ 。 漸tiệm 世thế 之chi 與dữ 遺di 俗tục 指chỉ 。 存tồn 於ư 此thử 。
遠viễn 法Pháp 師sư 明minh 報báo 應ứng 論luận
答đáp 桓hoàn 南nam 郡quận
問vấn 曰viết 。 佛Phật 經Kinh 以dĩ 殺sát 生sanh 罪tội 重trọng 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 冥minh 科khoa 幽u 司ty 應ưng 若nhược 影ảnh 響hưởng 。 余dư 有hữu 疑nghi 焉yên 。 何hà 者giả 。 夫phu 四tứ 大đại 之chi 體thể 。 即tức 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 耳nhĩ 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 寄ký 生sanh 栖tê 照chiếu 津tân 暢sướng 明minh 識thức 。 雖tuy 託thác 之chi 以dĩ 存tồn 。 而nhi 其kỳ 理lý 天thiên 絕tuyệt 。 豈khởi 唯duy 精tinh 麁thô 之chi 間gian 。 固cố 亦diệc 無vô 受thọ 傷thương 之chi 地địa 。 滅diệt 之chi 既ký 無vô 害hại 於ư 神thần 。 亦diệc 由do 滅diệt 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 耳nhĩ 。
又hựu 問vấn 。 萬vạn 物vật 之chi 心tâm 愛ái 欲dục 森sâm 繁phồn 。 但đãn 私tư 我ngã 有hữu 己kỷ 情tình 慮lự 之chi 深thâm 者giả 耳nhĩ 。 若nhược 因nhân 情tình 致trí 報báo 乘thừa 感cảm 生sanh 。 應ưng 自tự 然nhiên 之chi 道Đạo 。 何hà 所sở 寄ký 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
意ý 謂vị 此thử 二nhị 條điều 是thị 來lai 問vấn 之chi 關quan 鍵kiện 。 立lập 言ngôn 之chi 津tân 要yếu 。 津tân 要yếu 既ký 明minh 則tắc 群quần 疑nghi 同đồng 釋thích 。 始thỉ 涉thiệp 之chi 流lưu 或hoặc 因nhân 茲tư 以dĩ 悟ngộ 。 可khả 謂vị 朗lãng 滯trệ 情tình 於ư 常thường 識thức 之chi 表biểu 。 發phát 奇kỳ 唱xướng 於ư 未vị 聞văn 之chi 前tiền 。 然nhiên 佛Phật 教giáo 深thâm 玄huyền 微vi 言ngôn 難nạn/nan 辯biện 。 苟cẩu 未vị 統thống 夫phu 旨chỉ 歸quy 亦diệc 焉yên 能năng 暢sướng 其kỳ 幽u 致trí 。 為vi 當đương 依y 傍bàng 大đại 宗tông 試thí 敘tự 所sở 懷hoài 。 推thôi 夫phu 四tứ 大đại 之chi 性tánh 。 以dĩ 明minh 受thọ 形hình 之chi 本bổn 。 則tắc 假giả 於ư 異dị 物vật 託thác 為vi 同đồng 體thể 。 生sanh 若nhược 遺di 塵trần 起khởi 滅diệt 一nhất 化hóa 。 此thử 則tắc 惠huệ 觀quán 之chi 所sở 入nhập 。 智trí 刃nhận 之chi 所sở 遊du 也dã 。 於ư 是thị 乘thừa 去khứ 來lai 之chi 自tự 運vận 。 雖tuy 聚tụ 散tán 而nhi 非phi 我ngã 。 寓# 群quần 形hình 於ư 大đại 夢mộng 。 實thật 處xứ 有hữu 而nhi 同đồng 無vô 。 豈khởi 復phục 有hữu 封phong 於ư 所sở 受thọ 。 有hữu 係hệ 於ư 所sở 戀luyến 哉tai 。 若nhược 斯tư 理lý 自tự 得đắc 於ư 心tâm 而nhi 外ngoại 物vật 未vị 悟ngộ 。 則tắc 悲bi 獨độc 善thiện 之chi 無vô 功công 。 感cảm 先tiên 覺giác 而nhi 興hưng 懷hoài 。 於ư 是thị 思tư 弘hoằng 道đạo 以dĩ 明minh 訓huấn 。 故cố 仁nhân 恕thứ 之chi 德đức 存tồn 焉yên 。 若nhược 彼bỉ 我ngã 同đồng 得đắc 心tâm 無vô 兩lưỡng 對đối 。 遊du 刃nhận 則tắc 泯mẫn 一nhất 玄huyền 觀quán 交giao 兵binh 則tắc 莫mạc 逆nghịch 相tương 遇ngộ 。 傷thương 之chi 豈khởi 唯duy 無vô 害hại 於ư 神thần 。 固cố 亦diệc 無vô 生sanh 可khả 。 殺sát 此thử 則tắc 文Văn 殊Thù 案án 劍kiếm 迹tích 逆nghịch 而nhi 道đạo 順thuận 。 雖tuy 復phục 終chung 日nhật 揮huy 戈qua 措thố 刃nhận 無vô 地địa 矣hĩ 。 若nhược 然nhiên 者giả 方phương 將tương 託thác 鼓cổ 舞vũ 以dĩ 盡tận 神thần 。 運vận 干can 鉞việt 而nhi 成thành 化hóa 。 雖tuy 功công 被bị 猶do 無vô 賞thưởng 。 何hà 罪tội 罰phạt 之chi 有hữu 耶da 。 若nhược 反phản 此thử 而nhi 尋tầm 其kỳ 原nguyên 。 則tắc 報báo 應ứng 可khả 得đắc 而nhi 明minh 。 推thôi 事sự 而nhi 求cầu 其kỳ 宗tông 則tắc 罪tội 罰phạt 可khả 得đắc 而nhi 論luận 矣hĩ 。 嘗thường 試thí 言ngôn 之chi 。 夫phu 因nhân 緣duyên 之chi 所sở 感cảm 。 變biến 化hóa 之chi 所sở 生sanh 。 豈khởi 不bất 由do 其kỳ 道đạo 哉tai 。 無vô 明minh 為vi 惑hoặc 網võng 之chi 淵uyên 。 貪tham 愛ái 為vi 眾chúng 累lũy/lụy/luy 之chi 府phủ 。 二nhị 理lý 俱câu 遊du 冥minh 為vi 神thần 用dụng 。 吉cát 凶hung 悔hối 悋lận 唯duy 此thử 之chi 動động 。 無vô 用dụng 掩yểm 其kỳ 照chiếu 。 故cố 情tình 想tưởng 凝ngưng 滯trệ 於ư 外ngoại 物vật 。 貪tham 愛ái 流lưu 其kỳ 性tánh 。 故cố 四tứ 大đại 結kết 而nhi 成thành 形hình 形hình 。 結kết 則tắc 彼bỉ 我ngã 有hữu 封phong 。 情tình 滯trệ 則tắc 善thiện 惡ác 有hữu 主chủ 。 有hữu 封phong 於ư 彼bỉ 我ngã 。 則tắc 私tư 其kỳ 身thân 而nhi 身thân 不bất 忘vong 。 有hữu 主chủ 於ư 善thiện 惡ác 。 則tắc 戀luyến 其kỳ 生sanh 而nhi 生sanh 不bất 絕tuyệt 。 於ư 是thị 甘cam 寢tẩm 大đại 夢mộng 昏hôn 於ư 所sở 迷mê 。 抱bão 疑nghi 長trường 夜dạ 所sở 存tồn 唯duy 著trước 。 是thị 故cố 失thất 得đắc 相tương/tướng 推thôi 禍họa 福phước 相tương/tướng 襲tập 。 惡ác 積tích 而nhi 天thiên 殃ương 自tự 至chí 。 罪tội 成thành 則tắc 地địa 獄ngục 斯tư 罰phạt 。 此thử 乃nãi 必tất 然nhiên 之chi 數số 。 無vô 所sở 容dung 疑nghi 矣hĩ 。 何hà 者giả 。 會hội 之chi 有hữu 本bổn 則tắc 理lý 自tự 冥minh 對đối 。 兆triệu 之chi 雖tuy 微vi 勢thế 極cực 則tắc 發phát 。 是thị 故cố 心tâm 以dĩ 善thiện 惡ác 為vi 形hình 聲thanh 。 報báo 以dĩ 罪tội 福phước 為vi 影ảnh 響hưởng 。 本bổn 以dĩ 情tình 感cảm 而nhi 應ưng 自tự 來lai 。 豈khởi 有hữu 幽u 司ty 由do 御ngự 失thất 其kỳ 道đạo 也dã 。 然nhiên 則tắc 罪tội 福phước 之chi 應ưng 。 唯duy 其kỳ 所sở 感cảm 。 感cảm 之chi 而nhi 然nhiên 故cố 謂vị 之chi 自tự 然nhiên 。 自tự 然nhiên 者giả 即tức 我ngã 之chi 影ảnh 響hưởng 耳nhĩ 。 於ư 夫phu 玄huyền 宰tể 復phục 何hà 功công 哉tai 。 請thỉnh 尋tầm 來lai 問vấn 之chi 要yếu 而nhi 驗nghiệm 之chi 於ư 實thật 。 難nạn/nan 旨chỉ 全toàn 許hứa 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 。 結kết 而nhi 成thành 身thân 以dĩ 為vi 神thần 宅trạch 。 此thử 則tắc 宅trạch 有hữu 主chủ 矣hĩ 。 問vấn 主chủ 之chi 居cư 宅trạch 。 有hữu 情tình 耶da 無vô 情tình 耶da 。 若nhược 云vân 無vô 情tình 。 則tắc 四tứ 大đại 之chi 結kết 非phi 主chủ 宅trạch 之chi 所sở 感cảm 。 若nhược 以dĩ 感cảm 不bất 由do 主chủ 故cố 處xứ 不bất 以dĩ 情tình 。 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 無vô 情tình 無vô 痛thống 痒dương 之chi 知tri 。 神thần 既ký 無vô 知tri 宅trạch 又hựu 無vô 痛thống 痒dương 。 以dĩ 接tiếp 物vật 則tắc 是thị 伐phạt 卉hủy 剪tiễn 林lâm 之chi 喻dụ 無vô 明minh 於ư 義nghĩa 。 若nhược 果quả 有hữu 情tình 。 四tứ 大đại 之chi 結kết 是thị 主chủ 之chi 所sở 感cảm 也dã 。 若nhược 以dĩ 感cảm 由do 於ư 主chủ 故cố 處xứ 必tất 以dĩ 情tình 。 則tắc 神thần 之chi 居cư 宅trạch 不bất 得đắc 無vô 痛thống 痒dương 之chi 知tri 。 神thần 既ký 有hữu 知tri 宅trạch 又hựu 受thọ 痛thống 痒dương 。 以dĩ 接tiếp 物vật 固cố 不bất 得đắc 同đồng 天thiên 地địa 間gian 水thủy 火hỏa 明minh 矣hĩ 。 因nhân 茲tư 以dĩ 談đàm 。 夫phu 神thần 形hình 雖tuy 殊thù 相tương/tướng 與dữ 而nhi 化hóa 。 內nội 外ngoại 誠thành 異dị 渾hồn 為vi 一nhất 體thể 。 自tự 非phi 達đạt 觀quán 孰thục 得đắc 其kỳ 際tế 耶da 。 苟cẩu 未vị 之chi 得đắc 則tắc 愈dũ 久cửu 愈dũ 迷mê 耳nhĩ 。 凡phàm 稟bẩm 形hình 受thọ 觸xúc 莫mạc 盡tận 然nhiên 也dã 。 受thọ 之chi 既ký 然nhiên 。 各các 以dĩ 私tư 戀luyến 為vi 滯trệ 。 滯trệ 根căn 不bất 拔bạt 則tắc 生sanh 理lý 彌di 固cố 。 愛ái 源nguyên 不bất 除trừ 則tắc 保bảo 之chi 亦diệc 深thâm 。 設thiết 一nhất 理lý 逆nghịch 情tình 。 使sử 方phương 寸thốn 迷mê 亂loạn 。 而nhi 況huống 舉cử 體thể 都đô 亡vong 乎hồ 。 是thị 故cố 同đồng 逆nghịch 相tương/tướng 乘thừa 共cộng 生sanh 讎thù 隙khích 。 [禾*禺]# 心tâm 未vị 冥minh 則tắc 搆câu 怨oán 不bất 息tức 。 縱túng/tung 復phục 悅duyệt 畢tất 受thọ 惱não 情tình 無vô 遺di 憾hám 。 形hình 聲thanh 既ký 著trước 則tắc 影ảnh 響hưởng 自tự 彰chương 。 理lý 無vô 先tiên 期kỳ 數số 合hợp 使sử 然nhiên 也dã 。 雖tuy 欲dục 逃đào 之chi 其kỳ 可khả 得đắc 乎hồ 。 此thử 則tắc 因nhân 情tình 致trí 報báo 乘thừa 惑hoặc 生sanh 應ưng 。 但đãn 立lập 言ngôn 之chi 旨chỉ 本bổn 異dị 。 故cố 其kỳ 會hội 不bất 同đồng 耳nhĩ 。
問vấn 曰viết 。 若nhược 以dĩ 物vật 情tình 重trọng/trùng 生sanh 不bất 可khả 致trí 喪táng 。 則tắc 生sanh 情tình 之chi 由do 私tư 戀luyến 之chi 惑hoặc 耳nhĩ 。 宜nghi 朗lãng 以dĩ 達đạt 觀quán 曉hiểu 以dĩ 大đại 方phương 。 豈khởi 得đắc 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 哉tai 。
答đáp 曰viết 。
夫phu 事sự 起khởi 必tất 由do 於ư 心tâm 。 報báo 應ứng 必tất 由do 於ư 事sự 。 是thị 故cố 自tự 報báo 以dĩ 觀quán 事sự 。 而nhi 事sự 可khả 變biến 。 舉cử 事sự 以dĩ 責trách 心tâm 。 而nhi 心tâm 可khả 反phản 。 推thôi 此thử 而nhi 言ngôn 。 則tắc 知tri 聖thánh 人nhân 因nhân 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 明minh 。 報báo 應ứng 之chi 對đối 。 不bất 就tựu 其kỳ 迷mê 滯trệ 以dĩ 為vi 報báo 應ứng 之chi 對đối 也dã 。 何hà 者giả 。 人nhân 之chi 難nan 悟ngộ 。 其kỳ 日nhật 固cố 久cửu 。 是thị 以dĩ 佛Phật 教giáo 本bổn 其kỳ 所sở 由do 。 而nhi 訓huấn 必tất 有hữu 漸tiệm 。 知tri 久cửu 習tập 不bất 可khả 頓đốn 廢phế 。 故cố 先tiên 示thị 之chi 以dĩ 罪tội 福phước 。 罪tội 福phước 不bất 可khả 都đô 忘vong 。 故cố 使sử 權quyền 其kỳ 輕khinh 重trọng 。 輕khinh 重trọng 權quyền 於ư 罪tội 福phước 。 則tắc 銓thuyên 善thiện 惡ác 以dĩ 宅trạch 心tâm 。 善thiện 惡ác 滯trệ 於ư 私tư 戀luyến 。 則tắc 推thôi 我ngã 以dĩ 通thông 物vật 。 二nhị 理lý 兼kiêm 弘hoằng 。 情tình 無vô 所sở 係hệ 。 故cố 能năng 尊tôn 賢hiền 容dung 眾chúng 恕thứ 己kỷ 施thí 安an 。 遠viễn 尋tầm 影ảnh 響hưởng 之chi 報báo 。 以dĩ 釋thích 往vãng 復phục 之chi 迷mê 。 迷mê 情tình 既ký 釋thích 。 然nhiên 後hậu 大đại 方phương 之chi 言ngôn 可khả 曉hiểu 。 保bảo 生sanh 之chi 累lũy/lụy/luy 可khả 絕tuyệt 。 夫phù 生sanh 累lũy/lụy/luy 者giả 雖tuy 中trung 賢hiền 猶do 未vị 得đắc 。 豈khởi 常thường 智trí 之chi 所sở 達đạt 哉tai 。
三tam 報báo 論luận (# 因nhân 俗tục 人nhân 疑nghi 善thiện 惡ác 無vô 現hiện 驗nghiệm 作tác )#
遠viễn 法Pháp 師sư
經kinh 說thuyết 。 業nghiệp 有hữu 三tam 報báo 。 一nhất 曰viết 現hiện 報báo 。 二nhị 曰viết 生sanh 報báo 。 三tam 曰viết 後hậu 報báo 。 現hiện 報báo 者giả 善thiện 惡ác 始thỉ 於ư 此thử 身thân 即tức 此thử 身thân 受thọ 。 生sanh 報báo 者giả 來lai 生sanh 便tiện 受thọ 。 後hậu 報báo 者giả 或hoặc 經kinh 二nhị 生sanh 三tam 生sanh 。 百bách 生sanh 千thiên 生sanh 。 然nhiên 後hậu 乃nãi 受thọ 。 受thọ 之chi 無vô 主chủ 。 必tất 由do 於ư 心tâm 。 心tâm 無vô 定định 司ty 。 感cảm 事sự 而nhi 應ưng 。 應ưng 有hữu 遲trì 速tốc 。 故cố 報báo 有hữu 先tiên 後hậu 。 先tiên 後hậu 雖tuy 異dị 咸hàm 隨tùy 所sở 遇ngộ 而nhi 為vi 對đối 。 對đối 有hữu 強cường 弱nhược 。 故cố 輕khinh 重trọng 不bất 同đồng 。 斯tư 乃nãi 自tự 然nhiên 之chi 賞thưởng 罰phạt 。 三tam 報báo 之chi 大đại 略lược 也dã 。 非phi 夫phu 通thông 才tài 達đạt 識thức 入nhập 要yếu 之chi 明minh 。 罕# 得đắc 其kỳ 門môn 。 降giáng/hàng 茲tư 已dĩ 還hoàn 。 或hoặc 有hữu 始thỉ 步bộ 大đại 方phương 以dĩ 先tiên 為vi 蓍thi 龜quy 。 博bác 綜tống 內nội 籍tịch 反phản 三tam 隅ngung 於ư 未vị 聞văn 。 師sư 友hữu 仁nhân 匠tượng 習tập 以dĩ 移di 性tánh 者giả 。 差sai 可khả 得đắc 而nhi 言ngôn 。 請thỉnh 試thí 論luận 之chi 。 夫phu 善thiện 惡ác 之chi 興hưng 其kỳ 有hữu 漸tiệm 。 漸tiệm 以dĩ 之chi 極cực 則tắc 有hữu 九cửu 品phẩm 之chi 論luận 。 凡phàm 在tại 九cửu 品phẩm 非phi 現hiện 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 然nhiên 則tắc 現hiện 報báo 絕tuyệt 夫phu 常thường 類loại 可khả 知tri 。 類loại 非phi 九cửu 品phẩm 則tắc 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 攝nhiếp 。 何hà 者giả 。 若nhược 利lợi 害hại 交giao 於ư 目mục 前tiền 而nhi 頓đốn 相tương/tướng 傾khuynh 奪đoạt 。 神thần 機cơ 自tự 運vận 不bất 待đãi 慮lự 而nhi 發phát 。 發phát 不bất 待đãi 慮lự 則tắc 報báo 不bất 旋toàn 踵chủng 而nhi 應ưng 。 此thử 現hiện 報báo 之chi 一nhất 隅ngung 。 絕tuyệt 夫phu 九cửu 品phẩm 者giả 也dã 。 又hựu 三tam 業nghiệp 殊thù 體thể 自tự 同đồng 有hữu 定định 。 報báo 定định 則tắc 時thời 來lai 必tất 受thọ 。 非phi 祈kỳ 禱đảo 之chi 所sở 移di 智trí 力lực 之chi 所sở 免miễn 也dã 。 將tương 推thôi 而nhi 極cực 之chi 則tắc 義nghĩa 深thâm 數số 廣quảng 不bất 可khả 詳tường 究cứu 。 故cố 略lược 而nhi 言ngôn 之chi 想tưởng 。 參tham 懷hoài 佛Phật 教giáo 者giả 以dĩ 有hữu 得đắc 之chi 。 世thế 或hoặc 有hữu 積tích 善thiện 而nhi 殃ương 集tập 。 或hoặc 有hữu 凶hung 邪tà 而nhi 致trí 慶khánh 。 此thử 皆giai 現hiện 業nghiệp 未vị 就tựu 而nhi 前tiền 行hành 始thỉ 應ưng 。 故cố 曰viết 。 貞trinh 祥tường 遇ngộ 禍họa 妖yêu 孽nghiệt 見kiến 福phước 。 疑nghi 似tự 之chi 嫌hiềm 於ư 是thị 乎hồ 在tại 。 何hà 以dĩ 謂vị 之chi 然nhiên 。 或hoặc 有hữu 欲dục 匡khuông 主chủ 救cứu 時thời 道đạo 濟tế 生sanh 民dân 擬nghĩ 步bộ 高cao 跡tích 志chí 在tại 立lập 功công 。 而nhi 大đại 業nghiệp 中trung 傾khuynh 天thiên 殃ương 頓đốn 集tập 。 或hoặc 有hữu 棲tê 遲trì 衡hành 門môn 無vô 悶muộn 於ư 世thế 。 以dĩ 安an 步bộ 為vi 輿dư 優ưu 遊du 卒tuất 歲tuế 。 而nhi 時thời 來lai 無vô 妄vọng 運vận 非phi 所sở 遇ngộ 。 道đạo 世thế 交giao 淪luân 于vu 其kỳ 閑nhàn 習tập 。 或hoặc 有hữu 名danh 冠quan 四tứ 科khoa 道đạo 在tại 入nhập 室thất 。 全toàn 愛ái 體thể 仁nhân 慕mộ 上thượng 善thiện 以dĩ 進tiến 德đức 。 若nhược 斯tư 人nhân 也dã 。 含hàm 冲# 和hòa 而nhi 納nạp 疾tật 。 履lý 信tín 順thuận 而nhi 夭yểu 年niên 。 此thử 皆giai 立lập 功công 立lập 德đức 之chi 行hành 。 變biến 疑nghi 嫌hiềm 之chi 所sở 以dĩ 生sanh 也dã 。 大đại 義nghĩa 既ký 明minh 宜nghi 尋tầm 其kỳ 對đối 。 對đối 各các 有hữu 本bổn 待đãi 感cảm 而nhi 發phát 。 逆nghịch 順thuận 雖tuy 殊thù 其kỳ 揆quỹ 一nhất 耳nhĩ 。 者giả 何hà 倚ỷ 伏phục 之chi 勢thế 定định 於ư 在tại 昔tích 。 冥minh 符phù 告cáo 命mạng 潛tiềm 相tương/tướng 迴hồi 換hoán 。 故cố 令linh 禍họa 福phước 之chi 氣khí 交giao 謝tạ 於ư 六lục 道đạo 善thiện 惡ác 之chi 報báo 。 殊thù 錯thác 而nhi 兩lưỡng 行hành 。 是thị 使sử 事sự 應ưng 之chi 際tế 愚ngu 智trí 同đồng 惑hoặc 。 謂vị 積tích 善thiện 之chi 無vô 慶khánh 。 積tích 惡ác 之chi 無vô 殃ương 。 感cảm 神thần 明minh 而nhi 悲bi 所sở 愚ngu 。 慨khái 天thiên 喪táng 之chi 於ư 善thiện 人nhân 。 咸hàm 謂vị 名danh 教giáo 之chi 盡tận 無vô 宗tông 於ư 上thượng 。 遂toại 使sử 大Đại 道Đạo 翳ế 於ư 小tiểu 成thành 。 以dĩ 正chánh 言ngôn 為vi 善thiện 誘dụ 。 應ưng 心tâm 求cầu 實thật 必tất 至chí 理lý 之chi 無vô 此thử 。 原nguyên 其kỳ 所sở 由do 。 由do 世thế 異dị 典điển 以dĩ 一nhất 生sanh 為vi 限hạn 不bất 明minh 其kỳ 外ngoại 。 其kỳ 外ngoại 未vị 明minh 。 故cố 尋tầm 理lý 者giả 。 自tự 畢tất 於ư 視thị 聽thính 之chi 內nội 。 此thử 先tiên 王vương 即tức 民dân 心tâm 而nhi 通thông 其kỳ 分phần/phân 。 以dĩ 耳nhĩ 目mục 為vi 關quan 鍵kiện 者giả 也dã 。 如như 令linh 合hợp 內nội 外ngoại 之chi 道đạo 。 以dĩ 求cầu 弘hoằng 教giáo 之chi 情tình 。 則tắc 知tri 理lý 會hội 之chi 必tất 同đồng 。 不bất 惑hoặc 眾chúng 塗đồ 而nhi 駭hãi 其kỳ 異dị 。 若nhược 能năng 覽lãm 三tam 報báo 以dĩ 觀quán 窮cùng 通thông 之chi 分phần 。 則tắc 尼ni 父phụ 之chi 不bất 答đáp 仲trọng 由do 。 顏nhan 冉nhiễm 對đối 聖thánh 匠tượng 而nhi 如như 愚ngu 。 皆giai 可khả 知tri 矣hĩ 。 亦diệc 有hữu 緣duyên 起khởi 而nhi 緣duyên 生sanh 。 法pháp 雖tuy 豫dự 入nhập 諦đế 之chi 明minh 而nhi 遺di 受thọ 未vị 忘vong 。 猶do 以dĩ 三tam 報báo 為vi 華hoa 苑uyển 。 或hoặc 躍dược 而nhi 未vị 離ly 于vu 淵uyên 者giả 也dã 。 推thôi 此thử 以dĩ 觀quán 。 則tắc 知tri 有hữu 方phương 外ngoại 之chi 賓tân 。 服phục 膺ưng 妙diệu 法Pháp 洗tẩy 心tâm 玄huyền 門môn 。 一nhất 詣nghệ 之chi 感cảm 超siêu 登đăng 上thượng 位vị 。 如như 斯tư 倫luân 匹thất 宿túc 殃ương 雖tuy 積tích 。 功công 不bất 在tại 治trị 理lý 自tự 安an 消tiêu 。 非phi 三tam 報báo 之chi 所sở 及cập 。 因nhân 茲tư 而nhi 言ngôn 。 佛Phật 經Kinh 所sở 以dĩ 越việt 名danh 教giáo 絕tuyệt 九cửu 流lưu 者giả 。 豈khởi 不bất 以dĩ 疏sớ/sơ 神thần 達đạt 要yếu 陶đào 鑄chú 靈linh 府phủ 窮cùng 原nguyên 盡tận 化hóa 鏡kính 萬vạn 像tượng 於ư 無vô 像tượng 者giả 也dã 。
弘Hoằng 明Minh 集Tập 卷quyển 第đệ 五ngũ
Hoằng Minh Tập ♦ Hết quyển 5
❖
Phiên âm: 13/4/2016 ◊ Cập nhật: 13/4/2016