佛Phật 說Thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心Tâm 經Kinh 贊Tán
Phật Thuyết Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh Tán

沙Sa 門Môn 。 測trắc 撰soạn 。


將tương 釋thích 此thử 經Kinh 四tứ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 教giáo 起khởi 因nhân 緣duyên 。 二nhị 辨biện 經kinh 宗tông 體thể 。 三tam 訓huấn 釋thích 題đề 目mục 。 四tứ 判phán 文văn 解giải 釋thích 。


言ngôn 教giáo 起khởi 者giả 竊thiết 以dĩ 至chí 理lý 幽u 寂tịch 妙diệu 絕tuyệt 有hữu 無vô 之chi 境cảnh 。 法pháp 相tướng 甚thậm 深thâm 能năng 超siêu 名danh 言ngôn 之chi 表biểu 。 然nhiên 則tắc 趣thú 理lý 無vô 方phương 乃nãi 開khai 二nhị 藏tạng 之chi 說thuyết 設thiết 教giáo 有hữu 依y 具cụ 現hiện 三Tam 身Thân 之chi 應ưng 。 可khả 謂vị 泉tuyền 水thủy 澄trừng 清thanh 月nguyệt 影ảnh 頓đốn 現hiện 諸chư 敵địch 冥minh 動động 。 天thiên 鼓cổ 自tự 鳴minh 。 然nhiên 則tắc 應ưng 物vật 有hữu 時thời 隨tùy 機cơ 接tiếp 引dẫn 。 所sở 以dĩ 如Như 來Lai 。 說thuyết 三tam 法Pháp 輪luân 未vị 入nhập 法pháp 者giả 令linh 趣thú 入nhập 。 故cố 波Ba 羅La 奈Nại 國Quốc 。 施Thí 鹿Lộc 林Lâm 中trung 。 創sáng/sang 開khai 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 因nhân 果quả 。 此thử 則tắc 第đệ 一nhất 。 四Tứ 諦Đế 法Pháp 輪luân 。 能năng 除trừ 我ngã 執chấp 。 為vi 已dĩ 入nhập 者giả 迴hồi 趣thú 大Đại 乘Thừa 。 鷲Thứu 峰Phong 山Sơn 等đẳng 十thập 六lục 會hội 中trung 說thuyết 諸chư 般Bát 若Nhã 。 此thử 是thị 第đệ 二nhị 。 無vô 相tướng 法Pháp 輪luân 。 由do 斯tư 漸tiệm 斷đoạn 有hữu 性tánh 法pháp 執chấp 。 而nhi 於ư 空không 執chấp 猶do 未vị 能năng 遣khiển 。 是thị 故cố 第đệ 三tam 。 蓮liên 華hoa 藏tạng 等đẳng 淨tịnh 穢uế 土thổ/độ 中trung 說thuyết 深thâm 密mật 等đẳng 。 了liễu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 。 具cụ 顯hiển 空không 有hữu 兩lưỡng 種chủng 道Đạo 理lý 。 雙song 除trừ 有hữu 無vô 二nhị 種chủng 偏thiên 執chấp 此thử 即tức 教giáo 之chi 興hưng 也dã 。


言ngôn 宗tông 體thể 者giả 體thể 即tức 總tổng 明minh 能năng 詮thuyên 教giáo 體thể 。 宗tông 者giả 別biệt 顯hiển 諸chư 教giáo 所sở 詮thuyên 。 然nhiên 佛Phật 教giáo 體thể 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 用dụng 聲thanh 為vi 體thể 名danh 等đẳng 無vô 記ký 聲thanh 是thị 善thiện 故cố 。 依y 經kinh 部bộ 宗tông 相tương 續tục 假giả 聲thanh 離ly 聲thanh 無vô 別biệt 名danh 句cú 等đẳng 故cố 。 依y 大Đại 乘Thừa 宗tông 諸chư 教giáo 不bất 同đồng 有hữu 處xứ 唯duy 聲thanh 如như 無vô 垢cấu 稱xưng 。 或hoặc 有hữu 佛Phật 土độ 。 聲thanh 為vi 佛Phật 事sự 。 有hữu 處xứ 但đãn 用dụng 名danh 等đẳng 為vi 體thể 如như 成thành 唯duy 識thức 。 法Pháp 無Vô 礙Ngại 智Trí 。 名danh 等đẳng 為vi 境cảnh 有hữu 處xứ 合hợp 說thuyết 聲thanh 及cập 名danh 等đẳng 如như 十Thập 地Địa 經Kinh 云vân 。 說thuyết 聽thính 之chi 者giả 皆giai 依y 二nhị 事sự 。 謂vị 聲thanh 名danh 等đẳng 如như 何hà 。 諸chư 教giáo 有hữu 此thử 異dị 者giả 據cứ 實thật 以dĩ 假giả 從tùng 實thật 皆giai 用dụng 聲thanh 及cập 名danh 等đẳng 以dĩ 為vi 體thể 性tánh 。 而nhi 諸chư 聖thánh 教giáo 各các 據cứ 一nhất 義nghĩa 故cố 不bất 相tương 違vi 。 所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 以dĩ 假giả 從tùng 實thật 用dụng 聲thanh 為vi 體thể 離ly 聲thanh 無vô 別biệt 名danh 句cú 等đẳng 故cố 。 以dĩ 體thể 從tùng 用dụng 名danh 等đẳng 為vi 體thể 能năng 詮thuyên 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 二nhị 所sở 依y 故cố 。 假giả 實thật 相tướng 藉tạ 合hợp 說thuyết 為vi 體thể 隨tùy 闕khuyết 一nhất 種chủng 說thuyết 不bất 成thành 。 故cố 以dĩ 境cảnh 從tùng 心tâm 用dụng 識thức 為vi 體thể 。 經kinh 說thuyết 諸chư 法pháp 不bất 離ly 識thức 故cố 攝nhiếp 妄vọng 歸quy 真chân 用dụng 如như 為vi 體thể 仁nhân 王vương 等đẳng 說thuyết 諸chư 法pháp 性tánh 故cố 。 所sở 詮thuyên 宗tông 者giả 。 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 隨tùy 病bệnh 別biệt 宗tông 二nhị 部bộ 別biệt 顯hiển 宗tông 三tam 約ước 時thời 辨biện 宗tông 。 隨tùy 病bệnh 別biệt 宗tông 者giả 謂vị 諸chư 有hữu 情tình 。 由do 無vô 明minh 故cố 。 起khởi 貪tham 瞋sân 等đẳng 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 諸chư 塵trần 勞lao 門môn 。 是thị 故cố 如Như 來Lai 。 應ứng 病bệnh 設thiết 藥dược 。 蘊uẩn 等đẳng 八bát 萬vạn 四tứ 千thiên 。 法Pháp 門môn 由do 此thử 一nhất 一nhất 。 隨tùy 其kỳ 所sở 應ứng 。 蘊uẩn 處xứ 界giới 等đẳng 。 為vi 所sở 詮thuyên 宗tông 。 部bộ 別biệt 顯hiển 宗tông 者giả 於ư 一nhất 一nhất 部bộ 雖tuy 有hữu 諸chư 門môn 究cứu 其kỳ 意ý 趣thú 隨tùy 部bộ 各các 別biệt 。 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 一Nhất 乘Thừa 為vi 宗tông 無vô 垢cấu 即tức 以dĩ 不bất 二nhị 為vi 宗tông 。 依y 涅Niết 槃Bàn 經kinh 佛Phật 性tánh 為vi 宗tông 華hoa 嚴nghiêm 賢hiền 聖thánh 因nhân 果quả 為vi 宗tông 。 自tự 餘dư 諸chư 部bộ 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 約ước 時thời 辨biện 宗tông 者giả 雖tuy 諸chư 聖thánh 教giáo 部bộ 類loại 眾chúng 多đa 就tựu 時thời 辨biện 宗tông 不bất 過quá 三tam 種chủng 。 三tam 種chủng 即tức 是thị 四Tứ 諦Đế 無vô 相tướng 了liễu 義nghĩa 大Đại 乘Thừa 。 如như 深thâm 密mật 說thuyết 。 今kim 此thử 一nhất 部bộ 諸chư 宗tông 之chi 中trung 無vô 相tướng 為vi 宗tông 。


佛Phật 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心tâm 經kinh 。 言ngôn 題đề 目mục 者giả 佛Phật 說thuyết 即tức 是thị 標tiêu 能năng 說thuyết 主chủ 。 梵Phạm 音âm 佛Phật 陀Đà 此thử 翻phiên 名danh 覺giác 。 具cụ 真chân 俗tục 智trí 自tự 他tha 覺giác 滿mãn 。 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 開khai 敷phu 妙diệu 門môn 令linh 眾chúng 生sanh 解giải 名danh 之chi 為vi 說thuyết 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 辨biện 所sở 說thuyết 法Pháp 。 此thử 土thổ/độ 翻phiên 為vi 。 智Trí 到Đáo 彼Bỉ 岸Ngạn 。 心tâm 經kinh 正chánh 顯hiển 能năng 詮thuyên 之chi 教giáo 。 盧lô 道đạo 之chi 中trung 心tâm 王vương 獨độc 秀tú 於ư 諸chư 般Bát 若Nhã 此thử 教giáo 最tối 尊tôn 。 從tùng 諭dụ 立lập 名danh 故cố 曰viết 心tâm 也dã 。 經kinh 有hữu 二nhị 義nghĩa 貫quán 穿xuyên 攝nhiếp 持trì 。 貫quán 穿xuyên 所sở 應ưng 說thuyết 義nghĩa 攝nhiếp 持trì 所sở 化hóa 生sanh 故cố 。 此thử 即tức 依y 主chủ 就tựu 能năng 所sở 詮thuyên 法pháp 諭dụ 立lập 號hiệu 故cố 言ngôn 佛Phật 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 心tâm 經kinh 。


觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 。 第đệ 四tứ 判phán 文văn 解giải 釋thích 。 於ư 此thử 經Kinh 中trung 。 總tổng 有hữu 三tam 分phần/phân 。 初sơ 明minh 能năng 觀quán 智trí 次thứ 舍Xá 利Lợi 子Tử 下hạ 辨biện 所sở 觀quán 境cảnh 。 後hậu 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 下hạ 顯hiển 所sở 得đắc 果quả 。 所sở 以dĩ 無vô 序tự 及cập 流lưu 通thông 者giả 於ư 諸chư 般Bát 若Nhã 簡giản 集tập 綱cương 要yếu 。 故cố 唯duy 正chánh 宗tông 無vô 序tự 流lưu 通thông 如như 觀quán 音âm 經kinh 不bất 具cụ 三tam 分phần/phân 。 觀Quán 自Tự 在Tại 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 就tựu 初sơ 分phần/phân 中trung 復phục 分phân 為vi 二nhị 。 初sơ 標tiêu 能năng 觀quán 人nhân 次thứ 辨biện 觀quán 智trí 體thể 。 此thử 即tức 第đệ 一nhất 標tiêu 能năng 觀quán 人nhân 。 若nhược 依y 舊cựu 本bổn 。 名danh 觀Quán 世Thế 音Âm 。 觀quán 諸chư 世thế 間gian 。 稱xưng 菩Bồ 薩Tát 名danh 音âm 聲thanh 語ngữ 業nghiệp 。 以dĩ 救cứu 諸chư 難nạn 因nhân 而nhi 立lập 號hiệu 。 名danh 觀Quán 世Thế 音Âm 。 猶do 未vị 能năng 顯hiển 觀quán 身thân 意ý 業nghiệp 。 而nhi 今kim 本bổn 云vân 觀quán 自tự 在tại 者giả 內nội 證chứng 二nhị 空không 外ngoại 觀quán 三tam 業nghiệp 。 不bất 依y 功công 用dụng 任nhậm 運vận 自tự 在tại 故cố 曰viết 觀quán 自tự 在tại 。 今kim 此thử 菩Bồ 薩Tát 。 實thật 是thị 因nhân 位vị 。 一Nhất 生Sanh 補Bổ 處Xứ 。 為vi 已dĩ 成thành 佛Phật 。 設thiết 爾nhĩ 何hà 失thất 。 若nhược 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 如như 何hà 會hội 釋thích 觀quán 音âm 三tam 昧muội 。 彼bỉ 經kinh 說thuyết 曰viết 佛Phật 告cáo 阿A 難Nan 。 我ngã 今kim 噵# 實thật 其kỳ 事sự 不bất 虛hư 。 我ngã 念niệm 觀Quán 世Thế 音Âm 。 菩Bồ 薩Tát 於ư 我ngã 前tiền 成thành 佛Phật 號hiệu 曰viết 正Chánh 法Pháp 明minh 如Như 來Lai 。 應Ứng 供Cúng 。 正chánh 遍biến 知tri 明Minh 行Hạnh 足Túc 善Thiện 逝Thệ 。 世Thế 間Gian 解Giải 無Vô 上Thượng 士Sĩ 。 調Điều 御Ngự 丈Trượng 夫Phu 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 我ngã 於ư 彼bỉ 時thời 。 為vi 彼bỉ 佛Phật 下hạ 作tác 苦khổ 行hạnh 弟đệ 子tử 。 若nhược 是thị 佛Phật 者giả 如như 何hà 會hội 釋thích 觀quán 音âm 授thọ 記ký 。 故cố 彼bỉ 經kinh 曰viết 善thiện 男nam 子tử 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 壽thọ 命mạng 無vô 量lượng 。 百bách 千thiên 億ức 劫kiếp 。 當đương 有hữu 終chung 極cực 。 當đương 般Bát 涅Niết 槃Bàn 。 復phục 曰viết 善thiện 男nam 子tử 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 。 正Chánh 法Pháp 滅diệt 後hậu 。 過quá 中trung 夜dạ 分phân 。 明minh 星tinh 出xuất 時thời 。 觀Quán 世Thế 音Âm 菩Bồ 薩Tát 。 於ư 七thất 寶bảo 菩Bồ 提Đề 樹thụ 下hạ 。 結kết 跏già 趺phu 坐tọa 。 成thành 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 號hiệu 普Phổ 光Quang 功Công 德Đức 山Sơn 王Vương 如Như 來Lai 。 十thập 號hiệu 具cụ 足túc 。 乃nãi 至chí 國quốc 名danh 。 眾chúng 寶bảo 莊trang 嚴nghiêm 。 又hựu 無vô 量lượng 壽thọ 曰viết 觀quán 音âm 菩Bồ 薩Tát 於ư 是thị 。 國quốc 土độ 修tu 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 命mạng 終chung 轉chuyển 化hóa 。 生sanh 彼bỉ 佛Phật 國quốc 。 解giải 曰viết 觀quán 音âm 名danh 同đồng 人nhân 異dị 故cố 彼bỉ 此thử 說thuyết 互hỗ 不bất 相tương 違vi 。 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 諸chư 佛Phật 同đồng 。 號hiệu 日Nhật 月Nguyệt 燈Đăng 明Minh 。 又hựu 解giải 觀quán 音âm 自tự 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 實thật 二nhị 化hóa 。 一nhất 者giả 實thật 身thân 如như 觀quán 音âm 經kinh 二nhị 者giả 化hóa 身thân 。 如như 無Vô 量Lượng 壽Thọ 。 如như 法Pháp 華hoa 論luận 。 釋Thích 迦Ca 如Như 來Lai 。 成thành 道Đạo 已dĩ 久cửu 就tựu 化hóa 相tương/tướng 故cố 。 今kim 乃nãi 成thành 佛Phật 雖tuy 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 後hậu 解giải 為vi 勝thắng 順thuận 諸chư 聖thánh 教giáo 不bất 違vi 理lý 故cố 。


行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 者giả 。 第đệ 二nhị 辨biện 能năng 觀quán 智trí 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 明minh 智trí 體thể 後hậu 辨biện 智trí 用dụng 。 此thử 辨biện 智trí 體thể 行hành 謂vị 進tiến 行hành 是thị 能năng 觀quán 智trí 深thâm 即tức 甚thậm 深thâm 。 深thâm 有hữu 二nhị 種chủng 一nhất 者giả 即tức 行hành 深thâm 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 內nội 證chứng 二nhị 空không 。 離ly 諸chư 分phân 別biệt 。 無vô 能năng 所sở 行hành 以dĩ 為vi 行hành 相tương/tướng 故cố 名danh 行hành 深thâm 。 故cố 大đại 品phẩm 曰viết 不bất 見kiến 行hành 不bất 見kiến 不bất 行hành 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 行hành 深thâm 般Bát 若Nhã 。 二nhị 者giả 境cảnh 深thâm 謂vị 二nhị 空không 理lý 離ly 有hữu 無vô 相tướng 。 絕tuyệt 諸chư 戲hí 論luận 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 此thử 深thâm 境cảnh 故cố 曰viết 行hành 深thâm 。 梵Phạm 音âm 般Bát 若Nhã 此thử 翻phiên 名danh 智trí 。 言ngôn 波ba 羅la 者giả 名danh 為vi 彼bỉ 岸ngạn 。 蜜mật 多đa 名danh 到đáo 順thuận 彼bỉ 應ưng 云vân 智trí 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 。 從tùng 此thử 方phương 語ngữ 。 智Trí 到Đáo 彼Bỉ 岸Ngạn 。 因nhân 智trí 斷đoạn 障chướng 至chí 涅Niết 槃Bàn 城thành 。 是thị 故cố 說thuyết 為vi 。 智Trí 到Đáo 彼Bỉ 岸Ngạn 。


時thời 謂vị 時thời 分phần/phân 智Trí 度Độ 論luận 說thuyết 依y 有hữu 為vi 法pháp 假giả 說thuyết 時thời 分phần/phân 。 而nhi 時thời 數số 等đẳng 非phi 蘊uẩn 處xứ 等đẳng 諸chư 數số 所sở 攝nhiếp 法pháp 。 沙Sa 門Môn 論luận 亦diệc 同đồng 此thử 釋thích 。 故cố 彼bỉ 論luận 曰viết 因nhân 法pháp 假giả 名danh 時thời 離ly 法pháp 無vô 別biệt 時thời 。 瑜du 伽già 等đẳng 說thuyết 有hữu 為vi 法pháp 。 上thượng 前tiền 後hậu 分phần/phân 位vị 假giả 立lập 時thời 分phần/phân 。 不bất 相tương 應ứng 法pháp 。 行hành 蘊uẩn 所sở 攝nhiếp 。 依y 佛Phật 地địa 論luận 亦diệc 同đồng 此thử 說thuyết 故cố 彼bỉ 論luận 曰viết 立lập 不bất 相tương 應ứng 時thời 節tiết 分phần/phân 位vị 。 或hoặc 心tâm 影ảnh 像tượng 總tổng 釋thích 意ý 曰viết 。 般Bát 若Nhã 有hữu 三tam 謂vị 即tức 文văn 字tự 觀quán 照chiếu 實thật 相tướng 為vi 顯hiển 觀quán 照chiếu 簡giản 實thật 相tướng 等đẳng 。 故cố 言ngôn 行hạnh 深thâm 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 時thời (# 此thử 中trung 應ưng 說thuyết 三tam 種chủng 般Bát 若Nhã 。


照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 者giả 。 辨biện 其kỳ 智trí 用dụng 用dụng 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 自tự 利lợi 二nhị 者giả 利lợi 他tha 此thử 明minh 觀quán 空không 即tức 是thị 自tự 利lợi 。 將tương 釋thích 此thử 文văn 先tiên 敘tự 諸chư 觀quán 後hậu 依y 前tiền 觀quán 。 釋thích 此thử 經Kinh 文văn 言ngôn 諸chư 觀quán 者giả 若nhược 夫phu 佛Phật 法Pháp 甚thậm 深thâm 本bổn 唯duy 一nhất 味vị 。 學học 者giả 未vị 悟ngộ 乃nãi 成thành 異dị 說thuyết 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 佛Phật 地địa 經kinh 說thuyết 佛Phật 告cáo 妙diệu 生sanh 譬thí 如như 種chủng 種chủng 。 大đại 小tiểu 眾chúng 流lưu 。 未vị 入nhập 大đại 海hải 。 各các 別biệt 所sở 依y 。 水thủy 有hữu 差sai 別biệt 水thủy 有hữu 增tăng 減giảm 。 若nhược 入nhập 大đại 海hải 。 無vô 別biệt 所sở 依y 。 水thủy 無vô 差sai 別biệt 。 水thủy 無vô 增tăng 減giảm 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 未vị 證chứng 入nhập 於ư 如Như 來Lai 。 清thanh 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 大đại 海hải 各các 別biệt 所sở 依y 。 智trí 有hữu 差sai 別biệt 智trí 有hữu 增tăng 減giảm 。 若nhược 已dĩ 證chứng 入nhập 。 如Như 來Lai 清thanh 淨tịnh 。 法Pháp 界Giới 大đại 海hải 。 無vô 別biệt 所sở 依y 。 智trí 無vô 差sai 別biệt 。 智trí 無vô 增tăng 減giảm 。 受thọ 用dụng 和hòa 合hợp 。 一nhất 味vị 事sự 智trí 。 親thân 光quang 釋thích 曰viết 千thiên 年niên 已dĩ 前tiền 佛Phật 法Pháp 一nhất 味vị 過quá 千thiên 年niên 後hậu 空không 有hữu 乖quai 諍tranh 。 佛Phật 滅diệt 沒một 已dĩ 一nhất 千thiên 年niên 後hậu 南nam 印ấn 度độ 界giới 健kiện 至chí 國quốc 中trung 有hữu 二nhị 菩Bồ 薩Tát 。 一nhất 時thời 出xuất 世thế 。 一nhất 者giả 清thanh 辨biện 二nhị 者giả 護hộ 法Pháp 。 為vì 令linh 有hữu 情tình 。 悟ngộ 入nhập 佛Phật 法Pháp 立lập 空không 有hữu 宗tông 共cộng 成thành 佛Phật 意ý 。 清thanh 辨biện 菩Bồ 薩Tát 執chấp 空không 撥bát 有hữu 令linh 除trừ 有hữu 執chấp 。 護hộ 法Pháp 菩Bồ 薩Tát 立lập 有hữu 撥bát 空không 令linh 除trừ 空không 執chấp 。 然nhiên 則tắc 空không 不bất 違vi 有hữu 即tức 空không 之chi 理lý 非phi 無vô 不bất 違vi 空không 即tức 色sắc 之chi 說thuyết 自tự 成thành 。 亦diệc 空không 亦diệc 有hữu 順thuận 成thành 二nhị 諦đế 非phi 空không 非phi 有hữu 。 契khế 會hội 中trung 道đạo 。 佛Phật 法Pháp 大đại 宗tông 豈khởi 不bất 斯tư 矣hĩ 。 問vấn 有hữu 無vô 乖quai 諍tranh 寧ninh 順thuận 佛Phật 意ý 。 答đáp 執chấp 我ngã 勝thắng 論luận 甚thậm 違vi 聖thánh 教giáo 佛Phật 自tự 許hứa 為vi 。 解Giải 脫Thoát 菩Bồ 薩Tát 。 況huống 二nhị 菩Bồ 薩Tát 互hỗ 相tương 影ảnh 嚮hướng 令linh 物vật 生sanh 解giải 違vi 佛Phật 意ý 乎hồ 。 故cố 今kim 略lược 述thuật 二nhị 種chủng 觀quán 門môn 。 一nhất 者giả 清thanh 辨biện 依y 諸chư 般Bát 若Nhã 及cập 龍long 猛mãnh 宗tông 立lập 一nhất 觀quán 門môn 。 謂vị 歷lịch 法pháp 遣khiển 相tương/tướng 觀quán 空không 門môn 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 悉tất 是thị 空không 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 本bổn 來lai 寂tịch 。 靜tĩnh 自tự 性tánh 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 般Bát 若Nhã 經kinh 曰viết 一nhất 切thiết 有hữu 為vi 法pháp 。 如như 夢mộng 幻huyễn 泡bào 影ảnh 。 如như 露lộ 亦diệc 如như 電điện 。 應ưng 作tác 如như 是thị 觀quán 。 又hựu 思tư 益ích 經Kinh 云vân 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 。 皆giai 邪tà 不bất 以dĩ 心tâm 分phân 別biệt 諸chư 法pháp 皆giai 正chánh 。 又hựu 中trung 論luận 曰viết 若nhược 有hữu 所sở 不bất 空không 應ưng 當đương 有hữu 空không 。 不bất 空không 尚thượng 不bất 得đắc 何hà 況huống 得đắc 於ư 空không 。 又hựu 中trung 論luận 曰viết 諸chư 佛Phật 或hoặc 說thuyết 我ngã 或hoặc 時thời 說thuyết 非phi 我ngã 。 諸chư 法pháp 實thật 相tướng 。 中trung 非phi 我ngã 非phi 非phi 我ngã 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 是thị 故cố 清thanh 辨biện 掌chưởng 珍trân 論luận 曰viết 真chân 性tánh 有hữu 為vi 空không 如như 幻huyễn 。 緣duyên 生sanh 故cố 無vô 為vi 無vô 有hữu 實thật 不bất 起khởi 似tự 空không 華hoa 。 二nhị 者giả 護hộ 法Pháp 依y 深thâm 密mật 等đẳng 及cập 彌Di 勒Lặc 宗tông 立lập 一nhất 觀quán 門môn 。 謂vị 在tại 識thức 遮già 境cảnh 辨biện 空không 觀quán 門môn 立lập 一nhất 切thiết 法pháp 。 通thông 有hữu 及cập 無vô 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 情tình 有hữu 理lý 無vô 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 因nhân 緣duyên 故cố 有hữu 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 理lý 有hữu 非phi 無vô 。 故cố 深thâm 密mật 說thuyết 依y 所sở 執chấp 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 寶bảo 積tích 經kinh 說thuyết 若nhược 撥bát 諸chư 法pháp 皆giai 無vô 性tánh 者giả 我ngã 說thuyết 彼bỉ 為vi 不bất 可khả 治trị 者giả 。 瑜du 伽già 等đẳng 曰viết 依y 所sở 執chấp 性tánh 故cố 契Khế 經Kinh 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 辨biện 中trung 邊biên 論luận 頌tụng 虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 有hữu 。 於ư 此thử 二nhị 都đô 無vô 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 於ư 彼bỉ 亦diệc 有hữu 此thử 。 故cố 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 。 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 有hữu 無vô 及cập 有hữu 。 故cố 是thị 故cố 契khế 中trung 道đạo 。 如như 是thị 等đẳng 文văn 誠thành 證chứng 非phi 一nhất 。 是thị 故cố 二nhị 十thập 唯duy 識thức 等đẳng 曰viết 非phi 知tri 諸chư 法pháp 一nhất 切thiết 。 種chủng 無vô 乃nãi 得đắc 名danh 為vi 。 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 。 然nhiên 達đạt 愚ngu 夫phu 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 自tự 性tánh 差sai 別biệt 。 諸chư 法pháp 我ngã 無vô 如như 是thị 乃nãi 名danh 入nhập 法pháp 無vô 我ngã 。 敘tự 觀quán 如như 上thượng 今kim 當đương 釋thích 文văn 。


言ngôn 五ngũ 蘊uẩn 者giả 所sở 謂vị 色sắc 蘊uẩn 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 五ngũ 色sắc 根căn 境cảnh 及cập 法pháp 處xứ 。 色sắc 方phương 所sở 可khả 知tri 有hữu 質chất 礙ngại 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 色sắc 。 苦khổ 樂lạc 捨xả 受thọ 。 如như 次thứ 領lãnh 納nạp 違vi 順thuận 中trung 境cảnh 。 故cố 名danh 為vi 受thọ 。 諸chư 識thức 俱câu 想tưởng 取thủ 境cảnh 分phân 齊tề 如như 男nam 女nữ 等đẳng 起khởi 諸chư 說thuyết 故cố 名danh 之chi 為vi 想tưởng 。 思tư 等đẳng 心tâm 法pháp 驅khu 役dịch 於ư 心tâm 令linh 造tạo 善thiện 等đẳng 名danh 之chi 為vi 行hành 。 眼nhãn 等đẳng 諸chư 識thức 於ư 境cảnh 了liễu 別biệt 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 五ngũ 種chủng 皆giai 有hữu 積tích 聚tụ 義nghĩa 故cố 名danh 之chi 為vi 蘊uẩn 。 如như 是thị 五ngũ 蘊uẩn 。 有hữu 其kỳ 三tam 種chủng 。 一nhất 者giả 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 五ngũ 蘊uẩn 情tình 有hữu 理lý 無vô 。 二nhị 者giả 依y 他tha 起khởi 性tánh 五ngũ 蘊uẩn 因nhân 緣duyên 假giả 有hữu 。 三tam 者giả 圓viên 成thành 實thật 性tánh 五ngũ 蘊uẩn 真chân 實thật 理lý 有hữu 故cố 。 中trung 邊biên 曰viết 蘊uẩn 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 所sở 執chấp 蘊uẩn 二nhị 種chủng 類loại 蘊uẩn 三tam 法pháp 性tánh 蘊uẩn 。 斯tư 取thủ 新tân 本bổn 。 十thập 八bát 空không 論luận 亦diệc 同đồng 彼bỉ 說thuyết 。 故cố 彼bỉ 論luận 曰viết 所sở 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 者giả 分phân 別biệt 二nhị 者giả 種chủng 類loại 三tam 者giả 如như 如như 。 於ư 此thử 三tam 種chủng 五ngũ 蘊uẩn 之chi 內nội 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 生sanh 法pháp 二nhị 空không 。 言ngôn 皆giai 空không 者giả 顯hiển 所sở 證chứng 理lý 。 即tức 前tiền 二nhị 空không 依y 此thử 諸chư 空không 分phần/phân 成thành 兩lưỡng 釋thích 。 依y 清thanh 辨biện 宗tông 自tự 有hữu 二nhị 解giải 一nhất 曰viết 三tam 中trung 遣khiển 前tiền 二nhị 性tánh 非phi 圓viên 成thành 實thật 。 故cố 中trung 論luận 曰viết 因nhân 緣duyên 所sở 生sanh 法pháp 。 是thị 即tức 說thuyết 為vi 空không 。 一nhất 曰viết 三tam 性tánh 五ngũ 蘊uẩn 皆giai 空không 。 故cố 掌chưởng 珍trân 曰viết 無vô 為vi 無vô 有hữu 實thật 不bất 起khởi 似tự 空không 華hoa 準chuẩn 此thử 應ưng 知tri 。 圓viên 成thành 亦diệc 遣khiển 。 依y 護hộ 法Pháp 宗tông 三tam 種chủng 蘊uẩn 中trung 但đãn 遣khiển 所sở 執chấp 以dĩ 辨biện 空không 性tánh 。 所sở 引dẫn 理lý 教giáo 。 具cụ 如như 上thượng 說thuyết 。 或hoặc 有hữu 本bổn 曰viết 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 。 等đẳng 皆giai 空không 雖tuy 有hữu 兩lưỡng 本bổn 。 後hậu 本bổn 為vi 正chánh 。 撿kiểm 勘khám 梵Phạm 本bổn 有hữu 等đẳng 言ngôn 故cố 後hậu 所sở 說thuyết 等đẳng 準chuẩn 此thử 應ưng 知tri 。


度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 顯hiển 利lợi 他tha 用dụng 此thử 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 曰viết 苦khổ 即tức 是thị 厄ách 故cố 名danh 苦khổ 厄ách 。 六lục 釋thích 之chi 中trung 是thị 持trì 業nghiệp 釋thích 。 有hữu 漏lậu 諸chư 法pháp 無vô 非phi 是thị 苦khổ 故cố 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。 三tam 界giới 皆giai 苦khổ 。 然nhiên 此thử 苦khổ 門môn 略lược 有hữu 三tam 種chủng 。 所sở 謂vị 苦khổ 苦khổ 壞hoại 苦khổ 行hạnh 苦khổ 。 中trung 則tắc 有hữu 八bát 謂vị 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 五ngũ 盛thịnh 陰ấm 苦khổ 。 廣quảng 有hữu 苦khổ 苦khổ 謂vị 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 一nhất 一nhất 皆giai 有hữu 。 生sanh 住trụ 異dị 滅diệt 。 四tứ 有hữu 為vi 相tương/tướng 。 故cố 成thành 百bách 苦khổ 。 二nhị 十thập 五ngũ 有hữu 。 四tứ 人nhân 四tứ 惡ác 趣thú 四tứ 空không 及cập 四tứ 禪thiền 梵Phạm 王Vương 六Lục 欲Dục 天Thiên 無vô 想tưởng 阿A 那Na 含Hàm 。 擬nghĩ 注chú 一nhất 曰viết 苦khổ 厄ách 即tức 是thị 四tứ 厄ách 。 所sở 謂vị 欲dục 有hữu 見kiến 及cập 無vô 明minh 。 如như 是thị 四tứ 種chủng 。 繫hệ 諸chư 有hữu 情tình 令linh 受thọ 諸chư 苦khổ 猶do 如như 車xa 軛ách 。 若nhược 依y 此thử 釋thích 苦khổ 之chi 厄ách 故cố 名danh 為vi 苦khổ 厄ách 。 故cố 六lục 釋thích 中trung 是thị 依y 主chủ 釋thích 。 一nhất 曰viết 苦khổ 厄ách 別biệt 有hữu 所sở 目mục 如như 前tiền 兩lưỡng 釋thích 故cố 六lục 釋thích 中trung 是thị 相tương 違vi 釋thích 。


舍Xá 利Lợi 子Tử 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 辨biện 所sở 觀quán 境cảnh 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 約ước 四tứ 句cú 以dĩ 辨biện 空không 性tánh 後hậu 依y 六lục 義nghĩa 以dĩ 顯hiển 空không 相tướng 。 前tiền 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 標tiêu 受thọ 化hóa 人nhân 後hậu 正chánh 辨biện 空không 性tánh 此thử 即tức 標tiêu 人nhân 。 梵Phạm 音âm 奢xa 利lợi 富phú 多đa 羅la 或hoặc 云vân 。 舍Xá 利Lợi 弗Phất 多Đa 羅La 。 此thử 翻phiên 舍xá 利lợi 名danh 鸜# 鵒# 弗phất 多đa 羅la 此thử 云vân 子tử 。 母mẫu 眼nhãn 青thanh 精tinh 似tự 鸜# 鵒# 眼nhãn 故cố 立lập 母mẫu 名danh 號hiệu 為vi 鸜# 鵒# 。 明minh 度độ 經kinh 曰viết 鷲thứu 鷺lộ 子tử 或hoặc 云vân 優ưu 娑sa 提đề 舍xá 者giả 從tùng 父phụ 立lập 號hiệu 。 舊cựu 翻phiên 身thân 子tử 者giả 謬mậu 也dã 。 問vấn 此thử 般Bát 若Nhã 是thị 菩Bồ 薩Tát 法Pháp 。 何hà 故cố 世Thế 尊Tôn 。 告cáo 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 而nhi 非phi 菩Bồ 薩Tát 。 答đáp 如như 智Trí 度Độ 論luận 說thuyết 舍Xá 利Lợi 弗Phất 其kỳ 人nhân 。 得đắc 十thập 千thiên 三tam 昧muội 。 於ư 一nhất 切thiết 佛Phật 。 弟đệ 子tử 中trung 智trí 慧tuệ 第đệ 一nhất 故cố 。 世Thế 尊Tôn 說thuyết 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 智trí 唯duy 除trừ 佛Phật 世Thế 尊Tôn 。 欲dục 比tỉ 舍Xá 利Lợi 弗Phất 智trí 慧tuệ 及cập 多đa 聞văn 。 於ư 十thập 六lục 分phần 中trung 。 猶do 尚thượng 不bất 及cập 一nhất 。 又hựu 舍Xá 利Lợi 弗Phất 。 年niên 始thỉ 八bát 歲tuế 。 凡phàm 所sở 立lập 論luận 辭từ 理lý 超siêu 絕tuyệt 時thời 諸chư 論luận 師sư 。 歎thán 未vị 曾tằng 有hữu 。 愚ngu 智trí 大đại 小tiểu 一nhất 切thiết 皆giai 伏phục 自tự 餘dư 因nhân 緣duyên 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。 是thị 故cố 此thử 中trung 。 告cáo 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 又hựu 欲dục 引dẫn 小tiểu 迴hồi 趣thú 大Đại 乘Thừa 。


色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 者giả 。 此thử 約ước 四tứ 句cú 正chánh 辨biện 空không 性tánh 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 約ước 色sắc 蘊uẩn 以dĩ 辨biện 四tứ 句cú 後hậu 類loại 四tứ 蘊uẩn 皆giai 有hữu 四tứ 句cú 。 此thử 約ước 色sắc 蘊uẩn 以dĩ 辨biện 四tứ 句cú 將tương 釋thích 四tứ 句cú 。 先tiên 辨biện 空không 性tánh 者giả 如như 前tiền 分phân 別biệt 。 空không 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 生sanh 空không 二nhị 者giả 法pháp 空không 。 所sở 說thuyết 生sanh 空không 。 有hữu 其kỳ 四tứ 種chủng 。 一nhất 者giả 所sở 執chấp 我ngã 無vô 說thuyết 之chi 為vi 空không 。 諸chư 法pháp 數số 中trung 所sở 不bất 攝nhiếp 故cố 。 是thị 故cố 瑜du 伽già 菩Bồ 薩Tát 地địa 曰viết 有hữu 為vi 無vô 為vi 名danh 為vi 有hữu 。 無vô 我ngã 我ngã 所sở 名danh 為vi 無vô 。 二nhị 者giả 生sanh 空không 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 空không 所sở 詮thuyên 故cố 亦diệc 說thuyết 為vi 空không 。 三tam 者giả 苦Khổ 諦Đế 所sở 攝nhiếp 有hữu 漏lậu 別biệt 空không 即tức 用dụng 有hữu 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 為vi 體thể 故cố 。 成thành 唯duy 識thức 第đệ 六lục 卷quyển 曰viết 。 別biệt 空không 非phi 我ngã 屬thuộc 苦Khổ 諦Đế 故cố 。 四tứ 者giả 諸chư 法pháp 所sở 攝nhiếp 。 通thông 空không 非phi 我ngã 。 即tức 用dụng 諸chư 法pháp 以dĩ 為vi 體thể 性tánh 。 故cố 諸chư 經kinh 說thuyết 一nhất 切thiết 法pháp 無vô 我ngã 。 雖tuy 有hữu 四tứ 種chủng 依y 三tam 性tánh 理lý 攝nhiếp 以dĩ 為vi 三tam 。 一nhất 所sở 執chấp 性tánh 空không 二nhị 依y 他tha 性tánh 空không 三tam 圓viên 成thành 實thật 空không 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 三tam 性tánh 為vi 體thể 。 法pháp 空không 四tứ 種chủng 雖tuy 無vô 正chánh 文văn 以dĩ 理lý 推thôi 徵trưng 應ưng 有hữu 四tứ 句cú 。 法pháp 空không 三tam 種chủng 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 若nhược 廣quảng 分phân 別biệt 。 有hữu 十thập 八bát 空không 如như 十thập 八bát 空không 論luận 。 依y 大đại 般Bát 若Nhã 或hoặc 說thuyết 十thập 六lục 十thập 七thất 十thập 八bát 乃nãi 至chí 二nhị 十thập 。 具cụ 如như 彼bỉ 經kinh 。 今kim 依y 三tam 性tánh 以dĩ 釋thích 四tứ 句cú 。 於ư 四tứ 句cú 中trung 初sơ 之chi 二nhị 句cú 標tiêu 宗tông 正chánh 說thuyết 後hậu 之chi 二nhị 句cú 遣khiển 外ngoại 疑nghi 情tình 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 者giả 標tiêu 俗tục 不bất 異dị 真chân 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 者giả 標tiêu 真chân 不bất 異dị 俗tục 。 後hậu 遣khiển 外ngoại 疑nghi 情tình 外ngoại 人nhân 設thiết 疑nghi 互hỗ 相tương 依y 故cố 為vi 不bất 異dị 耶da 。 為vi 相tương/tướng 即tức 故cố 名danh 為vi 不bất 異dị 故cố 作tác 此thử 說thuyết 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 非phi 相tướng 依y 故cố 名danh 為vi 不bất 異dị 。 非phi 相tướng 即tức 故cố 名danh 為vi 不bất 異dị 。 即tức 依y 此thử 文văn 西tây 方phương 諸chư 師sư 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 清thanh 辨biện 等đẳng 曰viết 色sắc 有hữu 三tam 種chủng 謂vị 所sở 執chấp 等đẳng 空không 能năng 遣khiển 性tánh 體thể 非phi 三tam 性tánh 。 今kim 言ngôn 色sắc 即tức 是thị 空không 。 者giả 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 本bổn 來lai 無vô 故cố 說thuyết 之chi 為vi 空không 。 據cứ 實thật 此thử 空không 亦diệc 非phi 是thị 空không 。 故cố 中trung 論luận 曰viết 若nhược 有hữu 不bất 空không 法pháp 。 則tắc 應ưng 當đương 有hữu 空không 法pháp 。 實thật 無vô 不bất 空không 法pháp 何hà 得đắc 有hữu 空không 法pháp 。 後hậu 二nhị 性tánh 空không 準chuẩn 此thử 應ưng 知tri 為vi 除trừ 有hữu 執chấp 說thuyết 彼bỉ 空không 言ngôn 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 猶do 如như 幻huyễn 等đẳng 從tùng 緣duyên 故cố 空không 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 以dĩ 不bất 起khởi 故cố 如như 似tự 空không 華hoa 自tự 體thể 亦diệc 空không 。 有hữu 解giải 宗tông 中trung 更cánh 有hữu 一nhất 釋thích 遣khiển 前tiền 二nhị 性tánh 非phi 圓viên 成thành 實thật 。 兩lưỡng 宗tông 共cộng 許hứa 離ly 有hữu 無vô 相tướng 絕tuyệt 戲hí 論luận 。 故cố 問vấn 色sắc 空không 相tướng 對đối 為vi 一nhất 異dị 耶da 。 一nhất 體thể 相tướng 即tức 便tiện 成thành 一nhất 執chấp 體thể 若nhược 異dị 者giả 則tắc 是thị 異dị 執chấp 。 亦diệc 一nhất 亦diệc 異dị 。 寧ninh 不bất 相tương 違vi 非phi 一nhất 非phi 異dị 。 應ưng 成thành 戲hí 論luận 。 釋thích 此thử 四tứ 句cú 分phân 別biệt 成thành 兩lưỡng 解giải 。 一nhất 外ngoại 道đạo 小Tiểu 乘Thừa 多đa 依y 表biểu 門môn 。 以dĩ 說thuyết 四tứ 句cú 言ngôn 有hữu 無vô 等đẳng 有hữu 所sở 詮thuyên 故cố 二nhị 依y 大Đại 乘Thừa 有hữu 無vô 等đẳng 言ngôn 皆giai 是thị 遮già 詮thuyên 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 不bất 可khả 說thuyết 故cố 。 然nhiên 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 有hữu 二nhị 相tương/tướng 。 謂vị 即tức 自tự 共cộng 。 自tự 相tương/tướng 唯duy 是thị 現hiện 量lượng 智trí 得đắc 非phi 假giả 智trí 言ngôn 所sở 可khả 得đắc 故cố 。 若nhược 假giả 智trí 言ngôn 所sở 詮thuyên 得đắc 者giả 謂vị 即tức 共cộng 相tương 且thả 如như 說thuyết 青thanh 。 莖hành 葉diệp 等đẳng 相tương/tướng 其kỳ 相tương/tướng 各các 異dị 唯duy 現hiện 量lượng 得đắc 。 由do 斯tư 假giả 智trí 及cập 諸chư 名danh 言ngôn 但đãn 能năng 詮thuyên 表biểu 青thanh 上thượng 共cộng 相tương 。 而nhi 說thuyết 青thanh 時thời 遮già 黃hoàng 等đẳng 故cố 名danh 為vi 說thuyết 青thanh 。 非phi 正chánh 表biểu 青thanh 故cố 說thuyết 遮già 詮thuyên 。 就tựu 遮già 詮thuyên 中trung 自tự 有hữu 兩lưỡng 說thuyết 。 一nhất 清thanh 辨biện 宗tông 其kỳ 性tánh 道Đạo 理lý 不bất 可khả 以dĩ 名danh 名danh 不bất 可khả 以dĩ 相tương/tướng 相tương/tướng 。 破phá 而nhi 無vô 執chấp 立lập 而nhi 無vô 當đương 。 所sở 引dẫn 理lý 教giáo 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 二nhị 護hộ 法Pháp 宗tông 實thật 有hữu 世thế 俗tục 勝thắng 義nghĩa 。 道Đạo 理lý 皆giai 離ly 名danh 言ngôn 。 於ư 中trung 真chân 性tánh 對đối 世thế 俗tục 故cố 說thuyết 。 真chân 性tánh 言ngôn 非phi 無vô 所sở 詮thuyên 。 清thanh 辨biện 宗tông 中trung 一nhất 師sư 所sở 說thuyết 亦diệc 同đồng 此thử 釋thích 。 是thị 故cố 護hộ 法Pháp 破phá 清thanh 辨biện 曰viết 。 若nhược 依y 真chân 性tánh 說thuyết 諸chư 法pháp 空không 。 便tiện 成thành 相tương/tướng 符phù 極cực 成thành 之chi 失thất 。 於ư 清thanh 辨biện 宗tông 遣khiển 依y 他tha 性tánh 護hộ 法Pháp 不bất 許hứa 。 故cố 有hữu 差sai 別biệt 。 由do 斯tư 道Đạo 理lý 內nội 宗tông 所sở 說thuyết 有hữu 無vô 等đẳng 言ngôn 皆giai 是thị 遮già 詮thuyên 。 遠viễn 離ly 一nhất 異dị 戲hí 論luận 等đẳng 失thất 。 依y 清thanh 辨biện 宗tông 釋thích 文văn 已dĩ 訖ngật 。 二nhị 依y 護hộ 法Pháp 釋thích 四tứ 句cú 者giả 色sắc 有hữu 三tam 種chủng 。 謂vị 三tam 性tánh 色sắc 空không 亦diệc 有hữu 三tam 。 體thể 即tức 三tam 性tánh 是thị 故cố 無vô 著trước 菩Bồ 薩Tát 辨biện 中trung 邊biên 曰viết 。 空không 有hữu 三tam 種chủng 一nhất 無vô 性tánh 空không 性tánh 非phi 有hữu 故cố 。 二nhị 異dị 性tánh 空không 與dữ 妄vọng 所sở 執chấp 自tự 性tánh 異dị 故cố 。 三tam 自tự 性tánh 空không 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 依y 遍biến 計kế 色sắc 對đối 空không 四tứ 句cú 。 有hữu 其kỳ 三tam 種chủng 。 一nhất 所sở 執chấp 色sắc 對đối 所sở 執chấp 空không 以dĩ 辨biện 四tứ 句cú 。 隨tùy 情tình 所sở 執chấp 根căn 境cảnh 等đẳng 色sắc 不bất 異dị 所sở 執chấp 本bổn 無vô 之chi 空không 。 是thị 故cố 說thuyết 為vi 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 本bổn 無vô 之chi 空không 隨tùy 情tình 即tức 有hữu 故cố 言ngôn 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 此thử 是thị 同đồng 性tánh 相tướng 即tức 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 二nhị 所sở 執chấp 色sắc 對đối 依y 他tha 空không 以dĩ 辨biện 四tứ 句cú 。 附phụ 託thác 依y 他tha 所sở 執chấp 實thật 色sắc 不bất 異dị 依y 他tha 無vô 實thật 之chi 空không 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 而nhi 彼bỉ 妄vọng 情tình 於ư 彼bỉ 空không 處xứ 執chấp 有hữu 實thật 色sắc 故cố 言ngôn 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 應ưng 可khả 知tri 。 此thử 是thị 異dị 性tánh 相tướng 即tức 。 三tam 所sở 執chấp 色sắc 對đối 圓viên 成thành 實thật 以dĩ 辨biện 四tứ 句cú 。 於ư 圓viên 成thành 性tánh 執chấp 為vi 實thật 色sắc 不bất 異dị 圓viên 成thành 自tự 性tánh 之chi 空không 。 於ư 自tự 性tánh 空không 執chấp 為vi 實thật 色sắc 故cố 言ngôn 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 應ưng 可khả 知tri 。 此thử 如như 依y 他tha 異dị 體thể 相tướng 即tức 。 依y 他tha 起khởi 色sắc 對đối 異dị 性tánh 空không 有hữu 其kỳ 四tứ 句cú 。 謂vị 緣duyên 生sanh 色sắc 不bất 異dị 依y 他tha 異dị 性tánh 之chi 空không 。 然nhiên 此thử 空không 性tánh 是thị 質chất 礙ngại 故cố 。 是thị 故cố 說thuyết 為vi 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 此thử 是thị 同đồng 性tánh 相tướng 即tức 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 應ưng 可khả 知tri 。 又hựu 釋thích 依y 他tha 緣duyên 生sanh 之chi 色sắc 對đối 二nhị 性tánh 空không 有hữu 二nhị 四tứ 句cú 。 對đối 異dị 性tánh 故cố 不bất 異dị 前tiền 釋thích 。 對đối 自tự 性tánh 空không 亦diệc 有hữu 四tứ 句cú 。 謂vị 緣duyên 生sanh 色sắc 用dụng 如như 為vi 體thể 。 然nhiên 彼bỉ 空không 性tánh 不bất 異dị 依y 他tha 。 故cố 成thành 唯duy 識thức 。 作tác 如như 是thị 說thuyết 。 故cố 此thử 與dữ 依y 他tha 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 如như 無vô 常thường 等đẳng 性tánh 。 又hựu 中trung 邊biên 云vân 此thử 中trung 唯duy 有hữu 空không 於ư 彼bỉ 亦diệc 有hữu 此thử 。 由do 斯tư 道Đạo 理lý 依y 他tha 圓viên 成thành 互hỗ 不bất 相tương 離ly 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 非phi 緣duyên 生sanh 空không 故cố 說thuyết 相tương/tướng 即tức 。 不bất 爾nhĩ 應ưng 成thành 違vi 宗tông 失thất 故cố 。 此thử 是thị 異dị 性tánh 相tướng 即tức 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 應ưng 可khả 知tri 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 對đối 自tự 性tánh 空không 有hữu 其kỳ 四tứ 句cú 。 謂vị 圓viên 成thành 實thật 是thị 依y 他tha 起khởi 色sắc 。 實thật 性tánh 故cố 名danh 之chi 為vi 色sắc 。 我ngã 法pháp 二nhị 空không 之chi 所sở 顯hiển 故cố 。 說thuyết 圓viên 成thành 空không 。 由do 此thử 道Đạo 理lý 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 此thử 是thị 同đồng 性tánh 相tướng 即tức 。 標tiêu 宗tông 二nhị 句cú 準chuẩn 應ưng 可khả 知tri 。


受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 亦diệc 復phục 如như 是thị 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 類loại 釋thích 四tứ 蘊uẩn 皆giai 有hữu 四tứ 句cú 。 四tứ 句cú 相tương/tướng 即tức 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 又hựu 解giải 此thử 經Kinh 自tự 有hữu 兩lưỡng 本bổn 一nhất 本bổn 如như 上thượng 。 一nhất 本bổn 經kinh 曰viết 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 等đẳng 亦diệc 復phục 如như 是thị 。 所sở 言ngôn 等đẳng 者giả 。 準chuẩn 下hạ 經kinh 文văn 有hữu 六lục 善thiện 巧xảo 。 謂vị 蘊uẩn 處xứ 界giới 。 緣duyên 生sanh 四Tứ 諦Đế 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 今kim 舉cử 四tứ 蘊uẩn 等đẳng 餘dư 五ngũ 門môn 皆giai 有hữu 四tứ 句cú 故cố 說thuyết 等đẳng 言ngôn 。 六lục 門môn 義nghĩa 別biệt 後hậu 當đương 分phân 別biệt 。


舍Xá 利Lợi 子Tử 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 約ước 六lục 種chủng 義nghĩa 以dĩ 顯hiển 空không 相tướng 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 約ước 六lục 義nghĩa 正chánh 顯hiển 空không 相tướng 後hậu 依y 空không 相tướng 遣khiển 六lục 門môn 法pháp 。 顯hiển 六lục 相tương/tướng 中trung 命mạng 舍Xá 利Lợi 子Tử 如như 上thượng 已dĩ 釋thích 。 六lục 相tương/tướng 即tức 是thị 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 然nhiên 此thử 六lục 相tương/tướng 西tây 方phương 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 者giả 清thanh 辨biện 二nhị 者giả 護hộ 法Pháp 。 依y 清thanh 辨biện 宗tông 釋thích 六lục 相tương/tướng 者giả 本bổn 無vô 今kim 有hữu 名danh 生sanh 。 暫tạm 有hữu 還hoàn 無vô 名danh 滅diệt (# 如như 瑜du 伽già 說thuyết )# 性tánh 染nhiễm 不bất 淨tịnh 名danh 垢cấu 離ly 染nhiễm 非phi 垢cấu 稱xưng 淨tịnh (# 如như 諸chư 教giáo 說thuyết )# 執chấp 法pháp 有hữu 用dụng 曰viết 增tăng 妄vọng 計kế 法pháp 壞hoại 名danh 減giảm (# 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 說thuyết )# 三tam 對đối 六lục 相tương/tướng 三tam 說thuyết 不bất 同đồng 。 一nhất 曰viết 此thử 文văn 約ước 位vị 辨biện 三tam 。 謂vị 真chân 空không 性tánh 。 離ly 諸chư 相tướng 故cố 。 道đạo 前tiền 遠viễn 離ly 流lưu 轉chuyển 生sanh 滅diệt 。 道đạo 中trung 即tức 無vô 惑hoặc 智trí 垢cấu 淨tịnh 。 道đạo 後hậu 永vĩnh 捨xả 體thể 用dụng 增tăng 減giảm 。 一nhất 曰viết 此thử 文văn 約ước 性tánh 辨biện 三tam 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 本bổn 來lai 無vô 故cố 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 依y 他tha 起khởi 性tánh 從tùng 緣duyên 生sanh 故cố 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 以dĩ 不bất 起khởi 故cố 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。 一nhất 曰viết 此thử 說thuyết 三tam 對đối 六lục 相tương/tướng 一nhất 一nhất 皆giai 通thông 諸chư 位vị 諸chư 性tánh 。 總tổng 遣khiển 三tam 性tánh 無vô 所sở 存tồn 故cố 。 三tam 中trung 後hậu 勝thắng 。 順thuận 本bổn 宗tông 故cố 。 依y 護hộ 法Pháp 宗tông 理lý 實thật 空không 相tướng 乃nãi 有hữu 眾chúng 多đa 。 謂vị 非phi 一nhất 異dị 及cập 有hữu 無vô 等đẳng 。 而nhi 經kinh 且thả 說thuyết 三tam 對đối 六lục 者giả 。 生sanh 滅diệt 即tức 是thị 有hữu 為vi 。 通thông 相tương/tướng 垢cấu 淨tịnh 止chỉ 辨biện 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 增tăng 減giảm 言ngôn 顯hiển 法pháp 上thượng 義nghĩa 用dụng 理lý 實thật 。 三tam 空không 通thông 有hữu 六lục 相tương/tướng 經kinh 意ý 正chánh 顯hiển 是thị 自tự 性tánh 空không 。 生sanh 法pháp 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 真chân 理lý 通thông 與dữ 迷mê 悟ngộ 。 為vi 所sở 依y 故cố 。


是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。 無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 依y 前tiền 空không 相tướng 遣khiển 六lục 門môn 法pháp 。 遣khiển 六lục 門môn 法pháp 即tức 分phân 為vi 六lục 。 此thử 即tức 第đệ 一nhất 遣khiển 五ngũ 蘊uẩn 門môn 。 謂vị 諸chư 法pháp 空không 具cụ 六lục 種chủng 相tương/tướng 是thị 故cố 空không 中trung 。 無vô 五ngũ 蘊uẩn 法pháp 。 五ngũ 蘊uẩn 義nghĩa 別biệt 如như 前tiền 已dĩ 釋thích 。 此thử 中trung 所sở 說thuyết 六lục 門môn 法pháp 者giả 總tổng 顯hiển 二Nhị 乘Thừa 通thông 別biệt 二nhị 境cảnh 。 初sơ 三tam 止chỉ 顯hiển 諸chư 法pháp 性tánh 故cố 。 是thị 故cố 說thuyết 言ngôn 。 三tam 乘thừa 通thông 境cảnh 。 依y 前tiền 法pháp 性tánh 隨tùy 根căn 別biệt 說thuyết 緣duyên 生sanh 等đẳng 門môn 。 是thị 故cố 後hậu 三tam 。 名danh 為vi 別biệt 境cảnh 。 故cố 法pháp 華hoa 曰viết 為vì 聲Thanh 聞Văn 人nhân 。 說thuyết 四Tứ 諦Đế 法Pháp 。 為vi 緣Duyên 覺Giác 人nhân 說thuyết 緣duyên 生sanh 法pháp 。 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 六Lục 度Độ 法pháp 。


無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 遣khiển 十thập 二nhị 處xứ 故cố 今kim 略lược 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 義nghĩa 。 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 明minh 教giáo 興hưng 二nhị 釋thích 名danh 字tự 三tam 出xuất 體thể 性tánh 。 言ngôn 教giáo 興hưng 者giả 自tự 有hữu 二nhị 意ý 。 所sở 謂vị 悟ngộ 入nhập 生sanh 法pháp 二nhị 空không 。 入nhập 生sanh 空không 者giả 如như 彼bỉ 二nhị 十thập 唯duy 識thức 論luận 云vân 。 依y 此thử 所sở 說thuyết 十thập 二nhị 處xứ 教giáo 謂vị 。 若nhược 了liễu 知tri 從tùng 六lục 二nhị 法pháp 有hữu 六lục 識thức 轉chuyển 。 都đô 無vô 見kiến 者giả 乃nãi 至chí 知tri 者giả 。 便tiện 能năng 悟ngộ 入nhập 。 有hữu 情tình 無vô 我ngã 。 入nhập 法pháp 空không 者giả 即tức 此thử 所sở 說thuyết 。 遣khiển 十thập 二nhị 處xứ 顯hiển 法pháp 空không 理lý 。 清thanh 辨biện 護hộ 法Pháp 遣khiển 法pháp 差sai 別biệt 如như 上thượng 應ưng 思tư 。 次thứ 釋thích 名danh 者giả 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 初sơ 即tức 總tổng 明minh 十thập 二nhị 處xứ 者giả 。 十thập 二nhị 是thị 舉cử 數số 。 處xử 是thị 生sanh 長trưởng 義nghĩa 。 謂vị 六lục 根căn 境cảnh 生sanh 長trưởng 一nhất 切thiết 心tâm 心tâm 所sở 法pháp 。 故cố 名danh 為vi 處xứ 。 六lục 釋thích 之chi 中trung 是thị 帶đái 數số 釋thích 。 後hậu 別biệt 名danh 者giả 如như 瑜du 伽già 論luận 第đệ 三tam 卷quyển 說thuyết 。


復phục 次thứ 屢lũ 觀quán 眾chúng 色sắc 觀quán 而nhi 復phục 捨xả 故cố 名danh 為vi 眼nhãn 。 數sác 數sác 於ư 此thử 聲thanh 至chí 能năng 聞văn 故cố 名danh 為vi 耳nhĩ 。 數số 由do 此thử 故cố 能năng 嗅khứu 諸chư 香hương 故cố 名danh 為vi 鼻tị 。 能năng 除trừ 飢cơ 羸luy 數số 發phát 言ngôn 論luận 表biểu 彰chương 呼hô 召triệu 故cố 名danh 為vi 舌thiệt 。 諸chư 根căn 所sở 隨tùy 周chu 遍biến 積tích 聚tụ 故cố 名danh 為vi 身thân 。 愚ngu 夫phu 長trường 夜dạ 瑩oánh 飾sức 藏tạng 護hộ 。 執chấp 為vì 己kỷ 有hữu 。 計kế 為vi 我ngã 所sở 及cập 我ngã 。 又hựu 諸chư 世thế 間gian 依y 此thử 假giả 立lập 種chủng 種chủng 名danh 想tưởng 。 謂vị 之chi 有hữu 情tình 人nhân 與dữ 命mạng 者giả 生sanh 者giả 意ý 生sanh 及cập 儒nho 童đồng 等đẳng 故cố 名danh 為vi 意ý 。 數số 可khả 示thị 現hiện 在tại 其kỳ 方phương 所sở 質chất 礙ngại 可khả 增tăng 故cố 名danh 為vi 色sắc 。 數số 宜nghi 數số 謝tạ 隨tùy 增tăng 異dị 論luận 故cố 名danh 為vi 聲thanh 。 離ly 質chất 潛tiềm 形hình 屢lũ 隨tùy 風phong 轉chuyển 故cố 名danh 為vi 香hương 。 可khả 以dĩ 舌thiệt 嘗thường 屢lũ 招chiêu 疾tật 苦khổ 故cố 名danh 為vi 味vị 。 數số 可khả 為vi 身thân 之chi 所sở 證chứng 得đắc 。 故cố 名danh 為vi 觸xúc 。 遍biến 能năng 任nhậm 持trì 唯duy 意ý 憶ức 性tánh 故cố 名danh 為vi 法pháp 。 第đệ 三tam 出xuất 體thể 者giả 。 眼nhãn 根căn 者giả 如như 諸chư 論luận 說thuyết 。 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 眼nhãn 識thức 所sở 依y 。 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 如như 說thuyết 眼nhãn 根căn 。 乃nãi 至chí 耳nhĩ 根căn 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 耳nhĩ 識thức 所sở 依y 淨tịnh 色sắc 為vi 體thể 。 意ý 根căn 通thông 用dụng 八bát 識thức 為vi 體thể 。 色sắc 者giả 如như 集tập 論luận 說thuyết 四tứ 大đại 所sở 造tạo 。 眼nhãn 根căn 所sở 行hành 二nhị 十thập 五ngũ 色sắc 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 謂vị 青thanh 黃hoàng 赤xích 白bạch 。 長trường 短đoản 方phương 圓viên 麁thô 細tế 高cao 下hạ 若nhược 正chánh 不bất 正chánh 光quang 影ảnh 明minh 闇ám 雲vân 烟yên 塵trần 霧vụ 逈huýnh 色sắc 表biểu 色sắc 空không 一nhất 顯hiển 色sắc 。 聲thanh 有hữu 十thập 一nhất 謂vị 若nhược 可khả 意ý 若nhược 不bất 可khả 意ý 。 若nhược 俱câu 相tương 違vi 若nhược 因nhân 受thọ 大đại 種chủng 若nhược 因nhân 不bất 受thọ 大đại 種chủng 若nhược 因nhân 俱câu 大đại 種chủng 若nhược 世thế 所sở 共cộng 成thành 若nhược 成thành 所sở 引dẫn 若nhược 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 若nhược 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 若nhược 非phi 聖thánh 言ngôn 所sở 攝nhiếp 。 香hương 有hữu 六lục 種chủng 謂vị 好hảo/hiếu 香hương 惡ác 香hương 平bình 等đẳng 香hương 俱câu 生sanh 香hương 和hòa 合hợp 香hương 變biến 異dị 香hương 。 味vị 有hữu 十thập 二nhị 苦khổ 酢tạc 甘cam 辛tân 鹹hàm 淡đạm 若nhược 可khả 意ý 若nhược 不bất 可khả 意ý 。 若nhược 俱câu 相tương 違vi 若nhược 俱câu 生sanh 若nhược 和hòa 合hợp 若nhược 變biến 異dị 。 觸xúc 有hữu 二nhị 十thập 六lục 所sở 謂vị 四tứ 大đại 。 滑hoạt 澁sáp 輕khinh 重trọng 軟nhuyễn 緩hoãn 急cấp 冷lãnh 饑cơ 渴khát 濁trược 飽bão 力lực 劣liệt 悶muộn 癢dạng 黏niêm 病bệnh 老lão 死tử 疲bì 息tức 勇dũng 。 如như 此thử 五ngũ 塵trần 廣quảng 如như 雜tạp 集tập 。 諸chư 論luận 同đồng 異dị 具cụ 如như 別biệt 章chương 。 法pháp 處xứ 即tức 用dụng 百bách 法Pháp 門môn 中trung 八bát 十thập 二nhị 法pháp 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 謂vị 心tâm 所sở 法pháp 中trung 五ngũ 十thập 一nhất 色sắc 中trung 有hữu 一nhất 。 謂vị 法pháp 處xứ 色sắc 不bất 相tương 應ứng 二nhị 十thập 四tứ 。 無vô 為vi 有hữu 六lục 依y 集tập 論luận 等đẳng 。 八bát 十thập 八bát 法pháp 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 謂vị 四tứ 種chủng 法pháp 處xứ 色sắc 及cập 二nhị 無vô 為vi 具cụ 如như 彼bỉ 說thuyết 。 餘dư 門môn 分phân 別biệt 廣quảng 如như 別biệt 章chương 。


無vô 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 三tam 遣khiển 十thập 八bát 界giới 此thử 十thập 八bát 界giới 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 顯hiển 教giáo 興hưng 二nhị 釋thích 名danh 字tự 三tam 出xuất 體thể 性tánh 。 言ngôn 教giáo 興hưng 者giả 謂vị 執chấp 色sắc 心tâm 以dĩ 為vi 我ngã 者giả 及cập 下hạ 根căn 者giả 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 說thuyết 十thập 八bát 界giới 。 次thứ 釋thích 名danh 者giả 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 總tổng 名danh 十thập 八bát 界giới 者giả 。 十thập 八bát 是thị 數số 界giới 是thị 種chủng 族tộc 義nghĩa 及cập 性tánh 別biệt 義nghĩa 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 十thập 八bát 種chủng 族tộc 及cập 性tánh 別biệt 故cố 。 是thị 帶đái 數số 釋thích 準chuẩn 上thượng 應ưng 知tri 。 次thứ 別biệt 名danh 者giả 六lục 根căn 六lục 塵trần 如như 處xứ 中trung 說thuyết 。 六lục 識thức 得đắc 名danh 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 者giả 從tùng 境cảnh 名danh 為vi 色sắc 識thức 乃nãi 至chí 法pháp 識thức 。 隨tùy 境cảnh 立lập 名danh 順thuận 識thức 義nghĩa 故cố 。 二nhị 者giả 從tùng 根căn 名danh 為vi 眼nhãn 識thức 乃nãi 至chí 意ý 識thức 。 隨tùy 根căn 立lập 名danh 具cụ 伏phục 發phát 等đẳng 。 五ngũ 種chủng 義nghĩa 故cố 。 此thử 即tức 色sắc 之chi 識thức 故cố 名danh 為vi 色sắc 識thức 。 乃nãi 至chí 意ý 之chi 識thức 故cố 名danh 為vi 意ý 識thức 。 故cố 六lục 釋thích 中trung 是thị 依y 主chủ 釋thích 。 若nhược 具cụ 分phân 別biệt 如như 成thành 唯duy 識thức 第đệ 五ngũ 卷quyển 說thuyết 。 後hậu 明minh 體thể 者giả 眼nhãn 等đẳng 十thập 二nhị 如như 處xứ 中trung 說thuyết 。 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 百bách 法Pháp 門môn 中trung 如như 其kỳ 自tự 名danh 。 眼nhãn 等đẳng 六lục 識thức 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 自tự 餘dư 諸chư 門môn 廣quảng 如như 諸chư 論luận 。


無vô 無vô 明minh 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 四tứ 遣khiển 緣duyên 生sanh 門môn 。 然nhiên 此thử 緣duyên 生sanh 自tự 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 流lưu 轉chuyển 二nhị 者giả 還hoàn 滅diệt 。 由do 無vô 明minh 故cố 。 能năng 起khởi 諸chư 行hành 乃nãi 至chí 由do 生sanh 為vi 緣duyên 老lão 死tử 。 如như 是thị 順thuận 流lưu 五ngũ 趣thú 四tứ 生sanh 如như 滿mãn 月nguyệt 輪luân 。 始thỉ 不bất 可khả 知tri 。 於ư 空không 性tánh 中trung 無vô 此thử 流lưu 轉chuyển 。 故cố 經kinh 說thuyết 言ngôn 無vô 無vô 明minh 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 由do 觀quán 智trí 力lực 令linh 無vô 明minh 滅diệt 。 無vô 明minh 滅diệt 故cố 。 諸chư 行hành 亦diệc 滅diệt 。 如như 此thử 乃nãi 至chí 由do 生sanh 滅diệt 故cố 。 老lão 死tử 亦diệc 滅diệt 。 此thử 即tức 輪luân 前tiền 還hoàn 歸quy 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 名danh 還hoàn 滅diệt 。 於ư 空không 性tánh 中trung 無vô 此thử 還hoàn 滅diệt 故cố 經kinh 亦diệc 說thuyết 。 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 如như 何hà 說thuyết 此thử 經Kinh 起khởi 門môn 者giả 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 。 為vi 求cầu 緣Duyên 覺Giác 故cố 說thuyết 緣duyên 生sanh 。 而nhi 今kim 此thử 緣duyên 為vi 顯hiển 法pháp 空không 故cố 說thuyết 此thử 門môn 。 然nhiên 此thử 緣duyên 生sanh 不bất 同đồng 常thường 釋thích 故cố 。 今kim 略lược 以dĩ 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 二nhị 出xuất 體thể 三tam 廢phế 立lập 。 言ngôn 釋thích 名danh 者giả 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 言ngôn 總tổng 名danh 者giả 十thập 二nhị 即tức 是thị 總tổng 標tiêu 其kỳ 數số 如như 緣duyên 起khởi 經kinh 。 如như 是thị 諸chư 分phần/phân 各các 由do 自tự 緣duyên 和hòa 合hợp 無vô 闕khuyết 相tương 續tục 而nhi 起khởi 故cố 名danh 緣duyên 起khởi 。 依y 瑜du 伽già 論luận 因nhân 名danh 緣Duyên 覺Giác 果quả 名danh 緣duyên 生sanh 。 於ư 此thử 名danh 中trung 舉cử 數số 顯hiển 宗tông 故cố 六lục 釋thích 中trung 是thị 帶đái 數số 釋thích 。 後hậu 出xuất 別biệt 名danh 者giả 三tam 際tế 中trung 愚ngu 於ư 境cảnh 不bất 了liễu 。 故cố 名danh 無vô 明minh 。 福phước 等đẳng 三tam 業nghiệp 遷thiên 流lưu 造tạo 作tác 名danh 之chi 為vi 行hành 。 眼nhãn 等đẳng 八bát 識thức 了liễu 別biệt 境cảnh 界giới 。 故cố 名danh 為vi 識thức 。 相tương/tướng 等đẳng 色sắc 等đẳng 召triệu 表biểu 質chất 礙ngại 故cố 曰viết 名danh 色sắc 。 眼nhãn 等đẳng 六lục 根căn 。 生sanh 長trưởng 心tâm 等đẳng 名danh 為vi 六lục 處xứ 。 苦khổ 等đẳng 三tam 觸xúc 對đối 前tiền 境cảnh 。 故cố 名danh 為vi 觸xúc 。 苦khổ 等đẳng 三tam 受thọ 領lãnh 順thuận 違vi 等đẳng 。 名danh 之chi 為vi 受thọ 。 自tự 體thể 等đẳng 貪tham 染nhiễm 自tự 境cảnh 。 故cố 名danh 為vi 愛ái 。 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ 執chấp 取thủ 境cảnh 等đẳng 。 名danh 之chi 為vi 取thủ 。 行hành 識thức 等đẳng 種chủng 能năng 招chiêu 生sanh 等đẳng 。 故cố 名danh 為vi 有hữu 。 識thức 等đẳng 五ngũ 法pháp 本bổn 無vô 今kim 有hữu 。 名danh 之chi 為vi 生sanh 。 即tức 彼bỉ 五ngũ 法pháp 衰suy 變biến 滅diệt 壞hoại 。 故cố 名danh 老lão 死tử 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 有hữu 其kỳ 三tam 義nghĩa 。 一nhất 引dẫn 生sanh 差sai 別biệt 二nhị 正chánh 出xuất 自tự 性tánh 三tam 現hiện 種chủng 分phân 別biệt 。 引dẫn 生sanh 差sai 別biệt 者giả 無vô 明minh 及cập 行hành 名danh 為vi 能năng 引dẫn 能năng 引dẫn 識thức 等đẳng 五ngũ 果quả 種chủng 故cố 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 名danh 為vi 所sở 引dẫn 是thị 前tiền 二nhị 支chi 。 所sở 引dẫn 發phát 故cố 。 愛ái 取thủ 有hữu 三tam 名danh 為vi 能năng 生sanh 近cận 生sanh 當đương 來lai 生sanh 老lão 死tử 故cố 。 生sanh 及cập 老lão 死tử 。 即tức 是thị 所sở 生sanh 。 是thị 愛ái 取thủ 有hữu 近cận 所sở 生sanh 故cố 。 正chánh 出xuất 體thể 者giả 能năng 發phát 正chánh 感cảm 福phước 等đẳng 三tam 業nghiệp 為vi 無vô 明minh 支chi 。 即tức 彼bỉ 所sở 發phát 為vi 行hành 支chi 體thể 親thân 生sanh 當đương 來lai 第đệ 八bát 識thức 種chủng 為vi 識thức 支chi 體thể 。 除trừ 後hậu 三tam 因nhân 。 餘dư 因nhân 皆giai 是thị 名danh 色sắc 支chi 體thể 後hậu 之chi 三tam 因nhân 如như 名danh 次thứ 第đệ 。 即tức 後hậu 三tam 種chủng 有hữu 解giải 名danh 色sắc 即tức 攝nhiếp 五ngũ 種chủng 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 於ư 中trung 隨tùy 勝thắng 立lập 餘dư 四tứ 種chủng 。 謂vị 賴lại 耶da 種chủng 名danh 為vi 識thức 支chi 立lập 餘dư 三tam 種chủng 。 謂vị 六lục 處xứ 等đẳng 能năng 潤nhuận 行hành 等đẳng 六lục 種chủng 種chủng 子tử 。 貪tham 欲dục 名danh 愛ái 緣duyên 愛ái 復phục 生sanh 欲dục 等đẳng 四tứ 取thủ 為vi 取thủ 支chi 體thể 。 然nhiên 此thử 四tứ 取thủ 如như 瑜du 伽già 論luận 第đệ 十thập 卷quyển 說thuyết 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 於ư 諸chư 欲dục 境cảnh 及cập 餘dư 四tứ 見kiến 於ư 諸chư 邪tà 戒giới 及cập 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 所sở 起khởi 貪tham 欲dục 為vi 取thủ 支chi 體thể 。 經kinh 論luận 同đồng 異dị 如như 緣duyên 起khởi 等đẳng 。 行hành 及cập 識thức 等đẳng 六lục 種chủng 種chủng 子tử 被bị 潤nhuận 已dĩ 後hậu 轉chuyển 名danh 為vi 有hữu 。 識thức 等đẳng 五ngũ 種chủng 所sở 生sanh 果quả 法pháp 始thỉ 從tùng 中trung 有hữu 至chí 本bổn 有hữu 中trung 未vị 衰suy 變biến 位vị 名danh 為vi 生sanh 支chi 。 至chí 衰suy 變biến 位vị 總tổng 名danh 為vi 老lão 身thân 壞hoại 命mạng 終chung 。 說thuyết 名danh 為vi 死tử 。 現hiện 種chủng 別biệt 者giả 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 就tựu 實thật 正chánh 理lý 門môn 二nhị 相tương 從tùng 假giả 說thuyết 門môn 。 相tương 從tùng 假giả 說thuyết 一nhất 一nhất 皆giai 通thông 種chủng 及cập 現hiện 行hành 。 故cố 十Thập 地Địa 論luận 無vô 明minh 有hữu 二nhị 一nhất 者giả 子tử 支chi 二nhị 者giả 果quả 支chi 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 應ưng 知tri 。 亦diệc 爾nhĩ 就tựu 實thật 正chánh 理lý 生sanh 與dữ 老lão 死tử 唯duy 現hiện 非phi 種chủng 。 識thức 等đẳng 六lục 支chi 唯duy 種chủng 非phi 現hiện 無vô 明minh 與dữ 行hành 。 及cập 愛ái 取thủ 支chi 皆giai 通thông 現hiện 種chủng 。 第đệ 三tam 廢phế 立lập 有hữu 其kỳ 三tam 義nghĩa 。 一nhất 約ước 定định 遍biến 廢phế 立lập 諸chư 支chi 二nhị 約ước 開khai 合hợp 分phân 別biệt 諸chư 支chi 三tam 約ước 世thế 地địa 辨biện 其kỳ 同đồng 異dị 。 約ước 支chi 廢phế 立lập 者giả 如như 成thành 唯duy 識thức 第đệ 八bát 卷quyển 。 說thuyết 問vấn 如như 何hà 老lão 位vị 不bất 別biệt 立lập 支chi 。 答đáp 非phi 定định 有hữu 故cố 。 附phụ 死tử 立lập 支chi 。 問vấn 病bệnh 何hà 非phi 支chi 答đáp 不bất 遍biến 定định 故cố 老lão 雖tuy 不bất 定định 遍biến 故cố 立lập 支chi 。 諸chư 界giới 趣thú 生sanh 除trừ 中trung 夭yểu 者giả 將tương 終chung 皆giai 有hữu 衰suy 朽hủ 行hành 故cố 。 問vấn 名danh 色sắc 不bất 遍biến 何hà 故cố 立lập 支chi 。 答đáp 定định 故cố 立lập 支chi 。 胎thai 卵noãn 濕thấp 生sanh 六lục 處xứ 未vị 滿mãn 定định 有hữu 名danh 色sắc 。 又hựu 名danh 色sắc 支chi 亦diệc 是thị 遍biến 有hữu 有hữu 色sắc 化hóa 生sanh 初sơ 受thọ 生sanh 位vị 雖tuy 具cụ 五ngũ 根căn 而nhi 未vị 有hữu 用dụng 。


爾nhĩ 時thời 未vị 名danh 六lục 處xứ 支chi 故cố 。 初sơ 生sanh 無vô 色sắc 雖tuy 定định 有hữu 意ý 根căn 而nhi 不bất 明minh 了liễu 未vị 名danh 意ý 處xứ 故cố 。 問vấn 愛ái 非phi 遍biến 有hữu 寧ninh 別biệt 立lập 支chi 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 不bất 愛ái 彼bỉ 故cố 。 答đáp 定định 故cố 別biệt 立lập 不bất 求cầu 無vô 有hữu 生sanh 善thiện 趣thú 者giả 定định 有hữu 愛ái 故cố 。 問vấn 若nhược 爾nhĩ 不bất 還hoàn 應ưng 無vô 有hữu 愛ái 。 答đáp 雖tuy 不bất 現hiện 起khởi 然nhiên 如như 彼bỉ 取thủ 定định 有hữu 種chủng 故cố 。 又hựu 愛ái 遍biến 生sanh 惡ác 趣thú 者giả 。 於ư 現hiện 我ngã 境cảnh 亦diệc 有hữu 愛ái 故cố 。 依y 無vô 希hy 求cầu 惡ác 趣thú 身thân 愛ái 。 經kinh 說thuyết 非phi 有hữu 非phi 彼bỉ 全toàn 無vô 。 二nhị 開khai 合hợp 差sai 別biệt 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 引dẫn 生sanh 相tương 對đối 以dĩ 辨biện 開khai 合hợp 二nhị 發phát 潤nhuận 相tương 對đối 以dĩ 辨biện 開khai 合hợp 。 引dẫn 生sanh 相tương 對đối 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。 何hà 緣duyên 所sở 生sanh 。 立lập 生sanh 老lão 死tử 所sở 引dẫn 別biệt 立lập 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 。 因nhân 位vị 難nan 知tri 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 依y 當đương 果quả 位vị 別biệt 立lập 五ngũ 支chi 。 具cụ 說thuyết 如như 彼bỉ 。 果quả 位vị 易dị 了liễu 差sai 別biệt 相tương/tướng 故cố 總tổng 立lập 二nhị 支chi 以dĩ 顯hiển 三tam 苦khổ 。 具cụ 說thuyết 如như 彼bỉ 。 發phát 潤nhuận 別biệt 者giả 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。 何hà 緣duyên 發phát 業nghiệp 總tổng 立lập 無vô 明minh 潤nhuận 業nghiệp 位vị 中trung 別biệt 立lập 愛ái 取thủ 。 雖tuy 諸chư 煩phiền 惱não 皆giai 能năng 發phát 潤nhuận 。 無vô 明minh 力lực 勝thắng 具cụ 足túc 如như 彼bỉ 而nhi 發phát 業nghiệp 位vị 無vô 明minh 力lực 增tăng 以dĩ 具cụ 十thập 一nhất 殊thù 勝thắng 事sự 故cố 謂vị 所sở 緣duyên 等đẳng 廣quảng 如như 經kinh 。 於ư 潤nhuận 業nghiệp 位vị 愛ái 力lực 偏thiên 增tăng 。 說thuyết 愛ái 如như 水thủy 能năng 沃ốc 潤nhuận 故cố 要yếu 數số 溉cái 灌quán 方phương 生sanh 有hữu 芽nha 。 且thả 依y 初sơ 後hậu 分phần/phân 愛ái 取thủ 二nhị 無vô 重trọng/trùng 發phát 義nghĩa 。 立lập 一nhất 無vô 明minh 三tam 約ước 世thế 地địa 辨biện 其kỳ 同đồng 異dị 。 有hữu 其kỳ 二nhị 義nghĩa 。 一nhất 約ước 地địa 辨biện 同đồng 異dị 二nhị 約ước 世thế 辨biện 同đồng 異dị 。 地địa 同đồng 異dị 者giả 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。 諸chư 緣duyên 起khởi 支chi 皆giai 依y 自tự 地địa 有hữu 所sở 發phát 行hạnh 。 依y 他tha 無vô 明minh 如như 下hạ 無vô 明minh 發phát 上thượng 地địa 行hành 。 不bất 爾nhĩ 初sơ 伏phục 下hạ 地địa 染nhiễm 著trước 。 所sở 起khởi 上thượng 定định 應ưng 非phi 行hành 支chi 。 彼bỉ 地địa 無vô 明minh 由do 未vị 起khởi 故cố 。 世thế 同đồng 異dị 者giả 如như 彼bỉ 論luận 說thuyết 。 此thử 十thập 二nhị 支chi 十thập 因nhân 二nhị 果quả 定định 不bất 同đồng 世thế 。 因nhân 中trung 前tiền 七thất 與dữ 愛ái 取thủ 有hữu 或hoặc 異dị 或hoặc 同đồng 。 若nhược 二nhị 三tam 七thất 各các 定định 同đồng 世thế 。 如như 是thị 十thập 二nhị 。 一nhất 重trọng/trùng 因nhân 果quả 足túc 顯hiển 輪luân 轉chuyển 及cập 離ly 斷đoạn 常thường 。 施thi 設thiết 兩lưỡng 重trọng/trùng 實thật 為vi 無vô 用dụng 。 或hoặc 應ưng 過quá 此thử 便tiện 致trí 無vô 窮cùng 。 解giải 曰viết 論luận 依y 先tiên 申thân 自tự 宗tông 一nhất 重trọng/trùng 緣duyên 起khởi 破phá 薩tát 婆bà 多đa 兩lưỡng 重trọng/trùng 緣duyên 起khởi 。 尋tầm 即tức 可khả 知tri 自tự 餘dư 諸chư 門môn 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。


無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 五ngũ 遣khiển 四Tứ 諦Đế 門môn 。 如như 何hà 說thuyết 此thử 四Tứ 諦Đế 門môn 者giả 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 為vi 求cầu 聲Thanh 聞Văn 。 說thuyết 應ưng 四Tứ 諦Đế 。 今kim 此thử 經Kinh 中trung 為vi 顯hiển 法pháp 空không 遣khiển 四Tứ 諦Đế 法pháp 。 然nhiên 此thử 四Tứ 諦Đế 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 字tự 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 三tam 種chủng 數số 差sai 別biệt 。 言ngôn 釋thích 名danh 者giả 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 言ngôn 總tổng 名danh 者giả 四tứ 是thị 標tiêu 數số 。 諦đế 有hữu 二nhị 義nghĩa 如như 瑜du 伽già 論luận 。 一nhất 如như 所sở 說thuyết 相tương/tướng 不bất 相tương 離ly 義nghĩa 。 二nhị 由do 離ly 此thử 故cố 致trí 究cứu 竟cánh 意ý 處xứ 是thị 帶đái 數số 釋thích 準chuẩn 前tiền 可khả 知tri 。 言ngôn 別biệt 名danh 者giả 諦đế 別biệt 不bất 同đồng 乃nãi 至chí 四tứ 種chủng 一nhất 苦khổ 二nhị 集tập 三tam 滅diệt 四tứ 道đạo 。 三tam 苦khổ 所sở 成thành 。 名danh 之chi 為vi 苦khổ 。 能năng 招chiêu 後hậu 果quả 故cố 名danh 為vi 集tập 。 集tập 苦khổ 盡tận 故cố 。 名danh 之chi 為vi 滅Diệt 。 能năng 除trừ 能năng 通thông 故cố 名danh 為vi 道đạo 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 者giả 苦Khổ 諦Đế 即tức 是thị 有hữu 漏lậu 五ngũ 蘊uẩn 能năng 感cảm 惑hoặc 業nghiệp 以dĩ 為vi 集Tập 諦Đế 。 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 為vi 滅Diệt 諦Đế 體thể 。 道Đạo 諦Đế 即tức 道đạo 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 第đệ 三tam 種chủng 數số 別biệt 者giả 。 或hoặc 二nhị 或hoặc 三tam 。 所sở 言ngôn 二nhị 者giả 一nhất 者giả 世thế 俗tục 二nhị 者giả 勝thắng 義nghĩa 。 於ư 一nhất 一nhất 諦đế 皆giai 具cụ 四Tứ 諦Đế 如như 顯hiển 揚dương 等đẳng 。 恐khủng 繁phồn 不bất 敘tự 。 依y 勝thắng 鬘man 經kinh 。 亦diệc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 有hữu 作tác 二nhị 者giả 無vô 作tác 。 由do 煩phiền 惱não 障chướng 及cập 所sở 發phát 業nghiệp 感cảm 分phân 段đoạn 生sanh 。 彼bỉ 所sở 感cảm 果quả 。 名danh 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 能năng 感cảm 惑hoặc 業nghiệp 故cố 名danh 集Tập 諦Đế 。 彼bỉ 苦khổ 集tập 盡tận 名danh 為vi 滅Diệt 諦Đế 。 生sanh 空không 觀quán 智trí 名danh 為vi 道Đạo 諦đế 。 無vô 漏lậu 業nghiệp 因nhân 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 感cảm 變biến 易dị 生sanh 。 所sở 招chiêu 異dị 熟thục 。 以dĩ 為vi 苦Khổ 諦Đế 。 能năng 感cảm 惑hoặc 業nghiệp 。 名danh 為vi 集Tập 諦Đế 。 彼bỉ 苦khổ 集tập 盡tận 故cố 名danh 滅Diệt 諦Đế 。 法pháp 空không 觀quán 智trí 名danh 為vi 道Đạo 諦đế 。 問vấn 豈khởi 不bất 法pháp 執chấp 不bất 能năng 發phát 業nghiệp 亦diệc 非phi 潤nhuận 生sanh 。 無vô 漏lậu 聖thánh 道Đạo 。 非phi 苦khổ 集Tập 諦Đế 如như 何hà 經kinh 說thuyết 無vô 漏lậu 為vi 因nhân 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 答đáp 如như 成thành 唯duy 識thức 第đệ 八bát 卷quyển 說thuyết 。 斷đoạn 法pháp 執chấp 及cập 資tư 助trợ 緣duyên 故cố 說thuyết 無vô 漏lậu 為vi 因nhân 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 理lý 實thật 即tức 前tiền 感cảm 分phân 段đoạn 業nghiệp 及cập 所sở 感cảm 果quả 由do 資tư 力lực 故cố 。 轉chuyển 勝thắng 轉chuyển 妙diệu 以dĩ 為vi 變biến 易dị 。 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 所sở 言ngôn 三tam 者giả 二nhị 種chủng 四Tứ 諦Đế 皆giai 具cụ 三tam 性tánh 。 謂vị 所sở 執chấp 等đẳng 如như 中trung 邊biên 論luận 及cập 成thành 唯duy 識thức 第đệ 八bát 卷quyển 中trung 。 廣quảng 辨biện 其kỳ 相tương 尋tầm 即tức 可khả 知tri 不bất 繁phồn 具cụ 述thuật 。


無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 六lục 遣khiển 智trí 斷đoạn 門môn 。 如như 何hà 說thuyết 此thử 智trí 斷đoạn 門môn 者giả 如như 法Pháp 華hoa 經kinh 。 為vì 諸chư 菩Bồ 薩Tát 說thuyết 六Lục 度Độ 法pháp 。 今kim 此thử 經Kinh 中trung 為vi 顯hiển 法pháp 空không 遣khiển 智trí 斷đoạn 門môn 。 然nhiên 即tức 智trí 斷đoạn 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 曰viết 在tại 因nhân 名danh 智trí 。 即tức 是thị 般Bát 若Nhã 。 果quả 位vị 名danh 得đắc 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 一nhất 曰viết 菩Bồ 提Đề 名danh 智trí 涅Niết 槃Bàn 名danh 得đắc 。 雖tuy 有hữu 兩lưỡng 釋thích 後hậu 說thuyết 為vi 勝thắng 。 諸chư 部bộ 般Bát 若Nhã 皆giai 遣khiển 菩Bồ 提Đề 及cập 涅Niết 槃Bàn 。 故cố 菩Bồ 提Đề 涅Niết 槃Bàn 。 後hậu 當đương 分phân 別biệt 。


以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 三tam 顯hiển 所sở 得đắc 果quả 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 正chánh 明minh 得đắc 果quả 後hậu 引dẫn 例lệ 。 證chứng 成thành 前tiền 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 辨biện 觀quán 有hữu 能năng 後hậu 顯hiển 所sở 得đắc 果quả 此thử 即tức 初sơ 也dã 。 於ư 中trung 有hữu 三tam 初sơ 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 者giả 辨biện 空không 離ly 相tương/tướng 。 理lý 實thật 空không 性tánh 離ly 六lục 門môn 法pháp 。 舉cử 後hậu 顯hiển 前tiền 但đãn 言ngôn 無vô 得đắc 。 次thứ 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 者giả 觀quán 人nhân 發phát 意ý 。 如như 前tiền 所sở 說thuyết 。 菩Bồ 提Đề 名danh 覺giác 薩tát 埵đóa 即tức 是thị 。 所sở 化hóa 有hữu 情tình 。 上thượng 求cầu 菩Bồ 提Đề 下hạ 化hóa 有hữu 情tình 發phát 此thử 智trí 悲bi 。 故cố 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 後hậu 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 者giả 辨biện 觀quán 有hữu 能năng 。 翻phiên 名danh 釋thích 義nghĩa 如như 上thượng 。 應ưng 知tri 般Bát 若Nhã 。 名danh 智trí 別biệt 境cảnh 中trung 慧tuệ 心tâm 言ngôn 即tức 顯hiển 與dữ 慧tuệ 俱câu 心tâm 。 心tâm 有hữu 二nhị 種chủng 所sở 謂vị 性tánh 相tướng 罣quái 礙ngại 即tức 是thị 惑hoặc 智trí 二nhị 障chướng 。 總tổng 釋thích 意ý 曰viết 真chân 性tánh 空không 理lý 離ly 六lục 相tương/tướng 故cố 。 發phát 意ý 菩Bồ 薩Tát 。 依y 彼bỉ 觀quán 智trí 令linh 慧tuệ 俱câu 心tâm 證chứng 空không 斷đoạn 障chướng 。 非phi 諸chư 執chấp 有hữu 異dị 生sanh 二Nhị 乘Thừa 內nội 證chứng 二nhị 空không 斷đoạn 其kỳ 二nhị 障chướng 。


無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 顯hiển 所sở 得đắc 果quả 。 或hoặc 有hữu 本bổn 云vân 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 雖tuy 有hữu 二nhị 本bổn 後hậu 本bổn 為vi 勝thắng 。 然nhiên 所sở 得đắc 果quả 。 有hữu 其kỳ 四tứ 種chủng 。 一nhất 無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 者giả 遠viễn 離ly 諸chư 怖bố 畏úy 。 怖bố 畏úy 即tức 是thị 五ngũ 種chủng 怖bố 畏úy 。 如như 佛Phật 地địa 論luận 第đệ 二nhị 卷quyển 說thuyết 。 五ngũ 怖bố 畏úy 者giả 一nhất 不bất 活hoạt 畏úy 二nhị 惡ác 名danh 畏úy 三tam 死tử 畏úy 四tứ 惡ác 趣thú 畏úy 五ngũ 怯khiếp 眾chúng 畏úy 。 如như 是thị 五ngũ 畏úy 證chứng 得đắc 清thanh 淨tịnh 意ý 樂lạc 。 地địa 時thời 皆giai 已dĩ 遠viễn 離ly 。 二nhị 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 者giả 遠viễn 離ly 果quả 顛điên 倒đảo 。 即tức 是thị 三tam 四tứ 七thất 八bát 。 三tam 者giả 謂vị 即tức 想tưởng 見kiến 及cập 心tâm 。 四tứ 者giả 所sở 謂vị 。 無vô 常thường 為vi 常thường 於ư 苦khổ 為vi 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 淨tịnh 為vi 淨tịnh 。 無vô 我ngã 為vi 我ngã 。 七thất 倒đảo 不bất 異dị 前tiền 三tam 四tứ 倒đảo 。 八bát 倒đảo 謂vị 即tức 於ư 前tiền 四tứ 倒đảo 更cánh 加gia 四tứ 種chủng 。 理lý 實thật 佛Phật 果Quả 常thường 樂lạc 我ngã 淨tịnh 。 執chấp 為vi 無vô 常thường 無vô 我ngã 。 不bất 淨tịnh 翻phiên 樂nhạo/nhạc/lạc 為vi 苦khổ 。 三tam 遠viễn 離ly 夢mộng 想tưởng 者giả 遠viễn 離ly 夢mộng 想tưởng 果quả 。 即tức 八bát 妄vọng 想tưởng 其kỳ 想tưởng 如như 夢mộng 故cố 名danh 夢mộng 想tưởng 。 瑜du 伽già 名danh 為vi 八bát 種chủng 分phân 別biệt 。 釋thích 彼bỉ 意ý 曰viết 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 由do 不bất 了liễu 知tri 。 真Chân 如Như 空không 性tánh 。 由do 此thử 因nhân 緣duyên 。 能năng 生sanh 三tam 事sự 。 一nhất 者giả 根căn 境cảnh 二nhị 我ngã 見kiến 慢mạn 三tam 貪tham 瞋sân 癡si 。 由do 貪tham 等đẳng 故cố 能năng 造tạo 諸chư 業nghiệp 能năng 生sanh 有hữu 情tình 。 及cập 器khí 世thế 間gian 。 由do 斯tư 長trường 時thời 轉chuyển 輪luân 生sanh 死tử 故cố 。 尋tầm 思tư 等đẳng 生sanh 法pháp 空không 觀quán 斷đoạn 除trừ 惑hoặc 業nghiệp 證chứng 大đại 菩Bồ 提Đề 故cố 。 今kim 略lược 述thuật 八bát 分phân 別biệt 義nghĩa 如như 瑜du 伽già 論luận 三tam 十thập 六lục 曰viết 。 又hựu 諸chư 愚ngu 夫phu 由do 於ư 如như 是thị 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 不bất 了liễu 知tri 故cố 。 從tùng 是thị 因nhân 緣duyên 。 八bát 分phân 別biệt 轉chuyển 能năng 生sanh 三tam 事sự 。 能năng 起khởi 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 世thế 間gian 及cập 器khí 世thế 間gian 。 云vân 何hà 名danh 為vi 八bát 。 種chủng 分phân 別biệt 者giả 。 一nhất 者giả 自tự 性tánh 於ư 一nhất 切thiết 法pháp 。 分phân 別biệt 自tự 性tánh 如như 色sắc 聲thanh 等đẳng 。 二nhị 者giả 差sai 別biệt 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 分phân 別biệt 可khả 見kiến 不bất 可khả 見kiến 等đẳng 。 三tam 者giả 總tổng 執chấp 謂vị 即tức 於ư 彼bỉ 。 色sắc 聲thanh 等đẳng 上thượng 計kế 有hữu 情tình 我ngã 舍xá 軍quân 林lâm 等đẳng 。 四tứ 者giả 我ngã 分phân 別biệt 。 五ngũ 者giả 我ngã 所sở 此thử 二nhị 分phần 別biệt 於ư 諸chư 有hữu 漏lậu 有hữu 取thủ 。 之chi 上thượng 即tức 計kế 為vi 我ngã 惑hoặc 計kế 我ngã 所sở 。 六lục 者giả 愛ái 分phân 別biệt 。 七thất 者giả 非phi 愛ái 。 八bát 者giả 俱câu 相tương 違vi 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 於ư 妙diệu 非phi 妙diệu 及cập 俱câu 離ly 事sự 所sở 生sanh 分phân 別biệt 。 三tam 藏tạng 解giải 曰viết 八bát 種chủng 皆giai 以dĩ 無vô 記ký 異dị 熟thục 生sanh 慧tuệ 為vi 其kỳ 自tự 性tánh 。 或hoặc 可khả 尋tầm 伺tứ 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 生sanh 三tam 事sự 者giả 。 初sơ 三tam 分phân 別biệt 能năng 生sanh 戲hí 論luận 所sở 依y 緣duyên 事sự 。 六lục 根căn 六lục 境cảnh 。 次thứ 二nhị 分phần 別biệt 能năng 生sanh 我ngã 見kiến 及cập 以dĩ 我ngã 慢mạn 。 後hậu 三tam 如như 次thứ 生sanh 貪tham 瞋sân 癡si 。 當đương 知tri 此thử 中trung 。 所sở 依y 緣duyên 事sự 為vi 所sở 依y 故cố 。 生sanh 我ngã 見kiến 慢mạn 。 見kiến 慢mạn 為vi 依y 生sanh 貪tham 瞋sân 癡si 。 由do 此thử 三tam 事sự 。 能năng 現hiện 有hữu 情tình 及cập 器khí 世thế 間gian 。 流lưu 轉chuyển 品phẩm 法pháp 。 四tứ 尋tầm 等đẳng 觀quán 具cụ 如như 諸chư 論luận 。 此thử 經Kinh 意ý 曰viết 由do 般Bát 若Nhã 故cố 。 內nội 證chứng 法pháp 空không 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 八bát 種chủng 妄vọng 想tưởng 。 四tứ 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 者giả 證chứng 得đắc 涅Niết 槃Bàn 果quả 。 涅Niết 槃Bàn 略lược 以dĩ 四tứ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 字tự 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 三tam 種chủng 數số 多đa 少thiểu 四tứ 問vấn 答đáp 分phân 別biệt 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 舊cựu 曰viết 梵Phạm 音âm 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 或hoặc 云vân 泥Nê 洹Hoàn 。 此thử 土thổ/độ 翻phiên 譯dịch 名danh 為vi 寂tịch 滅diệt 。 大đại 唐đường 三tam 藏tạng 曰viết 波ba 利lợi 匿nặc 縛phược 喃nẩm 此thử 云vân 圓viên 寂tịch 。 究cứu 竟cánh 離ly 障chướng 生sanh 死tử 喧huyên 動động 故cố 曰viết 圓viên 寂tịch 。 謂vị 欲dục 存tồn 舊cựu 。 名danh 為vi 涅Niết 槃Bàn 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 薩tát 婆bà 多đa 宗tông 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 皆giai 用dụng 擇trạch 滅diệt 無vô 為vi 。 為vi 體thể 有hữu 實thật 自tự 性tánh 。 依y 經kinh 部bộ 宗tông 煩phiền 惱não 滅diệt 處xứ 名danh 有hữu 餘dư 依y 。 苦khổ 果quả 盡tận 處xứ 名danh 無vô 餘dư 依y 。 假giả 而nhi 非phi 實thật 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 曰viết 滅Diệt 諦Đế 為vi 體thể 惑hoặc 業nghiệp 滅diệt 處xứ 滅Diệt 諦Đế 攝nhiếp 故cố 。 一nhất 曰viết 皆giai 用dụng 道Đạo 諦Đế 為vi 性tánh 於ư 道đạo 建kiến 立lập 惑hoặc 等đẳng 滅diệt 故cố 。 今kim 依y 大Đại 乘Thừa 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 曇đàm 無vô 懺sám 曰viết 四tứ 德đức 為vi 林lâm 玄huyền 致trí 為vi 本bổn 。 真Chân 諦Đế 三tam 藏tạng 說thuyết 大Đại 乘Thừa 中trung 有hữu 四tứ 涅Niết 槃Bàn 三tam 是thị 道Đạo 果Quả 本bổn 來lai 清thanh 淨tịnh 。 非phi 道Đạo 果Quả 攝nhiếp 。 又hựu 說thuyết 般Bát 若Nhã 及cập 以dĩ 大đại 悲bi 為vi 無vô 住trú 處xứ 。 涅Niết 槃Bàn 自tự 性tánh 。 如như 此thử 等đẳng 說thuyết 。 不bất 可khả 具cụ 述thuật 。 今kim 三tam 藏tạng 曰viết 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 用dụng 如như 為vi 體thể 。 故cố 成thành 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 曰viết 。 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 皆giai 依y 真Chân 如Như 離ly 障chướng 建kiến 立lập 。 而nhi 涅Niết 槃Bàn 說thuyết 法Pháp 身thân 般Bát 若Nhã 解giải 脫thoát 。 三tam 事sự 成thành 涅Niết 槃Bàn 者giả 舉cử 能năng 成thành 智trí 意ý 。 取thủ 所sở 成thành 離ly 障chướng 真Chân 如Như 非phi 能năng 成thành 智trí 為vi 其kỳ 自tự 性tánh 法pháp 。 數số 類loại 分phân 別biệt 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 曰viết 初sơ 後hậu 即tức 是thị 真Chân 如Như 中trung 間gian 二nhị 種chủng 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 曰viết 初sơ 一nhất 即tức 是thị 真Chân 如Như 後hậu 三tam 皆giai 是thị 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 。 雖tuy 有hữu 兩lưỡng 說thuyết 護hộ 法Pháp 正chánh 宗tông 以dĩ 後hậu 為vi 正chánh 。 第đệ 三tam 種chủng 數số 分phân 別biệt 者giả 略lược 即tức 二nhị 種chủng 廣quảng 開khai 為vi 四tứ 。 所sở 言ngôn 二nhị 者giả 一nhất 者giả 性tánh 淨tịnh 二nhị 者giả 方phương 便tiện 淨tịnh 。 開khai 為vi 四tứ 者giả 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 有hữu 餘dư 無vô 餘dư 及cập 無vô 住trú 處xứ 。 如như 成thành 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 說thuyết 。 涅Niết 槃Bàn 義nghĩa 別biệt 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 本bổn 來lai 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 雖tuy 有hữu 客khách 染nhiễm 而nhi 本bổn 性tánh 淨tịnh 具cụ 無vô 數số 量lượng 。 微vi 妙diệu 功công 德đức 。 唯duy 真chân 聖thánh 者giả 自tự 內nội 所sở 證chứng 。 其kỳ 性tánh 本bổn 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 二nhị 有hữu 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 煩phiền 惱não 障chướng 雖tuy 有hữu 微vi 苦khổ 所sở 依y 未vị 滅diệt 而nhi 障chướng 永vĩnh 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 三tam 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 生sanh 死tử 苦khổ 。 煩phiền 惱não 既ký 盡tận 餘dư 依y 亦diệc 滅diệt 眾chúng 苦khổ 永vĩnh 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 四tứ 無vô 住trú 處xứ 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 即tức 真Chân 如Như 出xuất 所sở 知tri 障chướng 大đại 悲bi 般Bát 若Nhã 常thường 所sở 輔phụ 翼dực 由do 斯tư 不bất 住trụ 生sanh 死tử 涅Niết 槃Bàn 。 利lợi 樂lạc 有hữu 情tình 。 窮cùng 未vị 來lai 際tế 。 用dụng 而nhi 常thường 寂tịch 故cố 名danh 涅Niết 槃Bàn 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 有hữu 初sơ 一nhất 。 二Nhị 乘Thừa 無Vô 學Học 容dung 有hữu 前tiền 三tam 。 唯duy 我ngã 世Thế 尊Tôn 。 可khả 言ngôn 具cụ 四tứ 。 第đệ 四tứ 問vấn 答đáp 。 問vấn 如như 何hà 善Thiện 逝Thệ 有hữu 有hữu 餘dư 依y 。 答đáp 雖tuy 無vô 實thật 依y 而nhi 現hiện 似tự 有hữu 。 或hoặc 苦khổ 依y 盡tận 說thuyết 無vô 餘dư 依y 。 非phi 苦khổ 依y 在tại 說thuyết 有hữu 餘dư 依y 。 是thị 故cố 世Thế 尊Tôn 。 可khả 言ngôn 具cụ 四tứ 。 問vấn 若nhược 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 有hữu 無vô 餘dư 依y 如như 何hà 有hữu 處xứ 說thuyết 彼bỉ 非phi 有hữu (# 如như 勝thắng 鬘man 等đẳng )# 答đáp 有hữu 處xứ 說thuyết 彼bỉ 都đô 無vô 涅Niết 槃Bàn 豈khởi 有hữu 餘dư 依y 彼bỉ 亦diệc 非phi 有hữu (# 此thử 亦diệc 勝thắng 等đẳng )# 然nhiên 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 身thân 智trí 在tại 時thời 有hữu 所sở 知tri 障chướng 。 苦khổ 依y 未vị 盡tận 圓viên 寂tịch 義nghĩa 隱ẩn 。 說thuyết 無vô 涅Niết 槃Bàn 非phi 彼bỉ 實thật 無vô 。 煩phiền 惱não 障chướng 盡tận 所sở 顯hiển 真chân 理lý 有Hữu 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 爾nhĩ 時thời 未vị 證chứng 無vô 餘dư 圓viên 寂tịch 。 故cố 亦diệc 說thuyết 彼bỉ 無vô 無vô 餘dư 依y 。 非phi 彼bỉ 後hậu 時thời 滅diệt 身thân 智trí 已dĩ 無vô 苦khổ 依y 盡tận 。 無Vô 餘Dư 涅Niết 槃Bàn 。 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 問vấn 諸chư 所sở 知tri 障chướng 既ký 不bất 感cảm 生sanh 如như 何hà 斷đoạn 彼bỉ 得đắc 無vô 住trú 處xứ 。 答đáp 彼bỉ 能năng 隱ẩn 覆phú 法pháp 空không 真Chân 如Như 故cố 斷đoạn 彼bỉ 時thời 顯hiển 法pháp 空không 理lý 。 此thử 理lý 即tức 是thị 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 。 令linh 於ư 二nhị 邊biên 俱câu 不bất 住trụ 故cố 。 問vấn 若nhược 所sở 知tri 障chướng 亦diệc 障chướng 涅Niết 槃Bàn 如như 何hà 斷đoạn 彼bỉ 不bất 得đắc 擇trạch 滅diệt 。 答đáp 擇trạch 滅diệt 離ly 縛phược 彼bỉ 非phi 縛phược 故cố 。 問vấn 既ký 爾nhĩ 斷đoạn 彼bỉ 寧ninh 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 答đáp 非phi 諸chư 涅Niết 槃Bàn 皆giai 擇trạch 滅diệt 攝nhiếp 不bất 爾nhĩ 性tánh 淨tịnh 應ưng 非phi 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 說thuyết 。 亦diệc 是thị 擇trạch 滅diệt 所sở 攝nhiếp 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 已dĩ 外ngoại 問vấn 答đáp 如như 理lý 應ưng 思tư 。


三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 引dẫn 例lệ 證chứng 成thành 。 於ư 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 正chánh 明minh 得đắc 果quả 後hậu 約ước 用dụng 歎thán 勝thắng 。 此thử 即tức 初sơ 也dã 文văn 有hữu 三tam 節tiết 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 者giả 辨biện 得đắc 果quả 人nhân 。 三tam 世thế 即tức 是thị 過quá 現hiện 未vị 來lai 。 有hữu 為vi 法pháp 也dã 。 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 曾tằng 有hữu 現hiện 有hữu 及cập 以dĩ 當đương 有hữu 以dĩ 為vi 三tam 世thế 。 又hựu 說thuyết 如như 次thứ 當đương 不bất 有hữu 法pháp 正chánh 現hiện 有hữu 法pháp 曾tằng 不bất 有hữu 法pháp 以dĩ 為vi 三tam 世thế 。 然nhiên 此thử 三tam 世thế 。 有hữu 其kỳ 三tam 種chủng 。 一nhất 種chủng 子tử 三tam 世thế 二nhị 道Đạo 理lý 三tam 世thế 三tam 唯duy 識thức 三tam 世thế 。 如như 此thử 三tam 世thế 諸chư 宗tông 同đồng 異dị 具cụ 如như 諸chư 論luận 。 如như 理lý 應ưng 思tư 。 梵Phạm 音âm 佛Phật 陀Đà 此thử 翻phiên 覺giác 者giả 。 具cụ 有hữu 五ngũ 義nghĩa 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 如như 佛Phật 地địa 論luận 。 言ngôn 五ngũ 義nghĩa 者giả 一nhất 具cụ 二nhị 智trí 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 一Nhất 切Thiết 種Chủng 智Trí 。 二nhị 離ly 二nhị 障chướng (# 煩phiền 惱não 所sở 知tri 三Tam 達Đạt 二nhị 相tương/tướng 一nhất 切thiết 法pháp 一nhất 切thiết 。 種chủng 法pháp )# 四tứ 具cụ 二nhị 利lợi 自tự 利lợi 利lợi 他tha 。 五ngũ 具cụ 二nhị 譬thí (# 如như 睡thụy 夢mộng 覺giác 如như 蓮liên 華hoa 開khai )# 具cụ 此thử 五ngũ 義nghĩa 。 故cố 名danh 為vi 佛Phật 。 次thứ 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 者giả 辨biện 能năng 得đắc 智trí 如như 前tiền 可khả 知tri 。 後hậu 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 者giả 。 顯hiển 所sở 得đắc 果quả 。 即tức 是thị 菩Bồ 提Đề 。 梵Phạm 音âm 如như 上thượng 。 而nhi 翻phiên 此thử 言ngôn 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 一nhất 曰viết 阿a 之chi 言ngôn 無vô 耨nậu 多đa 羅la 云vân 上thượng 三tam 名danh 正chánh 藐miệu 言ngôn 真chân 後hậu 三tam 名danh 正chánh 菩Bồ 提Đề 曰viết 道đạo 。 總tổng 言ngôn 無vô 上thượng 正chánh 真chân 正chánh 正Chánh 道Đạo 。 一nhất 曰viết 阿a 之chi 言ngôn 無vô 耨nậu 多đa 羅la 曰viết 上thượng 三tam 名danh 正chánh 藐miệu 言ngôn 遍biến 三tam 云vân 知tri 菩Bồ 提Đề 名danh 覺giác 。 如như 理lý 智trí 緣duyên 真Chân 如Như 名danh 正chánh 。 如như 量lượng 智trí 緣duyên 俗tục 言ngôn 遍biến 。 無vô 分phân 別biệt 智trí 。 斷đoạn 二nhị 無vô 知tri 名danh 知tri 。 菩Bồ 提Đề 出xuất 睡thụy 夢mộng 之chi 表biểu 稱xưng 覺giác 。 此thử 四Tứ 智Trí 是thị 菩Bồ 提Đề 體thể 超siêu 二Nhị 乘Thừa 果Quả 故cố 名danh 無vô 上thượng 。 今kim 大đại 唐đường 三tam 藏tạng 曰viết 阿a 之chi 言ngôn 無vô 耨nậu 多đa 羅la 名danh 上thượng 三tam 名danh 正chánh 藐miệu 名danh 等đẳng 三tam 又hựu 言ngôn 正chánh 菩Bồ 提Đề 云vân 覺giác 。 無vô 法pháp 可khả 過quá 故cố 言ngôn 無vô 上thượng 。 理lý 事sự 遍biến 知tri 故cố 云vân 正chánh 等đẳng 。 離ly 妄vọng 照chiếu 真chân 復phục 云vân 正chánh 覺giác 。 即tức 是thị 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 問vấn 標tiêu 宗tông 得đắc 果quả 但đãn 說thuyết 涅Niết 槃Bàn 。 引dẫn 例lệ 證chứng 成thành 唯duy 菩Bồ 提Đề 者giả 。 以dĩ 覺giác 證chứng 滅diệt 豈khởi 不bất 相tương 違vi 。 答đáp 理lý 實thật 皆giai 通thông 智trí 斷đoạn 二nhị 德đức 各các 據cứ 一nhất 義nghĩa 。 影ảnh 略lược 互hỗ 顯hiển 此thử 。 菩Bồ 提Đề 義nghĩa 略lược 以dĩ 三tam 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 釋thích 名danh 字tự 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 三tam 諸chư 門môn 分phân 別biệt 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 梵Phạm 音âm 菩Bồ 提Đề 此thử 翻phiên 名danh 覺giác 。 覺giác 有hữu 三tam 種chủng 謂vị 三tam 乘thừa 智trí 而nhi 今kim 且thả 說thuyết 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 即tức 真chân 俗tục 智trí 雙song 證chứng 二nhị 空không 。 故cố 名danh 為vi 覺giác 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 。 有hữu 其kỳ 二nhị 種chủng 。 一nhất 就tựu 實thật 出xuất 體thể 四Tứ 智Trí 為vi 性tánh 故cố 。 成thành 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 曰viết 菩Bồ 提Đề 即tức 是thị 。 四Tứ 智Trí 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 為vi 體thể 。 二nhị 相tương 從tùng 假giả 說thuyết 略lược 有hữu 三tam 門môn 。 一nhất 智trí 斷đoạn 分phân 別biệt 即tức 用dụng 二nhị 空không 觀quán 智trí 。 及cập 斷đoạn 二nhị 障chướng 所sở 證chứng 無vô 為vi 。 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 故cố 。 瑜du 伽già 論luận 菩Bồ 薩Tát 地địa 曰viết 二nhị 斷đoạn 二nhị 智trí 。 名danh 為vi 菩Bồ 提Đề 。 彼bỉ 說thuyết 二nhị 斷đoạn 為vi 菩Bồ 提Đề 者giả 智trí 之chi 果quả 故cố 。 相tương 從tùng 假giả 說thuyết 亦diệc 名danh 為vi 智trí 。 三tam 二nhị 身thân 分phân 別biệt 通thông 用dụng 三Tam 身Thân 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 故cố 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 智trí 殊thù 勝thắng 體thể 即tức 是thị 三Tam 身Thân 。 彼bỉ 曰viết 法Pháp 身thân 通thông 名danh 智trí 者giả 智trí 之chi 性tánh 故cố 似tự 說thuyết 名danh 智trí 。 三tam 五ngũ 法pháp 分phân 別biệt 通thông 用dụng 五ngũ 法pháp 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 佛Phật 地địa 經kinh 曰viết 有hữu 五ngũ 種chủng 法Pháp 。 攝nhiếp 大đại 覺giác 地địa 。 所sở 謂vị 四Tứ 智Trí 及cập 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 彼bỉ 經kinh 真Chân 如Như 為vi 大đại 覺giác 者giả 同đồng 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 。 覺giác 之chi 性tánh 故cố 。 依y 智Trí 度Độ 論luận 覺giác 之chi 境cảnh 故cố 名danh 之chi 為vi 覺giác 。 故cố 彼bỉ 論luận 云vân 說thuyết 智trí 及cập 智trí 處xứ 皆giai 名danh 為vi 般Bát 若Nhã 。 第đệ 三tam 諸chư 門môn 分phân 別biệt 先tiên 釋thích 四Tứ 智Trí 後hậu 辨biện 三Tam 身Thân 。 且thả 說thuyết 四Tứ 智Trí 五ngũ 門môn 分phân 別biệt 。 一nhất 標tiêu 名danh 出xuất 體thể 門môn 二nhị 轉chuyển 識thức 得đắc 智trí 門môn 三tam 心tâm 所sở 相tương 應ứng 門môn 四tứ 所sở 緣duyên 差sai 別biệt 門môn 五ngũ 初sơ 得đắc 現hiện 起khởi 門môn 。 一nhất 標tiêu 名danh 出xuất 體thể 門môn 者giả 一nhất 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 如như 依y 圓viên 鏡kính 。 眾chúng 緣duyên 影ảnh 現hiện 。 如như 是thị 依y 止chỉ 。 如Như 來Lai 智trí 鏡kính 。 諸chư 處xứ 境cảnh 識thức 。 眾chúng 像tượng 影ảnh 現hiện 。 從tùng 諭dụ 立lập 號hiệu 即tức 用dụng 第đệ 八bát 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 以dĩ 為vi 自tự 體thể 。 有hữu 十thập 一nhất 喻dụ 如như 佛Phật 地địa 經kinh 。 二nhị 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 自tự 他tha 有hữu 情tình 悉tất 皆giai 平bình 等đẳng 。 從tùng 用dụng 立lập 號hiệu 名danh 平bình 等đẳng 智trí 。 有hữu 十thập 平bình 等đẳng 。 如như 經kinh 廣quảng 說thuyết 。 第đệ 七thất 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 為vi 體thể 。 三tam 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 善thiện 觀quán 諸chư 法pháp 。 自tự 相tướng 共cộng 相tướng 。 從tùng 用dụng 立lập 號hiệu 名danh 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 有hữu 十thập 種chủng 喻dụ 如như 經kinh 廣quảng 釋thích 。 第đệ 六lục 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 為vi 體thể 。 四tứ 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 普phổ 於ư 十thập 方phương 。 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 變biến 化hóa 三tam 業nghiệp 。 所sở 應ứng 作tác 事sự 。 此thử 亦diệc 從tùng 用dụng 名danh 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 有hữu 十thập 種chủng 喻dụ 如như 經kinh 廣quảng 說thuyết 。 五ngũ 識thức 相tương 應ứng 。 心tâm 品phẩm 為vi 體thể 。 二nhị 轉chuyển 識thức 得đắc 智trí 者giả 佛Phật 地địa 第đệ 三tam 。 有hữu 二nhị 師sư 說thuyết 。 一nhất 曰viết 轉chuyển 第đệ 八bát 識thức 。 得đắc 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 轉chuyển 第đệ 七thất 識thức 。 得đắc 平bình 等đẳng 性tánh 智trí 。 轉chuyển 第đệ 六lục 識thức 。 得đắc 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 轉chuyển 五ngũ 現hiện 識thức 成thành 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 一nhất 曰viết 轉chuyển 第đệ 六lục 識thức 。 得đắc 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 轉chuyển 五ngũ 現hiện 識thức 得đắc 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 此thử 不bất 應ưng 理lý 非phi 次thứ 第đệ 故cố 。 說thuyết 法Pháp 斷đoạn 疑nghi 則tắc 遍biến 觀quán 察sát 非phi 五ngũ 用dụng 故cố 。 無vô 性tánh 攝nhiếp 論luận 亦diệc 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 大đại 莊trang 嚴nghiêm 論luận 同đồng 佛Phật 地địa 論luận 第đệ 二nhị 所sở 說thuyết 。 成thành 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 中trung 即tức 同đồng 佛Phật 地địa 初sơ 師sư 所sở 說thuyết 須tu 會hội 。 三tam 心tâm 所sở 相tương 應ứng 者giả 一nhất 一nhất 皆giai 與dữ 二nhị 十thập 一nhất 法pháp 心tâm 品phẩm 相tương 應ứng 。 謂vị 所sở 遍biến 行hành 別biệt 境cảnh 各các 五ngũ 善thiện 有hữu 十thập 一nhất 。 具cụ 如như 佛Phật 地địa 。 四tứ 所sở 緣duyên 差sai 別biệt 者giả 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 如như 佛Phật 地địa 論luận 。 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 一nhất 曰viết 緣duyên 如như 一nhất 曰viết 通thông 緣duyên 。 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 雖tuy 有hữu 兩lưỡng 說thuyết 後hậu 者giả 為vi 勝thắng 。 唯duy 識thức 第đệ 十thập 亦diệc 同đồng 彼bỉ 說thuyết 。 若nhược 廣quảng 分phân 別biệt 。 具cụ 如như 佛Phật 地địa 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 佛Phật 地địa 唯duy 識thức 皆giai 有hữu 三tam 釋thích 。 一nhất 曰viết 但đãn 緣duyên 第đệ 八bát 淨tịnh 識thức 。 一nhất 曰viết 但đãn 緣duyên 。 平bình 等đẳng 真Chân 如Như 。 一nhất 曰viết 普phổ 緣duyên 真chân 俗tục 為vi 境cảnh 。 具cụ 如như 二nhị 論luận 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 緣duyên 一nhất 切thiết 境cảnh 。 無vô 有hữu 諍tranh 論luận 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 有hữu 其kỳ 二nhị 說thuyết 。 一nhất 曰viết 但đãn 緣duyên 五ngũ 種chủng 現hiện 境cảnh 。 一nhất 曰viết 遍biến 緣duyên 三tam 世thế 諸chư 法pháp 。 後hậu 說thuyết 為vi 正chánh 。 如như 彼bỉ 二nhị 論luận 。 五ngũ 現hiện 起khởi 差sai 別biệt 者giả 依y 佛Phật 地địa 論luận 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 金kim 剛cang 心tâm 時thời 初sơ 得đắc 現hiện 起khởi 。 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 菩Bồ 薩Tát 初Sơ 地Địa 初sơ 現hiện 觀quán 時thời 最tối 初sơ 現hiện 行hành 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 相tương 應ứng 心tâm 品phẩm 亦diệc 在tại 初Sơ 地Địa 。 初sơ 現hiện 觀quán 時thời 最tối 初sơ 現hiện 行hành 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 自tự 有hữu 二nhị 釋thích 。 一nhất 曰viết 初Sơ 地Địa 已dĩ 上thượng 皆giai 得đắc 現hiện 行hành 。 一nhất 曰viết 佛Phật 果Quả 方phương 得đắc 現hiện 行hành 。 後hậu 說thuyết 為vi 正chánh 。 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。 依y 成thành 唯duy 識thức 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 一nhất 曰viết 金kim 剛cang 心tâm 時thời 初sơ 得đắc 現hiện 起khởi 。 一nhất 曰viết 佛Phật 果Quả 方phương 得đắc 現hiện 起khởi 後hậu 說thuyết 為vi 正chánh 餘dư 如như 佛Phật 地địa 。 三Tam 身Thân 略lược 以dĩ 七thất 門môn 分phân 別biệt 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 字tự 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 性tánh 。 第đệ 三tam 五ngũ 法pháp 攝nhiếp 身thân 。 第đệ 四tứ 常thường 無vô 常thường 。 第đệ 五ngũ 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 第đệ 六lục 所sở 化hóa 同đồng 異dị 。 第đệ 七thất 依y 土thổ/độ 差sai 別biệt 。 第đệ 一nhất 釋thích 名danh 先tiên 總tổng 後hậu 別biệt 。 言ngôn 三Tam 身Thân 者giả 三tam 是thị 標tiêu 數số 身thân 有hữu 三tam 義nghĩa 謂vị 體thể 依y 聚tụ 故cố 。 成thành 唯duy 識thức 第đệ 十thập 卷quyển 曰viết 。 體thể 依y 聚tụ 義nghĩa 總tổng 。 說thuyết 名danh 為vi 身thân 。 佛Phật 地địa 第đệ 七thất 亦diệc 同đồng 彼bỉ 釋thích 。 此thử 即tức 六lục 中trung 帶đái 數số 釋thích 也dã 。 後hậu 別biệt 名danh 者giả 一nhất 自tự 性tánh 法Pháp 身thân 謂vị 即tức 真Chân 如Như 體thể 常thường 不bất 變biến 故cố 名danh 自tự 性tánh 身thân 。 力Lực 、 無Vô 畏Úy 等đẳng 。 諸chư 功công 德đức 法Pháp 。 所sở 依y 止chỉ 故cố 亦diệc 名danh 法Pháp 身thân 。 次thứ 受thọ 用dụng 身thân 能năng 令linh 自tự 他tha 。 受thọ 用dụng 種chủng 種chủng 。 大đại 法Pháp 樂lạc 故cố 名danh 受thọ 用dụng 身thân 。 後hậu 變biến 化hóa 身thân 謂vị 利lợi 有hữu 情tình 示thị 現hiện 種chủng 種chủng 。 變biến 化hóa 事sự 業nghiệp 名danh 變biến 化hóa 身thân 。 第đệ 二nhị 出xuất 體thể 法Pháp 身thân 即tức 用dụng 真Chân 如Như 為vi 體thể 。 次thứ 受thọ 用dụng 身thân 即tức 用dụng 四Tứ 智Trí 自tự 利lợi 功công 德đức 。 及cập 為vi 地địa 上thượng 所sở 現hiện 化hóa 相tương/tướng 一nhất 分phần/phân 功công 德đức 以dĩ 為vi 自tự 性tánh 。 其kỳ 中trung 同đồng 異dị 五ngũ 法Pháp 門môn 中trung 。 當đương 廣quảng 分phân 別biệt 。 第đệ 三tam 五ngũ 法pháp 。 攝nhiếp 身thân 依y 佛Phật 地địa 論luận 自tự 有hữu 兩lưỡng 釋thích 。 有hữu 義nghĩa 前tiền 二nhị 攝nhiếp 自tự 性tánh 身thân 中trung 間gian 二nhị 種chủng 攝nhiếp 受thọ 用dụng 身thân 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 攝nhiếp 變biến 化hóa 身thân 。 經kinh 說thuyết 真Chân 如Như 是thị 法Pháp 身thân 故cố (# 如như 金Kim 光Quang 明Minh 經Kinh 。 及cập 佛Phật 地địa 經kinh 等đẳng )# 。 論luận 說thuyết 轉chuyển 去khứ 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 得đắc 自tự 性tánh 身thân 。 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 。 轉chuyển 第đệ 八bát 得đắc 故cố 知tri 前tiền 二nhị 攝nhiếp 自tự 性tánh 身thân (# 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 說thuyết 得đắc 自tự 性tánh 攝nhiếp 論luận 莊trang 嚴nghiêm 皆giai 轉chuyển 第đệ 八bát 得đắc 圓viên 鏡kính 智trí )# 。 此thử 經Kinh 中trung 說thuyết 。 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 起khởi 諸chư 化hóa 業nghiệp 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 於ư 一nhất 切thiết 界giới 發phát 起khởi 種chủng 種chủng 。 無vô 量lượng 難nan 思tư 諸chư 變biến 化hóa 事sự 。 故cố 知tri 後hậu 一nhất 攝nhiếp 變biến 化hóa 身thân (# 更cánh 勘khám 說thuyết 處xứ 平Bình 等Đẳng 性Tánh 智Trí 。 如như 諸chư 論luận 說thuyết 。 能năng 依y 淨tịnh 土độ 隨tùy 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 樂lạc 示thị 現hiện 。 種chủng 種chủng 佛Phật 身thân (# 更cánh 勘khám 說thuyết 處xứ )# 。 妙Diệu 觀Quán 察Sát 智Trí 。 亦diệc 如như 論luận 說thuyết 。 於ư 大đại 集tập 會hội 。 能năng 現hiện 一nhất 切thiết 。 自tự 在tại 作tác 用dụng 說thuyết 法Pháp 斷đoạn 疑nghi (# 如như 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết )# 。 又hựu 說thuyết 轉chuyển 去khứ 諸chư 識thức 故cố 得đắc 受thọ 用dụng 。 故cố 知tri 中trung 二nhị 攝nhiếp 受thọ 用dụng 身thân (# 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 論luận 說thuyết )# 。 又hựu 佛Phật 三Tam 身Thân 皆giai 十thập 義nghĩa 中trung 智trí 殊thù 勝thắng 攝nhiếp 故cố 知tri 三Tam 身Thân 皆giai 得đắc 有hữu 智trí (# 如như 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 中trung 殊thù 勝thắng 也dã )# 。 有hữu 義nghĩa 初sơ 一nhất 攝nhiếp 自tự 性tánh 身thân 。 四Tứ 智Trí 自tự 性tánh 相tướng 應ưng 共cộng 有hữu 及cập 為vi 地địa 上thượng 菩Bồ 薩Tát 所sở 現hiện 一nhất 分phần/phân 細tế 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 用dụng 身thân 。 若nhược 為vi 地địa 前tiền 菩Bồ 薩Tát 等đẳng 所sở 現hiện 一nhất 分phần/phân 麁thô 相tương/tướng 化hóa 用dụng 攝nhiếp 變biến 化hóa 身thân 。 諸chư 經kinh 皆giai 說thuyết 清thanh 淨tịnh 。 真Chân 如Như 為vi 法Pháp 身thân 。 故cố 讚tán 佛Phật 論luận 說thuyết 如Như 來Lai 法Pháp 身thân 。 無vô 生sanh 滅diệt 故cố 。 如như 此thử 等đẳng 文văn 故cố 知tri 法Pháp 身thân 即tức 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 具cụ 說thuyết 如như 彼bỉ 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 大Đại 圓Viên 鏡Kính 智Trí 自tự 受thọ 用dụng 。 佛Phật 攝nhiếp 大Đại 乘Thừa 說thuyết 轉chuyển 諸chư 轉chuyển 識thức 得đắc 受thọ 用dụng 身thân 。 然nhiên 說thuyết 轉chuyển 去khứ 阿a 賴lại 耶da 識thức 。 得đắc 法Pháp 身thân 者giả 。 此thử 說thuyết 轉chuyển 去khứ 第đệ 八bát 識thức 中trung 二nhị 障chướng 種chủng 子tử 。 顯hiển 得đắc 清thanh 淨tịnh 轉chuyển 依y 法Pháp 身thân 。 非phi 說thuyết 鏡kính 智trí 是thị 法Pháp 身thân 佛Phật 。 又hựu 受thọ 用dụng 身thân 。 略lược 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 自tự 受thọ 用dụng 。 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 修tu 所sở 成thành 故cố 。 二nhị 他tha 受thọ 用dụng 為vi 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 受thọ 法Pháp 樂lạc 故cố 是thị 故cố 四Tứ 智Trí 相tương 應ứng 共cộng 有hữu 及cập 一nhất 分phần/phân 化hóa 為vi 受thọ 用dụng 身thân 。 經kinh 論luận 皆giai 說thuyết 化hóa 身thân 為vi 化hóa 地địa 前tiền 眾chúng 生sanh 。 現hiện 種chủng 種chủng 相tướng 。 既ký 是thị 地địa 前tiền 眾chúng 生sanh 境cảnh 界giới 。 故cố 知tri 非phi 是thị 真chân 實thật 功công 德đức 。 但đãn 是thị 化hóa 用dụng 。 經kinh 論luận 唯duy 說thuyết 成Thành 所Sở 作Tác 智Trí 。 能năng 起khởi 化hóa 業nghiệp 非phi 即tức 化hóa 身thân 。 但đãn 雖tuy 三Tam 身Thân 智trí 殊thù 勝thắng 攝nhiếp 法Pháp 身thân 是thị 智trí 所sở 依y 證chứng 故cố 。 化hóa 身thân 是thị 智trí 所sở 起khởi 用dụng 故cố 。 似tự 智trí 現hiện 故cố 說thuyết 假giả 為vi 智trí 亦diệc 無vô 有hữu 過quá 。 成thành 唯duy 識thức 論luận 不bất 異dị 前tiền 說thuyết 故cố 不bất 重trọng/trùng 述thuật 。 第đệ 四tứ 常thường 無vô 常thường 者giả 問vấn 受thọ 用dụng 變biến 化hóa 既ký 有hữu 生sanh 滅diệt 。 云vân 何hà 經kinh 說thuyết 諸chư 佛Phật 身thân 常thường 。 答đáp 由do 二nhị 所sở 依y 法Pháp 身thân 常thường 故cố 受thọ 用dụng 法Pháp 樂lạc 無vô 休hưu 廢phế 。 故cố 數sác 數sác 現hiện 化hóa 。 無vô 斷đoạn 絕tuyệt 故cố 。 如như 常thường 受thọ 樂lạc 如như 常thường 施thí 食thực 故cố 說thuyết 名danh 常thường 。 莊trang 嚴nghiêm 論luận 說thuyết 常thường 有hữu 三tam 種chủng 。 一nhất 本bổn 性tánh 常thường 謂vị 自tự 性tánh 身thân 。 此thử 身thân 本bổn 來lai 性tánh 常thường 住trụ 故cố 。 二nhị 不bất 斷đoạn 常thường 謂vị 受thọ 用dụng 身thân 受thọ 用dụng 法Pháp 樂lạc 。 無vô 間gián 斷đoạn 故cố 。 三tam 相tương 續tục 常thường 謂vị 變biến 化hóa 身thân 沒một 已dĩ 復phục 現hiện 化hóa 無vô 盡tận 故cố 。 具cụ 說thuyết 如như 彼bỉ 。 第đệ 五ngũ 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 者giả 自tự 性tánh 法Pháp 身thân 由do 如như 虛hư 空không 。 不bất 可khả 說thuyết 其kỳ 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 就tựu 相tương/tướng 而nhi 言ngôn 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 受thọ 用dụng 身thân 者giả 有hữu 色sắc 非phi 色sắc 非phi 色sắc 諸chư 法pháp 無vô 形hình 質chất 故cố 。 亦diệc 不bất 可khả 說thuyết 。 形hình 量lượng 大đại 小tiểu 。 若nhược 就tựu 依y 身thân 及cập 所sở 知tri 境cảnh 亦diệc 得đắc 說thuyết 言ngôn 。 遍biến 一nhất 切thiết 處xứ 。 色sắc 有hữu 二nhị 種chủng 。 一nhất 者giả 實thật 色sắc 二nhị 者giả 化hóa 色sắc 。 言ngôn 實thật 色sắc 者giả 三tam 無vô 數số 劫kiếp 。 修tu 習tập 所sở 生sanh 。 充sung 滿mãn 法Pháp 界Giới 。 遍biến 實thật 淨tịnh 土độ 唯duy 佛Phật 與dữ 佛Phật 。 乃nãi 能năng 知tri 之chi 。 言ngôn 化hóa 色sắc 者giả 由do 悲bi 願nguyện 力lực 為vi 入nhập 大đại 地địa 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 眾chúng 。 現hiện 種chủng 種chủng 身thân 。 形hình 量lượng 不bất 定định 。 為vi 化hóa 地địa 前tiền 所sở 現hiện 化hóa 身thân 。 通thông 色sắc 非phi 色sắc 。 非phi 色sắc 無vô 形hình 故cố 無vô 形hình 量lượng 。 色sắc 即tức 不bất 定định 隨tùy 所sở 化hóa 故cố 。 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 第đệ 六lục 所sở 化hóa 同đồng 異dị 者giả 如như 佛Phật 地địa 論luận 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 所sở 。 化hóa 有hữu 情tình 為vi 共cộng 不bất 共cộng 。 論luận 有hữu 三tam 說thuyết 。 一nhất 曰viết 唯duy 共cộng 一nhất 切thiết 功công 德đức 。 行hạnh 願nguyện 同đồng 故cố 廣quảng 如như 彼bỉ 說thuyết 。 一nhất 曰viết 不bất 共cộng 以dĩ 佛Phật 所sở 化hóa 諸chư 有hữu 情tình 。 類loại 本bổn 相tương/tướng 屬thuộc 故cố 。 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 如như 實thật 義nghĩa 者giả 。 有hữu 共cộng 不bất 共cộng 。 無vô 始thỉ 時thời 來lai 。 種chủng 性tánh 法pháp 爾nhĩ 更cánh 相tương 繫hệ 屬thuộc 。 或hoặc 多đa 屬thuộc 一nhất 或hoặc 一nhất 屬thuộc 多đa 。 廣quảng 說thuyết 如như 彼bỉ 。 依y 成thành 唯duy 識thức 同đồng 第đệ 三tam 釋thích 。 如như 論luận 應ưng 知tri 。 第đệ 七thất 依y 土thổ/độ 差sai 別biệt 者giả 如như 成thành 唯duy 識thức 。 身thân 有hữu 四tứ 種chủng 所sở 謂vị 自tự 性tánh 受thọ 用dụng 及cập 變biến 化hóa 身thân 。 土thổ/độ 有hữu 四tứ 種chủng 一nhất 自tự 性tánh 土thổ/độ 二nhị 自tự 受thọ 用dụng 三tam 他tha 受thọ 用dụng 四tứ 變biến 化hóa 土thổ/độ 。 即tức 前tiền 四tứ 身thân 如như 其kỳ 次thứ 第đệ 住trụ 四tứ 種chủng 土thổ/độ 。 雖tuy 自tự 性tánh 身thân 與dữ 自tự 性tánh 土thổ/độ 體thể 無vô 差sai 別biệt 。 而nhi 屬thuộc 佛Phật 法Pháp 相tương/tướng 性tánh 異dị 故cố 義nghĩa 說thuyết 能năng 所sở 。 其kỳ 變biến 化hóa 身thân 非phi 唯duy 住trụ 淨tịnh 亦diệc 通thông 穢uế 土thổ/độ 廣quảng 如như 彼bỉ 論luận 。


故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 是thị 大đại 神thần 咒chú 是thị 大đại 明minh 咒chú 是thị 無vô 上thượng 咒chú 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 者giả 。 自tự 下hạ 第đệ 二nhị 舉cử 用dụng 歎thán 勝thắng 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 長trường/trưởng 行hành 廣quảng 釋thích 後hậu 舉cử 頌tụng 結kết 歎thán 。 前tiền 中trung 有hữu 二nhị 初sơ 明minh 自tự 利lợi 後hậu 辨biện 利lợi 他tha 。 此thử 即tức 初sơ 也dã 。 所sở 言ngôn 咒chú 者giả 咒chú 術thuật 之chi 名danh 。 明minh 即tức 妙diệu 慧tuệ 證chứng 空không 斷đoạn 障chướng 。 言ngôn 要yếu 妙diệu 術thuật 故cố 以dĩ 咒chú 言ngôn 歎thán 其kỳ 勝thắng 用dụng 。 神thần 用dụng 莫mạc 測trắc 名danh 大đại 神thần 咒chú 。 遣khiển 暗ám 除trừ 癡si 稱xưng 大đại 明minh 咒chú 。 超siêu 過quá 二Nhị 乘Thừa 故cố 云vân 無vô 上thượng 。 越việt 彼bỉ 菩Bồ 薩Tát 佛Phật 慧tuệ 均quân 平bình 是thị 故cố 重trọng/trùng 言ngôn 。 名danh 無vô 等đẳng 等đẳng 。


能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。 真chân 實thật 不bất 虛hư 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 辨biện 利lợi 他tha 用dụng 。 依y 此thử 妙diệu 慧tuệ 令linh 諸chư 有hữu 情tình 。 越việt 生sanh 死tử 苦khổ 。 證chứng 涅Niết 槃Bàn 樂lạc 。 舒thư 舌thiệt 髮phát 際tế 尚thượng 表biểu 誠thành 言ngôn 。 況huống 覆phú 三tam 千thiên 而nhi 語ngữ 有hữu 謬mậu 。 故cố 經kinh 說thuyết 曰viết 是thị 真chân 語ngữ 者giả 。


故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 咒chú 即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 揭yết 諦đế 揭yết 諦đế 波ba 羅la 揭yết 諦đế 。 波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。 菩Bồ 提Đề 莎sa 婆bà 呵ha 者giả 。 此thử 即tức 第đệ 二nhị 舉cử 頌tụng 結kết 歎thán 於ư 中trung 有hữu 二nhị 。 初sơ 長trường/trưởng 行hành 標tiêu 舉cử 後hậu 以dĩ 頌tụng 正chánh 歎thán 。 然nhiên 釋thích 此thử 頌tụng 諸chư 說thuyết 不bất 同đồng 。 一nhất 曰viết 此thử 頌tụng 不bất 可khả 翻phiên 譯dịch 古cổ 來lai 相tương/tướng 傳truyền 。 此thử 咒chú 乃nãi 是thị 西tây 域vực 正chánh 音âm 祕bí 密mật 辭từ 句cú 。 翻phiên 即tức 失thất 驗nghiệm 故cố 存tồn 梵Phạn 語ngữ 。 又hựu 解giải 咒chú 中trung 說thuyết 諸chư 聖thánh 名danh 或hoặc 說thuyết 鬼quỷ 神thần 。 或hoặc 說thuyết 諸chư 法Pháp 甚thậm 深thâm 。 奧áo 義nghĩa 言ngôn 含hàm 多đa 義nghĩa 。 此thử 方phương 無vô 言ngôn 正chánh 當đương 彼bỉ 語ngữ 故cố 存tồn 梵Phạm 音âm 。 如như 薄Bạc 伽Già 梵Phạm 。 一nhất 曰viết 諸chư 咒chú 密mật 可khả 翻phiên 譯dịch 如như 言ngôn 南Nam 無mô 佛Phật 陀đà 耶da 等đẳng 。 釋thích 此thử 頌tụng 句cú 判phán 之chi 為vi 三tam 。 初sơ 揭yết 諦đế 揭yết 諦đế 此thử 云vân 度độ 度độ 。 頌tụng 前tiền 長trường/trưởng 行hành 般Bát 若Nhã 二nhị 字tự 。 此thử 顯hiển 般Bát 若Nhã 有hữu 大đại 功công 能năng 。 自tự 度độ 度độ 他tha 。 故cố 云vân 度độ 度độ 。 次thứ 波ba 羅la 等đẳng 句cú 即tức 頌tụng 長trường/trưởng 行hành 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 。 此thử 云vân 彼bỉ 岸ngạn 到đáo 是thị 即tức 涅Niết 槃Bàn 名danh 彼bỉ 岸ngạn 也dã 。 揭yết 諦đế 言ngôn 度độ 度độ 到đáo 何hà 處xứ 。 謂vị 即tức 彼bỉ 岸ngạn 是thị 度độ 之chi 處xứ 。 故cố 云vân 波ba 羅la 揭yết 諦đế 。 言ngôn 波ba 羅la 者giả 翻phiên 名danh 如như 上thượng 。 僧Tăng 揭yết 諦đế 者giả 此thử 云vân 到đáo 竟cánh 。 言ngôn 菩Bồ 提Đề 者giả 。 是thị 彼bỉ 岸ngạn 體thể 。 後hậu 莎sa 婆bà 呵ha 此thử 云vân 速tốc 疾tật 。 謂vị 由do 妙diệu 慧tuệ 有hữu 勝thắng 功công 用dụng 即tức 能năng 速tốc 疾tật 到đáo 菩Bồ 提Đề 岸ngạn 。 又hựu 解giải 頌tụng 中trung 有hữu 其kỳ 四tứ 句cú 。 分phân 為vi 二nhị 節tiết 。 初sơ 之chi 二nhị 句cú 約ước 法pháp 歎thán 勝thắng 後hậu 有hữu 二nhị 句cú 就tựu 人nhân 歎thán 勝thắng 。 就tựu 約ước 法pháp 中trung 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 。 重trọng/trùng 言ngôn 揭yết 諦đế 此thử 云vân 勝thắng 勝thắng 。 因nhân 位vị 般Bát 若Nhã 具cụ 自tự 他tha 利lợi 二nhị 種chủng 勝thắng 用dụng 。 故cố 云vân 勝thắng 勝thắng 。 波ba 羅la 揭yết 諦đế 。 言ngôn 彼bỉ 岸ngạn 勝thắng 。 由do 般Bát 若Nhã 故cố 。 得đắc 涅Niết 槃Bàn 勝thắng 岸ngạn 。 故cố 言ngôn 彼bỉ 岸ngạn 勝thắng 。 就tựu 歎thán 人nhân 中trung 先tiên 因nhân 後hậu 果quả 。 波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。 此thử 云vân 彼bỉ 岸ngạn 僧Tăng 勝thắng 。 此thử 歎thán 因nhân 位vị 一Nhất 乘Thừa 菩Bồ 薩Tát 求cầu 彼bỉ 岸ngạn 人nhân 。 菩Bồ 提Đề 莎sa 婆bà 呵ha 此thử 云vân 覺giác 究cứu 竟cánh 。 此thử 歎thán 果quả 位vị 三Tam 身Thân 果quả 人nhân 。 覺giác 法pháp 已dĩ 滿mãn 名danh 覺giác 究cứu 竟cánh 。 或hoặc 可khả 四tứ 句cú 歎thán 三Tam 寶Bảo 勝thắng 。 初sơ 之chi 二nhị 句cú 如như 次thứ 應ưng 知tri 歎thán 行hành 果quả 法pháp 。 第đệ 三tam 四tứ 句cú 如như 次thứ 應ưng 知tri 歎thán 僧Tăng 及cập 佛Phật 矣hĩ 。


般Bát 若Nhã 心Tâm 經Kinh 贊Tán (# 終Chung )#
Bát Nhã Tâm Kinh Tán # Chung #

❖
Phiên âm: 20/3/2016 ◊ Cập nhật: 20/3/2016