老Lão 母Mẫu 經Kinh
Kinh Lão Mẫu
聞văn 如như 是thị 。
Tôi nghe như vầy:
一nhất 時thời 佛Phật 在tại 。 維Duy 耶Da 羅La 國Quốc 。 所sở 止chỉ 處xứ 。 名danh 曰viết 樂Nhạc 音Âm 。 時thời 與dữ 八bát 百bách 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 人nhân 俱câu 。
Một thuở nọ, Đức Phật đến thành Quảng Nghiêm và dừng nghỉ ở trong vườn Nhạc Âm, cùng với 800 vị Bhikṣu [bíc su] và 10.000 vị Bồ-tát.
時thời 有hữu 貧bần 窮cùng 老lão 母mẫu 。 來lai 到đáo 佛Phật 所sở 。 以dĩ 頭đầu 面diện 著trước 地địa 。 為vì 佛Phật 作tác 禮lễ 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Bấy giờ có một bà lão nghèo khổ đến chỗ của Phật, cúi đầu sát đất và đảnh lễ Đức Phật, rồi thưa với Phật rằng:
願nguyện 欲dục 有hữu 所sở 問vấn 。
"Thưa Thế Tôn! Con có việc muốn thưa hỏi. [Kính mong Như Lai cho phép.]"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 當đương 問vấn 。
"Lành thay, lành thay! Hãy cứ hỏi."
老lão 母mẫu 言ngôn 。
Bà lão bạch rằng:
["Bạch Thế Tôn!]
人nhân 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 色sắc 痛thống 痒dương 思tư 想tưởng 行hành 識thức 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 心tâm 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
人nhân 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 色sắc 痛thống 想tưởng 行hành 識thức 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 心tâm 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 譬thí 如như 兩lưỡng 木mộc 。 相tương 鑽toàn 出xuất 火hỏa 。 火hỏa 還hoàn 燒thiêu 木mộc 。 木mộc 盡tận 火hỏa 便tiện 滅diệt 。
Các pháp đều như vậy. Ví như khi hai que củi cọ xát phát ra lửa, và lửa trở lại đốt cháy củi. Khi củi đã cháy hết, lửa liền tắt."
佛Phật 問vấn 老lão 母mẫu 言ngôn 。
Đức Phật hỏi bà lão:
是thị 火hỏa 本bổn 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 滅diệt 去khứ 至chí 何hà 所sở 。
"Lửa này vốn từ nơi nào đến và khi tắt nó sẽ đi về đâu?"
老lão 母mẫu 報báo 佛Phật 言ngôn 。
Bà lão thưa với Phật rằng:
因nhân 緣duyên 合hợp 會hội 便tiện 得đắc 火hỏa 。 因nhân 緣duyên 離ly 散tán 火hỏa 即tức 滅diệt 。
"Thưa Thế Tôn! Khi nhân duyên tụ hợp thì liền phát lửa. Khi nhân duyên ly tán thì lửa liền tắt."
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 因nhân 緣duyên 合hợp 會hội 乃nãi 成thành 。 因nhân 緣duyên 離ly 散tán 即tức 滅diệt 。 諸chư 法pháp 亦diệc 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 眼nhãn 見kiến 好hảo 色sắc 即tức 是thị 意ý 。 意ý 即tức 是thị 色sắc 。 是thị 二nhị 者giả 俱câu 空không 。 無vô 所sở 有hữu 成thành 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。
"Các pháp đều như vậy. Khi nhân duyên tụ hợp thì mới hình thành. Khi nhân duyên ly tán thì liền diệt mất. Các pháp chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu. Mắt thấy sắc tức là ý. Ý tức là sắc. Cả hai thảy đều không và không chỗ có. Diệt mất thì cũng như thế.
諸chư 法pháp 譬thí 如như 鼓cổ 。 不bất 用dụng 一nhất 事sự 成thành 。 有hữu 人nhân 持trì 桴phù 捶chúy 鼓cổ 。 鼓cổ 便tiện 有hữu 聲thanh 。 是thị 鼓cổ 聲thanh 亦diệc 空không 。 當đương 來lai 聲thanh 亦diệc 空không 。 過quá 去khứ 聲thanh 亦diệc 空không 。 是thị 聲thanh 亦diệc 不bất 從tùng 。 木mộc 革cách 桴phù 人nhân 手thủ 出xuất 。 合hợp 會hội 諸chư 物vật 。 乃nãi 成thành 鼓cổ 聲thanh 。 聲thanh 從tùng 空không 盡tận 空không 。
Các pháp ví như cái trống. Nó không phải chỉ do một yếu tố mà được. Nếu có người cầm dùi đánh vào cái trống, cái trống sẽ vang ra âm thanh. Tuy nhiên, âm thanh đang vang ra từ cái trống đó cũng là không, âm thanh sẽ vang ra cũng là không, và âm thanh đã vang ra cũng là không. Âm thanh đó cũng chẳng phải vang ra từ gỗ, da, dùi, hay tay người đánh. Do hội đủ nhân duyên nên mới vang ra tiếng trống. Âm thanh từ không và tiêu tan về không.
諸chư 所sở 有hữu 萬vạn 物vật 。 一nhất 切thiết 亦diệc 如như 是thị 。 我ngã 人nhân 壽thọ 命mạng 亦diệc 如như 是thị 。 本bổn 際tế 皆giai 淨tịnh 無vô 所sở 有hữu 。 從tùng 無vô 所sở 有hữu 因nhân 作tác 法pháp 。 法pháp 亦diệc 無vô 所sở 有hữu 。 譬thí 如như 雲vân 起khởi 。 陰âm 冥minh 便tiện 雨vũ 。 雨vũ 亦diệc 不bất 從tùng 龍long 身thân 出xuất 。 亦diệc 不bất 從tùng 龍long 心tâm 出xuất 。 皆giai 龍long 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 。 乃nãi 致trí 是thị 雨vũ 。
Tất cả vạn vật cũng lại như thế. Thọ mạng của ta cũng lại như vậy. Bổn nguyên đều thanh tịnh và không chỗ có. Do nhân duyên mà từ không chỗ có sanh ra các pháp. Các pháp cũng là không chỗ có. Ví như mây đen kéo đến thì sẽ liền mưa. Mưa cũng chẳng từ thân rồng tuôn ra, và cũng chẳng từ tâm rồng lưu xuất. Đó đều là do nhân duyên việc làm của rồng nên mới có mưa này.
諸chư 法pháp 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 譬thí 如như 畫họa 師sư 。 先tiên 治trị 板bản 素tố 。 卻khước 後hậu 調điều 和hòa 眾chúng 彩thải 。 便tiện 在tại 所sở 作tác 。 是thị 畫họa 亦diệc 不bất 從tùng 。 板bản 素tố 彩thải 出xuất 。 隨tùy 其kỳ 意ý 所sở 為vi 悉tất 成thành 。
Các pháp chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu. Ví như họa sĩ trước tiên chuẩn bị bản vẽ trắng, rồi sau đó hòa hợp các màu sắc và vẽ theo ý muốn. Bức họa đó chẳng phải từ bản vẽ trắng mà hiện ra. Nó tùy theo ý của họa sĩ mà mỗi chi tiết được vẽ ra.
生sanh 死tử 亦diệc 如như 是thị 。 各các 各các 異dị 類loại 。 地địa 獄ngục 禽cầm 獸thú 。 餓ngạ 鬼quỷ 天thiên 上thượng 。 世thế 間gian 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 解giải 是thị 慧tuệ 者giả 。 不bất 著trước 著trước 便tiện 有hữu 。
Sanh tử cũng lại như vậy. Mỗi loài tùy theo nghiệp của mình tạo mà ứng hiện quả báo. Địa ngục, ngạ quỷ, bàng sanh, trời, hay người cũng thế. Ai có thể liễu giải tức là bậc trí tuệ, và không chấp trước cảnh hiện hư vọng."
老lão 母mẫu 聞văn 佛Phật 言ngôn 。 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 即tức 自tự 說thuyết 言ngôn 。
Khi nghe Phật dạy, bà lão vui mừng khôn xiết và liền tự nói rằng:
蒙mông 天Thiên 中Trung 天Thiên 。 恩ân 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 雖tuy 身thân 老lão 羸luy 。 今kim 得đắc 安an 隱ẩn 。
"Nhờ ân đức của Thiên Trung Thiên mà con đắc Pháp nhãn. Tuy thân con đã già yếu, nhưng nay cũng được an ổn."
阿A 難Nan 正chánh 衣y 服phục 。 前tiền 長trường 跪quỵ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Bấy giờ ngài Khánh Hỷ sửa sang y phục, rồi quỳ hai gối ở trước Phật và bạch rằng:
是thị 老lão 母mẫu 聞văn 佛Phật 言ngôn 即tức 解giải 。 何hà 因nhân 緣duyên 智trí 慧tuệ 乃nãi 爾nhĩ 。
"Bạch Thế Tôn! Khi vừa nghe lời Phật dạy, bà lão này liền hiểu rõ. Nhân duyên gì mà bà lão có trí tuệ dường ấy?"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
大đại 德đức 巍nguy 巍nguy 。 以dĩ 是thị 故cố 而nhi 即tức 解giải 。 是thị 老lão 母mẫu 者giả 。 是thị 我ngã 前tiền 世thế 。 發phát 菩Bồ 薩Tát 意ý 時thời 母mẫu 。
"Này đại đức uy nghi! Do bởi nhân duyên này mà liền hiểu rõ. Khi ta phát khởi Đạo tâm ở đời trước, bà lão đó chính là mẹ của ta."
阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Ngài Khánh Hỷ hỏi Phật rằng:
佛Phật 前tiền 世thế 時thời 母mẫu 。 何hà 因nhân 困khốn 苦khổ 。 貧bần 窮cùng 如như 是thị 。
"Bạch Thế Tôn! Do nhân duyên gì mà mẹ của Phật ở đời trước phải chịu bần cùng khốn khổ như thế?"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
乃nãi 昔tích 拘Câu 樓Lâu 秦Tần 佛Phật 時thời 。 我ngã 為vì 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 意ý 欲dục 作tác 沙Sa 門Môn 。 母mẫu 以dĩ 恩ân 愛ái 故cố 。 不bất 聽thính 我ngã 作tác 沙Sa 門Môn 。 我ngã 憂ưu 愁sầu 不bất 食thực 一nhất 日nhật 。 以dĩ 是thị 故cố 。 前tiền 後hậu 來lai 生sanh 。 世thế 間gian 五ngũ 百bách 世thế 。 遭tao 厄ách 如như 是thị 。
"Vào thuở xa xưa ở nơi của Đức Phật Sở Ưng Đoạn Dĩ Đoạn, vì Đạo Bồ-tát mà ta muốn làm Đạo Nhân, nhưng mẹ ta thuở đó do quá thương luyến nên không cho phép ta đi xuất gia. Thế là ta rất buồn bã và đã bỏ ăn một ngày. Bởi nhân duyên ấy mà kể từ đó về sau, suốt 500 đời sanh ra ở thế gian, bà ấy phải gặp ách nạn như thế."
佛Phật 語ngứ 阿A 難Nan 。
Phật bảo ngài Khánh Hỷ:
是thị 老lão 母mẫu 壽thọ 終chung 。 當đương 生sanh 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 國quốc 。 中trung 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 卻khước 後hậu 六lục 十thập 八bát 億ức 劫kiếp 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 字tự 扶Phù 波Ba 健Kiện 。 其kỳ 國quốc 名danh 化Hóa 作Tác 。 所sở 有hữu 被bị 服phục 飲ẩm 食thực 。 如như 忉Đao 利Lợi 天Thiên 上thượng 。 其kỳ 國quốc 中trung 人nhân 民dân 。 皆giai 壽thọ 一nhất 劫kiếp 。
Sau khi thọ mạng ở hiện đời chấm dứt, bà lão này sẽ sanh về quốc độ của Đức Phật Vô Lượng Thọ và ở cõi nước kia cúng dường chư Phật. Trải qua 68 ức kiếp về sau, bà lão ấy sẽ thành Phật, hiệu là Bodhyaṅgapuṣpakara [bô đi ân ga bu sờ ba ca ra]. Quốc độ tên là Hóa Tác. Nhân dân trong cõi nước ấy sẽ có y phục và ẩm thực để dùng như ở trên trời Tam Thập Tam, và đều sống lâu đến một kiếp."
佛Phật 說thuyết 經Kinh 已dĩ 。 老lão 母mẫu 。 及cập 阿A 難Nan 等đẳng 。 菩Bồ 薩Tát 。 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 諸chư 天thiên 龍long 鬼quỷ 神thần 。 阿a 須tu 倫luân 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 前tiền 以dĩ 頭đầu 面diện 著trước 地địa 。 為vì 佛Phật 作tác 禮lễ 而nhi 去khứ 。
Khi Phật thuyết Kinh này xong, bà lão và ngài Khánh Hỷ, chư Bồ-tát, các vị Bhikṣu, cùng thiên long quỷ thần và phi thiên đều rất vui mừng. Họ cúi đầu đảnh lễ sát đất ở trước Phật, rồi cáo lui.
老Lão 母Mẫu 經Kinh
Kinh Lão Mẫu
Bhikṣu: bíc su
Bodhyaṅgapuṣpakara: bô đi ân ga bu sờ ba ca ra
Kinh Lão Mẫu
聞văn 如như 是thị 。
Tôi nghe như vầy:
一nhất 時thời 佛Phật 在tại 。 維Duy 耶Da 羅La 國Quốc 。 所sở 止chỉ 處xứ 。 名danh 曰viết 樂Nhạc 音Âm 。 時thời 與dữ 八bát 百bách 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 菩Bồ 薩Tát 萬vạn 人nhân 俱câu 。
Một thuở nọ, Đức Phật đến thành Quảng Nghiêm và dừng nghỉ ở trong vườn Nhạc Âm, cùng với 800 vị Bhikṣu [bíc su] và 10.000 vị Bồ-tát.
時thời 有hữu 貧bần 窮cùng 老lão 母mẫu 。 來lai 到đáo 佛Phật 所sở 。 以dĩ 頭đầu 面diện 著trước 地địa 。 為vì 佛Phật 作tác 禮lễ 。 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Bấy giờ có một bà lão nghèo khổ đến chỗ của Phật, cúi đầu sát đất và đảnh lễ Đức Phật, rồi thưa với Phật rằng:
願nguyện 欲dục 有hữu 所sở 問vấn 。
"Thưa Thế Tôn! Con có việc muốn thưa hỏi. [Kính mong Như Lai cho phép.]"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
善thiện 哉tai 善thiện 哉tai 。 當đương 問vấn 。
"Lành thay, lành thay! Hãy cứ hỏi."
❖
老lão 母mẫu 言ngôn 。
Bà lão bạch rằng:
["Bạch Thế Tôn!]
人nhân 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 色sắc 痛thống 痒dương 思tư 想tưởng 行hành 識thức 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 心tâm 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 去khứ 至chí 何hà 所sở 。
- Sanh già bệnh chết của đời người từ nơi nào đến và sẽ đi về đâu?
- Sắc thọ tưởng hành thức từ nơi nào đến và sẽ đi về đâu?
- Mắt tai mũi lưỡi thân ý từ nơi nào đến và sẽ đi về đâu?
- Đất nước gió lửa với hư không từ nơi nào đến và sẽ đi về đâu?"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
人nhân 生sanh 老lão 病bệnh 死tử 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 色sắc 痛thống 想tưởng 行hành 識thức 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 眼nhãn 耳nhĩ 鼻tị 舌thiệt 身thân 心tâm 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 地địa 水thủy 火hỏa 風phong 空không 。 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。
"- Sanh già bệnh chết của đời người chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu.
- Sắc thọ tưởng hành thức chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu.
- Mắt tai mũi lưỡi thân ý chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu.
- Đất nước gió lửa với hư không chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu."
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 譬thí 如như 兩lưỡng 木mộc 。 相tương 鑽toàn 出xuất 火hỏa 。 火hỏa 還hoàn 燒thiêu 木mộc 。 木mộc 盡tận 火hỏa 便tiện 滅diệt 。
Các pháp đều như vậy. Ví như khi hai que củi cọ xát phát ra lửa, và lửa trở lại đốt cháy củi. Khi củi đã cháy hết, lửa liền tắt."
❖
佛Phật 問vấn 老lão 母mẫu 言ngôn 。
Đức Phật hỏi bà lão:
是thị 火hỏa 本bổn 從tùng 何hà 所sở 來lai 。 滅diệt 去khứ 至chí 何hà 所sở 。
"Lửa này vốn từ nơi nào đến và khi tắt nó sẽ đi về đâu?"
老lão 母mẫu 報báo 佛Phật 言ngôn 。
Bà lão thưa với Phật rằng:
因nhân 緣duyên 合hợp 會hội 便tiện 得đắc 火hỏa 。 因nhân 緣duyên 離ly 散tán 火hỏa 即tức 滅diệt 。
"Thưa Thế Tôn! Khi nhân duyên tụ hợp thì liền phát lửa. Khi nhân duyên ly tán thì lửa liền tắt."
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
諸chư 法pháp 亦diệc 如như 是thị 。 因nhân 緣duyên 合hợp 會hội 乃nãi 成thành 。 因nhân 緣duyên 離ly 散tán 即tức 滅diệt 。 諸chư 法pháp 亦diệc 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 眼nhãn 見kiến 好hảo 色sắc 即tức 是thị 意ý 。 意ý 即tức 是thị 色sắc 。 是thị 二nhị 者giả 俱câu 空không 。 無vô 所sở 有hữu 成thành 。 滅diệt 亦diệc 如như 是thị 。
"Các pháp đều như vậy. Khi nhân duyên tụ hợp thì mới hình thành. Khi nhân duyên ly tán thì liền diệt mất. Các pháp chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu. Mắt thấy sắc tức là ý. Ý tức là sắc. Cả hai thảy đều không và không chỗ có. Diệt mất thì cũng như thế.
諸chư 法pháp 譬thí 如như 鼓cổ 。 不bất 用dụng 一nhất 事sự 成thành 。 有hữu 人nhân 持trì 桴phù 捶chúy 鼓cổ 。 鼓cổ 便tiện 有hữu 聲thanh 。 是thị 鼓cổ 聲thanh 亦diệc 空không 。 當đương 來lai 聲thanh 亦diệc 空không 。 過quá 去khứ 聲thanh 亦diệc 空không 。 是thị 聲thanh 亦diệc 不bất 從tùng 。 木mộc 革cách 桴phù 人nhân 手thủ 出xuất 。 合hợp 會hội 諸chư 物vật 。 乃nãi 成thành 鼓cổ 聲thanh 。 聲thanh 從tùng 空không 盡tận 空không 。
Các pháp ví như cái trống. Nó không phải chỉ do một yếu tố mà được. Nếu có người cầm dùi đánh vào cái trống, cái trống sẽ vang ra âm thanh. Tuy nhiên, âm thanh đang vang ra từ cái trống đó cũng là không, âm thanh sẽ vang ra cũng là không, và âm thanh đã vang ra cũng là không. Âm thanh đó cũng chẳng phải vang ra từ gỗ, da, dùi, hay tay người đánh. Do hội đủ nhân duyên nên mới vang ra tiếng trống. Âm thanh từ không và tiêu tan về không.
諸chư 所sở 有hữu 萬vạn 物vật 。 一nhất 切thiết 亦diệc 如như 是thị 。 我ngã 人nhân 壽thọ 命mạng 亦diệc 如như 是thị 。 本bổn 際tế 皆giai 淨tịnh 無vô 所sở 有hữu 。 從tùng 無vô 所sở 有hữu 因nhân 作tác 法pháp 。 法pháp 亦diệc 無vô 所sở 有hữu 。 譬thí 如như 雲vân 起khởi 。 陰âm 冥minh 便tiện 雨vũ 。 雨vũ 亦diệc 不bất 從tùng 龍long 身thân 出xuất 。 亦diệc 不bất 從tùng 龍long 心tâm 出xuất 。 皆giai 龍long 因nhân 緣duyên 所sở 作tác 。 乃nãi 致trí 是thị 雨vũ 。
Tất cả vạn vật cũng lại như thế. Thọ mạng của ta cũng lại như vậy. Bổn nguyên đều thanh tịnh và không chỗ có. Do nhân duyên mà từ không chỗ có sanh ra các pháp. Các pháp cũng là không chỗ có. Ví như mây đen kéo đến thì sẽ liền mưa. Mưa cũng chẳng từ thân rồng tuôn ra, và cũng chẳng từ tâm rồng lưu xuất. Đó đều là do nhân duyên việc làm của rồng nên mới có mưa này.
諸chư 法pháp 無vô 所sở 從tùng 來lai 。 去khứ 亦diệc 無vô 所sở 至chí 。 譬thí 如như 畫họa 師sư 。 先tiên 治trị 板bản 素tố 。 卻khước 後hậu 調điều 和hòa 眾chúng 彩thải 。 便tiện 在tại 所sở 作tác 。 是thị 畫họa 亦diệc 不bất 從tùng 。 板bản 素tố 彩thải 出xuất 。 隨tùy 其kỳ 意ý 所sở 為vi 悉tất 成thành 。
Các pháp chẳng từ nơi nào đến và cũng chẳng đi về đâu. Ví như họa sĩ trước tiên chuẩn bị bản vẽ trắng, rồi sau đó hòa hợp các màu sắc và vẽ theo ý muốn. Bức họa đó chẳng phải từ bản vẽ trắng mà hiện ra. Nó tùy theo ý của họa sĩ mà mỗi chi tiết được vẽ ra.
生sanh 死tử 亦diệc 如như 是thị 。 各các 各các 異dị 類loại 。 地địa 獄ngục 禽cầm 獸thú 。 餓ngạ 鬼quỷ 天thiên 上thượng 。 世thế 間gian 亦diệc 爾nhĩ 。 有hữu 解giải 是thị 慧tuệ 者giả 。 不bất 著trước 著trước 便tiện 有hữu 。
Sanh tử cũng lại như vậy. Mỗi loài tùy theo nghiệp của mình tạo mà ứng hiện quả báo. Địa ngục, ngạ quỷ, bàng sanh, trời, hay người cũng thế. Ai có thể liễu giải tức là bậc trí tuệ, và không chấp trước cảnh hiện hư vọng."
❖
老lão 母mẫu 聞văn 佛Phật 言ngôn 。 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 即tức 自tự 說thuyết 言ngôn 。
Khi nghe Phật dạy, bà lão vui mừng khôn xiết và liền tự nói rằng:
蒙mông 天Thiên 中Trung 天Thiên 。 恩ân 得đắc 法Pháp 眼nhãn 。 雖tuy 身thân 老lão 羸luy 。 今kim 得đắc 安an 隱ẩn 。
"Nhờ ân đức của Thiên Trung Thiên mà con đắc Pháp nhãn. Tuy thân con đã già yếu, nhưng nay cũng được an ổn."
阿A 難Nan 正chánh 衣y 服phục 。 前tiền 長trường 跪quỵ 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Bấy giờ ngài Khánh Hỷ sửa sang y phục, rồi quỳ hai gối ở trước Phật và bạch rằng:
是thị 老lão 母mẫu 聞văn 佛Phật 言ngôn 即tức 解giải 。 何hà 因nhân 緣duyên 智trí 慧tuệ 乃nãi 爾nhĩ 。
"Bạch Thế Tôn! Khi vừa nghe lời Phật dạy, bà lão này liền hiểu rõ. Nhân duyên gì mà bà lão có trí tuệ dường ấy?"
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
大đại 德đức 巍nguy 巍nguy 。 以dĩ 是thị 故cố 而nhi 即tức 解giải 。 是thị 老lão 母mẫu 者giả 。 是thị 我ngã 前tiền 世thế 。 發phát 菩Bồ 薩Tát 意ý 時thời 母mẫu 。
"Này đại đức uy nghi! Do bởi nhân duyên này mà liền hiểu rõ. Khi ta phát khởi Đạo tâm ở đời trước, bà lão đó chính là mẹ của ta."
阿A 難Nan 白bạch 佛Phật 言ngôn 。
Ngài Khánh Hỷ hỏi Phật rằng:
佛Phật 前tiền 世thế 時thời 母mẫu 。 何hà 因nhân 困khốn 苦khổ 。 貧bần 窮cùng 如như 是thị 。
"Bạch Thế Tôn! Do nhân duyên gì mà mẹ của Phật ở đời trước phải chịu bần cùng khốn khổ như thế?"
❖
佛Phật 言ngôn 。
Đức Phật bảo:
乃nãi 昔tích 拘Câu 樓Lâu 秦Tần 佛Phật 時thời 。 我ngã 為vì 菩Bồ 薩Tát 道Đạo 。 意ý 欲dục 作tác 沙Sa 門Môn 。 母mẫu 以dĩ 恩ân 愛ái 故cố 。 不bất 聽thính 我ngã 作tác 沙Sa 門Môn 。 我ngã 憂ưu 愁sầu 不bất 食thực 一nhất 日nhật 。 以dĩ 是thị 故cố 。 前tiền 後hậu 來lai 生sanh 。 世thế 間gian 五ngũ 百bách 世thế 。 遭tao 厄ách 如như 是thị 。
"Vào thuở xa xưa ở nơi của Đức Phật Sở Ưng Đoạn Dĩ Đoạn, vì Đạo Bồ-tát mà ta muốn làm Đạo Nhân, nhưng mẹ ta thuở đó do quá thương luyến nên không cho phép ta đi xuất gia. Thế là ta rất buồn bã và đã bỏ ăn một ngày. Bởi nhân duyên ấy mà kể từ đó về sau, suốt 500 đời sanh ra ở thế gian, bà ấy phải gặp ách nạn như thế."
佛Phật 語ngứ 阿A 難Nan 。
Phật bảo ngài Khánh Hỷ:
是thị 老lão 母mẫu 壽thọ 終chung 。 當đương 生sanh 阿A 彌Di 陀Đà 佛Phật 國quốc 。 中trung 供cúng 養dường 諸chư 佛Phật 。 卻khước 後hậu 六lục 十thập 八bát 億ức 劫kiếp 。 當đương 得đắc 作tác 佛Phật 。 字tự 扶Phù 波Ba 健Kiện 。 其kỳ 國quốc 名danh 化Hóa 作Tác 。 所sở 有hữu 被bị 服phục 飲ẩm 食thực 。 如như 忉Đao 利Lợi 天Thiên 上thượng 。 其kỳ 國quốc 中trung 人nhân 民dân 。 皆giai 壽thọ 一nhất 劫kiếp 。
Sau khi thọ mạng ở hiện đời chấm dứt, bà lão này sẽ sanh về quốc độ của Đức Phật Vô Lượng Thọ và ở cõi nước kia cúng dường chư Phật. Trải qua 68 ức kiếp về sau, bà lão ấy sẽ thành Phật, hiệu là Bodhyaṅgapuṣpakara [bô đi ân ga bu sờ ba ca ra]. Quốc độ tên là Hóa Tác. Nhân dân trong cõi nước ấy sẽ có y phục và ẩm thực để dùng như ở trên trời Tam Thập Tam, và đều sống lâu đến một kiếp."
佛Phật 說thuyết 經Kinh 已dĩ 。 老lão 母mẫu 。 及cập 阿A 難Nan 等đẳng 。 菩Bồ 薩Tát 。 比Bỉ 丘Khâu 僧Tăng 。 諸chư 天thiên 龍long 鬼quỷ 神thần 。 阿a 須tu 倫luân 。 皆giai 大đại 歡hoan 喜hỷ 。 前tiền 以dĩ 頭đầu 面diện 著trước 地địa 。 為vì 佛Phật 作tác 禮lễ 而nhi 去khứ 。
Khi Phật thuyết Kinh này xong, bà lão và ngài Khánh Hỷ, chư Bồ-tát, các vị Bhikṣu, cùng thiên long quỷ thần và phi thiên đều rất vui mừng. Họ cúi đầu đảnh lễ sát đất ở trước Phật, rồi cáo lui.
老Lão 母Mẫu 經Kinh
Kinh Lão Mẫu
僧Tăng 祐Hựu 錄lục 云vân 。 闕khuyết 譯dịch 人nhân 名danh 。 今kim 附phụ 宋Tống 錄lục 。
Dịch sang cổ văn: Tên người dịch đã thất lạc
Dịch sang tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Phiên âm và chấm câu: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Phiên âm: 15/8/2014 ◊ Dịch nghĩa: 15/8/2014 ◊ Cập nhật: 10/7/2021
Dịch sang cổ văn: Tên người dịch đã thất lạc
Dịch sang tiếng Việt: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Phiên âm và chấm câu: Tại gia Bồ-tát giới Thanh tín nam Nguyên Thuận
Phiên âm: 15/8/2014 ◊ Dịch nghĩa: 15/8/2014 ◊ Cập nhật: 10/7/2021
☸ Cách đọc âm tiếng Phạn
Bhikṣu: bíc su
Bodhyaṅgapuṣpakara: bô đi ân ga bu sờ ba ca ra
