般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 心Tâm 經Kinh 幽U 贊Tán 卷quyển 下hạ
Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh U Tán ♦ Quyển hạ

大Đại 乘Thừa 。 基cơ 撰soạn 。


知tri 所sở 學học 法pháp 。 如như 是thị 修tu 已dĩ 。 何hà 相tương/tướng 名danh 成thành 能năng 修tu 學học 者giả 。 種chủng 行hành 具cụ 修tu 成thành 十thập 二nhị 住trụ 。 總tổng 攝nhiếp 一nhất 切thiết 菩Bồ 薩Tát 皆giai 盡tận 。 此thử 後hậu 方phương 得đắc 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 第đệ 十thập 三tam 住trụ 成thành 圓viên 滿mãn 果quả 。 頌tụng 曰viết 。


種chủng 姓tánh 勝thắng 解giải 行hành 。 極cực 喜hỷ 增tăng 上thượng 戒giới 。


增tăng 上thượng 心tâm 三tam 慧tuệ 。 無vô 相tướng 有hữu 功công 用dụng 。


無vô 相tướng 無vô 功công 用dụng 。 及cập 以dĩ 無vô 礙ngại 解giải 。


最Tối 上Thượng 菩Bồ 薩Tát 住trụ 。 最tối 極cực 如Như 來Lai 住trụ 。


一nhất 種chủng 姓tánh 住trụ 。 猶do 未vị 發phát 趣thú 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 於ư 餘dư 住trụ 中trung 唯duy 有hữu 因nhân 轉chuyển 。 相tương/tướng 如như 前tiền 說thuyết 。 二nhị 勝thắng 解giải 行hành 住trụ 。 從tùng 初sơ 發phát 心tâm 。 乃nãi 至chí 初Sơ 地Địa 。 由do 前tiền 修tu 相tương/tướng 於ư 自tự 住trụ 中trung 雖tuy 已dĩ 得đắc 淨tịnh 為vi 得đắc 淨tịnh 故cố 。 而nhi 修tu 正chánh 行hạnh 。 起khởi 分phân 別biệt 慧tuệ 勵lệ 意ý 修tu 作tác 。 成thành 苦khổ 遲trì 通thông 行hành 勉miễn 勵lệ 說thuyết 法Pháp 。 隨tùy 力lực 亦diệc 能năng 現hiện 正chánh 覺giác 等đẳng 。 利lợi 益ích 安an 樂lạc 。 於ư 前tiền 諸chư 行hành 或hoặc 未vị 普phổ 學học 。 諸chư 相tướng 未vị 成thành 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 未vị 淨tịnh 。 三tam 極cực 歡hoan 喜hỷ 住trụ 。 即tức 是thị 初Sơ 地Địa 。 如như 前tiền 白bạch 品phẩm 并tinh 十thập 大đại 願nguyện 皆giai 現hiện 圓viên 滿mãn 。 由do 此thử 轉chuyển 名danh 淨tịnh 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 。 超siêu 過quá 異dị 生sanh 地địa 證chứng 。 正chánh 性tánh 離ly 生sanh 。 生sanh 如Như 來Lai 家gia 。 成thành 佛Phật 真chân 子tử 。 紹thiệu 隆long 佛Phật 種chủng 得đắc 諸chư 平bình 等đẳng 。 離ly 諸chư 諍tranh 害hại 獲hoạch 實thật 證chứng 淨tịnh 。 知tri 於ư 菩Bồ 提Đề 。 我ngã 已dĩ 隣lân 近cận 。 證chứng 二nhị 空không 理lý 成thành 二nhị 妙diệu 智trí 。 生sanh 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 行hành 十thập 法pháp 淨tịnh 修tu 住trụ 。 謂vị 信tín 。 慈từ 悲bi 。 惠huệ 捨xả 。 無vô 倦quyện 。 知tri 諸chư 論luận 。 解giải 世thế 間gian 。 修tu 慚tàm 愧quý 。 堅kiên 力lực 持trì 。 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 於ư 九cửu 住trụ 法pháp 專chuyên 精tinh 求cầu 趣thú 。 多đa 為vi 輪Luân 王Vương 王vương 此thử 洲châu 界giới 。 調điều 伏phục 慳san 垢cấu 。 乃nãi 至chí 願nguyện 我ngã 恆hằng 處xứ 最tối 尊tôn 為vi 有hữu 情tình 依y 作tác 諸chư 義nghĩa 利lợi 。 或hoặc 樂nhạo/nhạc/lạc 精tinh 進tấn 淨tịnh 信tín 出xuất 家gia 。 瞬thuấn 息tức 須tu 臾du 。 證chứng 百bách 三tam 摩ma 地địa 。 以dĩ 淨tịnh 天thiên 眼nhãn 。 於ư 諸chư 佛Phật 國quốc 。 見kiến 百bách 如Như 來Lai 。 變biến 化hóa 住trụ 持trì 。 皆giai 能năng 解giải 了liễu 。 神thần 力lực 能năng 動động 百bách 佛Phật 世thế 界giới 。 身thân 亦diệc 能năng 往vãng 放phóng 大đại 光quang 明minh 。 普phổ 令linh 他tha 見kiến 。 化hóa 為vi 百bách 類loại 利lợi 百bách 有hữu 情tình 。 若nhược 欲dục 留lưu 身thân 得đắc 百bách 劫kiếp 住trụ 。 見kiến 前tiền 後hậu 際tế 。 各các 百bách 劫kiếp 事sự 。 證chứng 百bách 法Pháp 門môn 。 化hóa 為vi 百bách 身thân 。 身thân 皆giai 能năng 現hiện 百bách 菩Bồ 薩Tát 眷quyến 屬thuộc 。 四tứ 增tăng 上thượng 戒giới 住trụ 。 即tức 第đệ 二nhị 地địa 。 由do 前tiền 住trụ 中trung 十thập 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 住trụ 淨tịnh 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 性tánh 戒giới 具cụ 足túc 。 少thiểu 邪tà 業nghiệp 道đạo 諸chư 惡ác 犯phạm 戒giới 。 亦diệc 不bất 現hiện 行hành 。 況huống 中trung 上thượng 品phẩm 。 能năng 善thiện 了liễu 知tri 。 業nghiệp 道đạo 因nhân 果quả 。 自tự 及cập 勸khuyến 他tha 行hành 諸chư 淨tịnh 業nghiệp 。 於ư 有hữu 情tình 苦khổ 得đắc 大đại 哀ai 愍mẫn 如như 實thật 觀quán 照chiếu 。 廣quảng 見kiến 諸chư 佛Phật 。 善thiện 根căn 清thanh 淨tịnh 。 多đa 為vi 輪Luân 王Vương 王vương 四tứ 天thiên 下hạ 。 止chỉ 息tức 犯phạm 戒giới 。 一nhất 切thiết 威uy 力lực 。 過quá 前tiền 十thập 倍bội 。 五ngũ 增tăng 上thượng 心tâm 住trụ 。 即tức 第đệ 三tam 地địa 。 由do 前tiền 作tác 意ý 解giải 了liễu 通thông 達đạt 。 復phục 由do 十thập 淨tịnh 心tâm 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 能năng 通thông 達đạt 諸chư 行hành 有hữu 情tình 大đại 菩Bồ 提Đề 。 亦diệc 正chánh 推thôi 求cầu 脫thoát 苦khổ 方phương 便tiện 諸chư 煩phiền 惱não 纏triền 。 無vô 障chướng 礙ngại 智trí 。 淨tịnh 法Pháp 界Giới 中trung 。 無vô 分phân 別biệt 慧tuệ 。 辨biện 此thử 智trí 見kiến 。 勝thắng 三tam 摩ma 地địa 。 於ư 菩Bồ 薩Tát 藏tạng 。 精tinh 進tấn 多đa 聞văn 。 不bất 惜tích 身thân 命mạng 。 捨xả 諸chư 所sở 愛ái 。 無vô 有hữu 師sư 長trưởng 。 不bất 誓thệ 承thừa 事sự 。 教giáo 誓thệ 皆giai 行hành 。 身thân 誓thệ 受thọ 苦khổ 。 但đãn 聞văn 一nhất 頌tụng 勝thắng 得đắc 大Đại 千Thiên 充sung 滿mãn 妙diệu 寶bảo 。 聞văn 佛Phật 一nhất 句cú 法pháp 能năng 引dẫn 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 勝thắng 得đắc 釋Thích 梵Phạm 護Hộ 世Thế 等đẳng 果quả 。 設thiết 有hữu 告cáo 言ngôn 。 我ngã 有hữu 一nhất 句cú 。 法pháp 能năng 引dẫn 正Chánh 等Đẳng 覺Giác 。 淨tịnh 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 汝nhữ 若nhược 能năng 投đầu 大đại 火hỏa 坑khanh 者giả 。 當đương 為vì 汝nhữ 說thuyết 。 菩Bồ 薩Tát 歡hoan 喜hỷ 。 踊dũng 躍dược 言ngôn 能năng 。 正chánh 使sử 火hỏa 坑khanh 。 等đẳng 三Tam 千Thiên 界Giới 。 為vì 聞văn 法Pháp 故cố 。 我ngã 從tùng 梵Phạm 天Thiên 。 尚thượng 能năng 投đầu 入nhập 。 況huống 小tiểu 火hỏa 坑khanh 。 為vì 求cầu 佛Phật 法Pháp 。 尚thượng 應ưng 久cửu 處xử 。 大đại 地địa 獄ngục 中trung 。 況huống 餘dư 小tiểu 苦khổ 。 聞văn 已dĩ 便tiện 能năng 。 法Pháp 隨tùy 法Pháp 行hành 。 能năng 引dẫn 住trụ 世thế 間gian 靜tĩnh 慮lự 等đẳng 至chí 等đẳng 。 復phục 還hoàn 棄khí 捨xả 隨tùy 願nguyện 受thọ 生sanh 。 多đa 作tác 釋Thích 天Thiên 帝Đế 。 化hóa 他tha 令linh 斷đoạn 欲dục 貪tham 。 威uy 力lực 過quá 前tiền 。 百bách 千thiên 之chi 數số 。 六lục 覺giác 分phần/phân 相tương 應ứng 增tăng 上thượng 慧tuệ 住trụ 。 即tức 第đệ 四tứ 地địa 。 由do 前tiền 求cầu 多đa 聞văn 成thành 十thập 法pháp 明minh 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 得đắc 十thập 成thành 熟thục 智trí 。 修tu 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 能năng 斷đoạn 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 等đẳng 。 一nhất 切thiết 執chấp 著trước 。 離ly 訶ha 毀hủy 業nghiệp 修tu 讚tán 美mỹ 業nghiệp 。 心tâm 轉chuyển 調điều 柔nhu 功công 德đức 隆long 盛thịnh 。 安an 住trụ 尋tầm 求cầu 修tu 治trị 地địa 業nghiệp 。 圓viên 滿mãn 意ý 樂lạc 勝thắng 解giải 界giới 性tánh 。 聖thánh 教giáo 怨oán 敵địch 。 不bất 能năng 傾khuynh 動động 。 多đa 作tác 蘇Tô 夜Dạ 摩Ma 天Thiên 王Vương 。 化hóa 除trừ 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 威uy 力lực 過quá 前tiền 俱câu 胝chi 之chi 數số 。 七thất 諸chư 諦đế 相tướng 應ưng 增tăng 上thượng 慧tuệ 住trụ 。 即tức 第đệ 五ngũ 地địa 。 由do 前tiền 十thập 平bình 等đẳng 清thanh 淨tịnh 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 以dĩ 十thập 方phương 便tiện 觀quán 察sát 諸chư 諦đế 。 正chánh 毀hủy 諸chư 行hành 。 悲bi 愍mẫn 有hữu 情tình 。 攝nhiếp 受thọ 資tư 糧lương 勤cần 修tu 正chánh 願nguyện 念niệm 慧tuệ 行hành 等đẳng 。 皆giai 得đắc 增tăng 長trưởng 。 離ly 異dị 作tác 意ý 。 以dĩ 諸chư 方phương 便tiện 。 成thành 熟thục 有hữu 情tình 。 一nhất 切thiết 工công 巧xảo 。 皆giai 能năng 引dẫn 發phát 。 多đa 作tác 珊san 都đô 使sử 多đa 天thiên 王vương 化hóa 捨xả 一nhất 切thiết 內nội 外ngoại 邪tà 法pháp 。 八bát 緣duyên 起khởi 相tương 應ứng 增tăng 上thượng 慧tuệ 住trụ 。 即tức 第đệ 六lục 地địa 。 由do 前tiền 十thập 種chủng 法pháp 平bình 等đẳng 性tánh 。 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 覺giác 悟ngộ 緣duyên 起khởi 生sanh 解giải 脫thoát 門môn 。 一nhất 切thiết 邪tà 想tưởng 皆giai 不bất 能năng 動động 。 為vi 益ích 有hữu 情tình 攝nhiếp 受thọ 生sanh 死tử 。 智trí 。 悲bi 。 隨tùy 逐trục 無vô 所sở 著trước 智trí 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 住trụ 現hiện 前tiền 。 證chứng 得đắc 無vô 量lượng 。 勝thắng 三tam 摩ma 地địa 。 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 不bất 壞hoại 餘dư 不bất 能năng 奪đoạt 。 多đa 作tác 妙Diệu 化Hóa 天Thiên 王Vương 。 化hóa 除trừ 一nhất 切thiết 增tăng 上thượng 慢mạn 等đẳng 。 威uy 力lực 過quá 前tiền 百bách 千thiên 俱câu 胝chi 之chi 數số 。 九cửu 有hữu 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 。 即tức 第đệ 七thất 地địa 。 由do 前tiền 十thập 種chủng 妙diệu 方phương 便tiện 慧tuệ 。 所sở 引dẫn 世thế 間gian 。 進tiến 道Đạo 勝thắng 行hành 。 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 達đạt 佛Phật 境cảnh 界giới 無vô 間gian 缺khuyết 修tu 。 一nhất 一nhất 剎sát 那na 證chứng 十thập 度độ 等đẳng 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 有hữu 加gia 行hàng 行hàng 一nhất 切thiết 圓viên 滿mãn 極cực 。 淨tịnh 住trụ 前tiền 導đạo 猶do 名danh 有hữu 染nhiễm 工công 巧xảo 智trí 滿mãn 超siêu 二Nhị 乘Thừa 三tam 摩ma 地địa 境cảnh 。 念niệm 念niệm 能năng 入nhập 滅diệt 盡tận 定định 。 能năng 現hiện 菩Bồ 薩Tát 甚thậm 希hy 奇kỳ 業nghiệp 。 多đa 作tác 他Tha 化Hóa 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 能năng 授thọ 二Nhị 乘Thừa 現hiện 觀quán 方phương 便tiện 。 威uy 力lực 過quá 前tiền 俱câu 胝chi 百bách 千thiên 之chi 數số 。 十thập 無vô 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 。 即tức 第đệ 八bát 地địa 。 由do 前tiền 十thập 種chủng 入nhập 一nhất 切thiết 法pháp 。 第Đệ 一Nhất 義Nghĩa 智trí 得đắc 入nhập 此thử 住trụ 。 以dĩ 前tiền 所sở 修tu 四tứ 如như 實thật 智trí 。 今kim 得đắc 清thanh 淨tịnh 成thành 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 斷đoạn 四tứ 災tai 患hoạn 愛ái 甚thậm 深thâm 住trụ 。 蒙mông 諸chư 如Như 來Lai 。 覺giác 悟ngộ 勸khuyến 導đạo 。 授thọ 與dữ 無vô 量lượng 引dẫn 發phát 門môn 智trí 。 神thần 通thông 事sự 業nghiệp 。 悟ngộ 入nhập 無vô 量lượng 分phân 身thân 。 妙diệu 智trí 得đắc 十thập 自tự 在tại 。 隨tùy 受thọ 勝thắng 利lợi 。 多đa 作tác 初sơ 靜tĩnh 慮lự 天thiên 王vương 。 創sáng/sang 入nhập 此thử 住trụ 第đệ 一nhất 剎sát 那na 。 所sở 有hữu 福phước 智trí 一nhất 切thiết 威uy 力lực 。 過quá 前tiền 諸chư 住trụ 所sở 得đắc 一nhất 倍bội 。 第đệ 二nhị 剎sát 那na 過quá 前tiền 二nhị 倍bội 。 至chí 十Thập 地Địa 滿mãn 運vận 運vận 增tăng 長trưởng 。 說thuyết 不bất 能năng 盡tận 。 十thập 一nhất 無vô 礙ngại 解giải 住trụ 。 即tức 第đệ 九cửu 地địa 。 由do 前tiền 於ư 甚thậm 深thâm 住trụ 不bất 生sanh 喜hỷ 足túc 。 復phục 於ư 智trí 殊thù 勝thắng 性tánh 愛ái 樂nhạo 隨tùy 入nhập 。 起khởi 智trí 加gia 行hành 。 宣tuyên 說thuyết 諸chư 法Pháp 。 說thuyết 法Pháp 所sở 作tác 皆giai 如như 實thật 知tri 。 成thành 大đại 法Pháp 師sư 具cụ 無vô 礙ngại 解giải 。 多đa 作tác 第đệ 二nhị 靜tĩnh 慮lự 天thiên 王vương 。 十thập 二nhị 最tối 上thượng 成thành 滿mãn 菩Bồ 薩Tát 住trụ 。 即tức 第đệ 十Thập 地Địa 。 前tiền 無vô 礙ngại 解giải 遍biến 清thanh 淨tịnh 已dĩ 堪kham 為vi 法Pháp 王Vương 受thọ 法pháp 灌quán 頂đảnh 。 得đắc 離ly 垢cấu 等đẳng 無vô 量lượng 等đẳng 持trì 作tác 佛Phật 所sở 作tác 。 得đắc 一nhất 切thiết 佛Phật 。 相tương 稱xứng 法Pháp 座tòa 身thân 諸chư 眷quyến 屬thuộc 。 得đắc 大đại 光quang 明minh 證chứng 利lợi 有hữu 情tình 佛Phật 事sự 妙diệu 智trí 逮đãi 得đắc 無vô 量lượng 。 解giải 脫thoát 陀đà 羅la 尼ni 門môn 。 神thần 通thông 大đại 念niệm 等đẳng 無vô 數số 功công 德đức 。 多đa 作tác 過quá 色sắc 究cứu 竟cánh 。 大Đại 自Tự 在Tại 天Thiên 王Vương 。 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 滿mãn 資tư 糧lương 周chu 備bị 。 從tùng 佛Phật 大đại 雲vân 堪kham 領lãnh 廣quảng 大đại 微vi 妙diệu 法Pháp 雨vũ 。 自tự 如như 大đại 雲vân 同đồng 現hiện 等đẳng 覺giác 。 普phổ 雨vũ 法Pháp 雨vũ 殄điễn 息tức 塵trần 埃ai 。 令linh 善thiện 稼giá 穡# 。 生sanh 長trưởng 成thành 熟thục 。 此thử 一nhất 一nhất 住trụ 所sở 斷đoạn 所sở 修tu 所sở 證chứng 功công 德đức 非phi 餘dư 住trụ 無vô 。 依y 各các 圓viên 滿mãn 故cố 別biệt 建kiến 立lập 。 勝thắng 解giải 行hành 住trụ 趣thú 無vô 相tướng 修tu 。 所sở 作tác 狹hiệp 小tiểu 有hữu 缺khuyết 不bất 定định 。 次thứ 後hậu 六lục 住trụ 獲hoạch 無vô 相tướng 修tu 。 所sở 作tác 廣quảng 大đại 。 無vô 缺khuyết 決quyết 定định 。 後hậu 之chi 四tứ 住trụ 圓viên 證chứng 清thanh 淨tịnh 領lãnh 受thọ 修tu 果quả 。 所sở 作tác 無vô 量lượng 。 勝thắng 解giải 行hành 住trụ 信tín 等đẳng 第đệ 六lục 心tâm 。 信tín 生sanh 不bất 退thoái 不bất 斷đoạn 善thiện 根căn 。 十thập 住trụ 第đệ 七thất 心tâm 居cư 位vị 不bất 退thoái 不bất 作tác 二Nhị 乘Thừa 。 至chí 極cực 喜hỷ 住trụ 所sở 證chứng 不bất 退thoái 永vĩnh 無vô 忘vong 失thất 。 至chí 無vô 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 。 修tu 行hành 不bất 退thoái 。 任nhậm 運vận 進tiến 修tu 皆giai 求cầu 種chủng 智trí 廣quảng 行hành 利lợi 樂lạc 。 故cố 留lưu 諸chư 惑hoặc 助trợ 願nguyện 受thọ 生sanh 。 由do 此thử 不bất 說thuyết 斷đoạn 煩phiền 惱não 相tương/tướng 。 生sanh 有hữu 五ngũ 種chủng 。 一nhất 除trừ 災tai 生sanh 。 由do 願nguyện 自tự 在tại 為vi 大đại 魚ngư 等đẳng 濟tế 諸chư 飢cơ 乏phạp 。 為vi 大đại 醫y 藥dược 救cứu 諸chư 疾tật 病bệnh 。 為vi 大đại 善thiện 巧xảo 善thiện 和hòa 諍tranh 鬪đấu 。 為vi 大đại 國quốc 王vương 。 如như 法Pháp 息tức 苦khổ 。 為vi 大đại 天thiên 神thần 斷đoạn 邪tà 見kiến 行hành 。 為vi 火hỏa 為vi 水thủy 為vi 乘thừa 為vi 船thuyền 為vi 種chủng 種chủng 物vật 息tức 除trừ 災tai 患hoạn 。 二nhị 隨tùy 類loại 生sanh 。 願nguyện 自tự 在tại 力lực 於ư 傍bàng 生sanh 等đẳng 惡ác 類loại 中trung 生sanh 彼bỉ 所sở 行hành 惡ác 而nhi 自tự 不bất 行hành 。 彼bỉ 不bất 行hành 善thiện 而nhi 自tự 行hành 之chi 。 如như 入nhập 酒tửu 肆tứ 。 能năng 立lập 其kỳ 志chí 。 入nhập 諸chư 婬dâm 舍xá 。 示thị 欲dục 之chi 過quá 。 為vi 說thuyết 正Chánh 法Pháp 。 除trừ 彼bỉ 過quá 失thất 。 三tam 大đại 勢thế 生sanh 。 稟bẩm 性tánh 生sanh 時thời 壽thọ 量lượng 形hình 色sắc 族tộc 姓tánh 貴quý 富phú 。 最tối 為vi 殊thù 勝thắng 。 能năng 除trừ 眾chúng 生sanh 。 輕khinh 慢mạn 等đẳng 過quá 。 四tứ 增tăng 上thượng 生sanh 。 受thọ 十thập 王vương 果quả 自tự 在tại 化hóa 導đạo 隨tùy 所sở 應ưng 生sanh 。 五ngũ 最tối 後hậu 生sanh 。 此thử 生sanh 資tư 糧lương 已dĩ 極cực 圓viên 滿mãn 。 如như 慈Từ 氏Thị 等đẳng 生sanh 婆Bà 羅La 門Môn 大đại 國quốc 師sư 家gia 。 如như 釋Thích 迦Ca 等đẳng 生sanh 剎sát 帝đế 利lợi 。 大đại 國quốc 王vương 家gia 。 能năng 現hiện 等đẳng 覺giác 。 作tác 諸chư 佛Phật 事sự 。 復phục 以dĩ 四tứ 相tương/tướng 攝nhiếp 受thọ 有hữu 情tình 。 一nhất 者giả 頓đốn 普phổ 。 初sơ 發phát 心tâm 位vị 普phổ 頓đốn 攝nhiếp 受thọ 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 為vi 眷quyến 屬thuộc 隨tùy 力lực 饒nhiêu 益ích 。 二nhị 者giả 增tăng 上thượng 。 若nhược 為vi 家gia 主chủ 。 勸khuyến 識thức 恩ân 惠huệ 。 孝hiếu 養dưỡng 父phụ 母mẫu 。 妻thê 子tử 等đẳng 所sở 隨tùy 時thời 愍mẫn 給cấp 。 僕bộc 隷lệ 等đẳng 所sở 終chung 不bất 逼bức 切thiết 而nhi 能năng 堪kham 忍nhẫn 。 病bệnh 等đẳng 瞻chiêm 療liệu 愛ái 語ngữ 慰úy 喻dụ 猶do 如như 自tự 身thân 。 不bất 生sanh 賤tiện 想tưởng 。 若nhược 為vi 國quốc 王vương 。 不bất 行hành 刀đao 杖trượng 以dĩ 法pháp 理lý 化hóa 財tài 利lợi 饒nhiêu 益ích 。 依y 本bổn 土độ 田điền 而nhi 自tự 食thực 用dụng 不bất 行hành 侵xâm 掠lược 。 視thị 諸chư 眾chúng 生sanh 。 如như 父phụ 如như 子tử 。 所sở 言ngôn 誠thành 諦đế 。 不bất 行hành 欺khi 詐trá 。 勸khuyến 捨xả 諸chư 惡ác 教giáo 修tu 諸chư 善thiện 。 三tam 者giả 攝nhiếp 取thủ 。 平bình 等đẳng 無vô 儻thảng 不bất 希hy 名danh 利lợi 秉bỉnh 事sự 。 徒đồ 眾chúng 等đẳng 無vô 染nhiễm 攝nhiếp 受thọ 於ư 自tự 義nghĩa 利lợi 。 正chánh 教giáo 修tu 習tập 。 非phi 邪tà 加gia 行hành 而nhi 陷hãm 逗đậu 之chi 。 四tứ 者giả 隨tùy 時thời 。 諸chư 有hữu 情tình 類loại 。 下hạ 中trung 上thượng 品phẩm 。 長trường 短đoản 少thiểu 時thời 方phương 堪kham 淨tịnh 故cố 隨tùy 應ứng 成thành 熟thục 而nhi 行hành 攝nhiếp 受thọ 。 此thử 十thập 三tam 住trụ 七thất 地địa 所sở 攝nhiếp 。 一nhất 種chủng 姓tánh 地địa 。 二nhị 勝thắng 解giải 行hành 地địa 。 三tam 淨tịnh 勝thắng 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 地địa 。 此thử 之chi 三tam 地địa 即tức 初sơ 三tam 住trụ 。 四tứ 行hành 正chánh 行hạnh 地địa 。 即tức 次thứ 六lục 住trụ 。 五ngũ 決quyết 定định 地địa 。 即tức 第đệ 十thập 住trụ 。 墮đọa 在tại 第đệ 三tam 決quyết 定định 中trung 故cố 。 六lục 決quyết 定định 行hành 地địa 。 即tức 第đệ 十thập 一nhất 住trụ 。 七thất 倒đảo 究cứu 竟cánh 地địa 。 即tức 第đệ 十thập 二nhị 第đệ 十thập 三tam 住trụ 。 因nhân 果quả 二nhị 中trung 皆giai 究cứu 竟cánh 故cố 。 此thử 前tiền 所sở 說thuyết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 雖tuy 有hữu 無vô 量lượng 不bất 過quá 四tứ 種chủng 。 一nhất 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 行hành 。 則tắc 六lục 十thập 度độ 。 二nhị 菩Bồ 提Đề 分phần/phân 行hành 。 三Tam 十Thập 七Thất 品Phẩm 。 四tứ 尋tầm 思tư 等đẳng 一nhất 切thiết 妙diệu 行hạnh 。 三tam 神thần 通thông 行hành 。 即tức 六lục 神thần 通thông 。 四tứ 成thành 熟thục 有hữu 情tình 行hành 。 即tức 所sở 調điều 伏phục 界giới 。 調điều 伏phục 方phương 便tiện 界giới 無vô 量lượng 。 如như 上thượng 所sở 說thuyết 。 若nhược 所sở 學học 處xứ 。 若nhược 所sở 學học 法pháp 。 若nhược 能năng 修tu 學học 。 皆giai 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 勇dũng 猛mãnh 熾sí 然nhiên 依y 前tiền 修tu 學học 不bất 見kiến 行hành 相tương/tướng 。 是thị 名danh 為vi 行hành 。 此thử 所sở 行hành 法pháp 云vân 何hà 名danh 深thâm 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 妙diệu 理lý 玄huyền 邈mạc 。 不bất 可khả 思tư 議nghị 。 二Nhị 乘Thừa 不bất 能năng 曉hiểu 。 凡phàm 夫phu 所sở 不bất 測trắc 。 故cố 名danh 為vi 深thâm 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 真Chân 諦Đế 智trí 境cảnh 超siêu 言ngôn 議nghị 道đạo 。 非phi 喻dụ 所sở 喻dụ 。 微vi 妙diệu 難nan 知tri 。 備bị 三tam 無vô 上thượng 具cụ 七thất 大đại 性tánh 。 體thể 業nghiệp 利lợi 樂lạc 一nhất 切thiết 殊thù 勝thắng 。 白bạch 法Pháp 溟minh 海hải 妙diệu 寶bảo 泉tuyền 池trì 。 非phi 大đại 菩Bồ 提Đề 為vi 法Pháp 界Giới 主chủ 無vô 由do 相tương 稱xứng 。 故cố 所sở 修tu 學học 皆giai 名danh 為vi 深thâm 。 應ưng 勤cần 趣thú 證chứng 。 或hoặc 此thử 一nhất 切thiết 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hành 。 真Chân 如Như 實thật 相tướng 。 難nan 可khả 圓viên 證chứng 。 智trí 慧tuệ 觀quán 照chiếu 。 難nan 可khả 獲hoạch 得đắc 。 詮thuyên 教giáo 文văn 字tự 難nan 可khả 悟ngộ 說thuyết 。 萬vạn 行hạnh 眷quyến 屬thuộc 難nan 可khả 成thành 就tựu 。 有hữu 空không 境cảnh 界giới 。 難nan 可khả 通thông 達đạt 。 以dĩ 慧tuệ 為vi 首thủ 。 餘dư 性tánh 或hoặc 資tư 皆giai 名danh 般Bát 若Nhã 。 故cố 並tịnh 名danh 深thâm 。 云vân 何hà 名danh 時thời 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 若nhược 依y 世thế 俗tục 。 信tín 學học 修tu 證chứng 求cầu 照chiếu 達đạt 空không 。 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 。 悟ngộ 法pháp 體thể 空không 。 修tu 行hành 般Bát 若Nhã 。 事sự 緒tự 究cứu 竟cánh 總tổng 名danh 為vi 時thời 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 。 廣quảng 大đại 深thâm 遠viễn 。 非phi 少thiểu 積tích 因nhân 可khả 能năng 證chứng 獲hoạch 。 於ư 前tiền 所sở 說thuyết 。 十thập 二nhị 住trụ 中trung 。 若nhược 日nhật 夜dạ 等đẳng 時thời 分phần/phân 算toán 數số 。 一nhất 一nhất 住trụ 中trung 經kinh 多đa 俱câu 胝chi 百bách 千thiên 大đại 劫kiếp 。 或hoặc 過quá 是thị 數số 。 方phương 證chứng 方phương 滿mãn 。 若nhược 以dĩ 大đại 劫kiếp 超siêu 過quá 一nhất 切thiết 。 算toán 數số 之chi 量lượng 。 總tổng 經kinh 於ư 三tam 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 方phương 得đắc 證chứng 滿mãn 。 經kinh 初sơ 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 於ư 一nhất 行hành 中trung 修tu 一nhất 行hành 。 故cố 證chứng 極cực 喜hỷ 住trụ 。 經kinh 第đệ 二nhị 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 於ư 一nhất 行hành 中trung 修tu 一nhất 切thiết 行hành 。 證chứng 無vô 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 。 以dĩ 意ý 樂nhạo/nhạc/lạc 淨tịnh 決quyết 定định 勇dũng 猛mãnh 。 後hậu 經kinh 第đệ 三tam 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 一nhất 切thiết 行hành 中trung 。 修tu 一nhất 切thiết 行hành 。 證chứng 如Như 來Lai 住trụ 。 此thử 常thường 精tinh 進tấn 非phi 不bất 爾nhĩ 者giả 。 若nhược 上thượng 勇dũng 猛mãnh 如như 翹kiều 足túc 等đẳng 。 或hoặc 有hữu 能năng 轉chuyển 眾chúng 多đa 中trung 劫kiếp 或hoặc 多đa 大đại 劫kiếp 。 決quyết 定định 無vô 轉chuyển 。 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 故cố 知tri 因nhân 位vị 決quyết 定định 經kinh 三tam 無vô 數số 大đại 劫kiếp 。 修tu 行hành 圓viên 滿mãn 方phương 證chứng 菩Bồ 提Đề 。 五ngũ 種chủng 彼bỉ 岸ngạn 皆giai 能năng 到đáo 故cố 。 此thử 意ý 即tức 說thuyết 修tu 五ngũ 般Bát 若Nhã 三tam 劫kiếp 分phần/phân 位vị 。 或hoặc 隨tùy 自tự 心tâm 變biến 作tác 分phần/phân 限hạn 事sự 緒tự 究cứu 竟cánh 總tổng 立lập 時thời 名danh 。 若nhược 達đạt 空không 時thời 唯duy 正chánh 智trí 證chứng 。 既ký 修tu 學học 位vị 通thông 攝nhiếp 所sở 餘dư 。 獨Độc 覺Giác 利lợi 根căn 尚thượng 經kinh 百bách 劫kiếp 。 況huống 求cầu 作tác 佛Phật 無vô 多đa 劫kiếp 因nhân 。


經kinh 曰viết 。 照chiếu 見kiến 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 皆giai 空không 。


贊tán 曰viết 。 此thử 顯hiển 由do 行hành 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 得đắc 正chánh 慧tuệ 眼nhãn 。 達đạt 空không 名danh 照chiếu 。 謂vị 色sắc 受thọ 等đẳng 。 諸chư 有hữu 為vi 法pháp 。 皆giai 有hữu 三tam 世thế 。 內nội 外ngoại 。 麁thô 細tế 。 劣liệt 勝thắng 。 近cận 遠viễn 。 積tích 聚tụ 名danh 蘊uẩn 。 此thử 五ngũ 。 謂vị 色sắc 。 受thọ 。 想tưởng 。 行hành 。 識thức 。 等đẳng 言ngôn 等đẳng 取thủ 處xứ 等đẳng 諸chư 法pháp 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 前tiền 破phá 能năng 觀quán 執chấp 顯hiển 能năng 觀quán 空không 。 今kim 破phá 所sở 觀quán 執chấp 顯hiển 所sở 觀quán 空không 。 若nhược 癡si 所sở 蔽tế 迷mê 勝thắng 義nghĩa 理lý 。 於ư 蘊uẩn 等đẳng 中trung 妄vọng 執chấp 為vi 有hữu 。 如như 處xứ 夢mộng 者giả 見kiến 境cảnh 現hiện 前tiền 。 若nhược 正chánh 了liễu 知tri 。 勝thắng 義nghĩa 諦đế 理lý 。 不bất 生sanh 執chấp 著trước 。 如như 夢mộng 覺giác 位vị 了liễu 境cảnh 非phi 有hữu 。 故cố 行hành 般Bát 若Nhã 便tiện 照chiếu 性tánh 空không 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 雖tuy 修tu 一nhất 切thiết 皆giai 行hành 般Bát 若Nhã 。 證chứng 真chân 遣khiển 妄vọng 由do 慧tuệ 照chiếu 空không 。 故cố 此thử 偏thiên 說thuyết 。 此thử 中trung 空không 言ngôn 即tức 三tam 無vô 性tánh 。 謂vị 計kế 所sở 執chấp 本bổn 體thể 非phi 有hữu 相tương/tướng 無vô 自tự 性tánh 。 所sở 以dĩ 稱xưng 空không 。 諸chư 依y 他tha 起khởi 。 色sắc 如như 聚tụ 沫mạt 。 受thọ 喻dụ 浮phù 泡bào 。 想tưởng 同đồng 陽dương 焰diễm 。 行hành 類loại 芭ba 蕉tiêu 。 識thức 猶do 幻huyễn 事sự 。 無vô 如như 所sở 執chấp 自tự 然nhiên 生sanh 性tánh 。 故cố 亦diệc 名danh 空không 。 圓viên 成thành 實thật 性tánh 因nhân 觀quán 所sở 執chấp 空không 無vô 方phương 證chứng 。 或hoặc 無vô 如như 彼bỉ 所sở 執chấp 真chân 性tánh 。 故cố 真chân 勝thắng 義nghĩa 亦diệc 名danh 為vi 空không 。 據cứ 實thật 三tam 性tánh 。 非phi 空không 非phi 不bất 空không 。 對đối 破phá 有hữu 執chấp 總tổng 密mật 說thuyết 空không 。 非phi 後hậu 二nhị 性tánh 都đô 無vô 名danh 空không 。 說thuyết 一nhất 切thiết 空không 是thị 佛Phật 密mật 意ý 。 於ư 有hữu 及cập 無vô 總tổng 說thuyết 空không 故cố 。 如như 世Thế 尊Tôn 說thuyết 。


相tương 生sanh 勝thắng 義nghĩa 無vô 自tự 性tánh 。 如như 是thị 我ngã 皆giai 已dĩ 顯hiển 示thị 。


若nhược 不bất 知tri 佛Phật 此thử 密mật 意ý 。 失thất 壞hoại 正Chánh 道Đạo 不bất 能năng 往vãng 。


又hựu 此thử 空không 者giả 即tức 真Chân 如Như 理lý 。 性tánh 非phi 空không 有hữu 因nhân 空không 所sở 顯hiển 。 遮già 執chấp 為vi 有hữu 故cố 假giả 名danh 空không 。 愚ngu 夫phu 不bất 知tri 執chấp 五ngũ 蘊uẩn 等đẳng 定định 離ly 真chân 有hữu 。 起khởi 相tương/tướng 分phân 別biệt 。 今kim 推thôi 歸quy 本bổn 體thể 即tức 真Chân 如Như 。 事sự 離ly 於ư 理lý 無vô 別biệt 性tánh 故cố 。 由do 此thử 經Kinh 言ngôn 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 皆giai 如Như 來Lai 藏tạng 。 一nhất 切thiết 法pháp 等đẳng 。 皆giai 即tức 真Chân 如Như 。 說thuyết 有hữu 相tương/tướng 事sự 則tắc 無vô 相tướng 空không 。 令linh 諸chư 有hữu 情tình 。 斷đoạn 諸chư 相tướng 縛phược 。 眼nhãn 類loại 有hữu 五ngũ 。 一nhất 肉nhục 眼nhãn 。 非phi 定định 所sở 生sanh 大đại 造tạo 淨tịnh 色sắc 。 二nhị 天thiên 眼nhãn 。 因nhân 定định 所sở 起khởi 大đại 造tạo 淨tịnh 色sắc 。 三tam 慧tuệ 眼nhãn 。 照chiếu 理lý 空không 智trí 。 四tứ 法Pháp 眼nhãn 。 達đạt 教giáo 有hữu 慧tuệ 。 五ngũ 佛Phật 眼nhãn 。 前tiền 四tứ 覺giác 滿mãn 總tổng 得đắc 佛Phật 名danh 。 今kim 在tại 因nhân 位vị 慧tuệ 眼nhãn 達đạt 空không 明minh 了liễu 矚chú 觀quán 。 故cố 名danh 照chiếu 見kiến 。 然nhiên 此thử 空không 性tánh 資tư 糧lương 位vị 中trung 聽thính 聞văn 思tư 惟duy 。 多đa 唯duy 信tín 解giải 。 在tại 加gia 行hành 位vị 方phương 純thuần 修tu 觀quán 。 雖tuy 皆giai 名danh 照chiếu 猶do 帶đái 相tương/tướng 故cố 而nhi 未vị 證chứng 真chân 。 住trụ 十Thập 地Địa 中trung 起khởi 無vô 漏lậu 觀quán 。 通thông 達đạt 真chân 理lý 方phương 實thật 照chiếu 空không 。 至chí 如Như 來Lai 位vị 照chiếu 見kiến 圓viên 滿mãn 。 知tri 離ly 言ngôn 境cảnh 。 假giả 名danh 為vi 空không 。 雖tuy 此thử 空không 言ngôn 通thông 空không 我ngã 法pháp 。 逗đậu 舍Xá 利Lợi 子Tử 唯duy 說thuyết 法Pháp 空không 。 我ngã 執chấp 久cửu 亡vong 不bất 假giả 空không 故cố 。 或hoặc 復phục 我ngã 執chấp 依y 法pháp 執chấp 生sanh 。 但đãn 觀quán 法pháp 空không 我ngã 隨tùy 空không 故cố 。 此thử 所sở 說thuyết 空không 雖tuy 體thể 無vô 異dị 。 而nhi 依y 事sự 顯hiển 。 亦diệc 有hữu 差sai 別biệt 。 如như 大đại 經kinh 中trung 或hoặc 說thuyết 十thập 六lục 。 謂vị 內nội 空không 。 外ngoại 空không 。 內nội 外ngoại 空không 。 大đại 空không 。 空không 空không 。 勝thắng 義nghĩa 空không 。 有hữu 為vi 空không 。 無vô 為vi 空không 。 畢tất 竟cánh 空không 。 無vô 際tế 空không 。 無vô 散tán 空không 。 本bổn 性tánh 空không 。 相tương/tướng 空không 。 一nhất 切thiết 法pháp 空không 。 無vô 性tánh 空không 。 無vô 性tánh 自tự 性tánh 空không 。 或hoặc 說thuyết 十thập 七thất 。 加gia 無vô 所sở 得đắc 空không 。 或hoặc 說thuyết 十thập 八bát 。 又hựu 加gia 自tự 性tánh 空không 。 或hoặc 說thuyết 十thập 九cửu 。 別biệt 加gia 所sở 緣duyên 增tăng 上thượng 及cập 互hỗ 無vô 空không 。 或hoặc 說thuyết 二nhị 十thập 。 於ư 十thập 八bát 中trung 離ly 無vô 散tán 空không 為vi 散tán 空không 。 無vô 變biến 異dị 空không 。 離ly 相tương/tướng 空không 為vi 自tự 相tương/tướng 空không 。 共cộng 相tương 空không 。 釋thích 初sơ 頌tụng 曰viết 。


能năng 食thực 及cập 所sở 食thực 。 此thử 依y 身thân 所sở 住trụ 。


能năng 見kiến 此thử 如như 理lý 。 所sở 求cầu 二nhị 諦đế 空không 。


為vi 常thường 益ích 有hữu 情tình 。 為vi 不bất 捨xả 生sanh 死tử 。


為vi 善thiện 無vô 窮cùng 盡tận 。 故cố 觀quán 此thử 為vi 空không 。


為vi 種chủng 姓tánh 清thanh 淨tịnh 。 為vi 得đắc 諸chư 相tướng 好hảo/hiếu 。


為vi 淨tịnh 諸chư 佛Phật 法Pháp 。 故cố 菩Bồ 薩Tát 觀quán 空không 。


補bổ 特đặc 伽già 羅la 法pháp 。 實thật 性tánh 俱câu 非phi 有hữu 。


此thử 無vô 性tánh 有hữu 性tánh 。 故cố 別biệt 立lập 二nhị 空không 。


經kinh 曰viết 。 度độ 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 此thử 上thượng 略lược 說thuyết 破phá 二nhị 執chấp 顯hiển 二nhị 空không 能năng 度độ 眾chúng 苦khổ 。 既ký 照chiếu 性tánh 空không 。 離ly 諸chư 分phân 別biệt 。 如như 蛾nga 出xuất 𧌙# 永vĩnh 離ly 纏triền 裹khỏa 。 便tiện 度độ 苦khổ 厄ách 疾tật 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 雖tuy 依y 勝thắng 義nghĩa 無vô 度độ 無vô 得đắc 。 隨tùy 世thế 俗tục 中trung 有hữu 度độ 有hữu 得đắc 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 由do 照chiếu 性tánh 空không 能năng 越việt 生sanh 死tử 顯hiển 先tiên 修tu 益ích 。 第đệ 三tam 練luyện 磨ma 心tâm 也dã 。 謂vị 觀quán 轉chuyển 依y 深thâm 妙diệu 難nạn/nan 證chứng 。 若nhược 生sanh 退thoái 屈khuất 應ưng 練luyện 磨ma 心tâm 。 世thế 間gian 有hữu 情tình 。 行hành 麁thô 施thí 等đẳng 。 於ư 命mạng 終chung 位vị 尚thượng 招chiêu 勝thắng 果quả 。 況huống 我ngã 今kim 修tu 無vô 障chướng 妙diệu 善thiện 。 當đương 來lai 不bất 證chứng 度độ 苦khổ 轉chuyển 依y 。 如như 彼bỉ 行hành 慧tuệ 已dĩ 度độ 苦khổ 厄ách 。 捨xả 麁thô 重trọng 依y 得đắc 無vô 麁thô 重trọng 。 我ngã 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 勵lệ 已dĩ 增tăng 修tu 不bất 應ưng 自tự 輕khinh 而nhi 生sanh 退thoái 屈khuất 。 度độ 者giả 越việt 也dã 脫thoát 也dã 。 苦khổ 謂vị 三tam 界giới 有hữu 情tình 及cập 處xứ 。 即tức 業nghiệp 煩phiền 惱não 所sở 生sanh 所sở 起khởi 。 理lý 實thật 有hữu 漏lậu 無vô 非phi 是thị 苦khổ 。 此thử 略lược 有hữu 三tam 。 諸chư 有hữu 漏lậu 法pháp 性tánh 墮đọa 遷thiên 流lưu 逼bức 迫bách 不bất 安an 。 皆giai 名danh 行hành 苦khổ 。 世thế 間gian 諸chư 樂nhạo/nhạc/lạc 必tất 歸quy 壞hoại 盡tận 緣duyên 合hợp 纏triền 憂ưu 。 俱câu 名danh 壞hoại 苦khổ 。 性tánh 已dĩ 逼bức 迫bách 更cánh 增tăng 楚sở 切thiết 。 難nan 忍nhẫn 重trọng/trùng 生sanh 皆giai 名danh 苦khổ 苦khổ 。 此thử 苦khổ 即tức 厄ách 災tai 難nạn 義nghĩa 故cố 。 苦khổ 或hoặc 八bát 苦khổ 。 住trú 胎thai 出xuất 胎thai 。 俱câu 受thọ 逼bức 迫bách 。 眾chúng 苦khổ 根căn 本bổn 名danh 生sanh 苦khổ 。


時thời 分phần/phân 朽hủ 壞hoại 名danh 老lão 苦khổ 。 大đại 種chủng 衰suy 變biến 名danh 病bệnh 苦khổ 。 壽thọ 命mạng 衰suy 沒một 名danh 死tử 苦khổ 。 不bất 愛ái 現hiện 前tiền 名danh 。 怨oán 憎tăng 會hội 苦khổ 。 所sở 愛ái 乖quai 離ly 名danh 。 愛ái 別biệt 離ly 苦khổ 。 所sở 希hy 不bất 遂toại 名danh 。 求cầu 不bất 得đắc 苦khổ 。 諸chư 有hữu 漏lậu 行hành 名danh 略lược 攝nhiếp 一nhất 切thiết 五ngũ 取thủ 蘊uẩn 苦khổ 。 厄ách 謂vị 八bát 難nạn 及cập 諸chư 危nguy 怖bố 小tiểu 三tam 災tai 等đẳng 。 由do 未vị 照chiếu 空không 。 境cảnh 相tướng 拘câu 縛phược 心tâm 起khởi 分phân 別biệt 。 發phát 煩phiền 惱não 業nghiệp 五ngũ 趣thú 苦khổ 生sanh 。 既ký 見kiến 三tam 種chủng 無vô 性tánh 為vi 空không 。 或hoặc 照chiếu 蘊uẩn 等đẳng 即tức 真Chân 如Như 空không 。 分phân 別biệt 不bất 生sanh 。 惡ác 果quả 隨tùy 滅diệt 。 故cố 諸chư 苦khổ 厄ách 皆giai 能năng 越việt 度độ 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。


相tương/tướng 縛phược 縛phược 眾chúng 生sanh 。 亦diệc 由do 麁thô 重trọng 縛phược 。


善thiện 雙song 修tu 止Chỉ 觀Quán 。 方phương 乃nãi 俱câu 解giải 脫thoát 。


據cứ 實thật 照chiếu 空không 亦diệc 度độ 惑hoặc 業nghiệp 。 體thể 寬khoan 現hiện 果quả 唯duy 說thuyết 度độ 苦khổ 。 即tức 此thử 空không 相tướng 資tư 糧lương 位vị 中trung 聞văn 思tư 等đẳng 照chiếu 。 初sơ 十thập 心tâm 位vị 第đệ 六lục 心tâm 後hậu 。 信tín 心tâm 不bất 退thoái 。 不bất 斷đoạn 善thiện 根căn 便tiện 永vĩnh 伏phục 度độ 極cực 重trọng 苦khổ 厄ách 。 故cố 經kinh 頌tụng 言ngôn 。


若nhược 有hữu 成thành 世thế 間gian 。 增tăng 上thượng 品phẩm 正chánh 見kiến 。


雖tuy 經kinh 歷lịch 千thiên 生sanh 。 終chung 不bất 墮đọa 惡ác 道đạo 。


至chí 十thập 住trụ 中trung 第đệ 四tứ 住trụ 後hậu 麁thô 無vô 明minh 等đẳng 皆giai 始thỉ 不bất 行hành 。 方phương 能năng 伏phục 度độ 惡ác 趣thú 苦khổ 厄ách 。 生sanh 貴quý 住trụ 說thuyết 除trừ 滅diệt 煩phiền 惱não 。 永vĩnh 盡tận 無vô 餘dư 。 捨xả 離ly 生sanh 死tử 。 能năng 出xuất 三tam 界giới 。 緣duyên 起khởi 經kinh 說thuyết 。 外ngoại 道đạo 異dị 生sanh 諸chư 行hành 。 皆giai 以dĩ 四tứ 愚ngu 為vi 緣duyên 。 內nội 法pháp 異dị 生sanh 若nhược 放phóng 逸dật 者giả 福phước 不bất 動động 行hành 。 三tam 愚ngu 為vi 緣duyên 。 不bất 放phóng 逸dật 者giả 。 所sở 有hữu 諸chư 行hành 。 我ngã 不bất 說thuyết 以dĩ 。 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 故cố 知tri 此thử 後hậu 伏phục 離ly 惡ác 趣thú 。 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。 第đệ 七thất 住trụ 後hậu 更cánh 不bất 退thoái 位vị 伏phục 離ly 二Nhị 乘Thừa 所sở 應ưng 苦khổ 厄ách 。 至chí 通thông 達đạt 位vị 初sơ 證chứng 真chân 空không 後hậu 能năng 永vĩnh 度độ 三tam 惡ác 趣thú 八bát 處xứ 無vô 暇hạ 貧bần 疾tật 等đẳng 種chủng 。 一nhất 切thiết 苦khổ 厄ách 。 或hoặc 有hữu 亦diệc 能năng 永vĩnh 離ly 三tam 界giới 。 分phân 段đoạn 苦khổ 厄ách 怖bố 煩phiền 惱não 故cố 。 有hữu 八bát 地địa 後hậu 方phương 離ly 此thử 厄ách 。 七thất 地địa 已dĩ 前tiền 留lưu 煩phiền 惱não 故cố 。 第đệ 十Thập 地Địa 終chung 照chiếu 空không 圓viên 滿mãn 。 一nhất 切thiết 有hữu 漏lậu 。 種chủng 子tử 永vĩnh 除trừ 。 變biến 易dị 死tử 等đẳng 苦khổ 厄ách 皆giai 盡tận 。 至chí 如Như 來Lai 位vị 利lợi 樂lạc 眾chúng 生sanh 。 或hoặc 時thời 示thị 現hiện 。 非phi 實thật 如như 是thị 。 此thử 觀Quán 自Tự 在Tại 。 猶do 未vị 成thành 佛Phật 由do 照chiếu 空không 故cố 當đương 必tất 皆giai 除trừ 。 勸khuyến 示thị 發phát 心tâm 言ngôn 度độ 一nhất 切thiết 。


經kinh 曰viết 。 舍Xá 利Lợi 子Tử 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 生sanh 由do 法pháp 立lập 。 法pháp 即tức 生sanh 因nhân 。 此thử 廣quảng 生sanh 空không 。 法pháp 空không 後hậu 顯hiển 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 下hạ 陳trần 機cơ 感cảm 者giả 名danh 。 述thuật 理lý 垂thùy 喻dụ 。 示thị 彼bỉ 勝thắng 行hành 除trừ 四tứ 處xứ 也dã 。 義nghĩa 段đoạn 有hữu 三tam 。 初sơ 舍Xá 利Lợi 子Tử 等đẳng 。 總tổng 告cáo 彰chương 空không 。 次thứ 是thị 故cố 等đẳng 。 別biệt 結kết 所sở 空không 。 後hậu 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。 釋thích 成thành 空không 理lý 。 梵Phạm 云vân 舍xá 利lợi 。 唐đường 曰viết 春xuân 鶖thu 。 由do 母mẫu 辨biện 才tài 指chỉ 喻dụ 為vi 號hiệu 。 顯hiển 彼bỉ 所sở 生sanh 故cố 復phục 稱xưng 子tử 。 母mẫu 因nhân 能năng 論luận 子tử 假giả 為vi 名danh 。 樹thụ 正chánh 摧tồi 邪tà 少thiểu 聞văn 多đa 解giải 。 昔tích 楊dương 知tri 見kiến 最tối 初sơ 悟ngộ 入nhập 。 今kim 演diễn 性tánh 空không 呼hô 而nhi 垂thùy 喻dụ 。 唯duy 說thuyết 勝thắng 教giáo 以dĩ 統thống 法pháp 顯hiển 是thị 理lý 皆giai 空không 。 獨độc 告cáo 上thượng 人nhân 以dĩ 攝nhiếp 機cơ 即tức 時thời 眾chúng 咸hàm 告cáo 。 彼bỉ 雖tuy 秉bỉnh 告cáo 而nhi 未vị 悟ngộ 空không 。 先tiên 勸khuyến 練luyện 磨ma 方phương 除trừ 四tứ 處xứ 。


經kinh 曰viết 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。


贊tán 曰viết 。 謂vị 四tứ 大đại 種chủng 及cập 此thử 所sở 造tạo 。 即tức 十thập 色sắc 處xứ 及cập 法pháp 處xứ 色sắc 。 性tánh 皆giai 變biến 現hiện 總tổng 立lập 色sắc 名danh 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 下hạ 廣quảng 法pháp 空không 。 大đại 經kinh 說thuyết 言ngôn 。


所sở 以dĩ 者giả 何hà 。 色sắc 自tự 性tánh 空không 。 不bất 由do 空không 故cố 色sắc 空không 非phi 色sắc 。 色sắc 不bất 離ly 空không 。 空không 不bất 離ly 色sắc 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 。 此thử 破phá 二nhị 種chủng 執chấp 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 空không 不bất 異dị 色sắc 者giả 。 破phá 執chấp 世thế 俗tục 所sở 取thủ 色sắc 外ngoại 別biệt 有hữu 真chân 空không 。 不bất 悟ngộ 真chân 空không 執chấp 著trước 諸chư 色sắc 妄vọng 增tăng 惑hoặc 業nghiệp 。 輪luân 轉chuyển 生sanh 死tử 。 今kim 顯hiển 由do 翳ế 所sở 見kiến 花hoa 色sắc 目mục 病bệnh 故cố 然nhiên 。 非phi 異dị 空không 有hữu 故cố 。 依y 勝thắng 義nghĩa 色sắc 不bất 異dị 空không 。 如như 聖thánh 教giáo 說thuyết 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 空không 故cố 。 色sắc 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 色sắc 者giả 。 破phá 愚ngu 夫phu 執chấp 要yếu 色sắc 無vô 位vị 方phương 始thỉ 有hữu 空không 。 於ư 色sắc 於ư 空không 。 種chủng 種chủng 分phân 別biệt 。 今kim 顯hiển 依y 勝thắng 義nghĩa 色sắc 本bổn 性tánh 空không 。 迷mê 悟ngộ 位vị 殊thù 義nghĩa 彰chương 空không 色sắc 。 如như 何hà 色sắc 滅diệt 方phương 乃nãi 見kiến 空không 。 如như 翳ế 見kiến 花hoa 自tự 性tánh 非phi 有hữu 。 豈khởi 要yếu 花hoa 滅diệt 彼bỉ 始thỉ 成thành 空không 。 故cố 於ư 色sắc 空không 勿vật 生sanh 封phong 執chấp 。 應ưng 除trừ 倒đảo 見kiến 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 由do 此thử 二nhị 句cú 經kinh 作tác 是thị 言ngôn 。 色sắc 自tự 性tánh 空không 。 非phi 色sắc 滅diệt 空không 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 諸chư 法pháp 皆giai 空không 。 都đô 無vô 有hữu 者giả 。 初sơ 雖tuy 可khả 爾nhĩ 理lý 未vị 必tất 然nhiên 。 真chân 俗tục 相tướng 形hình 俗tục 無vô 真chân 滅diệt 。 色sắc 空không 相tướng 待đãi 色sắc 滅diệt 空không 亡vong 。 故cố 非phi 本bổn 來lai 色sắc 體thể 空không 也dã 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 據cứ 實thật 此thử 空không 非phi 空không 不bất 空không 。 翻phiên 迷mê 對đối 色sắc 悟ngộ 說thuyết 色sắc 空không 。 非phi 此thử 空không 言ngôn 即tức 定định 為vi 空không 。 空không 亦diệc 空không 故cố 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 若nhược 因nhân 緣duyên 色sắc 自tự 本bổn 都đô 無vô 。 應ưng 諸chư 愚ngu 夫phu 先tiên 來lai 智trí 者giả 。 是thị 則tắc 凡phàm 聖thánh 互hỗ 是thị 聖thánh 凡phàm 。 自tự 處xứ 師sư 資tư 實thật 為vi 誰thùy 迷mê 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 煩phiền 惱não 成thành 覺giác 分phần/phân 。 生sanh 死tử 即tức 涅Niết 槃Bàn 。 塵trần 勞lao 之chi 儔trù 。 為vi 如Như 來Lai 種chủng 。 諸chư 眾chúng 生sanh 等đẳng 。 本bổn 來lai 寂tịch 滅diệt 。 豈khởi 非phi 愚ngu 夫phu 先tiên 即tức 智trí 者giả 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 若nhược 許hứa 色sắc 事sự 有hữu 異dị 空không 理lý 。 可khả 捨xả 色sắc 迷mê 而nhi 求cầu 空không 悟ngộ 。 既ký 空không 本bổn 色sắc 。 智trí 即tức 為vi 愚ngu 。 求cầu 智trí 捨xả 愚ngu 豈khởi 非phi 顛điên 倒đảo 。 且thả 厭yếm 生sanh 死tử 求cầu 趣thú 涅Niết 槃Bàn 。 苦khổ 樂lạc 不bất 殊thù 。 求cầu 之chi 何hà 用dụng 。 愚ngu 夫phù 生sanh 死tử 已dĩ 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 聖thánh 者giả 更cánh 求cầu 極cực 成thành 邪tà 妄vọng 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 俗tục 事sự 迷mê 悟ngộ 求cầu 聖thánh 去khứ 凡phàm 。 真chân 理lý 色sắc 空không 何hà 成thành 取thủ 捨xả 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 若nhược 許hứa 事sự 別biệt 亦diệc 說thuyết 即tức 空không 。 俱câu 勝thắng 義nghĩa 中trung 自tự 成thành 矛mâu 楯thuẫn 。 應ưng 未vị 悟ngộ 者giả 知tri 色sắc 即tức 空không 。 其kỳ 已dĩ 悟ngộ 者giả 不bất 悟ngộ 空không 色sắc 。 精tinh 勤cần 聖thánh 者giả 。 可khả 愍mẫn 可khả 傷thương 。 懈giải 怠đãi 愚ngu 夫phu 可khả 欣hân 可khả 樂lạc 。 如như 世Thế 尊Tôn 言ngôn 。 云vân 何hà 菩Bồ 薩Tát 。 隨tùy 順thuận 會hội 通thông 。 方Phương 便Tiện 善Thiện 巧Xảo 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 若nhược 諸chư 有hữu 情tình 。 於ư 佛Phật 所sở 說thuyết 。 空không 性tánh 經Kinh 典điển 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 皆giai 無vô 有hữu 事sự 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 皆giai 如như 幻huyễn 夢mộng 。 於ư 是thị 等đẳng 法pháp 。 不bất 能năng 解giải 了liễu 。 菩Bồ 薩Tát 為vi 彼bỉ 如như 理lý 會hội 通thông 。 應ưng 告cáo 彼bỉ 言ngôn 。 此thử 經Kinh 不bất 說thuyết 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 但đãn 說thuyết 諸chư 法pháp 所sở 言ngôn 自tự 性tánh 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 故cố 說thuyết 諸chư 法pháp 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 雖tuy 有hữu 一nhất 切thiết 所sở 言ngôn 說thuyết 事sự 依y 止chỉ 彼bỉ 故cố 諸chư 言ngôn 說thuyết 轉chuyển 。 然nhiên 彼bỉ 所sở 說thuyết 可khả 說thuyết 自tự 性tánh 。 據cứ 勝thắng 義nghĩa 諦đế 非phi 其kỳ 自tự 性tánh 。 故cố 說thuyết 諸chư 法pháp 。 皆giai 無vô 所sở 有hữu 。 彼bỉ 一nhất 切thiết 法pháp 。 所sở 言ngôn 自tự 性tánh 理lý 既ký 從tùng 本bổn 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 當đương 何hà 所sở 生sanh 。 當đương 何hà 所sở 滅diệt 。 故cố 說thuyết 諸chư 法pháp 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 又hựu 如như 幻huyễn 夢mộng 非phi 如như 顯hiển 現hiện 如như 實thật 是thị 有hữu 。 亦diệc 非phi 一nhất 切thiết 。 幻huyễn 夢mộng 形hình 質chất 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 非phi 如như 愚ngu 夫phu 言ngôn 說thuyết 串xuyến 習tập 勢thế 力lực 所sở 現hiện 如như 實thật 是thị 有hữu 。 亦diệc 非phi 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 勝thắng 義nghĩa 離ly 言ngôn 自tự 性tánh 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 由do 此thử 悟ngộ 入nhập 一nhất 切thiết 諸chư 法pháp 。 非phi 有hữu 非phi 無vô 。 猶do 如như 幻huyễn 夢mộng 。 其kỳ 性tánh 無vô 二nhị 。 故cố 說thuyết 諸chư 法pháp 。 皆giai 如như 幻huyễn 夢mộng 。 如như 是thị 菩Bồ 薩Tát 。 普phổ 於ư 一nhất 切thiết 。 諸chư 法pháp 法Pháp 界Giới 。 不bất 取thủ 少thiểu 分phần 不bất 捨xả 少thiểu 分phần 。 不bất 作tác 損tổn 減giảm 不bất 作tác 增tăng 益ích 。 無vô 所sở 失thất 壞hoại 。 若nhược 法pháp 實thật 有hữu 。 知tri 為vi 實thật 有hữu 。 若nhược 法pháp 實thật 無vô 知tri 為vi 實thật 無vô 。 如như 是thị 開khai 示thị 是thị 名danh 菩Bồ 薩Tát 。 隨tùy 順thuận 會hội 通thông 。 方phương 便tiện 善thiện 巧xảo 。 此thử 經Kinh 意ý 說thuyết 。 一nhất 切thiết 愚ngu 夫phu 如như 言ngôn 所sở 執chấp 實thật 有hữu 可khả 說thuyết 。 諸chư 法pháp 自tự 性tánh 。 如như 實thật 幻huyễn 夢mộng 。 皆giai 無vô 自tự 性tánh 。 都đô 無vô 有hữu 事sự 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 非phi 無vô 聖thánh 智trí 真chân 俗tục 諦đế 境cảnh 。 離ly 言ngôn 法pháp 性tánh 。 非phi 如như 幻huyễn 夢mộng 形hình 質chất 亦diệc 體thể 都đô 無vô 名danh 無vô 性tánh 等đẳng 。 達đạt 所sở 執chấp 無vô 名danh 悟ngộ 非phi 有hữu 。 達đạt 聖thánh 境cảnh 有hữu 名danh 悟ngộ 非phi 無vô 。 故cố 言ngôn 菩Bồ 薩Tát 不bất 取thủ 少thiểu 分phần 不bất 捨xả 少thiểu 分phần 無vô 知tri 為vi 無vô 有hữu 知tri 為vi 有hữu 。 若nhược 依y 勝thắng 義nghĩa 法pháp 體thể 都đô 空không 無vô 少thiểu 有hữu 者giả 。 作tác 此thử 會hội 通thông 便tiện 非phi 善thiện 巧xảo 。 稱xưng 悟ngộ 非phi 無vô 不bất 捨xả 少thiểu 分phần 。 亦diệc 徒đồ 施thi 設thiết 乃nãi 為vi 損tổn 減giảm 失thất 壞hoại 正chánh 理lý 。 由do 此thử 故cố 知tri 。 此thử 經Kinh 意ý 破phá 先tiên 執chấp 色sắc 有hữu 故cố 說thuyết 色sắc 空không 。 空không 者giả 無vô 也dã 。 非phi 法pháp 性tánh 空không 。 愚ngu 夫phu 所sở 執chấp 當đương 情tình 色sắc 相tướng 本bổn 性tánh 非phi 有hữu 。 若nhược 執chấp 非phi 空không 及cập 色sắc 滅diệt 無vô 方phương 成thành 空không 體thể 。 既ký 成thành 二nhị 倒đảo 。 故cố 應ưng 雙song 遣khiển 顯hiển 色sắc 事sự 理lý 非phi 如như 所sở 執chấp 。 勿vật 起khởi 妄vọng 情tình 生sanh 顛điên 倒đảo 見kiến 。 妄vọng 情tình 既ký 斷đoạn 所sở 執chấp 色sắc 亡vong 。 故cố 斷đoạn 依y 他tha 遣khiển 計kế 所sở 執chấp 。 如như 翳ế 既ký 滅diệt 不bất 見kiến 空không 花hoa 。 二Nhị 乘Thừa 外ngoại 道đạo 執chấp 實thật 作tác 用dụng 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 性tánh 都đô 非phi 有hữu 。 故cố 聖thánh 說thuyết 言ngôn 。 因nhân 緣duyên 生sanh 法pháp 。 我ngã 說thuyết 皆giai 空không 。 非phi 謂vị 依y 他tha 如như 幻huyễn 之chi 色sắc 亦diệc 皆giai 空không 也dã 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。


虛hư 妄vọng 分phân 別biệt 性tánh 。 由do 此thử 義nghĩa 得đắc 成thành 。


非phi 實thật 有hữu 全toàn 無vô 。 許hứa 滅diệt 解giải 脫thoát 故cố 。


聖thánh 教giáo 又hựu 說thuyết 。 諸chư 法pháp 不bất 自tự 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 他tha 生sanh 。 亦diệc 不bất 從tùng 共cộng 生sanh 非phi 不bất 從tùng 二nhị 生sanh 。 雖tuy 無vô 所sở 執chấp 作tác 用dụng 因nhân 緣duyên 。 而nhi 有hữu 功công 能năng 緣duyên 可khả 得đắc 故cố 。 此thử 若nhược 無vô 者giả 應ưng 無vô 俗tục 諦đế 。 俗tục 諦đế 無vô 故cố 真Chân 諦Đế 亦diệc 無vô 。 依y 誰thùy 由do 誰thùy 。 而nhi 得đắc 解giải 脫thoát 。 或hoặc 此thử 空không 者giả 即tức 法pháp 性tánh 空không 。 若nhược 執chấp 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 諸chư 色sắc 及cập 依y 他tha 色sắc 定định 異dị 真chân 有hữu 。 真chân 俗tục 定định 別biệt 極cực 成thành 迷mê 亂loạn 。 今kim 顯hiển 二nhị 色sắc 性tánh 即tức 空không 如như 無vô 相tướng 無vô 為vi 。 非phi 詮thuyên 智trí 境cảnh 。 應ưng 捨xả 二nhị 執chấp 求cầu 趣thú 真chân 空không 。 故cố 攝nhiếp 歸quy 空không 雙song 除trừ 妄vọng 見kiến 。 法pháp 性tánh 之chi 色sắc 體thể 即tức 真chân 相tương/tướng 。 不bất 異dị 即tức 空không 。 此thử 復phục 何hà 惑hoặc 。 聖thánh 說thuyết 二nhị 諦đế 各các 有hữu 淺thiển 深thâm 。 彼bỉ 互hỗ 相tương 形hình 皆giai 有hữu 真chân 俗tục 。 有hữu 俗tục 俗tục 俗tục 。 有hữu 俗tục 俗tục 真chân 。 有hữu 真chân 真chân 真chân 。 有hữu 真chân 真chân 俗tục 。 即tức 俗tục 真chân 俗tục 。 真chân 亦diệc 俗tục 真chân 。 有hữu 俗tục 有hữu 真chân 俗tục 無vô 真chân 滅diệt 。 既ký 非phi 無vô 色sắc 而nhi 獨độc 有hữu 空không 。 亦diệc 非phi 色sắc 空không 定định 不bất 異dị 即tức 。 故cố 真chân 空không 與dữ 色sắc 非phi 異dị 非phi 不bất 異dị 。 非phi 即tức 非phi 不bất 即tức 。 今kim 遮già 定định 異dị 等đẳng 唯duy 說thuyết 不bất 異dị 即tức 。 此thử 不bất 異dị 即tức 言ngôn 亦diệc 非phi 不bất 異dị 即tức 。 辯biện 中trung 邊biên 說thuyết 。


無vô 二nhị 有hữu 無vô 故cố 。 非phi 有hữu 亦diệc 非phi 無vô 。


非phi 異dị 亦diệc 非phi 一nhất 。 是thị 說thuyết 為vi 空không 相tướng 。


今kim 說thuyết 色sắc 空không 互hỗ 相tương 顯hiển 者giả 。 令linh 義nghĩa 增tăng 明minh 破phá 疑nghi 執chấp 故cố 。 前tiền 說thuyết 觀quán 自tự 在tại 教giáo 練luyện 磨ma 心tâm 。 今kim 說thuyết 色sắc 空không 等đẳng 令linh 除trừ 四tứ 處xứ 。 一nhất 者giả 二Nhị 乘Thừa 作tác 意ý 。 狹hiệp 劣liệt 欣hân 厭yếm 不bất 樂nhạo 利lợi 他tha 。 二nhị 者giả 於ư 大Đại 乘Thừa 中trung 。 顛điên 倒đảo 推thôi 求cầu 及cập 起khởi 疑nghi 惑hoặc 。 三tam 者giả 於ư 聞văn 思tư 等đẳng 言ngôn 我ngã 能năng 然nhiên 種chủng 種chủng 法pháp 執chấp 。 四tứ 者giả 現hiện 前tiền 安an 立lập 骨cốt 瑣tỏa 色sắc 等đẳng 乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 。 執chấp 著trước 分phân 別biệt 。 今kim 說thuyết 色sắc 等đẳng 不bất 異dị 即tức 空không 。 令linh 捨xả 二Nhị 乘Thừa 劣liệt 作tác 意ý 等đẳng 得đắc 無vô 分phân 別biệt 。 出xuất 世thế 行hành 成thành 。


經kinh 曰viết 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。 等đẳng 亦diệc 復phục 如như 是thị 。


贊tán 曰viết 。 恐khủng 彼bỉ 疑nghi 執chấp 唯duy 。 色sắc 不bất 異dị 空không 。 唯duy 色sắc 體thể 即tức 空không 。 餘dư 法pháp 不bất 爾nhĩ 故cố 。 以dĩ 受thọ 等đẳng 亦diệc 例lệ 同đồng 色sắc 。 能năng 領lãnh 納nạp 境cảnh 起khởi 苦khổ 樂lạc 捨xả 名danh 受thọ 。 能năng 取thủ 於ư 境cảnh 有hữu 相tương/tướng 。 無vô 相tướng 。 小tiểu 。 大đại 。 無vô 量lượng 。 無vô 少thiểu 所sở 有hữu 分phân 齊tề 名danh 想tưởng 。 思tư 造tạo 善thiện 惡ác 無vô 記ký 。 分phần/phân 位vị 及cập 餘dư 心tâm 所sở 等đẳng 遷thiên 流lưu 名danh 行hành 。 心tâm 意ý 識thức 三tam 皆giai 能năng 了liễu 別biệt 並tịnh 通thông 名danh 識thức 。 謂vị 四tứ 識thức 住trụ 及cập 能năng 住trụ 識thức 。 如như 色sắc 而nhi 領lãnh 。 如như 領lãnh 而nhi 知tri 。 如như 知tri 而nhi 作tác 。 如như 作tác 而nhi 了liễu 。 故cố 色sắc 受thọ 等đẳng 。 如như 是thị 次thứ 第đệ 。 然nhiên 由do 世thế 執chấp 我ngã 事sự 有hữu 五ngũ 。 謂vị 我ngã 身thân 具cụ 。 我ngã 受thọ 用dụng 。 我ngã 言ngôn 說thuyết 。 我ngã 造tạo 作tác 。 我ngã 自tự 體thể 。 今kim 顯hiển 是thị 蘊uẩn 唯duy 法pháp 功công 能năng 。 無vô 實thật 自tự 性tánh 非phi 。 我ngã 我ngã 所sở 故cố 。 唯duy 說thuyết 五ngũ 不bất 減giảm 不bất 增tăng 。 愚ngu 夫phu 不bất 知tri 為vi 破phá 我ngã 執chấp 於ư 非phi 蘊uẩn 中trung 假giả 說thuyết 為vi 蘊uẩn 。 遂toại 執chấp 為vi 有hữu 。 故cố 今kim 對đối 破phá 並tịnh 說thuyết 為vi 空không 。 二nhị 十thập 論luận 云vân 。 說thuyết 無vô 有hữu 情tình 我ngã 。 但đãn 有hữu 法pháp 因nhân 故cố 。 等đẳng 者giả 。 等đẳng 取thủ 下hạ 處xứ 界giới 等đẳng 五ngũ 種chủng 善thiện 巧xảo 。 然nhiên 大đại 經kinh 言ngôn 。 色sắc 空không 乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 亦diệc 空không 。 設thiết 有hữu 一nhất 法pháp 過quá 涅Niết 槃Bàn 者giả 。 我ngã 亦diệc 說thuyết 為vi 。 如như 幻huyễn 如như 化hóa 。 故cố 此thử 等đẳng 言ngôn 通thông 攝nhiếp 一nhất 切thiết 。 勝thắng 空không 如như 應ưng 二nhị 皆giai 准chuẩn 釋thích 。 大đại 經kinh 次thứ 言ngôn 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 自tự 性tánh 空không 。 不bất 由do 空không 故cố 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 即tức 是thị 空không 。 空không 即tức 是thị 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 何hà 以dĩ 故cố 。 此thử 但đãn 有hữu 名danh 謂vị 為vi 菩Bồ 提Đề 。 謂vị 之chi 為vi 空không 。 此thử 但đãn 有hữu 名danh 謂vị 之chi 為vi 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。


經kinh 曰viết 。 舍Xá 利Lợi 子Tử 是thị 諸chư 法pháp 空không 相tướng 。 不bất 生sanh 不bất 滅diệt 。 不bất 垢cấu 不bất 淨tịnh 。 不bất 增tăng 不bất 減giảm 。


贊tán 曰viết 。 前tiền 告cáo 法pháp 體thể 空không 。 今kim 告cáo 法pháp 義nghĩa 空không 。 是thị 諸chư 法pháp 者giả 。 指chỉ 前tiền 對đối 空không 色sắc 受thọ 等đẳng 法pháp 。 本bổn 無vô 今kim 有hữu 名danh 生sanh 。 暫tạm 有hữu 還hoàn 無vô 名danh 滅diệt 。 障chướng 染nhiễm 名danh 垢cấu 。 翻phiên 此thử 名danh 淨tịnh 。 相tương/tướng 廣quảng 名danh 增tăng 。 翻phiên 此thử 名danh 減giảm 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 依y 世thế 俗tục 諦đế 。 許hứa 色sắc 等đẳng 有hữu 。 可khả 有hữu 生sanh 等đẳng 。 依y 勝thắng 義nghĩa 諦đế 。 色sắc 等đẳng 本bổn 空không 。 如như 何hà 空không 中trung 更cánh 有hữu 生sanh 等đẳng 。 故cố 生sanh 滅diệt 等đẳng 空không 相tướng 皆giai 無vô 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 及cập 依y 他tha 上thượng 自tự 然nhiên 生sanh 法pháp 本bổn 性tánh 空không 無vô 。 法pháp 性tánh 色sắc 等đẳng 體thể 即tức 空không 理lý 。 皆giai 無vô 如như 彼bỉ 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 執chấp 生sanh 等đẳng 位vị 別biệt 。 故cố 說thuyết 空không 相tướng 不bất 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 又hựu 若nhược 有hữu 執chấp 有hữu 為vi 遷thiên 流lưu 定định 有hữu 生sanh 滅diệt 。 無vô 為vi 在tại 纏triền 出xuất 纏triền 位vị 別biệt 實thật 有hữu 垢cấu 淨tịnh 。 未vị 證chứng 真chân 位vị 及cập 證chứng 真chân 已dĩ 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 互hỗ 有hữu 增tăng 減giảm 。 如như 是thị 定định 執chấp 皆giai 所sở 執chấp 故cố 體thể 相tướng 都đô 無vô 。 寧ninh 如như 彼bỉ 執chấp 。 有hữu 為vi 生sanh 滅diệt 。 無vô 為vi 垢cấu 淨tịnh 。 通thông 二nhị 增tăng 減giảm 。 如như 見kiến 陽dương 焰diễm 執chấp 為vi 實thật 水thủy 。 此thử 水thủy 本bổn 空không 何hà 有hữu 生sanh 等đẳng 。 非phi 無vô 陽dương 焰diễm 似tự 水thủy 生sanh 等đẳng 。 又hựu 設thiết 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 攝nhiếp 歸quy 性tánh 依y 他tha 色sắc 等đẳng 皆giai 即tức 空không 如như 。 彼bỉ 有hữu 生sanh 滅diệt 此thử 亦diệc 應ưng 爾nhĩ 。 今kim 義nghĩa 答đáp 言ngôn 。 如như 太thái 空không 中trung 色sắc 雖tuy 生sanh 滅diệt 而nhi 空không 相tướng 無vô 。 如như 是thị 依y 他tha 雖tuy 有hữu 生sanh 滅diệt 真chân 空không 不bất 爾nhĩ 。


復phục 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 皆giai 即tức 真chân 空không 。 空không 相tướng 遍biến 在tại 貪tham 等đẳng 垢cấu 染nhiễm 信tín 等đẳng 淨tịnh 中trung 。 如như 應ưng 垢cấu 淨tịnh 。 今kim 義nghĩa 答đáp 言ngôn 。 如như 太thái 空không 中trung 有hữu 色sắc 染nhiễm 淨tịnh 空không 相tướng 不bất 爾nhĩ 。 如như 是thị 諸chư 法pháp 。 雖tuy 有hữu 垢cấu 淨tịnh 而nhi 空không 相tướng 無vô 。 故cố 有hữu 頌tụng 言ngôn 。


非phi 染nhiễm 非phi 不bất 染nhiễm 。 非phi 淨tịnh 非phi 不bất 淨tịnh 。


心tâm 性tánh 本bổn 淨tịnh 故cố 。 由do 客khách 塵trần 所sở 染nhiễm 。


或hoặc 有hữu 難nạn/nan 言ngôn 。 若nhược 法pháp 皆giai 真chân 無vô 別biệt 相tướng 者giả 。 甘cam 露lộ 聖thánh 教giáo 。 既ký 有hữu 增tăng 減giảm 。 真chân 空không 應ưng 爾nhĩ 。 今kim 義nghĩa 答đáp 言ngôn 。 如như 太thái 空không 中trung 色sắc 相tướng 增tăng 減giảm 空không 相tướng 不bất 然nhiên 。 如như 是thị 聖thánh 教giáo 雖tuy 有hữu 增tăng 減giảm 而nhi 空không 性tánh 無vô 。 皆giai 由do 事sự 理lý 體thể 相tướng 別biệt 故cố 。 若nhược 一nhất 切thiết 法pháp 。 唯duy 真Chân 如Như 空không 。 如như 何hà 得đắc 有hữu 生sanh 滅diệt 等đẳng 事sự 。 以dĩ 上thượng 總tổng 說thuyết 非phi 但đãn 色sắc 體thể 不bất 異dị 即tức 空không 。 色sắc 上thượng 生sanh 等đẳng 諸chư 差sai 別biệt 義nghĩa 亦diệc 不bất 異dị 即tức 空không 。 今kim 遮già 通thông 別biệt 且thả 略lược 舉cử 三tam 。 而nhi 實thật 空không 相tướng 亦diệc 不bất 一nhất 等đẳng 。 大đại 經kinh 次thứ 言ngôn 。 如như 是thị 自tự 性tánh 。 無vô 生sanh 無vô 滅diệt 。 無vô 染nhiễm 無vô 淨tịnh 。 菩Bồ 薩Tát 如như 是thị 。 修tu 行hành 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 時thời 。 不bất 見kiến 生sanh 滅diệt 。 不bất 見kiến 染nhiễm 淨tịnh 。


何hà 以dĩ 故cố 。 但đãn 假giả 立lập 客khách 名danh 別biệt 別biệt 於ư 法pháp 。 而nhi 起khởi 分phân 別biệt 。 隨tùy 起khởi 言ngôn 說thuyết 如như 如như 。 言ngôn 說thuyết 如như 是thị 如như 是thị 。 生sanh 起khởi 執chấp 著trước 。 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。 於ư 如như 是thị 等đẳng 。 一nhất 切thiết 不bất 見kiến 。 由do 不bất 見kiến 故cố 。 不bất 生sanh 執chấp 著trước 。


經kinh 曰viết 。 是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 。 無vô 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 上thượng 以dĩ 色sắc 等đẳng 體thể 義nghĩa 總tổng 對đối 於ư 空không 明minh 不bất 異dị 即tức 。 恐khủng 義nghĩa 不bất 明minh 。 令linh 觀quán 純thuần 熟thục 別biệt 結kết 空không 中trung 所sở 無vô 之chi 法pháp 。 乘thừa 前tiền 起khởi 結kết 說thuyết 是thị 故cố 言ngôn 。 此thử 言ngôn 通thông 下hạ 諸chư 所sở 無vô 法pháp 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 三tam 乘thừa 通thông 修tu 五ngũ 種chủng 善thiện 巧xảo 。 謂vị 蘊uẩn 。 處xử 。 界giới 。 緣duyên 起khởi 及cập 諦đế 。 隨tùy 彼bỉ 所sở 應ứng 。 為vi 遠viễn 近cận 觀quán 。 由do 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 皆giai 隨tùy 執chấp 有hữu 。 今kim 對đối 說thuyết 無vô 。 所sở 執chấp 空không 中trung 體thể 義nghĩa 俱câu 寂tịch 。 故cố 所sở 執chấp 蘊uẩn 其kỳ 性tánh 都đô 無vô 。 然nhiên 佛Phật 方phương 便tiện 於ư 有hữu 為vi 中trung 施thi 設thiết 為vi 蘊uẩn 。 破phá 五ngũ 我ngã 事sự 漸tiệm 令linh 入nhập 真chân 說thuyết 為vi 善thiện 巧xảo 。 非phi 謂vị 實thật 有hữu 。 故cố 經kinh 頌tụng 言ngôn 。


如như 星tinh 翳ế 燈đăng 幻huyễn 。 露lộ 泡bào 夢mộng 電điện 雲vân 。


諸chư 和hòa 合hợp 所sở 為vi 。 應ưng 作tác 如như 是thị 觀quán 。


有hữu 為vi 之chi 法pháp 。 尚thượng 非phi 定định 蘊uẩn 。 所sở 執chấp 蘊uẩn 等đẳng 何hà 理lý 成thành 真chân 。 法pháp 性tánh 空không 如như 故cố 非phi 蘊uẩn 相tương/tướng 。 是thị 故cố 空không 中trung 。 都đô 無vô 五ngũ 蘊uẩn 。 大đại 經kinh 次thứ 言ngôn 。


復phục 次thứ 舍Xá 利Lợi 子Tử 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 修tu 行hành 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 時thời 。 應ưng 如như 是thị 觀quán 。 菩Bồ 薩Tát 但đãn 有hữu 名danh 。 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 但đãn 有hữu 名danh 。 色sắc 受thọ 想tưởng 行hành 識thức 但đãn 有hữu 名danh 。 乃nãi 至chí 廣quảng 說thuyết 。


經kinh 曰viết 。 無vô 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 意ý 。 無vô 色sắc 聲thanh 香hương 味vị 觸xúc 法pháp 。


贊tán 曰viết 。 此thử 說thuyết 空không 中trung 無vô 十thập 二nhị 處xứ 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 佛Phật 權quyền 方phương 便tiện 。 說thuyết 有hữu 處xứ 等đẳng 引dẫn 令linh 入nhập 真chân 。 既ký 入nhập 真chân 已dĩ 依y 真chân 實thật 義nghĩa 故cố 說thuyết 皆giai 空không 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 唯duy 由do 根căn 境cảnh 能năng 與dữ 六lục 行hành 為vi 生sanh 長trưởng 門môn 。 說thuyết 為vi 處xứ 義nghĩa 。 然nhiên 以dĩ 世thế 間gian 相tương 見kiến 。 問vấn 訊tấn 。 塗đồ 香hương 。 受thọ 膳thiện 。 侍thị 給cấp 。 分phân 別biệt 故cố 。 佛Phật 說thuyết 處xứ 次thứ 第đệ 如như 是thị 。 因nhân 位vị 眼nhãn 耳nhĩ 不bất 至chí 能năng 取thủ 。 鼻tị 舌thiệt 身thân 三tam 至chí 方phương 能năng 取thủ 。 意ý 即tức 八bát 識thức 。 果quả 俱câu 不bất 定định 。 眼nhãn 耳nhĩ 用dụng 勝thắng 。 天thiên 得đắc 通thông 名danh 。 變biến 化hóa 非phi 真chân 。 唯duy 欲dục 色sắc 界giới 。 下hạ 地địa 諸chư 識thức 有hữu 依y 上thượng 者giả 。 業nghiệp 。 緣duyên 。 通thông 。 定định 。 法pháp 力lực 皆giai 生sanh 。 諸chư 位vị 隨tùy 應ứng 用dụng 有hữu 勝thắng 劣liệt 。 如như 次thứ 九cửu 八bát 七thất 五ngũ 緣duyên 起khởi 。 色sắc 謂vị 顯hiển 。 形hình 。 表biểu 。 聲thanh 謂vị 執chấp 受thọ 。 不bất 執chấp 受thọ 。 俱câu 大đại 種chủng 所sở 生sanh 。 香hương 謂vị 俱câu 生sanh 。 和hòa 合hợp 。 變biến 異dị 。 味vị 謂vị 苦khổ 。 酢tạc 。 甘cam 。 辛tân 。 醎hàm 。 淡đạm 。 觸xúc 謂vị 四tứ 大đại 及cập 此thử 所sở 造tạo 。 法pháp 謂vị 無vô 對đối 色sắc 及cập 餘dư 心tâm 所sở 。 不bất 相tương 應ứng 。 無vô 為vi 。 初sơ 五ngũ 唯duy 二nhị 。 餘dư 通thông 異dị 熟thục 。 長trưởng 養dưỡng 。 等đẳng 流lưu 。 異dị 熟thục 唯duy 欲dục 色sắc 。 後hậu 二nhị 通thông 三tam 界giới 。 色sắc 。 聲thanh 。 有hữu 表biểu 。 意ý 。 法pháp 通thông 三tam 。 十thập 色sắc 皆giai 唯duy 無vô 記ký 及cập 善thiện 。 即tức 離ly 依y 有hữu 假giả 立lập 造tạo 名danh 。 一nhất 切thiết 皆giai 通thông 。 有hữu 漏lậu 無vô 漏lậu 。 二nhị 十thập 頌tụng 曰viết 。


依y 彼bỉ 所sở 化hóa 生sanh 。 世Thế 尊Tôn 密mật 意ý 趣thú 。


說thuyết 有hữu 色sắc 等đẳng 處xứ 。 如như 化hóa 生sanh 有hữu 情tình 。


此thử 說thuyết 佛Phật 為vi 妄vọng 執chấp 有hữu 我ngã 久cửu 沈trầm 生sanh 死tử 不bất 肯khẳng 趣thú 求cầu 。 非phi 處xứ 法pháp 中trung 說thuyết 之chi 為vi 處xứ 。 如như 遮già 斷đoạn 見kiến 密mật 說thuyết 化hóa 生sanh 。 引dẫn 令linh 入nhập 真chân 除trừ 捨xả 我ngã 執chấp 。 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 不bất 了liễu 方phương 便tiện 言ngôn 說thuyết 。 執chấp 為vi 實thật 有hữu 。 今kim 顯hiển 所sở 執chấp 性tánh 本bổn 都đô 無vô 。 因Nhân 緣Duyên 法Pháp 中trung 。 既ký 非phi 實thật 處xứ 。 法pháp 性tánh 空không 理lý 亦diệc 無vô 處xứ 相tương/tướng 故cố 。 乘thừa 前tiền 義nghĩa 而nhi 結kết 處xứ 無vô 。 大đại 經kinh 次thứ 言ngôn 。 眼nhãn 處xứ 但đãn 有hữu 名danh 。 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 但đãn 有hữu 名danh 。 眼nhãn 處xứ 空không 乃nãi 至chí 法pháp 處xứ 空không 。


經kinh 曰viết 。 無vô 眼nhãn 界giới 乃nãi 至chí 無vô 意ý 識thức 界giới 。


贊tán 曰viết 。 此thử 說thuyết 空không 中trung 無vô 十thập 八bát 界giới 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 眼nhãn 界giới 。 色sắc 界giới 。 眼nhãn 識thức 界giới 。 耳nhĩ 界giới 。 聲thanh 界giới 。 耳nhĩ 識thức 界giới 。 鼻tị 界giới 。 香hương 界giới 。 鼻tị 識thức 界giới 。 舌thiệt 界giới 。 味vị 界giới 。 舌thiệt 識thức 界giới 。 身thân 界giới 。 觸xúc 界giới 。 身thân 識thức 界giới 。 意ý 界giới 。 法Pháp 界Giới 。 意ý 識thức 界giới 名danh 十thập 八bát 界giới 。 今kim 舉cử 無vô 初sơ 後hậu 例lệ 中trung 間gian 十thập 六lục 界giới 。 世thế 俗tục 故cố 說thuyết 有hữu 。 勝thắng 義nghĩa 故cố 皆giai 無vô 唯duy 有hữu 假giả 名danh 。 自tự 性tánh 空không 故cố 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 由do 根căn 及cập 境cảnh 能năng 持trì 六lục 識thức 。 彼bỉ 復phục 自tự 持trì 因nhân 果quả 性tánh 義nghĩa 名danh 之chi 為vi 界giới 。 前tiền 處xứ 次thứ 第đệ 識thức 界giới 隨tùy 生sanh 。 故cố 十thập 八bát 界giới 次thứ 第đệ 如như 是thị 。 能năng 取thủ 於ư 境cảnh 是thị 六lục 內nội 界giới 相tương/tướng 。 眼nhãn 等đẳng 所sở 取thủ 是thị 六lục 外ngoại 界giới 相tương/tướng 。 依y 根căn 緣duyên 境cảnh 似tự 境cảnh 了liễu 別biệt 是thị 六lục 識thức 界giới 相tương/tướng 。 此thử 中trung 意ý 界giới 即tức 心tâm 意ý 識thức 。 心tâm 謂vị 第đệ 八bát 識thức 。 持trì 種chủng 受thọ 熏huân 趣thú 生sanh 等đẳng 體thể 。 善thiện 無vô 覆phú 性tánh 。 能năng 變biến 身thân 器khí 為vi 有hữu 情tình 依y 。 有hữu 三tam 位vị 名danh 。 一nhất 我ngã 愛ái 執chấp 藏tạng 位vị 名danh 阿a 賴lại 耶da 。 此thử 翻phiên 為vi 藏tạng 。 能năng 藏tạng 所sở 藏tạng 執chấp 藏tạng 義nghĩa 故cố 。 二nhị 善thiện 惡ác 業nghiệp 果quả 。 位vị 名danh 毘tỳ 播bá 迦ca 。 此thử 云vân 異dị 熟thục 。 善thiện 不bất 善thiện 業nghiệp 。 所sở 招chiêu 集tập 故cố 。 三tam 相tương 續tục 執chấp 持trì 位vị 名danh 阿a 陀đà 那na 。 此thử 云vân 執chấp 持trì 。 能năng 執chấp 持trì 身thân 不bất 失thất 壞hoại 故cố 。 意ý 謂vị 第đệ 七thất 識thức 。 染nhiễm 執chấp 我ngã 相tương/tướng 為vi 有hữu 漏lậu 依y 。 淨tịnh 常thường 平bình 等đẳng 。 性tánh 善thiện 有hữu 覆phú 。 亦diệc 三tam 位vị 名danh 。 一nhất 我ngã 執chấp 相tướng 應ưng 位vị 名danh 有hữu 覆phú 末mạt 那na 。 緣duyên 阿a 賴lại 耶da 。 執chấp 為vi 我ngã 故cố 。 二nhị 法pháp 執chấp 相tướng 應ưng 位vị 名danh 無vô 覆phú 末mạt 那na 。 緣duyên 毘tỳ 播bá 迦ca 執chấp 為vi 法pháp 故cố 。 三tam 思tư 量lượng 性tánh 位vị 但đãn 名danh 末mạt 那na 。 緣duyên 阿a 陀đà 那na 等đẳng 起khởi 思tư 量lượng 故cố 。 能năng 緣duyên 所sở 緣duyên 。 短đoản 長trường/trưởng 平bình 等đẳng 。 故cố 七thất 八bát 識thức 各các 有hữu 三tam 名danh 。 初sơ 二nhị 名danh 皆giai 有hữu 漏lậu 。 後hậu 一nhất 名danh 通thông 無vô 漏lậu 。 識thức 謂vị 餘dư 六lục 。 如như 自tự 名danh 顯hiển 。 皆giai 通thông 三tam 性tánh 。 至chí 佛Phật 位vị 中trung 轉chuyển 異dị 熟thục 識thức 。 名danh 圓viên 鏡kính 智trí 。 九cửu 喻dụ 影ảnh 像tượng 於ư 中trung 現hiện 故cố 。 隨tùy 應ứng 初Sơ 地Địa 轉chuyển 二nhị 末mạt 那na 名danh 平bình 等đẳng 智trí 。 能năng 具cụ 十thập 種chủng 平bình 等đẳng 性tánh 故cố 。 三tam 乘thừa 見kiến 位vị 轉chuyển 第đệ 六lục 識thức 。 名danh 妙diệu 觀quán 智trí 。 隨tùy 應ứng 具cụ 足túc 十thập 勝thắng 用dụng 故cố 。 轉chuyển 前tiền 五ngũ 識thức 。 名danh 成thành 事sự 智trí 。 起khởi 十thập 化hóa 業nghiệp 。 滿mãn 本bổn 願nguyện 故cố 。 因nhân 多đa 分phần 別biệt 以dĩ 識thức 為vi 主chủ 。 果quả 皆giai 決quyết 斷đoán 標tiêu 智trí 為vi 名danh 。 此thử 前tiền 八bát 識thức 即tức 七thất 心tâm 界giới 。 四Tứ 智Trí 唯duy 善thiện 。 並tịnh 法Pháp 界Giới 攝nhiếp 。 三tam 照chiếu 有hữu 空không 具cụ 真chân 俗tục 智trí 。 成thành 事sự 照chiếu 有hữu 俗tục 智trí 非phi 真chân 。 圓viên 鏡kính 平bình 等đẳng 恆hằng 不bất 動động 搖dao 。 初sơ 恆hằng 遍biến 觀quán 。 名danh 一Nhất 切Thiết 智Trí 。 妙diệu 觀quán 成thành 事sự 有hữu 時thời 間gian 斷đoạn 。 雖tuy 此thử 四Tứ 智Trí 皆giai 具cụ 眾chúng 德đức 。 而nhi 隨tùy 相tương/tướng 增tăng 起khởi 攝nhiếp 不bất 定định 。 然nhiên 佛Phật 說thuyết 法pháp 有hữu 略lược 廣quảng 門môn 。 於ư 蘊uẩn 義nghĩa 中trung 略lược 說thuyết 色sắc 識thức 。 處xử 界giới 隨tùy 廣quảng 。 蘊uẩn 廣quảng 心tâm 所sở 。 處xử 界giới 皆giai 略lược 。 為vi 愚ngu 三tam 故cố 。 蘊uẩn 說thuyết 有hữu 為vi 。 處xử 說thuyết 二nhị 取thủ 。 界giới 增tăng 取thủ 體thể 。 機cơ 欲dục 待đãi 故cố 。 破phá 我ngã 能năng 持trì 施thi 設thiết 為vi 界giới 。 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 不bất 了liễu 便tiện 執chấp 為vi 實thật 。 所sở 執chấp 都đô 無vô 。 餘dư 非phi 實thật 界giới 。 故cố 乘thừa 前tiền 義nghĩa 亦diệc 結kết 此thử 無vô 。


經kinh 曰viết 。 無vô 無vô 明minh 亦diệc 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 亦diệc 無vô 老lão 死tử 盡tận 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 上thượng 無vô 遠viễn 觀quán 。 下hạ 無vô 近cận 觀quán 。 此thử 無vô 獨Độc 覺Giác 隣lân 近cận 所sở 觀quán 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 為vi 求cầu 獨Độc 覺Giác 者giả 說thuyết 應ưng 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 法pháp 。 又hựu 說thuyết 。 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 唯duy 有hữu 假giả 名danh 。 自tự 性tánh 空không 故cố 。 今kim 說thuyết 為vi 無vô 。 盡tận 者giả 空không 也dã 。 空không 亦diệc 空không 。 故cố 說thuyết 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 十Thập 二Nhị 緣Duyên 起Khởi 。 有hữu 空không 俱câu 無vô 。 例lệ 餘dư 皆giai 爾nhĩ 。 今kim 影ảnh 顯hiển 之chi 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 慈Từ 氏Thị 尊tôn 說thuyết 此thử 於ư 染nhiễm 淨tịnh 皆giai 有hữu 順thuận 逆nghịch 。 雜tạp 染nhiễm 順thuận 觀quán 依y 於ư 生sanh 死tử 流lưu 轉chuyển 法pháp 說thuyết 。 逆nghịch 依y 世thế 間gian 加gia 行hành 法pháp 說thuyết 。 清thanh 淨tịnh 順thuận 觀quán 依y 於ư 根căn 本bổn 斷đoạn 障chướng 法pháp 說thuyết 。 逆nghịch 依y 斷đoạn 已dĩ 重trọng/trùng 觀quán 法pháp 說thuyết 。 雜tạp 染nhiễm 順thuận 觀quán 者giả 。 初sơ 知tri 體thể 性tánh 具cụ 十thập 二nhị 支chi 。 一nhất 無vô 明minh 。 謂vị 迷mê 內nội 外ngoại 愚ngu 。 二nhị 行hành 。 謂vị 福phước 非phi 福phước 不bất 動động 。 三tam 識thức 。 謂vị 異dị 熟thục 識thức 。 四tứ 名danh 色sắc 。 謂vị 五ngũ 蘊uẩn 。 五ngũ 六lục 處xứ 。 謂vị 六lục 根căn 六lục 觸xúc 能năng 對đối 境cảnh 之chi 勝thắng 劣liệt 。 七thất 受thọ 能năng 領lãnh 境cảnh 之chi 苦khổ 樂lạc 。 八bát 愛ái 。 謂vị 三tam 界giới 貪tham 。 九cửu 取thủ 。 謂vị 煩phiền 惱não 。 十thập 有hữu 。 即tức 行hành 至chí 受thọ 六lục 支chi 種chủng 子tử 由do 愛ái 取thủ 潤nhuận 能năng 有hữu 後hậu 有hữu 。 十thập 一nhất 生sanh 。 謂vị 苦khổ 果quả 現hiện 起khởi 。 十thập 二nhị 老lão 死tử 。 謂vị 衰suy 變biến 終chung 沒một 。 次thứ 觀quán 由do 癡si 發phát 起khởi 邪tà 行hành 。 能năng 集tập 當đương 來lai 隨tùy 業nghiệp 果quả 識thức 。 五ngũ 蘊uẩn 相tương/tướng 起khởi 。 諸chư 根căn 圓viên 滿mãn 。 觸xúc 受thọ 境cảnh 界giới 種chủng 子tử 感cảm 果quả 。 耽đam 著trước 希hy 求cầu 。 煩phiền 惱não 滋tư 長trưởng 。 潤nhuận 前tiền 業nghiệp 等đẳng 。 五ngũ 趣thú 苦khổ 生sanh 老lão 死tử 憂ưu 悲bi 。 之chi 所sở 隨tùy 逐trục 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 無vô 明minh 緣duyên 行hành 。 乃nãi 至chí 生sanh 緣duyên 老lão 死tử 。 識thức 等đẳng 五ngũ 支chi 因nhân 無vô 次thứ 第đệ 。 依y 當đương 起khởi 位vị 說thuyết 為vi 後hậu 緣duyên 。 雜tạp 染nhiễm 逆nghịch 觀quán 者giả 。 依y 初sơ 習tập 位vị 安an 立lập 諦đế 說thuyết 。 謂vị 老lão 死tử 苦khổ 。 老lão 死tử 集tập 。 老lão 死tử 滅diệt 。 老lão 死tử 趣thú 滅diệt 行hành 。 乃nãi 至chí 隨tùy 應ứng 歷lịch 觀quán 諸chư 諦đế 。 由do 老lão 死tử 支chi 苦Khổ 諦Đế 所sở 攝nhiếp 。 於ư 緣duyên 起khởi 中trung 先tiên 逆nghịch 觀quán 察sát 。 以dĩ 三tam 種chủng 相tương/tướng 觀quán 老lão 死tử 支chi 。 一nhất 細tế 因nhân 緣duyên 。 二nhị 麁thô 因nhân 緣duyên 。 三tam 非phi 不bất 定định 。 感cảm 生sanh 因nhân 緣duyên 名danh 細tế 。 謂vị 愛ái 。 取thủ 。 有hữu 。 生sanh 自tự 體thể 名danh 麁thô 。 謂vị 生sanh 支chi 。 由do 此thử 二nhị 生sanh 。 而nhi 有hữu 老lão 死tử 。 當đương 來lai 老lão 死tử 細tế 生sanh 為vi 因nhân 。 現hiện 法pháp 老lão 死tử 麁thô 生sanh 為vi 因nhân 。 除trừ 二nhị 生sanh 體thể 餘dư 定định 無vô 能năng 與dữ 老lão 死tử 果quả 。 名danh 非phi 不bất 定định 。 雖tuy 觀quán 老lão 死tử 苦Khổ 諦Đế 。 至chí 愛ái 於ư 後hậu 際tế 苦khổ 并tinh 彼bỉ 集Tập 諦Đế 未vị 為vi 喜hỷ 足túc 。 遂toại 復phục 觀quán 察sát 後hậu 集tập 因nhân 緣duyên 現hiện 在tại 眾chúng 苦khổ 。 謂vị 遍biến 逆nghịch 觀quán 受thọ 觸xúc 六lục 處xứ 名danh 色sắc 與dữ 識thức 。 觀quán 未vị 來lai 苦khổ 是thị 當đương 苦Khổ 諦Đế 。 觀quán 彼bỉ 集tập 因nhân 是thị 當đương 集Tập 諦Đế 。 觀quán 未vị 來lai 世thế 苦khổ 之chi 集Tập 諦Đế 由do 誰thùy 而nhi 有hữu 。 知tri 由do 從tùng 先tiên 集tập 所sở 生sanh 起khởi 識thức 為vi 邊biên 際tế 現hiện 法pháp 苦khổ 有hữu 。 既ký 知tri 從tùng 先tiên 集tập 所sở 生sanh 起khởi 。 不bất 應ưng 復phục 觀quán 此thử 云vân 何hà 有hữu 。 由do 識thức 名danh 色sắc 譬thí 如như 束thúc 蘆lô 展triển 轉chuyển 相tương 緣duyên 。 無vô 作tác 者giả 等đẳng 。 是thị 故cố 觀quán 察sát 齊tề 識thức 退thoái 還hoàn 。 如như 是thị 順thuận 逆nghịch 觀quán 察sát 苦khổ 集tập 。 唯duy 十thập 支chi 已dĩ 。 次thứ 觀quán 滅Diệt 諦Đế 。 始thỉ 從tùng 老lão 死tử 乃nãi 至chí 無vô 明minh 。 云vân 何hà 一nhất 切thiết 。 皆giai 當đương 滅diệt 盡tận 。 謂vị 由do 不bất 造tạo 無vô 明minh 為vi 緣duyên 。 新tân 業nghiệp 行hành 故cố 彼bỉ 苦khổ 方phương 滅diệt 。 次thứ 更cánh 尋tầm 求cầu 證chứng 此thử 滅diệt 道đạo 。 憶ức 昔tích 師sư 授thọ 於ư 緣duyên 起khởi 法pháp 世thế 間gian 正chánh 見kiến 。 念niệm 智trí 現hiện 前tiền 。 如như 是thị 數số 觀quán 令linh 見kiến 增tăng 長trưởng 。 是thị 名danh 雜tạp 染nhiễm 。 順thuận 逆nghịch 觀quán 察sát 。 清thanh 淨tịnh 順thuận 觀quán 者giả 。 由do 先tiên 已dĩ 集tập 正chánh 見kiến 資tư 糧lương 。 能năng 於ư 諸chư 諦đế 漸tiệm 次thứ 獲hoạch 得đắc 有Hữu 學Học 無Vô 學Học 。 清thanh 淨tịnh 智trí 見kiến 。 能năng 無vô 餘dư 斷đoạn 。 無vô 明minh 及cập 愛ái 。 諸chư 無vô 明minh 觸xúc 為vi 緣duyên 生sanh 受thọ 亦diệc 復phục 隨tùy 斷đoạn 。 於ư 現hiện 法Pháp 中trung 。 證chứng 慧tuệ 解giải 脫thoát 。 受thọ 。 相tương 應ứng 心tâm 。 貪tham 愛ái 煩phiền 惱não 得đắc 離ly 繫hệ 故cố 證chứng 心tâm 解giải 脫thoát 。 無vô 明minh 斷đoạn 故cố 應ưng 生sanh 諸chư 行hành 識thức 乃nãi 至chí 受thọ 。 皆giai 不bất 得đắc 生sanh 。 是thị 故cố 經kinh 言ngôn 。 無vô 明minh 滅diệt 故cố 行hành 滅diệt 。 乃nãi 至chí 觸xúc 滅diệt 故cố 受thọ 滅diệt 。 彼bỉ 受thọ 不bất 生sanh 無vô 由do 起khởi 愛ái 。 由do 斯tư 復phục 說thuyết 。 受thọ 滅diệt 故cố 愛ái 滅diệt 。 乃nãi 至chí 愁sầu 歎thán 憂ưu 惱não 皆giai 滅diệt 。 唯duy 有hữu 識thức 等đẳng 清thanh 淨tịnh 鮮tiên 白bạch 。 住trụ 有hữu 餘dư 依y 般bát 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 名danh 為vi 證chứng 得đắc 現hiện 法pháp 涅Niết 槃Bàn 後hậu 有hữu 漏lậu 盡tận 住trụ 真chân 常thường 跡tích 。 名danh 無vô 餘dư 依y 般bát 涅Niết 槃Bàn 界giới 。 清thanh 淨tịnh 逆nghịch 觀quán 者giả 。 既ký 斷đoạn 滅diệt 已dĩ 還hoàn 逆nghịch 觀quán 察sát 。 由do 誰thùy 無vô 故cố 老lão 死tử 無vô 。 由do 誰thùy 滅diệt 故cố 老lão 死tử 滅diệt 。 知tri 由do 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 種chủng 子tử 現hiện 行hành 二nhị 生sanh 無vô 故cố 老lão 死tử 無vô 。 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 二nhị 生sanh 滅diệt 故cố 老lão 死tử 滅diệt 。 如như 是thị 乃nãi 至chí 。 知tri 由do 無vô 作tác 緣duyên 生sanh 發phát 起khởi 纏triền 隨tùy 眠miên 三tam 無vô 明minh 無vô 故cố 行hành 無vô 。 無vô 常thường 緣duyên 生sanh 三tam 無vô 明minh 滅diệt 故cố 行hành 滅diệt 。 是thị 名danh 清thanh 淨tịnh 。 順thuận 逆nghịch 觀quán 察sát 。 有hữu 依y 順thuận 染nhiễm 不bất 說thuyết 生sanh 支chi 。 機cơ 欲dục 待đãi 故cố 。 說thuyết 逆nghịch 唯duy 九cửu 。 以dĩ 業nghiệp 為vi 識thức 非phi 集tập 緣duyên 故cố 。 或hoặc 觀quán 十thập 一nhất 。 無vô 明minh 無vô 因nhân 智trí 種chủng 闕khuyết 故cố 。 世Thế 尊Tôn 如như 是thị 。 方phương 便tiện 施thi 設thiết 令linh 獨Độc 覺Giác 等đẳng 獲hoạch 自tự 菩Bồ 提Đề 。 而nhi 彼bỉ 不bất 了liễu 妄vọng 執chấp 有hữu 實thật 染nhiễm 淨tịnh 緣duyên 起khởi 。 今kim 說thuyết 彼bỉ 無vô 令linh 捨xả 執chấp 著trước 。 於ư 雜tạp 染nhiễm 品phẩm 唯duy 說thuyết 無vô 無vô 明minh 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 。 於ư 清thanh 淨tịnh 品phẩm 唯duy 說thuyết 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 無vô 老lão 死tử 盡tận 。 各các 但đãn 無vô 順thuận 而nhi 例lệ 無vô 逆nghịch 。 舉cử 無vô 初sơ 後hậu 例lệ 中trung 亦diệc 無vô 。 故cố 第đệ 六lục 地địa 雖tuy 作tác 此thử 觀quán 。 尚thượng 執chấp 有hữu 實thật 。 流lưu 轉chuyển 還hoàn 滅diệt 。 第đệ 七Thất 地Địa 中trung 。 方phương 除trừ 生sanh 滅diệt 障chướng 。 生sanh 者giả 順thuận 染nhiễm 。 即tức 此thử 所sở 無vô 。 無vô 明minh 乃nãi 至chí 老lão 死tử 。 滅diệt 者giả 順thuận 淨tịnh 。 即tức 此thử 所sở 無vô 無vô 明minh 盡tận 。 乃nãi 至chí 老lão 死tử 盡tận 。 其kỳ 所sở 無vô 者giả 。 謂vị 無vô 所sở 執chấp 作tác 者giả 常thường 住trụ 二nhị 種chủng 緣duyên 生sanh 。 非phi 無vô 功công 能năng 緣duyên 起khởi 滅diệt 理lý 。 以dĩ 契Khế 經Kinh 言ngôn 不bất 壞hoại 世thế 諦đế 。 入nhập 於ư 勝thắng 義nghĩa 。 無vô 造tạo 受thọ 者giả 業nghiệp 不bất 亡vong 故cố 。 依y 他tha 既ký 非phi 定định 緣duyên 起khởi 相tương/tướng 。 真chân 理lý 亦diệc 非phi 無vô 明minh 等đẳng 滅diệt 。 故cố 並tịnh 無vô 之chi 。 若nhược 善thiện 惡ác 業nghiệp 。 一nhất 切thiết 都đô 無vô 。 契Khế 經Kinh 唯duy 應ưng 說thuyết 法Pháp 非phi 有hữu 。 何hà 容dung 繁phồn 長trường/trưởng 言ngôn 亦diệc 非phi 無vô 。 待đãi 因nhân 緣duyên 故cố 諸chư 法pháp 成thành 立lập 。 自tự 事sự 既ký 重trọng/trùng 故cố 應ưng 詳tường 究cứu 。


經kinh 曰viết 。 無vô 苦Khổ 集Tập 滅Diệt 道Đạo 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 前tiền 無vô 獨Độc 覺Giác 近cận 觀quán 。 此thử 無vô 聲Thanh 聞Văn 近cận 觀quán 。 故cố 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 為vì 求cầu 聲Thanh 聞Văn 者giả 。 說thuyết 應ứng 四Tứ 諦Đế 法Pháp 。 又hựu 說thuyết 。 四Tứ 諦Đế 唯duy 有hữu 假giả 名danh 。 自tự 性tánh 空không 故cố 。 然nhiên 上thượng 兼kiêm 下hạ 此thử 亦diệc 餘dư 境cảnh 。 於ư 緣duyên 起khởi 中trung 亦diệc 修tu 諦đế 觀quán 。 故cố 緣duyên 起khởi 後hậu 方phương 說thuyết 諦đế 無vô 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 勝thắng 鬘man 經kinh 說thuyết 安an 立lập 四tứ 聖Thánh 諦Đế 非phi 安an 立lập 四tứ 聖Thánh 諦Đế 。 如như 是thị 八Bát 聖Thánh 諦Đế 。 非phi 二Nhị 乘Thừa 所sở 知tri 。 分phân 段đoạn 生sanh 死tử 名danh 苦khổ 。 煩phiền 惱não 及cập 有hữu 漏lậu 業nghiệp 名danh 集tập 。 擇trạch 滅diệt 名danh 滅diệt 。 生sanh 空không 智trí 品phẩm 名danh 道đạo 。 麁thô 顯hiển 施thi 設thiết 淺thiển 智trí 所sở 知tri 名danh 安an 立lập 諦đế 。 變biến 易dị 生sanh 死tử 名danh 苦khổ 。 所sở 知tri 障chướng 及cập 無vô 漏lậu 有hữu 分phân 別biệt 業nghiệp 名danh 集tập 。 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 。 無vô 住trụ 涅Niết 槃Bàn 名danh 滅diệt 。 法pháp 空không 智trí 品phẩm 名danh 道đạo 。 微vi 隱ẩn 難nan 知tri 非phi 麁thô 淺thiển 境cảnh 名danh 非phi 安an 立lập 諦đế 。 總tổng 合hợp 說thuyết 者giả 。 有hữu 漏lậu 逼bức 迫bách 皆giai 苦khổ 。 招chiêu 感cảm 後hậu 有hữu 名danh 集tập 。 故cố 無vô 記ký 法pháp 皆giai 非phi 集Tập 諦Đế 。 此thử 即tức 略lược 說thuyết 生sanh 死tử 果quả 因nhân 。 四tứ 種chủng 涅Niết 槃Bàn 名danh 滅diệt 。 無vô 漏lậu 有hữu 為vi 為vi 證chứng 滅diệt 路lộ 名danh 道đạo 。 此thử 即tức 略lược 說thuyết 出xuất 世thế 果quả 因nhân 。 如như 療liệu 病bệnh 者giả 知tri 病bệnh 。 病bệnh 因nhân 。 病bệnh 除trừ 。 除trừ 法pháp 。 觀quán 生sanh 死tử 苦khổ 。 苦khổ 因nhân 。 苦khổ 滅diệt 。 滅diệt 法pháp 亦diệc 然nhiên 。 唯duy 聖thánh 知tri 實thật 名danh 為vi 聖Thánh 諦Đế 。 或hoặc 隨tùy 觀quán 察sát 二nhị 空không 真Chân 如Như 不bất 作tác 別biệt 觀quán 名danh 非phi 安an 立lập 遠viễn 觀quán 四Tứ 諦Đế 各các 有hữu 四tứ 行hành 。 謂vị 無vô 常thường 。 苦khổ 。 空không 。 無vô 我ngã 。 因nhân 。 集tập 。 生sanh 。 緣duyên 。 滅diệt 。 靜tĩnh 。 妙diệu 。 離ly 。 道đạo 。 如như 。 行hành 。 出xuất 。 由do 苦Khổ 諦Đế 行hành 能năng 除trừ 四tứ 倒đảo 故cố 有hữu 通thông 局cục 。 為vi 入nhập 真chân 門môn 。 近cận 加gia 行hành 觀quán 不bất 唯duy 觀quán 苦khổ 。 觀quán 非phi 安an 立lập 方phương 入nhập 真chân 故cố 。 於ư 非phi 苦khổ 等đẳng 中trung 佛Phật 說thuyết 為vi 苦khổ 等đẳng 。 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 不bất 了liễu 如như 言ngôn 起khởi 著trước 。 今kim 破phá 彼bỉ 執chấp 故cố 說thuyết 為vi 無vô 。 依y 他tha 定định 非phi 苦khổ 集tập 等đẳng 相tương/tướng 。 真chân 理lý 何hà 由do 有hữu 彼bỉ 差sai 別biệt 。 由do 此thử 並tịnh 無vô 。 故cố 第đệ 五ngũ 地địa 雖tuy 作tác 此thử 觀quán 尚thượng 執chấp 有hữu 實thật 染nhiễm 淨tịnh 麁thô 相tương/tướng 。 第đệ 六Lục 地Địa 中trung 。 方phương 除trừ 染nhiễm 淨tịnh 障chướng 。 染nhiễm 者giả 有hữu 漏lậu 。 即tức 此thử 所sở 無vô 苦khổ 集tập 二nhị 諦đế 。 淨tịnh 者giả 無vô 漏lậu 。 既ký 此thử 所sở 無vô 滅diệt 道đạo 二nhị 諦đế 。


經kinh 曰viết 。 無vô 智trí 亦diệc 無vô 得đắc 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 上thượng 無vô 聲Thanh 聞Văn 近cận 觀quán 。 此thử 無vô 菩Bồ 薩Tát 近cận 觀quán 。 能năng 證chứng 道đạo 名danh 智trí 。 所sở 證chứng 境cảnh 名danh 得đắc 。 有hữu 能năng 證chứng 智trí 可khả 有hữu 所sở 得đắc 。 證chứng 智trí 非phi 有hữu 所sở 得đắc 亦diệc 空không 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 為vi 求cầu 菩Bồ 薩Tát 者giả 。 說thuyết 應ứng 六Lục 波Ba 羅La 蜜Mật 多đa 法pháp 。 唯duy 言ngôn 無vô 智trí 得đắc 。 總tổng 合hợp 說thuyết 故cố 。 若nhược 法pháp 非phi 空không 。 初sơ 有hữu 所sở 行hành 後hậu 可khả 有hữu 得đắc 。 法pháp 既ký 非phi 有hữu 。 初sơ 無vô 所sở 行hành 後hậu 何hà 有hữu 得đắc 。 故cố 大đại 經kinh 言ngôn 。 一Nhất 切Thiết 智Trí 空không 。 乃nãi 至chí 無vô 上thượng 菩Bồ 提Đề 亦diệc 空không 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 真chân 觀quán 唯duy 非phi 安an 立lập 。 故cố 總tổng 說thuyết 近cận 亦diệc 無vô 智trí 得đắc 。 如như 有hữu 頌tụng 言ngôn 。


依y 識thức 有hữu 所sở 得đắc 。 境cảnh 無vô 所sở 得đắc 生sanh 。


依y 境cảnh 無vô 所sở 得đắc 。 識thức 無vô 所sở 得đắc 生sanh 。


無vô 分phân 別biệt 智trí 。 證chứng 真Chân 如Như 位vị 。 心tâm 境cảnh 冥minh 合hợp 。 平bình 等đẳng 平bình 等đẳng 。 能năng 取thủ 所sở 取thủ 。 一nhất 切thiết 皆giai 無vô 。 後hậu 得đắc 智trí 中trung 離ly 諸chư 相tướng 縛phược 無vô 虛hư 妄vọng 執chấp 。 亦diệc 離ly 二nhị 取thủ 。


復phục 有hữu 頌tụng 言ngôn 。


由do 識thức 有hữu 得đắc 性tánh 。 亦diệc 成thành 無vô 所sở 得đắc 。


故cố 知tri 二nhị 有hữu 得đắc 。 無vô 得đắc 性tánh 平bình 等đẳng 。


餘dư 位vị 執chấp 種chủng 猶do 未vị 斷đoạn 。 故cố 觀quán 不bất 分phân 明minh 謂vị 有hữu 二nhị 取thủ 。 破phá 實thật 能năng 取thủ 故cố 說thuyết 無vô 智trí 。 破phá 實thật 所sở 取thủ 復phục 言ngôn 無vô 得đắc 。 又hựu 於ư 二nhị 法pháp 俱câu 遮già 二nhị 取thủ 。 別biệt 遮già 二nhị 取thủ 說thuyết 為vi 無vô 得đắc 。 能năng 所sở 得đắc 故cố 。 遮già 有hữu 妙diệu 用dụng 故cố 言ngôn 無vô 智trí 。 照chiếu 斷đoạn 能năng 故cố 。 此thử 釋thích 皆giai 除trừ 。 遍biến 計kế 所sở 執chấp 。 依y 他tha 幻huyễn 事sự 非phi 定định 智trí 得đắc 。 真Chân 如Như 體thể 寂tịch 都đô 無vô 二nhị 相tương/tướng 。 故cố 依y 三tam 性tánh 皆giai 說thuyết 為vi 無vô 。 非phi 真chân 智trí 生sanh 。 一nhất 切thiết 非phi 有hữu 。 說thuyết 智trí 及cập 智trí 處xứ 俱câu 名danh 般Bát 若Nhã 。 真chân 無vô 相tướng 取thủ 不bất 取thủ 相tướng 故cố 。


經kinh 曰viết 。 以dĩ 無vô 所sở 得đắc 故cố 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 前tiền 說thuyết 是thị 故cố 空không 中trung 無vô 色sắc 等đẳng 者giả 。 雖tuy 結kết 成thành 上thượng 色sắc 不bất 異dị 空không 。 無vô 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 而nhi 未vị 釋thích 色sắc 等đẳng 無vô 之chi 所sở 由do 。 今kim 顯hiển 空không 中trung 無vô 法pháp 所sở 以dĩ 。 若nhược 色sắc 等đẳng 中trung 體thể 少thiểu 是thị 有hữu 。 應ưng 依y 勝thắng 義nghĩa 有hữu 少thiểu 所sở 得đắc 。 既ký 都đô 無vô 得đắc 故cố 本bổn 皆giai 空không 。 如như 大đại 經kinh 言ngôn 。 自tự 性tánh 空không 故cố 。 一nhất 切thiết 皆giai 空không 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 辯biện 中trung 邊biên 言ngôn 。 菩Bồ 薩Tát 正chánh 修tu 十Thập 善Thiện 巧xảo 觀quán 。 一nhất 蘊uẩn 二nhị 處xứ 。 三tam 界giới 。 四tứ 緣duyên 起khởi 。 五ngũ 處xứ 非phi 處xứ 。 六lục 根căn 。 七thất 世thế 。 八bát 諦đế 。 九cửu 乘thừa 。 十thập 有hữu 為vi 無vô 為vi 。 由do 舍Xá 利Lợi 子Tử 漸tiệm 悟ngộ 大Đại 乘Thừa 故cố 。 此thử 俱câu 無vô 三tam 乘thừa 通thông 。 別biệt 。 近cận 。 遠viễn 。 加gia 行hành 。 根căn 本bổn 六lục 種chủng 。 二nhị 真chân 觀quán 位vị 證chứng 法pháp 事sự 理lý 。 所sở 執chấp 六lục 相tương/tướng 。 都đô 無vô 所sở 有hữu 。 依y 他tha 圓viên 成thành 非phi 定định 六lục 相tương/tướng 。 故cố 以dĩ 無vô 得đắc 通thông 釋thích 上thượng 無vô 。 如như 大đại 經kinh 言ngôn 。 色sắc 等đẳng 諸chư 法pháp 無vô 所sở 得đắc 。 故cố 甚thậm 深thâm 般Bát 若Nhã 。 亦diệc 無vô 所sở 得đắc 。


經kinh 曰viết 。 菩Bồ 提Đề 薩Tát 埵Đóa 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 無vô 罣quái 礙ngại 故cố 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 上thượng 破phá 二nhị 執chấp 廣quảng 顯hiển 二nhị 空không 。 下hạ 歎thán 二nhị 依y 彰chương 獲hoạch 二nhị 利lợi 。 此thử 歎thán 因nhân 依y 斷đoạn 障chướng 染nhiễm 利lợi 。 依y 即tức 前tiền 說thuyết 行hành 之chi 異dị 名danh 。 罣quái 者giả 障chướng 。 礙ngại 者giả 拘câu 。 恐khủng 者giả 畏úy 。 怖bố 者giả 懼cụ 。 未vị 依y 慧tuệ 悟ngộ 。 滯trệ 色sắc 等đẳng 有hữu 拘câu 溺nịch 眾chúng 苦khổ 畏úy 懼cụ 恆hằng 生sanh 。 有hữu 虛hư 妄vọng 顛điên 倒đảo 。 及cập 生sanh 死tử 夢mộng 想tưởng 。 由do 斯tư 欣hân 樂nhạo 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 既ký 依y 般Bát 若Nhã 達đạt 色sắc 等đẳng 空không 。 便tiện 無vô 拘câu 礙ngại 。 苦khổ 畏úy 。 倒đảo 。 想tưởng 。 以dĩ 色sắc 生sanh 死tử 。 即tức 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 何hà 假giả 虛hư 求cầu 。 究Cứu 竟Cánh 圓Viên 寂Tịch 。 故cố 依y 般Bát 若Nhã 一nhất 切thiết 遠viễn 離ly 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 下hạ 彰chương 依y 學học 德đức 歎thán 獲hoạch 勝thắng 利lợi 。 離ly 苦khổ 圓viên 證chứng 也dã 。 此thử 歎thán 菩Bồ 薩Tát 因nhân 位vị 修tu 益ích 。 菩Bồ 薩Tát 常thường 時thời 緣duyên 說thuyết 文văn 字tự 學học 起khởi 觀quán 照chiếu 。 尋tầm 觀quán 實thật 相tướng 修tu 持trì 眷quyến 屬thuộc 。 不bất 妄vọng 求cầu 知tri 。 一nhất 切thiết 境cảnh 界giới 。 名danh 依y 般Bát 若Nhã 。 罣quái 謂vị 煩phiền 惱não 障chướng 。 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 故cố 。 礙ngại 謂vị 所sở 知tri 障chướng 。 不bất 得đắc 菩Bồ 提Đề 故cố 。 或hoặc 罣quái 即tức 礙ngại 。 俱câu 通thông 二nhị 障chướng 。 恐khủng 怖bố 者giả 謂vị 五ngũ 怖bố 畏úy 。 一nhất 不bất 活hoạt 畏úy 。 由do 分phân 別biệt 我ngã 資tư 生sanh 愛ái 起khởi 。 二nhị 惡ác 名danh 畏úy 。 行hành 不bất 饒nhiêu 益ích 有hữu 悕hy 望vọng 起khởi 。 三tam 死tử 畏úy 。 由do 有hữu 我ngã 見kiến 失thất 懷hoài 想tưởng 起khởi 。 四tứ 惡ác 趣thú 畏úy 。 不bất 遇ngộ 諸chư 佛Phật 。 惡ác 業nghiệp 所sở 起khởi 。 五ngũ 怯khiếp 眾chúng 畏úy 。 見kiến 已dĩ 證chứng 劣liệt 他tha 勝thắng 所sở 起khởi 。 顛điên 倒đảo 者giả 謂vị 七thất 倒đảo 。 一nhất 想tưởng 。 二nhị 見kiến 。 三tam 心tâm 。 四tứ 於ư 無vô 常thường 謂vị 常thường 。 五ngũ 於ư 苦khổ 謂vị 樂nhạo/nhạc/lạc 。 六lục 於ư 不bất 淨tịnh 謂vị 淨tịnh 。 七thất 於ư 無vô 我ngã 謂vị 我ngã 。 於ư 後hậu 四tứ 種chủng 妄vọng 想tưởng 分phân 別biệt 名danh 想tưởng 倒đảo 。 忍nhẫn 可khả 。 欲dục 樂lạc 。 建kiến 立lập 。 執chấp 著trước 名danh 見kiến 倒đảo 。 心tâm 倒đảo 者giả 謂vị 煩phiền 惱não 。 此thử 有hữu 三tam 。 一nhất 根căn 本bổn 。 謂vị 愚ngu 癡si 。 二nhị 體thể 性tánh 。 謂vị 邊biên 執chấp 見kiến 一nhất 分phần/phân 。 戒giới 禁cấm 取thủ 。 見kiến 取thủ 及cập 貪tham 。 薩tát 迦ca 耶da 見kiến 。 三tam 等đẳng 流lưu 謂vị 餘dư 煩phiền 惱não 。 夢mộng 想tưởng 者giả 未vị 真chân 智trí 覺giác 恆hằng 處xứ 夢mộng 中trung 。 由do 斯tư 佛Phật 說thuyết 生sanh 死tử 長trường 夜dạ 。 夢mộng 由do 想tưởng 起khởi 故cố 名danh 夢mộng 想tưởng 。 前tiền 之chi 七thất 倒đảo 由do 妄vọng 想tưởng 生sanh 。 處xử 夢mộng 而nhi 行hành 故cố 名danh 夢mộng 想tưởng 。 或hoặc 前tiền 諸chư 倒đảo 皆giai 生sanh 死tử 因nhân 。 此thử 夢mộng 想tưởng 者giả 即tức 生sanh 死tử 果quả 。 如như 處xứ 夢mộng 中trung 多đa 矚chú 身thân 境cảnh 。 故cố 偏thiên 於ư 果quả 標tiêu 夢mộng 想tưởng 名danh 。 梵Phạm 云vân 涅Niết 槃Bàn 。 唐đường 言ngôn 圓viên 寂tịch 。 即tức 體thể 周chu 遍biến 性tánh 湛trạm 然nhiên 義nghĩa 。 雖tuy 真Chân 如Như 性tánh 無vô 二nhị 無vô 別biệt 。 依y 緣duyên 盡tận 證chứng 說thuyết 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 自tự 性tánh 清thanh 淨tịnh 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 一nhất 切thiết 法pháp 。 實thật 相tướng 真Chân 如Như 。 二nhị 無vô 住trú 處xứ 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 大đại 悲bi 慧tuệ 常thường 所sở 輔phụ 翼dực 。 出xuất 所sở 知tri 障chướng 。 清thanh 淨tịnh 真Chân 如Như 。 三tam 有hữu 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 集Tập 諦Đế 盡tận 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 四tứ 無vô 餘dư 依y 涅Niết 槃Bàn 。 謂vị 苦Khổ 諦Đế 盡tận 所sở 顯hiển 真Chân 如Như 。 有hữu 處xứ 依y 初sơ 說thuyết 。 諸chư 凡phàm 聖thánh 平bình 等đẳng 共cộng 有hữu 。 一nhất 切thiết 有hữu 情tình 。 無vô 生sanh 滅diệt 等đẳng 。 本bổn 來lai 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 依y 第đệ 二nhị 說thuyết 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 住trụ 無vô 。 所sở 住trụ 。 及cập 聲Thanh 聞Văn 等đẳng 。 不bất 得đắc 涅Niết 槃Bàn 。 有hữu 依y 後hậu 二nhị 說thuyết 。 三tam 乘thừa 者giả 同đồng 得đắc 解giải 脫thoát 。 此thử 中trung 總tổng 說thuyết 。 由do 諸chư 菩Bồ 薩Tát 。 依y 般Bát 若Nhã 故cố 。 悟ngộ 三tam 無vô 性tánh 。 及cập 因nhân 我ngã 法pháp 二nhị 空không 所sở 顯hiển 。 一nhất 切thiết 空không 故cố 。 其kỳ 心tâm 不bất 為vi 二nhị 障chướng 所sở 礙ngại 五ngũ 怖bố 所sở 恐khủng 七thất 倒đảo 所sở 纏triền 夢mộng 想tưởng 所sở 惑hoặc 。 便tiện 能năng 究cứu 竟cánh 。 契khế 證chứng 涅Niết 槃Bàn 。 或hoặc 諸chư 菩Bồ 薩Tát 由do 依y 般Bát 若Nhã 。 勝thắng 解giải 行hành 位vị 資tư 糧lương 道đạo 中trung 。 漸tiệm 伏phục 分phân 別biệt 二nhị 障chướng 現hiện 行hành 。 於ư 加gia 行hành 道Đạo 。 能năng 頓đốn 伏phục 盡tận 。 亦diệc 能năng 漸tiệm 伏phục 俱câu 生sanh 二nhị 障chướng 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 見kiến 道đạo 位vị 中trung 。 斷đoạn 分phân 別biệt 執chấp 隨tùy 願nguyện 速tốc 滿mãn 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 於ư 修tu 道Đạo 位vị 。 解giải 行hành 廣quảng 增tăng 斷đoạn 諸chư 顛điên 倒đảo 。 遠viễn 離ly 一nhất 切thiết 。 生sanh 死tử 夢mộng 想tưởng 。 當đương 無Vô 學Học 道đạo 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。 四tứ 位vị 所sở 彰chương 從tùng 增tăng 說thuyết 故cố 。 又hựu 極cực 喜hỷ 住trụ 。 一nhất 切thiết 惡ác 趣thú 。 諸chư 煩phiền 惱não 品phẩm 。 及cập 所sở 知tri 障chướng 。 在tại 皮bì 麁thô 重trọng 皆giai 悉tất 永vĩnh 斷đoạn 。 能năng 令linh 煩phiền 惱não 。 皆giai 不bất 現hiện 行hành 。 心tâm 無vô 罣quái 礙ngại 。 最tối 初sơ 證chứng 得đắc 無vô 漏lậu 智trí 故cố 。 無vô 功công 用dụng 無vô 相tướng 住trụ 。 一nhất 切thiết 能năng 障chướng 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 諸chư 煩phiền 惱não 品phẩm 。 及cập 所sở 知tri 障chướng 。 在tại 膚phu 麁thô 重trọng 皆giai 悉tất 永vĩnh 斷đoạn 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 皆giai 不bất 現hiện 前tiền 。 無vô 有hữu 恐khủng 怖bố 。 因nhân 從tùng 果quả 名danh 。 果quả 已dĩ 斷đoạn 故cố 。 最tối 上thượng 成thành 滿mãn 菩Bồ 薩Tát 住trụ 。 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 。 習tập 氣khí 隨tùy 眠miên 。 及cập 所sở 知tri 障chướng 。 在tại 骨cốt 麁thô 重trọng 皆giai 悉tất 永vĩnh 斷đoạn 。 入nhập 如Như 來Lai 住trụ 。 名danh 為vi 遠viễn 離ly 顛điên 倒đảo 夢mộng 想tưởng 。 即tức 是thị 二nhị 障chướng 三tam 住trụ 所sở 斷đoạn 。 由do 斯tư 佛Phật 位vị 。 究Cứu 竟Cánh 涅Niết 槃Bàn 。


經kinh 曰viết 。 三tam 世thế 諸chư 佛Phật 。 依y 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 故cố 。 得đắc 阿A 耨Nậu 多Đa 羅La 三Tam 藐Miệu 三Tam 菩Bồ 提Đề 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 。 上thượng 歎thán 因nhân 依y 斷đoạn 障chướng 染nhiễm 利lợi 。 下hạ 歎thán 果quả 依y 得đắc 菩Bồ 提Đề 利lợi 。 三tam 世thế 者giả 去khứ 來lai 今kim 。 諸chư 佛Phật 者giả 非phi 一nhất 故cố 。 梵Phạm 言ngôn 佛Phật 陀Đà 。 此thử 略lược 云vân 佛Phật 。 有hữu 慧tuệ 之chi 主chủ 。 唐đường 言ngôn 覺giác 者giả 。 得đắc 謂vị 獲hoạch 證chứng 。 阿a 云vân 無vô 。 耨nậu 多đa 羅la 云vân 上thượng 。 三tam 云vân 正chánh 藐miệu 云vân 等đẳng 。 三tam 又hựu 云vân 正chánh 。 菩Bồ 提Đề 云vân 覺giác 。 末mạt 伽già 名danh 道đạo 。 此thử 不bất 名danh 也dã 。 無vô 法pháp 可khả 過quá 。 故cố 名danh 無vô 上thượng 。 理lý 事sự 遍biến 知tri 故cố 名danh 正chánh 等đẳng 。 離ly 妄vọng 照chiếu 真chân 復phục 云vân 正chánh 覺giác 。 即tức 是thị 無Vô 上Thượng 正Chánh 等Đẳng 正Chánh 覺Giác 。 大đại 智Trí 度Độ 論luận 說thuyết 。 智trí 及cập 智trí 處xứ 俱câu 名danh 般Bát 若Nhã 。 三tam 世thế 覺giác 者giả 由do 依y 此thử 故cố 證chứng 智trí 達đạt 空không 名danh 得đắc 正chánh 覺giác 。 或hoặc 唯duy 空không 性tánh 說thuyết 名danh 菩Bồ 提Đề 。 如Như 來Lai 妙diệu 體thể 即tức 法Pháp 身thân 故cố 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 出xuất 生sanh 死tử 而nhi 慧tuệ 悟ngộ 。 如như 從tùng 夢mộng 覺giác 。 契khế 法pháp 性tánh 而nhi 敷phu 闡xiển 。 喻dụ 若nhược 花hoa 開khai 。 成thành 真chân 俗tục 智trí 具cụ 自tự 他tha 覺giác 。 慧tuệ 行hành 俱câu 滿mãn 。 標tiêu 以dĩ 佛Phật 名danh 覺giác 慧tuệ 圓viên 滿mãn 雖tuy 更cánh 不bất 修tu 。 然nhiên 持trì 不bất 捨xả 濟tế 有hữu 情tình 類loại 。 故cố 亦diệc 說thuyết 佛Phật 依y 於ư 般Bát 若Nhã 。 或hoặc 依y 即tức 修tu 。 佛Phật 由do 因nhân 位vị 依y 行hành 般Bát 若Nhã 得đắc 正chánh 覺giác 故cố 。 此thử 彰chương 五ngũ 法pháp 。 一nhất 淨tịnh 法Pháp 界Giới 。 即tức 佛Phật 法Pháp 身thân 。 真Chân 如Như 涅Niết 槃Bàn 。 具cụ 真chân 性tánh 相tướng 微vi 妙diệu 功công 德đức 。 由do 觀quán 空không 理lý 所sở 得đắc 果quả 故cố 。 餘dư 之chi 四Tứ 智Trí 謂vị 有hữu 為vi 德đức 。 即tức 是thị 所sở 證chứng 受thọ 用dụng 佛Phật 身thân 。 修tu 自tự 利lợi 因nhân 所sở 得đắc 果quả 故cố 。 為vì 大đại 菩Bồ 薩Tát 。 所sở 現hiện 淨tịnh 相tương/tướng 廣quảng 大đại 佛Phật 身thân 。 名danh 他tha 受thọ 用dụng 。 為vi 二Nhị 乘Thừa 等đẳng 現hiện 淨tịnh 穢uế 相tương/tướng 不bất 定định 佛Phật 身thân 。 名danh 為vi 變biến 化hóa 。 俱câu 利lợi 他tha 因nhân 所sở 宜nghi 現hiện 故cố 。 自tự 受thọ 用dụng 身thân 。 具cụ 百bách 四tứ 十thập 不bất 共cộng 實thật 德đức 。 謂vị 諸chư 如Như 來Lai 。 三tam 十thập 二nhị 種chủng 。 大đại 丈trượng 夫phu 相tướng 。 八bát 十thập 隨tùy 好hảo 。 四tứ 一nhất 切thiết 種chủng 清thanh 淨tịnh 。 十Thập 力Lực 。 四Tứ 無Vô 所Sở 畏Úy 。 三tam 念niệm 住trụ 。 三tam 不bất 護hộ 。 大đại 悲bi 。 無vô 忘vong 失thất 法Pháp 。 永vĩnh 害hại 習tập 氣khí 。 一nhất 切thiết 種chủng 妙diệu 智trí 。 及cập 八Bát 解Giải 脫Thoát 。 八bát 勝thắng 處xứ 。 九cửu 次thứ 第đệ 定định 。 十thập 遍biến 處xứ 。 四tứ 無vô 量lượng 。 三tam 解giải 脫thoát 門môn 。 三tam 無Vô 生Sanh 忍Nhẫn 。 三tam 十thập 七thất 種chủng 。 菩Bồ 提Đề 分Phần 法Pháp 。 五ngũ 眼nhãn 。 六Lục 通Thông 。 四tứ 無vô 礙ngại 解giải 。 無vô 諍tranh 願nguyện 智trí 。 恆hằng 住trụ 捨xả 性tánh 。 十thập 八bát 佛Phật 不Bất 共Cộng 法Pháp 。 乃nãi 至chí 一nhất 切thiết 智trí 。 種chủng 智trí 無vô 量lượng 功công 德đức 。 說thuyết 不bất 能năng 盡tận 。 他tha 受thọ 用dụng 身thân 及cập 變biến 化hóa 身thân 亦diệc 具cụ 有hữu 此thử 相tương 似tự 功công 德đức 故cố 。 有hữu 為vi 功công 德đức 四Tứ 智Trí 所sở 攝nhiếp 。 以dĩ 智trí 為vi 主chủ 名danh 菩Bồ 提Đề 智trí 。 法Pháp 身thân 真Chân 如Như 名danh 菩Bồ 提Đề 斷đoạn 。 如như 契Khế 經Kinh 言ngôn 。 菩Bồ 提Đề 智trí 菩Bồ 提Đề 斷đoạn 俱câu 名danh 菩Bồ 提Đề 。 由do 此thử 故cố 知tri 皆giai 稱xưng 菩Bồ 提Đề 。 假giả 者giả 名danh 佛Phật 。 即tức 總tổng 假giả 者giả 證chứng 得đắc 別biệt 法pháp 。 故cố 說thuyết 諸chư 佛Phật 依y 得đắc 菩Bồ 提Đề 。 如như 是thị 總tổng 攝nhiếp 諸chư 功công 德đức 盡tận 。 智trí 斷đoạn 圓viên 滿mãn 名danh 無vô 上thượng 覺giác 。 異dị 生sanh 邪tà 智trí 。 簡giản 名danh 正chánh 覺giác 。 二Nhị 乘Thừa 分phần/phân 智trí 。 簡giản 名danh 等đẳng 覺giác 。 菩Bồ 薩Tát 缺khuyết 智trí 。 簡giản 復phục 名danh 正chánh 覺giác 。 唯duy 佛Phật 圓viên 證chứng 獨độc 得đắc 全toàn 名danh 。 金kim 剛cang 分phần/phân 言ngôn 。 一nhất 切thiết 諸chư 佛Phật 。 從tùng 此thử 經Kinh 出xuất 。 一nhất 切thiết 如Như 來Lai 。 從tùng 此thử 經Kinh 生sanh 。 是thị 故cố 三tam 佛Phật 俱câu 是thị 菩Bồ 提Đề 。 理lý 趣thú 分phần/phân 說thuyết 。 信tín 學học 此thử 經Kinh 速tốc 能năng 滿mãn 足túc 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 疾tật 證chứng 無vô 上thượng 。 正chánh 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。 故cố 三tam 菩Bồ 提Đề 皆giai 由do 此thử 得đắc 。


經kinh 曰viết 。 故cố 知tri 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 是thị 大đại 神thần 咒chú 是thị 大đại 明minh 咒chú 是thị 無vô 上thượng 咒chú 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 咒chú 。


贊tán 曰viết 。 勝thắng 空không 者giả 言ngôn 上thượng 已dĩ 別biệt 顯hiển 因nhân 果quả 二nhị 依y 斷đoạn 得đắc 二nhị 利lợi 。 下hạ 文văn 總tổng 歎thán 般Bát 若Nhã 勝thắng 用dụng 。 乘thừa 前tiền 起khởi 結kết 名danh 曰viết 故cố 知tri 。 妙diệu 用dụng 無vô 方phương 曰viết 神thần 。 無vô 幽u 不bất 燭chúc 曰viết 明minh 。 最tối 勝thắng 第đệ 一nhất 名danh 無vô 上thượng 。 無vô 類loại 可khả 類loại 。 名danh 無vô 等đẳng 等đẳng 。 大đại 師sư 秘bí 密mật 妙diệu 法Pháp 紀kỷ 綱cương 。 顯hiển 正chánh 摧tồi 邪tà 除trừ 惡ác 務vụ 善thiện 。 靈linh 祇kỳ 敬kính 奉phụng 賢hiền 聖thánh 遵tuân 持trì 威uy 力lực 莫mạc 加gia 。 故cố 名danh 為vi 咒chú 。 如như 應ưng 者giả 言ngôn 。 梵Phạm 云vân 陀đà 羅la 尼ni 。 此thử 曰viết 總tổng 持trì 。 略lược 有hữu 四tứ 種chủng 。 一nhất 者giả 法pháp 。 以dĩ 略lược 教giáo 含hàm 廣quảng 。 二nhị 者giả 義nghĩa 。 以dĩ 略lược 義nghĩa 含hàm 廣quảng 。 三tam 者giả 能năng 。 得đắc 菩Bồ 薩Tát 無Vô 生Sanh 法Pháp 忍Nhẫn 。 慈Từ 氏Thị 尊tôn 說thuyết 。


壹nhất 胝chi 蜜mật 胝chi 吉cát 胝chi 毘tỳ 羼sằn 底để (# 丁đinh 履lý 反phản )# 鉢bát 陀đà 膩nị 莎sa 訶ha 。


四tứ 者giả 咒chú 。 大đại 經kinh 中trung 說thuyết 。


納nạp 慕mộ 薄bạc 伽già 筏phiệt 帝đế (# 一nhất )# 鉢bát 剌lạt 壞hoại 波ba 羅la 弭nhị 多đa 曳duệ (# 二nhị )# 呾đát 姪điệt 他tha (# 三tam )# 室thất 囇lệ 曳duệ (# 四tứ )# 室thất 囇lệ 曳duệ (# 五ngũ )# 室thất 囇lệ 曳duệ (# 六lục )# 室thất 囇lệ 曳duệ 細tế (# 七thất )# 莎sa 訶ha 。


此thử 咒chú 神thần 力lực 廣quảng 說thuyết 如như 經kinh 。 念niệm 慧tuệ 二nhị 能năng 具cụ 含hàm 萬vạn 德đức 。 順thuận 此thử 古cổ 說thuyết 總tổng 立lập 咒chú 名danh 。 此thử 乘thừa 前tiền 結kết 法pháp 義nghĩa 二nhị 持trì 起khởi 下hạ 咒chú 持trì 。 說thuyết 故cố 知tri 也dã 。 由do 此thử 總tổng 持trì 出xuất 過quá 異dị 生sanh 。 聲Thanh 聞Văn 。 獨Độc 覺Giác 。 菩Bồ 薩Tát 四tứ 道đạo 。 或hoặc 文văn 字tự 妙diệu 用dụng 。 觀quán 照chiếu 圓viên 鑒giám 。 眷quyến 屬thuộc 勝thắng 益ích 。 實thật 相tướng 無vô 喻dụ 。 或hoặc 四tứ 皆giai 通thông 。 故cố 此thử 般Bát 若Nhã 名danh 神thần 等đẳng 咒chú 。 或hoặc 此thử 般Bát 若Nhã 是thị 大đại 神thần 者giả 。 乃nãi 至chí 是thị 無vô 等đẳng 等đẳng 。 者giả 之chi 所sở 說thuyết 咒chú 。 勸khuyến 諸chư 學học 者giả 皆giai 於ư 此thử 經Kinh 。 修tu 十thập 法pháp 行hành 。 慈Từ 氏Thị 頌tụng 言ngôn 。


謂vị 書thư 寫tả 供cúng 養dường 。 施thí 他tha 聽thính 披phi 讀đọc 。


受thọ 持trì 正chánh 開khai 演diễn 。 諷phúng 誦tụng 及cập 思tư 修tu 。


行hành 十thập 法pháp 行hành 者giả 。 獲hoạch 福phước 聚tụ 無vô 量lượng 。


勝thắng 故cố 無vô 盡tận 故cố 。 由do 攝nhiếp 他tha 不bất 息tức 。


經kinh 曰viết 。 能năng 除trừ 一nhất 切thiết 苦khổ 。


贊tán 曰viết 。 前tiền 明minh 具cụ 德đức 。 此thử 明minh 破phá 惡ác 。 信tín 學học 證chứng 說thuyết 皆giai 除trừ 眾chúng 苦khổ 。 故cố 大đại 經kinh 言ngôn 。 能năng 於ư 此thử 經Kinh 。 行hành 十thập 法pháp 行hành 。 一nhất 切thiết 障chướng 蓋cái 。 皆giai 不bất 能năng 染nhiễm 。 雖tuy 造tạo 一nhất 切thiết 。 極cực 重trọng 惡ác 業nghiệp 。 而nhi 能năng 超siêu 越việt 。 一nhất 切thiết 惡ác 趣thú 。 假giả 殺sát 三tam 界giới 一nhất 切thiết 眾chúng 生sanh 。 終chung 不bất 由do 斯tư 。 墮đọa 於ư 地địa 獄ngục 。 傍bàng 生sanh 。 鬼quỷ 界giới 。 設thiết 住trụ 一nhất 切thiết 煩phiền 惱não 叢tùng 中trung 。 而nhi 猶do 蓮liên 花hoa 終chung 不bất 為vi 染nhiễm 。 常thường 與dữ 一nhất 切thiết 。 勝thắng 事sự 和hòa 合hợp 。 於ư 法pháp 。 有hữu 情tình 得đắc 無vô 礙ngại 智trí 。 能năng 善thiện 悟ngộ 入nhập 。 諸chư 平bình 等đẳng 性tánh 。 自tự 他tha 忿phẫn 等đẳng 皆giai 能năng 調điều 伏phục 。 現hiện 世thế 怨oán 敵địch 。 咸hàm 起khởi 慈từ 心tâm 常thường 見kiến 諸chư 佛Phật 。 得đắc 宿Túc 住Trú 智Trí 。 所sở 聞văn 正Chánh 法Pháp 。 總tổng 持trì 不bất 忘vong 。 諸chư 勝thắng 喜hỷ 樂lạc 恆hằng 現hiện 在tại 前tiền 。 常thường 勤cần 精tinh 進tấn 。 修tu 諸chư 善thiện 法Pháp 。 惡ác 魔ma 外ngoại 道đạo 不bất 能năng 稽khể 留lưu 。 四Tứ 天Thiên 王Vương 等đẳng 。 常thường 隨tùy 擁ủng 衛vệ 。 終chung 不bất 橫hoạnh 死tử 。 枉uổng 遭tao 衰suy 患hoạn 。 諸chư 佛Phật 菩Bồ 薩Tát 。 恆hằng 共cộng 護hộ 持trì 。 令linh 一nhất 切thiết 時thời 善thiện 增tăng 惡ác 減giảm 。 於ư 諸chư 佛Phật 土độ 。 隨tùy 願nguyện 往vãng 生sanh 。 乃nãi 至chí 菩Bồ 提Đề 。 不bất 墮đọa 惡ác 趣thú 。 速tốc 能năng 滿mãn 足túc 。 諸chư 菩Bồ 薩Tát 行hạnh 。 疾tật 證chứng 無vô 上thượng 。 正chánh 等đẳng 菩Bồ 提Đề 。 隨tùy 心tâm 所sở 願nguyện 。 無vô 不bất 成thành 辦biện 。 所sở 以dĩ 王vương 城thành 四tứ 眾chúng 纔tài 誦tụng 念niệm 而nhi 魔ma 伏phục 。 天thiên 宮cung 千thiên 眼nhãn 始thỉ 受thọ 持trì 而nhi 怨oán 潰hội 。 況huống 復phục 深thâm 衷# 懇khẩn 己kỷ 因nhân 植thực 果quả 圓viên 。 不bất 拔bạt 五ngũ 趣thú 以dĩ 為vi 師sư 。 跨khóa 十thập 方phương 而nhi 為vi 主chủ 。 未vị 之chi 有hữu 也dã 。


經kinh 曰viết 。 真chân 實thật 不bất 虛hư 。


贊tán 曰viết 。 除trừ 疑nghi 勸khuyến 信tín 重trùng 說thuyết 此thử 言ngôn 。 何hà 有hữu 棄khí 大đại 寶bảo 。 輪Luân 王Vương 之chi 位vị 。 處xử 寂tịch 林lâm 而nhi 落lạc 飾sức 。 稱xưng 慈từ 父phụ 法Pháp 王Vương 之chi 尊tôn 。 踐tiễn 眾chúng 道đạo 而nhi 提đề 譽dự 。 對đối 諸chư 龍long 象tượng 導đạo 彼bỉ 天thiên 人nhân 。 誑cuống 誘dụ 群quần 生sanh 誠thành 為vi 未vị 可khả 。 所sở 以dĩ 經kinh 言ngôn 。 如Như 來Lai 是thị 真chân 語ngữ 者giả 。 乃nãi 至chí 不bất 異dị 語ngữ 者giả 。 故cố 應ưng 信tín 奉phụng 。 勿vật 起khởi 驚kinh 疑nghi 。


經kinh 曰viết 。 故cố 說thuyết 般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 。 多đa 咒chú 即tức 說thuyết 咒chú 曰viết 。


揭yết 諦đế 揭yết 諦đế 。 波ba 羅la 揭yết 諦đế 。 波ba 羅la 僧tăng 揭yết 諦đế 。 菩Bồ 提Đề 莎sa 訶ha 。


贊tán 曰viết 。 前tiền 說thuyết 法Pháp 義nghĩa 二nhị 持trì 雖tuy 勸khuyến 信tín 學học 。 欲dục 令linh 神thần 用dụng 速tốc 備bị 更cánh 說thuyết 咒chú 持trì 。 佛Phật 以dĩ 大đại 劫kiếp 慧tuệ 悲bi 難nạn/nan 修tu 誓thệ 行hành 加gia 略lược 文văn 字tự 。 意ý 趣thú 深thâm 遠viễn 教giáo 理lý 幽u 。 廣quảng 不bất 易dị 詳tường 贊tán 。


般Bát 若Nhã 波Ba 羅La 蜜Mật 多Đa 。 心Tâm 經Kinh 幽U 贊Tán 卷quyển 下hạ
Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh U Tán ♦ Hết quyển hạ

貞trinh 應ưng 三tam 年niên (# 甲giáp 申thân )# 正chánh 月nguyệt 十thập 五ngũ 日nhật 。 為vi 助trợ 先tiên 師sư 真chân 歸quy 上thượng 人nhân 餘dư 業nghiệp 敬kính 彫điêu 摸mạc 畢tất 兼kiêm 以dĩ 此thử 功công 令linh 故cố 權quyền 大đại 僧Tăng 都đô 重trọng/trùng 信tín 蕩đãng 流lưu 轉chuyển 妄vọng 執chấp 趣thú 菩Bồ 提Đề 正Chánh 道Đạo 。 及cập 自tự 他tha 群quần 類loại 同đồng 開khai 真chân 解giải 矣hĩ 。 願nguyện 主chủ 性tánh 如như 。


❖
Phiên âm: 20/3/2016 ◊ Cập nhật: 20/3/2016